DEVELOPMENT OF NON-OIL SECTORS PETROL DIŞI SEKTÖRLERİN GELİŞTİRİLMESİ SÜRDÜRÜLEBİLİR BÜYÜMENİN ANAHTARI: KEY TO SUSTAINABLE GROWTH: КРАТКОЕ ИЗЛОЖЕНИЕ

Transkript

1 HAZAR STRATEJİ ENSTİTÜSÜ YAYINIDIR PUBLICATION OF CASPIAN STRATEGY INSTITUTE AĞUSTOS 2015 SAYI 33 - AUGUST 2015 ISSUE 33 SÜRDÜRÜLEBİLİR BÜYÜMENİN ANAHTARI: PETROL DIŞI SEKTÖRLERİN GELİŞTİRİLMESİ KEY TO SUSTAINABLE GROWTH: DEVELOPMENT OF NON-OIL SECTORS FİYAT- PRICE 5 TL КРАТКОЕ ИЗЛОЖЕНИЕ

2

3 ÖNSÖZ / EDITORIAL Sovyetler Birliği nin dağılmasının ardından Hazar Bölgesi ülkeleri girdikleri ekonomik darboğazdan petrol üretimi ile çıkmayı başardılar. Ancak son dönemde petrol fiyatlarında yaşanan düşüşler bu ülkelerin ekonomilerini sanayi yatırımları ile güçlendirmeleri gerektiği gerçeğini gün yüzüne çıkardı. Gelişmiş ülkelerin zenginliklerini sanayileşme ile sağlamış olduğu tarihi deneyim ortadayken Hazar Bölgesi ülkelerinin de sahip olduğu hammadde avantajının yanına yüksek katma değer üretme politikasını eklemesi gerekmektedir. Hazar Bölgesi bugün itibariyle dünyadaki kanıtlanmış petrol rezervlerinin %18 ini ve doğal gaz rezervlerinin ise %47 sini barındırıyor. Böylesi bir kaynağın bölge ülkelerinin ekonomilerini elbette önemli bir seviyeye getirdiği yadsınamaz ama sürdürülebilir büyüme için petrol dışı ekonomilerin geliştirilmesi gerekmektedir yılında IMF nin tahminlerine göre Azerbaycan ve Kazakistan ın sırasıyla %0,6 ve %2; Türkmenistan ve Özbekistan ın ise %9 ve %6,2 büyümesi bekleniyor. Sonuç olarak Hazar ülkeleri büyümeye ve gerçekleştirdikleri dev ulaştırma projeleri ile bölgeyi dünyaya bağlamaya devam ediyor. Bu tabloda ekonominin en önemli ayağı olan petrol dışı sanayi sektörü de etkili bir şekilde geliştirilirse Hazar Bölgesi dünyanın yeni yükselen yıldızı olabilecektir. Biz de bu sayımızda özellikle petrol dışı sanayileşmenin önemine dikkat çekerek Prof. Dr. Mübariz Hasanov un bölge ile ilgili öngörülerini paylaştığı bir kapak yazısına yer verdik. Öte yandan yanı başımızda gerçekleşen Yunanistan krizini Prof. Dr. Mesut Hakkı Caşın sizler için analiz etti. Dijitalleşen dünyada siber güvenlik ile alakalı çalışmalarımız da tüm yoğunluğuyla devam ediyor ve bu sayımızda Kaspersky Lab Türkiye Ülke Müdürü Sertan Selçuk ile siber güvenlik alanında yaşanan riskleri ve ülkeler arasındaki siber savaşları konuştuğumuz röportajı ilgiyle okuyacağınızı umuyorum. Bir sonraki sayıda görüşmek dileğiyle HALDUN YAVAŞ Hazar Strateji Enstitüsü Genel Sekreter HALDUN YAVAŞ Caspian Strategy Institute Secretary General Caspian Region countries faced economic recession after the dissolution of the Soviet Union, and they managed to get over the crisis through oil production. However, recently decreasing oil prices have brought forward the need to strengthen their economies with industrial investments. In light of the historic experience of developed countries which acquired their wealth via industrialization; Caspian Region countries must use their raw material advantage and adopt a policy to create higher added value. Currently the Caspian Region holds 18% of proven oil reserves and 47% of natural gas reserves in the world. Obviously such huge reserves have carried Caspian countries to a significant level, but it is a must to develop non-oil economies for sustainable growth. According to IMF s estimates for 2015, Azerbaijan, Kazakhstan, Turkmenistan and Uzbekistan are expected to grow 0.6%, 2%, 9% and 6.2% respectively. Consequently, Caspian countries continue to grow and connect the region to the world by means of major transport projects. Caspian Region has the potential to become a new shining star of the world if the non-oil industrial sector the most important pillar of economy in this picture flourishes. In our cover story, Prof. Dr. Mübariz Hasanov underlines the importance of non-oil industries and shares his projections about the region. On the other hand, Prof. Dr. Mesut Hakkı Caşın presents the readers an analysis of the crisis in Greece, our close neighbor. In today s digital world, we continue to focus on cyber security issues. For this issue, we had a gripping interview with Sertan Selçuk, Managing Director at Kaspersky Lab Turkey, about cyber security risks and current cyber wars between countries. Hope to see you with the next issue YÖNETİM / MANAGEMENT İMTİYAZ SAHİBİ OWNER Hazar İletişim, Tanıtım ve Yayıncılık A.Ş. Adına Haldun YAVAŞ GENEL YAYIN YÖNETMENİ EDITOR-IN-CHIEF Gökhan ÇAY YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ (SORUMLU) MANAGING EDITOR Figen AYPEK AYVACI EDİTÖR EDITOR Hande YAŞAR ÜNSAL HABER EDİTÖRLERİ NEWS EDITORS Merve DAMCI Osman KURT İNGİLİZCE EDİTÖRÜ ENGLISH EDITOR Cansu ERTOSUN RUSÇA EDİTÖRÜ RUSSIAN EDITOR Rufat AGHAYEV GRAFİK TASARIM GRAPHIC DESIGN Zeynep ÖZEL FOTOĞRAF EDİTÖRÜ PHOTO EDITOR Tarık ÜZGÜN YAYIN KURULU PUBLICATION BOARD Prof. Dr. Mesut Hakkı CAŞIN Doç. Dr. Bekir GÜNAY Doç. Dr. Fatih ÖZBAY Doç. Dr. Fatih MACİT Dr. Efgan NİFTİ Emin AKHUNDZADA Zeynep KAPTAN BASKI / PRINTING Bilnet Matbaacılık ve Ambalaj San. A.Ş. Dudulu Organize Sanayi Bölgesi 1.Cadde No: 16 Esenkent Ümraniye İSTANBUL Tel: BASKI TARİHİ / PUBLICATION DATE Ağustos 2015 / August 2015 Yayın Türü / Publication Type Yaygın Yerel Süreli Yayın Süresi - Dili Publication Period - Language Aylık - Türkçe, İngilizce, Rusça Monthly - Turkish, English, Russian ISSN: İLETİŞİM MAILING ADDRESS Maslak Meydan Sokak Veko Giz Plaza No:3 Kat: 4 Daire 10 Sarıyer, İstanbul, TÜRKİYE Tel: Faks: info@hazarworld.com HAZAR WORLD 1

4 IÇINDEKILER CONTENTS 04 HAZAR A DAİR CASPIAN OVERVIEW HAZAR STRATEJİ ENSTİTÜSÜ YAYINIDIR PUBLICATION OF CASPIAN STRATEGY INSTITUTE AĞUSTOS 2015 SAYI 33 - AUGUST 2015 ISSUE 33 SÜRDÜRÜLEBİLİR BÜYÜMENİN ANAHTARI: PETROL DIŞI SEKTÖRLERİN GELİŞTİRİLMESİ 04 NEW STRUCTURE OF SHANGHAI ŞANGHAY İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ 8 Lİ YAPIYA DÖNÜŞÜYOR COOPERATION ORGANIZATION FİYAT- PRICE 5 TL KEY TO SUSTAINABLE GROWTH: DEVELOPMENT OF NON-OIL SECTORS КРАТКОЕ ИЗЛОЖЕНИЕ HAZAR A DAİR CASPIAN OVERVIEW 24 SÜRDÜRÜLEBİLİR BÜYÜMENİN ANAHTARI: PETROL DIŞI SEKTÖRLERİN GELİŞTİRİLMESİ KEY TO SUSTAINABLE GROWTH: DEVELOPMENT OF NON-OIL SECTORS 24 During the 2000s oil prices have escalated, countries in the Caspian Basin have shown a rapid economic growth Petrol fiyatlarının hızla arttığı yıllarda 2000 li yıllarda Hazar Havzası ülkeleri petrol ihracatından elde ettikleri geliri artırarak hızlı bir ekonomik gelişme gösterdi. Peki, petrole dayalı ekonomilerini büyüten Hazar Bölgesi için sırada ne var? increasing their income from oil exports. What does lie ahead for the Caspian Region countries nurturing their oil-based economies? KABUL EDİLDİ İRAN TASARISI BM GÜVENLİK KONSEYİ NDE UN SECURITY COUNCIL ENDORSED NUCLEAR DEAL WITH IRAN 08 ÖZEL HABER SPECIAL REPORT 08 ENERGY INVESTMENTS? TL DEKI DEĞER KAYBI ENERJI YATIRIMLARINI NASIL ETKILEYECEK? HOW WILL DEPRECIATION OF TURKISH LIRA (TL) AFFECT 10 İNFOGRAFİK INFOGRAPHIC 10 MAVİ BÜYÜME TÜRKİYE İÇİN DE MÜMKÜN MÜ? IS BLUE GROWTH POSSIBLE FOR TURKEY AS WELL? 2 AĞUSTOS 2015 SAYI 33 - AUGUST 2015 ISSUE 33

5 14 RÖPORTAJ / INTERVIEW 14 EVRENSEL BİR TEHDİT: KİMLİK AVCILIĞI A UNIVERSAL THREAT: IDENTITY THEFT 18 GÖRÜŞ / 0PINION 18 HOW WILL GREECE AFFECT THE FATE YUNANİSTAN EURO BÖLGESİ NİN KADERİNİ NASIL ETKİLEYECEK? OF EUROZONE? ANALİZ / IN DEPTH 32 TÜRKIYE ENERJI MERKEZINE NASIL DÖNÜŞÜR? HOW CAN TURKEY BECOME AN ENERGY HUB? 38 BLOG / BLOG 50 We compiled cultural activities such 50 KÜLTÜR & SANAT CULTURE & ART Bölge ile ilgili konser, sergi ve tiyatro faaliyetlerini sizin için derledik. as concerts, exhibitions, and plays about the region ERİVAN DAKİ ELEKTRİK ZAMMI OLAYLARININ PERDE ARKASI THE TRUTH ABOUT THE PROTESTS AGAINST PRICE INCREASE IN YEREVAN 44 LIFESTYLE / LIFESTYLE SİNEMADA SAVAŞTAN YENİDEN YAPILANMAYA FROM WAR TO RECONSTRUCTION IN CINEMA HAZAR WORLD 3

6 HAZAR A DAİR / CASPIAN OVERVIEW HİNDİSTAN VE KAZAKİSTAN ORTAK PETROL ARAYACAK Hindistan Başbakanı Narendra Modi nin Kazakistan ın başkenti Astana ya yaptığı resmi ziyarette ortak petrol çıkarma anlaşması imzalandı. Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev ile baş başa görüşmelerin ardından liderler arasında ekonomi, tarım ve enerji alanında işbirliğini öngören anlaşma imzalandı. Geçen yılın verilerine göre iki ülke arasındaki ticaret hacmi 700 milyon doları aştı. JOINT OIL DRILLING BY INDIA AND KAZAKHSTAN Prime Minister of India Narendra Modi paid an official visit to Astana, the capital of Kazakhstan and signed a joint oil drilling agreement with the President of Kazakhstan Nursultan Nazarbayev. The agreement stipulates cooperation in the fields of economy, agriculture and energy. According to the data of the previous year, trade volume between two states exceeded 700 million USD. ŞANGHAY İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ 8 Lİ YAPIYA DÖNÜŞÜYOR Rusya ya bağlı Başkurdistan Cumhuriyeti nin başkenti Ufa da düzenlen Şanghay İşbirliği Örgütü Liderler Zirvesi nde Hindistan ve Pakistan ın tam üyelik prosedürlerinin başlatılması, Belarus un statüsünün gözlemci ülkeye yükseltilmesi ve Azerbaycan, Ermenistan, Kamboçya ve Nepal e diyalog ortaklığı verilmesi kararı alındı. Örgüte gözlemci ülke sayısı ise Türkiye ve Sri Lanka dan sonra 4 yeni katılımla 6 ya yükseldi. NEW STRUCTURE OF SHANGHAI COOPERATION ORGANIZATION At the Shanghai Cooperation Organization summit in Ufa, the capital of Bashkortostan, Russia, leaders took the following decisions: launching Pakistan and India s full membership procedures, raising the status of Belarus to the observer country, and giving dialogue partnership status to Azerbaijan, Armenia, Cambodia, and Nepal. The number of observer countries has increased to 6 with 4 new countries after Turkey and Sri Lanka. AGİT DÖNEM BAŞKANI İVİTSA DAÇİÇ UKRAYNA DA AGİT Dönem Başkanı ve Sırbistan Dışişleri Bakanı İvitsa Daçiç, resmi ziyaret için geldiği Kiev de Ukrayna Dışişleri Bakanı Pavlo Klimkin ile görüştü. Daçiç, günümüzde AGİT Özel Gözlem Misyonu nda 504 gözlemcinin çalıştığını, bu sayının en kısa zamanda 600 e çıkarılacağını ifade ederek, gözlemcilerin doğuda daha önce giremedikleri bölgelere de gitmelerine imkan tanınması durumunda, bu sayının bine yükseleceğini dile getirdi. OSCE CHAIRPERSON- IN-OFFICE IVICA DAČIĆ VISITS UKRAINE OSCE Chairman-in-Office and Minister of Foreign Affairs of Serbia Ivica Dačić paid an official visit to Kiev and met with Pavlo Klimkin, Minister of Foreign Affairs of Ukraine. Stating that currently 504 observers are working in OSCE Special Monitoring Mission and the number will go up to 600 soon, Dačić said if observers are allowed to go to Eastern regions where they could not enter before; the number will increase to AĞUSTOS 2015 SAYI 33 - AUGUST 2015 ISSUE 33

7 AZERBAYCAN, ÇİN YUANI İLE YATIRIMLARA BAŞLADI Azerbaycan Devlet Petrol Fonu, yatırım döviz sepetini Çin yuanı ile zenginleştirerek 2014 yılında Çin Merkez Bankası ndan 3 milyar Çin yuanı tutarında yatırım için aldığı lisansla 1 Temmuz dan itibaren ilk yatırımını yaptı. Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı nın 2001 de aldığı karar gereği Petrol Fonu nun, yatırım portföyünü ABD, Almanya, İngiltere, Fransa, İtalya, Kanada ve Japonya gibi G7 ülkelerinin, Avro Bölgesi ne dahil ülkelerin, Rusya ile Türkiye nin döviz birimleriyle çeşitlendirme yetkisi bulunuyor. AZERBAIJAN STARTS INVESTMENTS IN CHINESE YUAN Enriching its investment currency basket with Chinese Yuan, State Oil Fund of Azerbaijan (SOFAZ) has made the first investment in Yuan as of July 1 with the license from the Central Bank of China to make an investment of 3 billion Chinese Yuan. According to Azerbaijan Presidency s resolution in 2001, SOFAZ has the authority to diverse its investment portfolio with the currencies of G7 countries such as the USA, Germany, Britain, France, Italy, Canada and Japan, countries in the Eurozone, Russia and Turkey. İRAN TASARISI BM GÜVENLİK KONSEYİ NDE KABUL EDİLDİ Viyana da İran ve 5+1 ülkeleri arasında varılan anlaşma sonucunda İran ın yükümlülüklerini yerine getirmesi halinde BM yaptırımlarının sona ereceği ve 10 yıl sonra da konunun BM Güvenlik Konseyi gündeminden çıkarılacağı belirtiliyor. Ancak İran a 8 yıl boyunca balistik füze, 5 yıl süreyle de konvansiyonel silah ambargosu sürecek. İran ın anlaşmayı ihlal etmesi halinde ise yaptırımların otomatik olarak yeniden uygulanmasını düzenleyen mekanizma da karar metninde yer aldı. UN SECURITY COUNCIL ENDORSED NUCLEAR DEAL WITH IRAN As a result of the deal between Iran and 5+1 countries in Vienna, it is indicated that in case of the fulfillment of obligations by Iran, all UN sanctions on Iran will be lifted and the issue will be taken off UN s agenda after 10 years. However, ballistic missile embargo will continue for 8 years while conventional arms embargo will last for 5 years. In case of a breach of the deal by Iran, the text includes a mechanism which regulates automatically re-imposing the sanctions. TÜRKMENİSTAN DA ULUSLARARASI SAĞLIK KONFERANSI DÜZENLENDİ Türkmenistan ın Sağlık Devlet Programı nın 20. yıldönümü kapsamında Dünya Sağlık Örgütü nün (WHO) işbirliği ile düzenlenen konferansa dünyanın çeşitli bölgelerinden sağlık uzmanları katıldı. Letonya, Litvanya ve Belarus un bakan; Rusya, Kırgızistan, Ermenistan ve Kazakistan ın bakan yardımcısı düzeyinde temsil edildiği konferansta, ülkelerde sağlık sektöründe yapılan çalışmalar değerlendirildi. TURKMENISTAN HOSTED INTERNATIONAL HEALTH CONFERENCE Within the scope of the 20 th anniversary of State Health Program of Turkmenistan, health experts from around the world attended the conference held in cooperation with World Health Organization (WHO). At the conference, in which Latvia, Lithuania, and Belarus were represented at the ministerial level while Russia, Kyrgyzstan, Armenia, and Kazakhstan were represented at the deputy ministerial level, studies in the health sector of countries were evaluated. HAZAR WORLD 5

8 HAZAR A DAİR / CASPIAN OVERVIEW July 2015 Mövenpick Hotel Istanbul, Turkey Delegate Partner Sponsor: In cooperation with: Supported by: Organised by: HAZAR ULAŞIM AĞLARINDAN KÜRESEL ULAŞIM AĞLARINA DOĞRU Ulaşım koridorları Hazar Bölgesi nin yüzünü özellikle enerji kaynaklarını satabilecekleri pazarlara döndürdü. Peki Asya endüstrisi ile Avrupa pazarını en hızlı ve ucuz bir şekilde birbirine bağlayan İpek Yolu, Hazar Bölgesi ülkelerinin ekonomisini nasıl etkileyecek? FROM CASPIAN TRANSPORT NETWORKS TO GLOBAL TRANSPORT NETWORKS Transport corridors have directed the Caspian Region towards markets where Caspian energy resources can be sold. How Caspian economies will be affected by the Silk Road which connects the industry in Asia and the markets in Europe in the most efficient way? Yolu ülkeleri 2013 yılında Dünya Bankası tarafından iş yapma kolaylığı açısından en fazla ilerleme kaydeden bölgeler arasında gösterildi İpek diyor Doç. Dr. Zafer Avni Acar, Hazar Strateji Enstitüsü nün Temmuz ayında İstanbul da gerçekleştirilen 2015 Güney Hazar Bölgesi Ulaştırma Zirvesi nde konuştuğu panelde. Bu panelde İpek Yolu nun yeniden canlandırılmasının Hazar Denizi ne olan etkilerine cevap aranılırken günün sonunda hızla gerçekleştirilen projelerin varacağı noktayı Acar Bu muazzam altyapı projeleri İpek Yolu koridoru boyunca Çin-Kazakistan- Hazar Denizi-Azerbaycan-Gürcistan-Türkiye-Güney Doğu Avrupa güzergahı üzerinden malların sorunsuz ve kesintisiz bir şekilde dolaşımının sağlanmasına katkıda bulunacak diyerek açıklıyor. Panelistlerden Doç. Dr. Fatih Macit ise bölge ülkelerinin ulaşım ağlarındaki entegrasyonun ciddi bir ekonomik potansiyelin gerçekleşmesinde önemli rol oynayacağına inanıyor. Öte yandan Macit, bölge ülkelerinin petrol üretimine dayalı büyümeleri nedeniyle petrol fiyatlarına olan duyarlılıklarına dikkat çekerek Bölge ülkelerinin ekonomik faaliyetlerini çeşitlendirmek için attığı adımlar, planlanan ulaştırma projeleri için önemli bir tamamlayıcı niteliğinde olacak uyarısında bulunuyor. Assoc. Prof. Zafer Avni Acar addressed a speech at the Caspian Strategy Institute s panel within the South Caspian Region Transportation 2015 Summit held in July. He said, In 2013 the World Bank identified the Silk Road countries as one of the regions that have made the most progress in improving the ease of doing business. Effects of reviving the Silk Road on the Caspian Sea were discussed at the panel where Acar said: This substantial infrastructure project will help sustain the uninterrupted movement of goods along the middle corridor of Silk Road by tracking China-Kazakhstan-Caspian Sea-Azerbaijan-Georgia- Turkey-South East Europe route. Panelist Assoc. Prof. Fatih Macit indicated that integration of transport networks of regional countries plays a key role in the realization of great economic potential. On the other hand, Macit pointed out the vulnerability of these countries to oil prices due to their oil-based economic growth. He said, Efforts of the countries in this region to diversify economic activity will be an important complement for the planned transportation projects. EVREN BİNGÖL UND İCRA KURULU BAŞKAN YARDIMCISI VICE CHAIRPERSON OF THE EXECUTIVE COMMITTEE, UND 21. yüzyılda değişen küresel lojistik haritasını, Asya nın artan ekonomik rolünü ve Avrupa ile Asya arasında hızla artan yük trafiğini dikkate aldığımızda; Asya ile Avrupa arasındaki taşımaların kolaylaştırılması, sürdürülebilir ve kesintisiz ulaştırma bağlantılarının oluşturulması tüm bölge ülkelerinin öncelikleri arasında yer almak zorundadır. Considering the fast-changing global logistics map of the 21 st century, the increasing economic role of Asia, and the rapidly growing freight traffic between Europe and Asia; all regional countries must focus on facilitating the transport between Asia and Europe and creating sustainable and uninterrupted transport connections. 6 AĞUSTOS 2015 SAYI 33 - AUGUST 2015 ISSUE 33

9 AĞUSTOS 2015 AUGUST SPE ASYA PASİFİK 37. IATUR KONFERANSI 5-7 AĞUSTOS 2015 ANKARA - TÜRKİYE 1970 ten bu yana dünya genelinde farklı şehirlerde gerçekleştirilen IATUR Konferansı nın bu yıl 37 ncisi düzenlenecek. Türkiye ve çevresindeki ülkelerde ilk kez gerçekleşecek konferansın ana teması Zaman Kullanım Araştırmaları ve Refah: Dün, Bugün ve Yarın. 37 TH IATUR CONFERENCE 5-7 AUGUST 2015 ANKARA - TURKEY The 37 th of IATUR conferences which have been organized since 1970 in several cities of the world will be the first one held in Turkey and surrounding region. The main theme of the IATUR 2015 conference is Time Use Research and Well-Being: Past, Present and Future. GELİŞTİRİLMİŞ PETROL ÜRETİMİ KONFERANSI AĞUSTOS 2015 KUALA LUMPUR - MALEZYA Petrol ve gaz, gelecekte dünya enerji talebini karşılamak için önemli birer kaynak olmaya devam edecek. Ancak bilinen yataklardan konvansiyonel petrol ve gaz üretimi gerilemeye başladı. Birincil üretimde rezervuardaki petrolün (OOIP) en fazla %30 u, ikincil üretimde ise %50 sinin elde edilebileceği tahmin ediliyor. EOR (Geliştirilmiş Petrol Üretimi) teknolojisinde kaydedilen sürekli ilerleme, optimum petrol ve gaz üretimi sağlamakla kalmayacak, aynı zamanda enerji güvenliğine de katkıda bulunacak. Bu bağlamda konferansın teması da EOR ile Geleceği Güvence Altına Almak olarak belirlendi. SPE ASIA PACIFIC ENHANCED OIL RECOVERY CONFERENCE AUGUST 2015 KUALA LUMPUR - MALAYSIA Oil and gas are expected to remain an important source for future world energy demand. However, conventional oil and gas production from known deposits is in decline. Primary recovery is only expected to recover up to 30%, while secondary recovery can rarely exceed 50% of the Original Oil in Place (OOIP). Continuous advancements in EOR technology will not only ensure optimum oil and gas production, but will help us attain energy security. Hence, the conference is aptly themed Enabling EOR: Ensuring the Future ULUSLARARASI AKADEMİ KONFERANSI (IISES) AĞUSTOS 2015 LONDRA - İNGİLTERE Eğitim ve bilimsel araştırmaları desteklemek amacıyla kurulan IISES, ekonomistler, sosyal bilimciler ve eğitimciler için uluslararası bir platform. Konferans, katılımcılara yaptıkları araştırmaları sunma, meslektaşlarla tanışma ve araştırma becerilerini geliştirme fırsatı sunuyor. 18 TH INTERNATIONAL ACADEMIC CONFERENCE (IISES) AUGUST 2015 LONDON - UNITED KINGDOM The IISES is an important international society of economists, social scientists and educators, founded to promote education and scientific research. This conference enables you to present your research, meet new colleagues and improve your research skills. 2. ASYA İNSAN HAKLARI EĞITIMI SEMPOZYUMU (SHARE 2015) THE SECOND ASIAN SYMPOSIUM ON HUMAN RIGHTS EDUCATION (SHARE 2015) 2-4 Ağustos 2015 / 2-4 August 2015 Hiroşima, Japonya Hiroshima, Japan 2015 ULUSLARARASI YENILIKÇILIK VE ENDÜSTRIYEL LOJISTIK KONFERANSI (ICIIL 2015) 2015 INTERNATIONAL CONFERENCE ON INNOVATION AND INDUSTRIAL LOGISTICS (ICIIL 2015) 3-4 Ağustos 2015 / 3-4 August 2015 Paris, Fransa Paris, France HAZAR TAKVİMİ / CASPIAN CALENDARAĞUSTOS 2015 SIBER GÜVENLIK, YÖNETIŞIM ve NETWORK 2015 KONFERANSI CYBERSECURITY, GOVERNANCE, and NETWORK 2015 CONFERENCE 5 Ağustos 2015 / 5 August 2015 Washington D.C., ABD Washington D.C., USA AUGUST 2015 HAZAR WORLD 7

10 ÖZEL HABER / SPECIAL REPORT TÜRK LİRASI NIN DEĞER KAYBI / DEPRECIATION OF TURKISH LIRA TL DEKI DEĞER KAYBI ENERJI YATIRIMLARINI NASIL ETKILEYECEK? Türkiye de döviz cinsinden finanse edilen enerji yatırımları, TL nin değer kaybından negatif olarak etkilenebilir. HOW WILL DEPRECIATION OF TURKISH LIRA (TL) AFFECT ENERGY INVESTMENTS? Energy investments, financed in foreign currency in Turkey, might be negatively affected by the depreciation of TL. OSMAN KURT Türkiye 2001 krizi sonrasında aldığı ekonomik önlemler sonrasında ciddi bir ivme yakaladı ve bir dönem dünyanın ilgiyle izlediği bir ülke oldu tarihleri arasında ortalama yüzde 4,8 lik büyümenin bir sonucu olarak Türkiye nin enerji talebi de hızla arttı. Bu dönemde doğal gaz tüketimi üç kata yakın bir artışla 2014 yılı sonunda 48 milyar metreküpe ulaştı. Öyle ki Türkiye nin elektrik tüketimi yıllık ortalama yüzde 5,6 artışla yıllık büyümeyi bile geride bıraktı. Bu artan enerji talebi doğal olarak da son dönemde enerji yatırımlarında ciddi bir artışa neden oldu. Bu 12 yılda enerji yatırımları yaklaşık 49 milyar doları buldu. Ancak son yıllarda doların hızla değer kazanması sonucu Türk Lirası da bu süreçten etkilendi. TL nin dolar karşısında yaşadığı değer kaybı ise enerji şirketlerinin Türkiye deki yatırımlarının geleceğinin incelenmesine neden oluyor. ÖZEL SEKTÖR İÇIN ENERJI YATIRIMLARINDAKI KÂRLILIKLAR SORGULANABILIR Türkiye nin her geçen gün enerji talebi hızla artıyor. Bu da yeni enerji yatırımı ihtiyaçlarını beraberinde getiriyor. Türkiye de bu yatırımları büyük oranda özel sektör Turkey gained significant momentum thanks to the economic measures taken after the 2001 crisis, and became a center of attraction throughout the world. As a result of the average 4.8 percent growth between 2002 and 2014, energy demand of Turkey has sharply risen. In this period, natural gas consumption of Turkey almost tripled and reached 48 billion cubic meters by the end of 2014 while the electricity consumption increased by annually 5.6 percent on average, pulling ahead of Turkey s annual growth. Recently, this growing energy demand has naturally brought about a significant increase in energy investments in Turkey. Within this 12-year period, energy investments nearly reached $49 billion. However, as a result of dollar appreciation in recent years, Turkish Lira has been negatively affected. Depreciation of the Turkish Lira against dollar has made energy companies question the future of their energy investments in Turkey. PROFITABILITY IN ENERGY INVESTMENTS IS QUESTIONABLE FOR PRIVATE SECTOR Turkey s energy demand is rapidly growing every day, which brings along new energy investment needs. In Turkey, Most 8 AĞUSTOS 2015 SAYI 33 - AUGUST 2015 ISSUE 33

11 yapıyor. Türkiye nin toplam kurulu gücünde kamunun payı son yıllarda yüzde 30,1 seviyelerine kadar geriledi. Bu açıdan TL nin değer kaybının Türkiye deki enerji yatırımlarına etkisini öngörebilmek için özel sektördeki mevcut enerji şirketlerinin finansman yapılarını analiz etmekte fayda var. Borsadaki halka açık enerji şirketlerinin sermaye yapılarına bakıldığında genel olarak yatırımların yabancı kaynaklarla finanse edildiği görülüyor. Enerji yatırımları uzun dönemde geri dönüşü gerçekleşen yatırımlar olduğu için likidite yönetimi anlamında firmalar açısından uzun vadeli yabancı kaynak bulma ihtiyacı ön plana çıkıyor diyor Hazar Strateji Enstitüsü Uzmanı, Süleyman Şah Üniversitesi İktisat Bölüm Başkanı Fatih Macit ve ekliyor: Firmalar Türk Lirası cinsinden uzun vadeli finansman imkânlarına erişimde sıkıntı yaşayabildikleri için daha çok döviz cinsinden borçlanmaya yöneliyor. Elektrik fiyatları tamamen döviz kuruna endeksli olmadığı için bu durum firmalar açısından ciddi bir döviz kuru riski ortaya çıkarıyor. Türkiye deki halka açık enerji şirketlerinin yabancı para pozisyonları önemli ölçüde ekside. Fatih Macit, Kurdaki yükseliş öncelikle mevcut yatırımların kârlılığını negatif olarak etkiliyor. Önümüzdeki dönem için planlanan yatırımlar açısından değerlendirildiğinde kurdaki yükseliş ve özellikle artan volatilitenin enerji yatırımları üzerinde aşağı yönlü bir baskı ortaya çıkaracağı beklenebilir diyor. BANKA KREDILERINE ULAŞMAK ZORLAŞABILIR Ayrıca kurdaki dalgalanma, bankaları kur riski ile karşı kaşıya olan enerji şirketlerine karşı daha sıkı bir kredi politikası uygulamaya itebilir. Bu da enerji şirketlerinin finansmana erişimde sıkıntılar çekmelerine neden olabilir. Öte yandan bu süreçten daha az etkilenecek enerji yatırımları da var. Türkiye de yapılan boru hattı projeleri Türkiye nin enerji güvenliği için çok önem arz ediyor. Fatih Macit, Boru hattı yatırımlarında proje gelirleri döviz cinsinden gerçekleşirken yatırım maliyetlerinin ve işletme giderlerinin bir kısmı yabancı para bir kısmı ise yerli para cinsinden gerçekleşiyor diyor. Dolayısıyla elektrik piyasasına yönelik yatırımların tam tersine boru hattı yatırımları döviz kurundaki yükselişten olumlu etkilenme potansiyeli taşıyorlar. TÜRKIYE DE YAPILAN BORU HATTI PROJELERI TÜRKIYE NIN ENERJI GÜVENLIĞI IÇIN ÇOK ÖNEM ARZ EDIYOR. PIPELINE PROJECTS CARRIED OUT IN TURKEY ARE OF GREAT IMPORTANCE FOR TURKEY S ENERGY SECURITY. of these investments are made by the private sector. Recently, share of the public sector in Turkey s total installed capacity has decreased to 30.1 percent. In this regard, it is useful to examine the financial structure of current energy companies in order to anticipate the potential impacts of TL depreciation on energy investments in Turkey. Fatih Macit, expert at Caspian Strategy Institute Center on Energy and Economy, says When we look at the capital structures of public energy companies in the stock market, we see that investments are generally financed by foreign resources. Companies need to find long-term liabilities in terms of liquidity because energy investments pay off in a long period of time. He also adds, As companies may have difficulty in accessing long-term financing opportunities in Turkish Lira, they mostly prefer borrowing in foreign currency. This situation reveals a serious exchange rate risk for companies because electricity prices are not fully indexed to the exchange rate. Foreign currency positions of public energy companies in Turkey are significantly in minus. Fatih Macit says, The rise in the exchange rate has a negative impact particularly on the profitability of current investments. In terms of the investments planned for the coming period, it can be expected that the rise in the exchange rate and especially the increasing volatility may create a downward pressure on energy investments. RECEIVING BANK LOANS CAN BE DIFFICULT Fluctuation in exchange rates may force banks to apply tougher credit policies to energy companies that face the exchange rate risk. Accordingly, receiving bank loans may be more difficult for energy companies. On the other hand, some energy investments will be less affected in this period. Pipeline projects carried out in Turkey are of great importance for Turkey s energy security. Fatih Macit says, In pipeline investments, project revenues are collected in foreign currency while investment costs and a certain part of operation costs are realized in local currency. Therefore, unlike investments in the electricity market, pipeline investments have a potential to be positively affected by the rise in the exchange rate. HAZAR WORLD 9

12 İNFOGRAFİK / INFOGRAPHIC TÜRKİYE DENİZ TİCARETİ / SEABORNE TRADE OF TURKEY MAVİ BÜYÜME TÜRKİYE İÇİN DE MÜMKÜN MÜ? İlkokul yıllarından beri hepimizin ilk olarak öğrendiği çok önemli bir bilgi vardır: Türkiye 3 tarafı denizlerle çevrili bir ülkedir. Türkiye nin bu özelliği sadece turizmde fırsatlar sunmuyor aynı zamanda deniz taşımacılığında da büyük bir ekonomi yaratıyor. IS BLUE GROWTH POSSIBLE FOR TURKEY AS WELL? Turkey is surrounded by seas on three sides. We all learnt it by heart at the elementary school. This feature not only provides great opportunities for tourism, but also creates a huge economy for maritime transport. ÇANDARLI LİMANI ÇANDARLI PORT PETLIM LİMANI PETLIM PORT FILYOS LİMANI FILYOS PORT MERSIN KONTEYNER LİMANI MERSIN CONTAINER PORT Avrupa ekonomik rönesansını gerçekleştirebilmek için denizcilik ekonomisine önem verirken denizciliği sürdürülebilir ekonominin bir parçası olarak görüyor. Yükleme için devasa yatırımların yapıldığı limanların çevresi de artık birer Europe, attaching importance to maritime economy to realize its economic Renaissance, sees marine as a part of sustainable economy. Major investments have been made for shipping, and now ports are surrounded by manufacturing centers. 10 AĞUSTOS 2015 SAYI 33 - AUGUST 2015 ISSUE 33

13 HAZAR WORLD 11

14 TÜRKİYE DENİZ TİCARETİ / SEABORNE TRADE OF TURKEY üretim merkezine dönüştürülüyor. Limanlar çevresinde gelişen imalat ve hizmet endüstrileri bölgenin entegre bir yapıya dönüşmesini sağlıyor. Bu nedenle, denizciliğin en önemli halkasını lojistik oluşturuyor. Türkiye nin de ulaştırma stratejilerine ve politikalarına verdiği değer her geçen gün artıyor. Türkiye birçok limanına büyük yatırımlar yapıyor ve gelecekte Petlim Limanı, Çandarlı Limanı, Mersin Konteyner Limanı ve Filyos Limanı Türkiye pazarını daha hızlı bir şekilde başka pazarlara doğrudan bağlarken aynı zamanda ülkeyi coğrafi konumundan dolayı bir transit üsse çevirecek. Türkiye entegre limanlara yaptığı yatırımın yanı sıra her geçen yıl toplam filo sayısını da artırmayı başardı. Öte yandan geçen yılın verilerine göre Türkiye nin dış ticaret için kullandığı ulaşım kanallarında birinci sırayı toplam 228 milyar dolar ile denizyolu taşımacılığı aldı. Bu da yaklaşık 300 milyon ton yükün dış ticarette konu olduğu anlamına geliyor. Deniz taşımacılığı Türkiye de büyük liman yatırımlarının vasıtasıyla daha da gelişmeye devam ediyor. Dünya yük taşımacılığının %80 inin deniz yolu ile yapıldığını düşündüğümüzde Türkiye nin de coğrafi avantajını kullanarak deniz, hava ve kara ulaşımında entegre bir merkeze dönüşmesi hiç de uzak değil. TÜRKIYE BIRÇOK LIMANINA BÜYÜK YATIRIMLAR YAPIYOR. TURKEY HAS BEEN MAKING HUGE INVESTMENTS TO MANY HARBORS. SERAY ÖZKAN HASEN HAZAR TRANSİT KORİDORU PROGRAMI NDA ARAŞTIRMACI RESEARCHER AT HASEN CASPIAN TRANSIT CORRIDOR PROGRAM Manufacturing and service industries, developing around harbors, ensure the transformation of the region into an integrated structure. That s why logistics constitute the most important part of maritime. The importance given by Turkey to transport strategies and policies is increasing every day. Turkey has been making huge investments to many harbors. In the future, while Petlim Port, Çandarlı Port, Mersin Container Port and Filyos Port will directly connect Turkey with other markets in a faster and more efficient way, at the same time they will turn Turkey into a transit hub due to its geographical location. Turkey has achieved to increase the total number of its fleet each year and also made great investments in integrated harbors. On the other hand, maritime transport ranked first in the transport modes used for foreign trade in Turkey with $228 billion in total, according to data of the previous year. This means 300 million tons of freight in foreign trade. Maritime transport in Turkey continues to grow even further via major harbor investments. As 80% of world freight transport is carried out by sea; it seems quite probable that Turkey will soon turn into an integrated hub for sea, air and road transport by using its geographical advantages. Türkiye de ulaştırma türlerinin entegre edilebilmesi, doğu-batı ve kuzey-güney yönlü uluslararası ve bölgesel ulaştırma koridorlarının birbirine bağlanması için deniz taşımacılığı ve uluslararası limanların önemi her geçen gün artıyor. Uluslararası deniz limanları ve terminallerini kapsayan projeler, büyük yatırımlar için ciddi bir çekim merkezi haline geldi. Dış ticarette deniz taşımacılığının payı da yükseldi ve bu sayede deniz ticaretinin yapıldığı limanlar ile terminallerin rolü arttı. Karadeniz i Akdeniz e bağlayan, ayrıca Süveyş Kanalı ile okyanuslara ulaştıran deniz ticaret yollarının kullanılması açısından Türkiye nin coğrafi konumu kilit önem taşıyor. The role of maritime transport and international ports in Turkey has become more and more important to integrate transport modes within the country and also to connect regional and international transport corridors from east to west and north to south. Projects of international sea ports and terminals have become the center of attention for major investments. Share of maritime transports in foreign trade increased as well, hence increasing the role of sea trade ports and terminals. Turkey s geographical location is of vital importance here to utilize sea trade routes that connect Black Sea with Mediterranean and through the Suez Canal to the oceans. 12 AĞUSTOS 2015 SAYI 33 - AUGUST 2015 ISSUE 33

15

16 RÖPORTAJ / INTERVIEW SİBER GÜVENLİK / CYBER SECURITY EVRENSEL BİR TEHDİT: KİMLİK AVCILIĞI A UNIVERSAL THREAT: IDENTITY THEFT Geçtiğimiz yıl dünyadaki şirketlerin yüzde 94 ü, Türkiye dekilerin ise yüzde 97 si bilgi güvenliği alanında tehditlerle karşılaştı. Kaspersky Lab Türkiye Ülke Müdürü Sertan Selçuk ile siber güvenlik alanında yaşanan riskler, ülkeler arasındaki siber savaşlar gibi konuları konuştuk. Last year, 94 percent of all companies in the world, and 97 percent of the companies in Turkey faced information security threats. Kaspersky Lab Turkey Managing Director Sertan Selçuk told us about cyber security risks, cyber wars between countries and recent developments in the sector. OSMAN KURT 14 AĞUSTOS 2015 SAYI 33 - AUGUST 2015 ISSUE 33

17 İki tür şirket var, hacklenmiş olanlar ve henüz hacklendiklerini bilmeyenler diye meşhur bir söz var. Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz? Kaspersky Lab in araştırmalarına göre her gün yaklaşık 315 bin yeni zararlı yazılım örneği görülüyor. Hiçbir işletim sistemi esasında tam anlamıyla güvende sayılamaz. Saldırganların neredeyse sadece Windows a odaklandıkları günler de çoktan geride kaldı, Mac ler ve mobil işletim sistemlerine saldırılar arttı. Android e yönelik zararlı yazılımların sayısı da hızlı şekilde artıyor: Kaspersky Lab her ay yaklaşık yeni örnek tespit ediyor. Kimlik avcılığı web siteleri, cihaz veya işletim sisteminden bağımsız olarak tüm kullanıcılar için tehlikeli evrensel bir tehdit. Kaspersky Security Network her ay, insanların hassas kişisel ve finansal bilgilerini vermeleri için ikna etmeyi hedefleyen 137 binden fazla yeni kimlik avcılığı sitesi tespit ediyor. Dolayısıyla tehdit küçümsenmeyecek oranda, alınması gereken tedbirler de ertelenemeyecek boyutta. KIMLIK AVCILIĞI TÜM KULLANICILAR IÇIN TEHLIKELI EVRENSEL BIR TEHDIT OLUŞTURUYOR. IDENTITY THEFT WEBSITES CONSTITUTE A UNIVERSAL THREAT FOR ALL USERS. There is a famous expression, There are two types of companies: those that have been hacked, and those that do not yet know they have been hacked. What do you think about it? According to Kaspersky Lab, approximately 315 thousand new malware are detected every day. We do not have a fully secure operating system. Hackers were targeting only Windows in the past, but today attacks to Mac s and mobile operating systems have significantly increased. The number of malware targeting Android is also rapidly increasing. Kaspersky Lab detects around 20,000 new samples each month. Identity theft websites constitute a universal threat for all users regardless of their devices or operating systems. Each month, Kaspersky Security Network detects more than 137 thousand new identity theft websites which try to convince users to give their personal and financial information. Therefore, the threat is considerable and the measures to be taken are urgent. Önümüzdeki dönemde bizi ne tür tehditler bekliyor? Siber suçluların kendine güveni artıyor. Daha önce güvenlik zincirinin zayıf halkası olarak gördükleri bankacılık hizmeti kullanıcılarına saldırmayı tercih ederlerdi; ancak Kaspersky Lab uzmanları daha yüksekleri hedefleyen siber saldırıların bankaların kendisini hedef alacağını tahmin ediyor. Dolandırıcılar burada durmayacak; Kaspersky Lab olarak dolandırıcıların doğrudan ATM lerden nakit para çekebilecek yeni bir zararlı yazılım geliştirmeyi deneyeceklerini de tahmin ediyoruz. Kimlik avcılığı saldırıları son dönemlerde ciddi bir tehdit. Siber suçluların ellerinde halka açık kablosuz ağlar, kullanıcının verilerini ele geçirmek için bir araç olarak kolaylıkla kullanılabilir. Kaspersky Lab ın Global Araştırma ve Analiz Ekibinden uzmanlar, yurt dışında iş gezilerine çıkan seçkin iş insanlarının hassas bilgilerini çalan ve dört yıldır gölgelerde ustaca gizlenen Dark Hotel casusluk kampanyasını araştırdı. Dark Hotel, lüks otellerde kalan hedefleri avlıyordu. Çete asla aynı hedefin ardından iki kez gitmiyor, operasyonlarını cerrahi titizlikle uygularken alabildiği tüm kıymetli bilgileri ilk elden alıyor, çalışmalarının izlerini siliyor ve bir sonraki yüksek profilli hedefi beklerken yeraltına çekiliyordu. En yakın zamandaki hedefler arasında, Asya-Pasifik bölgesinde iş yapan ve yatırımlarda bulunan Which threats will we face in the future? Cyber criminals are more self-confident. They used to attack the users of banking services, which they regarded as the weakest link in the security chain; but now Kaspersky Lab experts predict that hackers will turn their faces directly to banks for more impact. They will not stop here; Kaspersky Lab estimates that they will try to develop a new malware which will allow them to draw money from ATMs. Identity theft attacks have become a significant threat recently. Business people, frequently travelling people, CEOs, CIOs, managers, etc... Free Wi-Fi networks can be used as a great tool to obtain the critical information of users by cyber criminals. Experts from the Global Research and Analysis Team at Kaspersky Lab analyzed the Dark Hotel spy campaign which managed to remain under cover for four years. Aim of this campaign was to steal the confidential information of prestigious business people travelling abroad and staying in luxury hotels. The gang would never try the same target twice, and carry out operations with meticulously. They were obtaining all important information from the first person, remove all traces, and then start to wait underground silently for the next highprofile target. The most recent targets of this gang include business people, CEOs, senior deputy presidents, marketing and sales di- HAZAR WORLD 15

18 SİBER GÜVENLİK / CYBER SECURITY ABD li ve Asyalı iş insanları bulunuyor: CEO lar, kıdemli başkan yardımcıları, satış ve pazarlama direktörleri ve üst düzey Ar-Ge personeli de bu hedefler arasında. KOBİ ler sizce güvendeler mi? Küçük ve çok küçük ölçekli işletmelerin pek çoğu, siber suçluların kendilerini hedef alması için çok küçük olduklarına ve onların isteyebileceği verilere sahip olmadıklarına inanıyor. Oysaki bazı siber suçlular, yetersiz BT korumaları olduğu bilinen bu zayıf hedefler i tercih edebilir. Şirketler kredi kartı ödemelerini işlemeye, müşteri bilgilerini depolamaya ya da hatta yeni ürünler için planlar oluşturmaya başlar başlamaz, siber suçlular için değerli olan bilgilere sahip oluyorlar. Türkiye de siber tehlike ne boyutta? 2014 Global Corporate IT Security Risks araştırmamıza göre (Kaspersky Lab ve B2B International ın ortak araştırması) son bir yılda dünyada şirketlerin yüzde 94 ü, Türkiye de ise yüzde 97 si bilgi güvenliği alanında tehditlerle karşılaştı (malware saldırıları, spam, phishing, ağ saldırıları, fidye yazılımı saldırıları gibi). Dünya ortalamasına baktığımızda bir siber saldırının büyük ölçekli şirketlere verdiği maddi zarar 720 bin dolar düzeyinde, Türkiye özelinde rakam ise 668 bin dolar civarında. Dünyada KOBİ ler ortalama 49 bin dolarlık zarara uğrarken, Türkiye de ise bu rakam 53 bin dolar. Günümüz modern çağında ülkeler arasında savaşlar siber âlemde gerçekleşiyor. Bu savaşlar hakkında bizi bilgilendirebilir misiniz? Ne kadar ciddi bir boyuta ulaştı? Siber savaş sadece devletleri ve işletmeleri değil, sokaktaki vatandaşı da tehdit ediyor. Siber savaşlar çağında ayakta kalmanın iki önemli faktörü, uluslararası işbirlikleri ve gelişmiş teknolojilerdir. Geleneksel silahların aksine, siber savaşta kullanılan araçların klonlanması ve yeniden programlanması oldukça kolay. Bu yıl içinde örneğin Kaspersky Lab ın Global Araştırma ve Analiz Ekibi, Orta Doğu ülkelerindeki çok sayıda üst düzey organizasyonu ve bireyi hedef alan bir siber casusluk grubu olan Çöl Şahinleri ni ortaya çıkardı. Kaspersky Lab uzmanları, bu aktörü geniş çaplı siber casusluk operasyonları geliştiren ve gerçekleştiren, bilinen ilk paralı siber Arap grubu olarak değerlendirdi. Kampanyanın en az iki yıldır aktif olduğu DOLANDIRICILARIN DOĞRUDAN ATM LERDEN NAKIT PARA ÇEKEBILECEK YENI BIR ZARARLI YAZILIM GELIŞTIRMEYI DENEYECEKLERI TAHMIN EDILIYOR. IT IS ESTIMATED THAT HACKERS WILL TRY TO DEVELOP A NEW MALWARE WHICH WILL ALLOW DRAWING MONEY FROM ATMs. rectors and senior R&D personnel from the USA and Asia, who make investments and do business in the Asia-Pacific region. Are SMEs secure and protected? Most small-scale and minor enterprises believe that they are too small to be target for cyber attacks and they do not have the data that cyber criminals would want. However, some cyber criminals may prefer these weak targets which are known to have insufficient IT security. When companies start to process credit card payments, store customer data or develop plans for new products, they instantly become a target for cyber attacks. What about the cyber threat in Turkey? According to our 2014 Global Corporate IT Security Risks research (a joint survey conducted by Kaspersky Lab and B2B International), 94 percent of all companies in the world and 97 percent of companies in Turkey faced information security threats (malware attacks, spam, phishing, network attacks, ransomware attacks, etc.) within the last year. Economic damage of a cyber attack to large-scale enterprises is around 16 AĞUSTOS 2015 SAYI 33 - AUGUST 2015 ISSUE 33

19 biliniyor. Çalışmalarını 2011 yılında geliştirmeye ve inşa etmeye başlayan Çöl Şahinleri, ana kampanyasını ve esas saldırı girişimini 2013 yılında gerçekleştirdi. Öncelikli olarak odaklandıkları Orta Doğu ülkelerinin dışında Çöl Şahinleri, farklı bölgelerde de saldırı gerçekleştiriyor. Global çapta 50 nin üzerinde ülkede 3 binden fazla kurbana saldırarak toplamda bir milyondan fazla dosya çaldılar. Saldırganlar, Windows PC lere ve Android tabanlı cihazlara saldırmak için kötü niyetli özel araçlardan yararlandı. Hazar Bölgesi veya ülkelerine yönelik büyük bir saldırı yapıldı mı? Sizce potansiyel bir tehdit var mı? Her zaman potansiyel bir tehdit var. Çünkü doğrudan bir işletmeye veya onunla bağlantılı işletmelere (mal veya hizmet sağlayıcılara) saldırı düzenlenebilir ya da farklı kurumlara saldırı düzenlenirken BT sistemi bundan etkilenebilir. Yükselen veya gelişmiş ekonomilere sahip, küçük veya büyük ölçekli olmalarına bakılmaksızın pek çok şirket siber saldırıya maruz kaldı. Ülkelere göre şimdiye dek tespit ettiğimiz saldırılarla ilgili bilgilere şu kaynaktan ulaşabilirsiniz: SIBER SAVAŞ SADECE DEVLETLERI VE IŞLETMELERI DEĞIL, SOKAKTAKI VATANDAŞI DA TEHDIT EDIYOR. CYBER WARS CONSTITUTE A THREAT NOT ONLY FOR COUNTRIES AND ENTERPRISES BUT ALSO CITIZENS. 720 thousand dollar on average in the world while this number is approximately 668 thousand dollar in Turkey. Average financial loss of SMEs is 49 thousand dollar in the world, and this number is 53 thousand dollar in Turkey. There are cyber wars between countries in modern times. Can you give us information about such wars? How serious have they got? Cyber wars constitute a threat not only for countries and enterprises but also citizens. There are two key factors to survive in the era of cyber wars: international cooperation and advanced technologies. Contrary to conventional weapons, it is very easy to clone and reprogram the tools used in a cyber war. This year, Kaspersky Lab s Global Research and Analysis Team has discovered Desert Falcons a cyber espionage group targeting multiple high profile organizations and individuals from Middle East countries. Kaspersky Lab experts consider this actor to be the first known Arabic group of cyber mercenaries to develop and run full-scale cyber-espionage operations. The campaign has been active for at least two years. The Desert Falcons started developing and building their operation in 2011, with their main campaign and real infection beginning in Apart from the Middle East countries focused on as initial targets, the Desert Falcons are also hunting out of the territory. In total, they have been able to attack more than 3,000 victims in 50+ countries globally, with over one million files stolen. The attackers utilize proprietary malicious tools for attacks on Windows PCs and Androidbased devices. Has a big attack been made to Caspian region or countries, or do you think there is a potential threat? There is always a potential threat, because an attack can be made directly at an organization or businesses connected with it (suppliers of goods or services), or it can get to the IT system accidentally while spreading to different organizations. We have seen a lot of countries being victims of cyber attacks, small or big ones, with emerging or developed economies. You can check specific countries at our resource that has description of the targeted attacks we have discovered: HAZAR WORLD 17

20 GÖRÜŞ / OPINION YUNANİSTAN / GREECE YUNANİSTAN, EURO BÖLGESİ NİN KADERİNİ NASIL ETKİLEYECEK? II. Dünya Savaşı ndan bu yana derin ekonomik krizle karşı karşıya kalan ve bir türlü düzlüğe çıkamayan Yunanistan, AB ile müzakerelerde uzlaşıya varamadığı gibi, acil bir çözüm bulunamaması halinde iflasın eşiğine gelmiş durumda. Mevcut durum böyleyken bir sonraki adımda neler olacak? HOW WILL GREECE AFFECT THE FATE OF EUROZONE? Facing a profound financial crisis since the World War II and unable to reach stability, Greece has not managed to come to an understanding with the EU during the negotiations and the country is at the risk of bankruptcy unless an immediate solution is found. What will happen next under such circumstances? PROF. DR. MESUT HAKKI CAŞIN HASEN DIŞ POLITIKA VE GÜVENLIK ARAŞTIRMALARI MERKEZI UZMANI SENIOR FELLOW, HASEN CENTER ON FOREIGN POLICY AND SECURITY 18 AĞUSTOS 2015 SAYI 33 - AUGUST 2015 ISSUE 33

21 Atina nın Euro Bölgesi ne 1990 larda kabulü, AB nin mali ve para politikaları kriterlerine uyumunda kısmi disiplin sağlamakla kalmayıp, AB nin bölgesel politikaları çerçevesinde yardım fonlarından istifade etme avantajını gündeme getirdi. Ancak bu iyimser tablo, %4 oranındaki büyüme hızı ile 2008 küresel ekonomik krizi nedeniyle sekteye uğradı. Yunanistan da 2009 Kasım ayında giderek artan borç yüküne paralel olarak kamu harcamaları da artarken, vergi gelirlerinin düşük düzeyde kalması neticesinde, bütçe açığı 32,4 milyar Euro seviyelerine sıçradı. Krizin Euro Bölgesi ne etkisinin azaltılması maksadı ile Avrupa Birliği-Avrupa Merkez Bankası ve IMF den oluşan Troyka yapılanması, Yunanistan ile ilgili bir kurtarma paketi hazırlayarak 2010 tarihinde 110 milyar Euro hacminde mali kurtarma paketi için düğmeye bastı. Sonuçta Atina, moratoryum ilan etmekten kurtuldu. Buna rağmen, Yunanistan hükümetleri bütçe açığına neden olan kamu gelirleri ile harcamalar arasındaki rasyonel dengeyi kuramadı. Yunanistan da yüksek enflasyon ve düşük büyüme sarmalı 1980 lerde başladı ve 1990 lı yıllara gelindiğinde %20 oranına yükseldi lerin başında ise Yunanistan da üretim ciddi oranda azaldı ve bugünkü krize yol açan temel unsurlardan olan kamu sektöründeki verimsizlik ön plana çıktı. Yunanistan GSYH sinin %80 ini hizmet sektörü, %16 sını sanayi sektörü, %4 ünü tarım sektörü oluşturuyor. Turizm sektörü ise GSYH sinin %18 ine tekabül ediyor ve istihdamın yaklaşık %25 i bu sektörde. Kamu sektöründe istihdam edilen kişi sayısının Avrupa verimlilik standartlarının çok üstünde olması, partiler ve medyanın çıkar ilişkisi ile derinleşti. Öte yandan devletin hantal yapısı, grevler ve aşırı istihdam, ülkedeki yolsuzluk sorununu arttırıyor. Yunanistan, 2014 Yolsuzluk Algısı Endeksi nde Romanya ve İtalya dan sonraki en kötü AB ülkesi konumunda. Ülke, 2015 Ekonomik Özgürlük Endeksi nde ise 130 uncu sırada yer alıyor. Kayıt dışı ekonomi OECD ortalamasının tam iki katı. Ülkede kayıt dışı ekonomi GSYH nin %22,4 ünü teşkil ediyor. Yunanistan da kriz sonucu kapanan işyerleri sebebiyle sayıları hızla azalmasına rağmen KOBİ ler kayıt dışılığın en önemli nedeni: Çünkü KOBİ ler nakit alım satım yapmayı tercih ediyor ve bu da kayıt dışına çıkmayı kolaylaştırıyor. Ayrıca Yunanistan ın ihracat ÜRETIMIN CIDDI ORANDA AZALDIĞI YUNANISTAN DA KRIZE YOL AÇAN TEMEL UNSURLARDAN BIRI KAMU SEKTÖRÜNDEKI VERIMSIZLIK. IN GREECE WHERE PRODUCTION HAS SUBSTANTIALLY DIMINISHED, ONE OF THE FACTORS THAT HAVE LED TO THE CRISIS IS INEFFICIENCY IN THE PUBLIC SECTOR. Accession of the Athens to the Eurozone in the 1990s helped Greece comply with the fiscal and monetary criteria of the EU and benefit from the funds within the scope of the EU s regional policies. However, this positive outlook was undermined by the 2008 global economic crisis with the growth rate of 4%. In addition to the mounting debt of Greece in November 2009, the government spending increased simultaneously. As a result of insufficient tax revenues, the budget deficit reached 32.4 billion Euros. In an effort to minimize the impacts of the crisis on the Eurozone, Troika consisting of the European Union, European Central Bank and IMF prepared and launched a new austerity package of 110 billion Euros in In this way, Athens managed to avoid declaring a moratorium. Nevertheless, Greek governments failed to maintain balance between government revenues and government spending, which was the main reason for the budget deficit. The trap of high inflation and low growth emerged in the 1980s and the inflation rate reached 20% in the 1990s. In the beginning of the 2000s, production in Greece substantially diminished and inefficiency of the public sector, one of the factors that led to the crisis, became more evident. Service sector accounts for 80% of Greece s GDP, which is followed by industrial sector (16%) and agricultural sector (4%). Tourism sector, on the other hand, accounts for 18% of the GDP and 25% of the workforce is employed in the tourism sector. The number of employees in the public sector has been well above the efficiency standards established by the EU. This problem has been exacerbated by the self-interests of the media and political parties. On the other hand, cumbersome structure of the government, as well as strikes and overemployment issues has deepened the corruption problem in the country. According to the 2014 Corruption Perceptions Index, Greece is the most problematic EU country after Romania and Italy. Greece ranks 130 in the 2015 Index of Economic Freedom. Its informal economy is twice the average of OECD. Informal economy in Greece accounts for 22.4% of its GDP. Although their number has been rapidly decreasing following the crisis, SMEs are among the most important causes of the informal economy. For they prefer cash trading, which paves the way HAZAR WORLD 19