ASPERGİLLUS ANTİKOR TESTİ

Transkript

1 ASPERGİLLUS ANTİKOR TESTİ Aspergillosis precipitin; Aspergillus İmmunodiffusion Test; Test for precipitating antibodies; Ayrıca bkz: galaktomannan testi. Kanda aspergillus mantarına karşı antikor olup olmadığını araştıran laboratuar testidir. Aspergillus mantarı akciğer ve dokularda enfeksiyon yapabilen, derin dokulara yayılan bir mantar türüdür. Aspergillus Antikor testi için normal değerler: Normal değer: negatif olmalıdır. Aspergillus antikor testinin pozitif olması ne anlama gelir? Aspergillus antikor testi pozitif olması vücutta bu mantara karşı antikor varlığı anlamına gelir, hastalık varlığını yada antikor varlığını gösterir. Mantar enfeksiyonu halen var yada geçirilmiş olabilir. Test aktif enfeksiyon varlığını göstermez. Aspergillus enfeksiyonlarının teşhisinde zaman içinde yükselen değerler enfeksiyon varlığını gösteren önemli laboratuar bulgularıdır. Test yanlış negatif sonuç verebilir ( enfeksiyon olduğu halde sonuç negatif olabilir). Örneğin invaziv aspergillus enfeksiyonlarında test genellikle negatif olur. Testin pozitif olması için enfeksiyondan 2 hafta geçmesi gerekir. Çok spesifik bir test değildir. Galaktomannan testi bu açıdan daha spesifiktir. Referanslar: 1. Stevens DA. Aspergillosis. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier;2007:chap 360.

2 2. Patterson TF. Aspergillus species. In: Mandell GL, Bennett JE, Dolin R, eds. Principles and Practice of Infectious Diseases. 7th ed. Philadelphia, Pa: Elsevier Churchill Livingstone; 2009:chap 258 ASO ASLO; Anti Streptolizin O; ASO titresi; Kanda A gurubu beta hemolitik streptokok ( beta mikrobu ) karşı antikor varlığını araştıran laboratuar testidir. Anti Streptolizin O antikoru beta enfeksiyonlarından sonra oluşan bir antikordur. Kanda tespit edilmesi geçirilmiş bir beta enfeksiyonunu gösterir. Testin en az 6 saat açlık ile yapılması gerekir. ASO neyi gösterir? ASO geçirilmiş beta enfeksiyonunun göstergesidir. Beta enfeksiyonu ; Bakteriyel endokardit, Glomerülonefrit, Romatizmal ateş, Kızıl, Streptokoksik anjin Etkeni olduğundan tehlikeli bir enfeksiyon hastalığıdır ve erken dönemde yakalanıp tedavisi gerekir. A gurubu beta hemolitik streptokok enfeksiyonlarından haftalar aylar sonra dahi kanda ASO seviyesi yüksek bulunur. ASO için normal değer: Erişkin: < 200 ünite

3 Çocuk: <300 ünite ASO seviyesini yükselten sebepler: Beta Streptokok enfeksiyonu, Bakteriyel endokardit, Post streptokokal glomerulonefrit, Romatizmal ateş, Kızıl. References 1.Bisno AL, Stevens DL. Streptococcus pyogenes. In: Mandell GL, Bennett JE, Dolin R, eds. Principles and Practice of Infectious Diseases. 7th ed. Philadelphia, Pa: Elsevier Churchill Livingstone; 2009:chap Bisno AL. Nonsuppurative poststreptococcal sequelae: Rheumatic fever and glomerulonephritis. In: Mandell GL, Bennett JE, Dolin R, eds. Principles and Practice of Infectious Diseases. 7th ed. Philadelphia, Pa: Elsevier Churchill Livingstone; 2009:chap 199 ADH Anti Diüretik Hormon Anti diüretik Hormon; Arginine vasopressin; Antidiuretic hormone; AVP; Vasopressin Kanda Anti diüretik Hormon ( ADH) miktarını tespit eden laboratuar testidir. ADH vücutta yapılır dışarıdan da verilebilir. Vücut suyunu tutan ve serbest su kaybını önleyen hormondur. Birçok ilaç ve madde ADH seviyesini bozar: Steroid hormonlar, Alkol Klonidin,

4 Diüretikler, Haloperidol, Insülin, Lityum, Morfin, Nikotin, ADH neden bakılır? Test ADH seviyesini etkileyen hastalıkların şüphesinde yapılır. ADH beyin hipofiz bezinden salgılanır. Böbreklerden serbest su kaybına engel olur. Vücut suyu azalınca ADH salgısı artar böbrekler su tutar. Vücut suyu azalınca ADH azalır idrar çıkışı artar. Bu ayarlamayı beyin Hipotalamus bölgesindeki osmoreseptörler ve baroreseptörler yapar. Bazı hastalıklar ADH salgısını bozar. Su kısıtlaması testi ile diyabetes insipidus teşhisinde kullanılır. Su kısıtlamasına rağmen ADH salgısı artmıyor ise Diyabetes incipidus ( şekersiz diyabet ) vardır denir. Anti Diüretik Hormon için normal değerler: Erişkin: 0 4,7 pg/ml ADH seviyesini yükselten sebepler: Akut porfiri, Santral sinir sistemi enfeksiyonları, Santral sinir sistemi tümörleri, Akciğer enfeksiyonları, Akciğer ve mediasten tümörleri, Cerrahi sonrası sıvı imbalansı, Uygunsuz ADH sendromu (SIADH). ADH seviyesini azaltan sebepler: Hipofiz hasarı, Diyabetes incipidus (şekersiz diyabet ), Primer polidipsi

5 Referanslar: 1.Skorecki K, Ausiello D. Disorders of sodium and water. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, PA: Saunders Elsevier; 2007: chap Verbalis JG. Posterior pituitary. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, PA: Saunders Elsevier İDRARDA AMİLAZ Amilaz pankreas ve tükürük bezlerinden salgılanan ve karbonhidrat sindirimini sağlayan enzimdir. İdrarda amilaz laboratuvar testi ile idrarda atılan miktar ölçülür. Bkz: Kanda Amilaz. Spot idrarda yada 24 saatlik idrarda bakılır. Testten önce idrarda amilaz miktarını arttırtan ilaçların kesilmesi gerekir. İdrarda amilazı arttıran ilaçlar: Aspirin, Doğum kontrol ilaçları, Kolinerjik ilaçlar, Kodein, Kortizon içeren ilaçlar, İndometazin, Diüretilk ilaçlar, Metildopa, Morfin, Pentazosin. İdrarda amilaz ne için bakılır? Özellikle pankreas iltihapları ve pankreas hastalıklarının teşhis için bakılır.

6 24 saatlik idrarda amilaz için normal değerler: 2,6 21,2 IU/h dir. İdrarda amilaz miktarının artmasına amilazüri denir ve aşağıdaki hastalıklara işaret eder: Akut pankreatit, Alkol alımı, Pankreas kanseri, Over kanseri, Akciğer kanseri, Kolesistit, Dış gebelik, Safra kesesi hastalıkları, Tükürük bezi iltihabı, tıkanması, Kabakulak, Barsak tıkanması, Pankreas kanal tıkanması, Pelvik inflamatuar hastalık, Ülser perforasyonu. İdrarda amilaz miktarını düşüren sebepler: Referanslar: Pankreas hasarı, Böbrek hastalıkları, Pankreas kanseri, Gebelik zehirlenmesi. 1. Owyang C. Pancreatitis. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2007:chap Tenner S, Steinberg WM. Acute pancreatitis. In: Feldman M, Friedman LS, Brandt LJ, eds. Sleisenger and Fordtran s Gastrointestinal and Liver Disease. 9th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2010:chap 58.

7 5 NÜKLEOTİDAZ 5 -NT, 5NT, Nükleotidaz; Karaciğerde üretilen bir proteindir. 5 nükleotidaz( 5 -NT ) laboratuvar testi ile kandaki miktarı ölçülür. Karaciğer, safra kesesi ve safra yollarını döşeyen hücrelerde bolca bulunur. safra kesesi ve safra yolu hastalıklarında artar. Bazı ilaçlar bu testin sonucunu bozar: Asetaminofen ( parasetamol), Halotan, İzoniyazid, Metildopa, Nitrofurantoin sonucu etkiler. 5 Nükleotidaz miktarı özellikle karaciğer ve safra yolları hastalıklarında artar. Normal değerler: Erişkin:2-17 Unit/ltd ir. 5 -Nükleotidazı arttıran sebepler nelerdir? Safra taşı, Kolestaz ( safra akışının durması), Karacieğr harabiyeti, Hepatit, Karaciğer iskemisi, Karaciğer tümörü, Karaciğere hasar veren ilaçlar. Referanslar: 1. Sunderman FW. The clinical biochemistry of 5 -nucleotidase [Review]. Ann Clin Lab Sci 1990;20: [Abstract]

8 Bodansky O, Schwartz MK. 5 -Nucleotidase [Review]. Adv Clin Chem 1968;11: [Medline][Order article via Infotrieve] nucleotidas e 5. Dixon TF, Purdom M. Serum 5 -nucleotidase. J Clin Pathol 1954;7: Eshchar J, Rudzki C, Zimmerman HJ. Serum levels of 5 - nucleotidase in disease. Am J Clin Pathol 1967;47: [Web of Science][Medline][Order article via Infotrieve] HEPATİT TARAMA TESTLERİ Hepatit Tarama Testleri (Hepatit Check Up) Hepatit taraması yaptırın, aşı olun, tedavi olun, kendinizi ve sevdiklerinizi koruyun. Hepatitler toplumda hızla yayılan ve kronikleşerek karaciğer yetmezliği, siroz ve karaciğer kanserine neden olan kolay bulaşan enfeksiyon hastalıklarıdır. Hepatit tarama testleri sık görülen hepatit A,B ve C virüslerin testini içerir. Neden Sadece Hepatit A,B ve C bakılıyor? Çünkü hepatit B ve Hepatit C büyük oranda kronikleşerek karaciğere yerleşiyor, siroz ve karaciğer kanserine yol açıyor. Kronik hepatit B ve kronik Hepatit C tedavisi olan ve erken dönemde müdahale gereken hastalıklardır. Erken teşhis hem aile bireylerinin korunması hem de uzun

9 süreli başarılı bir tedavi için önemlidir. Hepatit A ise en sık görülen hepatit sebebedir. Hepatit A ve B ye karşı aşı mevcuttur ve aşı ile korunmak mümkündür. Hepatit D sadece hepatit B var ise hastalık yapar. Hepatit E ise çok nadir görülür ve sadece hamileler için tehlikelidir. Hepatit tarama testleri neyi gösterir? Hepatit tarama testleri Daha önce hepatit geçirip geçirmediğinizi, Geçirdiyseniz bu hastalığa karşı bağışıklığınızın olup olmadığını, Aşılı olup olmadığınızı, Aşılı iseniz aşınızın tutup tutmadığını, Aşıya ihtiyacınızın olup olmadığını, Şu anda kronik hepatit hastası olup olmadığınızı, Hepatit taşıyıcısı olup olmadığınızı gösterir. Neden işe girerken yada evlenirken hepatit tarama testi isteniyor? Çünkü ülkemizde 4 milyon hepatit B ve 600 bin hepatit C hastası vardır ve bu hastaların çok büyük bir kısmının hastalığından haberi bulunmamaktadır. Hastalar farkında olmadan yakınlarını da hasta etmektedir. Hastaların neredeyse tamamı bu durumu ya kan verirken yada zorunlu taramalar sırasında öğrenmektedir. Hepatit sinsi ve ölümcül bir hastalıktır. Test yaptırın aşı olun kendinizi ve yakınlarınızı koruyun. Hepatit Tarama Testleri Nelerdir? Hepatit tarama testleri sadece dört basit test den oluşur: Anti HAV Total,

10 HBsAg, Anti-HBs, Anti-HCV. Hepatit tarama testlerinin sonucu ne zaman çıkar? Hepatit tarama testleri genellikle bir gün içinde sonuçlandırılır. SİROZ Siroz karaciğer hücrelerinin ve dokusunun kalıcı olarak bozulması ve karaciğerin iş göremez hale gelmesidir. Siroz da sağlıklı karaciğer hücrelerinin yerini bağ dokusu alır ve karaciğer metabolik işlerini yapamaz, zehirli maddeleri kandan temizleyemez, yaşam için gerekli besin maddelerini üretemez. Karaciğer dokusunun yerini alan bağ dokusu karaciğer içindeki kan akışını da yavaşlatır, kan normal yolundan akamaz, yan yollara sapar, varisler ortaya çıkar ( özefagus varisleri) kanamalar olur. Siroz sebepleri Siroz birçok sebebe bağlı olsa da tedavi edilmeyen Kronik Hepatitler günümüzde en sık görülen siroz sebepleridir. Kronik Hepatit B, Kronik Hepatit C, Hepatit D enfeksiyonu,

11 Aşırı alkol alımı, Otoimmün hepatit, Kalıtsal hastalıklar, Glukojen depo hastalıkları, Galaktozemi, Fruktoz intoleransı, Tirozinemi, Hemokromatoz, Wilson hastalığı, Alfa 1 anti tripsin eksikliği, Kistik fibroz, Karaciğer yağlanması steatohepatit ( Non Alkolik Steato Hepatit NASH ) Diyabet, Obezite, Kalp hastalıkları, Yüksek trigliserid, Steroid ilaçların kullanımı, Safra yolu hastalıklarına bağlı siroz, Safra taşı, Safra kanalı ve safra kesesi tümörleri, Safra kanalı tıkanmaları ve parazitleri, Safra taşı cerrahileri, İltihabi barsak hastalıklarına bağlı safra kanalı problemleri, Pankreatit, İlaç ve zehirli maddelere bağlı karaciğer sirozu, Arsenik, İzoniyazid, Metotreksat, Aşırı A vitamini kullanımı, Enfeksiyonlar, Shistosomiyazis, Brusella, Ekinokok kist hidatik ( karaciğer kistleri ) Sifiliz, Ağır kalp yetmezliğine bağlı siroz.

12 Siroz için risk faktörleri Aşağıdaki risk faktörleri karaciğer sirozu ihtimalini arttırmaktadır: Tedavi edilmeyen kronik hepatit B ve kronik hepatit C, Hepatit D enfeksiyonu, Aşırı alkol alımı, Karaciğere zarar veren ilaç ve madde kullanımı, Obezite, Kontrolsüz diyabet, Aşırı demir kullanımı siroz gelişimi için önemli risk faktörleridir. Siroz bulguları nelerdir Siroz hastalığı ileri evrelere gelene dek hastanın şikayeti olmaz. Karaciğer fonksiyonlarının birçoğunu kaybettikten sonra hastanın şikayetleri başlar. Karaciğer yetmezliği başlayınca en çok görülen şikayetler şunlardır: Halsizlik, İştah kaybı, Karında şişlik ve gerginlik, karında hassasiyet ve ağrı, Karında sıvı toplanması, Bulantı, Kilo kaybı, Kaslarda zayıflama, Erkeklerde göğüslerde büyüme, Daha ileri dönemlerde şikayetler koplikasyonlara bağlı olarak gelişir: Safra kanallarının tıkanmasına bağlı sarılık, ciltte kaşıntı, Avuçlarda kızarıklık, Saç dökülmesi, tüylerde dökülme, Testislerde küçülme,

13 Dalak büyümesi, Karaciğerde önce büyüme sonra küçülme olur, Ciltte ince kılcal damarlar belirir, İdrarda koyulaşma, Karında sıvı birikmesi, Bacaklarda ödem ve şişme, Kolay morarma, uzun süre kanama, pıhtılaşma bozulması, Özefagus varislerine bağlı Kanlı kusma, Adet düzensizliği, anormal vajinal kanamalar, Karın içinde iltihaplanma, Cinsel istekte azalma, Unutkanlık, Dalgınlık, Sinirlilik, Ellerde ayaklarda titreme, Varis gelişimi, Kemiklerde erime, Kalpte ritm bozukluğu, Uykus bozukluğu ve uykuya meyil, Ülser, İnsülin direnci diyabet kontrolünde bozulma, Koma, Siroz zemininde karaciğer kanseri gelişebilir. Siroz teşhisi Şikayet ve muayene bulguları sirozu düşündüren hastada teşhis laboratuar testleri ve incelemeler ile konur. LABORATUVAR TESTLERİ Laboratuvar testleri Karaciğer fonksiyon testleri Laboratuar testleri: Karaciğer fonksiyon testleri SGOT, AST SGPT, ALT

14 GGT, LDH, ALP, Bilirubinler, Total Protein, Albümin, PT, Hepatit A, Hepatit B, Hepatit C, Hepatit D testleri, Tümör markerları, ANA, ASMA, Otoimmün hepatit araştımaları yapılır. Görüntüleme yöntemleri: Ultrason, Bilgisayarlı Tomografi ve Manyetik rezonans görüntüleme yönemleri ile karaciğer ve safra yollarını yapısı incelenir, Karaciğer Biyopsisi ve patolojik inceleme kesin teşhisi koydurur. Siroz tedavisi Siroz geriye dönüşü olmayan karaciğer doku harabiyetidir. Tedavinin ana hedefi karaciğerdeki bozulmayı ve hastalığın ilerlemesini durdurmaktır. Bu amaçla: Bozulmaya neden olan hastalıkların kontrolü mümkün ise derhal kontrol altına alınmalıdır. Örneğin hasta kronik hepatit hastası ise ve tedavi imkanı var ise kronik hepatit tedavisi başlanmalıdır, Sirozu ağırlaştıran durumlar tespit edilmeli ve hızla tedavi edilmelidir. Durumu ağırlaştıran faktörler ortadan kaldırılmalıdır. Siroz semptom ve komplikasyonları sık aralıklarla izlenmelidir. Karaciğer kanseri sık aralıklarla izlenmelidir. Siroz vakalarında karaciğer kanseri gelişme şansı yüksektir. Varis, enfeksiyon gibi komplikasyonlar sık sık aranmalı var ise hemen tedavi edilmelidir. Karında biriken sıvı boşaltılmalıdır,

15 Karaciğer nakli Siroz hastalığının kalıcı tek tedavi yolu karaciğer naklidir. Karaciğer nakli her zaman mümkün olmamaktadır. [nbox type= error ] Karaciğer nakillerinin en büyük sebebi KRONİK HEPATİT hastalığıdır. [/nbox] Siroz hastalarının dikkat etmesi gerekenler Alkol tamamıyla kesilmelidir, Doktor reçete etmediği taktirde hiçbir ilaç kullanmayın, İyi gelecek diye aktardan alınan, kendi yaptığınız maddeleri kullanmayın ( bitki çayları vb. ), Dengeli beslenin aşırıya kaçmayın diyabetik iseniz şekerinizi sıkı kontrol edin, İleri karaciğer ytmezliği varsa protein tamamen kesilebilir, Tuz kullanmayın, Zatüre aşısı, yıllık grip aşıları ve hepatit aşılarınızı yaptırın, Çiğ gıda yemeyin, Normal kilonuzu koruyun, Ellerinizi sık sık yıkayın, Doktorunuzu dinleyin. Referanslar American College of Gastroenterology American Gastroenterological Association American Liver Foundation Canadian Liver Foundation 5.

16 Cirrhosis. National Guideline Clearinghouse website. Available at: Accessed July 9, Cirrhosis. National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases website. Available at: hosis/. Published December Accessed July 9, Cirrhosis and chronic liver failure: what you should know. American Academy of Family Physicians website. Available at: Published September Accessed July 9, Cirrhosis of the liver. AGA Patient Center. American Gastroenterological Association website. Available at: Accessed July 9, Dambro MR, Griffith JA. Griffith s 5-Minute Clinical Consult. Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins; Ferri F, ed. Ferri s Clinical Advisor Philadelphia, PA: Mosby Elsevier; Feldman M. Sleisenger & Fordtran s Gastrointestinal and Liver Disease. 8th ed. St. Louis, MO: Mosby; Hirschfield GM, Gershwin ME. Primary biliary cirrhosis: one disease with many faces. Isr Med Assoc J. 2011;13(1): Molodecky NA, Kareemi H, Parab R, Barkema HW, Quan H, Myers RP, Kaplan GG. Incidence of primary sclerosing cholangitis: a systematic review and meta-analysis. Hepatology. 2011;53(5):

17 en iyi enfeksiyoncu dr aydoğan lermi This is a paragraph. 1. 2/12/2010 DynaMed s Systematic Literature Surveillance DynaMed s Systematic Literature Surveillance : Chang Y, Ryu S, Sung E, et al. Weight gain within the normal weight range predicts ultrasonographically detected fatty liver in healthy Korean men. Gut. 2009;58(10): KARACİĞER KANSERİ (Malignant Hepatoma; Hepatocellular Carcinoma; Primary Liver Cancer) Karaciğer kanserlerinin en büyük sebeplerinden birisi kronik hepatitlerdir. Tedavi edilmeyen Kronik Hepatit B ve Kronik Hepatit C siroza ve karaciğer kanserine yol açabilir. Karaciğer Karaciğer sağ kaburga altında yer alan vücudumuzun en büyük organıdır. Bağırsaklardan emilen tüm besinler karaciğerde işlenerek kullanılırlar. Karaciğer bir filtre gibi kandaki tüm zararlı maddeleri süzer ve atar. Karaciğer kanseri karaciğer hücrelerinin kontrol dışı çoğalmalarıdır. Kanser hücrelerin kontrol dışı çoğalmaları demektir. Kontrol dışı çoğalan hücrelerin oluşturduğu kitleye tümör denir. Kanserler kötü huylu tümörlerdir ve vücuda hızla yayılarak diğer hücrelerinde çalışmasını bozarlar.

18 Karaciğer kanseri neden olur: Karaciğer kanserleri birçok sebebe bağlı olabilir en sık görülen sebeplerin başında kronik hepatitler yani kronik hepatit B ve kronik hepatit C gelmektedir. Karaciğer kanseri risk faktörleri şunlardır: Erkek cins, 40 yaş üstü, Kronik Hepatit B veya Kronik Hepatit C, Siroz, Aşırı alkol tüketimi, Kötü beslenme, Obezite, Karaciğer Paraziter hastalıkları, Hemakromatoz ( karaciğerde demir birikimi), Metabolik hastalıklar ( Alfa 1 anti tripsin eksikliği ve Tirozinemi ), Bazı ilaç ve kimyasal maddeler Aflatoksin: bakliyat ve baharatlarda üreyen bir küf zehiridir, Arsenik, Vinil klörür, Thoryum Klorür, Karbon tetraklörür: Sanayi kimyasalları, Hormonlar: Vücut geliştirme, Spor, Doping amacıyla kullanılan anabolik steroid ve testosteron türevleri Kullanmak karaciğer kanser riskini arttıran önemli faktörlerdir. Karaciğer kanseri belirtileri Karaciğer kanserinin erken dönemlerinde pek şikayet olmaz, ileri dönemlerde şikayetler ortaya çıkmaya başlar. En sık görülen şikayetler: İştah kaybı, Kilo kaybı,

19 Ateş, Halsizlik, Çabuk yorulma, Karın ağrısı, Karında şişme, Bulantı, İdrarda koyulaşma, Ciltte ve gözlerde sarılık, Ciltte kaşıntı, Sersemlik hali, Uykuya meyil, Bu şikayetler karaciğer kanseri dışında birçok sebebe de bağlı olarak oluşabilir. Karaciğer kanserine özgü şikayetler değildir. Karaciğer kanseri teşhisi nasıl konur Yukarıda yer alan şikayetler karaciğer kanseri araştırmasını gerektirir. Laboratuar testleri teşhise yardımcı olur: Kan testleri: Karaciğer fonksiyonlarını değerlendirmeye yarayan testlerdir. SGOT, AST SGPT, ALT GGT, LDH, ALP, Bilirubin, Albümin, Total Protein, PT, Hepatit A, Hepatit B, Hepatit C testleri, Tümör markerları, ANA, ASMA, Bakır, serüloplazmin Karaciğer ultrasonu, Bilgisayarlı Tomografi, Manyetik Rezonans

20 görüntüleme, gerekirse anjiografi yapılarak karaciğer kanseri teşhisi doğrulanmaya çalışılır. Kesin teşhis biyopsi ile konulur. Karaciğerde görülen bir lezyon var ise iğne biyopsisi ile alınan parçanın incelemesi kesin teşhis koydurur. Karaciğer kanseri tedavisi Karaciğer kanser teşhisi konduktan sonra evrelemesi yapılmalıdır. Evreleme karaciğer kanserinin ne derece yayıldığını gösterir. Karaciğer kanserinde kemoterapi, radyoterapi ve cerrahi tedavi yöntemleri denenir. Cerrahi: tümöral bölgenin etraf doku ile birlikte çıkarılmasıdır. Çok nadir durumlarda böyle bir imkan ortaya çıkar. Karaciğer kanserleri genellikle teşhis edildikleri dönemde yaygın olurlar. Kriyosurgery (kriyocerrahi): bir metal uç ile kanser dokusunun olduğu bölgenin dondurularak tedavisidir. Etanol ablasyon (alkol ablasyon ): kanser dokusunun içine alkol enjekte ederek tümör hücrelerinin öldürülmesidir, Radyoterapi: radyasyon ile kanser hücrelerinin öldürülmesidir. Dışarıdan yada radyoaktif maddelerin yerleştirilmesi ile içeriden yapılabilir, Radyofrekans ablasyon: bir metal uç ile tümör hücrelerinin yakılmasıdır, Kemoterapi: ilaçlar ile tümör hücrelerinin öldürülmeye çalışılmasıdır. İlaçlar hap, iğne yada o bölgeye yerleştirilen bir kateterden verilebilir. Biyolojik tedavi: vücut hücreleri tarafından yapılan ve kansere karşı mücadeleyi arttıran maddelerdir. Biyolojik cevap arttırıcılar (biological response modifier (BRM)) de denir. Karaciğer kanserinden korunma Karaciğer kanserinden korunmak için hepatit aşılarınızı olun, hepatitten korunun, cinsel yolla bulaşan hastalıklardan

21 korunun, prezervatif kullanın, aşırı alkol kullanmayın, kimyasal maddeler ile çalışırken gerekli önlemi alın. Çocuklarınızı hepatite karşı aşılatın. [nbox type= warning align= center ] Çocuklarınızı hepatite karşı aşılatın. [/nbox] Referanslar: 1. American Cancer Society 2. American Liver Foundation 3. BC Cancer Agency 4. Canadian Cancer Society 5. All about liver cancer. American Cancer Society website. Available at: Accessed July 1, Liver cancer. National Cancer Institute. National Institutes of Health (NIH) website. Available at: Accessed July 1, Salem, R, Lewandowski, RJ, Mulcahy, MF, et al. Radioembolization for hepatocellular carcinoma using Yttrium-90 microspheres: a comprehensive report of longterm outcomes. Gastroenterology. 2010;138: SHARP: study of heart and renal protection. Clinical Trials.gove website. Available at: Updated Accessed July 1, /19/2010 DynaMed Systematic Literature Surveillance DynaMed s Systematic Literature Surveillance : Saunders D, Seidel D, Allison M, Lyratzopoulos G. Systematic review: the association between obesity and hepatocellular carcinoma epidemiologic evidence. Aliment Pharmacol Ther Feb 18.

22 HEPATİT B TESTLERİ Hepatit B Virüs Testleri: Hepatit serolojisi, Hepatit markırları Hepatit B virüs enfeksiyonu insandan insana kan, semen, vücut salgıları ile kolay bulaşan yaygın görülen ve ülkemizde giderek artan bir enfeksiyondur. Hepatit B enfeksiyonunun teşhisinde birçok laboratuar testleri kullanılır. Testlerin daha iyi anlaşılması için şu kelimelerin anlamlarına bir bakalım: Seroloji: Hepatit virüslerinin ve bunlara karşı oluşan antikorların tespit yöntemine serolojik inceleme denir. Markır ( marker ): Serolojik incelemeler sırasında virüslerin incelenen parçalarına markır denir. Antijen: Vücudun bağışıklık sistemi tarafından yabancı kabul edilen ve kendisine karşı savaş açılan mikrop parçası. Antikor: Antijenin ortadan kaldırılması için bağışıklık sistemi tarafından yapılmış silah. Hepatit B laboratuar testleri virüse ait olan birçok antijen ve antikorun aranmasından oluşur. Bu serolojik testlere markır da denir. Hepatit markırları hastalığının durumu hakkında detaylı bilgi verir. Hepatit B testleri nelerdir? Hepatit B virüs testleri virüsün proteinleri ve bunlara karşı

23 oluşan antikorlardan ibarettir. Bu testlere hepatit markırı yada hepatit serolojisi de denir. HBs-Ag, Anti-HBs, Anti-HBc IgG, Anti-HBc IgM en sık istenen hepatit testleridir. Hepatit markırlarının anlamı nedir? HBsAg: Hepatit B virüsü (HB) yüzey (s) antijeni (Ag) dir. Yani hepatit b virüsünün yüzeyinde yer alan bir protein, bir yapı taşıdır. Eğer virüs karaciğerde çoğalıyor ise bu proteinden yapması gerekir. Akut ve kronik hepatit sırasında HBsAg pozitif bulunur. HBsAg nin pozitif olması bu hastanın kanında hepatit virüsü olduğunu ve bulaştırıcı olduğunu gösterir. HBsAg hepatit aşısı yapmak için de kullanılır. Normal insan bağışıklık sistemi virüsü ortadan kaldırmak için HBsAg karşı antikor üretir. Antikor oluşup oluşmadığı Anti-HBs testi ile anlaşılır. Anti-HBs: Hepatit B yüzey antikoru. Bağışıklık sisteminin Virüsü ortadan kaldırmak amacıyla ürettiği silahtır. Anti-HBs testinin pozitif olması bağışıklık sisteminin çalışmaya başladığını ve virüsü temizlemeye başladığını gösterir. Anti- HBs pozitifliği aynı zamanda aşının da tuttuğunu gösterir. Bu antikorun erken dönemde yapılanı Anti-HBs IgM hepatit B hastalığının erken dönemde olduğunu veya 6 ay içinde geçirildiğini gösterir. Geç antikorlar yani Anti-HBs IgG pozitifliği geçirilmiş hepatit B de ve kronik hepatit de pozitif olur. Anti-HBc: Hepatit B virüsü kor antikorudur. Yani virüsün içinde yer alan önemli bir proteine karşı gelişen antikordur. Akut hepatit geçiren hastalarda pozitif olur ve hayat boyu pozitif devam eder. Anti-HBc pozitifliği hastanın geçmiş bir zamanda hepatit b hastalığını geçirdiğini gösterir. Anti-HBc pozitifliği aşı ile olmaz. Anti-HBc IgM: hepatit B kor antijenine karşı yeni yapılmış IgM

24 türü antikor varlığını gösterir. Anti-HBc IgM pozitifliği akut veya son 6 ay içinde geçirilmiş enfeksiyonu gösterir. Hepatit markırları aşağıdaki sorulara cevap vermek için istenir Hasta akut hepatit b hastası mı? Hasta hepatit B hastalığını geçirmiş mi?, Hasta hepatit B hastalığına karşı aşılımı, Hasta hepatit B taşıyıcısı mı? Hepatit B testleri ne ifade ediyor? MARKIR SONUÇ ANLAMI HBsAg Negatif Hepatit B geçirmemiş ve Anti-HBc Negatif Anti-HBs Negatif HBs Ag Negatif Anti-HBc Pozitif Anti-HBs Pozitif HBs Ag Negatif Anti-HBc Negatif Anti-HBs Pozitif hastalığa karşı bir bağışıklığı yok. Hastalığı geçirmiş ve doğal bağışıklığı var. Aşıdan dolayı bağışıklığı var korunuyor. HBsAg Anti-HBc Anti-HBc IgM Anti-HBs HBsAg Anti-HBc Anti-HBc IgM Anti-HBs Pozitif Pozitif Pozitif Negatif Pozitif Pozitif Negatif Negatif Akut hepatit B enfeksiyonu. Kronik hepatit B enfeksiyonu

25 Anti-HBc Negatif 1- İyileşme döneminde akut enfeksiyon 2- Anti HBc yanlış HBsAg Pozitif pozitif olabilir tekrarı Anti-HBs Negatif uygundur, 3- Kronik enfeksiyon, olabilir. 4- İleri tetkik gerek. HBV DNA PCR testi nedir neden istenir? PCR testi kanda virüsün varlığını çeşidini ve miktarını gösteren testtir. Virüsün parçası yada antikoru değil direk olarak kendisinin gösteren çok önemli bir testtir. HBV DNA PCR testi vücudumuzda virüs var ise erken dönemde pozitif olan bir testtir. Hepatit B testleri ne zaman pozitif olur? Serolojik testler hastalık kapıldıktan 3 ila 6 ay sonra testler pozitif olur. HBV DNA PCR testi ise hastalık kapıldıktan birkaç hafta sonra pozitif olmaya başlar. Hastalık kaptığımdan şüpheleniyorum ancak testler negatif ne yapmalıyım? Hepatit B testlerinin pozitif olması aylar alabilir. Hastalık kaptığınızdan şüpheleniyorsanız ve bağışıklığınız yoksa en kısa zamanda aşı ve immün globülin ile hayat boyu korunma sağlanabilir. HBV DNA PCR testi en erken pozitif olan testtir.erken dönemde hepatit teşhisi koyduran test var mı? HBV DNA PCR testi haftalar içinde pozitif olur ve akut hepatit B teşhisi koymamızı sağlar.

26 Hepatit B nin erken dönemde teşhis edilmesini önemi nedir? Hastalık bulaştı ve erken dönemde aşı ve immün globülin ile korunma sağlanamadı ise anti viral ilaçlar ile hepatit B virüsün tedavisi ve kronikleşmesinin azaltılması mümkündür. Bu nedenle akut Hepatit B nin erken dönemde teşhis ve tedavisi önemlidir. Şüpheli durumlarda sadece hepatit B testi yaptırsam yeterlimi? Hayır, şüpheli durumlarda kan yoluyla bulaşabilecek en tehlikeli hastalıkların taranması gerekir. Bu durumda Hepatit B, Hepatit C ve HİV taraması yapılması erken dönemde teşhis ve tedavilerinin yapılması gerekir. Şüpheli durumlarda aşağıdaki testlerin yapılması önerilir: HBsAg, Anti-HBs, Anti-HBc IgG, Anti-HBc IgM, Anti-HCV, Anti-HİV testleri yapılmalıdır. Ancak bu testlerin pozitif olması zaman alacaktır. Test sonuçları negatif ise tekrarlanmalı ve bir enfeksiyon hastalıkları uzmanına danışılmalıdır.

27 HEPATİT B AŞISI HEPATİT B AŞISI Hepatit B aşısı bilinen en etkili aşılardan biridir. Hepati B aşısı inaktif ölü bir aşıdır, aşı içinde hastalık yapacak virus bulunmaz. Hepatit B aşısı 3 doz halinde yapılmalıdır. Aşı her yaşta yapılabilir. Hepatit B aşısı çocuk aşı programı içinde yer almaktadır. Hepatit aşısı olmamış çocuklar ve erişkinlere Hepatit B aşısı 3 doz olarak yapılmalıdır. İlk dozu takiben ikinci doz 2 ay sonra 3. doz ise ilk dozu takiben en az 4 ay sonra yapılmalıdır. HEPATİT B AŞISI KİMLERE YAPILIR? Ülkemizde bütün çocukların doğumdan itibaren Hepatit B aşısı olması önerilmektedir. Hepatit aşısı olmamış çocukların ve erişkinlerin ise en kısa zamanda aşı olmaları önerilmektedir. Hepatit B bebek ve çocukluk çağda geçirilirse hastalık % 90 oranında kronikleşir. Hepatit B cinsel temas yoluyla kolay bulaşan bir hastalıktır, şüpheli cinsel temas sonrası hepatit B aşısı koruyucudur. HEPATİT B RİSKİ OLAN KİŞİLER Hepatit B hastalarının aile bireyleri ve aynı evi paylaşanlar, Sağlık personeli özellikle kan ve kan ürünleri ile sürekli temas eden kişiler, Bakım ve huzur evinde kalanlar ve burada çalışan personel, Diyaliz hastaları, Kan ve kan ürünü alması gereken kişiler, Birden fazla kişiyle cinsel teması olanlar,

28 Hepatit B nin yoğun görüldüğü ülkelere seyahat edenler. HEPATİT B AŞISININ YAN ETKİLERİ Hepati B aşısı bilinen en güvenilir aşılardan dır. Nadiren aşı yerinde ağrı ya da hafif ateş olabilir. Ciddi reaksiyon çok nadirdir. HEPATİT B AŞISI KİME YAPILMAZ? Ciddi hastalıklar sırasında aşı yapılmaz, ateşi olan hastalara aşı yapılmaz, iyileşinceye kadar beklenir. Ayrıca ilk aşıda ciddi allerjik reaksiyonlar gelişen kişilere diğer aşılar yapılmaz. Aluminyuma karşı şiddetli allerjisi olanlara aşı yapılmaz. Hepati B aşısına karşı ciddi allerjik reaksiyon çok nadirdir, milyonda bir görülür. Hepatit B aşısı en etkili aşılardandır 3 doz uygulandıktan sonra çocukların % 95 inde erişkinlerin % 90 ında kalıcı korunma sağlar. HEPATİT B AŞISINDAN SONRA TEST YAPILMALIMI? Özellikler erişkinlerde 3 doz aşı olmaya rağmen aşı tutmayabilir. Erişkinler son aşıdan 1 ay sonra test ile kontrol edilmeli aşı tutmadıysa başka bir aşı programına alınmalıdır. Çocuklar ve bebekler için aşının tutmasına bakılmaz. Ancak hepatitli anneden doğan bebeklerde aşının tutup tutmadığına bakılmalıdır. İmmun sistemi normal olan kişilerde aşı birkez tutmuşsa daha sonra tekrar aşı yapmaya gerek yoktur. TEST YAPMADAN AŞI OLUNURMU? Çocuklar ve bebekler için Hepatit B geçirip geçirmediğine bakılmaksızın aşı programına alınırlar. Erişkinlerin ise Hepatit aşısı olmadan önce geçiririp geçirmediğine bakmak,

29 test yapmak gerekir. Eğer kişi daha önce Hepatit geçirmiş ve bağışıklık oluşmuşsa aşıdan çok fayda görmez, zararda görmez. GEBEDE HEPATİT VARSA Annede Hepatit B varsa ilk aşı doğumu takiben 12 saat içinde yapılmalıdır. Beraberinde Hepatit B immunglobulin de yapılmasında fayda vardır. İkinci aşı bebek 1-2 aylıkken, üçüncü aşı bebek altı aylıkken yapılır. Diğer bebeklere ise ilk aşı doğumu takiben iki ay içinde yapılır, ikinci aşı bebek 1-4 aylıkken yapılır, üçüncü aşı 6-18 ay arasında yapılır. İdeal olarak doğar doğmaz aşı programına almaktır.