Türkiye nin marka şehri: Seferihisar

Transkript

1 mavisorumluluk röportaj. Merve Ermiş Türkiye nin marka şehri: Seferihisar YAKLAŞIK DÖRT YILDIR SEFERİHİSAR BELEDİYE BAŞKANLIĞI GÖREVİNİ YÜRÜTEN TUNÇ SOYER, AKTİF BELEDİYECİLİK ANLAYIŞI, ÇEVREYE VE DOĞAYA OLAN SORUMLULUĞU, SİVİL TOPLUM KURULUŞLARIYLA İŞBİRLİĞİ İÇİNDE YÜRÜTTÜĞÜ PROJELERİ, KADIN VE ÇOCUKLARI YÖNETİME DAHİL EDEN UYGULAMALARIYLA SEFERİHİSAR I TÜRKİYE NİN ÖRNEK BELEDİYELERİNDEN BİRİ HALİNE GETİRDİ. SOYER İLE SEFERİHİSAR IN DA DAHİL OLDUĞU CITTASLOW (YAVAŞ ŞEHİR) OLUŞUMUNU, ÇEVRE PROJELERİNİ VE ÇOCUK BELEDİYESİNİ KONUŞTUK. 78

2 i İzmir in Seferihisar ilçesi, Türkiye nin ilk Yavaş Şehri. Küreselleşmenin şehirlerin dokusunu, yaşam tarzını standartlaştırmasını ve yerel özelliklerini ortadan kaldırmasını engellemek amacıyla oluşturulmuş kentler birliği projesi Cittaslow (Yavaş Şehir) e 2012 yılında dâhil olan Seferihisar, yerel özellikleri yitirmeden de dünyaya açılmanın mümkün olduğunu kanıtlayan Türkiye nin marka beldelerinden biri. Seferihisar ı Türkiye nin en yaşanılası yerlerinden biri yapmayı başaran kişiyse yaklaşık dört yıldır Belediye Başkanlığı görevini yürüten Tunç Soyer. Başta TURMEPA olmak üzere sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği içinde yürüttüğü projeleri, yerel tohumların yok olmaması amacıyla gerçekleştirdiği Tohum Takas Şenliği, kadınların da istihdama katılmasını sağlayan Seferipazar projesi ve Çocuk Belediyesi uygulamalarıyla aktif belediyeciliğin hakkını veren Soyer ile başta Cittaslow oluşumu olmak üzere çevre projelerini konuştuk dan beri Seferihisar Belediye Başkanlığı görevini sürdürdüğünüzü biliyoruz ama genel olarak sizi fazla tanımıyoruz. Kendinizden kısaca bahsedebilir misiniz? Bornova Anadolu Lisesi ni ve Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi ni bitirdikten sonra İsviçre Webster Kolej de Uluslararası İlişkiler alanında yüksek lisans yaptım. Üniversite yıllarında Ankara Sanat Tiyatrosu nda oyuncu ve rejisör asistanı, Türk Haberler Ajansı nda da muhabir olarak çalıştım. Daha sonra turizmle uğraştım, yedi tesisin genel müdürlüğünü yürüttüm. Sığacık Teos (Fransız) Tatil Köyü nü işletmeye açtım yılında Dokuz Ey- 79

3 mavisorumluluk lül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü nde Avrupa Birliği Yüksek Lisans Programı na katıldım ve AB eğitim programlarından Comenius üzerine bir tez yazdım. Avrupa Birliği nden İzmir e temin edilebilecek mali kaynaklar konusunda hazırladığım raporu, dönemin Büyükşehir Belediye Başkanı, rahmetli Ahmet Piriştina ya sundum. Başkanın teklifi üzerine, Büyükşehir Belediyesi Başkan Danışmanı olarak çalışmaya başladım. İzmir Ticaret Odası nda Dış İlişkiler Müdürlüğü ve Genel Sekreter Yardımcılığı yaptım. Bakanlar Kurulu tarafından kurulan 2006 yılında EXPO 2015 İzmir Yönlendirme Kurulu ve Yürütme Komitesi Genel Sekreterliği ne atandım yılından itibaren de Seferihisar Belediye Başkanlığı görevimi sürdürüyorum. Seferihisar, 2012 yılından beri Cittaslow oluşumunun bir parçası. Küreselleşmenin yarattığı birbirine benzeyen, homojen mekânlar yerine, yerel kimliğini, yaşam tarzını ve özelliklerini koruyarak dünya sahnesinde yer almak isteyen yerleşimlerin oluşturduğu Cittaslow a dâhil olmak sizin için ne ifade ediyor? Bu ağa katılmak aslında bir söz vermek anlamına geliyor. Yapacağınız işlerde Cittaslow kriterleri çerçevesinde doğaya, tarihe, gelenek ve göreneklere saygılı olacağınıza, kentin kendi esnafını ve yerel yemeklerini koruyacağınıza, sürdürülebilir enerji kullanarak çevreye hassas yaklaşacağınıza dair bir söz veriyorsunuz. Belediyenin bütün hizmetlerinde yavaş felsefesi diyebileceğimiz anlayışla hareket etmeniz gerekiyor. Cittaslow üyesi olmak bir yandan kentinize uluslararası tanınırlık sağlarken bir yandan da böylesi konularda sorumluluk yüklüyor. Bilmeyenler için Cittaslow oluşum sürecini anlatır mısınız? Cittaslow, 1999 yılında Slow Food hareketinden doğmuş uluslararası bir belediyeler birliği. İtalya da dört küçük kentin belediye başkanı bir araya ge80

4 lerek kentlerinin yanlış bir şekilde gelişmemesi ve sahip olduğu özellikleri koruması için bu birliği kuruyorlar. Kurarken de bu birliğe katılacak kentlerin belli bir standarda sahip olması için 59 tane kriter belirliyorlar. İlk başlarda İtalya merkezli gelişen hareket, günümüzde Japonya dan Kanada ya, Avustralya dan Çin e 25 ülkede 166 kente yayılan bir hareket haline geliyor. Küreselleşmenin kentleri standartlaştırmasına, aynılaştırmasına karşı duran; kendi özelliklerini, geleneklerini, göreneklerini, tarihini, el sanatlarını ve yerel yemeklerini koruyan kentlerin bir araya geldiği bir birlik bu. Seferihisar ı Yavaş Şehir e dönüştürürken dünyadan yararlandığınız örnekler var mıydı? Yavaş Şehir, her kentin harfi harfine uygulaması gereken kriterler belirlenmiyor. Mesela üretici pazarı açın demiyor, yerel üreticilerin ürünlerini sergileyebileceği alanlar yaratın diyor. Siz kendi şartlarınıza, koşullarınıza uygun bir şekilde bir çözüm geliştiriyorsunuz. Üretici pazarı kurmayı veya üretici çarşısı açmayı veya bütün üreticileri bir mekânda bir araya getirmeyi tercih edebilirsiniz. Bu nedenle ülkeden ülkeye, hatta kentten kente Yavaş Şehir uygulamaları farklılık gösteriyor. Bazı kentler çevre çalışmalarına ağırlık veriyor, bazıları turizme, bazıları da yerel yemeklerine Yurtdışından bu açıdan örnek almak zor, çünkü her ülkenin kendi kanunları, her yerel yönetimin yetki ve sorumlulukları farklı. İtalya da Cittaslow Genel Merkezi nin bulunduğu Orvieto yu kendinize örnek alabilirsiniz ancak tarihi bir kale içinde yer alan bu kentte uygulanan trafik düzenlemesini Türkiye şartlarında yapmanız imkânsız. Bir Cittaslow olmasa da Freiburg kentini sürdürülebilir enerji kullanımı açısından kendinize örnek alabilirsiniz ama devlet desteksiz, fonsuz aynı yatırımları yapmanız mümkün değil. Dünyadaki iyi uygulamaları görüp onları kendi şartlarınıza göre uyarlamanız gerekiyor. Seferihisar Belediyesi olarak, daha önce örneğine rastlamadığımız bir sosyal sorumluluk projesini, Tohum Takas Şenliği ni hayata geçirdiniz Bu konudaki tepkiler nasıl? Tohum aslında çok temel ve çok önemli bir konu. Seferihisar da yerel üretimi, tarımı geliştirme çalışmalarına ilk başladığımızda üreticinin GDO lu tohum kullanmaması, organik veya iyi tarım uygulamalarına geçmesi için bazı çabalarımız oldu. Bir yandan da hali aradan çıkararak, yerel üreticiye doğrudan tüketiciye ulaşma imkânı verdik. Üretici pazarının ilk haftasında tezgâhların birçoğu bomboştu. En ağır koşullarda çalışmasına rağmen hiçbir şey kazanamayan üretici, aracılara para kazandırmaktan bıkmış ve üretimi bırakmıştı. Üreticiyi, tekrar üretmeye teşvik ederken, GDO lu tohum kullanılmaması konusunda uyarırken fark ettik ki yerel tohumlar yok olmaya başlamış. Binlerce yıldır Anadolu topraklarında kullanılan, bu coğrafyanın, bu iklimin koşullarına göre evrim geçirmiş tohumlar yavaş yavaş yok oluyor. Yeni çıkan tohum yasasıyla bu tohumların satışı da yasaklanmış ve tohum piyasası çok büyük uluslararası şirketlerin eline bırakılmış. Bu şirketler ki genetiğiyle oynadıkları ve patentini aldıkları tohumları satıyorlar, sonra bu tohumların verimli olması için ilacını satıyorlar ama ne yazık ki aynı zamanda kanser ilacı satıyorlar. İnanılmaz bir çark söz konusu Tabii ki bu çark bizlerin aleyhine dönüyor. Tohum Takas Şenliği ile yerel tohumları tekrar ortaya çıkarmak ve el değiştirmesini sağlamak istedik. Yasada yerel tohumların satışı yasak ama takası hakkında bir hüküm yok. Bu nedenle yarımadada sivil toplum kuruluşları ve akademisyenlerle birlikte önce bir bilgilendirme çalışması gerçekleştirdik. Tek tek her köye gidip insanlara bu yasayı ve yerel tohumların nasıl yok olduğunu anlattık. Şenlikte bu tohumların hem takas edilmesini sağladık, hem de bu tohumlardan örnekler aldık. Kurduğumuz Can Yücel Tohum 81

5 mavisorumluluk Merkezi nde bu tohumların saklanmasını ve fide haline getirilip isteyenlere verilmesini hedefliyoruz. İsviçre de bir kentin belediye başkanı kaldırımlarla ilgilenen mimar ve mühendislerin kadın olmasına özen göstermişti. Böylece o kentte kadınlara ve topuklu ayakkabılara saygılı bir imar mümkün oldu. Bu uygulamayı sizin çocuk dostu belediyenizle çok özdeşleştirdik. Çocuklar için neler yapıyorsunuz? Sizce diğer kentlerde neler yanlış yapılıyor? UNICEF in Çocuk Dostu Kentler projesi çerçevesinde başladığımız çalışmalara Çocuk Belediyesi kurarak devam ettik. Sadece yerel yönetimlerde değil, hayatın bütün alanlarında çocuklar yok sayılıyor. Çocuk Belediyemiz ve Belediye Başkanımız, belediyenin birimleriyle bire bir çalışarak her konuda katılım gösteriyorlar. Geliştirdiğimiz her projede, hizmette onların da katkısını alıyoruz. Bir mahalleye park yapılacaksa nasıl bir park yapılsın, içinde neler olsun, buna Çocuk Belediyesi karar veriyor. Bir yandan imar planları için bile Çocuk Belediyesi nin onayını şart koyduk. Aynı zamanda kadınların da istihdama katılmasını sağlayan Seferipazar projesinden bahsedelim biraz da. Bu fikir nasıl ortaya çıktı? Seferihisar da Cittaslow adına gerçekleştirilen çalışmalarda Seferihisarlı kadınlar çalışmaların lokomotifi oldu. Özellikle kurdukları kadın kooperatifiyle (Hıdırlık Kalkınma Kooperatifi) yerel üretim ve yerel yemek alanlarında faaliyet gösterdiler. Belediyenin sağladığı bir binada yerel yemeklerin yapıldığı Sefertası Lokantası nı kurdular, üretici 82 pazarlarında aktif rol aldılar. Özellikle pazar günleri Sığacık üretici pazarında kadınların mutlak hâkimiyeti var. Bir süre sonra sundukları ürünleri sadece Seferihisar a gelen ziyaretçilere değil, bütün Türkiye ye sunmak istediler. Cittaslow eskide yaşamak veya ilerlememek anlamına gelmiyor; yaşam kalitesini artırmak için en yüksek teknolojinin kullanımını da içeriyor. Bu yaklaşımla sitesinden kadın kooperatifi önderliğinde Seferihisarlı üreticilerin ürünleri satılıyor. Ege otları, Orhanlı nın taş devri yumurtası veya Türkan Hanım ın mandalina pestili artık bütün Türkiye ye ulaşıyor. Twitter hesabınıza, web sitenize baktığımızda halkın uzağındaki klasik politikacı/yönetici profilinden uzak olduğunuzu görüyoruz. Bu konuda ne gibi tepkilerle karşılaşıyorsunuz? Tüm sosyal medyada; Facebook, Twitter, Tumblr, Flickr ve Instagram da yer alıyoruz. Tüm hesaplarla bizzat ben ilgileniyorum. Benle iletişime geçenler ilk başta bunun şaşkınlığını yaşıyor. Şimdiye kadar bana ulaşan binlerce vatandaşımızın talep ve şikâyetlerini sosyal medya aracılığıyla öğrendim ve çözüme ulaştırdım. Halkımız da, ben de çok memnunuz bundan. Teknolojinin tüm nimetlerinden sonuna kadar faydalanacağız. TURMEPA nın geçtiğimiz yaz sizin de katkılarınızla düzenlediği Seferihisar Çevre Kampı nasıl bir deneyimdi? Devamı gelecek mi? Devamının gelmesini tabii ki isterim. Bana göre çok başarılı, bizim de çok memnuniyet duyarak ev sahipliği yaptığımız bir organizasyon oldu. Te-

6 miz deniz deyince, Orkinos Balık Semirtme Çiftliği yle ilgili mücadelemiz aklıma geliyor. Geçen seneki kampa katılan çocuklar, neden bu işe karşı çıktığımızı daha iyi anladılar ve burada balık çiftliği kurulmamasıyla ilgili duyarlılıklarını artırdılar. Emeği geçen herkese çok teşekkür ediyorum. Birlikte proje yürüttüğünüz başka sivil toplum kuruluşları var mı? 2009 dan itibaren birçok sivil toplum kuruluşuyla aktif olarak birlikte çalışıyoruz. Doğa Derneği, AKUT, Ege Orman Vakfı, Yavaş Yaşamı Destekleme Derneği, Sürdürülebilir Ulaşım Derneği, Ulamış, Seferihisar ve Hıdırlık Kooperatifleri, Kent Konseyimiz, Ürkmez Çevre Turizm Derneği, SEÇEVDER ve Mandalina Üretici Birliği ile aktif olarak çalışıyoruz. Son olarak Türkiye de belediyelerin genel olarak çevre tutumlarını nasıl değerlendiriyorsunuz? Belediyelere bir mesajınız var mı? Türkiye de belediyelerin çevre konusunda tutumlarını değerlendirirken belediyelerin yerel yönetim olarak yetki ve sorumluluklarının ne kadar sınırlı olduğunu da düşünmek lazım. Belediyeler bu konuda yeterince hassas değil, üzerlerine düşeni yapmıyorlar demek, bu açıdan hiçbir şeyi çözmüyor. Belediyelerin yeterli mali kaynakları, yetkileri ve yaptırım güçleri olmadığı için birçok çevre ve doğa sorunu çözümsüz kalıyor. Bazı belediyeler bu konuda çok iyi örnekler oluşturuyorlar, ancak bazıları da sadece gelişmek veya turizm adına çok yanlış girişimlerde bulunabiliyor. Çevre veya doğa konusunda yetkili ve sorumlu, birbirinden farklı birçok kurum ve kuruluş var ve birçok sorun bunların birlikte çalışmasıyla çözülebiliyor. Ama tabii ki bu benim sorumluluğum değil, bu konuda yetkim yok demek yerine, diğer kurumlarla birlikte projeler geliştirmek, birlikte çalışmak, sadece ulusal değil uluslararası paydaşlarla bir araya gelerek sorunları çözmek lazım. 83