PESTİSİTLERDEN KAYNAKLANAN RİSKLER VE YÖNETİMİ. Dr. Selami Karaca.

Transkript

1 PESTİSİTLERDEN KAYNAKLANAN RİSKLER VE YÖNETİMİ III.TEHLİKELİ KİMYASALARIN YÖNETİMİ SEMPOZYUMU VE SERGİSİ Ankara Mayıs 2015

2 DÜNYADAKİ GIDA ÜRETİM PROBLEMİ Dünya nüfusu Kişi başı ekilebilir arazi Dünyadaki kişi başına düşen tarım arazileri sınırlı miktardaki arazi yüzünden ve devamlı büyüyen dünya nüfusu ile birlikte azalmaktadır. 2

3 DÜNYADA TARIM ALANLARI 3

4 TARIMDA MEGA TRENDLER 4

5 BİTKİ KORUMADA İNOVASYON KAÇINILMAZDIR Gerçek kayıplar 172 % Önlenen kayıplar Bugün 100 % Haşerat, yabancı otlar ve diğer hastalıklar nedenleri ile oluşan 72% 52 % Hastalık, zararlı ve y.otların kontrolüyle 48% Bitki korumasız verim Bitki koruma ile gerçek verim Analiz edilen ana ürünler: çeltik, buğday, arpa, mısır, patates, soya fasulyesi, pamuk ve kahve Teorik olarak alınabilecek verim Kaynak: Oerke et al., Crop Production and Crop Protection, Elsevier, Amsterdam,

6 PESTİSİTLERİN FORMULASYONU Aktif Madde Formülasyon Yardımcı Maddeleri İlave katkı maddelerinden oluşur. Toz Formulasyonlar Sıvı Formulasyonlar Aktif Madde Aktif Madde Yardımcı Maddeler Emülgatör Disp. Maddesi Köpük Kırıcı vs. İnert Maddeler Talk Kaolen Kalsit vs. Yardımcı Maddeler Emülgatör Köpük Kırıcı vs. Solventler Xylen Solvesso vs. 6

7 ÜRETİMDE MUHTEMEL RİSKLER Siklohekzan patlaması/ingiltere Amonyumnitrat patlaması/fransa Kloranilin Fenol/Kresol Hidroflorikasit 7

8 ÜRETİMDE VE SAHADAKİ MUHTEMEL RİSKLER Eldivensiz çalışırken bulaşmanın ana yolu ellerimizdir. 8

9 Seralarda ilaçlama sırasında vücudun ilaca en fazla maruz kalan kısımları (*) İnsan vücudunda ilaca maruz kalma oranları % Çizmelerinizin üzerine koruyucu kıyafet giyiniz Ayaklar ve bacaklar, ilaca en fazla maruz kalan yerlerdir. (*) Trial realized with a traditional application equipment in pepper. Reference: Measurement of operator exposure with different spray equipment, Ministry of the Belgium Flemish Community, Agricultural Research Centre (CLO-DVL), 2003c 9

10 TARIM İLAÇLARININ SINIFLANDIRILMASI ve ETİKETLENMESİ - Atık Su -Tehlikeli maddelerin işlenmesi - Düzenli depolama - Test - Aksiyon kriterleri Toprak Su Nakliye Tehlikeli Maddeler - Karayolu - Demiryolu - Havayolu - Deniz - Atık katalogu -Geri dönüşüm yönetmelikleri - Export / Import Atık ve Geri Dönüşüm Sınıflandırma ve Etiketleme Kimyasallar - Test prosedürleri - Depolama - Risk değerlendirme - Kısıtlamalar - Yasaklanmış maddeler - Mülkiyet hakkı (IPP) - Tüketiciyi koruma Ürün Yönetmelikleri İş Sağlığı ve Güvenliği - Çalışma alanları limitleri - Koruyucu tedbirler -İşletme talimatları - Risk değerlendirme Fabrika Tasarım ve Operasyon -İzinler - Seveso direktifleri - Kirlilik limitleri - Emisyon limitleri - Çevresel Etki Değerlendirmesi 10

11 ÜRETİMDE HAVALANDIRMA İHTİYACI 11

12 LABORATUVARDA SOLVENT PATLAMASI 12

13 ELEKTROSTATIK YÜKLENME Voltage / kv Örnek: adım sayısı 13

14 TEMİZLERKEN Elektrostatik yükleme 14

15 TEKNİK HAVALANDIRMA PRENSİPLERİ Tabi havalandırma Hava üfleme ve emiş sistemi Tabi havalandırma + cebri emiş Üfleme, Emiş ve yerel emiş sistemi Genel Havalandırma 15

16 DEPOLAMADA ÖNEMLİ EKİPMANLAR Depo Yönetimi Temizlik ve Çalışan Güvenliği 16

17

18 DEPOLAMA SORUNLARI 18

19 SINIFLANDIRMA AMBALAJLAMA FAALİYETLERİ DOKÜMANTASYON YÜKLEME YÖNETMELİKLER ADR TAŞIMA ARAÇLARI EĞİTİM

20 NAKLİYE SORUNLARI

21 KİMYASALLARIN İNSANA ETKİ YOLLARI Solunum Gazlar Aerosoller (tozlar ve buğu,sisler) Sindirim Deri teması 21

22 SAHADA KULLANIM SORUNLARI

23 TARIM İLAÇLARI BOŞ AMBALAJLARI 23

24 BİTKİ KORUMA AMBALAJ ATIKLARI KONTROL YÖNETİMİ Kırma istasyonu PİYASAYA SÜREN Presleme istasyonu Bayii/Koop. ve Toplama Merkezleri Çiftçiler/Atık üreticisi Geri Dönüşüm Tesisleri 24

25 MODERN TARIM İLAÇLARINDAN BEKLENTİLER Etkinlik: Çevre Sağlığı: ** Yüksek Yüksek ve ve güvenilir güvenilir biyolojik biyolojik aktivite aktivite ** Yüksek Yüksek seçicilik seçicilik ** Yüksek Yüksek etkinlik etkinlik hızı hızı ** Bitki Bitki üzerine üzerine homojen homojen dağılım dağılım ** Optimal Optimal etki etki süresi süresi ** İyi İyi bitki bitki toleransı toleransı ** Düşük Düşük bağışıklık bağışıklık riski riski OPTİMAL ÜRÜN * Yararlı organizmalara karşı düşük toksitite * Doğada kolay dekompoze olma * Toprakaltı düşük geçirgenlik * Yiyecek ve yemlerde düşük kalıntı bırakması Kullanıcıyı koruma : Ekonomiklik : * Düşük dozaj uygulaması * Düşük akut toksite * Uzun süreli temasta düşük toksite * Güvenli ambalaj * İyi formülasyon özellikleri * Sorunsuz uygulama imkanları * Uzun depolama stabilitesi * Kullanıcı için maliyet/fayda ilişkisi * Zirai mücadele için uygunluk * Geniş uygulama alanları * Yeniliklere açık ürün özellikliği * Rekabet edebilirlilik * Patent edebilirlilik 25

26 İNSAN VE ÇEVRE İÇİN GÜVENLİK KARARI Maruziyetin Çeşidi Maruziyetin kapsamı Tehlike potansiyeli CANLI EMNİYETİ Kalıntı tarifi Parçalanma şekli Kullanıcı Gıdalar içindeki kalıntılar v Ani zehirlenme Mutajenisite Kanser Metabolizma Kalıntılar Toksikoloji ÇEVRE SAĞLIĞI Reprotox Kronik Toksisite Kalıntı tarifi Parçalanma hızı Yer altı ve yer üstü sularda kalıntı Toprakta kalıntı Kuşlar ve organizmalar için toksisite Toprağa etki Çevre Etkisi Tarla Modeli Eko-toksisite 26

27 EKO-TOKSİSİTE ARAŞTIRMALARI İÇİN ÖRNEKLER Akarsularda ve Arazideki Bitkiler Kuşlar Ör: Bıldırcın, Ördek Böcekler Ör: Arılar, Uğur Böceği Toprak Canlıları Ör: Toprak bakterileri, Solucanlar Mikroorganizmalar Ör: Yosunlar Balık Yemi Ör: Su piresi Balıklar Ör: Alabalık, Levrek 27

28 SEBZELER - MEYVELER 28

29 NOAEL VE ADI MİKTARLARININ TESBİTİ NOAEL= No Observed Adverse Effect Level (Herhangi bir zararlı tesbit edilemeyen doz) ADI= Acceptable Daily Intake (Tolere edilebilir günlük doz) Doz-Etki Eğrisi

30 RİSK DEĞERLENDİRMESİ-ÖRNEK KALINTILAR Tüketici Güvenliği Etki etmeyen dozun (NOAEL) tesbiti için hayat boyu günlük alınan. Ör: 130 mg/kg vücut ağırlığı Çiftçi Uygulaması Talimata göre bitki koruma ilaçlarının iki yıl kullanımı Güvenlik faktörü/100 İnsan için günlük alınan miktar (ADI) 1.3 mg/kg vücut ağırlığı Hasat edilen üründeki kalıntıların tesbiti mg/kg gıdadaki ölçülen en yüksek değer kaçınılmaz kalıntıdır.ör: 0.2 mg/kg Yeme içme alışkanlıklarına göre hesap edilir Gıda maddesinde kabul edilebilir kaçınılmaz kalıntı miktarı belirlenir Kabul edilemez: Madde ruhsat alamaz Gıdada 0.2 mg/kg en yüksek kalıntı Kabul edilebilir: Madde kontrol edilen kültürde kullanılabilir 30 Kaynak: IVA

31 RİSK DEĞERLENDİRMESİ-TMDI ve ADI TÜKETİM HESABI Hipotez: ADI:0.05 mg/kg vücut ağırlığı/gün, yetişkin 60 kg vücut ağırlığı Teorik Maximum Günlük Alım (TMDI): Bir etken maddenin günlük teorik maximum alım tahmini kabul edelimki ürünün tüm kalıntıları en yüksek miktarı içersin. Bu da %100 ilaçlanan alanı kapsasın. Hesaplar oldukça konservatif yapılmıştır. Çok yüksek güvenlik içerir 31

32 BİTKİ KORUMA ETİKET ORGANİZASYON ŞEMASI Dikkat: Tavsiyeler, karışabilirlik İlacın adı,aktif maddesi Dikkat: Kullanım Talimatları İlkyardım Tedbirleri Depolama, imalatçısı Piktogramlar: ilacın uygulamaya hazırlanması için Toksikolojik sınıflandırma Piktogramlar: uygulama için 32

33 TEŞEKKÜRLER...