Bulut. Hesaplama. Teknolojisi: Mimarisi ve Uygulama Alanları. Serkan Serdar. Ege Üniversitesi Bilgisayar MühendisliM.

Transkript

1 Bulut Hesaplama Teknolojisi: Mimarisi ve Uygulama Alanları Bahadır Karasulu, Serkan Ballı, Serdar Korukoğlu Ege Üniversitesi Bilgisayar MühendisliM hendisliği i Bölümü. B bahadir.karasulu@ege.edu.tr, serkan.balli@ege.edu.tr, serdar.korukoglu@ege.edu.tr (Akademik Bilişim im - Şubat 2010)

2 Yol Haritası ve Motivasyon Teknik EğilimlerE Bulut Hesaplama (Cloud Computing) Altyapı Modelleri Bulut Mimarisi Katmanları Bulut Uygulama Programlama Arayüzleri Bulut Hesaplama nın n beraberinde getirdiği kazanımlar Sanallaştırma (Virtualization) Bulut Hesaplama uygulama alanları örnekleri Sonuçlar ve Öneriler

3 Giriş Bulut Hesaplama, Internet üzerindeki çeşitli uygulamaların kullanılabilmesine labilmesine olanak tanıyan yeni bir teknolojidir. Bu uygulamalar bir hizmeti sağlarken, ilgili veriyi depolar ve korur. Bir bulut sağlay layıcısı tarafından çeşitli işletim i sistemlerine, web sunucuları,, veritabanı sunucularına, na, PERL, Python, PHP gibi dillere destek ve değişik ik işi yükleri için i in ölçeklenebilirlik sağlanabilmektedir. Bazı bakış açılarına göre g bu teknoloji tamamen yeni veya tamamen eski olabilmektedir. Bu çalışmamızda, bulut hesaplama teknolojisinin mimari detayları ve uygulama alanlarından ndan bahsedilmektedir. Sonuç kısmında bulut hesaplama teknolojisinin avantaj ve dezavantajları tartışı ışılmaktadır.

4 (1/5) Giriş ve Teknik EğilimlerE Bulut Hesaplama (Cloud Computing), hizmet sunumu sırasında hız h z ve çevikliği i artırırken rken maliyetin düşürülmesini hedef almaktadır. Bulut hesaplama, sanallaştırma, istek anında nda kurulum, hizmetlerin internet üzerinden teslimi ve açık a k kaynaklı yazılımlar mları içermektedir. Sanal makineler, geçti tiğimiz imiz yıllarda endüstri standartı haline gelmişler ler ve esnekliği geliştirmi tirmişlerdir. Bunun nedeni, donanımı tek bir noktaya soyutlayabilmiş olmalarıdır. r. Bu nokta, özel bir fiziksel sunucuya bağlı kalınmaks nmaksızın n yazılım m gruplarının n kurulum, tekrar kurulum ve çalıştırılmasının n yapılabilmesidir.

5 Giriş ve Teknik EğilimlerE (2/5) Sanalllaştırma, bir kaynak havuzunu sağlayan sunucuların bulunduğu u ve hesaplama, depolama ve ağa kaynaklarının n dinamik olarak değişti tiği i işi yükleri ve isteklerinin bulunduğu u bir dinamik veri merkezi ni mümkm mkün n kılar. k Böylece yüksek y maliyetli fiziksel bir sunucuya sahip olmadan uygun uygulamalara sahip olunabilir. Bir web veya veritabanı sunucusu gibi özel bir işi, i i, kısmen k veya tamamen icra eden yazılımlar mları içeren sanal makineler de mevcuttur. Bu sayede, uygulama geliştirme ve kullanımı oldukça a hızlanmaktadh zlanmaktadır. Bu tarz uygulamalar sanal uygulamalar olarak adlandırılırlar. rlar. Bulut hesaplamanın n var olan eğilimleri e ele alıp p genişletmi letmiş olduğu haller şunlardır: r: a) İstek anında nda, b) Self-servis servis, c) Kullanımda ödeme (veya kiralama).

6 Teknik EğilimlerE (3/5) İstek anında nda tipindeki bulut hesaplama hizmet-seviyesi amaçlar ları bulunan başar arım m ve kapasite öznelerini desteklemekte yardımc mcı olur. Bulut hesaplama nın n self-servis servis tipi organizasyonlara elastik çevreler oluşturulmas turulması için in imkan sağlar. Kullanımda ödeme tipi bulut hesaplama ise bir bulut sağlay layıcısının n minimum seviyede hizmeti sağlayabildi layabildiğini ini garanti edebileceği i ekipmanların n kiralanmasına na dayanmaktadır. Test desteği, geliştirme, çoklu hizmet gibi olgular da sanallaştırma rma da anahtar rol oynamaktadır. Böylece B maliyetler de asgari olmaktadır, bunun nedeni çok daha az kaynak kullanılmas lmasıdır.

7 Teknik EğilimlerE (4/5) Şekil 1 de 1 bulut hesaplama örneği i olarak iki-seviyeli bir web sunucu mimarisinin oluşturulmas turulması görülmektedir.

8 Teknik EğilimlerE (5/5) Örnek olarak açık a k kaynaklı OpenSolaris TM işletim sistemi içerisine MySQL veritabanı yazılımı nı katmanlama ile gömülmesi sonucu oluşturulan sistemde çalışacak veritabanı kullanan uygulamaya bakacak olursak; Dinamik olarak ölçeklenebilen bir bulut içerisinde i uygulama binlerce kullanıcıyı rahatlıkla kaldırabilecek ve esneklik sunabilecektir. Böylece daha fazla sayıda uygulama da bu tarz bileşenleri enleri kullanabilir hale gelmektedir. Aşağıdaki Şekil 2 de 2 bu tarz bir sanal makine görüntg ntüsü şematik olarak verilmektedir. Burada; Middleware: Ara katman yazılımı.

9 Bulut Hesaplama Altyapı Modelleri (1/4) Literatüre re ve en iyi pratiklere göre g birçok altyapı modeli bulunan bulut hesaplama için i in genel olarak üç ana grup sayılabilir. Bunlar sırass rasıyla; halka açık a k (public), özel (private), melez (hybrid) bulutlar, olarak verilebilirler. Buradaki terimler, erişim im izin ve seviyeleri ile alakalıdırlar. İş organizasyonları her bir modeli ayrı ayrı uygulayabilecek- leri gibi, yapılan toplam işin i in alt parçalar aları için in bir kaç modeli de kullanabilmektedirler. Bu sayede modeller arası seçim esnekliği i de sağlanmaktad lanmaktadır.

10 Bulut Hesaplama Altyapı Modelleri (2/4) Halka Açık A k Bulutlar Halka açık a k bulutlar, üçünc ncü şahıslar tarafından çalıştırılan ve farklı müşterilerin uygulamalarının n bulut sunucusunda, depolama sistemlerinde ve ağlara larında bir arada harmanlandığı yapılard lardır. r. Halka açık a k bulutlar, çoğunlukla müşteriden m uzakta bulunur ve iş altyapısına geçici bir genişletme olacak bir şekilde müşterinin m maliyetlerini ve riskini azaltıcı esnek bir yol sunar. Başar arım, güvenlik g ve veri yerelliğinin inin öncelikli olduğu u bu tarz bulutlar için i in diğer uygulamaların n varlığı (bulut içerisinde) i hem bulut mimarisi hem de son kullanıcı için in saydam olmalıdır. Halka açık a k bulutlar, bir firmaya ait özel bulut tan tan çok daha büyük b olabilmekte, böylece b aşağıa veya yukarı yönlü olarak ölçeklene- bilirlik sağlamaktad lamaktadır. Bu sayede, firma için i in altyapı değişikli ikliği i yapılmad lmadığından risk alınmay nmayıp, bulut sağlay layıcısı aracılığı ığıyla geçici olarak daha farklı kaynaklara da erişim im sağlanm lanmış olmaktadır.

11 Bulut Hesaplama Altyapı Modelleri (3/4) Özel Bulutlar Özel bulutlar, bir tek istemci tarafından kullanılmak lmak üzere oluşturulmu turulmuş olan ve veri, güvenlik g ve hizmet kalitesi üzerinde kontrol sağlayan yapılard lardır. r. Altyapının n sahibi olan firma, uygulamaların n nasıl l kurulupişletileceğini ini de kontrol edebilmektedir. Özel bulutlar, bir firmanın n veri merkezi nde ve/veya bir yan kuruluşta da kurulmuş olabilir. Özel bulutlar, bir firmanın n kendi BT organizasyonu tarafından oluşturulup turulup-yönetilebilir veya bir bulut sağlay layıcısı tarafından da aynı işlemler gerçekle ekleştirilebilir. Bu tarz model bir sunulana-özel model olarak adlandırılabilir labilir ve bu model sayesinde kurulum ve işletim i için i in gereken gerekli uzmanlık sağlan lanırken bulut kaynakları üzerinde yüksek y seviyeli kontrol de sağlanabilir.

12 Bulut Hesaplama Altyapı Modelleri (4/4) Melez Bulutlar Melez bulutlar, hem halka açık a k hem de özel bulut modellerini harmanlamış ışlardır. r. Bu tarz bulutlar, istek anında nda ve harici olarak tedarik edilebilen bir ölçek sağlanmas lanmasına na yardımc mcı olurlar. Bu tarz bulut yapılanmas lanması, özel bir bulut un un halka açık a k bir bulut un un kaynakları kullanılarak larak büyütülmesine b olanak sağlayarak, hızlh zlı iş yükü akış ışları ile karşı şılaşılması sırasında hizmet bakımı yapılmas lmasını da sağlayabilmektedir. Bunlar genellikle Web 2.0 uygulamalarını destekleyen depolama bulutları nda kullanılmaktad lmaktadırlar. Bazen bunlara dalgalanan hesaplama (surge computing) da denilebilmektedir, böyle b bir durumda halka açık a bir bulut, bu halka açık a k bulut tarafından kolayca yapılabilecek peryodik bir işi i i yapmak üzere özel bir bulut tarafından kullanılabilir. labilir. Melez bulutlar karmaşı şıklığı da beraberinde getirirler. Burada zor olan kısım m uygulamaların n halka açık a k ile özel bulutlar arasında nasıl dağı ğıtılacağının n belirlenmesidir. Burada veri ve işlem i kaynakları arasındaki ilişki göz g önüne ne alınmal nmalıdır. Eğer veri küçük üçük k veya uygulama durumsuz (yapılan işlem i hakkında nda kayıt tutmuyor) ise, bu melez bulut oldukça a başar arılı olabilmektedir. Fakat özel bulut tan tan halka açık a k bulut a a büyük b k miktarda veri transferi yapılmas lması başar arı oranını düşürmektedir.

13 Bulut Mimarisi Katmanları (1/5) Bulut mimarisi, geleneksel donanım m mimarilerini ve bunlara ait olan hizmetleri de içerebilecek i şekilde tasarlanmış ıştır. Bulut hizmet sağlay layıcıların sağlad ladıkları hizmetler baz alınd ndığında üç temel kategori sayılabilir. Bunlar; Bir hizmet olarak yazılım (Software as a Service, SaaS), Bir hizmet olarak platform (Platform as a Service, PaaS), Bir hizmet olarak altyapı (Infrastructure as a Service, IaaS).

14 Bulut Mimarisi Katmanları (2/5) Bir Hizmet Olarak Yazılım m (SaaS) Bir hizmet olarak yazılım, istek anında nda hizmet olarak sunulan komple bir yazılımd mdır. Yazılımın bir örneği i (kopyası) ) bulut üzerinde çalışır r ve çoklu son kullanıcılara lara veya organizasyonlara hizmet verir. Buna örnek olarak salesforce.com (şu( u an force.com sitesi altında) sitesindeki uygulama ve Google App Engine daki bazı uygulamalar verilebilir.

15 Bulut Mimarisi Katmanları (3/5) Bir Hizmet Olarak Platform (PaaS) (1/2) Bir hizmet olarak platform yazılımın n bir katmanını zarflamaktadır (encapsulation) ve onu daha yüksek y seviyeli hizmetlerin oluşturulmas turulması için in kullanılabilecek labilecek bir hizmet olarak sağlamaktad lamaktadır. PaaS oluşturan bir şahıs; bir işletim i sistemi, middleware (ara katman yazılımı), uygulama yazılımı ve bir geliştirme çevresini tümleştirmiş olur, böylece b bunu bir hizmet olarak müşteriye m (istemciye) sunabilir. PaaS kullanan bir şahıs s ise; bir API vasıtas tasıyla kendine sunulan zarflanmış hizmeti görebilmektedir. g Müşteri M (istemci) bu API vasıtas tasıyla platform ile etkileşir ir ve platform verilen hizmet seviyesine göre g yönetim y ve ölçekleme için i in ne gerekiyor ise onu kendiliğinden inden yapar.

16 Bulut Mimarisi Katmanları (4/5) Bir Hizmet Olarak Platform (PaaS) (2/2) Sanal uygulamalar, PaaS in örnekleri (kopyaları) ) olarak da sınıflandırılabilirler. labilirler. Bir içerik i anahtarlama (sanal) uygulaması, örneğin, müşteriden m tüm t yazılımın n bileşenlerinin enlerinin gizli tutulması ile, sadece bir API veya Grafik Kullanıcı Arayüzü (GUI) aracılığı ığıyla verilen hizmetin kurulması ve ayarlarının n yapılmas lmasına olanak tanır. PaaS, yazılım m geliştirme ve test işlemlerinin i her bir aşamasa aması için in sağlan lanılabilir labilir veya belirli bir alan etrafında özelleştirilebilir, bu duruma örnek olarak içerik yönetimiy netimi verilebilir. Ticari uygulamalarda, örnek olarak Google App Engine ( appengine.google.com) motoru, Google ın n altyapısındaki uygulamalara (Python dili ile yazılm lmış olan) hizmet etmektedir. Fakat PaaS hizmetleri bulut sağlay layıcısı nın n yetenekleri ile kısıtlanmk tlanmış durumda bulunabilmektedir.

17 Bulut Mimarisi Katmanları (5/5) Bir Hizmet Olarak Altyapı (IaaS) Bir hizmet olarak altyapı,, ağa üzerinden standartlaştırılm lmış hizmetler şeklinde hesap yeteneklerini ve temel depolamayı sunmaktadır. Sunucular, depolama sistemleri, anahtarlama cihazları, yönlendiriciler ve diğer sistemler, uygulama bileşenlerinden enlerinden yüksek y başar arımlı hesaplama uygulamalarına kadar bir aralıktaki işi yükünü idare edebilecek bir biçime ime getirilir ve bir havuza alınırlar. IaaS in ticari bir örneği i olarak Joyent ( verilebilir yılında y kurulan Joyent, bulut hesaplama alanında nda üç ana ürün n ile hizmet sağlamaktad lamaktadır. Joyent ürünleri; halka açık a k bulut, bulut yönetimi, y akıll llı platform olarak sayılabilir.

18 Bulut Uygulama Programlama Arayüzleri Bulut Hesaplama yı standart işi çevrelerindeki hesaplama ortamlarından ayıran anahtar özelliklerden bir tanesi de kendi altyapısının n programlanabilir olmasıdır. Sunucuları,, depolama ve uygulamaları destekleyen ağa kaynaklarını fiziksel olarak oluşturmak yerine geliştiriciler, aynı sanal bileşenlerin enlerin nasıl l ayarlandığı ve birbirlerine bağland landıklarını belirlerler. Bu ara-ba bağlantılar lar ve ayarlamalar sanal makine görüntg ntüleri ve verilerinin nasıl l depolandığı ve bir depolama bulutu ndan nasıl l elde edilebildiğini ini de içermektedir. i Örnekleyecek olursak; bir bulut hesaplama API si bir Dosya Transfer Protokolü (FTP) nün n kontrol kanalına benzemektedir. FTP protokolünün n aksine, bulut API lerinde bir standartlaşma söz s konusu olmadığı ığından her bir bulut sağlay layıcısı kendi hizmetlerini yönetmek için i in kendi özel API lerini kullanmaktadırlar.

19 Bulut Hesaplama nın Beraberinde Getirdiği i Kazanımlar Bulut Hesaplama nın n kazanımlar mlarından faydalanmak için, i in, yazılım geliştiricileri uygulamalarını tekrar düzenleyerek d bu mimariye uygun hale getirmelidirler. Böylece uygulamaların çalışma zamanları ve cevap verme süreleri s azaltılabilir. labilir. Fiziksel altyapı kullanmanın n getirmiş olduğu u riskler ve maddi maliyetler en aza indirgenebilir. Bulut teknolojisini kullanan uygulamalar temel prensipte yığıy ığın n görevlerini g icra etmek için i in oluşturulurlar. Bu tarz yapılanmalarda, 1000 ve üzeri sayıda sunucu aynı bir görevi, g bir tek sunucunun icra edeceği i sürenin s (ideal koşullar ulları örnek olarak verecek olursak) 1/1000 katı gibi oldukça a kısa k sa bir süre s zarfında icra edecektirler. Bu sırada, s dağı ğıtık k sistemlerden alışı ışık k olduğumuz umuz mantık k ile işçi makineler bulut içerisinde i uygun yerlerde kullanılmakta lmakta ve uygun ölçeklendirilmeye göre g görevin g icrasına ya dahil olmakta ya da görevi g terk etmektedirler.

20 Sanallaştırma (Virtualization) (1/3) Sanallaştırma, tüm t m bulut hesaplama mimarileri için i in önemli bir unsurdur. İnsanların n ve uygulamaların n kullanacağı fiziksel BT kaynaklarının onlardan soyutlanması ve platformun sanallaştırılmas lması oldukça önemli bir konudur. Bu sayede, sanallaştırma; sunuculara, depolama cihazlarına ve diğer donanımlara bir kaynak havuzu olarak davranılmas lmasını sağlar. Böylece istek anında nda bu kaynakların n yapılan işi için in ayrılmas lması ve o işe i atanması oldukça a hızlh zlı ve kolay olmaktadır. Genel bakış açısıyla, birkaç teknik bulut hesaplama için i in ön n plana çıkmaktadır. Bunlar; yarı-sanalla sanallaştırma (paravirtualization( paravirtualization) ) ve kümeleme k (clustering)) olarak verilebilir. Yarı-sanalla sanallaştırma tekniği, i, özetle tek bir sunucunun birden çok sanal sunucular gibi davranması diye tabir edilebilir. Kümeleme ise, birden çok sunucunun tek bir sunucu gibi davranması olarak tabir edilebilmektedir.

21 Sanallaştırma (Virtualization) (2/3) Aşağıdaki Şekil 3 te 3 genel bir sanallaştırma mimarisinin detayları şematik olarak gösterilmektedir. g

22 Sanallaştırma (3/3) (Virtualization) Ana başlıklar halinde sanallaştırma türlerine t bakacak olursak; İşletim Sistemi Sanallaştırma Platform Sanallaştırma Ağ Sanallaştırma Uygulama Sanallaştırma olarak görülür. g r.

23 İşletim Sistemi Sanallaştırma Bulut hesaplama için i in işletim i sistemi seviyesinde sanallaştırma ve bölümleme, b aksi durumlarda uyum sorunlarının çok fazla olmasına neden olabilecek bazı ana güvenlik, g kural düzenleme d sorunlarının halledilmesinde yardımc mcı olmaktadır. Örnek olarak, her bir sunucu başı şına bir uygulamanın bakımının n yapıld ldığı bir durumda, donanım m kaynakları eşzamanlı olarak paylaşı şılabilir. Bu durumda yazılım m uygulamasının n ve yazılımda tanıml mlı sınırları kullanan hizmetlerin izole edilmesi sağlan lanır. Bir çok özel çalışma çevrelerinin tek bir işletim i sistemi kopyasıyla yla oluşturulmas turulması mümkün n olabilmektedir.

24 Platform Sanallaştırma Platform sanallaştırma, keyfi işletim i sistemlerinin ve sonuç uygulama çevrelerinin verilen bir sistemde çalıştırılmasına olanak tanır. Sistem sanallaştırmas rması için in iki temel model bulunur: tam sanallaştırma veya altta yatan donanım ın n tam bir benzetimi, ve yarı-sanalla sanallaştırma (paravirtualization). Yarı-sanalla sanallaştırma gerçek ek sistemlere oldukça a benzer bir benzetim sağlamaktad lamaktadır. Bunlar, tip 1 ve tip 2 sanal makine izleme aracı denilen sanallaştırma yazılımlar mları ile (hipervizör r olarakta anılır) gerçekle ekleştirilebilirler. Tip 1, doğrudan donanım üzerinden çalışırken, tip 2 ise geleneksel işletim i sistemi üzerinden çalışır.

25 Ağ Sanallaştırma Yük k dengeleme teknikleri bulut hesaplama için i in oldukça a güncel g bir konudur. Bunun başlıca nedeni bulut yapısının n fiziksel ve sanal sistemler içerisinde i ölçeklenebilir olmasıdır, işi yüklerinin yönetilebilirliy netilebilirliğine ine bağlı karmaşı şıklık k ise hizmetin teslimatını etkilemektedir. Genellikle, yük y k dengeleyiciler kendisine bağlı sunucuları bir anahtarlama cihazı kanalı ile bulut u oluşturan ağ a a a bağlamaktad lamaktadırlar. Yük k dengeleyiciler birden çok sunucuyu gruplayıp p ve onlara sanal IP adresleri arkasından hizmet verir.

26 Uygulama Sanallaştırma Yazılım m sanallaştırma için i in bir dizi barınd ndırıcı nın (container)) varlığı önemli bir konudur. Web barınd ndırıcı teknolojisi, bulut içinde i inde üretkenliğin in ve esnekliğin in artışı ışını sağlar. Bu tip barınd ndırıcılar, sunuculardaki servlet lerin lerin yönetilmesinde sunucu uygulamasının n parças ası olarak öne çıkarlar. Örneğin, JavaServer TM page (JSP) ve diğer web-tarafl taraflı bileşenler enler için i in bu söylenebilir. s Örneğin, Apache Tomcat ( apache.org/), popüler bir açık a k kaynaklı barınd ndırıcı teknolojisidir.

27 Bulut Hesaplama (1/3) Uygulama Alanları Örnekleri Bulut hesaplama yı kullanan birçok popüler uygulama (cloudware) ve bunları destekleyen platform mevcuttur. Örnekler arasında antivirüs s yazılımlar mları,, web de çalışan müşteri m ilişkileri yönetimi yazılımlar mları (örneğin SugarCRM,, bulunmaktadır. Örneğin, Panda firmasının n bulut hesaplama antivirüs s yazılımı ( kendi kullanıcılar ları ve sunucuları aracılığı ığıyla toplanan bilgilerden oluşan kolektif kolektif zeka ismini verdiği teknolojisi ile çok kısa k sa süre s içerisinde i virüs s tespitini yapabildiğini ini websitesinde duyurmaktadır. r. Bu tarz programlar, bir son kullanıcının n bir web gezgini ile dolaşı şırken kullanabileceği şekilde basit ve güvenli g bir kullanım m sağlamaktad lamaktadır. Altyapılar ları bulut teknolojisini kullandığı için, in, geleneksel işletim i sistemlerindekilere göre g oldukça a verimli ve hızlh zlı çalışabilmektedirler.

28 Bulut Hesaplama (2/3) Uygulama Alanları Örnekleri Bulut hesaplama için i in konferanslar ve fuarlar düzenlenmekte, d konuyla ilgili aylık k dergiler çıkarılmaktadır. Microsoft firmasının n kendi portfolyosunda, özel bulutlar için i in dinamik veri merkezi aracı ve halka açık a k bulutlar için i in sunduğu Windows Azure TM versiyonu ile bulut hesaplama ya destek vermektedir. DELL ve IBM firması nın n her biri ayrı ayrı olmak üzere çeşitli bulut hesaplama altyapı çözümlerinin son kullanıcıya sunulduğu u web portallarına sahiptirler. Çevrimiçi i bilgisayar oyunları için in örnek olarak; OnLive.com websitesi verilebilir. Bunlar haricinde, son kullanıcıya zahmetsizce kullanabilmesi için in gerekli hizmetleri sunan, bulut hesaplama hizmet sağlay layıcıları da bulunmaktadır.

29 Bulut Hesaplama (3/3) Uygulama Alanları Örnekleri Endüstri ve çözüm m kategorilerine göre g bulut hesaplamanın n kullanım alanları Tablo 1 1 de özetlenmektedir. Endüstri Web 2.0, Yeni medya, Kitle Internet i Finans Petrol Kimya sektörü Teknolojik gelişmeler Akademik laboratuarlar Oyun ve eğlence sektörü Çözüm m kategorisi Arama, E-posta, Sanal çevreler, site barındırma Monte Carlo benzetimi ve piyasa modellemesi Jeofizik ve Rezerv modelleme Elektronik Tasarım Analizi Yüksek başarımlı hesaplama Kitlesel çok-oyunculu çevrimiçi oyunlar (MMOG), Animasyon gerçekleme çiftlikleri Tablo1. Endüstri ve kategorilere göre bulut hesaplama kullanımı.

30 Bulut Hizmet Sağlay layıcılar lar Bulut hesaplama yı kullanarak son kullanıcılar larına belirli hizmetleri sağlayan kuruluşlar lar bulunmaktadır. Bunlara genel olarak bulut hizmet sağlay layıcıları denilmektedir. Bulut hizmet sağlay layıcıları,, bulut geliştiricisi ve altyapı sağlay layıcısı olabilecekleri gibi, sadece hizmet sağlay layıcı da olabilirler. Sadece hizmet sağlayanlar, belirli önceden geliştirilmi tirilmiş bulut altyapılar larını (donanımlar mları) ) kullanmaktadırlar. Çoğunluğu u Türkiye T dışıd ışında olan bulut altyapısı teknoloji ve çözüm sağlay layıcılar lar arasında; 3tera, Appistry, Joyent vs. firmalar bulunmaktadır. Sadece altyapı sunanlar arasında; Agathon group, Amazon web services, CohesiveFT, ElasticHosts vs. firmalar bulunmaktadır. Bulut PaaS sağlay layıcıları arasında; Aptana Cloud, Bungee Connect, Force.com bulunmaktadır. Sadece bulut tabanlı hizmet sunanlar arasında; CAM Solutions, CloudStatus, Microsoft Mesh vs. bulunmaktadır. Anlambilim tabanlı bulut hizmeti sağlay layıcısı olarak ThoughtExpress sayılabilir.

31 Bulut Hizmet Sağlay layıcılarlar Türkiye deki duruma baktığı ığımız z da; bulut altyapısı oluşturmak ve buradan hizmet sağlamak konusunda çok az sayıda firma göze g çarpmaktadır. r. Bunlar arasında örnek olarak verilebilecek, 2007 yılında faaliyete başlam lamış olan HayatNet bulut hizmet sağlay layıcı ( ) firması bulunmaktadır. Merkezi TürkiyeT rkiye de olmamakla beraber türkçe hizmet veren (merkezi İsveç - Linköping ping deki Xcerion firmasıdır) r) icloud websitesi ( com/tr/) ) ise başta depolama olmak üzere tam bir çevrimiçi i işletim i sistemini kullanıcıya sunmaktadır.

32 Sonuçlar ve Öneriler Bulut hesaplama, günümüzde g yeni yeni popülerlik kazanmış bir konudur. Yakın gelecekte daha da gelişerek, erek, vazgeçilmez hale gelecektir. Fakat konuyla ilgili standartlaşma eksikliği gelişimin imin önünde nde engel teşkil etmektedir. Standart bir bulut mimarisi ve bulut üzerinde çalışan yazılım m (cloudware( cloudware) ) formatı eksikliği, i, özel bulutlar ile halka açık a k bulutlar arasında uyum sorununu yaratır. r. Bulut büyüklb klüğü arttıkça a sistemin bakımı,, yönetimi y ve güncellenmesi g sistemin kendisinin dinamik olmasından dolayı zorlaşmaktad maktadır. Ayrıca bulut büyüklb klüğünün n artması ile kurulum ve işletim i maliyetleri leri de oldukça yükselmektedir. Bir diğer önemli konu ise, kişisel isel bilgi güvenlig venliği konusudur. Geleneksel bilgisayarlar ve işletim i sistemleri ile yapılan tüm t m işlemler i aksi bir durum olmadıkça a yerelde tutulurken, artık k bulut hesaplama ile yapılacak tüm t m işlemler i ve kişisel isel tercihler, belirli bulut yöneticileri y tarafından izlenebilir duruma gelecektir. Gelecekte tek bir ana bulut üzerinde tüm t ülkelerin özel bulutları kaçınılmaz hale gelecektir. Bu durum, odağı ğın n tek merkezli fakat sunucu ve istemcilerinin dağı ğıtık k bir yapıda olduğu u bir bilgisayar ağıa ğı na doğru gidişat atı göstermektedir.

33 Kaynakça [1] Sun Microsystems, Cloud Computing website, (2009), (Çevrimi( evrimiçi: i: ). [2] Tannenbaum, S. A., Van Steen, M., (2002), Distributed Systems Principles and Paradigms,, Prentice Hall, ISBN [3] White Paper, 1st Edition, Introduction to Cloud Computing Architecture,, Sun Microsystems, Sun WIN #564162, Lit. #GNWP , 06/09, June [4] Guide to Cloud Computing, Take Your Business to a Higher Level,, Sun Microsystems, Lit. #GNHT , 03/09, [5] White Paper, Scaling the Cloud: Using the FocalPoint Fat Tree Architecture,, Fulcrum Microsystems, Inc., July [6] VMWare Sanal Makine Çözümleri Firması Bulut Hesaplama websitesi, (2009), (Çevrimiçi: i: computing/ ). [7] White Paper, Understanding Full Virtualization, Paravirtualization, and Hardware are Assist, VMWare, inc., Revision: , Item:WP PRD-01-01, 01, [8] WhitePaper, Virtualization Overview,, VMWare, inc., [9] WhitePaper, Virtualization: Architectural Considerations and Other Evaluation n Criteria, VMWare, inc., [10] WhitePaper, Load Balancing System Design: Using Advanced Features in FocalPoint int, Fulcrum Microsystems, Inc., June 2008.

34 Teşekk ekkürler Sorularınız z??? İletişim: im: Şubat 2010.