Gazze de Neler Oluyor? Estelle Gemisi nin Alıkonuşu ve Katar Emiri nin Ziyareti Üzerine

Transkript

1 Batı Şeria ve Gazze arasındaki geçişlerin de istisnai durumlar hariç kapanmasıyla Gazze popüler deyimiyle tam bir açık hava hapishanesine dönüşmüştü Gazze de Neler Oluyor? Estelle Gemisi nin Alıkonuşu ve Katar Emiri nin Ziyareti Üzerine What happens in Gaza? On the Estelle Interception and Qatar Emir s Visit to Gaza Özlem TÜR Abstract This article looks at two important developments regarding Gaza in October It deals with the sailing of the Gaza bound ship, Estelle, to break the blockade and the visit of Emir of Qatar, Emir Sheikh Khalifa bin Hamad Al Thani to Gaza. The article argues that both events brought the Palestinian issue to the agenda of world politics after a long period of silence. Yet, it is becoming increasingly difficult to talk about a united Palestine. The article underlines that despite the reconciliation efforts of Palestinian groups, Gaza is increasingly becoming more autonomous in regional politics and such developments are inevitably contributing to Gaza s further drifting away from the Palestinian Authority. Keywords: Gaza, Israel, Palestinian Authority, Hamas, Gaza blockade 77

2 Giriş Ekim ayının ikinci yarısından itibaren yaşanan bir dizi gelişme Gazze de neler oluyor sorusunu gündeme taşıdı. İsrail ile artan çatışmaların yanı sıra Estelle gemisinin Gazze üzerindeki ablukayı delmek üzere yola çıkması ve İsrail güçleri tarafından durdurulması Mavi Marmara dan bu yana yaşanan ve meseleyi gündeme taşıyan ilk büyük eylem oldu. Geminin durdurularak Aşdot limanına çekilmesinin hemen ardından Katar Emiri nin Gazze ye yaptığı ziyaret, Gazze ye 1999 da Ürdün Kralı Abdullah tarafından yapılan ziyaretten bu yana bir devlet başkanı tarafından yapılan ilk ziyaret olması bakımından, bölgedeki durumu göz önüne sermesi ve ablukayı tekrar gündeme getirmesi açısından önem kazandı. Bu süreç Gazze siyaseti bakımından öne çıkan ve önümüzdeki dönemde de yakından takip edilmesi gereken bir dizi gelişmeyi göz önüne sermektedir. Birincisi uzun zaman Başar Esad ın himayesinde Şam da yaşayan Hamas ın sürgündeki lideri Halid Meşal ın Suriye den ayrılması ve Arap siyasetinde kendisine ve Hamas a yeni bir yer edinme çabasıdır. Bu durum özellikle Emir in Gazze ziyaretiyle belirginleşmiştir. İkinci ve çok daha önemli bir gelişme ise gitgide daha derin bir şekilde ayrışmaya ve bölünmeye başlayan Filistinle ilgilidir. Batı Şeria ve Gazze siyaseti 2006 seçimlerinden ve Hamas ın 2007 yılında Gazze deki yönetimi ele geçirmesinden itibaren farklılaşmaya başladıysa da özellikle birleşme ve bir araya getirme çabalarının şimdiye dek başarısızlıkla sonuçlanması ve Mısır daki yönetim değişikliğiyle de ilgili olarak Batı Şeria ve Gazze nin giderek birbirinden ayrıldığını gözlemlemek mümkündür. Önümüzdeki dönemde bu durumun daha da derinleşmesini beklemek yanlış olmayacaktır. Gazze ve İsrail in Uyguladığı Abluka İsrail 1967 Savaşında ele geçirdiği ve işgal altında tuttuğu Gazze deki askeri kontrolünü Oslo Anlaşması nın bir parçası olan ve Gazze-Jericho anlaşması olarak da bilinen belgeyle Filistin Otoritesi ne bırakmayı kabul etmişti. Anlaşma gereğince Filistin Otoritesi bölgeyi yönetmeye başlıyor olsa da dış güvenlik ve sınır güvenliği konularında İsrail yetkili olmaya devam ediyordu ların sonuna dek Gazze de yaşayanlar İsrail in Erez Kapısı nı kullanabiliyor ve Batı Şeria ya da geçebiliyorlardı. Ancak 1990 ların sonunda Oslo sürecinin çıkmaza girmesiyle ve 2000 yılında el-aksa intifadasının başlamasıyla birlikte Erez Kapısı istisnalar dışında geçişe kapatıldı. Bu tarihten itibaren Gazze ye Filistinlilerin geçişi Mısır ın Refah Kapısından yapılmaya başladı ve İsrail in kontrolü altında olmayı sürdürdü yılı bu bağlamda önemli gelişmelere tanık oldu. Öncelikle İsrail tek taraflı olarak Gazze den çekilme ve yerleşim yerlerini boşaltma kararı alarak uygulamaya koydu. Çekilme sonrasında da İsrail bölgenin sınır güvenliğinden sorumlu olmaya devam etti. 1 Daha sonra Kasım 2005 tarihinde İsrail ve Filistin Otoritesi arasında ha-

3 reketlilik ve erişimi düzenleyen bir anlaşma imzalandı. Anlaşmanın bir parçası Refah Kapısından geçişleri düzenliyordu. Anlaşılan noktalar uyarınca Gazze ve Mısır arasındaki geçiş noktasının, Refah Kapısı nın, düzenli olarak açık tutulacağı ve Filistin Otoritesinin kontrolü altında olacağı yeni bir dizi adım atıldı. İsrail ve Filistin Otoritesi arasında güven arttırıcı rol oynayacak anlaşmanın aynı zamanda Filistin Otoritesi nin yönetim kapasitesini ve kurumsallaşmasını arttırmasında da son derece önemli rol oynayacağı düşünülmüştü. Anlaşmayla birlikte Avrupa Birliği de Sınır Kontrolü Yardım Misyonu (EUBAM) ile geçişlerin sağlıklı bir şekilde yürütülmesi görevini üstleniyordu. İsrail bu süreçte geçişin işletilmesini ve idari olarak sorumluluklarını Filistin Otoritesi ne bıraksa da kapının açık tutulması ya da kapatılması yönündeki karar konusunda yetkiyi elinde tutmaya devam etmiş, Mısır lı yetkililerle işbirliği içinde geçişlerin sınırlı tutulmasını sağlamıştı. Bu kontrole rağmen geçişlerdeki Filistin Otoritesi kontrolü önemli olmuş, Gazze halkına sınırlı da olsa hareketlilik sağlamıştı. 25 Haziran 2006 da İsrail askeri Gilad Şalit in Hamas tarafından kaçırılması üzerine İsrail in Gazze ye uyguladığı sınır kontrolü tam bir ablukaya dönüştü. İsrail bu ablukayı Şalit in serbest bırakılmasına dek sürdüreceğini açıklamıştı yılında Filistin seçimlerini kazanan Hamas ın 2007 yılı itibariyle Gazze deki yönetimi ele geçirmesiyle birlikte güvenlik kaygıları da ablukanın sürmesi bağlamında öne sürüldü. Gazze nin Hamas yönetimine geçmesinden birkaç gün önce Avrupa Birliği misyonu da bölgeden ayrılmıştı. Refah Kapısı kapanırken İsrail, Gazze ye gönderilen yardım malzemelerinin Aşdot limanında incelemeden geçtikten sonra kendi kontrolünde Gazze ye ulaştırılmasına izin veriyordu. Mısır, kendi topraklarından Gazze ye ulaşan gizli (ancak çok da gizli olmayan, pek çok televizyon belgeseline konu olarak herkesin bilir hale geldiği) tünellere göz yummasına rağmen yasal geçişleri neredeyse imkansız hale getirmişti. Bu dönemde Batı Şeria ve Gazze arasındaki geçişlerin de istisnai durumlar hariç kapanmasıyla Gazze popüler Napoli den yola çıkan, 8 farklı milletten 30 aktivisti taşıyan Finlandiya bayraklı Estelle gemisi Gazze kıyılarından 30 deniz mili uzaklıkta durduruldu ve İsrail in Aşdot limanına çekildi. deyimiyle tam bir açık hava hapishanesine dönüşmüştü. İsrail güvenlik kaygılarını öne sürerek direkt ya da Refah kapısında olduğu gibi Mısır la koordineli şekilde Gazze ye giriş-çıkışı kontrol etmeye devam etmişti. Aralık Ocak 2009 Dökme Kurşun Operasyonu sonrasında İsrail Gazze ye geçebilecek mallara uyguladığı sınırlamaları daha da arttırarak, Gazze ye geçen yiyecek malzemeleri de dahil tüm mallar sıkı şekilde kontrol etmeye başladı. Özellikle ikili kullanıma sahip olabilecek mallar konusunda yasaklar uyguladı. Bu bağlamda Operasyon sırasında altyapısı zarar gören Gazze ye bomba yapımında kullanılabilir gerekçesiyle bazı kimyasal maddelerin, gübre ve inşaat malzemelerinin -çimento gibi- girişi yasaklanmış, Gazze nin fiziksel imkansızlıkları bu nedenle de derinleşmişti. 79

4 Mavi Marmara gemisinin de aralarında bulunduğu Gazze ye yardım konvoyu bu bağlamda Gazze de yaşananları kamuoyunun gündemine taşımak adına son derece önemli rol oynamıştır. Hatırlanacağı üzere İsrail ordusu tarafından Gazze ablukasının delinmesini engellemek üzere uluslararası sularda Mavi Marmara gemisine yapılan operasyonda dokuz Türk vatandaşı hayatını kaybetmişti. Bu olay sonrasında Türkiye-İsrail ilişkileri de onarılması zor bir döneme girmiş, Türkiye nin özür dileme, tazminat ve Gazze ye ablukanın kalkması koşulları gerçekleşmeden İsrail le ilişkilerini normalleştirmeyeceği yeni bir dönem başlamıştı. Mavi Marmara olayı Türkiye yle ilişkiler boyutunun ötesinde Gazze deki ablukayı az da olsa rahatlatacak, Gazze halkını olumlu yönde etkileyecek küçük de olsa gelişmeler yaşanmasını, İsrail in Gazze ye girebilecek mallar konusunda daha geniş bir liste yayınlamasını sağlamıştır. Mavi Marmara olayının ardından yaşanan birkaç olumlu küçük adım sonrasında Gazze meselesi çok da gündeme gelmedi. Genel olarak Filistin meselesinin gündemdeki öneminin de azalmasıyla Gazze ye dair haberler günlük rutinin ötesinde dikkati çekmedi. Geçen iki sene boyunca, Ekim ayının başlarına dek, Gazze deki durumla ilgili üç önemli gelişmeden bahsedilebilir. Bunlardan bir tanesi Hamas ın elinde rehin tutulan Gilad Şalit in Ekim 2011 de serbest bırakılması oldu. İsrail in Gazze ye uyguladığı ablukayı Şalit in serbest bırakılmasına dek kayıtsız şartsız süreceği yönündeki demeçleri hatırlandığında serbest bırakmanın ardından neler yaşanacağı soru işareti olarak karşımıza çıkmıştı. Ancak abluka konusunda güvenlik kaygılarının devam ettiği gerekçesiyle bir gelişme yaşanmadı. 2 İkinci önemli gelişme Filistinli grupları özellikle el-fetih ve Hamas ı aynı masada biraraya getirerek barıştırma ve Filistin yönetiminin bölünmüşlüğüne son verme girişimleri oldu. Detayları aşağıda belirtilecek olan bu gelişmelerden de şimdiye dek bir sonuç çıkmadı. Üçüncü gelişme ise Mısır da yaşanan değişimin Filistin meselesi ve Gazze üzerine etkileri ile ilgilidir. Hatırlanacağı üzere 1979 yılında imzalanan Camp David Anlaşmasıyla birlikte İsrail ile barış yapan ilk Arap devleti olan Mısır, bu anlaşmaya sadık kalması karşılığında her sene önemli miktarda ABD yardımı almakta, miktar olarak İsrail den sonra ABD den yapılan yardımlar bağlamında ikinci sırayı almaktaydı. İsrail ve ABD ile iyi ilişkilerini devam ettiren Mubarek yönetimi Refah Kapısını bu dengeleri gözeterek kapalı tutarken diğer taraftan da Gazze deki Hamas ın gücünden kendi ülkesindeki Müslüman Kardeşlerle olan ilişkileri nedeniyle tehdit algılamakta ve Hamas ın gücünü arttıracak ve Mısır daki gruplarla ilişkilerini geliştirecek herhangi bir adım atmaktan çekinmekteydi. Mubarek sonrası dönemde İsrail ile koordineli şekilde sürdürülen Refah Kapısının kapalı tutulmasının Muhammed Morsi yönetimi altında değişeceğinin sinyalleri verildi. Camp David Anlaşmasının akıbeti konusunda kesin bir gelişme olmamakla birlikte ve yönetimin radikal adımlar atmaktan çekineceği düşünülse de Anlaşmanın bazı maddelerinin yeniden tartışmaya açılabileceği yönünde bazı sinyaller bu bağlamda önemli oldu. Temmuz 2012 de Morsi ile önce Halid Meşal ardından da İsmail Haniye arasındaki görüşmeler, Gazze ablukasının sona erdirilmesi konusunda önemli oldu. Refah tan geçiş için kapının günde 12 saat açık kalacağı ve 1500 Gazze linin geçişine izin verileceği yönünde mesajlar öne çıktı. 3 Refah kapısının açılması Gazze ablukasının sona ermesi bağlamında son derece önemli olacakken bu durum bizi son derece önemli bir soruyla karşı karşıya bırakmaktadır. Mısır ın Gazze ile ilişkilerinin gelişeceği bu süreçten Gazze-Batı Şeria ilişkileri nasıl etkilenecektir? Mısır ile daha derin ve çok boyutlu ilişki kuracak Gazze yönetimi ve halkı, Batı Şeria da yaşayan Filistinlilerle ilişkilerini hangi dinamiklerle sürdürecektir? Gelişen Mısır-Gazze ilişkilerinin Filistin deki ayrışmayı pekiştireceği düşünülebilir. Bir başka soru ise Hamas yönetimi içindeki tartışmalar ve Halid Meşal in rolü üzerinedir. Meşal in rolü ve Gazze deki hükümetle ilişkileri Hamas ın içindeki güç dengeleri ile ilgili soruları pekiştirmektedir. Önümüzdeki süreçte Hamas içindeki gelişmeleri bu boyutuyla da takip etmek önemli olacaktır.

5 Ekim 2012 de Gazze Siyasetine Dair Yaşanan Gelişmeler: Estelle Gemisi ve Katar Emiri nin Ziyareti Geçtiğimiz ay Gazze siyaseti açısından iki önemli olay yaşandı. Bunlardan bir tanesi Estelle gemisinin ablukayı delmek üzere 30 aktivistle birlikte Mavi Marmara dan sonra ilk defa Gazze ye doğru yola çıkması oldu. 7 Ekim de Napoli den yola çıkan, 8 farklı milletten 30 aktivisti taşıyan Finlandiya bayraklı gemi uluslararası sularda, Gazze kıyılarından 30 deniz mili uzaklıkta durduruldu ve İsrail in Aşdot limanına çekildi. 4 İspanya, Norveç, İsveç ve Yunanistan dan milletvekillerinin ve Gush Shalom üyesi üç İsrailli aktivistin gemiye Yunan karasularındayken sürat botuyla ulaşarak bindikleri detaylar arasındadır. İsrail ordusu tarafından uluslararası sularda durdurulan ve direnişle karşılaşılmayan geminin limanda aranacağı ve yolcuların da sorgulandıktan sonra sınır dışı edilecekleri açıklandı. Aktivistlerin demeçlerine göre gemi Gazze ye 600 futbol topu, müzik aletleri, tiyatro gereçleri, 41 ton çimento ve 30 güvercin taşıyordu. 5 İsrail için geminin Gazze ye çimento taşıyor olmasının yukarıda da belirtildiği gibi, insani yardımın dışında ve tehdit olarak anlaşılacağı açıktır. Geminin Finlandiya bayraklı olması sebebiyle Finlandiya Dışişleri Bakanlığından yapılan sert açıklamalar ve birçok Parlamento üyesini ve İsrailli aktivisti de taşıyor olması dikkat çekiciyken sorunun gündeme taşınması açısından önemli oldu. İsrail Başbakanı Netanyahu, Estelle krizi ile ilgili olarak İsrail ordusunu başarılı operasyondan dolayı tebrik ederken Gazze ile ilgili durumu küçümseyen bir açıklama yaptı. Gemidekiler bile Gazze de insani bir kriz olmadığını biliyorlar diyen Netanyahu, sözlerini bunların tüm amacı provokasyon yaratmak ve İsrail in adını lekelemektir. Eğer bu aktivistler için insan hakları önemli olsaydı Suriye ye giderlerdi. Biz sınırlarımızı korumak için güçlü ve kararlı hareket etmeye devam edeceğiz diyerek sürdürdü. 6 İsrail in BM Daimi Temsilcisi Ron Prosor, Asıl Suriye halkının yardıma ihtiyacı var derken sözlerini Şam da kurşunlara göğüs germektense Tel Aviv de televizyon kameralarının önüne çıkmak çok daha kolay şeklinde sürdürdü. 7 Hamas tarafından İsrail in hareketi korsanlık ve insanlık suçu olarak nitelendirilmiştir. 8 Filistin hakları için çalışan İsrailli sivil toplum örgütü Gisha da olayı kınamıştır. Gisha üyeleri Gazze ile ilgili sorunun bölgeye neyin ve kimin girmesine izin verilip verilmesiyle ilgili olmasından çok neyin ve kimin çıkmasına izin verilmesiyle ilgili olduğu yönünde açıklamalarda bulunmuşlardır. 9 İsrail i Gazze halkının Batı Şeria ya gitmesini ve mallarını Gazze dışına satmasını engelleyerek ekonomik ve sosyal gelişmeyi engellemekle suçlamıştır. Estelle in Aşdod a yanaşması öncesi limanda toplanan 20 İsrailli aktivist de İsrail in Gazze politikasını eleştiren gösteri yapmış ve Gazze nin kuşatılmasına son, Abluka=Savaş Suçu gibi pankartlar taşıyarak gemidekilere destek vermişlerdir. 10 İsrail deki pek çok değişik sivil toplum örgütü de İsrail in politikasını eleştiren açıklamada bulunmuştur. Gazze nin içinde bulunduğu duruma dikkat çekmesi açısından önemli olsa da Estelle in Mavi

6 Estelle gemisi ile birlikte abluka bir kez daha gündeme otururken, Katar Emiri nin ziyaretiyle birlikte Gazze bölgesel siyasetin daha önemli bir parçası haline geldi. Marmara sonrası olduğu gibi Gazze ye ablukada herhangi bir rahatlamaya neden olacağını beklemek şu aşamada çok doğru değildir. Yine aynı günlerde diplomatik olarak çok daha önemli bir gelişme Katar Emiri nin Gazze ye yaptığı ziyaret olmuştur. Gazze ye büyük bir konvoy ve 90 ton insani yardımla Refah kapısından geçerek ulaşan Katar Emiri Şeyh Hamad bin Khalifa al-thani, Gazze ye 400 milyon Dolarlık yardım sözü vermiş ve Dökme Kurşun Operasyonu sırasında büyük zarar gören altyapıyı yeniden yapılandırmak yolunda önemli projeler -ki bunlar arasında iki büyük konut projesi, üç ana yol da bulunuyor- gerçekleştirileceğini belirtmiştir. 11 Genel olarak Filistin meselesine karşı azalan ilgi ve buna paralel olarak da azalan yardımlar düşünüldüğünde bu yatırım sözü özellikle önemli olmuştur. Hamas Başbakanı Haniye, Emir i Siz bugün büyük konuksunuz, önemli konuksunuz ve resmi olarak Gazze ye uygulanan siyasi ve ekonomik kuşatmanın delindiğini ilan ediyorsunuz diyerek, ziyaretin öneminin altını çizmiş, bugün bu kutsal, tarihi ziyaretle kuşatma karşısındaki zaferimizi ilan ediyoruz diyerek sözlerini sürdürmüştür. 12 Gazze de altı saat kalan Emir, İslam Üniversitesinde de kalabalık bir gruba seslenmiştir. Bu ziyaret, Katar ın özellikle son dönemde Ortadoğu siyaseti ve Filistin meselesinde oynadığı önemli rolü bir kez daha gözler önüne serdi. Bilindiği gibi Katar bu ziyaretin gerçekleşmesinden sekiz ay kadar önce Filistin meselesinde önemli bir role soyunmuştu. Mayıs 2011 yılında Mısır ın önderliğinde sürpriz bir anlaşmaya varan Filistin li gruplar işbirliğine giderek bir

7 sene içinde Cumhurbaşkanlığı ve Parlamento seçimlerinin yapılması konusunda anlaşmıştı. Şubat 2012 de Katar da Emir in girişimiyle yapılan Doha görüşmelerinde ise Mahmut Abbas ve Halid Meşal biraraya gelerek bağımsızlardan oluşan ve seçimleri organize etmekle yükümlü bir hükümet oluşturulması yönünde fikir birliğine varmışlardı. Ancak Mayıs 2012 de yapılması planlanan seçimlerin halen yapılamamış olması ve yaşanan bir dizi gelişme Filistinli grupları birleştirmenin tersine aralarındaki farklılıkları belirginleştirmektedir. Tarafları Şubat 2012 de bir araya getiren Katar Emiri Gazze deki İslam Üniversitesinde yaptığı konuşmada da tarafların bir araya gelerek anlaşması yönünde vurgular yapmış olsa da ironik olarak bu ziyaretle birleştirmekten çok tarafların daha da ayrışmasına katkı yapmıştır. Peki, bu süreçte ne değişmiştir? Emir bu ziyaretiyle bir taraftan ülkesinin bölge siyasetindeki artan önemini vurgulamış diğer taraftan da Filistin meselesinde söz sahibi olduğu mesajını vermeye çalışmıştır. Bunun ötesinde, daha da önemlisi, bu ziyaret Hamas ın yakın zamana dek Beşar Esad yönetimine verdiği desteği kesmesinin bir ödülü olarak görülebilir. Halid Meşal in Suriye den ayrılmasıyla Katar ın güçlü bir şekilde desteklediği Esad karşıtı güçlerin yanına geçtiği ve karşılığında da bu şekilde ödüllendirildiği düşünülebilir. Bu gelişmeleri bölgede gitgide derinleştiğine dikkat çekilen mezhepsel ayrımlar bağlamında da okumak mümkündür. Ziyaret, ablukanın fiili olarak delinmesi sebebiyle doğal olarak İsrail tarafından sert bir şekilde eleştirilmiştir. Eleştirilere Filistin Otoritesi lideri Mahmud Abbas ın ve Batı Şeria daki grupların da katıldığını belirtmek önemlidir. İsrail in eleştirilerine bakacak olursak, Gazze deki ablukayı delen, terörist örgüt olarak nitelediği Hamas ın bölgenin yükselen gücü Katar tarafından desteklenmesi ve meşruiyet kazanması eleştirilerin başındadır. Ayrıca son aylarda Gazze den İsrail in güneyine atılan roketlerin sayısının artması zaten güvenlik kaygıları Arap Baharı süreci ile artmış İsrail için son derece büyük sıkıntı yaratmaktadır. Eleştirilerinde Katar ın ziyareti Filistin otoritesine ve tüm Filistinli gruplara değil de Hamas a yapılmasının tuhaflığına dikkat çeken İsrailli yetkililer bu ziyaretin Filistin halkının meşru temsilcisi olarak kabul ettikleri ve kendileriyle iletişim halindeki el-fetih in gücünü azalttığı için de eleştirmişlerdir. İsrail Dışişleri bakanlığı sözcüsü Yigal Palmor, Emir [Filistin meselesinde] tarafını seçti ve bu iyi değil diyerek ziyareti eleştirmiştir. Palmor, Emir in ziyaretinin Gazze sınırında patlayan bir bomba nedeniyle bir İsrail askerinin ağır şekilde yaralanmasından hemen sonra yapıldığını hatırlatarak ziyaretle birlikte barışın otobüsün altına atıldığı ifadesini kullanmıştır. 13 Palmor a göre ziyaret sonrasında Hamas, Gazze deki gücünü son derece arttırmış ve iki de facto devletin oluşmasını hızlandırmıştır. 14 Bu ziyaret sonrası Filistin seçimlerinin yapılma olasılığının daha da azaldığına dikkat çekilmiştir. Batı Şeria dan yükselen Filistin Otoritesi nin eleştirileri de bu doğrultuda olmuştur. Mahmut Abbas, Emir in bu ziyaretini Hamas ın elini güçlendirdiği gerekçesiyle sert bir biçimde eleştirmiştir. Yapılan çağrılarda FKÖ nün Gazze nin yeniden yapılandırılması için her türlü yardımı

8 desteklediği belirtilirken, tüm Arap kardeşlerin [Filistin deki] ayrılığı sona erdirecek ve Gazze de ayrılıkçı bir yapı oluşmasını engelleyecek şekilde etkili olmaya davet edildiği belirtilmiştir, zira bunun gerçekleştirilememesinin İsrail in siyaseten elini güçlendirmesine neden olacağı vurgulanmıştır. 15 Devlet başkanlarının Gazze ye ziyaretlerinin İsmail Haniye nin devlet başkanı olarak tanınmasına neden olacağı endişesi de bu bağlamda dile getirilmiştir. 16 Sonuç Yaşanan son gelişmeler genel olarak Filistin meselesini gündeme taşımak bağlamında önemli oldu. Özellikle Arap Baharı nın başlamasıyla birlikte Filistin meselesi Ortadoğu gündemindeki yerini neredeyse kaybetmişti. Zaten sayısız girişime ve anlaşmaya rağmen bir türlü meselede ilerleme kaydedilememesi, konuya karşı ilginin azalmasında önemli olmuştu. Gerek İsrail cephesinde gerekse Filistin tarafında meselenin çözümü için herhangi bir istek görülmemekteydi. İsrail tarafı dış politika önceliklerinde İran meselesine odaklandığı, Filistin tarafı da Hamas ile ayrılık nedeniyle ikili bir yapıyla başa çıkmaya çalıştığı bir süreç içindeydi. ABD nin de bu süreçteki isteksizliği ve Afganistan ile Irak taki durumu, barış sürecine yeni bir soluk gelmesine engel oldu. Bu ortamda yakın dönemde yaşanan gelişmeler Filistin meselesinde, özellikle de Gazze de neler oluyor sorusunu gündeme taşımak açısından önemli olmuştur. Bir taraftan Estelle gemisi ile birlikte abluka bir kez daha gündeme otururken, Katar Emiri nin ziyaretiyle birlikte Gazze bölgesel siyasetin daha önemli bir parçası haline geldi. Bu süreçte öne çıkan en önemli mesele bundan sonra Filistin e yönelik grupları birleştirme çabalarının herhangi bir sonuç doğurup doğuramayacağı ve Filistin Otoritesi altında yönetilen Batı Şeria ve Gazze nin varlığı sorusudur. Yaşanan gelişmeler Gazze ve Batı Şeria nın gitgide birbirlerinden uzaklaştığına ve Gazze nin kendi başına bir yönetim kurma yönünde ilerlediğine işaret etmektedir. Bu satırlar yazılırken İsrail Gazze den topraklarına atılan bombaları neden göstererek Gazze ye operasyon başlattı. Operasyon gündemde değilken Başbakan Erdoğan ın Kasım ayında yapacağı Mısır ziyareti sırasında Gazze ye geçeceği konuşulmaktaydı. Olası bu ziyaretin gerek Hamas ın güçlenmesine katkıda bulunacağı, gerekse yukarıda belirtildiği gibi Gazze nin Batı Şeria dan daha da uzaklaşacağı ve birleşik Filistin yönetimini daha da zayıflatacağı beklenebilirdi. Bir Filistinli akademisyenin altını çizdiği gibi Başbakan Erdoğan ın Ortadoğu daki etkisi göz önüne alındığında, Erdoğan ın Gazze ye ziyareti Katar Emir inin ziyaretinin yaptığı etkiyle karşılaştırılamayacak kadar büyük bir önem taşıyacak ve fark yaratacaktı Kasım da Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu nun Arap Ligi Dışişleri bakanlarıyla birlikte Gazze yi ziyaret etmiş olması önemlidir. Ancak Erdoğan ın ziyaretinin şüphesiz daha etkili olacağı söylenebilir. İsrail in operasyonuyla bugün gündemde olan Gazze olası böyle bir ziyaret sonrası gündemi çok daha fazla meşgul edecek, abluka konusunu bir kez daha tartışmaya açacaktır. Ayrıca olası böyle bir ziyaretin bir taraftan Türkiye nin İsrail le zaten gergin olan ilişkilerine yeni bir boyut getirmesi diğer taraftan da yukarıda belirtilen argümanlar doğrultusunda Batı Şeria ile Gazze yi birbirinden daha da uzaklaştırarak iki taraf arasındaki ayrılığı derinleştireceği beklenebilir. O DİPNOTLAR 1 Israel Completes Gaza Withdrawal, BBC World, 12 Eylül Herb Keinon, Gaza Blockade Unaffected by SchalitDeal, Jerusalem Post, 17 Ekim Defense/Article.aspx?id=241993

9 3 Haniyeh: Morsi Agreed to Increase Passengers Through Rafah, Egypt Independent, 28 Temmuz Estelle Intercepted: Israel Navy Stops Gaza bound Ship, 21 Ekim 2012, BBC World, world-middle-east Israeli Navy Seizes Gaza-bound Ship Estelle, Jerusalem Post, 20 Ekim 2012, Article.aspx?id= Ibid. 7 İsrail de Aktivistlere Çağrı: Gazze ye değil, Suriye ye Gidin, Hürriyet Planet, 17 Ekim Israel Navy Boards Gaza-bound Activist Ship: Military, Daily Star Lebanon, 20 Ekim com.lb/news/middle-east/2012/oct-20/ gaza-bound-activist-ship-estelle-under-attack-spokeswoman. ashx#axzz2baajb9cc 9 Gisha: Israel Must Allow People Free Movement in Gaza, Jerusalem Post, 20 Ekim Headlines/Article.aspx?id= Jack Guez, Gaza-bound Ship Escorted to Israeli Port After Takeover, AFP News, 21 Ekim yahoo.com/gaza-bound-ship-estelle-under-attack html 11 Qatar s Emir Visits Gaza Pledging $400 to Hamas, The New York Times, 23 Ekim com/2012/10/24/world/middleeast/pledging-400-million-qatari-emir-makes-historic-visit-to-gaza-strip. html?ref=middleeast&_r=1& 12 Ibid. 13 Hugh Naylor, Qatar s Emir Increases Gaza grant to $400m in historic visit, The National, 24 Ekim Ibid. 15 Ian Black and Harriet Sherwood, Qatari Emir s Visit to Gaza is a boost for Hamas, The Guardian, 23 Ekim Qatar s Emir Visits Gaza Pledging $400 to Hamas, The New York Times, 23 Ekim Özel mülakat, 9 Kasım 2012, İstanbul.