CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR YÜKSEKOKULU BİTİRME TEZİ HAZIRLAMA KILAVUZU

Transkript

1 CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR YÜKSEKOKULU BİTİRME TEZİ HAZIRLAMA KILAVUZU SİVAS

2 DÖRDÜNCÜ SINIF ÖĞRENCİLERİ İÇİN ÖNERİLER 1- Dördüncü sınıf öğrencileri 7. ve 8. yarıyılda her iki dönemi kapsayan (Teorik saat/uygulamalı saat/kredi) kredilik ders alırlar. 2- Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu öğrencileri sevdikleri ve ilgi duydukları alanlara göre programda bulunan kuramsal alanlara ilişkin olarak bitirme tezini seçerler. Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu öğrencileri; Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği, Sporda Psikososyal Alanlar, Hareket ve Antrenman Bilimleri, Spor Sağlık Bilimleri ve Spor Yöneticiliği bilim dallarını kapsayan çalışmalar yaparlar. Öğrenciler, bu ana alanlara ilişkin olarak alt dallarda da çalışabilirler. Örneğin, biyomekanik, psikoloji, sosyoloji, fizyoloji, rekreasyon, yönetim, öğrenme ve öğretme, beslenme, vb. çalışma alanı ve konusu; ilgili danışman, öğrenci ve anabilim dalının sorumluluğundadır. 3- Son sınıf öğrencileri bitirme tezi için bütün çalışmalarını, seçip araştırma yaptıkları alandaki öğretim elemanı ile yaparlar. Bitirme tezini 8. yarıyıl sonunda genel sınavlardan sonraki hafta ilan edilen tarihte juri önünde savunurlar. Tezi biten öğrenciler genel sınav tarihinden en az 15 gün önce hazırlanan tezi 3 adet olarak jüri üyelerine dağıtılmak üzere teslim ederler. Savunmaya çıkan ve başarılı olan öğrenciler gerekli düzenlemeleri (varsa) yaparak ve bitirme tezini ciltleterek, eğitim koordinatörlüğünce belirtilen tarihte teslim ederler. Bu süre içerisinde teslim etmeyen öğrenciler bu dersten başarısız sayılırlar. 4 Tezde istenen, öğrencinin seçtiği ya da ilgi duyduğu kuramsal ve uygulamalı alanları kapsayan bir çalışma yapmasıdır. Yapılacak tez ile ilgili olarak her programda öğretim elemanının çalışma alanı ile öğrencinin ilgi alanı örtüşmelidir. Çünkü seçilecek öğretim elemanı öğrencinin tüm çalışmalarında yönlendirici olacaktır. 5 Tüm öğrencilerin bitirme tezi yazımı için Bitirme Tezi Hazırlama Kılavuzu nu dikkatle okumaları gerekmektedir. Bunların içerisinde bulamadıkları soruların yanıtlarını çalışma yaptığı danışmanından alabilirler. BİTİRME TEZİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER Danışmanlık: Öğrenciler, öğrenim gördükleri programda yer alan anabilim dalı/dallarının çalışma alanına girecek şekilde seçtikleri konu hakkında öncelikli ve yeterli bilgi ile donanık olmalıdır. Araştırmalarında kendilerine güvenmelidirler. Öğrencilere yöntem, süreç ve tezin akışında yardımcı olacak bir danışman öğretim elemanı verilecektir. Öğrencilerin hepsine yetecek kadar öğretim elemanı bulmak okulun görevidir. Danışmanlar, öğrenciler ile araştırmanın tüm detaylarını tartışabilmeyi umarlar, öğrencilere araştırmanın deseni, yöntemi, akış ve süreçleri ile ilgili önerilerde bulunurlar, öğrencilerin referans kaynaklara ulaşmalarına yardımcı olurlar ve kararlaştırılan planlamaya uygun çalışma yapıp yapmadıklarını gözlerler. Öğrencinin alacağı geribildirimler bilimsel yöntemin işleyişine katkı sağlayıcı olarak değerlendirilmelidir. Danışmanlar belli aralıklarla öğrenciye uygun geribildirimler vermeli ve öğrencilerin araştırmalarına ilişkin tepkilerini almalıdırlar. Sorunlar var ise bunlar belli aralıklar ile yapılan danışman toplantılarına getirilip çözüm bulunmaya çalışılmalıdır. Bu toplantılara öğrenciler de katılabilirler. Kimi zaman araştırma süreçleri ya da verilerin analizine yönelik olarak danışmanların biri ya da birkaçı da öğrencilere bilgi aktarabilirler. 2

3 Danışmanlar öğrenci alırken ya da araştırma konusu seçerken o alana ilişkin temel bilgileri de kontrol edebilmelidirler. Bu nedenle danışmanlar; araştırmanın başlığı ile araştırmada çağdaş literatürün varlığı, kuramsal temelleri, araştırmanın yöntemi, süreçlerini analiz ve sonuçlarını kontrol etmelidirler. Danışmanlar, öğrencilerine araştırmada lisans programındaki bir konuyu öğretmek durumunda değildirler. Bunun yerine alana ilişkin temel yapıyı ve araştırmanın uygun yöntem ve teknikler ile akışın sağlanmasında yardımcı olmalıdırlar. Sunu: Sunum biçimi ortaktır ve danışman tarafından belirlenen 3 jüri üyesi önünde yapılan araştırmanın çeşitli sunum teknikleri kullanılarak anlatılması şeklindedir. Değerlendirme: Bitirme tezi öncelikle danışman ile değerlendirilmelidir. Bu değerlendirmede en az üç öğretim elemanın katıldığı savunma biçimindeki değerlendirmedir. Bitirme tezi değerlendirilmesinde öğretim elemanları ve öğrenciler şunlara dikkat etmelidirler; Seçilen konu alanına uygun kuramsal içerik. Problem alanlarını yakalamak. Özel konu alanına ilişkin literatürün yeterince taranıp taranmadığı. Araştırma deseni ve yöntemi. Mantıksal bütünlük. Tartışma ve önerilerdeki düşünceler. Sunum olarak istenen biçimdeki doğruluk. Hazırlık Şeması: Çalışma içinde; 1. İlgilenilen alanın sınırlılıklarının belirlenmesi, 2. Çalışma için olası konu ve başlıkların belirlenmesi, 3. Danışman ile konunun tartışılması, 4. Çalışmanın genel akışının tartışılması, 5. İlgilendiği konuya ilişkin araştırma planlanması, 6. Öğrenciye bir danışmanın belirlenmesi, 7. Özel araştırma konusunun netleştirilmesi, 8. Danışman ile genel olarak araştırmanın tartışılması ve detaylandırmanın yapılması, Proje Modelleri: Öğrenciler ve danışmanlar deneysel ya da bilimsel modele uygun istenen sınırlılıklardaki araştırmalarını belirlerler. Tercihen bu onları bir formüle götürmüş olur. Araştırmalarda istenen genel olarak şu tür bir çalışmanın yapılıyor olmasıdır. Limit deneysel araştırmalar, Verilerin ikincil analizleri, Gelecek için bazı pilot çalışmalara yönelik geniş proje tasarımları, Bazı başlıklardaki literatüre ilişkin kritik özetler yapılması, İlgilenilen alana ilişkin olarak yapılmış çalışmaların genel eleştirileri, Felsefik çalışmalar, Tarihsel çalışmalar. 3

4 ARAŞTIRMAYA BAŞLAMADAN ÖNCE DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR Bir araştırmaya başlamadan önce belirlenmesi gereken şey sorun-problem olan, rahatsızlık veren ya da yokluğundan dolayı gereksinim duyulan bir durumun bulunmasıdır. Sorun olmayan bir durumun araştırma olarak ele alınmasının fazla bir önemi yoktur. Bu nedenle araştırmalar bir problem durumunu çözmeyi amaçlamalıdır. Yani değişkenler arasındaki ilişkiyi ortaya koymalıdır. Bunun için de problemlere güvenilir çözümler sunması beklenir. Çalışma içinde elde edilecek veriler gözlemlere dayalı olmalı (doğrudan ölçülerek elde edilen veriler olmalıdır), yapılan gözlem ve tanımlar doğru olmalıdır. Tanımların doğru olabilmesi için öncelikle yönteminizin doğru olması gerekmektedir. Bunun için de öncelikle kendi alanınıza ilişkin yöntembilimin (metodolojinin) iyi bilinmesi gerekir. Bir araştırmacı bu koşulları yerine getireceğine inanıyorsa çalışmaya başlamalıdır. Araştırmacı çalışmasına başlarken öncelikle aşağıdaki sorulara açık ve net yanıtlar verebiliyor olmalıdır; 1 Neyi Çalışacağım?: Değişkenlerim nelerdir? Hangi koşullar altında neyi araştıracağım? 2 Nasıl Çalışacağım?: Bu çalışmanın deseni ne olacaktır? 3 Kiminle Çalışacağım?: Bu çalışmanın örneklemi ne olacaktır? 4 Çalışma yöntemin ne olacak?: Nicel ya da nitel bir çalışma yolu mu izlenecek? 5 Bulguları Nasıl Test Edeceğim?: Bu çalışmayı neler ile test edeceğim? Kullanacağım test araçları neler olacaktır? 6- Ne tür kanıtlar bulacağım?: Araştırmadan tahmini ne tür sonuçlar çıkacak? 7- Ne kadar zamanım var?: Genellikle bir yarıyıl zaman olacak. 8- Masraflar nasıl karşılanacak?: Harcama gerekiyorsa bunlar nasıl karşılanacak? Araştırmacı bu sorulara yanıt ararken şu aşamaları takip etmelidir. I PROBLEM DURUMU: 1 Sorun (problem) olan nedir, cevabı nasıl görüyorsunuz, denencelemeniz (hipotezlemeniz) nasıl olacaktır? 2 Alt sorun (problem) ya da denenceler olacak mı? II PROBLEMİN ORTAYA ÇIKIŞI 1 Neden bu konu bir problem olarak ortada durmaktadır? 2 Gelişimsel, kuramsal ve teknolojik içerik nedir? Bunun için kaynakların okunmuş olmalı, zıt ya da destekleyen kaynakların ortaya koyduğu bilgi ile problem arasında bağ kurulmalıdır. Hangi tür teknoloji ile bilgi edinilmiş olduğu dikkatle incelenmelidir. Bu bilinmiyor ise araştırmacının çalışma içinde önemli sorunlarla karşılaşması kaçınılmaz olacaktır. O nedenle ne tür teknoloji kullanıldığının bilinmesi ya da olası kullanılacak teknolojinin saptanmış olması gereklidir. 3 Araştırmaya başlamadan önce kuramsal bilgiler toplanıp kavramsal çerçeve hazırlanmalıdır. 4 Neden bu durumun bir problem olduğu araştırmacının kendi cümleleri ile ortaya konulmalıdır. III ÇALIŞMANIN NEDENİ VE GEREKÇELERİ 1 Problem alanına ilişkin önceden yapılan çalışmalar ve bulgular bilinmelidir. Bu noktada araştırmacının düşüncesini destekleyen ve karşısında olan bulgulara erişilmeye çalışılmalıdır. 2 Bu doğrultuda çalışmayı nereye oturtmak olasıdır? Düşünceleriniz literatürce doğrulanıyor mu, ya da bu doğrultuda sizin düşünce biçiminizin dışına mı çıkılıyor? Ya da bunların dışında bu alana ilişkin hiç literatür bilgisi yok ise çalışmanız hangi temellere oturtulmalıdır? 4

5 3 Problem alanına ilişkin araştırma bilgisi ve teknik açıdan sorunlarınız olacak mıdır? Bir çalışmacının dikkat etmesi gereken noktaların belki de en başında gelen bu sorunun, çalışmanın yöntem bölümünü oluşturacak temel soru olarak ele alınması gerekir. Ne tür bir araştırma bilgisine gereksinim duyuluyor, bildiğiniz araştırma teknikleri ile teknoloji ya da teknoloji olanakları bu çalışmanın yapılmasına ne denli olanak sağlamaktadır? Teknolojik olanaksızlıklar ya da eksiklikler çalışmanızın yapılmasını/yapılmamasını ya da yaptığınız çalışmanın istenen noktada bulgular ortaya koymasına engel olabilir. Yani ölçüm aracınız ne olacaktır? O ölçüm aracı elinizde var mı? Eğer yok ise nasıl bir araçla ne şekilde ölçüm yapacaksınız? IV TERİMLERİN TANIMLANMASI 1 Araştırmanız içinde kullandığınız çok özel terimlerin tanımlarını yapabilmelisiniz. Örneğin: Performans terimi çok kapsamlı ve tam olarak tanımlanmayan bir terimdir. Siz araştırmanızda bu terimi; saniye biriminde bir değer mi, kaldırılan ağırlık mı, elde edilen başarı olarak mı ya da bunların dışında bir anlam yükleyerek mi kullanacaksınız? Bu nedenle, terimlerin tam bir işevuruk (operasyonel) tanımını yapabilmelisiniz. 2 Özel anlam verdiğiniz bu terimlerin anlamını açıkça belirtmelisiniz. Örneğin: Öğrenme terimi de açık olarak tanımlanmamaktadır. Bu nedenle özel bir anlam vermek gerekebilir beş kez doğru olarak tekrar etmek öğrenme olarak kabul edilecektir gibi. V SAYILTILAR Bir kısım çalışmalarda önceden doğruluğu sınanmış bir kısım konular doğru olarak kabul edilir ve bunlar araştırılmadan çalışmada kabul edilir. Araştırmanız içinde bu tür sayıltılarınız var ise bunları öncelikle belirtmelisiniz. Özellikle anket türü çalışma yapan araştırmacıların bu konuda pek çok sayıltısı olacaktır. Örneğin: Sağlıklı insanlar dengeli ve yeterli beslenmektedirler gibi ya da stres kalp atım hızını arttırmaktadır, Çalışma sırasında kontrol altına alınamayan istenmedik değişkenlerin grupları aynı oranda etkilediği, Ölçme araçlarının kapsam geçerliği için başvurulan uzman görüşlerinin yeterli olduğu kabul edilmiştir gibi. VI- ARAŞTIRMANIN DESENİ 1-Araştırmanız içinde denenceniz doğrultusunda ne tür veriler toplayacaksınız? 2- Toplayacağınız verilerinizin kaynağı ne olacak? 3- Verilerinizi nasıl toplayacaksınız? 4-Toplayacağınız bu verileri nasıl çözümleyeceksiniz? VII- BULGULARIN RAPORLAŞTIRILMASI Bir araştırmada elde edilen bulgular raporlaştırılmıyor ise tamamlanmamış demektir. VIII- SINIRLIKLAR Araştırmaların en önemli özelliklerinden birisi en kısa sürede ve en az çalışma ile elde ediliyor olmasından kaynaklanmaktadır. Bir araştırmanın en kısa sürede ve en az çalışarak bitmesi için sınırlılıklarının belli olması gerekir. Sınırlılıkları belli olmayan bir çalışma dünyayı keşfetmek için yola çıkmış olabilir. Sınırlılıklar içine çalışılacak alan, veri toplanacak kaynaklar, veri toplama biçimleri gibi noktalar girmektedir. Örneğin: bu çalışma erkek hentbolcular ile sınırlandırılmıştır gibi. Ya da kalp atım hızı ve beslenmenin reaksiyon zamanı üzerine olan etkileri bu çalışmada göz ardı edilmiştir gibi. 5

6 IX- SÜRE VE OLANAKLAR NASIL BELİRLENECEK? Araştırma raporlarında, araştırmanın ne kadar süre ve hangi tarihlerde ve yaklaşık maliyetinin ne olacağı belirtilmelidir. Bu araştırmanın hangi tarihlerde yapılacağını, olası maliyetinin ne olacağını ilk okuyan kişiye bildirmesi gerekir. Böylece deneklerin bulunması/çalışma grubunun oluşturulması, veri toplama, veri değerlendirme ve raporlaştırmaya ilişkin olası süreler verilir ve olası toplam süre belirlenir. Bunun dışında çalışmanın olası maliyeti tahmin edilebiliyor ise sürenin altında ayrı bir paragraf şeklinde maliyet ve bunun kim tarafından karşılanacağı belirtilmelidir. BİTİRME TEZİNİN YAZIMI Bitirme Tezi yazımı aşamasında aşağıdaki yollar izlenir. Raporda VI BÖLÜM bulunmaktadır. Bunlar sırası ile: BÖLÜM I GİRİŞ Problem alanına genel ama kısa bir paragraf ile giriş. Bu paragrafın araştırmacının kendi cümleleri ile olması istendik noktadır. Probleme ilişkin çok kısa bir ön bilgi (back-graund). Problemin kendisinin ortaya konması, genellikle soru cümlesi şeklinde yazılan problem cümlesi bir önerme şeklindedir. Problem cümlesi açık ve anlaşılır şekilde ifade edilmelidir. Kapsamlı ama sınırlı olmalıdır. Olanaklı ise alt problemlere değinilmelidir. Araştırma denencesi (hipotezi) konmalı ve her bir alt probleme karşılık gelen denenceler yazılmalıdır. Araştırmanın türüne göre denence gerekmediğine de dikkat edilmelidir. Sınırlık ve sayıltılar ile terimler tanımlanmalıdır. Araştırmanın önemi yine burada ele alınmalıdır sayfayı geçmemelidir. BÖLÜM II GENEL BİLGİLER Bu başlık altında konunun kuramsal çerçevesinin oluşturulması söz konusudur. Taranan literatür organize edilerek alt başlıklar altında burada verilir. Konu aktarımı eskiden yeniye, konunun yakın çevresinden kendisine doğru olmalıdır. Elde edilen derleme bilginin (review) kısa bir tartışması da bu bölüm içinde yer almalıdır. Konunun kapsamına ve işleniş biçimine göre 5-10 sayfa civarında olmalıdır. BÖLÜM III YÖNTEM Araştırma Grubu, Evren ve Örneklem ya da Denekler: Araştırmanın zorunlu gözlemlerinin seçimi, yani çalışmanın kiminle yapılacağının belirtilmesi ve araştırmaya katılacak olan veri kaynaklarının niteliğinin burada açık seçik belirtilmesi gerekmektedir. Yaş, cinsiyet, spor yaşı, eğitim ya da çalışma açısından istenen özel nitelikler var ise bunlar bu bölüm içinde ele alınmalıdır. Veri Toplama Araçları: Araştırmada kullanılacak veri toplama aracının niteliğinin belirtilmesi gerekmektedir. Aracın özellikleri, hassasiyeti, kalibrasyonu, neden o aracın seçildiği, araca ilişkin güvenirlik ve geçerlik çalışmalarından elde edilen bulgular, standardizasyonu bu bölüm içinde yer almaktadır. 6

7 İşlem Yolu: Araştırmada toplanmaya çalışılacak verilerin nasıl bir yöntembilimle (metodoloji) toplanacağı bu bölüm içinde yer almaktadır. Nerede, nasıl, kim tarafından verinin alındığı bu başlık altında belirtilmelidir. Verilerin Analizi: Araştırmadan elde edilecek verilere ne tür bir istatistiksel teknik ya da analiz türü uygulanacağı bu başlık altında ele alınmalıdır. Bu başlık altında araştırmanın hata payı ya da güven aralığı verilmelidir. BÖLÜM IV BULGULAR Araştırmadaki örneklemeye ilişkin betimsel istatistiksel tekniklerden ya da analizlerden elde edilecek olan bulguların alt problem/denence sırası ve tablolar şeklinde sıralanmasının yer aldığı bölümdür. Tablolaştırılan ya da analiz edilen veriler burada dillendirilir BÖLÜM V TARTIŞMA VE YORUM Araştırmadan elde edilecek bulgular denence yada alt problem sırasına göre bu bölüm altında literatür doğrultusunda tartışılır ve yorumlanır. BÖLÜM VI SONUÇ VE ÖNERİLER Bu bölüm içinde kısaca araştırmadan elde edilen sonuçlar aktarılır. Çalışmanın bulgular ve tartışmayorum bölümünün çok kısa bir özeti olarak düşünülen bölümdür. Bu bölüm sonunda araştırmada karşılaşılan sıkıntılar ve buna bağlı olarak diğer araştırmacılara yöneltilen öneriler yer almalıdır. Yine aynı çerçevede bu çalışmadan kimlerin nasıl yararlanacağını ortaya koymak amacı ile yapılan öneriler de bu bölüm içinde yer almaktadır. KAYNAKLAR Araştırmada kullanılan kaynaklar yazılır. EKLER Araştırma içinde yeni geliştirilen protokollerin, testlerin, ölçme araçlarının görüşme ya da benzeri yazılı metnin ek olarak arka sayfalara eklenmesi gerekmektedir. Bunun için metin içinde geçen sıraya göre ekler numaralandırılarak ekler bölümü içinde sıralanarak verilir. 7

8 TEZDE BİÇİMSEL ÖĞELERİN KULLANIMI 2. GENEL BİÇİM ve YAZIM PLANI 2.1 Tez Yazımında Kullanılacak Kağıt Tez yazımında, A4 boyutunda (210 mm 297 mm; 80 g/m² ağırlığında) beyaz kağıdın yalnızca bir yüzü kullanılmalıdır. 2.2 Baskı Yöntemi Tezin bilgisayar ortamında yazılacağı öngörüsü ile orijinal çıktısı, çözünürlüğü en az dpi olan bir lazer yazıcıdan, siyah renkli olarak alınmalıdır. Renkli şekillerin sunulmasının tercih edildiği sayfalar bir mürekkep püskürtmeli ya da renkli lazer yazıcı kullanılarak, tezin tüm kopyaları için alınmalıdır. Tez kopyalarının hiçbir bölümünde el, düzeltme sıvıları ya da daktilo ile düzeltme yapılamaz. Silinti ve kazıntılar kabul edilemez. Tüm müdahaleler orijinal çıktı üzerinde yapılmalı ve çoğaltma işlemine daha sonra geçilmelidir. 2.3 Çoğaltma Yöntemi Tez kopyaları, orijinal çıktı olmak zorunda değildir. Ancak mutlaka çok iyi kaliteli bir orijinalden çoğaltılmış olmalıdır. Fotokopi sayfaları, pürüzsüz ve yüksek karşıtlık verecek şekilde siyah renkli ve kaliteli olmalıdır. 2.4 Sayfa Düzeni Yazım için sayfanın sol kenarında 35 mm, diğer tüm kenarlarda 25 mm boşluk bırakılmalıdır. Tez metni, dipnotlar da dahil olmak üzere, boşluklara taşmamalıdır. Yalnızca sayfa numaraları, kağıt alt kenarından 20 mm yukarıda ve sayfayı düşeyde ortalayacak şekilde ayarlanmalıdır. Metin, yazım için ayrılan bloğun her iki kenarına da yaslanacak şekilde hizalanmalıdır. Uzun teknik terimlerin kullanılması halinde satırdaki kelimeler arasında geniş boşluklar kalması durumu haricinde kelimeler, satır sonunda bölünmemelidir. Böyle durumlarda yazım kuralları gözetilerek kelimeler bölünebilir. Bir paragrafın en azından 2 satırı bir sayfada bulunmalıdır. Diğer durumlarda başlık ya da paragraf, izleyen sayfaya aktarılmalıdır. 2.5 Yazı Tipi ve Boyutu Metin içerisinde Times New Roman ya da Arial yazı tipi kullanılmalıdır. Seçilen yazı tipinin kalın biçimde kullanımı, vurgulanması istenen ifadelerle sınırlandırılmıştır. Diğer bir dildeki ifadenin aynen verilmesi durumunda ise italik yazı ya da ifadenin kesme işaretleri ( ) arasında verilmesi tercih edilmelidir. Yazı boyutu Arial için 10, Times New Roman için 12 nokta olmalı ve tezin tüm bölümlerinde herhangi bir uyarı olmadığı takdirde değiştirilmeden kullanılmalıdır. Dipnot, üst ve alt indisler gibi ifadelerin sunumunda, güzel görünme kaygılarından dolayı yazı boyutu küçültülebilir. Sonuç olarak metin içerisindeki tüm ifadeler çoğaltma işleminden sonra okunaklı olmalıdır. 8

9 2.6 Satır Aralıkları ve Boşluklar Metnin yazımında 1,5 satır aralığı kullanılmalıdır. Ancak içindekiler ile çizelgeler, şekiller, simge ve kısaltmalar dizinleri, çizelge ve şekil başlıkları, dipnotlar, denklemler, kaynaklar tek satır aralığı kullanılarak yazılmalıdır. Başlıklardan önce 1,5 satır aralığı boşluk bırakılmalıdır. Özet, teşekkür, içindekiler, çizelgeler dizini, şekiller dizini, simgeler ve kısaltmalar dizini, kaynaklar ve birinci dereceden bölüm başlıkları sayfa başından başlatılmalıdır. 2.7 Yazım Planı ve Anlatım Metin içerisinde, başlıkları izleyen ilk paragrafın ilk satırı hariç, diğer tüm paragrafların ilk satırında soldan 10 mm girinti bırakılmalıdır. Noktalama ve yazım düzenlemeleri Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlüğü ve Yazım Kılavuzu kullanılarak yapılmalıdır. International System of Units (SI) birim sistemine uyulmalıdır. Anlatımda üçüncü tekil şahıs ağzı kullanılmalıdır. İfadeler öz ve bilimsel olmalıdır. Yazımda noktalama işaretlerinden sonra bir boşluk bulunmalıdır. 2.8 Sayfa Numaraları Tüm sayfa numaraları, metin yazımında kullanılan yazı türleri ile ancak daha küçük boyutta, sayfanın altına ve orta kısma konulmalıdır. Sayfa numaralarının önü ve arkasında herhangi bir işaret bulunmamalıdır. Tezin başlangıç sayfaları küçük Romen rakamları, metin bölümleri ise Arap rakamları ile numaralandırılmalıdır. Başlangıçtaki iç kapak ve onay sayfaları sayılmalı ancak numaralandırılmamalıdır. Sayfa numaralarının basılmasına iii ile adına sunma sayfasından (eğer konulursa) başlanmalıdır. Metin kısmı 1 rakamı ile başlamalı ve Kaynaklar, Ekler ve Özgeçmiş bölümlerini de içerecek şekilde aralıksız olarak sürdürülmelidir. 3. TEZİN DIŞ YAPISI 3.1 Cilt Kapağı C.Ü. Kurumsal Kimlik standartlarına göre hazırlanmış ve Enstitülerden temin edilecek cilt kapağı ile ciltleme yapılır. 9

10 4. TEZ DÜZENİ ve BAŞLANGIÇ SAYFALARI 4.1 Genel Genel anlamda lisansüstü tezi, biçimsel olarak, birkaçı yazarın seçimine bağlı olan ve takip eden alt bölümlerde ayrıntıları verilen aşağıdaki bölümlerden oluşmalıdır. a. Cilt kapağı b. Dış kapak sayfası c. İç kapak sayfası d. Onay sayfası e. Yönerge bildirim sayfası f. Özet sayfası g. Önsöz/Katkı Belirtme sayfası (seçimli) h. İçindekiler dizini i. Şekiller dizini j. Çizelgeler dizini k. Simgeler dizini l. Kısaltmalar dizini m. Tez bölümleri n. Kaynaklar o. Ek(ler) p. Özgeçmiş r. Tez cildi arka kapağı 4.2 Dış Kapak Sayfası Dış kapak üzerinde tamamı büyük harfle olmak üzere; tezin başlığı, yazar adı-soyadı, tezin tipi, tezin hazırlandığı anabilim dalı ve tezin Fen Bilimleri veya Sağlık Bilimleri Enstitüsü nden onaylandığı yıl bulunmalıdır. İfadeler için en az 12 nokta boyut seçilmeli, kapak üzerindeki 6x9 cm boyutlarındaki boşluğa sığacak şekilde tek satır aralığı ile düşey eksende ortalanacak şekilde yazılmalıdır. Kapak üzerinde bulunması gereken tüm ifadelerin sayfa üst kenarından mesafelerinin de gösterildiği örnek bir dış kapak sayfası EK-1 de verilmiştir. 4.3 İç Kapak Sayfası Başlangıç bölümünün ilk sayfasıdır ve numaralandırmada dikkate alınmasına rağmen sayfa numarası taşımaz. İç kapak üzerinde tamamı büyük harfle olmak üzere; Cumhuriyet Üniversitesi, Fen/Sağlık Bilimleri Enstitüsü ifadeleri, tezin başlığı, yazar adı-soyadı, tez tipi, tezin hazırlandığı anabilim dalı, tez danışmanı, Üniversite yerleşkesinin bulunduğu il ve tezin Fen/Sağlık Bilimleri Enstitüsü nden onaylandığı yıl bulunmalıdır. İfadeler için yazı tipi boyutu en az 14 nokta seçilmeli, tüm köşelerden 30 mm boşluk bırakılarak tek satır aralığı ile düşey eksende ortalanacak şekilde yazılmalıdır. İç kapak üzerinde bulunması gereken tüm ifadelerin sayfa üst kenarından mesafelerinin de gösterildiği örnek bir iç kapak sayfası EK-2 de verilmiştir. 10

11 4.4 Onay Sayfası Başlangıç bölümünün ikinci sayfasıdır ve numaralandırmada dikkate alınmasına rağmen sayfa numarası taşımaz. Metin yazımı için kullanılan kenar boşlukları ile yazı türü tipi ve boyutu kullanılmalıdır. Tezin başarı ile tamamlandığına dair jüri üyelerinin imzaları ile Fen/Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdürü nün imzasının sayfa üst kenarından mesafelerinin de gösterildiği örnek bir onay sayfası EK-3 de verilmiştir. 4.5 Yönerge Bildirim Sayfası Başlangıç bölümünün üçüncü sayfasıdır ve numaralandırmada dikkate alınmasına rağmen sayfa numarası taşımaz. Bu sayfada tezin hangi Tez Yazım Kılavuzu Yönergesi ne göre hazırlandığı bildirilir. Metin yazımı için kullanılan kenar boşlukları ile yazı türü tipi ve boyutu kullanılmalıdır. Sayfa başlığı verilmemelidir. Metin sayfayı düşeyde ortalayacak şekilde yerleştirilmelidir ve paragraf biçiminde yazılmalıdır. Yönerge bildirim sayfasında bulunması gereken metinin sayfa üst kenarından mesafelerinin de gösterildiği örnek yönerge bildirim sayfası EK-4 te verilmiştir. 4.6 Önsöz/Katkı Belirtme Tez metni içerisinde yer aldığında anlatım bütünlüğünü bozacak şekilde tezin teknik kısımları ile ilgili olmayan ve yazarın, çalışmanın gelişmesi sırasında karşılaştığı güçlükler ile çözüm yöntemlerinden bahseden ifadeler, kısa ve öz olarak, bu kısımda sunulabilir. Ayrıca tez çalışması ile doğrudan ilgili olmadığı halde katkıda bulunan kişi ve kurumlara teşekkür edilebilir. Bu durumda kişiler, unvanları ve çalıştıkları kuruluşlar ile anılmalıdır. Tez çalışmasının bir proje kapsamında yapılması durumunda ise destek sağlayan kuruluş ve proje ayrıntıları, kısaca verilmelidir. Sayfa başlığı verilmeli ve numaralandırılmalıdır. Metin yazımı için kullanılan sayfa düzeni, yazı türü ve boyutu geçerlidir. Örnek bir teşekkür sayfası EK-5 de verilmiştir. 4.7 Özet Sayfası Tez çalışmasının; konusu, amacı, kapsamı ve ulaşılan sonuçlarının öz olarak verildiği bölümdür. Internet ortamında kullanılan birçok arama motoru tez çalışmalarını, özetleri ve barındırdıkları anahtar kelimeler bazında taradıklarından yapılan çalışmanın diğer araştırmacılara kaynak olabilmesi ve yazarın yaptığı çalışma ile kendisini tanıtabilmesi için bu bölüm, en fazla gayret gösterilerek önemli çalışma sonuçları da atlanılmadan kaleme alınmalıdır. Tez çalışması ile ilgili anahtar kelimeler de doğru ve tam olarak yazılmalı ve başlıktaki kelimelerin kopyaları olmamalıdır. Özet 300 kelime ile sınırlandırılmalıdır. Sayfa başlığı verilmeli ve sayfa numaralandırılmalıdır. Metin yazımı için kullanılan sayfa düzeni, yazı türü ve boyutu geçerlidir. Sayfada; başlık, tezin adı, yazarı, tez türü ve yapıldığı anabilim dalı, danışman, Fen/Sağlık Bilimleri Enstitüsü tarafından onaylandığı yıl ve sayfa adedi, yatayda ortalanmış olarak verilmelidir. Bunu izleyen çalışma özeti paragraf biçimi ile yazılmalıdır. En altta ise anahtar kelimeler yer almalıdır. Örnek bir özet sayfası EK-6 de verilmiştir. 4.8 İçindekiler Dizini Başlangıç sayfaları da dahil olmak üzere, metin içerisinde verilen tüm bölüm başlıkları ve ait oldukları sayfalar, bu dizinde verilmelidir. Ancak içindekiler dizini, kendi içerisinde yer almaz. 11

12 Sayfa başlığı verilmeli ve numaralandırılmalıdır. İçindekiler dizini, metin yazımı için kullanılan yazı türü ve boyutu ile ancak tek satır aralığı ile yazılmalıdır. İÇİNDEKİLER DİZİNİ sözcüğünün bulunduğu satırdan önce ve sonra bir satır boş bırakılmalıdır. Tezde kullanılan bölüm başlıkları, dereceleri gözetilerek içerlek yazma biçimi ile yazılmalıdır. Başlığın bittiği yerden itibaren satır, sonuna kadar noktalar ( ) ile doldurulmalı ve sağ boşlukta, başlığın ait olduğu sayfa numarası bulunmalıdır. Alt satıra taşan başlıkların, uygun bir asılı girinti verilerek aynı sütundan başlaması sağlanmalıdır. Birinci derece bölüm başlıklarından önce bir satır boşluk bırakılmalıdır. Örnek bir İçindekiler dizini EK-7 de verilmiştir. 4.9 Şekiller Dizini Tez metni içerisinde verilen tüm çizim, şekil, grafik, fotoğraf, harita, vb. şekiller bu dizinde verilmelidir. Sayfa başlığı verilmeli ve numaralandırılmalıdır. Şekiller dizini metin yazımı için kullanılan yazı türü ve boyutu ile ancak tek satır aralığı ile yazılmalıdır. ŞEKİLLER DİZİNİ ibaresinin bulunduğu satırdan önce ve sonra bir satır boş bırakılmalıdır. Alt satıra taşan şekil başlıklarının, uygun bir asılı girinti verilerek aynı sütundan başlaması sağlanmalıdır. Örnek bir şekiller dizini EK-8 de verilmiştir Çizelgeler/Tablolar Dizini Tez metni içerisinde çizelge halinde düzenlenip sunulan tüm çizelgeler bu dizinde verilmelidir. Sayfa başlığı verilmeli ve sayfa(lar) numaralandırılmalıdır. Çizelgeler dizini, metin yazımı için kullanılan yazı türü ve boyutu ile ancak tek satır aralığı ile yazılmalıdır. ÇİZELGELER DİZİNİ sözcüğünün bulunduğu satırdan önce ve sonra bir satır boş bırakılmalıdır. Alt satıra taşan çizelge başlıklarının, uygun bir asılı girinti verilerek aynı sütundan başlaması sağlanmalıdır. Örnek bir çizelgeler dizini EK-9 da verilmiştir Simgeler Dizini Metin içerisinde kullanılan simgelerin ve anlamlarının satır bazında verildiği bölümdür. Önce Latin sonra da Yunan alfabesine ait simgeler alfabetik olarak sıralanmalıdır. Birimlerin simgelerinin gösteriminde SI birim sistemlerine ve Türk standartlarına (TS294 TS297) uyulmalıdır. Metin içerisinde her simge yalnızca bir büyüklüğü temsil etmeli ve simgelerden sonra nokta konulmamalıdır. Sayfa başlığı verilmeli ve sayfa(lar) numaralandırılmalıdır. Simgeler dizini, metin yazımı için kullanılan yazı türü ve boyutu ile ancak tek satır aralığı ile yazılmalıdır. SİMGELER DİZİNİ ibaresinin bulunduğu satırdan önce ve sonra bir satır boş bırakılmalıdır. Örnek bir simgeler dizini EK-10 de verilmiştir Kısaltmalar Dizini Metin içerisinde kullanılan ve birden fazla sözcükten oluşan kelimelerin baş harflerinden oluşan kısaltmalar ile anlamlarının alfabetik sıralama ile satır bazında verildiği bölümdür. Kısaltmalarda harfler arasına nokta konulmamalıdır. Coğrafi yönlerin kısaltılmasında Türkçe harfler kullanılmalıdır (K, G, GB, KD, vb.). Diğer terimlerin kısaltılmasında Türk Dil Kurumu Yazım Kılavuzu ndan yararlanılabilir. Sayfa başlığı verilmeli ve sayfa(lar) numaralandırılmalıdır. Kısaltmalar dizini, metin yazımı için kullanılan yazı türü ve boyutu ile ancak tek satır aralığı ile yazılmalıdır. KISALTMALAR 12

13 DİZİNİ sözcüğünün bulunduğu satırdan önce ve sonra bir satır boş bırakılmalıdır. Örnek bir kısaltmalar dizini EK-11 de verilmiştir. 5. GENEL DÜZENLEMELER Bu bölümde metnin bölümlendirilmesi ile sunulması tasarlanan görsel ifadeler, çizelgeler, denklemler, dipnotlar, alıntılar ve kaynaklar ile ilgili düzenlemeler ve kurallar, örnekleriyle verilmektedir. 5.1 Bölüm Düzeni Bölümlemede gereksiz ayrıntıya girilmemelidir. Bölüm ve alt bölümler birbirini izlemeli, üçten fazla dallanmaya gidilmemelidir. Birinci derece bölüm başlıkları büyük harfle sayfayı düşeyde ortalayacak şekilde sayfanın üzerinde 1,5 satır aralığında bir boşluktan sonra yazılmalıdır. İkinci ve üçüncü derece bölüm başlıklarında (2.1, 3.4, 4.3.2, 6.2.4, vb.) başlığın tüm kelimelerinin ilk harfleri büyük harfle yazılmalıdır. Ancak bağlaçlar (ve, ile, vb.) için küçük harf tercih edilmelidir. Dördüncü dereceden bölüm başlıkları ( , , vb.), zorunlu durumlarda kullanılmalıdır. Ancak başlıklarda kullanılan özel isimler bu kuralın dışındadır. İkinci ve daha küçük dereceli tüm başlıklar sola yaslı olarak verilmelidir. Başlığın bir satırdan daha uzun olduğu durumlarda ise uygun bir asılı girinti verilerek ifadenin düşey bir eksende hizalanması sağlanmalıdır. 5.2 Metin Bölümleri Birçok akademik disiplin farklı kuramsal ve uygulama eğilimlerine sahip olduğundan metin bölümlemesinin, tez hazırlayan öğrenci ve danışmanı tarafından, ilgili anabilim dalına ait akademik göreneklerin gözetilmesi ile yapılacağı öngörülmektedir. Burada kısaca, evrensel olarak kabul edilen standartlardan bahsedilecektir. Metin bölümleri genellikle; çalışma konusunun tanıtılması (giriş bölümü), konu ile ilgili kaynak araştırması/kuramsal temel sunumu ışığında tezin amacı ve özgünlüğünün ifade edilmesi (kaynak araştırması bölümü), üzerinde çalışılan ya da çalışmada kullanılan nesne ile araştırma amacına ulaşmakta uygulanan teknik(ler)in sunumu (materyal ve yöntem bölümü), elde edilen bulguların sunumu (ön sonuçlar bölümü), tartışma (tartışma bölümü) ile sonuç ve öneriler bölümlerinden oluşmaktadır. İnsan deneklerinin kullanıldığı durumlarda C.Ü. Klinik ve İlaç Araştırma Yerel Etik Kurulu nun; hayvan deneklerinin kullanıldığı durumlarda ise C.Ü. Deney Hayvanları Etik Kurulu nun onayının alınması ve Materyal ve Yöntem bölümünde Etik Kurul onay tarihi ve numarasının yazılması zorunludur. 5.3 Şekiller Şekiller; çizim, grafik, harita, fotoğraf, levha, resim, vb. görüntülü nesneleri kapsamaktadır. Metin içerisinde bahsedildikleri yere en yakın olacak şekilde ancak sayfanın en üstüne ya da en altına gelecek şekilde uygun bir bölgeye konulmalıdır. Yarım sayfadan daha fazla yer kaplayabilecek durumdaki şekiller ayrı boş bir sayfaya yerleştirilebilir. 13

14 Şekiller dik sayfaların sol kenar boşluğuna yaslandırılmalı ve kesinlikle metin sınırları içerisine sığmalıdır. Ancak genişliği boyundan çok daha fazla olan şekiller küçültülmemeli ve yatay bir sayfaya yerleştirilmelidir. Bu durumda sayfada şekil ve başlığı dışında metin bulunmamalıdır. A4 sayfa boyutundan daha büyük olabilen harita, vb. şekiller teknik çizim kuralları gözetilerek katlanmalı ve eklerde verilmelidir. Şekiller uygun bir grafik paketi ile çizilerek bir lazer yazıcıdan alınmalı ya da bir aydınger veya beyaz çizim kağıdı üzerine teknik çizim kurallarına uygun olarak rapido takımı ile çizilmelidir. Son çoğaltma işleminden sonra bir şekil üzerindeki yazılar en az 2 mm boyutunda ve okunaklı olmalıdır. Başka bir kaynaktan alınan şekil alt yazılarının sonuna yazar veya araştırmacının soyadı-yıl veya numaralandırma yöntemleri ile atıf yapılmalıdır. şekillerin diğer bir kaynaktan oldukları gibi taşınması bilimsel olarak kabul edilebilir bir durum değildir ve yazar, şekli yeniden çizerek yine atıf yapmalıdır. Metin içerisinde daha önceden verilen bir şekle atıf yapma durumunda yazar, Bkz. kısaltmasını kullanmalıdır. Örneğin, Bkz. Şekil 3.2. Metin içerisinde fotoğraf fotokopisi kabul edilemez. Tezin tüm ciltlerinde ya orijinal fotoğraflar kullanılmalı ya da fotoğraf bir tarayıcıdan yüksek çözünürlük ile taranmalı ve bu sayfaların orijinalleri kullanılmalıdır. Orijinallerin kullanılması durumunda fotoğraflar, pot yapıp tez cildini bozma eğilimde olduğundan, ince kağıda (single-weight) basılmalıdır. Ayrıca fotoğraflar yapıştırıldıktan bir süre sonra kullanılan zamkın sayfayı yağlamaması ya da buruşturmaması için özel teknikler (Örneğin kuru yapıştırma) kullanılmalıdır. Tüm şekiller bölüm numarası gözetilerek ve bölümler içerisinde ardışık olarak numaralandırılmalıdır. Bu durum ekler için de geçerlidir, (Örneğin Şekil 4.1, Şekil 5,3, Şekil E1.3). Şekillerden önce ve şekil başlıklarından sonra 1,5 satır aralığında bir satır boşluk bırakılmalıdır. Şekil başlıkları, tek satır aralığı ve metin yazımı için kullanılan yazı türü boyutu ile sola yaslı olarak, şeklin altına verilen bir satır boşluktan sonra yazılmalıdır. Başlığın ilk harfi büyük, diğer tüm harfleri küçük olmalıdır (özel isimler hariç). Şekil başlıklarının sonuna nokta konulmamalıdır. İkinci satıra taşan başlıklara uygun bir asılı girinti verilerek başlığın aynı sütundan devam etmesi sağlanmalıdır. Şekiller ile ilgili örnek bir sayfa, EK-12 de sunulmuştur. 5.4 Çizelgeler Çizelgeler metin içerisinde bahsedildikleri yere en yakın olacak şekilde ancak sayfanın en üstüne ya da en altına gelecek şekilde uygun bir bölgeye konulmalıdır. Çizelgeler dik sayfaların sol kenar boşluğuna yaslandırılmalı ve kesinlikle metin sınırları içerisine sığmalıdır. Ancak geniş çizelgeler yatay bir sayfaya yerleştirilebilir. Bu durumda sayfada başlık ve çizelge dışında metin bulunmamalıdır. Okuyucunun metni izlemesini zorlaştıracak şekilde iki sayfadan uzun çizelgeler Ek(ler) de verilmeli ve şekillerde olduğu gibi bölüm numarası gözetilerek ve bölümler içerisinde ardışık olarak numaralandırılmalıdır. Çizelge içinde verilen sayısal değerlerin arasında birimleri SI sistemi tarafından kapsanmayanlar, Simgeler Dizini ne eklenmelidir. Çizelgelerde bulunan verilere yapılacak açıklamalar, ilgili yerlere *, 1, 2 gibi dipnot işaretleri konularak, hemen çizelge altında verilmelidir. Çizelgelerde yapılacak tüm işaretlemeler ya editör program aracılığı ile ya da letraset veya rapido sistemi ile olmalıdır. El ya da daktilo ile yapılacak işaretlemeler kabul edilemez. 14

15 Çizelge başlıklarından önce ve çizelgelerden sonra 1,5 satır aralığında bir satır boşluk bırakılmalıdır. Çizelge başlıkları, tek satır aralığı ve metin yazımı için kullanılan yazı türü boyutu ile sola yaslı olarak yazılmalı ve bir satır boşluk bırakılmalıdır. Başlığın ilk harfi büyük, diğer tüm harfleri küçük olmalı ve başlıkların sonuna nokta konulmamalıdır. Bir sayfaya sığmayan çizelgelerin izleyen sayfadaki devamında başlık tekrar yazılarak sonuna (devam) ifadesi eklenmelidir. İkinci satıra taşan başlıklara uygun bir asılı girinti verilerek başlığın aynı sütundan devam etmesi sağlanmalıdır. Çizelge çerçevelerinde olabildiğince ince, yatay çizgiler kullanılmalı, dikey çizgilerden kaçınılmalıdır. Çizelgeler ile ilgili örnek bir sayfa, EK-13 de verilmektedir. 5.5 Denklemler Denklemler, metin içerisinde bahsedildikleri yere en yakın olacak şekilde yerleştirilmeli ve bir denklem düzenleyici paket aracılığıyla, okunaklı ve anlaşılır şekilde yazılmalıdır. Simgeler arasındaki çarpım işlemini göstermek için işareti kullanılabilir. Denklemlerde kullanılan SI sistemi dışındaki simgeler denklemin altında değil, başlangıç sayfalarında bulunan SİMGELER DİZİNİ nde alfabetik sırada yer almalıdır. Denklemler sayfanın sol kenar boşluğuna yaslandırılmalı, bölüm numarası gözetilerek ve bölümler içerisinde ardışık olarak numaralandırılmalıdır. Denklem numaraları sayfanın sağ boşluğuna yaslanacak şekilde kare parantez içerisinde (Örneğin: [3.8], [5.2], vb.) yer almalıdır. Ancak denklem ile numarası arasında izleme işaretleri bulunmamalıdır. Denklemlerden önce ve sonra 1,5 satır aralığında bir satır boşluk bırakılmalıdır. 5.6 Alıntılar Yazarın diğer bir kaynaktan olduğu gibi aktardığı ifadeler metin içerisinde kesme işaretleri (. ) arasında verilmeli ancak ifade üç satırı geçmemelidir. Alıntı diğer bir dilde ise, eğik (italik) biçim ile yazılmalıdır. Bilgisayar programlarının parçaları da alıntı olarak görülebilir. Ancak yarım sayfadan uzun kodlar ek bölümlerinde verilmelidir. Alıntıların kaynaklarına, alıntının yapıldığı sayfa numarası da eklenerek, atıf yapılmalıdır. 5.7 Dipnotlar Yazarın metin içerisinde ifade etmesi durumunda konuyu dağıtıcı ve okumada sürekliliği engelleyici nitelikteki bilgiler, kısa ve öz olarak sayfanın metin sınırları içindeki en alt kısmında verilebilir. Metin içerisinde dipnot verilmesi istenen yere, üst indis biçiminde rakamlar ile işaretler konulmalı ve mutlaka işaret bulunan sayfada dipnot verilmelidir. Dipnot ile en yakın metin bloğu arasında 1,5 satır aralıklı en az iki satır boşluk bulunmalıdır. Ayrıca dipnot bloğu üzerine belirgin koyulukta bir yatay çizgi de konulmalıdır. Dipnot bloğu sola yaslı olarak, tek satır aralığı ve metin yazımında kullanılan yazı tipi ile paragraf yapısı korunarak yazılmalıdır. Ancak yazı türü boyutu daha küçük seçilmelidir. 15

16 5.8 Kaynaklar Metin içerisinde kaynak gösterimi Bilimsel literatür yazımında uluslararası kapsamda kabul görmüş birkaç atıf yapma (değinme) yöntemi bulunmaktadır. Bunlar arasında metin içerisinde yazar(lar)ın doğrudan soyadı-yıl ikilisinin verilmesi (Örneğin: (Pekdemir, 1999)) veya metin içerisinde değinilen tüm kaynakların, metnin başlangıcından itibaren değinme sırası gözetilerek üst indis stili veya kare parantezler içerisinde Arap rakamları ile numaralandırılması (Örneğin: Pekdemir 1 veya Pekdemir [1]), diğerlerinden daha sıklıkla karşılaşılan örneklerdendir. Yüksekokulumuzda metin içerisinde yazar(lar)ın doğrudan soyadı-yıl ikilisinin verilmesi (Örneğin: (Pekdemir, 1999) şeklinde kaynakça kullanımı önerilmektedir Soyadı-Yıl esasına göre kaynak gösterimi Yazarlara fikir vermesi bakımından aşağıdaki kural ve örnekler sunulmaktadır. - Yeni enerji kaynakları arasında önde gelenlerden birisi de jeotermal enerjidir (Yüksel, 1987). - Yüksel (1987) e göre jeotermal enerji, yeni enerji kaynakları arasında önde gelenlerden birisidir. - Yüksel (1987), jeotermal enerjinin yeni enerji kaynakları arasında önde gelenlerden birisi olduğunu öne sürmektedir. Değinme takıları yayın tarihine göre değil, yazar soyadına uyumlu olmalıdır. YANLIŞ: Mertoğlu (2000) e göre Türkiye deki jeotermal seraların toplam yüzölçümü 500 dönüm civarındadır. DOĞRU: Mertoğlu na (2000) göre Türkiye deki jeotermal seraların toplam yüzölçümü 500 dönüm civarındadır. Yazarın değinmek istediği kaynak, okuduğu bir yayın içerisinde bulunuyorsa önce kaynağa atıf yapılmalı ve bu değinmeyi yapan yayına da cümle sonunda atıf yapılmalıdır. ÖRNEK: Başarır (1994), Türkiye deki bazı jeotermal ısıtma sistemlerinin kapasitelerini vermiştir (Demirel den 1996). Ancak okunan yayın içerisindeki kaynağın yılı belirlenemediğinde, aşağıdaki gibi yapılabilir. ÖRNEK: Başarır, Türkiye deki bazı jeotermal ısıtma sistemlerinin kapasitelerini vermiştir Başarır, 1994: İki yazarlı eserlere değinildiği durumlarda yazar soyadları arasında ve eki bulunmalıdır. ÖRNEK: Bu durumda ülkemizin elektrik üretimi potansiyeli yaklaşık iki katına çıkacaktır (Mertoğlu ve Bakır, 2000). ÖRNEK: Wolski ve Prince (1987), bakım-onarım maliyetlerini dökme yarıçapı bazında hesaplamaktadır. Üç veya daha fazla yazar tarafından hazırlanan eserlere yapılan değinmelerde, başyazar soyadı ile diğer yazarları temsil eden vd. veya ve ark kısaltması kullanılmalıdır. Sözgelimi, V. Yüksel, G. Ünalan ve S. Şimşek tarafından 1989 yılında yayınlanan bir esere metin içerisinde değinildiğinde: ÖRNEK: Birçok alanda artık suyun yüzey drenajı, çevresel nedenlerden ötürü, yasaklanmıştır (Yüksel vd., 1989). 16

17 Eser yabancı bir dilde yayınlamışsa bile et al. kısaltması değil, vd veya ve ark ifadesi ile kullanılmalıdır. Sözgelimi, R. Rodriguez, J. M. Berlanga ve M. A. Ibarra tarafından 1988 yılında yayınlanan bir esere metin içerisinde değinildiğinde: ÖRNEK: Rodriguez vd. ne (1988) göre dilimi genişletmek için gerekli pasa, genişletilen kanal kazısından sağlanmaktadır. Aynı anda birden fazla esere değinildiği durumlarda kaynaklar, birincil olarak eserin yayınladığı yıl, yeterli olmadığında da yazar soyadı ölçütleri ile, noktalı virgüllerle ayrılarak, ardışık olarak sıralanmalıdır. ÖRNEK: Sondaj çamurlarının aşağıdaki işlevleri bulunmaktadır (Baroid, 1965; Göktekin, 1983; Karadeniz ve Batmaz, 1985; Karakaya, 1985; Numan vd., 1994; Price vd., 2000; Tanıl, 2001) Aynı yazar(lar)ın farklı yıllarda yaptığı yayınlara değinildiği durumlarda kaynaklar, yıllara arasına virgül, konularak tarihsel olarak sıralanmalıdır. ÖRNEK: Boru akışı içinde Reynolds sayısının tanımı aşağıdaki eşitlikte sunulmaktadır (Baroid, 1965, 1973, 1980): Aynı yazar(lar) tarafından aynı yılda yapılan yayınlara değinildiği durumlarda kaynaklar, yıl ve alfabe karakterlerinin birlikte kullanıldığı alfasayısal ikili ile ifade edilmelidir. ÖRNEK: Erickson a (1994, 1995a, 1995b, 1995c) göre dragline lar tipik 90 lik dönüşü 60 s civarında tamamlarlar. Yazarı belirsiz olan veya bir komisyon ya da kuruluş tarafından hazırlanan yayınlara yapılan değinmelerde yazar soyadı Anonim ya da hazırlayan komisyon/kurum adı olarak verilmelidir. ÖRNEK: Jeotermal enerjiye dayalı modern santrallerde CO 2, NO x ve SO x atımı çok daha düşük ve çoğu zaman sıfıra yakındır (Anonim, 2000). Benzer şekilde bilgi, yazarı belli olmayan bir INTERNET sitesinden alınmış ise, WEB adresi metin içerisinde ya da Kaynaklar bölümünde yazarı anonim olarak verilebilir. ÖRNEK: (Metin içerisinde kaynak gösterim şekli) Aydın-Salavatlı ve Çanakkale Tuzla da, elektrik santrallerinde kullanılmaya uygun, sırasıyla 171 C ve 173 C çıkış sıcaklığında jeotermal rezervuarlar mevcuttur ( Kaynaklar dizini Tez metni içerisinde SONUÇLAR ve ÖNERİLER bölümünden sonra yer alması planlanmalıdır. Metin içerisinde değinilen tüm eserlerin burada bulunması, burada bulunan tüm kaynaklara da metin içerisinde değinilmiş olması gerekmektedir. Kaynaklar dizini; soyadı-yıl sisteminde yazar soyadı esas alınarak, alfabetik sıralama ile numaralandırma sisteminde ise ilk değinme sırası gözetilerek, hazırlanmalıdır. Soyadı-yıl sisteminde aynı yazar(lar)ın farklı yıllardaki eserleri, en eski yayından günümüze doğru koşuluyla verilmelidir. Benzer şekilde aynı yazar(lar)ın aynı yıldaki eserleri için, yıl-küçük harf alfasayısal sistemi kullanılmalıdır (Örneğin: 1999a, 1999b, 1999c). Bilimsel dergiler ya da periyodik olarak tekrarlanan kongre, toplantı ve sempozyumlara ait kısaltmalar, bu konu ile ilgili ölçütler gözetilerek yapılabilir. Bu konuda 17

18 ve sitelerinden yardım alınabilir. Aşağıda konu ile ilgili iki örnek verilmiştir: Journal of Clinical Investigation : J CLIN INVEST veya J.CLIN.INVEST., Journal of Cell Biology : J CELL BIOL veya J.CELL BIOL., Sayfa başlığı verilmeli ve sayfa(lar) numaralandırılmalıdır. Kaynaklar dizini, metin yazımı için kullanılan yazı türü ve boyutu ile ancak tek satır aralığı ile yazılmalıdır. Bir satırdan daha uzun kaynaklar, 10 mm lik asılı girinti verilerek yazılmalı ve kaynaklar arasında boşluk bırakılmamalıdır. Kaynaklar dizini ile ilgili örnek bir sayfa, EK-18 da sunulmaktadır. Genel olarak tüm kaynakların aşağıdaki formata uygun olarak yazılması gerekli olsa da, farklı kaynaklara ait örnekler aşağıda verilmektedir: Yazar Soyadı, Adı İlk harfi., Yayın yılı. Eser Başlığı, Yayınladığı yer, Yayıncı, Sayı/Cilt/No, Şehir, sayfa aralığı. a. Bilimsel dergi/periyodik örnekleri: Mitchell, E.C. and Tomassen, D.G. (1990). Cytotoxic and transformation responses of rat tracheal epithelial cells exposed to nitrated polycyclic aromatic hydrocarbons in culture, Carcinogenesis, Vol. 92, Ediz, İ. G., Akçakoca, H., Aykul, H. ve Doğruöz, C. (2002). Elektronik Ticaret ve Türk Madencilik Sektörünün Gelişimi Açısından Önemi, Madencilik, Haziran, b. Basım aşamasındaki makale örnekleri: Kayacan, A. (2004). Computerized Mine Design, SAIMM Journal, (baskıda). c. Kitap örnekleri: Ganong, W.F. (1995). Review of Medical Physiology, Prentice Hall, New Jersey, 781p. Austyn, J.M. and Wood, K. (1993). Principles of Cellular and Molecular Immunology, Oxford University Press, London, 657p. Merdivenci, A. (1975). Türkiye de Mikroskop ve Tarihi, Hilal Matbaacılık, İstanbul, 95s. d. Çeviri kitap örnekleri: Junqueira, L.C. and Carneiro, J. (2006). Temel Histoloji, Nobel Tıp Kitabevleri (Çeviri: Aytekin, Y., Solakoğlu, S.), İstanbul, 512s. e. Tez örnekleri: Yücel, F. (1992). Yetersiz Beslenmenin ve Sonrasındaki Rehabilitasyonun Genç Ergin Sıçan Cerebellar Korteksindeki Etkileri, Doktora Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sivas, 123s. 18

19 Özdoğan, M. (2002). Interactive Energy Consumption Parameters of Walking Draglines in Turkish Coal Mines, Middle East Technical University School of Natural and Applied Sciences, Ankara, 143p. f. Rapor örnekleri: Akın, Y. (2002). Eskihisar Ocağı Dragline Pasaları Şev Stabilitesi ve Tasarımı ve Uygulama Projesi, Sonuç Raporu, TKİ Güney Ege Linyitleri İşletme Müdürlüğü, Muğla, 50s. Özarslan, K. ve Çelebi, N. (1995). Açık Ocaklarda Kullanılan İş Makinalarının Seçimi İçin Uzman Sistem Geliştirilmesi, Nihai Rapor, Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu, Ankara, 134s. g. Editörlü kitap örnekleri: Williamson, T. N. (1968). Rotary Drilling Drilling. Surface Mining, Pfleider, E. P. (Ed.), The American Institute of Mining, Metallurgical and Petroleum Engineers, Inc., New York, Özdoğan, S., Polat, M. ve Çelik, M. S. (1998). Kömürün Susuzlaştırılması ve Kurutulması. Kömür Özellikleri, Teknolojisi ve Çevre İlişkileri, Kural, O. (Ed.), İTÜ Maden Fakültesi, İstanbul, h. Bildiri özü örnekleri: Kıncal, C., Koca, M. Y. ve Türk, N. (1999). Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Uzundere-İzmir Yöresine Uygulanması, 11. Mühendislik Haftası Yerbilimleri Sempozyumu Bildiri Özleri, Süleyman Demirel Üniversitesi, Ekim, Isparta, 9. Demirsoy, M. ve Çeliktaş, M. (1988). Lastik Bantlı İleticilerde Çift Tamburlu Tahrik Sistemlerinin İncelenmesi, 1. Jeoloji ve Madencilik Sempozyumu Program ve Özler, Cumhuriyet Üniversitesi, Ekim, Sivas, 83. ı. Tam metni basılı bildiri örnekleri: Aydan, Ö., Watanabe, H., Tano, H., Tuncay, E. Ulusay, R. ve Bilgin, H. A. (2002). Orhaneli Kömür İşletmesi ve Yakın Çevresinin Gerilme Ortamı, 6. Bölgesel Kaya Mekaniği Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Şensöğüt, C. ve Özkan, İ. (Ed.), Türk Ulusal Kaya Mekaniği Derneği ve Selçuk Üniversitesi, Ekim, Konya, Atkins, A. S., Aziz, N. I. and Baafi, E. Y. (2003). Application of Web-based Knowledge Management Systems in the Mineral Industry, Proceedings of 18th International Mining Congress and Exhibition of Turkey, Özbayoğlu, G. (Ed.), The Chamber of Mining Engineers of Turkey, June 10-13, Antalya, i. Aktüel dergi/gazete örnekleri: Yıldız, N. (2003). Strateji ve Stratejik Maden, Madencilik Bülteni, Sayı:65, TMMOB Maden Mühendisleri Odası, Ankara, Pratt, E. (2004), Techno Talk, World Mining Equipment, Vol. 28, No:1, Metal Bulletin Plc., New York, j. Elektronik dergi/gazete örnekleri: Anonim (2004). Lav Akar Gider, Focus, Ocak, ( Gülsaçan, M. (2004). Jeolojik Devirler, Bilim ve Teknik, Türkiye bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu, Şubat, ( 19

20 k. INTERNET kaynağı örnekleri: Yavuz, H. (2004). An Estimation Method for Cover Pressure Re-establishment Distance and Pressure Distribution in the Goaf of Longwall Coal Mines, Int J Rock Mech & Min Sci, Vol. 41, Issue:2, ( Wade, L. V., Mining Publication List , National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH), Washington ( l. CDROM örnekleri: OSM (2003). Abandoned Mine Land Reclamation, Office of Surface Mining Annual Report Library CD, [CDROM], Office of Surface Mining and Reclamation, Washington, D.C. m. Elektronik ansiklopedi/kitap örnekleri: Doğrudan metin içerisinde, web adresi ile parantez içinde veriniz. n. Kişisel görüşme örnekleri: Erickson, J. D. (1994). Kişisel Görüşme, Marion Power Shovel Corp., Marion-USA. o. Standart örnekleri: Anonim (1990). TS7784: Mangan Cevherleri Numune Alma Kısım Numune Hazırlama Metotları, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara. Anonim (1991). C518-91: Standard Test Method for Steady-state Heat Flux Measurements and Thermal Transmission Properties by Means of the Heat Flow Meter Apparatus, American Society for Testing and Materials (ASTM), Pennsylvania. p. Resmi Gazete örnekleri: Anonim (1992). Hububat Alımına İlişkin Kararın Yürürlüğe Konulması Hakkında Karar (21242 Mükerrer), TC Resmi Gazete, 29 Mayıs, Ekler Metin içerisinde sunulduğunda okuyucunun ana tema üzerinde denetimini dağıtabilecek şekilde uzun bilgi toplulukları, çizelgeler, şekiller, örnek hesaplamalar, program parçaları ve haritalar Ekler kısmında basılı olarak ya da disket veya CD üzerinde sunulabilir. Ek (bölümleri); İçindekiler, Şekiller ve Çizelgeler dizinlerinde sırasıyla eksiksiz olarak yer almalıdır. Tüm ek blokları EK-1, EK-2, EK-3, vb. gibi başlık sayfalarından sonra verilmelidir. Ek başlıkları ve başlık sayfaları sayımda dikkate alınmalı ancak numaralandırılmamalıdır. Bu sayfalardaki başlık ifadeleri sayfayı yatay ve düşeyde ortalayacak şekilde yazılmalıdır. Ek blokları ise metin bölümlerini izleyecek şekilde numaralandırılmalıdır. Blok içinde metin yazımında kullanılan yazı türü ile boyutu kullanılmalıdır. Ancak uzun bilgi sunumu söz konusu ise, tek satır aralığı verilebilir. 20