Olgu Sunumu. Prosthetic Considerations in Cas~s I'of Hypodontia and Hypoplasia in Children and Adolescents. Özet. Abstract

Transkript

1 Olgu Sunumu EÜ Diþhek Fak Derg 2001; 22: Prosthetic Considerations in Cas~s I'of Hypodontia and Hypoplasia in Children and Adolescents i Cenk CURA 1 Ece KOPARAL 2 Ege Üniversitesi, Diþhekimliði Fakültesi, 1Protetik Di~ T~davisi AD, 2Pedodonti AD, izmir Özet Çocukluk ve gençlik döneminde hipodonti, hipopla i~ ibi geliþim bozukluðu saptanmýþ olgularda, aðýz þemalarýnýn çok deðiþiklik göstermesi, protetik tedavi planlamasýnýn bireysel ol r k ele alýnmasýný gerektirmektedir. Çalýþmada aðýzdaki diþlerin konus kuron þeklinde ýrlandýðý, üst yapýnýn akrilik rezin tam protez olarak yapýldýðý, overdenture sistemi ile tedavi edilmiþ biri odontodisplazi, diðeri n idrotik ektodermal displazi tanýsý konmuþ iki olgu ~unulmaktadýr.: Teleskop!k sistemin sekonderleri, akrilden oluþturulmuþtur. "yece genç hastanýn deðiþen çene boyutu ve dýþ sayýsýna gore protezýn deðiþtirilebilmesine olanak saðlanmýþtýr. Sonuç rehabilitasyonlarýnda teleskopik overdenture'larýn iy bir alternatif olduðu düþünülmektedir. Anahtar sözcükler: teleskop protez, akril arýýk, hipodonti veya geliþim bozukluðu gösteren genç hastalarýn, protetik Abstract Prosthetic treatment has to be individua/ly planne fqr children and adolescents with hypodontia or hypoplasia since their denfal status shows many variations. The study presents d cases (one with odontodysplasia and the other with non-hydrotic ectodermaj dysplasia) treated with conus crowns and acrylic ri sin complete denture. The secondary part of the telescopic system was prepared using acrylic resin. This gives the oppo u ity to make further changes according to the changing size of the jaw and tooth number of a young patient. As a conclusio, elescopic overdenture type prosthesis is a good alternatiye to treat young patients with hypodontia or structural disturbances. i Keywords: telescopic prosthesis, acrylic resin Diþler oluþumlarý sýrasýnda ya da geliþ ~Ierinden sonra pek çok faktörün etkisinde kalabili ýdr. DiþIerde bu faktörlerin ortaya çýkma zamanlarý v~ sürelerine baðlý olarak çeþitli patolojiler geliþe ilir. Patolojik deðiþiklikler, bazen diþlerin bir ký mýný veya tümünü hipoplazi tarzýnda etkilerken, ba eb de diþlerin hiç geliþememesine ya da artý diþ ryn oluþumuna neden olabilmektedir. Diþ sayýsýn alti azalma total ya da parsiyelolabilir. Total diþ eksi ibine anadonti, parsiyel eksikliðe ise hipodonti acýlý verilir. Ektodermal displazi, kleidokraniyal di o~tozis ve Down sendromu gibi bazý sendromlarda ise yine diþ eksiklikleri ya da sürme gecikmeleri görülür. Ayrýca, diþlerin tümünü ilgilendiren amelogenezis imperfel<jta, dentinogenezis imperfekta, odontodisplazi vç dentin displazisi gibi hipoplaziler diþ dokusunda oluþturduklarý zayýflýða baðlý olarak diþlerin erken kaybýna neden olabilmektedir. 1.2 Diþ eksikliði ve hipoplaziler özellikle fonksiyorý, fonasyon ve estetik açýdan sorun yaratmaktadýr. Bu nedenle diþ eksikliðinin erken yaþta tedavisi ve hipoplazik diþlerdeki defektli dokularýn en ký~a

2 Olgu Sunumu EÜ Diþhek Fak Derg 2001; 22: Prosthetic Considerations in Cases of Hypodontia and Hypoplasia in Children and Adolescents Cenk CURA 1 Ece KOPARAL2 Ege Üniversitesi, Diþhekimliði Fakültesi, 1Protetik Diþ Tedavisi AD, 2Pedodonti AD, izmir Aýet Çocukluk ve gençlik döneminde hipodonti, hipoplazi gibi geliþim bozukluðu saptanmýþ olgularda, aðýz þemalarýnýn çok deðiþiklik göstermesi, protetik tedavi planlamasýnýn bireyselolarak ele alýnmasýný gerektirmektedir. Çalýþmada aðýzdaki diþlerin konus kuron þeklinde hazýrlandýðý, üst yapýnýn akrilik rezin tam protez olarak yapýldýðý, overdenture sistemi ile tedavi edilmiþ biri odontodisplazi, diðeri anhidrotik ektodermal displazi tanýsý konmuþ iki olgu sunulmaktadýr. Teleskopik sistemin sekonderleri, akrilden oluþturulmuþtur. Böylece genç hastanýn deðiþen çene boyutu ve diþ sayýsýna göre protezin deðiþtirilebilmesine olanak saðlanmýþtýr. Sonuç olarak, hipodonti veya geliþim bozukluðu gösteren genç hastalarýn, protetik rehabilitasyonlarýnda teleskopik overdenture'larýn iyi bir alternatif olduðu düþünülmektedir. Anahtar sözcükler: teleskop protez, akril Abstract Prosthetic treatment has to be individua//y planned for children and adolescents with hypodontia or hypoplasia since their denfal status shows many variations. The study presents two cases (one with odontodysplasia and the other with non-hydrotic ectodermal dysplasia) treated with conus crowns and acrylic resin complete denture. The secondary part of the telescopic system was prepared using acrylic resin. This gives the opportunity to make further changes according to the changing size of the jaw and tooth number of a young patient. As a conclusion, telescopic overdenture type prosthesis is a good alternatiye to treat young patients with hypodontia or structural disturbances. Keywords: telescopic prosthesis, acrylic resin Diþler oluþumlarý sýrasýnda ya da geliþimlerinden sonra pek çok faktörün etkisinde kalabilirler. DiþIerde bu faktörlerin ortaya çýkma zamanlan ve sürelerine baðlý olarak çeþitli patolojiler geliþebilir. Patolojik deðiþiklikler, bazen diþlerin bir kýsmýný veya tümünü hipoplazi tarzýnda etkilerken, bazen de diþlerin hiç geliþememesine ya da artý diþlerin oluþumuna neden olabilmektedir. Diþ sayýsýndaki azalma total ya da parsiyelolabilir. Total diþ eksikliðine anadonti, parsiyel eksikliðe ise hipodonti adý verilir. Ektodermal displazi, kleidokraniyal dizostozis ve Down sendromu gibi bazý sendromlarda ise yine diþ eksiklikleri ya da sürme gecikmeleri görülür. Ayrýca, diþlerin tümünü ilgilendiren amelogenezis imperfekta, dentinogenezis imperfekta, odontodisplazi ve dentin displazisi gibi hipoplaziler diþ dokusunda oluþturduklarý zayýflýða baðlý olarak diþlerin erken kaybýna neden olabilmektedir. 1.2 Diþ eksikliði ve hipoplaziler özellikle fonksiyon, fonasyon ve estetik açýdan sorun yaratmaktadýr. Bu nedenle diþ eksikliðinin erken yaþta tedavisi ve hipoplazik diþlerdeki defektli dokularýn en kýsa Kabul- Tarihi: 30,

3 akrilik protezin diþe uyan bölgesi aþýndmlmýþ ve diþi n sür~esi tamamlandýktan sonra, metal coping ile kaplanmýþtýr. Metal coping'in, protez kaidesi ile uyumlandýrýlmasý, otopolimerizan akrilik ile aðýzda Olgu 2 Anhidrotik ektodermal displazi tanýsý konmuþ, 1985 doðumlu hasta, 1998 yýlýnda E.Ü. Diþhekimliði Fakültesi Pedodonti Kliniði'ne baþvurmuþtur. Ýntraoral ve radyografik incelemeler sonucunda; üst çenede sað süt ikinci azý diþi, sol üst çenede ise süt kanin diþi ile süt birinci ve ikinci azý diþleri, sað alt çenede süt kanin, süt birinci ve ikinci azý diþleri, sol alt çenede ise kalýcý kanin diþi saptandý (Resim 5). Hasta estetik þikayetinin oldukça önemli boyutlarda olduðunu ve çiðneme iþlevlerindeki zorluklar nedeniyle de mide rahatsýzlýklarýnýn olduðunu bildirdi. Resim 2. Üst çene diþleri konus kuron þeklinde kaplanmýþtýr. Sol üst kanine de, sürmesi tamamlandýktan sonra benzer uygulama Resim 5. All-üsl çene diþlerinin, konus kuran için hazýrlandýklan sonraki görünümü. inlerokluzal mesafenin fazlalýðý, dikkal çekicidir. Resim 3. Kanus kuranlar ve protez içindeki yerleri. Resim 4. Konus kuronlarýn protez içindeyken görünümü. Klinik muayenede interokluzal mesafenin düþük olduðu saptandý. Hastanýn rahat ettiði dikey boyutun saptanabilmesi amacýyla, bir geçiþ protezi hazýrlandý. Hastanýn uyum gösterebilmesi için dikey boyut artýþlarý kademeli olarak yapýldý. Hastanýn kalýcý protezi teleskop alt yapýlý akrilik tam protez þeklinde planlandýðý için, aðýzdaki süt diþleri, bir önceki olguda belirtilen kriterlere uygun olarak kesildi ve birer metal coping yapýldý (Resim 6). Hastanýn varolan okluzyonunun dikey boyutu, ilk aþamada protez yapýmýna eiveriþli olan en az miktarda (-3 mm) arttýrýldý (Resim 7). Bu mesafe alt ve üst çene protezleri arasýnda paylaþtýrýldý. Bir aylýk kullaným süresi sonrasý hastanýn herhangi bir yakýnmasý olmadýðý saptandý. Estetik olarak kabul edilebilir alt yüz yüksekliðine ulaþabilmek için okluzyonun dikey boyutu birer milimetre daha yükseltildi. Yükseltme iþlemleri Dentatus artikülatöründe otopolimerizan akril ilavesi ile yapýldý. Yükseltme protezleri aðýzdayken alýnan

4 akrilik protezin diþe uyan bölgesi aþýndmlmýþ ve diþin sürmesi tamamlandýktan sonra, metal copýng ile kaplanmýþtýr. Metal coping'in, protez kaidesi ile uyumlandmlmasý, otopolimerizan akrilik ile aðýzda Olgu 2 i Anhidrotik ektodermal displazi tanýsý konmuþ,11985 doðumlu hasta, 1998 yýlýnda E.Ü. Diþhekimliði Fakültesi Pedodonti Kliniði'ne baþvurmuþtur. Ýntraoral ve radyografik incelemeler sonucunda; üst çenede sað süt ikinci azý diþi, sol üst çenede ise süt kanin diþi ile süt birinci ve ikinci azý diþleri, sað alt çenede süt kanin, süt birinci ve ikinci azý diþleri, sol alt çbnede ise kalýcý kanin diþi saptandý (Resim 5). Hasta estetik þikayetinin oldukça önemli boyutlarda oldýýðunu ve çiðneme iþlevlerindeki zorluklar nedeniyle de mide rahatsýzlýklarýnýn olduðunu bildirdi. i Resim 2. Üst çene diþleri konus kuron þeklinde kaplanmýþtýr. Sol üst kanine de, sürmesi tamamlandýktan sonra benzer uygulama Resim 5. Alt-üst çene diþlerinin, konus kuran için hazýrlandýktan sonraki görünümü. interokluzal mesafenin fazlalýðý, dikkat çekicidir. Resim 3. Konus kuronlar ve protez içindeki yerleri. Resim 4. Konus kuronlarýn protez içindeyken görünümü. Klinik muayenede interokluzal mesafenin düþük olduðu saptandý. Hastanýn rahat ettiði dikey bpyutun saptanabilmesi amacýyla, bir geçiþ protezi hillzýrlandý. Hastanýn uyum gösterebilmesi için dikey boyut artýþlarý kademeli olarak yapýldý. Hastanýn kalýcý protezi teleskop alt yapýlý akrilik tam protez þeklinde planlandýðý için, aðýzdaki süt diþleri, bir önceýf;i olguda belirtilen kriterlere uygun olarak kesildi ve birer metal coping yapýldý (Resim 6). Hastanýn varolan okluzyonunun dikey boyutu, ilk aþamada protez yapýmýna eýveriþli olan en az miktarda (-3 mm) arttýrýldý (Resim 7). Bu mesafe alt ve üst çene p..otezleri arasýnda paylaþtýrýldý. Bir aylýk kullaným süresi sonrasý hastanýn herhangi bir yakýnmasý olmadýðý saptandý. Estetik olarak kabul edilebilir alt ypz yüksekliðine ulaþabilmek için okluzyonun dikey boyutu birer milimetre daha yükseltildi. Yükseltme i~lemleri Dentatus artikülatörunde otopolimerizan akrlý ilavesi ile yapýldý. Yükseltme protezleri aðýzdayken alýnan

5 tez deðiþtirilmeden de protezin yenilenmesi mümkün olabilmektedir. Bu iþlem, protezin kenarlarý incelip, protezin uyumu bozuluncaya kadar devam ettirilebilir. Bu aþamadan sonra protezin yenilenmesi gerekmektedir. Metal copingler aðýzdayken bir ölçü alýnýr ve hastanýn yeni protezi bilinen klinik ve laboratuvar iþlemleri ile tekrar hazýrlanýr. ilk protezin yapýmýndan farklý olarak, ikinci protezin mufla aþamasýnda, metal copingler yerine alçý modeldeki alçý coping'lerin üzerine akril hamuru preslenir. Çocukluk ve gençlik döneminde hipodonti, hipoplazi gibi geliþim bozukluðu saptanmýþ olgularda, aðýz þemalarýnýn çok deðiþiklik göstermesi, protetik tedavi planlamasýnýn bireyselolarak ele alýnmasýný gerektirmektedir. Genel uygulamada teleskop sistemleri için gerekli olan interokluzal mesafenin saðlanmasý sorun oluþturmaktadýr. Ancak ortak bulgu olarak bu tip olgularda, okluzyonun dikey boyutunun normalden düþük olduðu bildirilmiþtir. LO Bu durum teleskop uygulamalarý için bir avantaj oluþturm~ktadýr. Protezin altýndaki diþlerin kaplanmýþ olmasý da diþlerin çürüðe karþý direncini arttýrmaktadýr. Sonuç Çalýþmada anlatýlan overdenture sisteminin üstünlükleri olarak; protezin kolaylýkla beslenebilmesi, metal copingierin deðiþtirilmeden protezin yenilenebilmesi, konus kuronlarýn yapýmýnda baz metal alaþýmlarýnýn kullanýlabilmesi, primer ve sekonder arasýnda zamanla bozulan sürtünme yüzeylerinin akril ilavesi ile tekrardan kazandýrýlabilmesi, ekonomik oluþu ve hastalara özgü modifikasyonlarýn kolaylýkla yapýlabilmesi sayýlabilir. Diþlerinde hipodonti veya geliþim bozukluðu gösteren genç hastalarýn, protetik rehabilitasyonlarýnda teleskopik o verdenture' larý n iyi bir alternatif olduðu kanýsýndayýz. Kaynaklar 1. Regezi JA, Sciubba J. Oral Pathology- Clinical Pathologic Correlations. 2nd Ed. W.B. Saunders, Philadelphia, 1993, i Daniel B. Birth Defects Atlas and Compendium. Williams and Wilkins, Baltimore, 1973, Dyson J.E. Prosthodontics for children, In: Wei SHY, Pediatriç Dentistry: Total patient care. Lea febiger, Philadelphia, 1988, Ogata K, Watanabe N. Longitudinal study on torque transmitted from denture base to an abutment tooth of lower distal-extension removable partial dentures with conus crown telescopic system. J Oral Rehabil 1993; 20: Johnke G. Investigations on the incorporation of telescopic crown-partial dentures in comparison with bridgework and total dentures. Dtsch Stomatol 1991; 4 I: Akagawa Y, Seo T, Ohkawa S, Tsuru H. A new telescopic crown system using asoldered horizontal pin for removable partial dentures. J Prosthet Dent 1993; 69: Weigl p, Hahn L, Lauer HC. Advanced biomaterials used for a new telescopic retainer for removable dentures. J Biomed Mater Res 2000; 53: Sabah E, Eden E, Ünal T, Odontodysplasia: Report of a case. J Clin Pediatr Dent 1992; 2: i i 5- i Dawson PE. Evaluation, diagnosis and treatment of occlusal problems. 2nd Ed. CV Mosby, St. Louis, 1989, ýo. Hasanreisoðlu U, Aras þ, Sakaoðlu F, Tulga F. Hidrotik ve Anhidrotik Ektodermal Displazilerin Protetik Rehabilitasyonu- 6 olgu nedeniyle. AÜ Diþhek Fak Derg 1987; 14: Yazýþma Adresi: Dr. Cenk CURA Ege Üniversitesi, Diþhekimliði Fakültesi Protetik Diþ Tedavisi Anabilim Dalý Bornova, izmir Faks: (232) E-posta: cenkcura@hotmail.com