BURSA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ İTFAİYE DAİRESİ BAŞKANLIĞI HİZMET İÇİ EĞİTİM DERS KİTABI. İÇİNDEKİLER Sayfa no. 1-YANGIN BİLGİSİ YANMANIN ÇEŞİTLERİ

Transkript

1 BURSA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ İTFAİYE DAİRESİ BAŞKANLIĞI HİZMET İÇİ EĞİTİM DERS KİTABI İÇİNDEKİLER Sayfa no. 1-YANGIN BİLGİSİ...5 A. Yanma B. Yanmanın şarları: B.a)Yanıcı Madde B.b)Oksijen B.c)Isı C. Yanmanın Çeşileri C.a ) Yavaş Yanma C.b ) Hızlı Yanma C.c ) Parlama,Palama Şeklinde Yanma C.d ) Kendi kendine Yanma 2-YANMANIN ÇEŞİTLERİ A Sınıfı B Sınıfı C Sınıfı D Sınıfı 3-YANGIN NEDENLERİ VE ETKENLERİ...11 A ) Yangın Çıkma Sebepleri B ) Yangın Ekenleri 4-YANGINLARI ÖNLEYİCİ TEDBİRLER A )İnşai Yönden Önleyici Tedbirler. B ) Tesisa Bakımından Önleyici Tedbirler C ) Kullanma Bakımından Önleyici edbirler. D ) Diğer Tedbirler 5-YANGIN SÖNDÜRME YÖNTEMLERİ, SÖNDÜRÜCÜ MADDELERİN.. 31 ÖZELLİKLERİ VE YANGIN SÖNDÜRME CİHAZLARI A ) Yangın Söndürme Usulleri: A.1 )Soğuarak söndürme A.2 )Havayı keserek söndürme A.3 )Yanıcı maddenin oradan kaldırılması B ) Yangın Söndürmede Kullanılan Maddeler : B.1 ) Su B.2 ) Karbondioksi (CO2) B.3 ) Kuru Kimyevi Toz B.4 ) Köpük C. Yangınların Sınıflandırılması, Söndürme Elemanları ve Söndürme Yönemleri:

2 D. Özellik Arz Eden Bazı Yangın ürleri ve Müdahale Yönemleri D.1 ) Bina Yangınları D.2 ) Orman Yangınları D.3 ) Akaryakı Yangınları D.4 ) Uçak Yangınları D.5 ) Yer alı Çarşıları,Pasajlar ve Depolarda çıkacak Yangınlara Karşı Alınması Gereken Önlemler D.6 ) Gemi Yangınları D..7 ) Kapalı Çarşılarda Yangın. 6-YANGIN ÖNCESİ,YANGIN YERİNDE VE YANGIN SÖNDÜRÜLMESİNDEN SONRA YAPILACAK İŞLEMLER A. Yangın Öncesi Dikka Edilmesi Gereken Hususlar B. Yangın Yerinde Dikka Edilmesi Gereken Hususlar C. Yangına Müdahale Ederken Dikka Edilecek Hususlar D. Yangın Söndürüldüken Sonra Keşif ve Yangın Raporunun Hazırlanması E. Olay Yerinin Sahiplerine veya Polise Teslimi F. Araç,Gereç ve Malzemelerin Toplanması,Gruba Dönüş ve Bakımı 7-YANGIN SÖNDÜRME MALZEMELERİ VE UYGULAMALARI A. Yangın Söndürme Cihazları (Y.S.C.) B. Horumlar C. Rekorlar D. Lanslar E. Yangın Muslukları F. Arazözler G. Snorkel H.Oomaik Merdiven I. Tahrip Aracı. J. Kurarma Aracı K. Moopomlar ve Jenaröörler L. Yardımcı Yangın Söndürme Araçları M. Can Kurarmada Kullanılan Malzemeler. 8-İTFAİYEDE HABERLEŞME..92 A. Ekin Bir Haberleşme Siseminin Kurulması. A.1 ) İfaiyede Kullanılabilecek Haberleşme Araçları. A.1-a ) Elekrikli Oramda İleişim sağlayan Araçlar A.1-b ) Ses,Işık vs. İşarelerle İleişim Yapılmasını Sağlayan mekanik Araçlar. B. Grupa Hazırlık (Her an çıkışa hazır halde bulunulması) C. Yangın İhbarının Alınması ve Duyurulması D. grupan Çıkış ve Yollarda Hareke Tarzı. 9-İLK YARDIM A. Solunum Durması B. Kalp Krizi. C. Bilinç Kaybı D. Yaralanma ve Şiddeli Kanamalar E. Kırıklar ve Çıkılar Yaralı Taşıma. 10-GENEL TATBİKAT Yangın grubunun kurulması ve bir yangın grubundaki moorlu araçlar ve personel ile yangın ihbarı alımından, gruba dönüşe kadar yapılacak işlemlere ilişkin abiki çalışmalar - Olay yeri organizasyonu 11-KURTARMA FAALİYETLERİ 107 Kurarma faaliyeleri: 2

3 a) Binaların yapı arzları ve inşai özellikleri b) Enkaz kaldırma ve emizleme c) Kurarmada kullanılan düğümler d) Duman dolu odalarda yaralı arama ve kurarma e) Sedye çeşileri ve hazırlanması f) Yaralının sedyeye alınması ve bağlanması g) Sedyenin 2 ve 4 nokadan askıya alınması h) Acil hallerde yaralı aşıma usulleri 1-YANGIN BİLGİSİ. A) YANMA: Yanma genellikle kimyasal bir olay olarak anımlanır. Esası; yanıcı maddenin ısı yardımı ile oksijenle birleşmesi sonucu oraya çıkan kimyasal olaydır. B) YANMANIN ŞARTLARI: Yanma olayının meydana gelebilmesi için üç şarın bir arada olması gerekmekedir. Bu şarlar yanıcı madde, ısı ve oksijen dir. Şarlardan herhangi birisinin bulunmaması veya yeerli mikarda olmaması halinde yanma olayı meydana gelmez. Bu olay YANGIN ÜÇGENİ ile şu şekilde izah edilebilir. OKSİJEN ISI YANICI MADDE Şimdi bu üç şarı eker eker ele alarak inceleyelim. B.a)YANICI MADDE: Belirli şarlar oluşurulduğunda doğada bulunan hemen, hemen büün maddeler yanabilir.ancak bu şarların hepsini hazırlamak her zaman mümkün değildir. (Yüksek ısı veya saf oksijengibi.)biz yanıcı madde sözünden ısı karşısında yanıcı buhar veya gaz çıkarabilen yada kolaylıkla korlaşabilen maddeleri anlıyoruz. Bu anlamda yanıcı maddelerin büyük çoğunluğunun birleşiminde (C) Karbon, (H) Hidrojen, (O) Oksijen, (S) Kükür, (F) Fosfor gibi elemenler bulunmaka, ısı ile emaslarında çeşili bileşikler halinde gaz oraya çıkarmakadırlar. Bu gazlar buhar halindedirler. Maddeler bilindiği gibi abiaa üç halde bulunurlar. Yanıcı maddelerde abiaa bulunan maddeler olduğundan üç halleri ile vardırlar. Bunlar ; Kaı haldeki yanıcı maddeler. Sıvı haldeki yanıcı maddeler, Gaz haldeki yanıcı maddelerdir. B.a.1)Kaı yanıcı maddeler: Bu sınıfaki maddeler, genel olarak ısı ekisi ile yanıcı buhar veya gaz çıkarmaka ve oksijen ile birleşmeleri halinde yanma meydana gelmekedir. Bu grupaki bazı yanıcı maddeler ise önce eriyerek sıvı hale geçmeke daha sonra buhar haline geçerek yanmakadır.(parafin, mum, kaı yağlar gibi.) Bazıları ise doğrudan buhar haline geçerek yanmakadır.( Nafalin gibi.) B.a.2)Sıvı haldeki yanıcı maddeler : 3

4 Sıvı yanıcı maddeler genelde buharlaşıkan sonra yanarlar. Bunların pek çoğu normal havada buharlaşırlar.bazıları ise (Örneğin; Benzin) -7 C O de buharlaşmaya başlar. Bu grupaki yanıcılar, kaı yanıcı maddelere göre daha kolay ve hızlı yanarlar. Sıvı yanıcı maddelerin çoğunluğunun buharı (Benzin, mazo, iner vs.) havadan ağırdır. B.a.3) Gaz haldeki yanıcı maddeler : Diğer yanıcı maddelere oranla daha kolay ve daha hızlı yanarlar. Oksijenle emasa Geirilmeleri çok küçük küleler halinde olmalıdır. Aksi halde yanmaları palama şeklinde olacakır. Gaz halindeki yanıcı maddeler çoğu zaman çeşili gazların karışımından meydana gelmekedir. (Örneğin; Hava gazı) Bundan dolayıdır ki zehirleme özellikleri de bulunabilmekedir. B.b) OKSİJEN: Yanıcı madde bilindiği üzere sayılamayacak kadar çokur. Ancak yakıcı madde olarak sadece oksijen bilinmekedir.burada yanmayı sağlayan saf oksijen değildir. Havada bulunan oksijendir.hava bir gaz karışımıdır. Bileşiminde şu gazlar bulunmakadır. Azo % 78,1 Oksijen % 20,9 Argon % 0,93 Karbondioksi % 0,03 Neon % 0,0015 Helyum % 0,0005 Kripon % 0,00011 Ksenon % 0, Ayrıca meeorolojik duruma göre % 3-5 arasında su buharı bulunur. Havadaki gazlardan; azo (N) ve karbondioksi (C0 2 ) söndürücüdür. Oksijen (0) ise yakıcıdır.diğerleri ne yakıcı ne de söndürücüdür. Deneyimler sonucu elde edilen bilgilere göre hava içinde % oranında oksijen bulunması yanma için yeerli olmakadır. Yanma sırasında ısınan hava yukarı çıkmaka onun yerine yanlardan oksijen aşıyan yeni hava akımı boşluğu doldurmaka, dolayısıyla madde yanana kadar veya bir müdahale ile yanma durduruluncaya kadar devam emekedir. Yangın merkezi ve çevresindeki hava akımları. B.c- ISI : Cisimlerin moleküllerinin sürekli hareke halinde bulunduğu bilinmekedir derecede moleküllerdeki bu hareke durmakadır. Bu nokaya MUTLAK SIFIR NOKTASI adı verilir. Cisimlerin fizik yapılarının (kaı, sıvı, gaz) aşıdıkları ısı ile yakın bir ilişkisi vardır. Yani ısısını değişirmekle cisimlerin fiziki yapısını değişirmek mümkündür. (Suyun donması, odunun yanıp kül olması vb.) B. I ) Isıyı ifade emek için kullanılan erimler: Kalori: Normal basınça (760 mm. cıva süunu) (1) gram suyun (l C) ısıabilmesi için verilmesi gereken ısı mikarına (1) kalori denir. Suhune: Cismin aşıdığı ısının herhangi bir andaki derece cinsinden değeridir. Kalori ile suhune arasında doğru oranı vardır. Verilen ısı mikarı arırıldıkça suhuneide arar. Enerji: Maddede bulunan ve oraya bir iş çıkarabilen güce verilen isimdir. İkiye ayrılır; (1)Poansiyel Enerji : Maddede mevcu, henüz iş haline geçmemiş enerjidir. (2) Kineik Enerji: İş haline geçmiş veya geçmeke devam eden enerjidir. Kömürün yanması ile oraya çıkan enerji gibi. 4

5 Isı Değeri : Cismin birim mikarının yanması sonunda hasıl olan ısının kalori cinsinden mikarıdır. Birim gram ise, ısı değeri KALORİ, birim kilogram ise, ısı değeri KİLOKALORİ dir. Buharlaşma veya Gazlaşma Isısı: Cismin yanabilecek hararee buharlaşması (veya gaz çıkarması) için dışardan verilmesi gereken ısıdır. (Örneğin; Benzin -7 derecede buharlaşabilir. Alevlenme Isısı: Cisimlerin yanabilecek oranda buharlaşmaya (veya gaz çıkarmasına) başlamasını sağlayan ısıya alevlenme ısısı denir. Her cisim içinde değişikir Yanma Isısı: Yanmaya, yani oksijenle birleşmeye başlamış cismin bu yanmasının devamı için daha bir süre ve oralama olarak yanma derecesinin 8-10 derece üzerinde bir ısı vermek gereklidir. Cisimlere göre değişik olmakla beraber, ilave olarak verilmesi gereken ısıya yanma ısısı denir. Yararlı Isı: İsediğimiz yerde, isediğimiz zamanda ve isediğimiz şekilde ve derecede kullanabildiğimiz ısıdır. Zararlı Isı: İsemediğimiz yerde, isemediğimiz zamanda, isemediğimiz şekilde ve derecede oraya çıkan ısıdır. B.II ) Isının kaynakları: Isıyı kaynaklarına göre önce ikiye ayırabiliriz; Doğal kaynaklardan gelen ısı, a) Güneş, b) Yıldırım, c) Volkanlar, Suni kaynaklardan gelen ısı, a) Kaı yakacaklı ısı kaynakları, b) Sıvı yakacaklı ısı kaynakları, c) Gaz yakacaklı ısı kaynakları, d) Elekrik, e) Palayıcı maddeler, f) Sürünme. C.)YANMANIN ÇEŞİTLERİ: Yanma olayı şu dör şekilde meydana gelir. a) Yavaş Yanma, b) Hızlı Yanma, c) Parlama-Palama şeklinde yanma, d) Kendi Kendine Yanma, C.a) YAVAŞ YANMA: -Yavaş yanma şu durumlarda meydana gelir. -Yanıcı maddenin bünyesi iibariyle, yanıcı buhar veya gaz meydana geiremediği halde, -Yeerli ısının olmaması halinde, -Yeerli oksijen olmaması halinde, -Yavaş yanma meydana gelmekedir. Örneğin: * Demir (F), Bakır (Cu) gibi meallerin havadaki oksijen ve hava ısısı ile oksilenmesi olayında olduğu gibi, yanıcı madde buhar veya gaz çıkarmamaka dolayısıyla demir oksi (Fe 0) ve Bakıroksi (Cu O) oluşmakadır. * Sodyum (Na) alkali meali de çabuk okside olan bir elemandır. * Canlıların hücre solunumu olayı da bir nevi yavaş yanma olayıdır. C.b-HIZLI YANMA: Yanmanın büün belirileri ile oluşuğu bir olaydır. Yanmanın belirileri: Alev, ısı, ışık ve korlaşmadır. Bazı maddeler, kaı halden önce sıvı hale daha sonrada buhar veya gaz haline geçerek yanarlar (Örneğin: Parafin, mum gibi).bazıları ise, doğrudan yanabilen buhar çıkarırlar (Örneğin: Nafalin).Yine bazı maddeler doğrudan doğruya yanabilen gazlar çıkarırlar (Örneğin: Odun, kömür gibi). Meydana gelen bu yanıcı buhar veya gazlar oksijenle birleşirken olay meydana gelir. Bir alevde üç kısım bulunur. 5

6 Dış Kısım; Parlakır ısı yüksek derecededir ve yanma amdır. OraKısım;Yanma am değildir, zira oksijenle emas olanağı daha azdır. Isı derecesi de azdır. Çekirdek Kısım; Bu bölgede yanma yokur, yanıcı buhar veya gazların yanmak için sıra beklediği bölge de denebilir. İç ve ora kısımdan hava akımı dolayısıyla bir akım yanmamış maddeler de çıkar ki bunlar duman ve kurumdur. HIZLI YANMA Yine bazı maddeler buharlaşmadığı için yanıcı gaz da çıkarmamakadır. Bu gibi maddelerin yanması korlaşma halinde olmaka, alevlenme olmakadır. (Örneğin: Gazı alınmış kok ve odun kömürleri, sigaranın yanışı gibi) Burada da alevlenmede olduğu gibi ısı ve ışık bariz şekilde görülmeke ve hissedilmekedir. C.c-PARLAMA- PATLAMA ŞEKLİNDE YANMA: Parlama kolayca aeş alan maddelerde görülen bir olaydır. (Örneğin : Benzin gibi) Palama ise; Tamamen bir yanma olayıdır. Burada dikkai çeken husus maddenin amamının bir anda yanmasıdır. Bunda Maddenin cinsi, birleşimi, şekli, büyüklüğü ile küçüklüğü ve nihaye oksijen oranının rolü büyükür.palamada; bir anda parlayarak yanan madde çeşili gazlar haline gelmeke ve son derece büyük bir hacim genişlemesine uğrayarak erafını zorlamaka ve palamalar olmakadır. C.d-KENDİ KENDİNE YANMA : Yavaş yanmanın zamanla hızlı yanmaya dönüşmesidir. Özellikle bikisel kökenli yağlı maddeler normal hava ısısı ve oksijeni içinde kolaylıkla oksilenmeke bu oksilenme sırasında ise giikçe aran bir ısı çıkmakadır. Zamanla doğru oranılı olarak aran bu ısı, bir süre sonra alevlenmeye yeecek dereceyi bularak maddenin kendiliğinden uuşmasına neden olmakadır. Örneğin : Bezir yağına bulaşırılmış bir bez parçası yukarıda açıklandığı şekilde bir süre sonra alev alarak yanmaya başlayabilmekedir. 2-YANGIN VE YANGINLARIN SINIFLANDIRILMASI. Y A N G I N : Yararlı aeş yakılan yerler dışında, konrolü elden çıkmış yanma olayıdır. (Örneğin: Ormanda bir yanma olayı yangındır. Akaryakı depolarının yanması bir yangındır. vs) Yangın Çeşileri ve Sınıflaması: Yangınları çeşili gruplar alında oplamak için yapılan Çalışmalar neicesinde en uygun ayrım yanıcı madde cinslerine göre yapılmışır. Bu sınıflama aşağıda belirildiği gibi dör ana grupa belirlenmişir. A SINIFI: Kaı yanıcı maddeler yangını; Çeşili odun, kerese, ham ve mamul eksil maddeleri kağı vb. maddeler. * B SINIFI: Sıvı yanıcı maddeler yangını; Gazyağı, benzin, mazo, fuol-oil, madeni yağlar, alkol, iner, vernik, boyalar vb. maddeler. * C SINIFI: Gaz haldeki yanıcı maddeler yangını; Liki perol gazı (Tüp gaz) havagazı, hidrojen vb. maddeler yangını. 6

7 * D SINIFI:Yanabilen hafif mealler yangını; Alüminyum, magnezyum vb. maddeler. 3-YANGIN NEDENLERİ VE ETKENLERİ. A) Yangının Çıkma Sebepleri: Yangın çıkmasına neden olan sebepler genellikle şu gruplandırma içerisinde oplanabilir. a) Yangınlardan korunma önlemlerinin alınmaması, b) Bilgisizlik, c) İhmal ve dikkasizlik, d) Kazalar, e) Sıçrama, f) Saboaj, g) Tabia olayları. a Korunma Önlemlerinin Alınmaması: Yangına sebebiye veren nedenlerin başarıda kullanılan madde ve malzemelerin özelliklerine göre yanmalarını önleyici edbirlerin alınmaması gelmekedir. Mesela elekrik sisemiyle ilgili gerek esisa gerekse sigora sisemlerinin yeerli düzeyde yapılmaması, binalarda çaı kirişleri ile baca ilişkilerinin gereği gibi düzenlenmemesi, bacaların yeerli özenle sıvanmaması, Liki Perol Gazı kullanırken üp kullanımı ile ilgili gerekli önlemlerin alınmaması, Soba ve kalorifer sisemlerinde gerekli eribaın alınmayışı ve gerekli periyodik emizlik ve bakımlarının yapılmaması, nedenleriyle yangın çıkmakadır. b Bilgisizlik : Kullanılan madde ve malzemelerin yangına sebebiye verebilecek özelliklerinin bilinmemesi de yangın nedenlerinin en önemlilerindendir. Yukarıda açıkladığımız yangın önlemlerinin ne şekilde alınacağını bilmemek ve öğrenmemek yangının çıkmasına her an sebebiye verecekir. Mesela avan arası ve çaıya kolay ve çabuk uuşabilecek eşyalar koymak, yakı depoları veya yakıla çalışan yerlerde kıvılcım çıkaracak ekenlerin bilinmemesi vb. durumlarda yangının çıkması kaçınılmazdır. 7

8 c İhmal: Kullandığımız madde ve malzemelerin yanıcı nieliğine göre alınacak edbirler hakkında bilgi sahibi olunduğu halde, haa bu önlemlerin pek çoğu da alındığı halde ihmal yüzünden yangınlar olabilmekedir. Mesela ağaçlık yerlerde söndürülmeden aılan kibri, sigara izmari gibi maddeler, Liki Perol Gazı Tüplerinin kibrile konrol edilmesi. Prizde üü ve ocak fişi unuulması, piknik üpleri üzerine geniş abanlı encere, kazan konularak uzun süre ısıılması, Sigoraya gereğinde fazla el sarılması vb. yapılmaması bilindiği halde ihmal edilerek yapılan işler yangına sebep olur. d Kazalar: İseğimiz dışında meydana gelen bazı olaylarda yangına sebebiye verir. Mesela rafik kazaları araç yangınlarına, iş kazaları makine ve bina yangınlarına soba vb. cihazlarda meydana gelen kazalar bina yangınlarına sebebiye verirler. e Sıçrama: Direk olarak yangın sebebi olmamakla birlike yanıcı maddenin üzerine düşüğü zaman yangına sebebiye veren yanan cisimlerden koparak erafa sıçrayan parçacıklardan meydana gelen yangın ekenidir. Mesela fabrika ve aölyelerde kaynak ve aşlama maki nelerinden sıçrayan kıvılcımların erafa bulunan benzin, mazo vb. maddeler üzerine düşmesi, sobadan sıçrayan yanan kömür parçalarının halı,kilimvs. maddeler üzerine düşmesi sonucu çıkan yangınlar. f Saboaj: Çeşili amaçlar için bilerek ve iseyerek yangın çıkarılmasıdır. Mesela arla, ev yeri açmak amacıyla ormanların yakılması bina, işyeri ve esislerin kundaklanması gibi kasi olaylardan yangın çıkarılabilir. g Tabia Olayları:Tabi olarak kendiliğinden orayı çıkan yangınlardır. Mesela deprem, yıldırım düşmesi, güneş ışınlarından meydana gelen yangınlar gibi. B) Yangın ekenleri: Yangın çıkmasında eken olan sebepler aşağıdaki şekilde sıralanırlar. a) Bacalar, b) Sigara, kibri, c) Kıvılcım, d) Elekrik, e) Benzin, f) Liki Perol Gazı g) Gaz, g) Hayvanlar, h) Yıldırım, ı) Güneş Işığı, a) Bacalar : Yapılarda ısı elde emek amacıyla yakılan aeşen oluşan duman ve gazları dışarı amak için kullanılan kısımlara baca denilmekedir. Bacalar inşai bakımdan genel olarak iki grupa yapılırlar. a.1 ) Bir veya birkaç ocağa ai ek çıkış yolu olarak yapılan bacalar, a.2 ) Bir veya bir grup ocağa ai ayrı ayrı çıkış yolları olarak yapılan bacalar. Bacalar, içlerinin sıvanmaması, yüzeylerinin pürüzlü olması yeerince geniş ve dik emizliklerinin yapılmaması nedeniyle kurumların birikmesine neden olurlar. Biriken bu kurumların uuşması sonucunda yangınlara sebebiye verirler. Birinci ipe yapılan bacalar inşai açıdan mahsurlu olup mevzualara da aykırıdır. Bu arz bacalar çekişi azalır ve bacanın kısa zamanda çok mikarda kurum umasına neden olur. Kurum ve Tuuşması: Yakı maddesinde bulunan karbon ve uçucu maddeler ( gazlar ) havanın oksijeni ile birleşince yanma meydana gelir. Bu yanma am yanma değildir, duman neşreder. Co (Karbonmonoksi) gibi zehirli gazlar çıkarır. Yanmamış kömür ozları ve kurum meydana geirir. Kurum yakı maddesinin cinsine abi olarak muhelif cins ve eripe, yani levha, yapışkan, ser ve oz halinde olabilir. Levha halinde olan kurum odun ve maden kömürünün yanmasından hasıl olur. Yapışkan kurum ise bilhassa ruubeli odun, unç ve linyi kömürlerinin yanmasından meydana gelir. Kurum ıslak bir halde bacaya yapışır. Sonradan kuruyarak ser ve püürlü kurum şeklini alır.levha halinde olan kurumla oz halinde bulunan kurumların emizlenmesi kolay olduğu gibi, uuşması halinde de kendiliğinden yanması ve sönmesi çabuk olur.baca yangınının işareleri ve ehlikesine gelince ocaka yakılan yakılardan meydana gelen 8

9 ve çıkış yollarında oplanan maddelerinin neşreiği kıvılcımlardan uuşması halinde evvela fazla duman hasıl olur ve sonra parlak bir alev çıkmağa başlar. Karakerisik bir koku hissedilir. Borularda veya bacada çaırı ve anormal bir horulu duyulur. Yanma normal olarak çıkış yönünde ilerlemeye ve kurumların yanmasından hasıl olan kıvılcımlar ve alevler boru veya baca ağzından çıkmaya başlar. Yanan kurumlar yayılarak büyük parçalar halinde erafa saçılır. Bu yanma vakinde hemen söndürme işlemi yapılmaz ise giikçe arar ve bacada palama ve çalamalar olur. Bu çalaklardan binaya sızan duman ve gazlar insan hayaı için ehlike doğurur ve aynı zamanda yakınında bulunan aha gibi yanıcı maddeleri aeşler ve bu surele binada yangın başlamış olur.yangının binayı kaplaması bu surele olduğu gibi, bacaların haalı şekilde yapılmış olmasından ileri gelebilir. Döşeme ve çaı kirişi uçlarının baca duvarı içine sokulması bir inşaa haasıdır. Kurumlar yanarken baca içi sıvalarının dökülmesi, neicesi bu uçların uuşarak aeşin döşeme ve çaı arasına doğru ilerlemesi de binanın yanıp kül olmasını sağlayabilir.şu halde boru ve bacalarda kurum birikmesine mani fenni edbirler alınmalı, boru ve bacalar sık sık emizleirilmelidir. a.3) Bacaların İnşasında Dikka Edilecek Hususlar: Kurum ve gazların açık havaya kolayca çıkabileceği ebaa baca yapılması, Baca içinden geçen gazların soğumadan açık havaya çıkışını kolaylaşırmak için bacaların, mümkünse binanın dış duvarları üzerinden yapılması, Ocak bacalarının birbirleriyle iribalı olmaması her bacanın ayrı ayrı müsakil olarak yapılması, Baca meylinin fazla olmaması dik süunlar halinde yapılması, Bacaya soğuk hava karışmaması için bacada çalak bulunmaması ve sıvalarının düzgün yapılması, Baca dahilinde ki gazların çıkışına sebep olacak ser köşe yapılmaması, Kalorifer ocakları kanallarının kısa yoldan bacaya bağlanması. a.4) Baca Yangınlarının Söndürülmesi: Birinci yol ilk iş olarak bacanın al kısmından söndür meye başlamak, bunda başarı elde edilmez ise aeşin erişiği en yüksek nokanın üsünden ve bacadan açılacak deliken suyu sis olarak vermek. Sis halindeki, su ısı ile buharlaşması neicesi soğuma ve boğma yolu ile söndürmeyi sağlamak gerekir. İkinci bir yol ise bacanın üs ve al ağızlarının ıslak çuval ve kaba dokulu kalın kumaş parçalarıyla ıkanması neicesi söndürme sağlanmış olur. b) Sigara ve Kibri: Dikkasizlik yüzünden çıkan yangınların sebepleri arasında bilhassa sigara başa gelmekedir. İsanbul da 1964 senesi zarfında vuku bulan 1481 yangından 365 adedinin sigaradan çıkmış olduğu isaisiklerle sabiir. ülke çapında ise yılında çıkan yangından 4560 anesinin yine sigara izmarilerinden çıkmış olduğu espi edilmişir. Sigara aeşinin oralama sıcaklık derecesi 800 o C civarında olduğu söndürülmeden aılan sigaranın yanıcı, palayıcı ve parlayıcı maddelere eması neicesinde yangın çıkabilir. Eğer söndürmeden yere aılan bir sigaranın, rüzgar esirli sürüklenerek emas eiği yanıcı maddeyi uuşurduğu bir gerçekir. Her ne kadar kibri çöpleri kor yapmaması için Mono Amonyum Fosfala (NH 4 ) H 2 P0 4 baırılmış ise de, klora döpas (K 2 CLO 3 ), Kükür (S), ombra, cam ozu, çinko oksi, (ZnO), bikroma döpoas (K 2 Cr O 3 ) animon sülfürü (Sb 2 S 3 ) ve ukal karışımından yapılan kibri başları yakıldığı vaki 450 o o derece harare neşreder ki, söndürülmeden yanıcı maddeler üzerine aılması o maddenin uuşmasına ve yangına sebebiye verir. c) Kıvılcım: Yanan bir küleden koparak erafa sıçrayan küçük parçacıklara kıvılcım dendiğini hepimiz bilmekeyiz. Bu parçacıkların yanar veya kor halde bulunması düşüğü yerdeki maddenin cinsine göre yanma olayının meydana gelmesine sebebiye verir. Zamanında fark edilemeyen bu durum büyüyerek yangınların doğmasına neden olur. Rüzgar kıvılcımın erafa yayılmasında büyük eken olduğu kadar kül halinde ve kor halinde bulunan parçacıkların aeş (alevli) haline dönüşmesinde de büyük ekendir. Bir yangının kıvılcımdan çıkığını espi emek için, yangın yerindeki rüzgarın yönünü, süraini ve şiddeini ayin emek lazımdır. Çok sürali rüzgarlarla sağa sola sürüklenen kıvılcımı yok emek için öncelikle çıkış nokasını bularak buradaki yanma olayını yok emek gerekmekedir. Kıvılcımların kaynağı genellikle ; 9

10 (1) Mangallarda yanan aeşler, (2) Sobalarda yanan aeşler, (3) Bacalar, (4) Tren Bacaları, (5) Moorların egzozları, (6) Sönmemiş sigara ve pipolardır. d) Elekrik: Elekrik enerjisi normal ve dikkali kullanıldığında ne kadar yararlı ise yanlış ve dikkasiz kullanılması halinde de o derece zararlıdır. Elekrik enerjisinden elde edilen ısı, akımı nakleden esisa ve malzemede olan bozukluklar yangınlara neden olmakadırlar. Isı elde emek amacıyla kullanılan elekrikli cihazlarda zaman fakörü büyük rol oynamakadır. (Direnci 10 Ohm olan bir elekrik sobasından 5 amperlik akım geçirilerek 10 dakika çalışırılırsa ısıya dönen enerji 3600 kaloridir. direnç ve akım sabi kalarak soba 20 dakika çalışırılırsa oraya çıkan enerji 7200 kalori olacakır. Bu ısı da kolay uuşabilen maddelerle emas halinde olursa kolayca yangın oraya çıkabilmekedir.) Elekriken çıkan yangınların nedenlerini genel olarak iki ana gurupa oplayarak izah edebiliriz. Elekrik enerjisini kullananların ihmal ve dikkasizliğinden kaynaklanan yangınlar ve Elekrik esisaından kaynaklanan yangınlar. d.1) Elekrik kullananların ihmal ve dikkasizliği :Elekrik enerjisinden ısı kaynağı olarak yararlanmak amacı ile yapılan cihazların kullanılmaları esnasında kullanma alimalarına uygun kullanılmaması, İhmal ve edbirsizlik sebebiyle kullanımlarının biiminden sonra fişlerinin çekilmemesi yukarıda bahseiğimiz zaman ile oranılı olarak yangınların çıkmasına neden olurlar. Yangın isaisiklerinde bu sebeplerden çıkan yangın sayısı bir hayli kabarıkır. d.2) Tesisaan kaynaklananlar: Elekrik esisaların alimalara uygun şekilde yapılmaması halinde büyük bir yangın ehlikesi arz eder, ısı nedeniyle elekrik kablolarında meydana gelen erimeler neicesinde ellerin birbirine eması (kısa devre) ile oraya çıkan şiddeli akımın kolay yanabilen maddeleri uuşurarak yangın çıkarması mümkündür. Kısa devreler elekrik nakil halarının kemirici hayvanlar arafından ahribi neicesinde de oluşabilirler. Elekrik sigoralarının aması halinde yenisi ile değişirilmeyip el sarılarak kullanılması, sarılan bu elin kalın olmasının yangınlara sebebiye verdiği de bilinen bir gerçekir. e) Benzin: Benzin perolden elde edilen kolaylıkla yanabilen bir sıvı maddedir. Özgül ağırlığı 0.75 gr/cm 3 ür. Benzin ve benzeri maddeler (Mazo, iner, alkol, solven, gazyağı vb.) kolaylıkla buhar haline geldiklerinden hava ile karışarak kolaylıkla yanıcı hale gelirler. Benzinin alevlenme ısısı derece olduğundan kapalı yerlerde palama, açık yerlerde parlama şeklinde yanma meydana gelir. Benzinin hava ile karışımı % 1,5 veya 7,6 oranında ise Yanma olaya oluşabilir. Benzin buharı bulunan veya bulunabilecek yerlerde alev ve kıvılcım çıkaran ale, malzeme kullanılmamalıdır. f) Liki Perol Gazı (LPG) : Sıvı perol gazı da dediğimiz bu gaz perol yan ürünlerindendir. Ham perolün damıılması sırasında elde edilen ürünlerin yanı sıra hidrokarbon sınıfı (ean, mean, propan, büan, eilen meilen vb. gazlar) gaz maddelerde oraya çıkmakadır. Ancak fiziksel özelliklerinden dolayı basınç alında sıvı hale gelebilen ve üzerinden basınç kaldırıldığı zaman ekrar gaz haline dönen propan ve püan gazı sanayii ve evlerde yakacak olarak geniş bir kullanım alanı bulmuşur.bu gazlar kullanılması sırasında gerek kullanan gerekse imala haaları nedeniyle yangınlara sebebiye vermekedirler. g)gaz: g.i.) Gaz Nedir?: Gaz, abiaa bulunan üç cisimden biridir. Gazların anınması güçür. Çünkü gazın belirli bir cismi ve hacmi yokur. İçine girdiği kabın biçimini alır. Kabın büyüklüğüne veya küçüklüğüne göre ya genişler, ya da sıkışır. Gözle görülen elle uulan cisimlere benzemez.gazların çeşili özellikleri belirli gaz kanunları ile oraya konulmuşur. Başlıcaları şunlardır; (1) Boyle Kanunu : 1659 yılında İngiliz fizikçisi Rober Boyle bir gazın hacmi belirli bir oranda küçülünce basıncının aynı oranda büyüdüğünü, hacmi büyüyünce de basıncının yine aynı oranda azaldığını kanıladı. Ve bu kanuna Boyle Kanunu adını verdi. (2) Gay-Lussuc Kanunu : Fransız bilgini Gay-Lussuc gazın basıncının ve hacminin ısı derecesiyle ilgili olduğunu keşfei. Bir gazın basıncı ve hacmi sabi uularak sıcaklığı 1 derece 10

11 arırılırsa o gazın hacmi veya basıncı o derecedeki halinin 1/273 kaı kaar arar, şeklinde özelenen kanunu buldu. (3) Dalon Kanunu:İngiliz fizikçisi ve kimyacısı Dalon gaz karışımındaki oplu basıncın, karışımı meydana geiren gazların ayrı ayrı kendi basınçları oplamına eşi olduğunu gösermişir g.ii-gaz Basıncı: Gazın basıncı Monomere denilen özel alelerle ölçülür. Basıncın birimi amosferdir. 1 amosfer, dünyamızı çevreleyen hava abakasının deniz kenarında ve 0 derecede 1 mm 2.lik yüzeye yapığı basınçır. Bu basınç 1 mm 2 kesiinde, 76 cm. yüksekliğinde bir civa süununun ağırlığına eşiir. 1033,6 gramdır. Her gazın cinsine göre bir ağırlığı vardır. g.iii-gaz Çeşileri: Gazlar üç grupa oplanmışır. g.iii. (1)Eleman Gazlar: Tabiaa eleman halinde bulunan gazlar 11 anedir. Bunlardan beşi hem eleman halinde, hem de bileşik halinde bulunabilirler. Bunlar; - Hidrojen, - Oksijen, - Azo, - Flüor, - Klor dur. Geri kalan alı anesi bileşik yapmayan abiaa daima eleman halinde bulunan gazlardır. Bunlar; - Helyum, - Neon, - Argon, - Kripon, - Ksenon, - Radon dur. Bunlara Soy gazlar denir. g.iii.(2)bileşik Gazlar: Çok çeşilidir. Karbon, oksijen, hidrojen bunlardandır. Bileşik haldeki gazlar kimyasal olaylar sonucunda elde edilirler. g.iii.(3)karışım Gazlar: Endüsrinin en önemli kolunu meydana geirirler. Gaz karışımları, enerji elde edilmesinde kullanılır. Gaz karışımlarının en önemlisi havadır. Endüsride muhelif maksalar için kullanılan gazlar aşağıdaki ipler alında oplanabilir. - Mayi haline geirilmiş yanıcı gazlar, - Mayi haline geirilmiş yanmayan gazlar, - Gaz halinde yanıcı gazlar, - Gaz halinde yanmayan gazlar, g.iv-gaz Yakılar : Enerji elde edilmesinde kullanılan yanabilen gazlardır. Gaz yakılar iki kısma ayrılırlar; g.iv.(1)tabii Gazlar: Daha çok perol bölgelerinde yer çalaklarından veya açılan kuyulardan çıkar. g.iv.(2)suni Gazlar: Daha çok kömürlerden çıkarılır. En önemlisi havagazıdır.endüsride havagazından başka yakı olarak kullanılan gazlar şunlardır. Generaör Gazı: Generaör adı verilen gaz, özel fırınlarda, kızgın kok veya aş kömürü üzerinden hava geçirilmekle elde edilir. Bileşimi karbon monaksi ve azo karışımıdır. Su Gazı : Kızgın kömür üzerinden hava yerine su buharı geçirilirse su gazı elde edilir. Bunun bileşimi karbonmonoksi ve hidrojendir. Kuvve Gazı: Bazı endüsri kollarında bu iki gaz (generaör ve su gazı) karışım halinde kullanılır. Bu gaz karışımına kuvve gazı adı verilir. Aseilen gazı Hidrojen gazı, Liki perol gazı. g.v-gazların Depo Edilmesi: 11

12 Gaz depoları (gazomereler) yaş ve kuru olmak üzere iki şekilde yapılmışır. g.v.1) Yaş Usul : Sacdan yapılmış, bir yanı açık silindirler, açık arafı sıvı üzerine gelmek sureiyle, su veya yağa baırılır. Alan gönderilen gazla dolan silindir sıvı üzerinde yükselir. Gaz eksildikçe silindir sıvıya baar. Bazı gaz depoları iç içe girmiş bir kaç silindirden yapılmışır. Bunlara eleskop depolar denir. g.v.2) Kuru Usul: Bu gaz depoları üsleri ince bir damla kapalı büyük silindirlerdir. İçindeki harekeli bir kapak basıncı ayarlar. Kapakla silindir arasından gaz sızmaması için silindir duvarlarından aşağı karan akıılır. Kuru depolardan daha büyük olan kı gazomereler m 3 gaz alabilir Küçük ölçüdeki gaz depolama kapılarına Tüp denir. Çeşili büyüklüke olup, aşınabilirler. Tüp içine gaz basınçla doldurulur. g.vi-zehirli Gazlar: Canlıların sağlığını bozucu ekileri olan gazlara Zehirli Gazlar denir. Zehirli gazlar ekileri bakımından beş kısma ayrılır. g.vi.1sinir Gazları : Korkunç gazlardır. Renksiz ve kokusuzdur. Gözbebeği uflamasıyla başlayan ekileri büün gazların normal üsü kasılmasıyla devam ederek ölüme göürür. Yakıcı Gazlar : Deri üzerinde iyileşmesi çok zor yaralar açar. g.vi.2)boğucu Gazlar: Akciğerde şişme meydana geirir, insan soluk alamamakan ölür. g.vi.3) Aksırıcı Gazlar: Öldürücü değildir. İnsanı şiddele aksırır. g.vi.4) Göz Yaşarıcı Gazlar: Öldürücü değildir. Geçici bir zaman görmeye engel olur. g.vii-doğal GAZ Türkiye de pek çok farklı ipe enerji kullanılmakadır. Örneğin:Kömür, linyi, fuel-oil ve doğal gaz. Türkiye nin doğal gaz rezervleri oldukça azdır. Bu nedenle, Ülkemizin ihiyacı bu rezerve sahip ülkelerden (Rusya, İran gibi) emin edilmekedir. Doğal gaz, insanoğlu arafından binlerce yıldan beri bilinmesine rağmen doğal gazın yaygın olarak kullanılmasına 1960 lı yıllardan sonra başlanılmışır. Organik eoriye göre; diğer fosil yakacaklar gibi doğal gazda milyonlarca yıl önce yaşamış biki ve hayvan arıklarının basınç ve ısı ekisiyle kimyasal değişikliklere uğraması sonucu meydana gelmişir. Genel olarak, doğal gaza, sıradağ yamaçlarında perol yaakları ile birlike ve serbes olarak raslanılmakadır. g.vii.1)doğal GAZIN ÖZELLİKLERİ: Doğal gaz esas olarak, mean, meana göre daha az oranda ean, propan, büan gibi yanıcı gazlar ile nirojen, karbondioksi, hidrojen sülfür ve helyum gibi yanıcı olmayan gazlardan oluşan renksiz, kokusuz, havadan hafif bir gazdır. Havaya göre yoğunluğu 0,6-0,8 arasındadır.(havanın yoğunluğu=l) Temiz bir yakıır. Doğal gaz am yandığında mavi bir alevle yanar. Hava ile belirli oranda karışığında palayıcı özelliği vardır. Doğal gazın palama limileri %5-%15 arasındadır. YANICI GAZLAR BİLEŞENLER KİMYASAL % ORANLARI FORMÜL METAN CH 4 92,6 ETAN C 2 H 6 3,6 PROPAN C 3 H 8 0,8 BÜTAN C 4 H 10 2,6 YANICI OLMAYAN GAZLAR AZOT N 2 2,6 KARBONDİOKSİ CO 2 1,0 T g.vii.2)doğal GAZIN KULLANIM ALANLARI: Günümüzde doğal gaz, yakacak ve hammadde olarak çeşili alanlarda kullanılabilmekedir. Yakacak olarak, ermik sanrallerde elekrik enerjisi üreimi için, endüsri kuruluşlarında ısıma, kuruma, pişirme, ısı işlem fırınlarında, kaynak işlemleri ve buhar üreimi için, konu ve iş yerlerinde sıcak su, pişirme, kuruma, ısıma ve soğuma işlemleri için doğrudan doğruya kullanılabilir. 12

13 Doğal gazın bileşiminde bulunan hidrokarbonlar nedeniyle, sanayide amonyak, meanol, hidrojen ve perokimya ürünlerinin senezinde mürekkep, zamk, seneik, lasik, fooğraf filmi, deerjan, boya, dinami, plasik anifriz ve gübre gibi maddelerin üreiminde doğal gaz doğrudan hammadde olarak kullanılabilir. g.vii.3)doğal GAZIN YANMA KARAKTERİSTİKLERİ: Doğal gazın yanması hava gazından değişikir. Gaz yandığı zaman, gaz ile oksijen arasında kimyasal bir reaksiyon oluşur. Doğal gaz yandığı zaman; ısı ve am yanma ürünleri oluşur. Bu ürünler; su buharı, karbondioksi ve azo. Doğal Gaz İçin Denklem: C H 4 +2O 2 = CO 2 + 2H 2 O (Mean) (Oksijen) = Karbondioksi) (Su) 1 m 2 mean, 2 m 3 oksijene ihiyaç duyar. Bu oksijeni havadan alır. Havanın %2l i oksijen, %78 i azour. Bu azo reaksiyona girmez. 1 m 3 doğal gazın yanması için gerekli olan hava şöyle hesaplanır: 2 m 3 Oksijene X 100 = 9,8 m 3 =~ l0 m 3 HAVA 21 Eğer, gerekli hava sağlanamazsa amamlanmamış yanma oluşur ve CO (Karbonmonoksi) üreilir. Tamamlanmamış Yanma:Tamamlanmamış yanmanın ürünü olan Karbonmonoksi (CO) çok ehlikeli bir gazdır. Toksi oranı, hava içinde % 0,4 bulunursa öldürücü olur, renksiz, kokusuz, asızdır. Belirileri, hoş olmayan sülfür kokusu, cihazların veriminde düşüş, yanma odalarında kurum birikmesidir. Tamamlanmamış yanmanın iki emel sebebi vardır. 1. Yeersiz Oksijen 2. Alevin Bozulması. Yanma Havasının Bozulması:Doğal gaz şehir gazına (hava gazına) göre daha yavaş yanma hızına sahipir. Alevlenebilirlik sınırlarının bozulmasına daha büyük eğilimi vardır. Doğal gaz yakan cihazlardaki yanma havasının bozulması, yanma hızını azalır ve alevlenebilirlik sınırlarının aralığını indirger. Yakıcının alevi yükselir ve yakıcı sönebilir. Eğer, doğal gazın yanma havasında %1,5 CO 2 varsa yanma bozulur, bu yüzden % 2 CO 2 e ulaşırsa alev söner, odalardaki CO 2 seviyesi %5 i geçerse odaların havası bozulur. Alevlenebilirlik Sınırları: Gaz-hava karışımlarının hacim yüzdeleridir. Karışım çok fazla hava veya çok fazla gaz ihiva ederse yanma gerçekleşmez. Her yanabilir gaz veya gaz karışımları için iki alevlenebilirlik sınırı vardır. o ALT LİMİT: Hava ile karışan yanabilen gaz yüzdesi yanmayı sürdüremeyecek kadar düşük ise, o ÜST LİMİT: Gaz-hava karışımı içindeki oksijen mikarı yanmayı sürdüremeyecek kadar az ise, Eğer yanma bu iki sınır arasında başlarsa karışımın sıcaklığını yeerince hızla yükselecek ısı üreilir. Alev, karışım ükeninceye kadar düzenli hareke eder. Gaz-hava karışımının belirli oranlarda, alevin hareke hızı çok hızlı olabilir ve karışım palar. İki sınıra da yakın çok küçük bir aralık vardır, hareke eden alevin hızı çok yavaşladığı zaman karışım alevlenebilir faka palayıcı değildir. Tamamlanmamış Yanmadan Kaçınma Yolları: 1. Cihazlara yanma için gerekli yeerli emiz hava sağlanmalıdır. 2. Cihazlar doğru mone edilmelidir. 3. Cihazların havalandırma ayarı doğru yapılmalıdır. 4. Baca ekipmanları doğru seçilmelidir. 5. Basınç konrolü yapılmalıdır. 6. Cihazların yeerli ve düzenli bakımları yapılmalıdır. Gazın Yanması İçin iki hava gereklidir. İLK HAVA:Karışımdan önce gaz arafından sokulan hava. İKİNCİL HAVA:Alevin kendisi arafından kazanılan hava. Birincil veya ikincil havanın veya her ikisinin eksikliğinde amamlanmamış yanma oluşur. İlk havanın eksikliğinin ana nedenleri şunlardır: 13

14 Hava ızgarasının ıkanması. Hava ayarının çok fazla kısık olması. Yakıcının karışım üpü içindeki ıkanıklığı. Regülaörün yanlış ourulmasından ileri gelen düşük basınç. Enjekör çapının çok geniş olması. Enjekörün yakıcı boğazına çok yakın olması İlk Havanın Eksikliğinin Ekileri: Alev aşağıdaki özellikleri göserir, Cansız ve devrik, Sarı uçlu. İkincil Havanın Eksikliği: Yeersiz havalandırmadan ileri gelen yeersiz hava. Tıkalı baca çıkışı. Gaz hızının çok yüksek olması. İkincil Havanın Eksikliğinin Ekileri: İşleme. Yanmanın köü kokulu oluşu. Köü havalandırmadan ileri gelen amamlanmamış yanma. g.vii.4) DOĞAL GAZIN EMNİYET VE YANGIN TEDBİRLERİ Yüksek kalorili, emiz, sürekli ve raha kullanılabilir bir yakı olan doğal gaz, kokusuz olduğu için kokulandırılmakadır. (Tiyofen, kükürlü organik bileşik). Doğal gaz, renksiz ve gözle görülmediği için bu koku sayesinde cihazlarda ve esisaa meydana gelebilecek bir gaz kaçağının anında hissedilmesini sağlamışır. Tüpgaz (LPG) ve havagazının sahip olduğu yanıcı ve palayıcı özellikler doğal gazda da vardır. Doğal gaz, kapalı bir hacimde %5-%15 limileri arasında bulunduğu zaman bir aeş kaynağıyla emas ederse palama özelliğine sahipir. Bu özelliği göz önünde bulundurularak, kaynağından çıkarılışından cihazlarda kullanımına kadar geçen safhalarda gerekli emniye edbirleri alınmalıdır. Şebekedeki gaz kaçaklarının espiinde oomaik konrollü scada sisemlerinin kullanılması, bina içinde ana emniye vanası, sayaç giriş vanaları, cihaz önündeki açma, kapama vanalarının kullanılması doğal gazın sahalarda emniyele kullanılması ile ilgilidir. g.vii.5) GAZ KULLANICILARIN YAPACAKLARI İŞLEM Doğal gaz kullanıcıları, gaz kokusu aldıkları zaman veya doğal gaz alarm cihazı (eğer varsa) alarm verirse, aşağıda belirildiği şekilde hareke emeli ve önlem almalıdır. (Gaz sayaç üzerindeki uyarı yazısında belirildiği gibi) SAYAÇ GİRİŞ VANASI KAPATILIR. ORTAMI HAVALANDIRMAK İÇİN TÜM KAPI VE PENCERELER AÇILIR. ELEKTRİK DÜĞMELERİ İLE OYNANMAZ, AÇIK İSE AÇIK, KAPALI İSE KAPALI KONUMDA BIRAKILIR. KİBRİT ÇAKMAK VB. GİBİ KIVILCIM SAÇAN MADDELER KULLANILMAZ, SİGARA İÇİLMEZ. EGO ACİL ARIZA EKİPLERİNE 187 YE TELEFONLA HABER VERİLİR. g.vii.6) KONUTLARDA DOĞAL GAZ KULLANIMI Mufaka: Genellikle ocak, fırın ve ocaklı fırın kullanılmakadır. Mufak cihazlarında da doğal gaz kullanılır. Su Isııcıları: Açık bacalı su ısııcılarının bulunduğu bölümde iyi çekiş yapan bir baca bulunmalı ve cihaz mulaka bu bacaya bağlanmalıdır. Su ısııcısı mümkünse am bacanın alına, bu mümkün değilse baca hizasından en fazla 1 m. açıklık bulunacak şekilde mone edilmeli Doğal çekişli cihaz ile baca arasına konulan aık gaz borularında 90 derecelik dirseklerden kaçınılmalı, 135 derecelik dirsekler veya esnek ip borular ercih edilmelidir. Borular elle sökülmeyecek şekilde bağlanmalıdır. Yeerli gaz, beslemesine uygun çapa döşenen gaz 14

15 esisaına mulaka bir ara musluğu konmalı ve musluk ile cihaz arasının bağlanısı ancak bir ale ile sökülebilir şekilde rekorla yapılmalıdır. Su ısııcısının bulunduğu bölümün dışa bakan camında veya duvarında ısııcıya uygun ölçülerde bir havalandırma oluşurulmalıdır. Ancak, yapı aydınlığına bakan pencere ve duvarlara, yanma için gerekli oksijen yeerli oranda sağlanacağı için vanilasyon akılmaz.kullanma açısından bacalı ip su ısııcıları için en uygun yer mufak hacimleridir. Ancak isenen koşullar (uygun havalandırma ve baca olması kaydıyla) sağlandığı akdirde mufak dışındaki bölümlere de açık bacalı su ısııcıları işlemenin onayı alınarak mone edilebilir.denge bacalı su ısııcıları, dış amosfere açık, sabi bir duvar üzerine ve üreici firma monaj alimaına uyularak mone edilmelidir. Ancak yanıcı ve kolay uuşabilir yapı elemanları bulunan duvar yüzeylerine (ahşap, lambri, kağı kaplama vb.) mone edilemez.zemin kalarda bulunan, kapalı olmayan balkonlara açılan ve insan elinin değebileceği bölümlerde yerden 2 m yüksekliğe kadar olan yerlerdeki denge bacalı su ısııcılarının dış amosfere açılan baca çıkışları koruyucu bir kafes içine alınmalıdır. Koruyucu kafesler köü hava koşullarına dayanıklı ve yanmaz bir malzemeden yapılmış olmalı, dışan duvara mone edilmeli ve yanmış gaz çıkış borusu ile meal koruyucunun bağlanısı bulunmalıdır. Sobalar: Gaz ile çalışan sobaların açık bacalı olan iplerinin bulunduğu bölümde iyi çekiş yapan bir baca bulunmalı ve mulaka bacaya bağlanmalıdır. Soba mümkünse am bacanın alına, mümkün değilse baca hizasında en çok 1 m. açıklıka bulunacak şekilde mone edilmelidir. Sobalar sabi bir şekilde, konumuna göre bağlanmalıdır. Sobanın yakın bir yerine mulaka bir ara musluğu konmalı ve bağlanısı soba arafından rekorlu olmalıdır. Baca bağlanılarındaki borularda 90 derecelik dirseklerden kaçınılmalıdır. Yanıcı ve kolay uuşabilir maddelerin bulunduğu bölümlere açık bacalı soba konulmalıdır. Açık bacalı sobaların baca çıkışlarında yönlendiricilerin olması gerekmekedir. Denge bacalı sobalar, dış amosfere açık, sabi bir duvar üzerine ve üreici firma monaj alimalarına uygun olarak mone edilmelidir. Monajda, sobaların soğuk hava akımının olduğu yerlere, özellikle pencere allarına, bölüm içindeki hava sirkülasyonunun en düzgün olacak şekilde sağlanabilmesi için yere yakın olarak mone edilmesi kullanım açısından yararlıdır. Zemin kalarda bulunan, uygun balkonlara açılan ve insan elinin değebileceği bölümlerdeki dış amosfere açılan denge bacalı soba baca çıkışları, aynen su ısııcılarında olduğu özelliklerde koruyucu kafes kullanılmalıdır.sobaların yerleşirilmesinde, yapımcının avsiyelerine kesinlikle uyulmalıdır. Ka Kaloriferleri: Açık bacalı ka kaloriferleri banyo duş, yaak odaları, gerekiğinde yaılabilen odalar, ourma odaları, açık balkonlar ve havalandırılmayan bölümlere mone edilemez. Yanma havasını aydınlıka olmayan iyi çekişli bir havaya sahip ve havalandırma koşullarına am uyan, mufak bölümleri ercih edilmelidir. Ancak aranan şarlar sağlandığında mufak dışındaki bölmelere işlemelerin onayı alınarak konulabilir. Baca bağlanıları isenilen özelliklere göre yapılmalıdır.açık bacalı ve iki sisemli (hem ka kaloriferi hem de su ısııcısı olarak kullanılan cihazlar vb.) kombi cihazları da aynen su ısııcıları gibi ve isenen koşullar sağlanan hacimlere yerleşirilmelidir.cihaz baca çıkışlarında yönlendiricilerin olması gerekmekedir. Denge bacalı ka kaloriferleri ve iki sisemli kombi cihazları aynen denge bacalı su ısııcıları gibi yerleşirilmelidir. g.vii.7) DOĞAL GAZ İLE DİĞER YAKITLARIN KARŞILAŞTIRILMASI Ülkemizde sınai sekörde günümüze kadar kömür, fuel-oil, moorin, LPG gibi yakılar kullanırken 1989 yılından iibaren bu yakılarla birlike doğal gazda kullanılmaya başlanmışır. Dünyada da ülkelerin enerji poliikaları doğrulusunda sınai sekörde doğal gaz kullanımı kimi ülkelerde düşük, kimi ülkelerde ise çok yüksek oranlarda gelişme gösermişir. Ülkemizde doğal gazın sınai sekör ve al sekörlerinde kullanımını ekileyen fakörler, doğal gazın alernaif yakılarla özellikle Fuel-oil ve kömüre göre sekörlere geirdiği avanajlar, doğal gaz kullanımı için yapılacak yaırım ve doğal gazın alernaif yakılara göre fiyaıdır. g.vii.8) İŞLETME ÖZELLİKLERİ: Yakı Temini: Genel de sınai kuruluşlar bulunduğu bölgeye en yakın kömür havzalarının kömürlerini kullanmak durumundadırlar. Bu yörelerden kömür emin edilemediği veya proses için 15

16 uygun kaliede kömür bulunamadığı durumda daha uzak mesafelerden kömürü aşımak durumunda kalmakadırlar. Fuel-oil de yine ankerlerle fabrikaya kadar aşınmakadır. Kuruluşlar bu aşıma işlemlerini en sağlıksız kış şarlarında dahi gerçekleşirmek zorunda olup, bazen gerçekleşmeyen yakı eminleri nedeniyle üreimleri aksamakadır. Yine bu yakıların esellüm işlemleri, soklara boşalılması iş gücü yönünden de kuruluşlara yük geirmekedir. Doğal gazın emini ise kömür ve Fuel-oil e göre daha kolay olup, fabrika eslim nokasına ve buradan da kullanım yerlerine kadar yaz, kış gözemeksizin borularda aşınabilmeke ve günün her saai isenildiği anda isenilen mikarda kullanılma imkanı bulunmakadır. Ayrıca doğal gazın bedeli kullanımdan sonra ödenmeke olup kuruluşlara bir aylık gaz kullanım bedelini bir ay işleme imkanı verilmekedir. Soklama:Kömür ve Fuel-oil kullanan her esis üreimin aksamadan yürüyebilmesi için esisin soklama alanı imkanlarına, mali gücüne üreimin kesiniye uğrama riskinin büyük veya küçüklüğüne yakıın eminindeki güçlüklere bağlı olarak asgari sok bulundurmak durumundadır. Asgari sok demek ise iş gücü ve esisin yerel görünüsünü bozan bir unsur demekir.doğal gaz da ise böyle bir soklama ihiyacı bulunmayıp her an kullanıma hazır olmakadır. Yakı Hazırlama: Kömür ve Fuel-oil in kullanımdan önce, kullanıma hazırlanması gerekmekedir. Kömür kullanan esislerde bu işlem daha fazla zaman ve iş gücü gerekirmekedir.kömürün kırılması, kullanım yerine aşınması oldukça yüksek oranda iş gücü kaybına ve maliyee kalanılmak zorunda kalınmakadır.fuel-oil kullanan esislerde ise özellikle kışın sok anklarının belirli derecelere kadar ısıılarak belirli ısıda uulmaya çalışılması, bu anklardan günlük anklara ve buradan kullanım yerlerine kadar pompalanması yine belirli iş gücü ve maliyee kalanmasına yol açmakadır.doğal gazda yakı hazırlama işlemleri bulunmayıp vanalar açık olduğu müddeçe herhangi bir maliyee kalanmaksızın her an sabi basınça doğal gaz kullanma olanağı bulunmakadır.gerek emin gerek soklama gerekse yakı hazırlama yönünden doğal gaz kömür ve fuel-oil e göre her ür esise avanajlıdır. g.vii.9) VERİM: Doğal gazı verim açısından kömür ve fuel-oil le karşılaşırmak için gaz kullanım amacını göz önünde bulundurmak gerekir. 1. Fuel-oil in içindeki karbon mikarı doğal gazla kıyaslandığında yaklaşık olarak % 11 daha fazladır. 2. Doğal gazın içindeki hidrojen mikarı Fuel-oil le kıyaslandığında 2 ka, kömürle kıyaslandığında ise 7 ka fazladır. 3. Kömür ve Fuel-oil dikkae değer mikarda kükür içerirler. Kömürün içindeki kükür çeşili kömürlere göre %l-%7 arasında değişir. Fuel-oil in kükür mikarı ise kompozisyona bağlı olarak %2-%4 arasındadır. Doğal gaz da ise kükür yokur. 4. Kül genellikle kömürün içinde bulunur. Bu oran çeşili ürlere göre %10 u bulabilir Fuel-oil de ise oldukça az mikarlarda da olsa küle raslanmakadır. 5. Kömürdeki nem oranı yüksekir. Fuel-oil de yok denecek kadar az nem bulunmakadır. Doğal gaz da ise nem yokur. 6. Isı Birimleri aynı olmak koşuluyla bir ısı birimi için Fuel-oil in ve Doğal gazın kullandığı eorik hava mikarı hemen hemen aynıdır. 7. Gazın yanması sonucu oluşan su buharı Fuel-oil in yanması sonucu oluşan su buharının yaklaşık 1.7 kaıdır. Kömüre göre bu oran 3 olmakadır. Bu sonuçların gazın ve fuel-oil in içindeki fazla hidrojenden öürü elde edildiği acıkır. 8. Kömürün ve fuel-oil in yanma ürünlerine dikkae değer mikarda kükürdioksi görülmesine rağmen doğal gazın yanma ürünlerinde kükürdioksi görülmemekedir. 9. Baca gazındaki suyun çiğlenme sıcaklığı kömürde 35 o C, Fuel-oil de 49 o C doğal gaz da ise 56 o C dir. 4-YANGINLARI ÖNLEYİCİ TEDBİRLER. Yangınları Önleyici Tedbirler: Yangını mulak önleyici edbirler düşünülemez. Zira yangını oluşuran üç unsur ( yanıcı madde, oksijen ve ısı ) hayaın vazgeçilmez ihiyaçlarıdır. Öyle ise önleyici edbirler olarak nelerin üzerinde durulacakır. Üzerinde duracağımız konuda 16

17 budur.mulak suree yangını önlememekle beraber büyük oranda yangın ihimalini azalıcı, önleyici edbirler vardır. Burada bu edbirleri şemaik olarak vereceğiz. Yangını Önleyici Tedbirler İnşai Bakımdan Tesisa Bakımından Kullanma Bakımından Diğer Tedbirler Önleyici Tedbirler Önleyici Tedbirler Önleyici Tedbirler Sabi Tesisler Yangın İhbar Yangın Söndürme Bakımından Tesisleri Bakımından Tesisleri Bakımından A) İNŞAİ BAKIMDAN ÖNLEYİCİ TEDBİRLER: İnşai bakımdan önleyici edbirler olarak şu hususlar üzerinde durmak gerekir. A.1) İnşaa ve dekorasyon malzemesi:olanaklar ölçüsünde inşaa ve dekorasyon malzemesi yanmaz veya zor yanıcı maddelerden seçilmelidir. Eseik açıdan düşünülerek dekorasyonda ahşap malzemelerden mümkün olduğu ölçüde kaçınılmalıdır. A.2) Bacaların inşa durumu: Ahşap çaılı binalarda bacaların inşa durumu da başlı başına bir yangın sebebidir. Bacalarda yangın sebebi olan inşaa haalarını şöyle sıralayabiliriz. Bacaların çaı arasından geçirilirken payanda ve ahalara emas eirilmesi. Normalde bacanın bu ahşap kısımlardan cm. açıkan geçmesi gerekir. Bacaların inşası sırasında içlerinin sıvanması; Bacaların içi ancak inşa sırasında sıvanabilir. Sıvanmamış bacalarda uğla aralarında boşluklar aralıklar bulunmaka ve buralardan kıvılcımlar çaıya geçmekedir. Ayrıca bu şekildeki bacalarda kurum oplanmaka kurum ise uuşabilmeke, buradan çaıya veya depo olarak kullanılan çaı aralarında, buradaki kolay uuşan maddeleri yakmakadır. Baca bu şekilde inşa edilmiş ise en azından dışan kalın bir sıva ile sıvanmalıdır. Zira onun içen sıvanması olanaksızdır. Buradaki inşaa haasının üçüncüsü ise, çaı üsündeki kısmının yeeri kadar yüksek olmamasıdır. Bacalar hem yangın bakımından hem de bacanın iyi çekmesi bakımından çaının epe nokasını aşacak şekilde yapılmalıdır. Yükselilmemiş bacadan sıçrayacak kıvılcımlarla da yangın çıkmakadır. Yangın bölme duvarları: Ahşap çaılı binaların çaıları ne kadar uzun olursa olsun ek bölmeli çaı halinde yapılmakadır. Bu durum ise çaının her hangi bir yerinde çıkan yangının kolayca büün çaıyı kaplamasına neden olmakadır. Halbuki; Bu uzun ve geniş çaılar, uğla duvarlarla bölmelere ayrılsa, oralama 10 mere aralıklarla ve çaı üzerinde de 75 cm. kadar yükselilse herhangi bir bölmede çıkan yangın diğer bölmelere daha zor geçecek veya hiç geçmeyecekir. Asansör Moor Daireleri ve Havalandırma bacaları: Asansör moor daireleri genellikle çaı içerisinde bırakılmakadır. Bu durumda al kalardaki yangın baca görevi yapan asansör boşluğu yolu ile moor dairesine ve çaıya sıçramaka ve büyümekedir. Moor dairesinin çevre duvarları çaıyı kesip dışarı çıkmalı ve üzeri kapaılmalıdır. Havalandırma bacaları da keza çaı arasında son bulmamalı çaıdan dışarı çıkmalıdır. Bacaya yakın yapılan kapı ve pencere söveleri: Kapı veya pencere söveleri (Pervaz) odalardan geçen baca duvarlarına yakın veya biişik yapılmaka veya belirli akozlarla baca duvarlarına uurulmakadır. Takozların sürekli ısınması zamanla uuşmalarına sebep olmakadır. Ayrıca buralara gömme dolap yapılması da çok sakıncalıdır. 17

18 Yangına hassas yerlerin ayrılması: Yangına karşı hassas yerlerin inşaa sırasında diğer bölümlerden ayrı yapılması. (Mufak, depo, akaryakı esisleri kalorifer esisaı vs.) Yanmaz boya veya maddelerle kolay yanıcı maddelerin üzerlerinin boyanması: Bir edbir olarak bu hususunda inşaa sırasında dikkae alınması son derece yararlıdır. Yukarıda sayılan edbirlere rağmen yine de yangın çıkabilir. Hele savaşa mulaka çakacakır. Binanın inşa arzı ve yapım planı, çalışmaların kolay yada zorlukla yapılmasına neden olacakır. Yangın Merdivenleri: Yangın merdivenleri. inşaa yapılmadan yapının özelliği ve görünümü bozulmayacak şekil ve yere projede konulur. Yangın merdivenlerinin yerleri görülecek şekilde işarele belirilmelidir. Ulaşması kolay ve yakın yerlere yapılmalıdır. Binalarda yukarıdan aşağıya doğru genişleyecek şekilde yapılır. Bina büyüklüğüne ve mevcu sayısına oranılı olacak şekilde geniş yapılmalıdır. Lüzumsuz eşyalar ile asla kapaılmaz, kililenmez. Yuvarlak yapılmaması daha idealdir. Kafes şeklinde yapılmamalıdır. Hava sirkülasyonu olmayan yere yapılmalıdır. Malzeme (ısınmaz malzeme kullanılır) hafif meal kullanılır. B) TESİSAT BAKIMINDAN ÖNLEYİCİ TEDBİRLER:: Binalarda çeşili sabi esisler vardır. Bunların yangınla ilgili olanları aşağıda belirilmişir. B.1) )Sabi esisler bakımından alınacak önlemler:elekrik esisaına, su esisaına, havagazı esisaına, kalorifer esisaına, paraoner esisaına ( yıldırımlık ) ve drenaj esisaına göre önleyici edbirler olarak incelenir. B.1-a) Elekrik Tesisaı: Elekrik esisaının yapılmasında aşağıdaki hususlarda dikkali olunmalıdır. Kargir ve beonarme binalarda elekrik esisaı (sıva içi) olarak yapılmakadır. Bu durumda; boru ve kablolar izolasyon bakımından dayanıklı olmalıdır. Buva, anahar, priz, boru içi kablo ekleri çok iyi izole edilmelidir. Tesisa baca yakınından veya üzerinden geçirilmemelidir. Ahşap yapılarda esisa sıva üsünden, açıkan geçirilmeli, kabloların geçiği borular kalın olmalıdır. Tesisaa kullanılan sigoralar oomaik olmalı, erime esasına göre yapılmış sigoralarda ise sigora eli kablo ellerinden daha ince ve kolay eriyici olmalıdır. Elekrik esisaı genel projesinde keyfi hiçbir değişiklik, esisa amamlandıkan sonra da hiç bir ek yapılmamalıdır. Tesisaın opraklama eribaı olmalıdır. Elekrik esisaı üç veya alı ayda periyodik konrole abi uulmalıdır. Elekrik esisaı ile ilgili olarak yapılacak konrollerde yekili bir eknisyenle rapor umalı, eksiklerin giderilmesi için kurum amirine bir yazı ile sunulmalıdır. B.1-b) Su Tesisaı: Su esisaı sabi esis olarak, çıkmış yangını anında ve başlangıça söndürebilmek için önleyici ve koruyucu bir rol oynamakadır. Tesisaın belirilen görevi yapabilmesi için aşağıdaki hususlara göre esis edilmelidir. Tesisa, binadaki sıhhi esisa ile yangınlarda harcanabilecek suyu sağlayacak kapasiede yapılmalıdır. Binanın her kaında ve kaın genişliğine uygun alarak yangın musluğu bulunmalıdır.büyük binaların çaı arasında dahili yangın muslukları ile doğrudan bağlanılı su deposu yapılmalıdır. Tek depo yapılmış ise suyun 2/3 nü yangında kullanmak üzere eriba alınmalı,depo üs kısmında esisaa, al kısmından yangın musluğuna bağlanmalıdır. d-büyük binalarda hidrofor siseminin bulunması sağlanmakadır. B.1-c) Havagazı Tesisaı: Havagazı aş kömürünün, havagazı fabrikalarında 16 saa C ye kadar ısıılması ile elde edilen ve bileşiminde hidrojen, karbon monoksi, hidrokarbür, azo ve karbondioksi bulunan havadan yarı yarıya daha hafif bileşiminde % 10 karbondioksi bulunması nedeniyle de zehirli bir gazdır.gazın havadaki oranı % 8,33 den az veya % 20 den 18

19 fazla olması halinde parlama veya palama olabilir. Binalardaki havagazı esisaında yangını önlemek bakımından alınması gereken önlemler şunlardır; Tesisa periyodik konrole abi uulmalıdır. Ek yerlerinde delik, açılma ve yıpranma varsa giderilmelidir. Hava gazanın bağlı bulunduğu ocak, fırın, şofben gibi aygıların kullanma musluğunun birkaç mere gerisinde ikinci bir musluk daha olmalıdır. Her dairenin veya büyük binaların her bölümünü kapsayan bir ana musluğu bulunmalıdır. Binadaki büün esisaı kapaabilecek, giriş kapısı yanında bir genel musluk bulunmalıdır. Gerekiği zamanlarda büün binanın gazı bu ana muslukan kapaılabilmelidir. B.1-d 4) Kalorifer Tesisaı: Kalorifer esisaının çeşili ipleri bulunmakadır. Kömürle çalışan esisa; yakı maddesi kömürdür. Bunun için bacaların durumu çok önemlidir. Önceki konuda değinildiği gibi düzgün olmalı ve kapasiesine göre ocak bağlanmalıdır. Bacalar sık sık emizlenmelidir. Kazan dairesi ile kömür deposu olarak kullanılan yerler; Birbirinden ayrı olmalı bağlanı yanmayan bir kapı ila sağlanmalıdır. Her hangi birinde çıkan yangının diğerine sıçraması böylece engellenmiş olur. Foil-oil ile çalışır esisa: Yakı maddesi foil-oil adı verilen perol ürünüdür. Dikka edilecek husus foil-oil anklarının kazan dairesi ile iribaının sağlanması ile ankların nasıl konulacağıdır. Foil-oil ankları kazan dairesinin dışında mümkün ise binanın dışında olmalıdır. Tanklar yeralı yer alı biçiminde yapılmalıdır. Bodruma mone edilecekler ise bu akdirde kazanlar bölme duvarlarla çevrilmelidir. Kazanlara yakı boru ile geirilmeli boru üzerinde bir kaç yerde musluk bulunmalıdır. Ka Kaloriferleri: Moorin veya gazyağı ile çalışır. Tesisaın yakı ankı genellikle balkonlarda bulunmaka, kazanı ise evin uygun bir yerine yerleşirilmekedir. Mümkün olduğu oranda bu şekilde bir esisa kurulmamalıdır. Zaman zaman yangınlara neden olmakadırlar. B.1-e)Paraoner Tesisaı (Yıldırımlık): Bilindiği gibi bu esisa, bir yangın nedeni olan yıldırım düşmesi halinde binaya zarar vermeden düşen yıldırımı oprağa geçiren bir sisemdir. Özellikle yüksek binalarda bu ür bir esisaın yapırılması gereklidir. Başlıca dör parçadan oluşur: Yıldırım yakalama parçası, Çaı ilekenleri, Topraklama, İndirme ilekenleri, B.1-f ) Drenaj: Tehlikeli, parlayıcı, palayıcı maddelerle çalışan (Baru vb.) işyerlerinde yerlerde biriken ehlikeli madde arıklarının ahliyesini sağlayan akar sisemdir. B.2 ) Yangın İhbar Tesisleri: Yangın söndürme işleminde esas ve önemli fakör ilk müdahale zamanını en aza indirmekir. Böylece yangın en az kayıpla önlenmiş olur.bunun içinde yangının zaman geçirilmeden haber verilmesini sağlayan değişik ve çeşili yangın uyarı sisemleri kurulmakadır.biz bu sisemleri; * Mekanik Sisem, * Oomaik Sisem,olmak üzere ikiye ayırabiliriz. B.2-a) Mekanik Uyarı Tesisleri: Çok basi sisem olan yangın çanı ve kamu binalarının bir çoğunda bulunan konrol panolu ve ihbar düğmeli (buonlu) uyarı sisemleri vardır. Buonlu sisem: Büünüyle elekrikli zil sisemine dayanmakadır. Binada yangın çıkma olasılıklı yerlerin duvarlarına camlı bir koruyucu içine konulmuş bir zil düğmesidir. Yangın anında cam kırılır ve düğmeye basılarak uyarı yapılır. Sesli ve ışıklı uyarıcı ile panodan yangının yeri belirlenerek yangına ekiplerle müdahale edilir. Bu durumda yangını bir kişinin görmesi ve sisemi harekee geçirmesi gereklidir. O halde içinde çoğu zaman insan bulunmayan ambar, depo, anrepo, müze, arşiv, galeri vb. gibi yerler için uygun bir sisem değildir. B.2-b) Oomaik Uyarı Tesisleri: İçinde insanın bulunmadığı yerlerde hem bina içindekilere, hem de söndürme sisemini harekee geçirmede oomaik çalışan ayrıca şehir ifaiyesine de aynı anda bildirebilen sisemlerdir. Bu sisem sayesinde şehir ifaiyesi anında haberdar olur. Ayrıca olay mahalline ulaşıncaya kadar görevli personelin yada oomaik yangın söndürme siseminin ilk 19

20 müdahaleyi yapması sağlanmış olur. Bu sisemde yer alan yangını algılayacak duyar elemanları ise muhemel yangın ehlike kaynaklarına göre seçilmelidir. Duyar uyarı elemanlarını aşağıdaki gibi sınıflayabiliriz. Isı Duyar Elemanları: Oram sıcaklığında oluşan değişmeyle uyarı veren araçlardır. Bunlar iki ipirler. o Normal sıcaklık üsü ayarlaması yapılır, oramının sıcaklığı ayarlanan sıcaklığın üsüne çıkığında uyarı veren ipir. o Sıcaklığın çok kısa zamanda ve hızlı yükselebileceği yerlerde ehlike sınırına ulaşmadan uyarı veren yükselmeli ipir. Duman Duyar Elemanlar: Genellikle yanma olayında öncelikle duman (gazlar) oluşur, dumana hassas olup uyarı veren bu araçlar iki ipir. o Gaz değişimini içindeki radyoakif kaynak vasıasıyla duyar elemandır.oramdaki duman (gazların) değişmesiyle uyarı verir. o Opik olarak çalışan foo-sel prensipli duyar uyarı elemanıdır. Alev Duyar Elemanlar: Bazı yanma olaylarında duman (gaz) ve sıcaklık belirilerinden önce alevle birlike hızla yayılan yangınlar oluşur. Bu ür yangınlar için kullanılan alev duyar elemanları 5-20 H 2 frekanslar içinde alevin yayıldığı ulraviole radyasyonu hissedebilmeke ve uyarı vermekedir. Palama Duyar Elemanlar: Palayıcı maddelerin depolandığı yerlerde kullanılan bu araçlar, palama öncesi oluşan gazları hissederek uyarı vermekedir. B.3 ) Yangın Söndürme Tesisleri: B.3-a) Oomaik Sabi Yangın Söndürme Tesisleri: Yangın uyarısı ile birlike anında yangın söndürme işleminin oomaik olarak yapılmasını düşünüyorsak aşağıdaki sabi söndürme sisemlerinin kurulması gerekir. Ancak bu sisemler kurulmadan önce çıkabilecek yangın çeşileri, bunlara karşı alınacak önlemler sapanmalı, gerekli planlama sonu sisem seçimi yapılmalıdır. Yağmurlama (Sprinkler) Sisemi: Genellikle ısı arışı ile birlike çalışmaya başlayan bir sisemdir. Yangın anında suyun yağmurlama veya pulverize sis şeklinde boşalılması esasına dayanır. En yaygın uygulama sahası olan bir sisemdir. A sınıfı yangınlar için En ideal sisemdir. Köpüklü Söndürme Sisemi: Köpük yapıcı kimyasal madde belli oranda basınçlı su ile karışarak köpük oluşurur. Yanan sıvının yüzeyini kaplar. Özellikle akaryakı yangınlarının çıkabileceği esislerle gemiler, uçak hangarları gibi benzeri yerlerde kurulacak bir sisemdir. Kuru Tozlu Söndürme Sisemi: Kimya fabrikaları, nükleer enerji isasyonları, rafineriler vb. yerlerde esis edilen sisemdir. Kuru kimyasal söndürme ozunun genellikle azo veya C0 2 gazı basıncı ile püskürülmesi esasına göre çalışan bu sisemin kg. oz kapasiesi vardır. B.3-b) C0 2 Gazlı Söndürme Sisemi: Gemilerin makine daireleri, boya kabinleri, mabaa makineleri vb. yerlerde kurulacak bir sisemdir. C0 2 gazının, yüksek basınç alında çelik üplere doldurulması yada soğuma ile alçak basınç alında bulundurulması halinde yangın anında oomaik olarak boşalılması esasına dayanır.bu sisemde kullanılan üp ve borular çekme çelik olmalı, kaynaksız imal edilmelidir. B.3-c) Halon Gazlı Söndürme Sisemi: Telefon sanralleri, makine dairelerinde, elekrik Panolarında, bilgisayar odalarında, uçakların moor bölümlerinde vb. hassas makinelerin Bulun - duğu yerlere halon gazlı söndürme sisemleri kurulmalıdır. Bu sisem; C0 2 gazına kıyasla daha az basınç alında üplerde depolanan üsün söndürme gücü nedeniyle daha az mikarda kullanılan BCF veya BTM gibi halon gazlanın yangın anında püskürülmesi esasıyla çalışır.bcf: Bromchlordifluoromehan (Brom, Klor, 2 Flor,Mean) BTM:Bromrifluoromehan (Brom, 3 Flor, Mean) B.3-d ) Diğer Sabi Yangın Söndürme Tesisleri: Dahili yangın muslukları, Sabi su sisemi, 20

21 Yangın kapıları. C) KULLANMA BAKIMINDAN ÖNLEYİCİ TEDBİRLER : Binanın, binadaki sabi esislerin ve her çeşi eşyanın ve donaımın kullanılmasında dikka edilmesi gereken hususlar kullanma bakımından önleyici edbir olarak ele alınacakır.kullanmadaki haalar,ihmaller veya bilgisizlik bir çok yangının nedeni olmuşur ve olmakadır. C.1 )Bacalarda biriken kurumlar sık sık emizleilmelidir. Baca kurumlarının uuşması, bacaya aşırı derecede kızdırır, çalaabilir. Böylece bacaya emas eden ahşap kısımlar uuşabilir. Baca çalaklarından çıkan kıvılcımlar çaıdaki ahşap madde veya yanıcı maddelere emas ederek yangınlara neden olabilir. Bacalar yakıın cinsine uygun olarak sık sık emizlenmelidir. Soba bacaları en çok iki ayda bir, kalorifer ve mufak bacaları ise ayda bir kere konrol edilerek emizlenmeli ve üzerine kıvılcım kafesi konmalıdır. C.2 )Çaı araları emiz olmalıdır. Çaılarda, yangına karşı korunma gereçlerinden başka diğer herhangi bir eşya yanıcı palayıcı madde vb. bulunmamalıdır. Çaıya açılan kapılar daima kilili olmalı ve anaharları ilgili amirde bulundurulmalıdır. Çaılarda sigara içilmemeli, çakmak, kibri gibi maddeler aydınlaıcı olarak kullanılmamalı, yalnız elekrik el fenerine izin verilmelidir. C.3 )Soba Kuruluşları: a-soba ve boruları yanma olasılığı olan maddelere en az cm. kadar aralıklı olmalıdır. b-soba allarına 10 cm. kadar yüksekliğinde çinko veya kaplı ablo konmalıdır. c-baca olmayan odalarda soba boruları, sac konan pencerelerden çıkarılmalı kalkan,saçak gibi ahşap kısımlara25 cm.açıka ve çaı seviyesini aşacak kadar yükselilmelidir. Borular binaya emas eirilmemeli, demir kelepçelerle espi edilmelidir. C.4 )Soba Yakılışı: Sobalar normal olarak çıra ile uuşurulur. Zorunluluk halinde gaz, ispiro gibi maddeler paçavra üzerine dökülmeli, Akaryakı kabı uzaklaşırılarak, yakılı paçavra ıpkı çıra gibi kullanılmalıdır. Sıcak kısmen sönmüş sobayı ekrar alevlendirmek için üzerine akaryakı dökülmesinden kaçınılmalıdır. Sobalarda kağıların yakılma zorunluluğu olduğunda azar azar ve soba alevli iken yapılmalıdır. C.5 )Soba Yanarken Dikka Edilecek Hususlar: Soba yakımın da hiç bir şekilde akaryakı kullanılmamalı veya akaryakıla çalışmamalıdır.soba civarına, soba allığı üzerine kibri kuusu bırakılmamalıdır.soba erafında çamaşır kuruulmamalı, kuruyup kolay yanması için odun konmamalıdır. C.6) Kalorifer Ocaklarında Dikka Edilecek Hususlar: Kalorifer ocakları erafına odun, kömür vb. gibi yanıcı şeyler konulmamalıdır. Ocağa fazla kömür amamalı, devamlı alevli yanmasına dikka edilmelidir. Kalorifer kazanı gösergelerindeki limilere dikka edilmelidir. Kalorifere ai su deposunda su seviyesinin alçalmasına dikka edilmelidir. Kazan ve esisaın yanması, palaması olasılığı vardır. Akaryakıla çalışan kalorifer kazanlarının ilk yakılışında kazan içinde yakı sızınısı olup olmadığı konrol edilmelidir. Yakı depolarına yakı boşalılırken yangından korunma edbirleri alınmalıdır. Radyaörlerin bulunduğu odalar;gereğinden çok kızabilecek radyaörlerin emas eiği ül, perde vb. uuşması veya yakınındaki ispiro, benzin gibi maddelerin buharlaşarak kendi kendine veya alevli bir madde ile eması sonucu yanması veya parlaması olasılığı göz önünde uulmalıdır. C.7 ) Linyi Kömürü Yangını ve Sok Şekilleri: Isınma amacıyla ve iş yerlerinde en çok kullanılan kömür cinsidir. Linyi Kömür yangını soklama yanılışlarından ileri gelir. Linyi kömürü yağlı ve kaygan yüzeylidir. Birbirleri üzerinden kayarlarken sürünme sonucu ısı arması ve saik elekriklenmeye neden olurlar. Isınan kömürler gaz yaymaya başlar ve zamanla uuşurlar. Bina allarında bu gazlar zehirli olduklarından yaşam için ehlike arz ederler.tuuşan kömürlerin söndürülmesi güçür. Kömürleri bulunduğu yerden dışarıya çıkarmak veya havalandırmak gerekir.linyi kömürü yönemine uygun soklandığı akir de yangın ehlikesi oradan kalkar. Kömür kapalı yerde sok yapılacaksa: 21

22 Taban çapı en çok 3, yüksekliği 1,5 m. olabilecek biçimde piramiler şeklinde yapılmalı, yığınlar arasında 0,50 cm. aralık bulunmalıdır. Kömürlük pencereleri açık bırakılmalı veya yoksa havlandırmayı sağlayacak başka eriba yapılmalıdır. Kömürlük su sızınılarından veya doğal nemden korunmalıdır. Büyük soklarda yığınların çeşili yerlerine ve yığının üs kısmını aşacak şekilde derinliğine gimek ve 4 m. olmak üzere dip ve kenarları delikli ve en az 15 cm. lik kalaslardan yapılmış hava bacaları konulmalıdır. Yığınlar içerisine bırakılacak demir süngülerle zaman zaman ve özellikle derinliklerindeki ısı armaları konrol edilmelidir. Kömür açık havada sok yapılacaksa: Taban genişliği en çok 4, yüksekliği 2 mere olmak üzere abanı yerden üçgen prizma şeklinde yığılmalıdır. Aynı alanda çok sayıda yığınlar yapılacaksa, yığınlar arasında 1-1,5 merelik aralıklar olmalıdır. Yığınlar erafında küçük arklar açılarak, yağmur sularının burada oplanmaması sağlanmalı, yığınların abandan ıslanması önlenmelidir. Büyük soklarda usulüne uygun şekilde havalandırma bacaları konmalıdır. C.8 ) Gaz Sobaları: Borulu ve borusuz cinsen olanları vardır. Yapılış esasları ve kullanma durumları hemen hemen birbirlerine benzer. Tehlike nokaları; Gaz ayarları sobanın kullanma alimaına uygun olmalıdır. Yakılmadan önce, yanma hücrelerinde birikmiş gaz bir beze ve üsübüye emdirilerek alınmalıdır. Parlama olduğunda gaz ayarı derhal kapaılmalı ve gazın yanma hücresine gidişi engellenmelidir. C.9 ) Elekrik ve Elekrikli Aygılar: Kullanma bakımından önlemler şu şekilde sıralanabilir; Buşonlu ip sigoralarda, sigora aığı zaman amperaja uygun değişirilmeli, olanak bulunmadığı akdirde buşon üzerine dayanıklılığı belli akım yükselmesi veya bir kısa devre anında derhal devreyi kesecek incelike el sarılmalıdır. En güvenli yol oomaik sigora kullanmakır. Elekrik ocağı, Elekrik ızgarası, Elekrik sobası, Elekrik üüsü vb. gibi aleler yanabilecek eşya üzerinde, yakınında veya emas halinde olmamalı, iş biiminde prize akılı unuulmamalıdır. Radyo, TV, aygıların bobin ve lambaları uzun kullanılma sonucu kızabilir, yanmalara yol açabilir. C.10 ) Liki Perol Gazı: Liki perol gazı ile ilgili kullanım edbirleri hakkında yangın sebepleri konusunda geniş açıklama yapılmışır. D) DİĞER TEDBİRLER: D.1)Yasal Tedbirler: Yangınların çıkmasını önleyebilmek için her şeyden önce yapılacak şey yangınlara karşı alınacak önlemleri yasalar ile düzenlemekir. Alınacak önlemler ve edbirler yasalar ile düzenlenmediği sürece ekili olamaz, yasal düzenlemelerde ancak noksansız ve gereken önem verilerek uygulandığı akirde yangına karşı edbirler ekili olacakır. Yurdumuzda birçok Kanun,Tüzük,Yönemelik ve sair mevzua da yangınla ilgili maddeler yer almışır. Ancak bunlar arasında bir birlik ve uyum olduğu söylenemez. Yangınla ilgili mevzua ve yasal edbirler yangın kiaplarında verilmişir. Ancak yasal edbirlerin gelişen ve değişen koşullara uygun biçimde ve birbiriyle koordineyi sağlayarak değişirilmesi çalışmalarının kesinisiz devam emesi gerekmekedir. D.2)Eğiim Tedbirleri ve Deneimler: D.2-a ) Halkın Eğiimi: Yangınlara karşı önlem alınması bakımından halkımız birçok önemli hususa gereken önemi gösermemeke, dikkasizlik, bilgisizlik ve ihmal neicesinde yangınlara sebebiye verilmekedir. Bu hususa halkımızı eğimek en başa gelen görevlerdendir. Eğiim değişik çeşilerde ve şekillerde mevcu imkanlara göre yapılabilir (Seminer, Konferanslar, Mahalli Gazee, Gezici araçlar, El ilanları, Basın TRT vb. şekillerde) 22

23 D.2-b ) Okullarda Eğiim: Yangınlara karşı nasıl edbir alınacağı ve nelere dikka edilmesi gerekiği,çocuklara okul çağlarında eğiim yoluyla öğreilmelidir. Bilhassa ilköğreim ve Ora öğreimde öğrencilere bu bilgilerin verilmesi son derece yararlı olur. D.2-c ) Çalışan Personelin Eğiimi: Resmi ve özel kuruluşlarda çalışan personele çeşili zamanlarda konferanslar düzenlenerek yangın hususunda eğiilmeli ve abikalar yapılmalıdır. İşyerlerinde ocak vb araçlar kullanılmamalı, kullanma zorunluluğu var ise kullananlar eğiilmeli, personel ahliye planları yapılmalıdır, bu planlar zaman zaman uygulanmalı aksayan yönler düzelilmelidir. D.2-d ) Ekiplerin Eğiimi: Resmi ve Özel Kurum ve Kuruluşlarda yangın ekipleri kurulmalı, eğiilmeli, abikalar yapılmalıdır. Bu hususa gerekli konroller ve denelemeler yapılmalı noksanlıklar derhal amamlaılmalıdır. S. NO.YANGINLARA KARŞI ALINAN TERTİP VB TEDBİRLERE AİT ÇİZELGE KONTROL EDİLECEK HUSUSLAR 1 Kurum Ve Kuruluşlarda Yangınlara Karşı Teşkil Edilen Ekiplerin Mevcu Bulunup Bulunmadığı. (2002/4390 Sayılı Yönemelik 6/ Sayılı Tüzüğün İlgili Maddelerine Göre) 2 Noksan Ve Tamire Muhaç Yangın Söndürme Cihaz Ve Alelerinin Yekililere Bildirilip Bildirilmediği. 3 Kurum Ve Kuruluşlarda Yangın Söndürme Özel Talimaının Bulunup Bulunmadığı. 4 Son Bir Ay İçinde Kaç Defa Yangın Söndürme Alarmı Yapıldığı. (Haberli- Habersiz) 5 Mahalli İfaiye Teşkilaı İle İriba İmkanlarının Mevcu Olup Olmadığı. 6 Eğiimde Bu Hususa Personele Bilgi Verilip Verilmediği Tabiki Çalışma Sonuçları. 7 Yangınlara Müessir Yerlerde Ne Gibi Özel Tedbirlerin Alındığı. (Depo- Akaryakıın Bulunduğu Yer, Fırın, Mufak, Kalorifer Dairesi Vb.) 8 Soba Borularının Ve Bacalarının Ne Gibi Konrole Tabi Tuulduğu. 9 Konağa Müsai Tesisaların Mevcu Olduğu Yerlerde Ne Şekilde Tedbirlerin Alındığı. EK-1 DUR UM 5-YANGIN SÖNDÜRME YÖNTEMLERİ, SÖNDÜRÜCÜ MADDELERİN ÖZELLİKLERİ VE YANGIN SÖNDÜRME CİHAZLARI. A- Yangın Söndürme Usulleri (Prensipleri): Meydana gelmiş bir yangın olayını oradan Kaldırabilmek için (söndürebilmek için) yanmanın şarlarında beliriğimiz üç esasın birisinin yok edilmesi gerekmekedir. Bu esasları haırlayacak olursak yanma olayının meydana geiren yanıcı madde, ısı ve oksijenden herhangi bir anesinin oradan kaldırılması yangın üçgeninde de izah edildiği gibi yanmayı oradan kaldıracakır. Bu emele dayanılarak yangın söndürme prensiplerini aşağıda göserilen şekilde sisemaize edebiliriz. A.1) Soğuarak söndürme: (Isıyı azalma veya oradan kaldırma) Su ile soğuma, Yanıcı maddeyi dağıma, Kuvveli üfleme. A.2 ) Havayı kesme: (Oksijeni yok eme veya oranını düşürme) Örme, Boğma, Oksijeni azalma. 23

24 A.3 ) Yanıcı maddeyi oradan kaldırma: Yanıcı maddeyi ısıdan ayırmak, Ara boşluğu meydana geirmek, Yukarıda saydığımız söndürme prensiplerini ek ek ele alarak inceleyelim. A.1) Soğuarak söndürme: Yanma sırasında yanıcı maddenin ısısı maddenin cinsine göre yanma ısısının alına düşürülürse yanma olayı oradan kalkacakır. Yanma ısısını düşürücü usuller çeşili olmakla beraber en çok kullanılanları şunlardır. A.1-a )Su ile soğuma : Su ile soğuma soğuarak söndürme prensipleri içerisinde en başa gelir.suyun elverişli fiziksel ve kimyasal özelliği yanında bol bulunması ve ucuz olması nedeniyle en çok kullanılan yangın söndürme maddesidir. Su yangının söndürülmesinde yanıcı maddeden ısı alarak yanma ısısını düşürme özelliğine sahipir. Su sıvı halde bulunur. Isı ile emas eiği akdirde buhar haline geçer, bu esnada çevreden ısı apsorve eder. 100 o C. deki bir gram su buhar olmak için çevreden 537 kalorilik ısı emer. Yangında kullanılan suyun ısısı o C. oram sıcaklığında bulunduğundan 1 gramının emdiği ısı mikarı yaklaşık olarak 600 kalori olmakadır. Bu da yanan cisimden emilen ısı olup yanma ısısını düşürür. Böylelikle yanan cismin ısısı buharlaşan suya akarılmış olur. Yanıcı madde ısısı düşüğünden yanma olayı da oradan kalkar. Su yalnızca soğuma yoluyla değil aynı zamanda pülvarize (Aomize, yağmurlama) şeklinde kullanıldığı zaman oksijeni kesme özelliğine de haizdir. Su genellikle ahşap yangınlarında ( A sınıfı) kullanılır. Ancak ahşap yangının çıkış nedeni elekrik ise yanan oramdaki elekrik akımının kesildiği kesinlikle espi edilmedikçe su ile yangın söndürülmesi yapılmaz. Çünkü su ileken bir maddedir. Su yukarıda bahsedildiği gibi pülvarize şekilde kullanıldığı akdirde (Akaryakı yangınlarında) B sınıfı yangınlarda söndürücü olarak kullanılır. Bu konuda havayı kesme bölümünde daha geniş bilgi verilecekir. Su yangın söndürmesinde olduğu kadar yangının yayılmasına da engel olmakadır. Yangının yayılması muhemel bölgelerdeki yanmaya müsai maddeler su ile ıslaılarak yanma ısıları yükselilir. A.1-b )Yanıcı maddeyi dağıma : Soğuarak söndürmenin bir başka ürü de yanıcı maddeyi dağımakır.yanıcı maddenin dağıılması bir an için daha geniş alanı hava ile (Oksijen)emasa geçmesini sağlayacağından yangının genişlemesine neden olacakır. Ancak yanan maddenin dağıılmasıyla yangından oluşan oplam ısı bölünecek, yanan cismin bir külesine düşen ısı azalacak ve yangın yavaş yavaş sönecekir. Bu ip söndürmelerde dağıılan yanan maddelerin çevresinde başka bir yanıcı maddenin bulunmamasına dikka edilmelidir. Aksi akdirde, yangının söndürülmesi yerine büyümesine sebebiye verilir. Genellikle bu ip söndürmeler ahşap gibi külesel olan A sınıfı yangınlarda kullanılır. Unuulmamalıdır ki bu ip söndürmeler anında yangını söndürmez. Zamana bağlı olarak sönme olayı meydana gelir. Bu ip söndürmeler yangının yayılmasına sebebiye verdikleri için akaryakı yangınlarında kai suree kullanılmaz. A.1-c )Kuvveli üfleme: Yanan madde üzerine kuvveli olarak üflenen hava alevin sönmesine ve yanan maddenin ısısının belirli oranda azalmasına neden olacakır. Bu ip söndürme ilkesiyle başlangıç yangınlarında başarı elde edilebilir. (Mum, kibri, çakmak, bir parça kağı alevinin söndürülmesi gibi) büyümüş ve belirli boyulara ulaşmış yangınlarda yeerli söndürmeyi sağlayacak üfleme veya hava akımı sağlanması praike imkansız olduğundan söndürmeye yeerli olmayacak bir hava akımının sağlanması da yangını büyüecek ve yayacağından sakıncalıdır. A.2 )Havayı kesme: Yanma olayının meydana gelebilmesi için gerekli üç şaran biri olan oksijen yanma esnasında oradan kaldırılır veya %14 ün alına düşürülürse yanma olayı oradan kalkacakır. Oksijeni azalarak oradan kaldırarak yangının söndürülmesi usulüne havayı kesme denilmekedir. Bu olayı genelde örme, boğma, oksijeni azalma şeklinde inceleyebiliriz. A.2-a )Örme: Yanan maddelerin üzerine havayı kesmek (Oksijeni oradan kaldırmak) için örülen veya yayılan maddelerle yapılan söndürme işlemine örme denir. Kuru yanıcı madde (kaı) yanıcı madde yangınlarında ve başlangıç halindeki yangınlarda örü olarak halı, kilim, branda, baaniye ve kum gibi maddeler kullanılırlar. Akaryakı yangınlarında örü olarak köpük, klor, azo, karbonamonyak gibi maddeler kullanılır Örü olarak kullanılan malzemeler yanan cismin üzerinde bir abaka eşkil ederek yangının hava ile emasını keser. 24

25 A.2-b )Boğma: Oluşan yangının oksijenle ilgisini önlemek veya yanma için gerekli oksijen oranını azalmak amacıyla yapılan işlemdir. Bu ür söndürmeler özellikle kapalı yerlerdeki yangınlarda kullanılır. (örneğin, bir odada oluşan yangına gerekli oksijenin gelmesini önlemek amacıyla kapı, pencere havalandırma bacaları gibi hava gelebilecek açıklıkların kapaılmasıyla oksijen yenilenmesine mani olunarak yangın söndürülür. A.2-c )Oksijeni azalma: Yanma olayının olabilmesi için diğer şarlar yanında oksijenin oramda %14 nispeinde bulunması gerekmekedir. Hava karışımında %21 oranında oksijen bulunduğundan normal koşullarda her yerde yanma olayı meydana gelebilmekedir. Şaye oksijeni oramda %14 ün alına düşürürsek yanma olayı oradan kalkacakır. Bu esasa dayanılarak oluşurulan söndürme prensibine ise oksijeni azalma yönemi denilmekedir. Oksijeni azalıcı maddeler kimyevi ozlar karbondioksi gazı gibi maddelerdir. Bunlar hem örme (oksijeni kesme) hem de oksijeni azalma sureiyle yangınları söndürücü nielikedirler. A.3 ) Yanıcı maddeyi oradan kaldırma: Yanma olayını meydana geiren üç şaran yanıcı maddeyi oradan kaldırmak sureiyle yanma olayının oradan kaldırılması. Bu husus yanıcı maddeyi oradan kaldırmak, yanıcı maddeyi ısıdan ayırmak, ara boşluğu meydana geirmek gibi yönemlerle uygulanır. A.3-a) Yanıcı maddeyi oradan kaldırmak : Bu yönemle yapılan söndürmelerde bizza yanan maddelerin oradan kaldırılması gerekmekedir. Bu yönem genellikle gaz halindeki yanıcı maddeler yangınlarında ekendir. Örneğin yanan bir havagazı veya LPG. gazının vanasının, kapaılarak yanma olayına son verilmesi gibi. A.3-b) Yanıcı maddeyi ısıdan ayırmak : Kaı yanıcı maddenin ana küleden ayrılması sureiyle yapılan söndürmedir. Bu konuda yanıcı maddeyi dağıma izah edilirken geniş bilgi verilmişir. A.3-c ) Ara boşluğu meydana geirmek: Bu yönem yangının genişlemesini önleyerek zamana bağlı olarak söndürülmesini sağlar. Meydana gelmiş yangınların üzgar ekisiyle civardaki yanıcı diğer maddeleri ekileyerek yanma olayının büyümesi söz konusu olduğu durumlarda yanan kısım ile yanabilecek kısım arasındaki yanıcı maddelerin oradan kaldırılmasıyla meydana geirilen boşluklardır. Örneğin, orman yangınlarında yanan kısım ile yanmamış kısım arasındaki ağaçların kesilmesi ve oların emizlenmesi, büyük mahalle yangınlarında çevredeki binaların yıkılması gibi. B ) Yangın Söndürmede Kullanılan Maddeler : Yukarıdaki konularda yangın söndürme Prensiplerini incelemişik. Yangının söndürülmesi için bu prensiplerin sağlayıcı maddeler kullanmak zorunluluğu vardır. Aşağıda bu maddeleri ek ek ele alarak inceleyeceğiz. B.1 ) Su:Yangın söndürmede en fazla kullanılan madde sudur. Su serinleici, kapaıcı, akıcı, karışıcı ve yayılıcı özelliklere sahip bir maddedir. Normal harare derecelerinde oldukça ağırdır. Bir gram donmuş (buzun) suyun, sıfır sanigra derecedeki bu halinde, sıfır derecedeki su haline dönebilmesi için 80 kalori gereklidir. Bir gram suyun ısısını bir derece yükselebilmek için bir kalori gereklidir. Bu demekir ki: Su, kendi ısısını arırabilmek için oldukça önemli bir mikarda sıcaklık apsorbe (emmek) ederek emas eiği maddeleri soğuur. Bu soğuma sırasında ise 1 cm 3 suyun buhar haline geçerken 1700 cm 3 lük bir hacim kazandığını dikkae alırsak meydana gelen hacim genişlemesinin ne kadar büyük olacağı aşikardır. O halde; yangın alanına püskürülen su ısı emerek buharlaşır ve hacimce genişler, yoğunlukça oksijenden ağır olduğu için yanıcı madde üsünü ve çevresini kaplar, oksijeni oramdan uzaklaşırır. Suyun söndürücü özelliği yanan madde ile emasa geçmesiyle oraya çıkar. Bu söndürme özelliği çok yönlü olup aşağıda izah edildiği şekildedir. Soğuucu özelliği : Genel olarak yanan bir cismin üzerine su emas ederse emas eiği saıh soğuyarak yanma nokasının alına iner ve yangın söner. Bazı hallerde aeşin yayılmasını önlemek için maddeler henüz yanmaya başlamadan önce ıslaılarak serinleilir ve yanması önlenir. Şurasını unumamak gerekir ki suyun; 0,35 mm.lik damlalar halinde aeşe abik edilmesi suyun söndürücü vasfını arırmakadır. Bu nedenle su verme cihazları ile 0,1 ile 1 mm. arasında bir damla büyüklüğü hasıl ederek suyu yangında kullanırsak söndürme amacına daha çabuk ulaşabiliriz. Bu konuya ek bilgi söndürme prensiplerinde verilmişir. 25

26 Kaplama, Boğma Özelliği: Bir aeşe söndürmek için yeeri kadar sim meydana geirilerek, yanan bölgeden havayı koymak yani aeşi oksijensiz bırakmakadır. Ancak, belli bir sıcaklığa sahip olacak sim (su buharı) yoğunlaşmaya başladığı zaman soğuucu değil am aksine ısııcı bir rol oynar. Ayrıca suyun kendisinden daha ağır sıvılar üzerinde kaplama yapacağını kendisinden hafif sıvılar üzerinde bu özelliğinin değerlendirilemeyeceğini de haırdan çıkarmamak lazımdır. Hele hele, bazı yanıcı maddelerin yanarken oksijen çıkarması, havanın oksijenine ihiyaç gösermemesi durumunda suyun boğucu özelliğini hiç düşünmemek gerekir. Emülsiyon İçin Kullanma Özelliği: Birbirleriyle karışmayan iki sıvıdan biri diğerinin üzerine dağılarak küçük damlalar meydana geirir. Bu damlalar bir süre için yanıcı sıvının üzerini, kaplar, yanmayı durdurup yayılmasını önler. Fuel-Oil üzerine ince damlalar halinde püskürülecek su yanmayı durdurur ki bu olaya Emülsificaion (Emülsifikasyon) denir. B.2 ) Karbondioksi (C0 2 ): Akaryakı ve elekrik kaynaklı yangınlar da kullanılacak C0 2 yanıcı olmayıp kimyevi maddelerle pek kolay birleşmez. Gaz halinde olduğu için aeşin üzerine kolayca dağılarak yanıcı maddenin üzerini kaplar.yanıcı madde üzerine kendi azyiki ile püskürür, elekriği ilemez,yalıkandır.normal şarlar alında gaz halinde bulunan C0 2, soğumak ve basınç alına alınmak sureiyle sıvı haa kaı haline geirilebilir. Yüksek basınca dayanıklı üpler içinde saklanan C0 2 genellikle üpün içinde iken sıvı hale gelir. Ancak üpen dışarıya çıkarken gaz haline dönüşür.c0 2 31, 8 o C nin üzerinde bir sıcaklıka korunursa hangi basınç alında uulursa uulsun sıvı hale geirilemez. Bir başka deyişle yangın söndürme işlerinde kullanılan üplerdeki C0 2 sıvı haldedir.belirli bir zaman dilimi içinde sıcak bir yerde bırakılıp ısısı 31,8 o C nin üzerine çıkacak olursa üp içindeki sıvı aniden gaz haline dönüşecekir. Öyle ise üpler aşırı ısıdan uzak yerlerde bulundurulmalı, muhafaza edilmelidir. Yangın söndürme cihazları ile karbondioksi, bir aeşe doğru püskürülecek olursa, aniden sıvı halden gaz haline geçeceği için soğur, ya kar aneleri ya da beyaz bir bulu gibi görünerek havadan da bir buçuk defa ağır olduğu için yangının üsünü kaplar ve hava ile yangının ilgisini keserek aeşi boğar. Karbondioksi C0 2 boğucu bir gaz olduğundan havada % 9 un üzerine yükselmesi boğulmalara %20 ye yükselmesi ölümlere neden olabilir. Kapalı yerlerde ki yangınlarda karbondioksi işlendiği zaman bu özelliğinden dolayı ehlike oluşurur. Kapalı yer yangınlarında yangının söndürülebilmesi için yanıcı maddenin cinsine göre kapalı hacmin yeerli oranda karbondioksi gazı ile doldurulması gerekir. (benzin ve gazyağı gibi sıvı yangınlarında kapalı hacmin % 28 i, benzen ve benzol için, kapalı hacmin % 33 nü karbondioksi gazı ile doldurmak gerekir.karbondioksiin söndürme özelliği yanıcı maddenin üzerinden havayı kovarak, yani oksijensiz bırakarak yangını boğma yolu ile söndürmekir.akaryakı dolu madeni kaplardaki yangının söndürülmesi mümkün ise de, kaplar kızgın olduğundan karbondioksi dağıldıkan sonra alevlenme ekrar edebilir. Çünkü karbondioksi yangını boğmuş faka soğumamışır. Ayrıca sodyum, poasyum, mağnezyum, ianyum gibi reakif (alkali) meal yangınlarını karbondioksi söndürmez. çünkü bu mealler karbondioksii ayrışırırlar. Mesela sodyum yangınında karbondioksi kullanılırsa; C Na Na C reaksiyonu gerçekleşir ki bu durumda söndürme değil yangını büyüme sonucu çıkar. Karbondioksi yalıkan olduğu için elekrik kaynaklı yangınlarda da ekilidir. Zira elekrik genelde kıvılcım çıkararak çevresindeki maddelerin yanmasına neden olur. Bu nedenle çevrede uuşan madde karbondioksi ile sönebilecek cinsen ise karbondioksili cihazların kullanılması doğru olur. Aksi halde beklenen sonucu alamayabiliriz. Bu nedenle, elekrik kaynaklı yangınlarda önce elekriğin kesilmesi, daha sonra yangının sınıfına göre yangına müdahalede bulunulması gerekir. B.3 ) Kuru Kimyevi Toz: B ve C sınıfı yangınlar için kullanılan ozlar, sodyum bikarbona asıllı ozlardır. A, B, C sınıfa yangınlarda kullanılan ozlar ise Amonyum Fosfa asıllı bileşiklerden meydana gelmekedir. Kuru kimyevi ozlar, akaryakı yangınlarında, elekrikle çalışan makinelerin yangınlarında kullanılmakadır. Kuru kimyevi ozlar, genellikle sodyum, bikarbona (Na HC0 3 ) asıllıdır. Ancak depolama muhafaza ve kullanılışı kolaylaşırmak amacıyla içlerine bir akım maddeler kaılır. Bu maddeler içinde en çok kullanılanları ise searalar, Trikalsiyum fosfaır. Bu iki madde, ozun ruubele oprak haline gelmesine engel olmak amacıyla kullanılır. Çünkü sodyum bikarbona bileşikleri, havanın ruubeini emerler, yani hidroskopikirler, durdukları yerde ıslanıp opraklaşırlar. Kuru kimyevi ozlar, aeşin üzerine abik edildikleri zaman 26

27 sodyum bikarbona, karbondioksi ve su şekline dönüşerek ayrışır ve aeşi söndürür. 2 Na HC0 3 Isı Na 2 C0 3 + C0 2 + H 2 0 Kuru kimyevi ozlar görüldüğü gibi ısı ile kimyasal reaksiyona uğrayarak çok önemli ve her biri ayrı ayrı sınıf yangınlara ekin olan su ve karbondioksie dönüşmekedir.kuru kimyevi ozlar zehirli değillerdir. Ancak eneffüs edilen yerde bol mikarda bulunuşu, solunumu güçleşirir. Sis gibi erafı kapladıkları için de görüşü azalabilirler. B.3-a ) Kuru Kimyevi Toz Tesi : Kuru kimyevi ozların cinsini genelde renkleriyle ayır ederiz.gerçeke ise ozun rengi boya maddesidir. Üreim yapanlarca ayır emek için kullanılır. Bu nedenle rengine aldanmamalıyız. Kuru kimyevi ozun ABC veya BC ozu olduğunu kesin belirleme yönemi deneysel yollardır.deneysel yönemleri üçe ayırabiliriz. Isıma Yönemi : o ABC ozu ısııldığında ; Çevreye amonyak kokusu yayılır. Isııldığı yüzeyde erir. Isııldığı yüzeyde yapışır. o BC ozu ısııldığında ; Alışkanlık kazanır. Isıma ile erimez. Isııldığı yüzeye yapışmaz. Kimyasal Yönem: o Ba - ABC ozu için; ABC ozundan az mikarda deney üpüne konulur ve üzerine meil kırmızısı az mikarda konulursa bir reaksiyon oluşur ve renk değişimi meydana gelir. Tüpe sıvı sarı uruncu renk alır. ABC ozu koyduğumuz deney üpüne bir mikar derişik asi ilave edersek hiçbir reaksiyon olmadığını görürüz. o BC ozu için; BC ozu koyduğumuz deney üpü içine bir mikar meil kırmızısı ilave edersek reaksiyon oluşur ve sıvı yeşil-mavi renk oluşurur. kimyasal - BC ozu koyduğumu deney üpü içine bir mikar derişik asi ilave edersek kimyasal reaksi - yon oluşur ve köpürme meydana gelir. Su Deneyi Yönemi: Bir bardak su içine bir mikar kuru kimyevi oz konur ve karışırılır,şaye oz ruubelenmiyor, suyu bulandırmıyor ve bulamaç meydana gelmiyorsa iyi cinsir.aksi halde kuru kimyevi oz yangın söndürmede kullanılamaz, akliir. B.3-b ) Kuru Kimyevi Tozların Kullanılma Alanları:Kuru kimyevi ozlar genellikle akaryakı yangınlarına söndürmede kullanılırlar. Aynı zamanda elekrik akımını geçirmedikleri için elekrikle çalışan makinelerle ilgili akaryakı yangınlarında da kullanılırlar. Demek ki kuru kimyevi ozlar B ve C sınıfa yangınlar için ekili olmakadırlar. Ayrıca yanma sadece saıha ise A sınıfı yangınlarda da kullanılabilirler.ancak şurası unuulmamalıdır ki, kuru kimyevi ozlarla söndürülen yangınlardan sonra yangın yerinde sıcak maddeler özellikle mealler yangın mahallinden alınmalıdır. Çünkü ekrar alevlenme meydana gelebilir. Kuru kimyevi ozların hassas elekrik cihazlarının, elefon sanrallerinin üzerine püskürülmesi bu cihazların faaliyelerini durdurur, zararlı olabilir. B.3-c ) Kuru Kimyevi Tozların Depolanması: Kuru kimyevi ozlar madeni veya plasik bidonlarda muhafaza edilmekedir. Bu ozlar 60 C o lik bir sıcaklığın üzerinde 27

28 bulundurulmamalıdır. Aksi halde oz içindeki kaık maddeleri eriyerek opak haline gelebilirler, akıcılıklarını kaybederler. Ayrıca ruubeli yerlerde bulundurulmamaları gerekir. Çünkü kaık maddeler ruubei emerek yine opak haline gelebilirler, akıcılıklarını kaybederler. Topaklaşmış ozların kuruulması ve ekrar kullanılması da doğru değildir. Bir daha kullanmamak gerekir. Kuru kimyevi ozlar bünyelerinde bulundurdukları ruube bakımından, su ile karışmaması bakımından, elekriği geçirme derecesi bakımından ve püsküren ozların aşındırma ekisi bakımından kalie konrolüne abi uulmaları gerekir. Kuru Kimyevi Tozların Söndürücülük Özellikleri: Kuru kimyevi ozlar aeşi Soğuarak, zincirleme yanma olayına kesiniye uğraarak söndürürler. Bu özelliklerini sıra ile değerlendirelim. Kuru Kimyevi Tozların Aeşi Boğarak Söndürme Özelliği: Kuru kimyevi ozlar aeşe Püskürüldükleri zaman çıkardıkları karbondioksile alevi kısmen boğarlar. Ancak aeşin sönmesinde ana rolün çıkardıkları karbondioksi olmadığı da bilinmelidir. Çünkü söndürmede sadece çıkardıkları karbondioksi rol oynasaydı, aeşle birleşmelerinde karbondioksi ve bu buharı çıkaran bazı uz asıllı kimyevi bileşiklerin de ideal yangın söndürücüler olması gerekir. Faka bu ür ozlar aeşi söndürmede ekili olmakadır. Kuru Kimyevi Tozların Soğuucu Özelliği: Kuru kimyevi ozlar aeşe püskürüldükleri zaman sıcaklığın bir kısmını emerler. Mesela l8 o deki oz aeşe püskürüldüğü zaman bir gramı 300 C o yükselerek 79 kalorilik bir ısı absorbe eder.bu durumda kuru kimyevi ozların yangın söndürmede sadece soğuuculuk özelliklerinin de emel esas olduğu kabul edilmez. Kuru Kimyevi Tozların Aleve Kalkan Olma Özelliği: Alevli yanan bir aeş üzerine püskürülen kuru kimyevi oz, alev ile yanıcı madde arasında bir oz buluu meydana geirerek yanıcı maddeyi alevden gelen sıcaklığa karşı korur. Bu da kuru kimyevi ozların söndürücü özelliklerinden biridir. Kuru Kimyevi Tozların Zincirleme Yanma Olayını Engelleme Özelliği: Yanma olayının devam edebilmesi için yanan yerde açığa çıkan bazı maddelerin birbirleriyle Birleşerek reaksiyonlar meydana geirmesi şarır.işe kuru kimyevi ozlar açığa çıkan bu maddelerin birleşmesini engellemeke yanma zincirinin oluşmamasını sağlamakadır. Böylece de yangın genişleyememeke kısa zamanda sönmekedir.kuru kimyevi ozların bu özelliği yangınların söndürmedeki en ekili özelliğidir. B.4 ) Köpük (FOAM): Foam kimyasal bileşikir. Basınçlı su ile karışığında, karışım köpük yapıcıdan azyikle geçerken hava ile karışır ve köpüğü meydana geirir. Köpük; yangın yüzeyini baaniye gibi amamen kaplar, hava ile eması keser, ayrıca soğuma özelliği vardır. Bu nedenle iyi bir söndürücüdür. B.4-a ) Köpük Çeşileri: Kimyasal Köpük; Alüminyum sülfa [Al 2 (S0 4 ) 3 - l8 H o 2 ] ile sodyum bikarbonaın (NaHCO 3 ), kohesin bir madde beraberliğinde suda çözülmesi sonunda oluşan köpükür. Günümüzde pek kullanılmamakadır. Proein Esaslı Köpük ; Proein esaslı köpükler kimyasal yollarla hayvansal ve bikisel arıkların hidrolize edilmesi sonucu elde edilir. İki çeşiir. Regular proein Esaslı Köpük; Saf hidrolize proeindir. Köpük sabilizaörü, donma nokası düşürücü ve koruyucu maddeden meydana gelmişir. Hidrokarbon yangınları için iyi bir söndürücüdür. Fluoro Proein Esaslı Köpük; Regular proein esaslı köpük sıvısına ek olarak fluorokarbon bileşiklerini içerir. Regular proeinli köpüken üsünlüğünü şöyle özeleyebiliriz. Yangını daha çabuk konrol alına alır. Daha akışkandır. Örme yeeneği yüksekir. Geri alev almayı önler. Kuru kimyevi ozlarla karışığında özelliği bozulmaz. Yakı ankına alan verilebilme özelliği vardır. 28

29 Reguler proein esasla köpük sıvısına karışırılabilir. Seneik Köpük; Seneik deerjan erkibinde olup çabuk köpük yapma yeeneğindedir. Bu iibarla ora ve büyük boyua köpük elde emek amacı ile kullanılır. Genelde köpük Jeneraörleri ile kullanılırsa misli köpük elde emek imkanı verir. A ipi yangınlarla, hangarlardaki uçak yangınları için ercih edilecek bir söndürücüdür. Alkole Dayanıklı Köpük (ATC): Reguler proeinli köpük sıvısına meal sabunları (organo meal eserleri) ilave edilerek elde edilen köpükür. Böyle bir köpük maddesi bilhassa polar solvenlerle, alkol ipi parlayabilen sıvaların yangınlarında iyi bir söndürücüdür, zira hidrokarbonlar suda çözünmediği için normal köpük maddeleri ile söndürülebilir. Ancak polar solvenler ise (alkoller, eerler, keonlar) suda çözündüğü için köpük baaniyesi içindeki suyla karışarak ekrar alev alır. O halde bu ür kimyasal madde yangınlarında mulaka (ATC) Alkole dayanıklı ip köpük kullanılmalıdır. AFFF (Aqueous Film Forming Foam): Fluoro karbon bileşikleri ile seneik köpük sıvılarının bir kombinasyonudur, yangını çok ani söndürür. Hidrokarbonun yüzey gerilimini küçülerek köpük filminin ani olarak yayılmasını sağlar, izolasyon ekisi uzun süre devam eder. Geri alev almayı kesinlikle önler. B.4-b ) Köpüke Genel Olarak Aranacak Özellikler: Köpük hidrolize edilmiş sıvı durumda olmalı, Köpük maddesinin su ile karışımı % 2 ila % 10 olmalı. Basınçlı su karışımı sonucu oluşan köpük, yüksek ısıda bozulmamalı, rüzgarda dağılmamalı, kuru kimyevi ozda ekilenmemeli, Köpük maddesinin (PH) değeri (Asilik değer) 7-8,8 olmalı, Su ile karışığında karışımın en az 15 kaı köpük oluşmalı, En az 10 yıl özelliğini kaybememelidir. Genelde -10 C o ile 50 C o arasında çökeli yapmamalıdır. B.4-c) Köpüklerin Kullanılma Alanları: Rafineriler, kimya labarauvarları, kimyasal madde depoları, Boya ve vernik aölyeleri veya depoları, Akaryakı depolama yerleri ve dolum isasyonları Arık yağların döküldüğü hendekler, Akaryakı ankerleri, anker, kargo ambarları, Hava alanları, uçak hangarları,gibi benzeri yerler sayılabilir. Köpük kullanma alanlarında kullanılacak köpük çeşilerini ise şöyle şemalaşırabiliriz KÖPÜK TİPİ A SINIFI YANGIN LAR HİDROKARBONLAR POLAR SOLVENTLER YAYILMI Ş TANKTA ÜSTTEN TATBİK TANKTA ALTTAN TATBİK SU İLE KARIŞA N SU İLE KARIŞM AYAN Kullanılm Kullanılır Kullanılır Kullanılm Kullanılm Kullanılm az az az az Kullanılır Kullanılır Kullanılır Kullanılır Kullanılır Kullanılır Regular Proein Fluoro Proein Seneik Kullanılır Kullanılır Kullanılm Kullanılm Kullanılm Kullanılm az az az az ATC Kullanılm Kullanılm Kullanılır Kullanılır Kullanılır Kullanılır az az AFFF Kullanılır Kullanılır Kullanılm Kullanılm Kullanılm Kullanılm az az az az EK-2 29

30 B.4-d ) Köpük Kullanılmaması Gereken Alanlar: LPG yangınları için uygun söndürücü değildir. Agır yağlara işlenmemelidir. Elekrik akımını ileir, şarel açıkken işlenmemelidir. Gıda maddeleri üzerine işlenmemelidir. Gıda maddelerinin nielikleri bozulur. B.4-e ) Köpük İşleme Yönemleri: Ara musluğu ile bidondan işleme; Arazöze bağlı 100 lük horumla yangın mahallinin yakınına gelinir, sonra ara musluğuna konur, ara musluğuna 85 lik döndürücü işirak rekoru ile bağlanır. Köpük horumundan bidona ara musluğunun çıkış ucuna 85 lik horum bağlanır. Suyun basınçlı gelmesi bidondan köpük emilmesine sebep olur. Horumun ucuna köpük lansı eklenerek yangına işleme yapılır. Bu yönem küçük yangınlar için kullanılır. Arazözden Köpük İşlemi: Bu amaçla arazözlerin su sarnıcı yanında birde köpük ankı bulunur. Yangına su işler gibi horumlar açılıp araca bağlanır. Su ve köpük valfları açılır, horumun ucuna akılan lansla yangına işlenir. Suyun basınçlı geçmesi lans hava deliğinden hava emilmesini sağlar. Böylece bol köpük oluşur. Köpük Jeneraörü ile Köpük İşleme: 110 luk işirak rekoru ile köpük Jeneraörüne bağlanır. Suyun basıncı jeneraör pervanelerinin dönmesini sağlar, böylece genişleme yeeneğine sahip köpük bol mikarda hava alabilir. Bilhassa seneik köpükler büyük ölçüde hacim arırdığından akaryakı depoları yangınlarında köpük jeneraörü ile köpük işlemek yerinde olur. Köpük Uygulama Oranı: Köpük A,B,C sınıfı yangınlarda uygulanabilir. Uygulandığı yüzeyin üzerini cm. kalınlığında bir abaka halinde kaplaması gerekir ki bu durumda yanan yüzey ile havanın emasını keserek yangını söndürür. Köpük uygulaması sandar ekipman ile 7-12 Aü lük su ile yapılmalıdır. Uygulanacak oran ise m² ye dakikada 8-12 l. civarında köpük olmalıdır. Bu limiin alındaki oranın yeerli olmayacağı aşikardır. Ancak üs limii de ek bir yarar sağlamaz. B.4-e) Köpük Depolama Yönemleri: Varilde Köpük Depolama; Köpük sıvısı varil veya bidonlarda saklanacak ise zaman zaman çevrilmeli ve sıvının harekei sağlanmalıdır. Bu işlem genelde alı ayda bir 1/2 devir şeklinde düşünülmelidir. Köpük Tanklarında Depolama; Tankların içleri muhakkak özel LAK ve DİTÜM ile kaplanmalıdır. Zira uzun süre köpük sıvası anka kalırsa, havanın nemi ank yüzeyinde korozyona yol açar ve meydana gelen PAS bir çökeli oluşur. Ayrıca depolarda ankların ağzına kadar doldurulması yerinde olur. HANGİ TÜR YANGIN, HANGİ SÖNDÜRME PRENSİBİ İLE SÖNDÜRÜLMELİ VE SÖNDÜRÜLMEDE HANGİ MADDE VEYA MALZEME KULLANILMALIDIR. Yangının Çeşidi Söndürme Prensibi Kullanılacak Madde veya Malzemeler. A Sınıfı Yangınlar Su, su esaslı cihazlar, kuru kimyevi ozlu Soğuma cihazlar, B Sınıfı Yangınlar Boğma Kum, oprak, köpüklü, karbonhidralı ve kuru kimyasal ozlu cihazlarla yangın söndürülebilir. C Sınıfı Yangınlar Yanıcı Maddenin Oradan Kaldırılması Önce yanıcı madde olan gaz musluğundan kapaılmalı, daha sonra erafa uuşurduğu ve yanmasına sebep olduğu maddelerin cinsine uygun söndürme uygulanmalıdır. (Örneğin: soğuma, boğma gibi. D Sınıfı Yangınlar Kimyasal Reaksiyon Sonucu söndürme Yanan meale uygun kimyasal söndürme maddesi kullanılmalıdır. 30

31 (Özel) EK-3 C-YANGINLARIN SINIFLANDIRILMASI, SÖNDÜRME ELEMANLARI VE SÖNDÜRME YÖNTEMLERİ Yangın Tipleri 4 Sınıfa Ayrılmışır. A SINIFI: Odun, Kağı, Teksil ve benzeri kumaşlar. Söndürme Elemanı : Su Söndürme Yönemi : Soğuma B SINIFI: Yanabilir sıvılar ve sıvılaşabilir kaı maddeler. Söndürme Elemanı :Kuru oz, Kimyasal köpük, Mekanik köpük, CO 2 Hafif su buhar oluşuran sıvılar. Söndürme Yönemi :Boğma C SINIFI: Gazlar ve Sıvılaşırılmış Gazlar. Söndürme Elemanı :Kuru oz, Kimyasal buhar oluşuran sıvılar, CO 2 Söndürme Yönemi :Boğma D SINIFI: Mealler Söndürme Elemanı :Kuru oz, Kimyasal olarak özel formüle edilmiş oz. Söndürme Yönemi :Boğma D-ÖZELLİK ARZ EDEN BAZI YANGIN TÜRLERİ VE MÜDAHALE YÖNTEMLERİ: Buraya kadar yangınların oluşumunu, yangın söndürme prensiplerini ve yangın söndürücü maddeleri inceledik. Bu konuda bazı yangın ürlerini ve söndürme usulleri ile ekniklerini incelemeye çalışacağız. Bu yangın ürleri; 1. Bina Yangınları, 2. Orman Yangınları, 3. Akaryakı Yangınları, 4. Uçak Yangınları, 5. Yer alı çarşıları, pasajlar ve depolarda çıkacak yangınlar, 6. Gemi yangınları, 7. Kapalı Çarşı Yangınları, D.1 ) BİNA YANGINLARI: Binalarda oluşan yangınlar genel olarak ahşap yangınlarıdır. Binalarda oraya çıkan yangınlar çöp veya kağı kuusunun uuşması, elekrik konağı, soba, baca gibi ekenlerledir. Bu ekenlerin binanın esas yapı malzemelerini de sararak üm binanın uuşması şeklinde büyük bir yangın oraya çıkar. Genel olarak ahşap yangınlarını her ürlü söndürme vasıası ve söndürme cihazları ile söndürebiliriz. (Su, CO 2, Kuru Kimyevi Toz gibi) Ancak bina yangınları geniş çap ve alanda oraya çıkacağı için yanıcı maddeyi ve oksijeni oradan kaldırarak söndürme olanağı yok gibidir. Bu ür yangınlar ancak ısı derecesini düşürerek (soğuarak) söndürülebilir. Isı düşürerek söndürme vasıası sudur. Su daha önce değindiğimiz gibi yangını söndürmede hem en kolay hem de ucuz bir maddedir. Ancak suyu kullanırken yangından kurarılacak şeylerin en az şekilde zarar görmesini sağlayıcı şekilde söndürme işlemini yapmak gerekir. Özellikle başlangıç halinde ve biraz ilerlemiş başlangıç yangınlarda su yerine halı, kilim ve baaniye gibi malzemenin yangın üzerine örülmesi sureiyle müdahale edilmesinde yarar vardır. Yanan bir kağı sepeine su yerine diğer pahalı söndürücüleri kullanmak gereksizdir. Bina içinde bulunan ve su işlendiğinde zarar görecek gizli ve değerli evrakların bulunduğu yerlerde (Arşiv gibi) çıkan yangınları söndürmede ıslanmadan dolayı çok zarar vermemek için karbondioksi veya kuru kimyevi oz kullanmak yerinde olur. Bir binada meydana gelmiş yangına müdahalede öncelikle görev yapacak ifaiyecilerin can güvenliği önemlidir. Bu bakımdan binalardaki yangınları söndürme sırasında ifaiyecilerin dikka emesi gereken hususlar şunlardır. 31

32 Yangın çıkmış binanın öncelikle keşfinin yapılması, binanın yapım şeklinin, içinde bulunan malzemenin nieliğinin espi edilmesi zorunluluğu vardır. Tuğla yığma binalarda çaı ve üs kalarda çıkan yangında yanan kaların enkazlarının aşağı kalara dökülmesi ihimali olabileceğinden söndürmede kullanılan suyun ağırlığı da buna eklenince enkazın yıkıldığı kaın abanında çökme ehlikesi belirecekir. Bu gibi durumlarda döşeme dayanıklılığını ehlikeye düşürmeyecek şekilde çalışılmalı ve zeminde su birikmesine engel olma önlemleri alınmalıdır. Beon kirişli duvarları aş ve uğla yığma binalarda çaı ve üs kalarda çıkan yangınlarda çoğu kez döşeme ve kiriş başlarının yanmasına neden olduğundan döşeme ve avanın ani olarak çökmesi söz konusudur. Yangın söndürme çalışmalarında bu konuya dikka edilmelidir. Bu ip binalarda edbirli hareke emek, ehlikeli kaların alında bulunmamak, bulunmak zorunluluğu varsa kapı ve pencere allarında ve duvar diplerinde durmak gerekir. Tümü ahşap binalarda döşeme ve bölme arası yangınları gizli olarak var olan hava akımı ile üm binanın dış duvarı, bölmeleri, döşeme ve avan aralarını sardığından binanın aşıma gücü çok azalır ve ani çökmelere neden olur. Bu ip yangınları anında anlamak için, bina içine girmek gerekiyorsa çok dikkali hareke emek ve açma işine başlamadan önce binanın güvenli yerlerinde boru bulundurmak gerekir. Tümü kagir (Beonarme) binalarda döşeme üzerine yığılan enkaz ile söndürme için kullanılan su döşemenin aşıma gücünü azalarak yükü aşıyamayacak hale gelirse ora kolonlar askıda kalmak sureiyle döşemenin çöküğünü, dış duvar veya bölme duvarlarının ehlikeli şekilde çaladığını görmek her an olasıdır. Döşeme üzerinde suyun birikmesine engel olmak için kapı ve merdiven önlerine yığılmış enkazı kaldırarak suyun boşalılması veya döşemenin delinerek aşağı kaa akıılması gerekir. Olanak varsa döşeme üzerindeki eşyanın ümden boşalılması çalışma güvenliğini sağlar. Eermi örülü çaıların alındaki aksamın yanması ve eermi örü üzerindeki boşluklara basmak yanan çaının içine düşülmesine neden olur. Bu ür çaılarda iki eermiin birleşiği yer ve alındaki kiriş ile bağlandığı nokalar en dayanıklı yerlerdir. Bunun dışındaki bölgeler normal ağırlıkaki insanı dahi aşımayacak kadar dayanıksızdır. Bu nedenle zorunlu olmadıkça çaı üzerinde dolaşmamak gerekir. Müdahale çaı arasından, hariçen oomaik merdiven ile veya diğer el merdivenleri ile yapılır. Merdiven aydınlıkları üzerine gelen çaı kısmındaki demir veya ahşap çerçeveli camlar üzerine basıldığı an kırılarak basan kimsenin merdiven boşluğuna düşmesine neden olur. Bu aydınlık üzerinden geçilmesi gerekiyorsa merdiven veya kalas uzaılarak geçilmelidir. Karlı ve aydınlık havalarda dik eğimli çaılar üzerinde yangın söndürülürken horumların mulaka bağlanması (horum ipleri, can kuraran ipleri vs.) gerekir. Çalışan personelin her hangi bir durumda düşmemesi için baca veya çaı kirişlerine emniye kemerinden espi edilmelidir. Rabiç sıvaları genellikle ahşap bir iskele üzerine rabiç eli veya kümes eli üzerinde 4-5 cm. kalınlığında harç ile sıvanmasıdır. Bu sıvanın uunduğu ahşap iskelein yanması durumunda doğal olarak sıvalı avanın dökülüp yıkılmasını gerekireceğinden el sıvayı aeşe dayanıklı malzeme olarak sayamayız. Tavanları bu şekilde yapılmış oda ve salonların üsü yanarken avan iskeleinin yanması sonucu çökme olacağından alında bulunmamak gerekir. Fazla ısı ve duman bulunan kapalı yerlere girerken veya orada çalışırken girenlerin üzerinde daima koruyucu cihazlar ve belinde kılavuz ipleri bulunmalıdır. Koruyucu cihazlar yoksa bu gibi yerlere emekleyerek girilmesi duman ve ısıdan nispeen korur. Duman ve ısınan hava, normal havadan hafif olduğundan yüksek kısımlarda bulunacağından, ayaka yürüyerek girilmesi giren kişinin harekeine olanak vermez. D.2 )ORMAN YANGINLARI: Yurdumuz doğal özellikleri bakımından dünyanın sayılı ülkeleri arasındadır. Doğal güzelliklerde ormanlarımızın büyük payı vardır, içerisinde çeşili hayvanların barındığı, göllerin, derelerin yer aldığı, insanların neşe kaynağı, eğlence ve gezi yeri olan, urisleri cezbeden, sağlığımızın sigorası, iş sahaları yaraan, ekonomimize büyük kakılar sağlayan ormanlarımızdır. 32

33 Yangın ise ormanların baş düşmanıdır, her yıl binlerce dönüm orman alanı yangınlar sonucu yok olup ükenmekedir. Çok iyi bilinmekedir ki yanarak kül olan bir orman alanında, yeni bir orman yeişirmek uzun yıllar ve büyük uğraşı iser. Şu halde ormanları korumak başlıca vazifelerimizden birisi olmalıdır. Ormanları korumanın en iyi yolu da orman yangınlarına sebebiye verebilecek dikkasiz davranışlarda bulunmamak, bu ür hareke edenleri ikaz emekle mümkündür. Ormanlarına sahip olmayan ve yeni orman bölgeleri yeişirmeyen oplumları geleceke zor günlerin beklediği aşikardır. Bu bilinç ve inançla var gücümüzle en kıymeli varlığımız olan ormanlarımızı korumalıyız. D.2-a ) Orman Yangınlarının Sebepleri: Ormanların yanmasına sebep olan ekenler çok çeşilidir, bunları gruplar alında oplamak gerekirse; Dikkasizlik, edbirsizlik, ihmal ve bilgisizlik neicesi: Ormanlar abii güzelliklerin kaynağı olduğundan, yaşam koşullarının yorduğu insanlar boş zamanlarında dinlenmek için ormanlara koşarlar, ancak dikkasizlik ve ihmal sonucu, yakılan piknik aeşlerinin iyi söndürülmemesi sonucu veya ormanlardan gelip geçenlerin gelişi güzel sigara ve kibrilerini ormana söndürmeden amaları sonucu yangınlara sebebiye verilmekedir.ihmali davranışlar sonucu çıkan yangınların oranı % 19,5 civarındadır. Bu da gösermekedir ki orman içerisinde daha dikkali davranmak ve yakılan aeşleri mulaka söndürmek lazımdır. Avcıların sebebiye vermesi neicesi: Avcılar orman içerisinde avlanırken üfek namlularından çıkan yanar kovan ve arık maddeler ve kamp aeşlerinin iyi söndürülmemesi sonucu yangınlar çıkmakadır. Lokomoif ve fabrika bacalarından çıkan kıvılcımlar neicesi: Kömür ile çalışan lokomoiflerin bacalarından çıkan kıvılcımlar erafaki yanıcı o, ekin vb. şeyleri uuşurur ve buradan yangın orman alanlarına siraye eder.ayrıca orman yangınlarındaki fabrika bacalarından ve benzeri ocakların bacalarından çıkan kıvılcımlarda orman yangınlarına sebep olur. ( % 4 oranında dır.) Kası neicesi: Orman yangınlarının % 20 civarında kasen çıkarıldığı sapanmışır.genellikle ormanda nizama aykırı davranışlarda bulunanlar bu harekelerini örmek için ormanlarda yangın çıkarırlar. (Örneğin: Orman içinde yasak kesim yapılması halinde bu yasaya aykırı durumu örmek için orman içinde yangın çıkarırlar.)ayrıca ekilebilecek alan kazanabilmek için ormanların yakılması da çok raslanan olaylardandır.memurlara olan kin duyguları neicesi ve başkaları üzerine suç yüklemek amacıylada cahilce ormanlar yakılmakadır. Diğer sebepler neicesi: Diğer birçok sebeple de orman yangınları meydana gelmekedir. Mesela: yıldırım düşmesi sonucu % 3 civarında yangın çıkmakadır. Ormanlarda ağaç gövdelerindeki arıları üsü ile kaçırıp balını almak için yakılan aeşler sonucu yangınlar çıkmakadır. Çobanların aze o yeişirmek için ormanları yakmaları da diğer sebepler arasında sayılabilir. D.2-b ) Orman Yangınları Üzerine Eki Eden Fakörler: Ormanlarda çıkan yangınların çeşili fakörleri vardır. Bu sebepleri 6 grupa oplamak mümkündür. Ağaç ürü: Ormanlar içerisindeki ağaçlar çeşili ürlere ayrılırlar. Örneğin: Gölge ağaçları, ışık ağaçları, reçine ihiva eden ağaçlar, iğneliler gibi gruplara ayrılırlar.işık ağaçlarının bulunduğu ormanlarda ki ağaçların alında kolay yanabilen o, çalı vb. maddeler bol olduğundan bu ağaç ürü olan ormanlar da yangın ihimali daha fazla olur. Gölge ağaçlarının bulunduğu ormanlarda bu ihimal daha azdır. Reçine ihiva eden ağaçların bulunduğu ormanlarda ki ağaçlarda daha kolay ve çabuk yanar, bu ür ormanlardaki yangınları söndürmeke zor olur. En çok yangına maruz ağaç ürleri: İğneli ağaçlar içerisinde : Çam, sedir, ladin vb. ağaçlardır. Yapraklı ağaçlar içerisinde: Meşe, kesane, kayın gibi ağaçlardır.son yıllarda çıkan orman yangınlarından yaklaşık olarak % 70 civarında olanı çam ağaçlarının bulunduğu ormanlarda çıkan yangınlardır, daha sonra % 10 oranında meşe ormanlarında yangın çıkmakadır. 33

34 Ağacın yaşı: Genç ormanlarda daha çok yangın çıkmakadır. Ve zarar daha fazla olur, çünkü bu ormanlarda örü abakası daha çok olur, yaşlı ormanlarda bu örü abakası daha az olacağından, yangın ihimalide daha az olur. Çam ormanlarında 1 ile 40 yaş arasındaki genç çam ormanlarında yangın oranı % 35 civarında iken 40 yaşan fazla çam ormanlarında yangın oranı % 10 civarındadır. Ladin ormanlarında da durum böyledir, genç ormanlarda yangın ihimali % 15, yaşlı ormanlarda bu oran % 1 dir. Yeişme muhii: o Kurak ve fakir opraklar üzerinde bulunan ve ekseriyele çam ağaçlarından eşekkül eden seyrek ova ormanları yanmaya elverişli örü abakasını bol ihiva eiğinden, yangın ihimalide bu ormanlarda daha fazla olacakır. o Nemli, yağışlı bölgelerdeki dağ ormanlarında ise yangın ihimali daha azdır. Zira bu ormanlardaki ağaçların nem oranı ve hava durumu buna ekendir. o Yanabilen madde mikarı bol muhilerde yeişen ormanlarda, güneş ışınlarını daha çok ve uzun süre alan ormanlar ve rüzgarlı bölgelerdeki ormanlarda da yangın ihimali daha fazladır. o Genellikle bu şarlar güneye bakan yamaçlarda daha uygundur ve kuzeye bakan yamaçlara nazaran yangın ihimali daha fazladır. (% 70 oranında fazladır.) o Orman yangınları meyilli yerlerde aşağıdan yukarı doğru daha hızlı yayılır. Söndürme güçlüğü vardır ve yangının sirayei daha kolaydır. Ormanın seyrek ve sık oluşu ile saf ve karışık oluşu: Sık ormanlarda yangın ihimali daha fazladır. Ayrıca saf ormanlara nazaran karışık ormanlarda yangın ihimali daha azdır.şu halde sık olmayan karışık ağaçlardan oluşan ormanlarda yangın ihimali daha az olmakadır sayılı orman kanununda: da açıklandığı gibi orman alanları ne kadar geniş olursa yangın çıkma ihimali o derece fazla olur ve söndürülme güçlüğü de o derece fazladır. Bu sebeple geniş ormanlar belli ölçüde alanlara ayrılmalı ve yangın ihimali azalılarak yangına müdahale şansını arırmalıdır. Mevsim ve hava durumları: Bilinen bir hususur ki sıcakların fazla olduğu mevsimlerde yangın ihimalide fazlalaşır. Çünkü ormanlardaki yana bilen maddelerin fazla ısı sebebi ile nem oranı azalacakır ve yanmaya daha müsai hale gelecekir. (Daha az bir yanma ısısı ile yanabilecekir.) Ormanlardaki yanabilen maddeler fazla ısıdan başka yağışların azlığından, rüzgarların şiddeli olmasından ve buharlaşmanın hızlı olmasından dolayı da daha çabuk yanabilecek duruma gelir. Yapılan isaisikler gösermekedir ki ülkemizde orman yangınlarının % 80 civarında olanı Haziran-Ekim ayları arasında meydana gelmekedir, % 15 civarında yangın ise diğer aylarda meydana gelmişir. Aylar iibariyle yapılan isaisiklere göre de yangınların % 30 civarında olanı Ağusos aylarında, % 20 civarında olanı Eylül aylarında ve 15 civarında olanı da Temmuz aylarında meydana gelmişir. (% 15 civarında yangınlarda Haziran ve Ekim aylarında meydana gelmekedir.)yine yapılan isaisikler orman yangınlarının % 70 civarında olanı gündüz saaleri arasında meydana gelmekedir.yangınlar gündüz saalerinde daha çok büyür ve yayılır, gece saalerinde yavaşlar ve küçülür. D.2-c )Orman Yangınlarının Çeşileri: Orman yangınları meydana gelişlerine ve ormanda yakıkları kısımlara göre esasen üç kısma ayrılır. Örü Yangını, Tepe Yangını, Gövde Yangını Bu yangın çeşilerini inceleyelim; Örü Yangını; Örü yangınları oprağı ören o, funda, yaprak, dal, küük, ibre, yosun, çalı ve devriklerin yanması ile meydana gelen yangındır. Yangın sahasında bulunan genç fidanlar bu yangında amamen ölürler, ince ve kabuklu ağaçların oprağa yakın kısımları da yangından zarar görür, bu ağaçlar yaralandığı için hasalıkan ve üzerine oplanan böceklerden zarar görür. Örü yangınının söndürülmesi daha kolaydır. Yapılan isaisiklere göre yangınların % 80 civarında olanı örü yangınıdır. Tepe Yangını: Örü yangınlarına zamanında müdahale edilmezse, epe yangınına dönüşür Örü yangınında meydana gelen yüksek harare neicesi ağaçların üs kısımları da uuşur ve epelerine kadar siraye eder. Bu çeşi yangınlar daha ziyade sık ve genç ormanlarda çok 34

35 olur.tepe kısımları yanan ağaçlar ölür, bundan sonra ormandaki bu ağaçların sökülüp emizlenmesi ve yerine yeni orman alanı meydana geirilmesi gerekir. Tepe yangınlarını söndürmek daha zor olur. Yapılan isaisikler yangınların % 10 civarında olanı epe yangını şeklinde meydana gelmekedir. Gövde Yangını: Gövde yangınları ağaçlara yıldırım düşmesi sonucu veya ağaçlardaki balları almak için aeş ve üsü yakılması sonucu ağaçların gövdelerinde meydana gelir, zamanında söndürülemezse epe yangını veya örü yangınına sebebiye verebilir. Ülkemizde ancak bu ip yangınlar % 5 civarında olmakadır. D.2-d )Orman Yangınlarının Söndürülme Usulleri: Orman yangınlarının söndürülmesinde bazı bilgileri önceden edinmek çok faydalıdır. Mesela: Rüzgarın isikameini ve bilhassa hızını önceden bilmek, uygulanacak söndürmeye eki edecekir, ormanın çeşidini, arazi durumunu bilmeke söndürmede yararlı olacakır. Örü Yangınının Söndürülmesi: Her çeşi ormanın yangınının başlangıça söndürülmesi kolaydır, henüz çıkmış bir örü yangını üç beş kişi arafından kolayca söndürülebilir. Yanan örü üzerine sık yapraklı ağaç dalları ile yanlardan ve alçakan vurulur. Yangının önündeki yanıcı maddeler yangın arafına doğru süpürülür, oprak yumuşak ise yangın üzerine kürek ve bel ile oprak aılır. Yangın söndürmeye yarayan su ve ilaçlı sular aeş üzerine pompalı alelerle püskürülür.şaye örü yangını küçük ise her yönden müdahale yapılır, faka örü yangını biraz büyümüş ise her yönden müdahale yapılamaz, yanlardan yapılan müdahale ile kama şeklinde yangın daralılarak şiddei azalılır ve giderek söndürülür. Yandan müdahale yapılırken söndürücüler yangının her iki arafından ve birbirlerinden 5-10 adım aralıklarla dizilerek örü yangınını çırpmak ve süpürmek sureiyle aeşi daralarak aeşle beraber ilerlerler, böylece aeşin yanlara doğru genişlemesi engellenmiş olur. Bu şekilde müdahale edilerek harare azalılır ve yavaş yavaş söndürülür. Büyümüş yangınlarda cepheden de müdahale edilir, cepheden müdahale edecek söndürücüler aeşin önünde dikine olarak bir ha üzerinde 3-5 mere aralıkla sıralanırlar ve 5-10 mere genişlike yanıcı oprak örüsünü emizleyerek boş bir saha açarlar Bu boş saha açılırken ormanda mevcu yol, paika, dere ve açıklıklardan faydalanılır. Böylece yandan yapılan mücadele ile daralılan yangın önden yapılan mücadele ile amamen söner Tepe Yangınının Söndürülmesi: Tepe yangına ehlikeli bir yangındır. Bu yangına söndürmek için bir arafan örü yangını ile de mücadele edilir. Çünkü örü yangına söndürülmekle, epe yangınının yükü hafifleilir. Tepe yangınını söndürmek için rüzgar isikameinde aeşin ilerlediği arafa ve yan araflarda ayırma şerileri açılır. Bu işi yangın bu bölgeye gelmeden önce belirilecek şekilde başlanır. Şerilerin genişlikleri aeşin sıçramasına meydan vermeyecek genişlike olması gerekir. (Yani ağaç boyunun iki misli genişliğinde olmalıdır).yangın emniye şeridi açılırken ormandaki abii engellerden yararlanılmalıdır. Emniye şeridi arkasında yangın söndürücüler hazır bekler ve sıçrayan aeşleri anında söndürürler. Gövde Yangınının Söndürülmesi: Tek ek yanan ağaçların gövdelerindeki kovuklara oprak doldurularak aeşin hava ile emasa kesilir ve yangın söndürülür veya ağaç gövdeden kesilerek devrilir ve yerde söndürme yapılır. D.2-e )Orman Yangını Söndürmede Kullanılan Malzemeler: Bala, kazma, kürek, nacak, esere, ırmık, şaplak, sır pompası, seyyar su anklara, moopomplar, arazözler, uçaklar. D.2-f )Orman Yangınlarının Zararları: Maddi zararlar : Orman alanı yanmakla milli serve yok olmakadır, bunun yanında ormanda çalışan kişiler işsiz kalacak ve maddi zarar ölçülemeyecek derecede çok olacakır. Tabia örüsündeki zarar: Yangın sonucu oprak örüsü de amamen harap olup ancak iyi bakılmak sureiyle yeniden verimli hale gelebilecekir. Toprak kaymalara ve erozyon neicesi abia örüsü olumsuz yönde değişecekir. D.2-g )Orman Yangınlarına Karşı Alınacak Tedbirler: Orman yangınlarına karşı önlem olması için yasalara ağır zecri edbirler konulmalıdır. Halkın bu konuda eğiimine önem verilmelidir. Yangın gözeleme ve ihbar kulelerinin adedi aırılmalıdır. Moorlu ve seyyar söndürme ekiplerinin adedi arırılmalıdır. 35

36 Yangın emniye yolları açılmalıdır. Ormanlar bölümlere ayrılmalıdır. Ormanda kesimler iyi yapılmalıdır. Orman yangınları her geçen gün daha ciddi bir durum arz eiğinden vaki geçirmeden bilhassa yangın çıkma ihimali fazla olan yerlerde ve urisik bölgelerde gerekli edbirleri almak gerekmekedir. D.3 )AKARYAKIT YANGINLARI : Günlük yaşanımızın ürlü alanlarında kullandığımız benzin, gaz yağı, moorin uçak yakıı fuoloil yer alından çıkarılan ve adına ham perol denilen ağır sıvı bir maddeden elde edilir. Yanıcı ve akıcı olduklarından genel olarak akaryakı adı verilir. Ham perol yer alından çıkarılan, koyu renkli pekmez kıvamında bir sıvıdır. Bazı bilim adamlarına göre; milyonlarca yıl önce deniz diplerinde her ürlü hayvan ve biki arıklarının birikerek örülmesi ve uzun yıllar yer sarsınıları ile yüksek basınca maruz kalmaları sonucu ham perol oluşmuşur. Bu sıvanın yüzlerce yıl önce insanlar arafından bilinmiş olmasına karşın, burgu ile oprağı delip yeryüzüne çıkarma işi ilk kez 1859 yılında Amerikalılar arafından başarılmışır. Yer alından çıkan ham perolün rafinerilerde arıılması sonucu benzin, mazo, uçak yakıı, gazyağı, karan, zif, fuol-oil, gibi akaryakı maddeleri elde edilir. D.3-a )Akaryakıların Özellikleri: Ham perol sıvı halde iken yanmaz ancak buhar haline geçip hava ile belli bir oranda karışıkan sonra yanabilir. Tüm akaryakılar böyledir. Bir lire benzin buhar haline geçince 30 lire yanıcı buhar elde edilir.akaryakı buharları zehirlidir. Canlılar arafından eneffüs edilmesi sakıncalıdır. Havadan 3-4 kez daha ağırdır. Yüzeye yakın hava kısımlarında birikir. Bu buhar birikinileri uygun bir rüzgarla dağılabilirler. Sakin rüzgarsız havalarda eneffüs eden canlılar ve yangın bakımından çok ehlikelidir. D.3-b )Akaryakıların Yanması: Akaryakı buharlarının yanmaya başlamaları için açık alev veya aeş ile emasa gerek yokur. Yanma nokalarına kadar ısınmaları veya bu nokaya kadar ısınmış bir cisim ile emas emeleri alevlenmek için yeerlidir. Akaryakıların yanabilmesi için buhar haline gelerek hava ile karışması zorunludur. Benzin düşük sıcaklıklarda bile buhar haline gelebilir. Mazo, uçak yakıı, gazyağı gibi ağır akaryakılar ısıılmadıkça buharlaşmazlar. Akaryakı buharları belli bir mikar hava ile karışım yaparsa yanıcı duruma gelir. 100 l. hava içinde 1-7 l. arasında akaryakı buharı olan karışım yanıcı olur. D.3-c )Akaryakı Yangınları Nasıl Oluşur: Genel olarak akaryakı yangınları şu şekillerde oluşur. Açık kaplardaki akaryakıın buharlaşarak çevreden aeş alması. Temizlik nedeniyle benzin ve gazyağı gibi perol ürünlerinin kullanılması sonucu oluşan buharların aeşle eması ile, Akaryakı anklarının emizlenme amacı ile kapaklarının açılması sonucu çevreye dağılan buharların aeşle eması. Akaryakı buharlarının bulunduğu yerlerde çalışan moorlardan çıkan kıvılcımlarla emas emesi. D.3-d )Akaryakı Yangınlarının Söndürülmesi: Akaryakı yangınları genellikle dolum ve boşalım esisleri, depolama esisleri (Depolama ankları) ve nakliye sırasında ankerlerde meydana gelmekedir. Akaryakılar sıvı maddeler olduğundan depolanmaları ve kullanılmaları sırasında kapalı kaplarda bulundurulmaları zorunludur.bu esis ve nakil araçlarında her hangi bir nedenle meydana gelen yangınlara müdahale eme meodu, kiabımızın başında da beliriğimiz gibi yangın söndürme prensiplerinden boğma ile yangın söndürmedir. Bu sisemde yanıcı madde ile havanın ilişkisi kesilmelidir. Bu alakayı oradan kaldırmak için çeşili maddeler kullanılmakadır. Bu maddeler; Su: Su akaryakı yangınlarında pulverize şeklinde kullanıldığı akirde hem soğuucu hem de havayı kesici özelliği dolayısıyla yangınları söndürebilmekedir. Ancak su akaryakılar-dan ağır olduğu için belli bir müdde sonra dibe çökecekir. Yangın söndürülürken suyun sis yapıcı lanslar vasıasıyla yoğun şekilde işlenmesi gerekmekedir. 36

37 Karbondioksili, kuru kimyevi ozlu ve halojenli maddeler: Her üç maddeden karbondioksi ve halojenler gaz maddeler olup diğeri ise oz halindedir. Bu ür maddeler başlangıç halindeki yangınların söndürülmesinde önemli rol oynar. Yangının büyümesi halinde söndürmede zorluklar oraya çıkabilir. Köpük: Akaryakı yangınlarının söndürülmesinde en ekili söndürücü köpükür. Özgül ağırlık bakımından akaryakı, yağlar ve sudan daha hafifir. Külesi küçük kabarcıklar şeklinde olup, yanan maddenin üzerinde cm. kalınlıka bir örü oluşurarak yanan maddenin hava ile ilgisini keser. Köpüğün rüzgar ve ısıya dayanıklı olması, düşey ve yaay yüzeyleri kaplama özelliği akaryakı yangınlarında ana söndürücü madde olarak kullanılmasını gerekli hale geirmişir.akaryakı ank ve ankerlerinde meydana gelecek bir yangının söndürülebilmesi öncelikle hava ile eması sağlayan kapakların kapaılması sureiyle yangının söndürülmesine çalışılmalıdır. Ancak böyle bir durum mümkün değilse yangının söndürülmesinde su ve köpük birlike kullanılmak sureiyle yangının söndürülmesine çalışılmalıdır. Bunun yönemi şu şekilde olmalıdır. Akaryakı ank ve ankerlerinde meydana gelen yangınlarda meydana gelecek yüksek ısıdan dolayı direk olarak köpük işlemek sakıncalıdır. Öncelikle pülverize (sis) halde su işlenecek ankın soğumasının sağlanmasına çalışılmalı, işlenen suyun dibe çökmeye başlamasından sonra köpük işlenmelidir. Su işlenildiği zaman aynı anda hem soğuma hem de ısı dolayısıyla oluşan buhar ile boğma ekisi gösereceğinden köpük işlemeden de yangının söndürülmesi çoğu zaman mümkün olabilmekedir.hangi durumda olursa olsun akaryakı yangınlarının konrol alına alınması ve söndürülmesinde önce su yağmurlama sisemiyle daha sonrada köpükle birlike işlenmelidir. D.4 )UÇAK YANGINLARI: Bilindiği gibi uçak yangınlarına pek sık raslanmamakadır. Buna rağmen uçak yangınlarında ehlikenin can ve mal kaybının fazla olması sebebiyle son derece ekin yangın önleyici edbirler alınmışır. Her şeyden önce uçaklarda ehlikeli yanıcı maddelerin çok olması, yolcuların dar bir alanda oplu olarak bulunması uçak yangınlarının önemini bir ka daha arırmakadır. Uçaklar çok çeşili ipe ve değişik amaçlarla kullanılan büyüklü, küçüklü havadan ulaşımı sağlayan nakil vasıalarıdır. Pervaneli, moorlu ve je moorlu ipleri vardır. Çeşileri ise; yolcu uçakları, nakliye uçakları, askeri uçaklar, keşif uçakları, araşırma ve bilimsel amaçla kullanılacaklar vb. çeşileri mevcuur. Her şeyden önce uçak yangınlarına karşı önlem almada ve uçak yangınları ile mücadele de uçak çeşi ve iplerini iyi anımak gereklidir. Çünkü uçağın ipi, çeşidi, aşıdığı yolcu mikarı, yakı mikarı bilindiği akirde buna göre edbir alıp mücadele yapılabilir. Şimdi bu amaçla uçak bölümlerini kısaca ve sıra ile inceleyelim. D.4-a )Moor Kısmı: Bu kısım uçağın en hassas bölümüdür. Moorda meydana gelecek bir arıza önemli ehlikeler oraya çıkarabilir.uçaklarda moorlar(şekil-4) de görüldüğü gibi uçağın sol baş arafındaki moora 1 nolu moor denilmek üzere sıra numarası akip eder. Uçak moorlarında yangınlar genellikle: Moordaki bir arızadan, Yakı ikmal sisemindeki sızını ve kaçakan, Moorun normal olmayan şarlarda çalışmasından çıkar. Moorda çıkan bir yangın bilhassa son model uçaklarda anında pilo kabinindeki ikaz ile piloa duyurulmuş olur. Şaye kendi imkanları ile söndürülemeyecek bir yangın ise derhal en yakın hava alanına durum bildirilir ve inişe geçilir. D.4.b )Kanalar: Akaryakı ankları genellikle uçakların kanalarında olduğundan çok önemli bir bölümüdür. Kanalarda meydana gelecek bir yangın veyahu a diğer bölümlerde meydana gelipe kanalara siraye edecek bir yangın uçağın infilak emesi ile sonuçlanabilir. Bu sebeplerle en çok dikka edilmesi gereken kısım kanalardır. D.4-c )Gövde Kısmı: Uçak gövdeleri genellikle hafif olması ve sağlam olması bakımından magnezyum alaşımından yapılmışır. Magnezyum alışımı yanıcı bir madde olup söndürülmesi çok zordur. Özel söndürücüler gerekir. İçin için yanabilir. 37

38 D.4- d )İniş Takımları: İniş akımları da, mukavemei arırmak amacı ile magnezyum oranı fazla olan alaşımlardan imal edilir. İniş sırasında direnç ve ısınma sebebiyle bu bölümde yangınlar meydana gelebilir. Ayrıca lasiklerde iniş sırasında sürünme ve ısınma sebebiyle yangınlar meydana gelebilir. D.4-e )Uçaklarda Bulunan Diğer Yanıcı Maddeler: Uçak benzini; Fevkalade fazla yanıcı özelliğe sahipir. Her ürlü hava şarları alında dahi benzin buharı havaya yayılarak en kuyu yerlere çökerek küçük bir kıvılcımla dahi yangınlara sebep olabilir. Oksijen; yüksek irifaya çıkan uçaklarda hava eneffüsünü kolaylaşırmak için oksijen üpleri bulundurulur. Bu üpler başlı başına bir yangın ekeni olmamakla beraber, yangın vukuunda çok ehlikeli palamalar ve yangının büyümesine sebebiye verirler. Yağ ve hidrolik; yanıcı özelliği fazla değildir. Yağlar 335 o de buharlaşır 420 o de yanar bu sebeple ancak sürünmeler sonucu yanar ve yangın anında da yangının büyümesine sebep olur. Hidrolik ve Madeni Yağ, Hin Yağı, Alkol ve Boya karışımı olup yanma özelliği vardır. Hidrolik uçakların iniş akımlarında, frenlerde, kapılarda bulunur. Magnezyum; Uçakların gövde ve iniş akımlarında magnezyum alaşımları mevcuur. Magnezyum yangınlarının söndürülmesi zordur. Bu sebeple özel söndürücüler kullanılır. (TMB= Tri Meoksi Boraksin) (Kuru Kimyevi Toz) (Köpük) vb. Ani-icing; Uçakların kanalarında ve bazı bölümlerinde soğuk havalarda ve süra sebebiyle donmayı önlemek için kullanılan yanma özelliğine sahip bir maddedir. Alkol ve gliserin karışımından meydana gelir. D.4-f ) Uçaklarda Yakı İkmali: Uçaklarda yakı ikmali çok önemlidir. Uçak yangınlarına sebebiye vermemek için şu hususlara dikka edilmesi gerekir. Yakı ikmali sırasında uçak moorları ve çalışan her şey durdurulur. Elekrikli hiçbir şey çalışırılmaz, İkmal sırasında opraklama yapılır, Yolcular binmeden ikmal yapılır, Çevrede aeş bulundurulmaz, Uçağın kapıları açık olup merdivenleri hazır bırakılır. Aynı şekilde uçak hangarlarında da aynı edbirler alınır. D.4-g ) Uçak Yangınlarına Karşı Müdahale: Uçak yangınları iki çeşie meydana gelir. Uçak havada iken, Uçağın inişi sırasında, Şaye uçak havada iken bir yangın çıkarsa derhal pilo en yakın havaalanı ile iriba kurarak şu bilgileri havaalanına ileir. o Uçağın ipi ve çeşidi, o Yangının hangi kısımda olduğu, o Yangının çıkış sebebi, o Yolcu ve müreeba adedi, o Uçakaki yakı mikarı, o Havaalanına olan uzaklığı, o Pisin köpüklenmesinin isenip isenmediği. Bu bilgiler havaalanının kulesi arafından alınarak uçağın akribi iniş saai ve iniş yeri espi edilerek havaalanı ifaiyesine bildirilir.kule ile ifaiye arasında ve kule ile uçak arasında iriba iniş anına kadar sürdürülür. Yanan uçak pise inmeden havaalanı ifaiyesi gerekli hazırlıklarını yapar ve uçak henüz inmemiş ise havaalanında ahmini iniş yerine en yakın emniyeli bölgede yerini alır. Şaye uçak indiği anda bir yangın çıkarsa zaen hazır vaziyee olan ifaiye derhal yanan uçağa doğru harekee geçer. Uçak yangınlarına müdahale beş safhada olur. i. Hazırlık ve çıkış safhası: İfaiye ekibi havaalanı kulesinden yangın ihbarını ve ilk bilgileri alınca beş saniye içinde hazırlık ve durum değerlendirmesi yapılarak (hangi araçların çıkarılacağı, hangi pozisyon alınacağı, akviyeye ihiyaç olup olmadığı gibi) 30 sn. içinde Garajdan çıkılır. 38

39 ii. Durum kavrama ve pozisyon alma safhası: Garajdan çıkıp ekip 30 sn. içinde uçağın bulunduğu yere ulaşır ve yerini alır. Bundan sonra 30 sn. içinde hazırlıklarını amamlar. (horum serme vb.) Pozisyon alma SAAT SİSTEMİNE göre yapılır. Şekil-5 e görüldüğü gibi uçağın burun kısmı saain 12 rakamını göserecek şekilde uçağın diğer bölümlerine saain diğer rakamlarının numaraları verilir. Örneğin uçağın kuyruk kısmında yangın çıkmış ise 6 pozisyonu alınır, şaye pilo kabininde yangın çıkarsa 12 pozisyonu alınır, 1 nolu moorda yangın çıkarsa 9-10 pozisyonu alınır. Bundan sonra rüzgar durumu da nazara alınarak yangına müdahale edilir. iii. Hücum safhası: Her ürlü hazırlık amam oldukan sonra üm araç, gereç ve personel ile söndürme işlemine usulüne uygun olarak başlanır.öncelikle asıl yangın üzerine müdahale edilerek gedik açılmağa çalışılırken bir başka koldan da yangının sirayeini önlemek ve kapıları, kaçış yollarını serbes umak için müdahale edilir. iv. Konrole alma safhası: İlk amaç 30 sn. içinde yangını konrole almakır. Bu nedenle önce yangına doğrudan müdahale edilir. Gövdenin yanan ve akan sahaları korunur. Kana yolundaki aeş kesilir. Kurarma haı emin edilerek korunur. Alevin ekrar parlamasına mani olunur. Köpük işlenmişse köpük delinmesine dikka edilir. Yedek su, kuru oz veya köpük emin edilir. Yangının durumuna göre akviye isenir. Yardım araçlarının sevk ve konrolü sağlanır. v. Kurarma safhası: Yangının sönmesi beklenmeden kapılardan uçağın geçi veren bölümlerinden uçağa girmek sureiyle yolcu ve personelin kurarılması, yaralıların aşıması usulüne uygun olarak yapılar. Uçak yangınlarında pisin önceden köpüklenmesi uçakların kana genişliğine ve pisin uzunluğuna göre, uçağın pilou arafından isenir. Bu iseğe uygun olarak havaalanının imkanlarına göre ya pis kenarlarındaki vanalar vasıasıyla köpükleme yapılır ve yahu a arazözler vasıasıyla aşıma sureiyle köpükleme yapılır. D-5 )YERALTI ÇARŞILARI, PASAJLAR VE DEPOLARDA ÇIKACAK YANGINLARA KARŞI ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER VE MÜCADELE USULLERİ: Son zamanlarda ülkemizde, bilhassa büyük şehirlerimizde, çıkan yangınlar arasında yeralı çarşıları, pasajlar ve benzeri yerlerde çıkan yangınlarda bir arış olduğu görülmekedir. Bu sebeple ve her geçen gün bu çeşi işyerleri inşaaının arması sebebiyle, yeralı çarşıları, pasaj ve benzeri yerlerde yangın çıkma ihimaline karşı gerekli önlemlerin alınması ve yangınla mücadele yönemlerinin gelişirilmesi önem arz emekedir. D.5-a )Alınması Gereken Önlemler: Yukarıda beliriğimiz bu gibi yerlerin büyüklüğüne ve küçüklüğüne göre, alınacak önlemlerde değişik olacakır. Hacim iibariyle büyük ve geniş olan, içerisinde mevcu işyeri sayısı iibariyle de fazla olan yerlerde mulaka oomaik ihbar sisemi ve oomaik söndürme esisaının kurulması gerekir, ayrıca bu sisem ve esisalar kurulmasına rağmen yedek ve akviye seyyar yangın söndürme cihazlarının da mulaka bulundurulması lazımdır. (Çıkabilecek yangın çeşidine uygun söndürme cihazları)küçük yeralı çarşıları ve pasajlarda ise çıkabilecek muhemel yangın çeşidine göre pasaj ve çarşı içlerinde uygun yerlerde ve her iş yeri içerisinde yangın söndürme cihazları bulundurulmalıdır. Bu cihazların konrolü belli zamanlarda yapılmalı, işyeri sahipleri ve pasaj, çarşı görevlilerine cihazların nasıl kullanılacağı öğreilerek, zaman zaman bu amaçla küçük abikalar yapılmalıdır.bu ür yerlerin kapalı olduğu saalerde mulaka konrol görevlileri bulundurulmalı, bu kişilere yangın ihbarı verilmesi, yangına ilk müdahale ve o çarşı ve pasajda bulunan yanıcı maddelerin neler olduğu öğreilmelidir. Zira yangın çıkığı zaman ilk müdahale yapılabilmesi çok önemlidir. Böylece yangın çıkığı zaman söndürülmüş olacak veya ifaiye ekipleri gelinceye kadar yangının hızı yavaşlaılmış olacakır ki, büyük yangınların önlenmesi bakımından bu işlem son derece önemlidir. D.5-b )Yangınla Mücadele Usulleri: Yeralı çarşıları ve pasajlarda çıkan yangınlara karşı mücadele ve en büyük güçlük duman içerisinde çalışma şarlarının çok zor olmasıdır.yangına ilk müdahale edecek olan kişiler şaye duman sebebiyle bu imkanı bulamaz ise, su ile ıslaılmış bir kaç ülben veya bezi ağız ve burunu kapaacak şekilde sarmak sureiyle duman içerisinde biraz daha fazla zaman çalışma imkanı bulacakır. Pasajda ve yeralı çarşılarında genellikle pencere bulunmadığından duman içeride kalacak ve çalışma güçlüğü yaraacakır. Faka buna rağmen oksijenin azalması ve her arafı duman kaplaması da yangının küçük bir mücadele ile kendiliğinden sönmesini sağlayabilir. 39

40 Yangını söndürme imkanları kalmadığı zaman büün çıkış kapıları kapaılarak veya sunni olarak örülerek yangın oksijensiz bırakılmak sureiyle de söndürülebilir. Ancak bu alernaifi iyi bir zamanlama ile ve sürale gerçekleşirmek gerekir. Genellikle ülkemizde bu ür yangınlarda son zamanlarda oksijen üpleri kullanmak sureiyle yangına müdahale edilmeye başlanmışır, ancak oksijen üpü kullanılması beceri ve eğiim gerekirir. Bir çok yangınlarda oksijen üpü akarak yeralı çarşı ve pasajlarındaki yangınlara karşı müdahaleye çalışan ifaiye personelinin, sırlarındaki oksijen üplerine rağmen boğulma ehlikesiyle karşılaşıkları bir gerçekir. Buda gösermekedir ki her şeyden evvel oksijen üpü kullanımı abikalarına ağırlık verilmesi gerekmekedir. Tabikaa görülen bir aksaklıka şudur: Yeralı çarşısı, pasaj ve depo gibi yerlerde çıkan yangınlara müdahale eden ifaiye ekipleri mulaka yangına sebebiye veren yanıcı maddenin ürünü espi emeden, alışılageldiği üzere su ile mücadeleye başlanmamalıdır. Bu ür birçok yangınlarda su ile mücadele başarılı sonuç vermemişir, bilhassa küçük pasaj ve yeralı çarşılarında oksijen üpü ve maskeler kullanarak ve çok büyük bir yangın haline dönüşmemişse su kullanmadan kuru kimyevi ozlu yangın söndürme cihazları kullanarak 2 veya 4 lü gruplar halinde değişmeli olarak veya yedek personelin üp akviyesi sureiyle ilerleyerek ve yangını konrol ederek söndürmeye çalışmak çok daha yararlı olacak, yangının da kısa zamanda söndürülmesi sağlanacak ve suyun meydana geireceği büyük ahriba böylece önlenmiş olacakır. Sonuç olarak kısaca şunu söylemek gerekirse: İfaiye personeli, arz eiği özellik sebebiyle yeralı çarşıları, pasajlar ve depolarda çıkacak yangınlara karşı söndürme ve kurarma faaliyeleri için ayrı ve özel eğiim ve abika yapmalıdır. Şunu da unumamalıdır ki bu ür yerlerde çıkan yangınlarda hali hazırda İfaiye örgülerinin abik emeke olduğu duman ahliye jeneraörlerinin kullanılma zamanını ve kullanılma gereğini çok iyi hesaplamak, yarar yerine zarar meydana geirmesine sebebiye vermemek gerekir. Şunu da belirmeke son derece fayda görmekeyim ki, su ile söndürme yapacak ifaiyecilerin, her yangında azyikli su sıkma alışkanlıklarından vaz geçmeleri gerekir, birçok yangında azyikli su yerine, pülverize şeklinde (Özel lanslar vasıasıyla) su verilmesi daha ekili olacakır. Ayrıca azyikli suyun meydana geireceği ahribaında böylece önüne geçilmiş olacakır. D.6 )GEMİ YANGINLARI: Karada çıkan yangınlar kadar, açık denizlerde veya limanlarda bulunan gemilerde çıkan yangınlarda son derece önem arz emekedir. Bilhassa büyük yolcu gemilerinde, palayıcı madde aşıyan, kıymeli yük aşıyan veya perol aşıyan gemilerle, ankerler de çıkan yangınlar çok büyük maddi zarara ve can kayıplarına neden olmakadır. Son derece sraejik önem arz eden İsanbul Boğazı bilindiği üzere yıllardan beri yoğun deniz rafiği sebebiyle, deniz kazalarına ve denizlerde gemi yangınlarına sahne olmakadır. Bilhassa anker yangınları, denizde büyük ehlikeler meydana geirdiği gibi, kara güvenliğini de son derece ehlikeye maruz bırakmakadır.açıkça görülmekedir ki gemi yangınları, bilhassa yoğun deniz rafiği olan deniz ve limanlarımızda çok büyük önem arz emekedir. E.6-a ) Gemi Çeşileri: Çağımızda çok değişik şekil ve çeşie gemi mevcuur. Bunlardan bir kısmı sıra ile şunlardır. Ticare Gemileri, Yolcu Gemileri, Savaş Gemileri, Özel Tekneler, Balıkçı Tekne ve Gemileri, Araşırma Gemileri, Araba Vapurları, Kurarma Gemileri, Yangın Söndürme Gemileri, Buz kıran Gemiler, Diğer Gemiler, D.6-b ) Gemi Kısımları Ve Yangınlar: 40

41 Gövde: Eskiden gemiler, genellikle ağaç gövdeden yapılmaka iken, bugün arık küçük ekneler hariç, büün büyük gemilerin ekne ve iç bölmesi çelik saçan yapılmakadır. Yangın eribaına daha çok dayanıklıdır. Spor ekneler, halen ağaçan yapılmakadır, ayrıca son zamanlarda plasik spor eknelerin yapılmaka olduğu gözlenmekedir ki bu iplerde yangın vukuunda ahriba büyük olmakadır. Makine ve Kazan Dairesi: Genellikle gemilerde değişik makineler kullanılmakadır. Örneğin kaı ve sıvı yakıı işe çeviren makineler, yakıı elekrik enerjisine çeviren makineler, elekrik enerjisini işe çeviren makineler gibi. Ticare gemilerinde çoğunlukla dizel makineler kullanılmakadır, buharlı makineler daha çok yangınlara sebebiye vermesi ve diğer sakıncaları nedeniyle arık giderek kullanılmamakadır. Makine ve kazan daireleri, Yakı, hava ve sıcaklığın bir arada bulunduğu yer olması sebebiyle her zaman yangın çıkma ihimali mevcuur. Bu sebeple gemilerde son derece emiz uulması gereken yerlerdendir ve yangın ihimalini asgari düzeye indirmek için en çok edbir alınması gereken bölümdür. Ambarlar: Gemilerde en çok yangın çıkan yerlerden bir anesi de ambarlardır. Yanlış depolama ve depolama sırasında dikkasiz ve ihmalli davranışlar sonunda yangınlar çıkmakadır. Ayrıca gemilere kendiliğinden yanabilen maddelerin depolanması halinde gerekli önlemler alınmazsa, haliyle yangınlar meydana gelebilecekir. Kamaralar: Kamaralar yangına en çok sebebiye veren insan unsurunun kullanımında olan ve gemi müreebaı arafından konrol imkanı az olan bölümlerdir. Bu sebeple yine belirmek gerekir ki dikkasiz ve ihmalli davranışlar sonucu kamaralarda bir çok yangınların çıkığı görülmekedir. Poruç: Gemilerde en çok yanıcı maddelerden olan malzemelerin saklandığı depo edildiği yerdir ki, yangın çıkma ihimali fazladır. Bu kısımda boyalar, inceliciler, nef, benzin, gazyağı, üsübü vb. bulunur. Köprü üsü : Bu kısımda elsiz daireleri bulunduğundan, yangın çıkma ihimali daima vardır. Ayrıca köprü üsü çay, kahve pişirilen ve benzeri işler yapılan bir kısımdır ve bu nedenlerle de yangın çıkması muhemeldir. Yakı Depoları: Yakı ankları genellikle gemilerin aban kısmında olur, doğrudan yangın çıkma ihimali az olmakla beraber yinede vardır. Ancak yangının bu kısma siraye emesi halinde, son derece büyük ehlike oraya çıkacağı için yangın önlemi bakımından en çok korunması ve edbir alınması gereken bir kısımdır. Gemi Mufağı: Genellikle LPG nin yakı olarak kullanıldığı mufaklarda sık sık yangınlar çıkmakadır. D.6-c ) Gemilerde Yangın Sebepleri: Temizlik ve Düzen: Şaye bir gemide emizlik ve düzen gelişigüzel ise o gemide her zaman yangın çıkma ihimali vardır. Zira sadece yeerli emizlik yapılmaması halinde dahi kendiliğinden yanabilen birçok madde yangına sebebiye verebilecekir. Gemilerin bilhassa makine daireleri son derece emiz olmalıdır. Yakı arıklarının erafa yayılması, sıçraması daima muhemeldir. Bunların gerekiği şekilde emizlenmemesi sonucu en küçük kıvılcım ile yangın başlayabilir. Sigara ve kibri aılması ve bunların sık sık emizlenmemesi daima yangına sebebiye verebilir. Kül ablaları, çöp sepeleri sık sık emizlenmelidir. Ayrıca düzen ve disiplinli davranışlarda son derece önemlidir. Kamaralarda gerek yolcuların gerekse gemi personelinin yaaka sigara içmeleri son derece ehlikelidir. Personelin gemi ambarlarında görev sırasında sigara içmesi yasaklanmalı bu kuralları uyulması sağlanmalı gerekli konroller sık sık yapılmalıdır. Elekrik Devreleri: Eskiyen elekrik devreleri, haalı yapılan fişler, pirizler, dış ekenlerle güverede yıpranmış kablolar, köü yapılan bağlanılar, sigoralar, ışığı gölgelemek için konulan kağı ve karonlar, ocak, elevizyon ve radyo gibi elekrikle çalışan alelerde meydana gelebilecek konaklar sonucu yangınlar çıkmakadır. Yakı borularının İzolasyonu: Makinelere yanmak üzere giden yakı, borular içerisinde sıcak ve basınç alında bulunur. Bu sebeple son derece ehlike arz eden bu borular özel 41

42 muhafaza içerisine alınmalıdır. Ayrıca iyi izole edilmeyen egzoz boruları üzerine yakı sıçraması halinde de yangın çıkması muhemeldir. Kaynak İşleri: Gemilerde kaynak işleri yapılmadan evvel o bölüm mulak suree yanıcı gazlardan arındırılmalıdır. Bu yapılmazsa mulak bir yangın söz konusu demekir. Tamira Sonrası Bakım ve Temizlik: Gerek seyir halinde ve gerekse limanda iken gemide yapılacak amiralardan sonra mulaka özenle gemi emizlenmeli amiraan aran maddelerin yangına sebebiye vermesi böylece önlenmelidir. Gemiye Alınan Yük: Bilhassa, pamuk balyaları, çuvallar, organik yağlar, kömür ve bazı sıvı yanıcı yük isif edilirken, sıcak yerler yakınına konulmamalıdır ve munazam isiflenerek sürünme ve sallanma olacak şekilde depolanmamalıdır. Saik Elekrik: Ayrı özellike olan maddelerin birbirleriyle sürünmesinden veya birbirinden ayrılmasından meydana gelebilecek olan saik elekrik çok ehlikeli bir yangın ekenidir. Mulaka gerekli yerlerde iyi opraklanma sağlanmalıdır. Ayrıca gereken yerlerde ve gerekiği durumlarda havanın ruubelendirilmesi ve iyonize edilmesi saik elekriklenme sonucu çıkabilecek yangınlara karşı en ekin önlemdir. Limanda bekleyen gemilerde, asarruf amacıyla normal gemi aydınlaması devre dışı bırakılıp, Büün gaz ocakları, LPG ocakları ve sobaları yakılarak gemici feneri kullanıldığında yangınların çıkığı görülmekedir. Bu ür asarruf yoluna gidilmemeli, yangın ehlikesinden uzak araç ve gereç kullanılmalıdır. D.6-d ) Yangın Söndürme Araç Ve Gereçleri: Gemilerde kullanılan yangın söndürme araç ve gereçleri üç ana bölüme ayrılır. Sabi Yangın Söndürme Tesisleri: Bu esislerde değişik çeşi ve ürde yangın söndürücülerden meydana geldiği için bunları da sıra ile inceleyeceğiz. o Sabi Su Tesisleri: Gemi yangınlarının söndürülmesinde ilk akla gelebilecek söndürücü elbee ki sudur. Bilhassa su ihiyacı diye bir hususun söz konusu olmaması ve isenildiği kadar denizden su emin eme imkanı bulunması, bu düşüncede en büyük ekendir. Ancak gemi yangınlarında su kullanılmasında düşünüldüğü kadar faydalı değildir. Geminin bir çok hallerde alabora olması kuvvele muhemeldir. Bilhassa açık denizde, rüzgarlı ve dalgalı havalarda gemi yangınlarına müdahalede su kullanılırken çok dikkali olmalıdır. Söndürmede kullanılan suyun ahliyesi mümkün olmadığı akirde mulaka akibi (konrolü) yapılmalı, geminin dengesini bozacağı hallerde su ile söndürmeye ara verilmelidir. Gemilerde basınçlı ve basınçsız olmak üzere iki ür su kullanılır. Basınçsız su, yukarıda bahsedildiği gibi denizden edarik edilen sudur. Basınçlı su ise önceden depolara azyik alında konulan alı su olarak abir edilen sudur. Bilhassa basınçlı su gemilerin yaşam yerlerine siprinkler ve yağmurlama sisemi şeklinde mone edilir. o Gaz Tesisleri: Gemilerde söndürücü olarak çeşili gazlar kullanılmakadır. Bunlardan Karbondioksi ve halon gazlarını misal verebiliriz. CO 2 esisleri ihiyaca göre örneğin 10 ade karbondioksi üpünün yan yana ve ek devre halinde mone edilerek hazırlanmasından ibareir. Gemilerin muhelif yerlerinde bu esisler kurulur. Makine daireleri ve ambar gibi yerlerde büyük ve ek parça halinde CO 2 ankları konulmakadır. o Köpük Tesisleri: Gemi yangınlarında ekili bir söndürücüde elbee ki köpükür. Kimyasal ve Mekanik köpük olmak üzere iki çeşi köpük kullanılmakadır. Ancak daha ziyade ekisinin fazla olması sebebiyle Mekanik köpük esisleri ercih edilmekedir. Boğma özelliği, yapışma ve örme özelliği ve soğuma özelliği sebebiyle yangınlarda ekili olmakadır. Köpük ham maddesinin, su ve hava ile karışması sonucu oraya çıkar. İçerisinde %95 in üzerinde su bulunması soğuma özelliği verir. Hava ile birleşmesi sonucu son derece fazla hacim genişlemesi meydana geirecek ve yapışma özelliği ile de yangını örerek oksijeni kesecekir. o Azo Gazı Tesisleri: Azo gazı özelliği sebebiyle havadan hafif bir gazdır. Buna rağmen yangını boğarak söndürme özelliği vardır. Gemilerde uygun yerlere küçük üplerin bir araya mone edilmesi sureiyle bu esis oluşurulur. o Kuru Kimyevi Toz Devreleri: Genellikle yangın söndürmede kullanılan kuru kimyevi ozlar (sodyum bikarbona, Amonyum fosfa, Poasyum ozları vb.) yangını kırarak, dağıarak ve de 42

43 boğarak söndürme özelliğine sahipir. Zehirsiz olmaları ve elekriği ilememeleri sebebiyle çeşili yangınlarda kullanılabilirler. Soğuma özelliği olmayışı ve oru bırakması da, mahsurları olarak sayılabilir.gemilerde çeşili şekillerde sabi esisler olarak kurulmakadır. o Aıl Gaz Tesisleri: Doğrudan yangına ekisi olmayan faka dolaylı olarak bilhassa ercih edildiği yerde oksijenin yerini alması sebebiyle yangın söndürülmesinde faydası olan bir gazdır. Bilhassa ankerlere bu gazdan basılmak sureiyle oksijen oranı düşürülerek yangını söndürmeye ekili olur. Seyyar Yangın Söndürme Cihazları: o Su püsküren minimakslar: Genellikle iici olarak CO 2 nin kullanıldığı, söndürücü olarak a suyun bulunduğu cihazlardır. Soğuma ekisi ile yangın söndürmede ekili olur. Gemilerde bilhassa başlangıç yangınlarda kullanılır. Ahşap kısımların yangınlarında, kamaralarda kullanılabilir. o Köpüklü minimakslar: Elle aşınır, yangını örer ve boğar, yangın üzerinde uzun zaman kalarak ekisini sürdürür, köpük hacminin 10 misli kadar büyüdüğünden geniş alanlara kullanılabilir. Gemilerde seyyar olarak amacına uygun kullanılabileceği yerlerin yakınlarında bulundurulur. Bilhassa akaryakı ve sıvı yanıcı maddeler üzerinde ekisi fazla olmakadır. o Kuru ozlu cihazlar: Yukarıda anlaılan sabi sisemin elle aşınabilen çeşididir. o CO 2 li cihazlar: Yukarıda anlaılan sabi sisemin elle aşınabilen çeşididir. D.6-e )Gemi Yangınlarında Mücadele: Gemi yangınlarında mücadele aşağıda belirilecek sıraya göre yapılmalıdır. Her şeyden evvel asıl, olan yangının çıkmamasıdır. Bunun için gerekli her ürlü önlem alınmalı, sık sık edbirler denelenmeli, yangın söndürme ekipleri ve gemi personeli yangın anında nasıl davranacakları hususunda devamlı eğiilmeli, abikalar yapırılmalı, Büün bu edbirlere rağmen bir yangın anında derhal gemi içinde alarm verilerek yangın üm personele duyurulmalı, Yangın yeri en kısa zamanda sapanmalı, En kısa zamanda yangına müdahale edilmeli, En kısa zamanda da yangın konrole alınarak siraye emeden söndürülmeli, Şaye yangının sirayei önlenemez yangının büyüme ihimali fazlalaşırsa bunun sezildiği anda yardım isenmeli, Bir arafan yangınla mücadele edilirken, bir arafan da kurarma faaliyeleri sürdürülür, kurarma için yangın gedikleri açılır. Tehlike halinde, bazı maddelerin denize aılmasında da yarar vardır. Yangın sonrası güvenlik önlemleri alınır. Sonuç olarak şunu söylemek gerekir ki, gemi yangınları gerek maddi ve gerekse can kaybı bakımından son derece vahim sonuçlar meydana geireceğinden, bilhassa deniz rafiği yoğun olan açık deniz ve boğazlarda gemilerde ekin önlemler almak, hazırlıklı olmak gerekmekedir. Bilhassa gemide yangın söndürme görevi yapan ekipler ve eknik personelin eğiilmiş kişiler olması gerekmekedir. Limanlarda da yangınlara karşı ekin önlemler alınmalı, edbir almayan gemilere gerekli izinler verilmemelidir. D.7 )KAPALI ÇARŞILARDA YANGIN: Üsü kapalı yerde kurulan alış veriş merkezleri kapalı çarşı olarak isimlendirilir. Kapalı çarşılar, yanıcı malzemelerin fazla ve yangın yükünün çok büyük olması, insan yoğunluğunun fazla, ifaiye araçlarının girişlerinin zor ve müdahale imkanlarının kısılı olması nedeniyle yangın riski en büyük olan yerlerdir. Ülkemizin birçok şehrinde, arihi çarşılar bulunmaka olup; bunların bir kısmı amamen kapalı bir kısmı ise kapalı çarşı nieliğindedir. Çarşılarda çok sayıda, manifauracı ve mobilyacı gibi, yangın yükü büyük dükkanlar yer almakadır. Tarihi özelliklerinden dolayı yeni sisemlerin uygulanması ve değişikliklerin yapılması da kolay olmamakadır. Tarihi çarşıların yanında, yeralı çarşıları, büyük alışveriş merkezleri gibi yerler de benzer özellik göserir ve yangın riski fazladır. Markelerde, yeralı çarşılarının her birinde kullanım amacına uygun olarak önlem alınması gerekir. 43

44 D.7-a )Kapalı Çarşıların Yangın Riski: Kapalı çarşılarda yangının kolay söndürülmemesinin nedenleri, yüksek harare ve dumandır. Kapalı olmaları nedeniyle kısa sürede harare yükselir ve duman her arafı kaplar. Bir arafan dumanın ve diğer arafan hararein esiri ile içeri girilmesi zorlaşır. Çoğu çarşıda, olay ifaiye arafından hemen haber alınsa bile, müdahale imkanı zor olduğundan kısa bir sürede alevler büün hacmi kaplar ve yangın büyür. Kapalı çarşılarda meydana gelerek büyük boyulara ulaşan yangınlar genellikle geceleri meydana gelmekedir. Kapalı olduğu için dışarıdan kısa sürede görülmemeke, duman her arafı kapladığı zaman bekçiler arafından fark edilmeke veya çok büyüyünce dışarıdan görülmekedir. Yani; kapalı çarşılardaki yangınlardaki yangınların büyümesinin ve hasar mikarı fazla olmasının nedenlerinden biri de geç haber alınmasıdır. Tarihi kapalı çarşılarda, zamanla mukavemeleri zayıflayan duvarlar yangın anında kısa sürede çökerek yangının genişlemesine neden olur. Yangın anında bu ür binaların aşıyıcı sisemleri de zarar gördüğünden, çoğu zaman yapı ve içindekiler kurarılamaz. Bu bakımdan, arihi çarşılarda yangının çıkmasının önlenmesinin söndürülmesinden daha kolay olduğu ve çarşıyı sadece alınan önlemlerin koruyabileceği hiçbir zaman unuulmamalıdır. Çarşılarda yangını çok çabuk haber alan oomaik ihbar sisemi ve oomaik söndürme sisemlerinin bulunması önemlidir. Kapalı çarşı yangınlarının amamına yakını elekrik esisaındaki kısa devreden, dükkan kapaılırken söndürmeden aılan sigara izmariinden veya ısıma cihazından meydana gelmişir. Uzun süre önce çekilmiş elekrik esisaından çok sayıda aydınlama lambası kullanılması veya elekrikli cihaz kullanılması kablolardan aşıyacağından fazla yük çekilmesi ısınmalara ve kısa devre oluşmasına sebep olmakadır. D.7-b )Kapalı Çarşılarda Alınması Gereken Önlemler: Kapalı çarşılarda çok sayıda insan bulunduğundan ve bu kişiler çıkış yollarını bilmediklerinden, çıkışların kolay görülebilecek şekilde ve paniğe yol açmayacak genişlike olması çıkış koridorlarının emiz havaya ulaşmasının sağlanması gerekir. Kapılarda çıkışı zorlaşıracak sabi ezgahların olmamasına ve kapıların içen dışa doğru açılan arzda olmasına dikka edilmelidir. Havalandırma esisaları yanmayan malzemeden yapılmalıdır. Isı ve duman oluşumunda kendiliğinden kapanan yangın güvenlik kapakları (Yangın damperleri) ilave edilmelidir. Bu ür kapama eribaına sahip olan havalandırma esisalarının sık sık bakımı yapılmalı, olası bir yangın anında fonksiyonlarını yeerince yerine geirip geiremeyeceği konrol edilmelidir. Havalandırma kanalları dumanın ilk gireceği yerler olduğundan bu kısımlarda kanal dedekörleri kullanılmalıdır. D.7-c )Elekrik Tesisaı: Eskimiş, haalı elekrik esisaları ve elekrikli alelerin haalı kullanımları neredeyse amamen paslanmış esisalar, izolasyonsuz borular, hasar görmüş düğme ve dağıım kuuları ve diğer eksiklikler yangın ehlikesini sürekli gündemde umakadır. Bu ür haalı esisalar bir an önce iyileşirilmelidir. Kapalı çarşılarda, elekrik esisalarının dış yüzeylerine alevlenmeyi önleyici seneik madde geçirilmiş olmalıdır. Meal mano giydirilmiş esisalar kullanılmamalıdır. Kablo ve halar mümkün olduğu kadar kagir yapının sıvasının alından geçmelidir. Anaharlar ve prizler izole edilmiş yuvalarda olmalıdır. D.7-d )Yangın Uyarı Sisemleri: Kapalı çarşılarda yangınların genişlemesinin ve hasar mikarının fazla olmasının nedeni, yangın başlangıcının çok geç fark edilmesi ve dolayısıyla geç müdahale edilmesidir. Bir yangın, dışarıdan görülecek boyulara gelmişse konrol alına alınarak söndürülmesi zordur. Yangının erken haber alınması, sürekli konrol eden kişilerle veya oomaik uyarı sisemleri ile sağlanır. Kapalı çarşıların her nokasında sürekli insan bulundurmak mümkün olmadığı gibi, bulundurulan insanların haa yapabilecekleri de düşünülmelidir. Kapalı çarşılarda oomaik ihbar sisemleri kullanılmalıdır. En uygun dedekör ipi iyonize duman dedekörleridir. Bunun yanında mulaka bekçi de bulundurulmalı ve bekçiler için oo konrol sisemi geirilmelidir. D.7-e )Yangın Söndürme Sisemleri: Kapalı çarşılarda yangın söndürme sisemleri; ilk müdahale için kullanılacak aşınabilir söndürücüler sabi boru horum sisemi ve oomaik söndürme sisemleridir. İlk müdahalede kullanılmak üzere, her dükkanda bir ade 6 kg lık kimyasal kuru ozlu aşınabilir söndürme cihazı bulunmalıdır. Tüpler kolay ulaşılabilen yerlerde ve her müsakil hacim için kullanılabilecek yerlerde olmalıdır. Bu cihazların bakım ve konrolleri 44

45 çok sık aralıklarla yapılmalı, iici üpler konrol edilerek her an hizmee hazır bulundurulmalıdır. Kullanılan üplerin TSE kalie belgesinin haiz olmasına dikka edilmelidir. Sulu yangın söndürme sisemleri olarak kullanılan sabi boru horum sisemlerinin 30 mere aralıklarla yerleşirilmesi gerekir. Yangın anında çarşıda bulunan personel veya olay yerine gelen ifaiyeciler arafından kullanılan bu sisemlerde sürekli su olmalı ve abanca ipi lanslar ercih edilmişir. Büyük çarşılarda şebeke basıncına bakılmaksızın hem elekrikli hem de diesel pompalar kullanılmalı ve su deposu en az 200 on kapasiesinde olmalıdır. D.7-f )Oomaik Söndürme Sisemleri: Taşınabilir söndürme cihazları, sabi boru horum sisemlerinin yanı sıra özellikle ifaiyenin zor ulaşabildiği kısımlara oomaik sprinkler sisemleri yapılmalıdır. Japonya da oomaik söndürme sisemi yapılmayan kapalı çarşı nieliğindeki yerler bölümlere ayrılarak baskır (deluge) sisem yapılmaka ve 50 mere aralıklarla su perdesi oluşurulacak sisemler esis edilmekedir. D.7-g )Bekçiler ve Eğiimi: Sayısı çarşısının büyüklüğüne göre seçilecek bekçilerin her biri bir ifaiyeci gibi görev yapabilmelidir. Doğru ve yeerli olarak seçilmiş yangın söndürme sisemlerinin yanında, sürekli olarak yirmi dör saa görevli bekçi bulundurulması gerekir. Bekçilerin yangından korunma ve söndürme konusunda mulaka eğiilmesi gerekir. Personel herhangi bir yangın anında ne yapacağını önceden bilmeli, yangın ihbarıyla birlike alarma geçmeli ve mevcu söndürme esisaını kullanmasını bilmelidir. Görevli personelin yangına sonradan müdahale edecek şehir ifaiyesi personeli ile koordineli çalışabilmesi için ön hazırlıklar önceden yapılmalıdır. Saboajlara karşı güvenilir personeller seçilmeli, isenmeyen konukları keşfeden kamera sisemleri yerleşirilmeli, girişler konrol alında uulmalıdır.yangın riski büyük ve müdahale imkanları kısılı olan kapalı çarşılarda meydana gelecek yangınlarda ifaiyenin fazla başarı sağlayamayacağı göz önünde bulundurulmalı ve erken uyarı sisemlerine ve oomaik söndürme sisemlerine önem verilmelidir. Özellikle gece meydana gelecek yangınlara karşı elekrik esisaı büün çarşıdan kesilmeli, eğiilmiş gece bekçileri ve duman dedekörleri kullanılmalıdır. Alınacak yangın güvenlik önlemlerinde çarşının arihi özelliği ve içinde bulunan dükkanlardaki maddelerin özellikleri ve kullanılma amacı göz önünde bulundurulmalıdır. 6-YANGIN ÖNCESİ, YANGIN YERİNDE VE YANGIN SÖNDÜRÜLMESİNDEN SONRA YAPILACAK İŞLEMLER. A-YANGIN ÖNCESİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR İfaiye eşkilaının ekili şekilde yangınlara müdahale edebilmesi; eşkillerin konumu, disiplin ve eğiimli personel yanında araç, gereç ve malzemenin her an çıkışa hazır bulundurulmasından, yangının söndürülerek geri dönülmesine kadar zincirleme olarak devam eden bir sisemin aksaksız yürüülmesine bağlıdır. Bu sisem; A.1 ) Ekin bir haberleşme siseminin kurulması, A.2 ) Grupa her an çıkışa hazır halde bulunulması, A.3 )Yangın ihbarının alınması ve duyurulması, A.4 )Grupan çıkış ve yollarda hareke arzı, A.5 ) Yangın yerinde dikka edilmesi gereken hususlar, A.6)Yangına müdahale ederken dikka edilmesi gereken hususlar, A.7) Yangın söndürüldüken sonra keşif ve yangın raporunun hazırlanması, A.8 ) Olay yerinin sahiplerine, emniye veya kolluk kuvvelerine eslimi, A.9) Araç, gereç ve malzemenin oplanması, gruba dönüş ve bakımı konularını kapsamakadır. B-YANGIN YERİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR İfaiye yangın yerine geldiğinde soğukkanlı ve planlı bir çalışma sisemi içerisinde hareke emelidir. Olay yerinde öncelikle araçların park emesi önem arz eder. Araçlar kolay manevra yapabileceği, yıkılma ve çökmelerden ekilenmeyeceği bir yere park edilmelidir. İfaiye amiri, araçlar park ederken yangın konusunda önceden aldığı bilgilerle olay yerinde 45

46 sürali ve çabuk bir ön keşif yapacak ve bu keşife; B.1 )Yangının ürü ve büyüklüğü, B.2 )Binanın ve çevresinin yapı arzı, B.3 )Rüzgarın yönü ve yangının muhemel yayılma isikamei, B.4 )Elekrik akımının olup olmadığı, B.5 )Mahsur kalan olup olmadığı, gibi hususları espi edecekir. Bu espien sonra yangına müdahale yönü, hangi ür söndürücü kullanılacağı, yangının yayılmaması için alınacak edbirler, mahsur kalan varsa kurarma faaliyeleri konusunda karar vererek personeline gerekli emirleri verecekir. Ayrıca gerekiğinde mahalde Arama ve Kurarma Birlik Müdürlüğüne yoksa Arama ve Kurarma Ekiplerine haber verilecekir. C- YANGINA MÜDAHALE EDERKEN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR: İfaiye personeli olay yerinde amirinden aldığı direkifler doğrulusunda yangın söndürme faaliyelerine girişeceklerdir. Yangını büyümeden en az zararla (can ve mal) önlemek, bilinçli bir müdahale ile olacağından bu faaliyeler sırasında uyulması gereken hususlara riaye emek, önem arz emekedir. C.1 )Yangına soğukkanlı, cesur ve aak olarak müdahale edilmelidir. C.2 )Horumun serilmesi ve yangına müdahale, C.2-a )Horumun verilen emirler doğrulusunda bina içinden veya dışından serilmesi. (Çaı yangınları ve binanın dışındaki yangınlarda horum dışardan serilir.) C.2-b )Horumlar serilirken köşe yapmaması, kırılmaması ve kavisli bir şekilde serilmesi göz önünde uulur. C.2-c )Horumlara su verilirken azar azar verilmelidir. C.2-d )Horumlar kullanılırken pencere, balkon ve merdiven kenarlarından askıya alınmalıdır. C.2-e )Horumlar lanscı, kökenci ve kökenci yardımcısı olarak üç kişi ile kullanılır. C.2-f )Lanscı, kendisini koruması için lansa parmak amak sureiyle kendisini ıslamalıdır. C.2-g )Horuma su, lanscının işarei ile verilmelidir. C.3 )Yangına müdahale ederken öncelikle söndürme personelinin can güvenliği önemlidir. Bu bakımdan yangın üzerine gidilirken çıkış nokasından değil, yayılma nokasından söndürmeye çalışılacak ve yangının yayılma uçları kırılacakır. C.4 )Binaların içinde meydana gelen yangınlarda bina içinden müdahale yapılmalıdır. C.5 )Çaıda meydana gelen yangınlara merdiven veya şnorkel ile müdahale edilmelidir. Çaı yangınlarında yanıcı madde kiremilerin alında olduğundan kesin müdahale kiremilerin kırılması ve aşağı inilmesi ile mümkün olacakır. Bu durumda çökmelere ve rüzgar yönüne dikka edilmesi gereklidir. C.6 )A ve B sınıfı yangınlar ile kimyevi madde yangınlarında meydana gelen duman ve zehirli gazlardan korunmak için oksijen üpü veya maske kullanmak gerekir. Şaye bu ür bir malzeme yoksa ıslaılmış bir bezle ağız ve burun kapaılmalıdır.çıkan karbonmonoksi gazları (CO) gazları havadan hafif olduğundan üs kısımlarda oplanır. Bu ür yerlerde müdahale mümkün olduğu kadar alçakan yapılmalıdır. C.7 )Yangına uçlarından merkeze doğru müdahale yapıldığından, merkeze (GZ) ulaşıldığında buradaki yanıcı maddeyi dağımak ve eşelemek sureiyle bol mikarda söndürücü kullanarak konrol alına alınmalıdır. C.8 )Yangın söndürme malzemeleri azami asarrufla kullanılmalıdır. Öncelikle yangın uçlarına yakın yerler ıslaılarak soğuulmalı, bilahare uçlardan başlayarak merkeze doğru su sıkılmalıdır. Sağa sola bilinçsizce su sıkılmamalıdır. Bilinçsizce sıkılan su hem söndürücü maddenin çabuk bimesine hem de gereğinden fazla zarar verilmesine neden olacakır. C.9 )Bina içindeki yangınlarda horum bina içinde merdiven kenarlarından serilmek sureiyle kullanılmalıdır. (Dışardan merdivenle veya şnorkelle pencerelerden camlar kırılarak yapılan söndürmelerde Oksijen (0 2 ) yenilenmesi olacağından söndürme işlemi zorlaşır.) C.10 )Kapılar ve pencereler elle uularak açılmamalı, mulaka bala ile açılmalıdır. C.11)Yangın mahallinde yaralı veya mahsur kalmış varsa kurarma ekiplerince kurarılarak acil ilkyardım yapılmalı ve ambulansa yüklenerek ıbbi edavi merkezlerine sevk edilmelidir. 46

47 C.12 )Kıymeli eşyanın kurarılması sırasında emniyei sağlanmalı ve döküm lisesi yapılmalıdır. C.13 )Mahsur kalanlar pencere ve balkonlardan merdiven ve şnorkel ile yoksa sedyelerle ahliye edilmelidir. Yangın merdiveni bulunan binalarda ahliye soğukkanlılıkla buradan yapılmalıdır. C.14 )Kurarılan yaralılara acil ilkyardımın yapılarak gerekenler ambulanslarla hasanelere sevk edilmelidir. C.15 )Yangın söndürüldüken sonra yeniden alevlenmesini önlemek amacıyla nöbeçi ve arozöz bırakılır. D- YANGIN SÖNDÜRÜLDÜKTEN SONRA KEŞİF VE YANGIN RAPORUNUN HAZIRLANMASI İfaiye amirinin, yangın söndürüldüken sonra durumu bir rapor ile espi emesi gerekmekedir. Bu rapor hukuki konulara mesne eşkil edeceğinden doğru ve gerçeği akseirir olmalıdır. Yangın ne sebepen çıkarsa çıksın cezai akibaa, sigoralı binalar ve mallarda ise azminaa konu olduğundan yangın raporunun iizlikle üzerinde durulması gerekir. Yangın raporu hazırlanmadan önce ifaiye amiri yangın yerinde söndürme çalışmaları sırasında edindiği izlenimle de birlike bir keşif yapar ve espi eiği hususları bilahare rapor haline geirir. Yapacağı keşife dikka emesi gereken hususlar şunlardır. D.1 )Yangının çıkış nedeni, D.2 )Yangının ürü, D.3 )Yanan binanın veya malların sigoralı olup olmadıkları, D.4 )Can ve mal kaybı olup olmadığı, D.5 )Yangın çıkan bina veya malın sahibinin adı, soyadı, D.6 )Yangından kurarılan kıymeli eşya ve mikarı,gibi hususlardır. Gerek yangın anında gerekse yangından sonra edinilen bilgiler rapor halinde düzenlenir. Bir raporda bulunması gereken bilgiler ise şunlardır; D.a )Yangın yerinin adresi, D.b )Binanın cinsi ve ka adedi, D.c )Yangının nedeni, ürü, D.d )İfaiyeye haber verenin adı, soyadı ve haber veriliş saai, D.e )İfaiye ekibinin olay yerine geliş saai, D.f )İfaiye ekibinin olay yerindeki araç ve personel sayısı, D.g )Yangının söndürüldüğü saa ve ne kadar zaman sürdüğü, D.h )İfaiye eşkilaının gruba dönüşü, D.ı )Olay yerinin son durumu, Di )Yangının kime ai olduğu, D.j )Yanan bina veya malın sigoralı olup olmadığı ve bedeli, (ahmini) D.k )Yangında kazaya uğrayanların yaralı ve ölü olarak oplam sayısı, o Kadın, o Erkek, o Asker, o İfaiyeci, o Hayvanlar, Yangın dönüşü yukarıda isenen bilgiler am ve sağlıklı olarak doldurulup, üs amir ve yangın nöbeçi amirinin imzasından sonra en geç 24 saa içinde Müdürlüğe gönderilir. E- OLAY YERİNİN SAHİPLERİNE VEYA POLİSE TESLİMİ : Yangın söndürülüp rapora esas bilgiler oplandıkan sonra yangın yeri ve yangından kurarılan malzemeler varsa sahiplerine, sahipleri bulunamamış ise emniye kuvvelerine (polis, Jandarma) eslim edilir. Ayrıca yangın esnasında kurarılarak polise veya Jandarmaya eslim edilmiş olan kıymeli eşyalarında bir lisesi uanak ile espi edildiken sonra olay yerinden gruba dönüş hazırlıkları yapılmalıdır. F- ARAÇ, GEREÇ VE MALZEMENİN TOPLANMASI, GRUBA DÖNÜŞ VE BAKIMI: İfaiye amiri yangın söndürüldüken sonra yangın raporuna esas olacak bilgileri oplarken diğer ifaiye personeli ile sorumluluğu alında bulunan malzemeyi oplayarak araçlardaki yerlerine yerleşirirler. 47

48 Bilahare araçları önünde oplanarak amirlerine vukua durumu hakkında ekmil verirler. Gurup amiri olay yerinin eslimini yapıkan sonra ekip amirlerinden vukua ekmili alır, Bundan sonra ekip olay yerine gelişeki düzenini alarak guruba dönüş yapar. Guruba dönüldüğünde kullanılan araç, gereç ve malzemeler gözden geçirilerek gerekli bakımları yapılır, ikinci bir çıkışa hazır hale geirilir.yangından sonra yapılacak işleri başlıca üçe ayırabiliriz. F. 1) Araç ve malzemelerin oplanması. Araç ve malzemelerin oplanması ve malzemelerin amam olması sağlanmalıdır. Bunun için yapılacak en iyi yönem aracımızdaki sandar malzeme prensibini her zaman uygulamakır. Genellikle araçlarımızda malzeme cihazların yerleşim şekli ve sayısı önceden belirlenmişir. Toplanma sonrası malzeme ve cihazlar yerleşirildiken sonra eksik malzeme var ise yeri boş kalacakır. Ancak bazı araçlar sandar dışı olabilir bunun için bu ip araçlarda önceden malzeme sayımı yapılarak bir lisenin araça, bir lisenin de grup binasında olması araç personeli arafından sağlanmalıdır. Araçlarda bulunan malzemeler aşağıda ablo halinde verilmişir. ARACIN SAĞ ARKA DOLABINDA BULUNAN MALZEMELER Araç Takozu Çıkrık oomaiği C ipi düz lans C ipi ayarlı lans 2 ARACIN ARKA DOLABINDA BULUNAN MALZEMELER B ipi düz köpük lansı B Tipi süzgeçli köpük lansı Tel ala süzgeci Bala Kazmalı bala Hidran Anaharı A ipi rekor Anaharı Çıkrık kolu 1 48

49 Zincirli Baca açma kancası 2 Tk, ARACIN SOL ARKA DOLABINDA BULUNAN MALZEMELER C ipi Turbo Je lans Yangın baaniyesi vol dalgıç su emiş pompası( ) Ala süzgeci Çaal firkilasyon BC ipi Adapör CD ipi Adapör C Tipi ayarlı lans B ipi düz lans M,lik karabinalı can kurarma halaı Küçük boy yağdanlık B ipi 20 M,lik yangın söndürme horumu C ipi 20 M.lik yangın söndürme horumu C Tipi düz lans 1 ARACIN ÖN SOL DOLABINDA BULUNAN MALZEMELER B ipi 20 M.lik Yangın söndürme horumu 5 49

50 C ipi sivri uçlu lans Kürek Oksijen üpü sırlığı ve maskesi 4 Tk Çana Oksijen üpü ve sırlığı 1 Tk, 6 Yedek oksijen üpü Yedek Benzin Bidonu 1 ARACIN ÜST KISMINDA BULUNAN MALZEMELER Ala Horumu Çekme merdiven Egzoz uzama borusu Projökör Araç Sepnesi Kanca Küskü 1 50

51 ARACIN ŞÖFOR MAHALLİNDE BULUNAN MALZEMELER 12 T onluk Araç kirikosu Kg.lık Kuru kimyevi Tozlu Yangın söndürme cihazı Hava Horumu Gres Pompası İlk Yardım Çanası Can kurarma halaı Projekör Anons ve siren panosu Levye Bijon Anaharı ve Kolu Saplı Tornavida iki uçlu Çif Ağızlı Anahar(27,24-21,18-13,16-14,12-10,11-8,9) Gaz pensesi Alyan Anaharı Araç Telsizi Toshiba El feneri 1 ARACIN SAĞ ÖN DOLABINDA BULUNAN MALZEMELER Beon demir kesme Mooru 1 51

52 Beon Demir kesme mooru Yedek bıçağı 2 Alyan Anaharı 3 Buji Anaharı KG.Lık kuru kimyevi ozlu yangın söndürme cihazı 1 25 Kg.lık Azolu iici 1 Çif ağızlı Anahar 32,36-27,24 2 Toz koyma hunisi 1 Kuru kimyevi oz çıkış abancası 2 Çelik çeki halaı 1 20 M.lik karabinalı can kurarma halaı 2 Sanyo marka El feneri şarzlı Demir kesme makası Doğalgaz Borusu sıkma aparaı Can kurarma halaı 1 ARACIN SAĞ ARKA DOLABINDA BULUNAN MALZEMELER m.lik lasik horum İlk yardım sandığı Kg,lık kuru kimyevi ozlu yangın söndürme cihazı 2 52

53 Tabanca yüksek basınç lansı B ipi düz lans B ipi 20 m.lik Yangın söndürme Horumu 5 C ipi 20 MT,lik Yangın söndürme horumu 5 F. 2 ) Yangın olay yeri araşırma ve incelenme yapılması. Yangın olay yeri incelemesi İfaiyecilik mesleğinin en önemli bilimsel ve iizlik gerekiren çalışma bölümüdür. Çünkü her yıl yangınların çıkış sebepleri ilgili resmi ve özel kuruluşlar arafından isaisiklere döküldüğünde oldukça önemli sonuçlar çıkmakadır. Bu sonuçlar doğrulusunda nelerin yapılması, hangi ür önlemlerin alınması gerekiği oraya çıkmakadır. Ayrıca DİE nün çalışmalarına kaynak oluşurmakadır. F.3 )- Yangın raporu için bilgi ve belge oplanması. Kanun ve yönemelikler gereği yangından zarar gören üm kurum, kuruluş ve özel kişilere yangın zabı varakası düzenlenmesi esasır. Zabı varakasının hukuki bir vakaya yol açmaması için Örnek- 3 formundaki isenen bilgilerin oplanması esasır. F.4 ) Grup binasında araç ve malzemelerin bakımı, emizliği ve ikmallerinin yapılması. Yangın bölgesinden grup binasına gelindiğinde bir sonraki göreve aracın hazır hale geirilmesi gerekmekedir. Yangın bölgesinde araçaki cihaz ve malzemeler kullanılmış olup, örneğin köpük oz vb yerlerine yenilerinin konulması, ayrıca araç ve cihazların kullanılmasından dolayı yıkanıp emizlenmesi gerekmekedir. Bu gibi cihazların bakımlarının yapılmaması halinde kısa bir zaman sonra görev yapmaz hale gelmekedirler. İfaiye araç ve malzemelerinin bakım ve emizliğinin yapılması görevde her zaman başarılı olmanın sonucunu geirmekedir. Örnek-3 YANGIN RAPORU Olay Tarihi : Bildirim Sıra No: Bildirim Saai : Tel: Kayı Tarihi : Kayı No : Bildirim Alan : Bildirilen Adres : Doğru Adres : Yangın Türü : Yangın Binada İse : Yapım Şekli : Kullanım Şekli : Yanan Şeyin: Sahibi : Kiracı veya Kullanan : Amiri : Giden Ekibin Yardımcı Ekip Gimişse Araç Sayısı : Çıkış Saai : Varış Saai : Personel Sayısı Elekrik Arıza Geliş Saai : : 112 Acil Geliş Saai : Doğalgaz Ekibi Geliş Saai : Çıkış Saai : Araç Sayısı : Personel Sayısı: Ekip Amirinin Adı-Soyadı : 53

54 Halk İfaiyec i Olayın Görüldüğü Durum Söndürme Türü Söndürmede Kullanılan söndürücü Su m3 Köpük Kg. K.K.T. Kg. Söndürme Sonundaki Hasar Durumu Yangın Çıkış Nedeni Sigoralı ise Şirkein Adı: Bedeli: Araç Gereç Kaybı Yangın Yerinin Kime Teslim Edildiği Ekibin Dönüşü Tarih : Saai : Varsa Ölü Yaralı GİDEN EKİP :. Grubu. Posa ONAYLAYAN Gimişse Üs Amiri : Ekip Amiri../../. İfaiye Birim Amiri 7-YANGIN SÖNDÜRME MALZEMELERİ VE UYGULAMALARI. Yangın söndürme malzemeleri üseki abloda bulunan malzemelerden oluşmakadır. Bu malzemelerin uygulamaları Grup Amirleri arafından personele uygulamalı olarak hafada bir defa yapılmadır. A- YANGIN SÖNDÜRME CİHAZLARI (Y.S.C.): Yangın söndürme cihazlarının (Y.S.C.) ekileri çeşilidir. Bu ekiler cihazın soğuarak, havayı keserek, oksijeni azalarak reaksiyon sonucu yangın söndürücü özelliklerinden ileri gelmekedir. Y.S.C. birbirleriyle karşılaşırılmaları, daima aynı kapasieler üzerinden yapılmalıdır. Aynı mikar su, CO 2 ve kuru kimyasal oz farklı söndürücü nielikedir. Her Y.S.C. her sınıf yangına karşı kullanılamaz, çeşili ip Y.S.C. belirli yangınların söndürülmesi amacıyla yapılmışır Ancak her cins yangına karşı kullanılan Y.S.C. da vardır. A.1 ) Yangın Söndürme Cihazlarının Dağıımı: Yangınların başlangıça söndürülebilmesi için bulundurulması gerekli Y.S.A. nın ne mikar olacağı sapanmalıdır. A.1- a ) Her bağımsız bölüm için bir ade olmak üzere, beher (her bir) 200 m 2 lik aban alanı için bir ade ilave edilerek uygun ipe ve yeerli sayıda yangın söndürücü bulundurulması esasır. Çok kalı yüksek binalar ve endüsriyel yapılarda her 100 m 2 için bir ade 6 Kğ lık yangın söndürücü bulundurulur. Yangın söndürücünün cins ve mikarı konusunda Sivil Savunma veya İfaiye eşkilaının görüşü alınır.yangın söndürücüsü olarak zehirli halon grupları kullanılamaz. 54

55 A.1- b ) Moorlu araçlar için: Bulundurulması gerekli Y.S.C. ları, Bayındırlık Bakanlığınca hazırlanmış ve Resmi. Gazeenin gün ve sayılı nüshasında yayımlanarak yürürlüğe girmiş bulunan Araçların imal, adila ve monajı hakkında eknik şarları göseren yönemeliğin maddesinde belirilmişir. Oobüslerde ve ehlikeli madde aşıyan araçlarda her sınıf yangına birden eki eden, yangına karşı daha dayanıklı kuvveli sarsınılarda ekilenmeyen, pas yapmaz ipe ve kimyasal bakımdan canlılara bir ehlike arz emeyen el Y.S.C. larından: Ourma yeri 14 (14 dahil) kişiye kadar olan oobüslerde 6 kğ. lık Y.S.C. larından 1 ade, Tehlikeli madde aşıyan araçlarda ve ourma yeri 14 kişiden fazla olan oobüslerde 6 kğ.lık Y.S.C. larından 2 ade bulundurulmalıdır. A. 2 )Yangın Söndürme Cihazlarının Yerleşirilmesi: Y.S.C.larının bir bina veya esis içinde yerleşirilmelerinde aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurulmalıdır. A.2- a) Y.S.C.larının konulacağı yerler umulan yangın çeşilerine uygun olmalıdır. A.2- b) Y.S.C.larının yerleri çabuk ulaşılır bir yer olarak seçilmelidir. A.2- c) Y.S.C.larının yerleri hiç değişirilmemeli ve bu yerler kırmızı boya ile boyanmalıdır. A.2- d) Y.S.C.larının duvarlara asılması halinde zeminden asma halkasına olan uzaklığı 90 cm. yi geçmeyecek şekilde ayarlanmalıdır. A.2- e) Y.S.C.ları yangın çıkması olasılığı olan yerin yakınına konulmalı, makine, ezgah, malzeme ve kapı arkasına konulmamalıdır. A.3 )Yangın Söndürme Cihazlarının Çeşileri: Y.S.C.lar çeşili sınıflara ayrılabilir. Örneğin: içindeki yangın söndürücü maddeye göre, iç basancına göre vs. Y.S.C.larının yangın söndürme yönemlerine göre sınıflara ayrılması daha uygun olacakır. A.3-a) Soğuucu (Isı derecesini düşürücü ) Cihazlar: Su kovaları ve varilleri, (daha çok araç sınıfına girer.) Pompalı kova, Sulu Cihazlar, o CO 2 ahrikli, o Hava basınçlı, o Soda-asili A.3-b)Havayı kesici (boğucu) oksijen oranına azalıcı Cihazlar: Kum ve oprak (daha çok gereç sınıfına girer.) Köpük-aygı, CO 2 li, A.3-c )Kimyasal reaksiyon sonucu yangın söndürme cihazları: Kuru kimyasal ozlu cihazlar o Sodyum bikarbona esaslı; o (b)çok amaçlı söndürücü cihazlar (monoamonyum fosfallı)y. S.C. hakkında ek ek kısa açıklamalara geçmeden önce şunu belirelim: Her cihaz üzerine birer ade konrol karı akılmalı ve her konrolden sonra doldurularak imza edilmelidir. Ayrıca üm cihazları göseren Y.S.C. konrol çizelgesi bulunmalı ve bir dosyada saklanmalı, Y.S.C. larına yapılan işlemler bu çizelgeye işlenmelidir. Ayrıca her Y. S.C. nın üsünde bir kullanma alimaı bulundurulmasında büyük yarar vardır. Cihazların devamlı kullanılabilir halde uulması periyodik bakım ve konrolle mümkün olmakadır. Y.S.C. konrol karı ve Y.S.C.larının konrol çizelgesi EK-4 deki gibi olmalıdır. Ön Yüzü YANGIN SÖNDÜRME CİHAZI KONTROL KARTI - CİHAZIN CİNSİ... - KOMPLE AĞIRLIĞI... - CİHAZIN NUMARASI... - CİHAZIN KAPASİTESİ... - BOŞ AĞIRLIĞI... - DOLU AĞIRLIĞI... - DOLDURULDUĞU TARİH... 55

56 CİHAZIN BULUNDUĞU YER... Arka Yüzü KONTROLÜN YAPILDIĞI TARİH CİNSİ ADI SOYADI İMZASI EK-4 Yangın Söndürme Cihazlarının yapısı, kullanılması ve bakımı hakkında söndürme yönemlerine göre aşağıda geniş açıklamalar yapılmışır. A.3-a )-SOĞUTUCU CİHAZLAR: Soğuarak yangın söndürmede kullanılan malzeme sudur. Bu açıdan bu esasa dayanılarak yapılan Y.S.C. ları da sulu cihazlardır. Yangın Su Kovaları: Resmi ve Özel kurum ve kuruluşların yangın köşelerinde ve evlerde bulundurulan içi devamlı su dolu olan kovalardır. Bu kovalar kırmızı boyalı ve üzerinde YANGIN yazısı bulunmalıdır. Kovaların kullanılması halinde devamlı su ikmalinin yapılması ve dolu olup olmadıklarının sık sık konrol edilmesi gerekmekedir. b- Pompalı Kova: Pompanın yapısı basi olup kullanılması ve bakımı çok kolaydır. Az mikarda su ile ekili bir söndürme sağlanabilir. Pompanın Parçaları: Pompalı kova üç kısımdan meydana gelmişir. Bunlar, Pompa, Kova (Havuz vb.) Horum ve Lansır. Pompa, silindirine bağlı bir kol ve silindirin içerisinde hareke eden pison ile pisonda sübap vazifesi gören bilye ve silindirin abanındaki süzgeç borusunda sübap vazifesi gören bilyeden ibareir. Ayrıca silindiri emizlemek için vidalı bir süzgeç bulunmakadır. Pompaya bağlı olarak onun kullanırken sabileşmesini sağlayan bir ayak demiri de mevcuur. Kova, Pompanın içerisine girdiği ve su ikmalinin yapıldığı bir araçır.horum ve Lans merelik lasik 1,5 parmak çapında horumun uç kısmında fışkırma ve püskürme yapabilen lans (Meme) mevcuur. Pompa hem emerken hem de basarken kesinisiz su verebilmekedir. Pompanın Kullanılması: Pompa kısmı su dolu kovanın veya havuzun içersine baırılır. Ayak kısım dışarıda kalır ya üzerine basılır. Pompanın çalışırılması için 4 kişi gereklidir. Ancak üç, iki haa bir kişi ile de kullanılabilinir. Dör kişi ile kullanılırken iki kişi su ikmali, bir kişi pompayı çalışırma, bir kişide horumla yangına su verme işlemini yapar. o Pompayı yerinden alınız ve yangın yerine gidiniz. o Pompa kolunu sağa ve sola döndürerek yerinden çıkarınız. Horumunu açınız. o Pompayı su dolu kovaya daldırınız. o Pompa kolunu seri ve kısa darbelerle çalışırınız. Böylelikle devamlı su hüzmesi elde edilir. o Horumun ucundaki lansı (meme) mümkün olduğu kadar aeşe yakın uunuz. o Suyu aleve veya dumana değil, doğrudan aeşin üzerine yöneliniz. o Devamlı çalışmayı sağlamak için kova içinde eksilen suyun ikmalini kesinisiz olarak yapınız. o Pompanın Bakımı: o Pompa yangın söndürme amacı dışında kullanılmamalıdır.(ilaçlama işlerinde vb.) o Pompa ile sudan başka herhangi bir yangın söndürücü kullanılmamalıdır. o Konrol bakımından en az on beş günde bir kullanılmalıdır. o Kullanıldıkan sonra iyice kuruulmalı, lasik horum kısmı serin yerlerde saklanmalıdır. o Kullanılan suyun emiz olmaması halinde süzgeç ıkanabilir. Bir el ile emizlenmelidir. o Suyun pis olması nedeniyle ıkanan meme sökülerek emizlenir. 56

57 o Pompa ile su işlendiğinden pompanın içinde bulunan meal bilyalar zamanla paslanabilir. Bu durumlarda silindirin al kısmında vidalı süzgeç ve pompa uamağı sökülerek pison çıkarılır, her iki uçaki bilyalar çıkarılır, üzerindeki pas emizlenerek yeniden mone edilir. o Pompanın Konrolü: o Aylık Konrolü :Horum ve lanslarının emiz ve açık olup olmadığı, vidalarının gevşek olup olmadığı, dış boyasının emiz olup olmadığı gibi hususlara bakılır. o Alı Aylık Konrolü: Aylık bakıma ilaveen pompa kolu makine yağı ile yağlanır, pompa çalışırılarak sağlamlığı konrol edilir. Bilyalarda herhangi bir paslanma olup olmadığına, Pompa kolu ucundaki köselenin durumuna bakılır. o Sulu poraif Y.S.C. (Minimaks ipi): Sulu yangın söndürme cihazlarında bir üpün içinde uulan su, basınç sağlayan diğer bir maddenin ekisiyle bulunduğu kapan dışarıya çıkar. Bu azyiki CO 2, Hava ve Soda asii sağlar. c- CO 2 Tahrikli Aygılar: Bu aygılarda su bir kap içerisinde bulunur. Bu kabın içerisindeki ikinci bir kapa ise CO 2 bulunmakadır. CO 2 kabı kırılarak gaz serbes kalınca ana kabın basıncı arar ve su kapan dışarıya çıkar. Kullanılması: o Sifonlu iplerde sifon koluna basınız. o Sifonsuz iplerde cihazı ers çevirerek mekanizmayı yere vurunuz. o Lansı mümkün olduğunca aeşe yakın uarak, lansan çıkan suyu aeşin üzerine yöneliniz. Konrolü: Aygıın aylık, alı aylık, yıllık ve beş yıllık konrolleri yapılmalıdır. o Aylık Konrol: Horumun ve lansın açık olup olmadığı, boyasının emiz olup olmadığı, paslanma olup olmadığı gibi hususlara bakılır. o Alı aylık Konrol: Aylık konrole ilaveen CO 2 (Karbondioksi) üpünün dolu olup olmadığına arılarak bakılır. o Yıllık Konrol: Cihaz kapağı açılarak pas konrolü yapılır, paslı olanlar yeniden doldurulmazlar. o Beş yıllık konrol: Tüp ve CO 2 üpüne su basınç esi uygulanır, Onarımı: Aygı üzerindeki mekanizmanın yayı ve CO 2 üpünü delen pim kırılmış ise yenisi ile değişirilir.aygı kullanıldığında delinen CO 2 üpü yerine yeni üp akılır. Doldurulması: o Aygıın üs kapağını açınız. o CO 2 üpünü dışarıya çıkarınız. o Büyük üpün içini iyice yıkayınız. o Su dolum işareine kadar iyice doldurunuz. o Yeni CO 2 üpünü iç kısımdaki yerine akınız. o Cihazın kapağını kapaınız ve dolum arihini karın üzerine yazınız ve imzalayınız. Hava Basınçlı Aygılar: Bu ip cihazlarda suya gerekli basıncı, cihazın içerisindeki 7 amosfer basıncındaki hava sağlar. Bu basınç cihazın üzerindeki monomereden konrol edilir. Kullanılması: o Cihazı yerinden alınız o Valfin al kolundan uarak yangın yerine göürünüz. o Emniye pimini. çekiniz. o Lansı mümkün olduğu kadar aeşe yakın uunuz. o Valfin üs koluna basınız, püsküren suyu aleve değil aeşin merkezine doğru uunuz. Konrolü: Cihazın aylık, yıllık, beş yıllık konrolleri yapılmalıdır. o Aylık Konrol: Monomerede göserilen basıncın 7 amosfer olup olmadığına, horumun emiz lansın açık olduğuna, cihazda paslanma olup olmadığına bakılır. o Yıllık Konrol: Cihazın kapağı açılır ve yeniden emizlenerek doldurulur. o Beş Yıllık Konrol: Her beş yılda bir cihaz su basınç esine abi uularak sağlamlığı konrol edilir. Onarımı: Kapağın hava kaçırıp kaçırmadığı konrol edilir. Kaçak var ise monomere söküldüken sonra kapak conası değişirilir. Kapak iyice sıkışırılır ve konrol edilir. Horum ve lansa meydana gelen arızalar değişirilmek surei ile giderilir. 57

58 Soğuarak (sulu) yangın söndürücü cihazlar A sınıfı (Kağı, odun, kumaş, pamuk, saman) yangınlarında kullanılırlar. B sınıfı (Akaryakı yağ, benzin, boya yangınları) yangınlarında ve bilhassa çıkış nedeni elekrik olan yangınlarda kullanılmazlar. Sulu cihazlar soğukan ekilendikleri için kışın bina dışında bırakılmazlar. Sulu cihazlar (minimaks ipi) yeni ip söndürücülerin oraya çıkması nedeniyle arık kullanım alanından çekilmişlerdir. A.3-b )HAVAYI KESİCİ ARAÇLAR: Yanan madde ile hava arasında bir abaka oluşurarak yanma için gerekli oksijeni engelliyen maddelerden yararlanılarak yapılan cihazlardır. Kum Kovaları, Havuzları, Torbaları: Kum ve oprak yanan madde ile havanın iribaını kesmede iyi bir söndürücüdür. Su kovalarında belirildiği şekilde bulundurulması gerekmekedir. Köpüklü Cihazlar (Minimaks ipi): İçlerinde bulunan kimyasal maddelerin epkimesi sonucu koyu kıvamda meydana gelen köpük nedeniyle bu ad verilmişir. Elde, sıra, ekerlekli ve sabi ensalasyonlu büyük ipleri de vardır. A sınıfı yangınlarda da kullanılabilirliklerine rağmen ekin şekilde B sınıfı yangınlarda kullanılırlar. Çıkış nedeni elekrik olan yangınlarda akım kesilmeden kullanılmazlar. Bu ip cihazlar iç ve dış kap olmak üzere iki kısımdan oluşmuşur. Dış kap içinde sodyumbikarbona iç kap içerisinde ise alüminyum sülfa bulunur. cihaz +4 C o ile + 50 C o derece arasında korunmalıdır.iç kapa bulunan Alüminyumsülfa ile dış kapa bulunan Sodyumbikarbona karışığı zaman kimyasal epkime sonucu köpük ve bir mikar Karbondioksi oraya çıkar. Karbondioksi köpüğün püskürülmesine yardım eder. Kullanılması: o Cihazı yerinden alınız. o Üs uacak yerinden uarak yangın yerine göürünüz. o Cihazı ers çevirerek yavaşça yere vurunuz. o Köpüğün daha iyi çıkması için cihazı ers uarak yangına mümkün olduğu kadar yanaşarak üzerini kapamaya çalışınız. Konrolü: Cihazın aylık, alı aylık, bir yıllık ve beş yıllık bakımlarının yapılması gerekmekedir. o Aylık Konrol: Cihazın genel durumu gözden geçirilir. Püskürme memesi ve lansın ıkalı olup olmadığına bakılır. o Alı Aylık Konrol: Aylık bakıma ek olarak cihazın kapağı açılır. Kimyasal maddelerin yeerli olup olmadığına bakılır. o Bir Yıllık Konrol: Cihaz Yangın söndürme deneyine abi uularak boşalılır. Boşalmış cihazın kapağı açılarak içi iyice emizlenmeli ve pas durumu konrol edilmelidir. Paslı cihazlar durulmamalı, passız olanlar ise doldurularak yeni kapak conası konmalı ve kapak iyice sıkılmalıdır. o Beş Yıllık Konrol: Cihaz her beş yılda bir su basınç esine abi uulmalıdır. Onarımı: Çürüyen ve eskimeye yüz umuş parçalar yenisi ile değişirilirler, ıkalı olan meme ve lanslar elle açılırlar. Doldurulması: o Kullanılan cihaz sökülüp iyice emizlenir. o Temiz bir kaba 4 lire emiz su koyunuz. Sodyukbikarbona pakeini (Üzerinde B yazılı) açarak, su ile iyice karışırınız. Bu karışımı dış kaba dökerek cihazı içindeki işaree kadar su ile doldurunuz. o Bir lire ılık su içine yavaş yavaş Alüminyumsülfa (Pakein üzerinde A yazılı) döküp eriyene kadar iyice karışırınız. Bu karışımı iç kaba boşalarak seviye işareine kadar su ile doldurunuz. Kabın dışını iyice kuruladıkan sonra cihazın içine yerleşiriniz. o Kapak conasını konrol ederek kapağı iyice kapaınız. o Konrol karına dolum arihini işleyiniz. o Kağı, odun, kumaş gibi A sınıfı yangınlar da da kullanılmasına rağmen ekili olarak yağ, boya ve akaryakı gibi B sınıfı yangınlarda kullanılırlar. Çıkış nedeni elekrik olan yangınlarda akım kesilmeden kullanılmazlar. Donma meydana geldiği için soğukan korunmalıdırlar. C0 2 (Karbondioksili) Araçlar: Karbondioksi renksiz, kokusuz, elekriği ilemeyen, havadan ağır bir gaz olduğundan yangın söndürücü olarak yaygın şekilde kullanılmakadır.çok çeşili 58

59 kapasielerde olanları vardır, genelde yaygın olarak kullanılanları alı, on iki ve arabalı ouz kg.lıklarıdır. Cihazlar 39 C o dereceden fazla sıcaklıklarda bulundurulmamalıdırlar. Bu dereceye kadar cihazın içerisindeki karbondioksiin 3/4 ü sıvı 1/4 ü gaz halindedir. Kullanılması o Cihazı yerinden alınız. o Valf emniye pimini veya mührü çıkarınız. o Lansı yerinden çıkararak yangına yaklaşınız. Valfin cinsine göre eiği veya valf kolunu sıkınız. Valf çevirmeli cins ise sola çevirerek açınız. o Rüzgarı arkanıza alarak cihazdan çıkan gazı aeşin size yakın kısmından başlamak üzere ileriye doğru sevk ediniz. o Yangın amamen söndüken sonra dahi bir müdde daha karbondioksi sıkınız. o Cihazın içerisine hava girerek paslanma yapmasını engellemek için cihazın içerisinde bir mikar gaz bırakınız. o Valf sağa doğru çevirerek kapaınız. Konrolü: Cihazın aylık, alı aylık ve on iki yıllık bakımlarının yapılması gerekmekedir. o Aylık Konrolü: Cihazın genel durumu gözden geçirilerek boyasının, emniye pimi ve mührünün sağlam olup olmadığı, lans ve horumun durumu konrol edilmelidir. Pimi veya mührü olmayan veya kopuk olan cihazlar arılmalıdır. o Alı Aylık Konrol: Aylık bakımın yanı sıra cihazlar arılarak dolu oldukları sapanmalıdır. o On iki Yıllık Konrol: Cihaz on iki yılda bir boşalılarak üp su basınç esine abi uulmalıdır. (Alman DİN normu cihazlarda beş yılda bir ) Onarım : Bu ip cihazlarda en önemli arıza gaz kaçağının olmasıdır. Bu durum cihazın su dolu bir varile baırılması ile oraya çıkarılabilir. Cihaz boşalılarak onarımı yapılır. A.3-c )KİMYASAL REAKSİYONLU ARAÇLAR: Kimyasal reaksiyon gösererek yangınları söndüren cihazlardır. Yangına sıkıldıklarında ısı ve yangın yerindeki oksijenle kimyasal olarak epkimeye girerler ve yangını söndürürler. Kuru Kimyasal Tozlu Araçlar: Bu ür cihazlar içerisinde bulunan kimyasal ozun yangına püskürülmesi sureiyle ekisini göserirler. Cihaz içerisine konulan ozlar sodyumbikarbona veya monoamonyumfosfaır. Bazı kakı maddeleriyle elekriği naklemeyen ince ve akıcı, sudan ekilenmeyen duruma geirilen bu ozlar yangın üzerine sıkıldıklarında yayılarak aeşin üzerini kaplar hararein esiriyle havanın oksijenini alır ve karbondioksi gazı meydana geirir. Bu surele hem yangını boğmuş hem de çıkan su buharı ve karbondioksi nedeniyle azda olsa soğuma sağlamış olur. Bu ür cihazlar A,B ve C ürü (Kaı, Sıvı ve Gaz) yangınlarına karşı emniyele kullanılabilmekedir. Yangına 2 ile 7 mere mesafeden sıkıldığında ekili bir söndürme sağlanır. İyi nielikeki ozlar sudan ekilenmemelidirler. Ancak yangında su ile birlike kullanıldıklarında söndürücü nieliklerinde azalma meydana gelebilmekedir. Bu bakımdan su ile birlike yangına karşı kullanılmazlar. Cihazların içindeki ozu püskürmek için gerekli basıncı, cihazın içindeki veya dışındaki karbondioksi sağlamakadır. Karbondioksi üpü içe olan cihazlar genellikle kullanım alanından kalkmışlardır. Bu gün en çok kullanılanları dışan ahrikli (Karbondioksi üpü dışa) olanlardır. Püskürmeyi karbondioksien başka Azo gazı da sağlamakadır. Bu ür cihazların günümüzde çeşili kapasiedekileri bulunmakadır. 1, 6, 12, 25, 30, 100, 250 kilolukları mevcuur. Küçük olanlar elde, ora büyüklüke olanlar ekerlekli, büyük kapasielileri ise sabi sisemler şeklinde olabilmekedir. Kuru Kimyevi Tozlu yangın söndürme cihazları üç ana kısımdan meydana gelmişir. Ana gövde : Alı ve on iki kilogramlıklarında 30 kgf/cm 2, Yirmi beş ve elli kg.lıklarında 40 kgf/cm 2 amosfer basıncına dayanıklı çelik saçan TS-862 ve TS-15l9 norm ve sandarlarına uygun olmalıdır. Gövdenin üs kısmında dolum kapaklı ve kgf/cm 2 amosfer basıncında çalışacak güvenlik sübapu olacakır. Dış yüzü fırınlanmış kırmızı renkli boyalı olmalıdır. Cihazın içerisinde karbondioksi girişini ve oz çıkışını sağlayan iriba boruları vardır. Karbondioksi Tüpü : Alı kilogramlıklarında 150 gram, 12 kilogramlıklarında 350 gram karbondioksi gazı bulunmalıdır. 50 Kilogramlıklarındaki nirojen gazı üpleri ile iici güç 59

60 sağlanmakadır. Tüpler 250 Kgf/cm 2 amosfer basıncına dayanıklı olmalı bu husus üpün üzerinde belirilmelidir. Tüp üzerinde kurşun mühürlü bir valf düzeni vardır. Valf üzerinde de 250 Aü basınca dayanıklı bir emniye sübap ı (Pulu) bulunur. Horum ve Teik: Horum kimyasal maddeden ekilenmeyecek, blandajlı ve kg.lık amosfer basıncına dayanıklı olmalıdır. Alı ve on iki kilogramlık cihazlarda 65 cm, arabalı cihazlarda ise 5 mere uzunluğunda horum bulunmalıdır.teik eribaı ise paslanmayan, elekriği ilemeyen ve kimyasal reaksiyondan ekilenmeyen bir maddeden yapılmalıdır. Teik içerisindeki lasik sübap sağlam ve yapışmayan cinsen bir maddeden olmalıdır. Teik yayı eiği açıp kapayacak güçe olmalıdır. Kullanılması: o Cihazı yerinden alınız. o Rüzgarı arkanıza alarak yangına yaklaşınız. o Teiği horumla birlike aeşe yöneliniz. o Basınç üpünün vanasını açınız. o Teiğe basarak ozun dışarı çıkmasını sağlayınız. o Teiken çıkan ozu aeşin başlangıç nokasına uunuz. Horumu ve eiği sağa sola doğru hareke eirerek ileri doğru uunuz. o Yangın söndürüldüken sonra cihaz içindeki ozu sonuna kadar sıkınız. Konrolü: Kuru kimyevi ozlu yangın söndürme cihazlarının aylık, alı aylık, yıllık ve on yıllık konrollerinin yapılması gerekmekedir. o Aylık Konrol: Cihazın genel durumu gözden geçirilerek güvenlik piminin veya mührünün yerinde sağlam olup olmadığı, boyası, nem izi (paslanma) olup olmadığı, horum, lans ve eiklerinin sağlam olup olmadığı konrol edilmelidir. Cihaz nem almışsa senelik konrole abi uulmalıdır. o Alı Aylık Konrol: Aylık konrole ilaveen cihaz arılarak konrol edilir. Basınç üpü de aynı şekilde arılarak dolu olduğunun espii yapılır. o Bir Yıllık Konrol: Alı aylık konrole ilaveen cihaz kapağı açılarak içindeki ozun kuru ve pudra halinde olduğu espi edilmelidir. o On Yıllık Konrol: Cihazlar her on yılda bir boşalılarak su basınç esine abi uulmalıdır. Onarımı : o Basınç üpünün gaz kaçırdığı arma ile anlaşılır. Böyle bir durum mevcu ise üp su dolu bir kaba sokularak kaçak yeri espi edilir, onarımı mümkün ise yapılır, değilse yenisi ile değişirilir. o Basınç üpü vanasının sıkışması durumunda vana dönüm yaağı içerisine yabancı bir maddenin girmiş olabileceği düşünülerek emizlik yapılmalıdır. o Horum ve lans veya eike meydana gelen ıkanmalarda sökülerek emizlik yapılmalı, şaye eskime, çalama gibi bir durum varsa yenisi ile değişirilmelidir. Doldurulması: o Dolum sırasında cihazlar baş aşağı uularak basınç üpü vanası açılır, eiğe basılarak üp içerisinde kalan gaz amamen boşalılır. o Cihaz normal hale geirilir ve basınç üpü sökülür. o Cihazın üzerinde bulunan oz doldurma kapağı açılır. o Cihazın kapasiesi kadar oz cihaza konulur. o Kapak conası konrol edilerek kapak yerine akılır. o Horum ve eik yerine akılır. o Dolu bir basınç üpü yerine akılır, vanası mühürlenir. Dolum arihi cihazın üzerindeki konrol karına yazılır. B-HORTUMLAR Yangın söndürmede en önemli gereçlerden biriside horumdur. Arozözden veya yangın musluklarından çıkan suyu yangın yerine ulaşırarak yangının söndürülmesinde ekin bir görev yapar. Bu açıdan horumların amaca uygun nielike olmaları gerekmekedir. Genel olarak bu nielikleri şu şekilde belirebiliriz. Horumların imal edildikleri ham maddeler en iyi kaliede olmalıdır. 60

61 Kullanıldığı aracın azami pompa basancından en az üç amosfer daha fazla azyike dayanıklı olmalıdır. Islandığı zaman serleşmemeli ve koruyucu yumuşaklığını muhafaza emelidir. Çürüme ve küflenmeye karşı deneyden geçirilmiş olmalıdır. Yukarıda sayılan nieliklere haiz olmayan horumlar kullanılma sırasında palama, su kaçırma vb. sebeplerle kullanılmaz duruma gelirler. B.1 )Çeşileri: Horumlar yapıldıkları maddelerin cinsine ve iç çaplarına göre iki şekilde ayrıma abi uulabilir. B.1-a )Kullanılan Malzemenin Cinsine Göre: Horumların yapımında kullanılan malzemeye göre; Kauçuk Horumlar Keen horumlar olmak üzere iki çeşiir. Kauçuk Horumlar: İç kısımları laeks denilen kauçuk ile kaplı olan bu horumların üzerinde uzun elyaflı pamuk ve naylon ipliğinden imal edilmiş bir kılıf vardır. Bu kılıfın akı iplikleri naylondan, çözgü iplikleri de çürümeyi önleyici solüsyona baırılmış pamuk ipliğindendir. Dayanaklılığını arırmak için ayrıca üs kısımları kimyasal bir madde ile kaplanmışır. Horumlar yirmi amosfer basıncı, çalışma, kırk amosfer basınca palama azyikine dayanıklı olmalıdırlar. Genellikle 100 er merelik kangallar halinde imal edilirler. Bu kangallar isenilen ölçülerde (genellikle 25 mere) kesilerek kullanılabilmekedir Horumların içinde en iyi kaliede olan Alman cinsi FLAME-FİGER horumlarıdır. Horumların içen içe çapı 70 mm. olmalıdır. Kauçuğun içindeki dolgu maddesi % 45 i. geçmeyecekir. Kauçuğun zafiyei % 55 olmalıdır. Horumlar 16 veya 18 mm.lik lanslara ve ifaiye eşkilaında kullanılan lanslara ve rekorlara uygun olmalıdır. Keen Horumlar: Uzun elyaflı 18 veya 24 elli keen ipliğinden yapılır amosfer çalışma basıncına, 50 amosfer palama basancına dayanıklı olmalıdırlar. Keen horumlar çalışma basıncı alında erlememeli ve 50 amosfer basınç alında palamamalıdırlar. B.1-b )İç Çapına Göre: Çeşili çapa horumlar mevcu ise de ifaiye eşkilaında en çok yassılanmış genişliği 110 mm. ve 85 mm. olan horumlar kullanılmakadır. Bu horumlar en çok keen ve pamuk ipliğinden içi kauçuklu olanları ercih edilmekedir. B.2 )Horumların İsiflenmesi: Horumlar kullanıldıkan sonra içindeki su boşalılarak bakımı yapılır. İlerdeki kullanımlar için raflara düzgün şekilde isif edilmesi gerekmekedir. Dağınık olarak bir araya konulmazlar, dağınık olması horumların kısa zamanda yıpranmasına neden olur. Bakımı yapılan horumlar kangallar halinde sarılarak raflara isif edilirler.horumların uzun süre kullanılmaları için özenli bir bakıma ihiyaç duyulmakadır. Horumlara yapılacak bakımda şu hususlara dikka emek gerekmekedir. Yangın anında horumlara fazla basınç verilmemeli kısa kavis ve bükülme yapılmamalıdır. Horum yerlerde fazlaca sürünmemeli ve üzerinden araç ve ağırlıklar geçirilmemelidir. Uzun müdde kullanılmayan horumlar en az iki ayda bir açılarak gözden geçirilmeli ve ka yerleri değişirilerek havalandırılmalı ve yeniden sarılmalıdır. Yangın anında ıslanan horumları yazın gölgede kışın ise bina içerisinde normal sıcaklıka kurumak gereklidir. Kurumaya bırakılan horumların iç yüzlerinin kuruyup kurumadığına önemle dikka edilmelidir. Özellikle kauçuk horumlarda iç kısımlarda oluşacak yapışmaları önlemek için alk pudrası ile pudralamak gerekmekedir. Horumların isiflendiği depolar sık sık havalandırılmalıdır. B.3 ) Horum Açma ve Toplama : Horum açma (serme) ve oplama işi en az iki kişi ile yapılar. İfaiye eşkilaında ifaiye erlerince yapılması gereken bu görevin ne şekilde olacağı aşağıda açıklandığı gibidir. Erler horum kangalının bir adım gerisinde esas duruşa beklerler, Horum Al Komuu ile öndeki ifaiye eri sol ayağını ileri aarak sağ dizi üzerine çöker. Sağ elinin başparmağını horumun rekor dibine yakın yerinin iç kısmında, şahade parmağı ile ka arasında ve diğer parmağı ile horumun al kısmından uarak ayağı kalkar. Horum ser komuu ile elinde uuğu kangalı ileriye doğru fırlaır. Belindeki lansı akmak üzere horumun uç kısmına geçer. İki nolu ifaiye eri serilen horumun bükülen kısımlarını düzelerek horumu su kaynağına akar (Şaye arazöz var ise akma işini şoför yapar) sonra bir nolu ifaiye erinin arkasından horumu 61

62 uar.personel yeerli sayıda ise horum serme üç kişi ile yapılır. Bu durumda bir nolu ifaiyeci aynı görevi yapar. İki nolu ifaiyeci horumu düzelerek bir nolu ifaiyecinin arkasına geçer ve horumu uar. Üç nolu ifaiyeci ise horumu su kaynağına akar.horum opla komuu ile bir nolu ifaiye eri horumu iki bacağının arasına alarak sıkıca kangal yapar, iki nolu ifaiyeci ise horumu düzelerek kılavuzluk görevini yapar. B.4 )Horumların Taşınması: Rulo halinde sarılmış horumların yangın mahallinde açılmasından ve kullanılmasından sonra başka bir yere göürülmesi gerekiğinde, açık bulunan horumların bir yerden bir yere nakillerinde sürali ve horumun yere sürünmesini önleyici şekilde aşıma yapılması gerekmekedir. Horumların aşınması eldeki personel mikarına göre değişebilmekedir. Sağlıklı bir aşıma üç kişi ile omuzda ve koluk alında olmak üzere yapılabilmekedir. Her iki usulde de bir nolu ifaiyeci Marpucu (Lansı) çapraz pozisyonda önden arkaya doğru omuzundan aar. Bu durumda ifaiyecinin her iki elide serbes olacağından kapı açma, merdivene ırmanma gibi işleri rahalıkla yapma imkanı vardır. Omuzda aşıma usulünde diğer ifaiyeci helezoni şekilde kalanmış horumu omuzlarına alırlar.koluk alında aşımada diğer iki ifaiyeci helezonlu şekilde kalanmış horumu koluk allarına alırlar. Horumun ağırlığını armak için parmakları ile emniye kemerinden uarlar.her iki aşıma usulünde de bir nolu ifaiyeci horumun lanslı ucunu hangi omzunda aşıyorsa diğerleri de aynı omuz ve koluk alında aşımalıdırlar.personel yeersizliği nedeniyle mecbur kalındığı zaman iki ve ek kişi ile de aşıma yapılabilir. İki kişi ile yapılan aşımalarda bir nolu ifaiyeci yukarıda bahsedildiği şekilde horumu omzuna çapraz şekilde alır, iki nolu ifaiyeci ise horumun kalan kısmını helezonlu şekilde kalayarak omuz veya koluk alına alarak aşır. Tek kişi ile aşımalarda ise aşıyıcı ifaiyeci yukarıda bahsedildiği şekilde kalanmış horumu sağ omzuna alır, horumun lanslı ucunu sırından geçirerek sol koluk alından hafif bükülmüş sol kolun üzerinden geçirir. Sağ eli ile horum dışan uulur. B.5)Horumların Kullanılmasında Dikka Edilecek Hususlar: Yangın yerinde yangına su işlerken horumların randımanlı şekilde çalışması için bazı hususlara dikka ememiz gerekmekedir. Bu hususlar; Yangın yerine en kısa mesafeden yol isikameine paralel olarak serilmelidir. Mecbur kalmadıkça karşıdan karşıya geçecek şekilde horum serilmez. Böyle bir zorunluluk mevcusa geçen araçların horumları ezmemesi için üzerlerine köprü konması gerekmekedir. Horumlar yerden sürüklenerek çekilmemelidir. Yıkılma ehlikesi bulunan bina ve duvar yakınına horum serilmemelidir. Bina köşelerinde horumlara keskin dönüş yapırılmamalıdır. Horuma su verilirken aniden basınçlı su verilmemeli, horum şişirilerek yavaş yavaş su verilmelidir. C-REKORLAR Yangınlara su işlemek için kurulacak geçici su şebekesinin yapılabilmesi için su kaynağı ile yangın mahalline kadar döşenecek horumların gerek su kaynağına gerekse birbirlerine ve lanslara bağlanılarını sağlayan malzemeye rekor adı verilmekedir. Rekorların 85 ve 110 cm. lik horumlarla kullanılacak ipleri vardır. Rekorlar genellikle sarı veya alüminyumdan imal edilirler. Rekorları iki kısımda incelemek mümkündür. C.1 )Rekorları birbirine ekleyen dişli, ırnaklı ve çengelli kısım: Bu kısımda bağlanı yapıldığı zaman su sızınısını önlemek üzere lasik ir conada bulunur. C.2)Rekorların horuma bağlandığı kısım: Bu kısma zivana adı verilmekedir. Zivanalar horumun içerisine geçirilerek horum ve zivana bağlanısı mulaka kelepçe ile sıkılmak sureiyle basınca dayanıklı hale geirilmelidir. Rekorlarda her hangi bir eziklik veya çalaklık olması durumunda birbirine bağlanmaları mümkün olmamakadır, bağlansa dahi su sızınısı meydana gelir.bugün ülkemizde kullanılmaka olan rekorlar üç grupa oplanabilir. Bunlar; Sorz (Alman Tipi): Alüminyum dökümden yapılmış olan bu rekorlar kullanışlı olmalarına karşı imala zorlukları Alüminyum dökümün dayanıksız olması nedeniyle İalyan ipi rekorlara nazaran yurdumuzda daha az kullanılmakadır. D- LANSLAR Şekil:14 62

63 Yangına su verilmek üzere ahsis edilen geçici su siseminin en ucunda bulunan ve sisemden gelen basınçlı suyun basıncını daha da arırmayı sağlayan bakır ve sarı gibi maddelerden yapılmış dayanıklı borulara lans denilmekedir. Bu sisem yangınlara karşı çeşili şekillerde su vermek için esis edildiğinden bu amaca ulaşmak için çeşili ipe lanslar yapılmışır. Lansan püskürülen suyun basıncının arması ve azalması lansların ağız çaplarına bağlı olarak değişmekedir. Lansların ağız çapları 8 mm. ile 40 mm. arasında değişebilir. Su şebekesinden dör amosfer basıncı ile gelen suyun çeşili lanslardan bir dakikada geçiş, püskürme yüksekliği ve uzaklığı aşağıda (E-5) de göserilmişir. Lans çapı (mm.) Lansan 1 dakika da geçen mikarı(lire) Püskürme Yüksekliği (Mere) Püskürme Uzaklığı (Mere) Ek-5 Yukarıda bahseiğimiz gibi çeşili amaçlarla kullanılan lanslar bu amaçlara paralel olarak çeşili ip ve büyüklüke imal edilmekedirler. Lansların kullanıldıkları yer ve yangın ürüne göre çeşileri aşağıda açıklandığı gibidir. D.1 )Küçük lans: Ağız çapları 16 mm.ye kadar olan lanslardır. Bu ip lanslar su kullanımını azalır ve yangın anında araca daha fazla su kullanma kapasiesi sağlar. D.2 )Büyük lans: Ağız çapları 16 mm.den 40 mm.ye kadar olan lanslardır. Bu lanslarda su kullanımı küçük lanslara nazaran daha fazla olmakla beraber daha ekin bir söndürme yapıklarından günümüzde yaygın şekilde kullanılırlar. D.3 )Ayarlı lans: Bu ip lanslar muhelif cins madenden ve muhelif boylarda yapılırlar. Lansın çıkış ucunda ayarlanabilen bir kısım vardır. Bu kısım sayesinde su isenildiği zaman şemsiye ve sis halinde verilebilir. Ayrıca ifaiyeciyi yanma ehlikesinden koruyabilir D.4 )Musluklu lans: Bu ip lansların üzerinde suyu açıp kapamaya yarayan kol şeklinde kumandası bulunan bir musluk eribaı vardır. Bu musluk İfaiyecinin isediği zaman su kesip açabilmesini sağladığı için su sarfiyaında asarruf sağlar. D.5 )A.W.G. ipi: Lans Alüminyumdan imal edilen bu lansların büyük ve küçük ipleri vardır. Bu lansların üzerinde suyu açıp kapamaya yarayan musluk, korumada el uma yeri ve uç kısmında azyikli gelen suyu pülvarize (sis) edecek delikler vardır. Bu ür lanslar başlangıç halindeki akaryakı yangınları ve gemi yangınlarında kullanılırlar. D.6 )Köpük lansı: Bu lansların çeşili ipe olanları mevcuur. Ağız çapları 6 cm. civarındadır. Bu nedenle meydana gelen köpüğü uzak mesafelere aamazlar. Bu lansların diğer bir özelliği de lansa gelen su ve köpük karışımına hava girmesini sağlayacak deliklerin bulunmasıdır. Bu deliklerin şekli lanslara göre değişiklik arz eder. Bu lanslar B sınıfı yangınlar ile Kimyevi Madde yangınlarında kullanılırlar. D.7 )Lans Moniör: Bu ür lanslar yüksek basınç sağlayabilen araçların üzerine mone edilmişlerdir. Bu ür lanslar sabi olduklarından sağa sola harekelerini sağlayıcı önlemler alınmışır. Çok azyikli su iseyen yangınlar ile yıkılmaları arzu edilen bacaların yıkılması için kullanılırlar. D.8 )Nozzl: Sarı ve Alüminyum dökümden yapılmış 25 cm. boyunda 10 cm. çapında ve iki verici ağzı bulunan Amerikan ipi lanslardır. Al ala olan verici ağızlarından üseki 25 mm kurunda olup yangına direk su verir. Alaki 35 mm. kurunda olup ağız kısmında küçük delikler bulunan su sisi yapmaya yarayan bir levha vardır. Su hangi ağızdan verilmek iseniyorsa lansın üzerindeki kol ileri ve geri hareke eirilerek su verilir. D.9 )Aplikaör: Aplikaörler yüksek azyik pompasıyla verilen suyu sis halinde yangının am üzerine püskürebilmek için kullanılan muhelif uzunluklarda yapılmış bakır borulardır. Bu boruların bir ucunda rekor diğer uçunda ise 15 cm. uzunluğunda 3,5 cm. kurunda sık delikli başlık vardır. Genellikle B sınıfı yangınlara karşı kullanılırlar. E-YANGIN MUSLUKLARI 63

64 Yangına seri şekilde müdahale edebilmek için su ikmalini çabuk ve emniyeli şekilde yapılmasının önemi büyükür. Yangın muslukları bina içi ve bina dışı yangın muslukları olmak üzere iki grupa incelenebilirler. E.1 )Bina içi yangın muslukları: Bina içinde yangına karşı korunmayı sağlamak amacıyla inşa edilen musluklardır. Yangın muslukları yangın dolabı denilen ve duvara gömülü bir saç dolabın içerisindedir. Bu dolabın içerisinde ayrıca mere uzunluğunda horum ve lans bulunur. Horum makaralı bir siseme sarılı bulunmakadır. Yangın dolapları kırmızı boyalı ve üzerinde yangın yazısı bulunan zeminden 1,5 mere yükseklike bulunmalıdır. Yangın musluklarına gerekli azyikli suyun sağlanabilmesi için bina üsüne bir su deposu inşa emek gerekmekedir. Binada azyik sağlayacak bir hidrofor sisemi mevcusa bu sisemden yararlanılarak azyikli su sağlanır. E.2 )Bina dışı yangın muslukları: (Hidran) Şehir su şebekesine bağlı olarak inşa edilmiş ve esas iibariyle ifaiye araçlarının su ikmallerinin yapılabilmesi amacıyla yapılmışlardır. Genellikle mere aralıklarla ve mümkün olduğu kadar köşe başlarına konulmalıdır. Bina dışı yangın muslukları yeralı ve yer üsü yangın muslukları olmak üzere iki ürdür. Yeralı muslukları zeminin alında ve kapaklı bir sisemin içerisindedirler. Ancak bu muslukların bazı sakıncaları mevcuur. Bu sakıncalar; E.1-a )Yeralında ve kapalı olarak bulunduklarından görülmeleri zordur. E.1-b )Üzerlerine araç park eme durumlarında kullanılması mümkün değildir. E.1-c)Kar ve yağmur yağışları nedeniyle üzerleri örülmeke ve yerlerinin bulunması imkansızlaşmakadır. E.1-d)Direk olarak musluğu ek bir horum akılabilmekedir. Yollarda yapılacak onarım ve asfallama neicesinde üzerleri örülebilmekedir. E.1-e)İçlerine yağmur suları dolarak kullanılması zorlaşmakadır. Yeralı musluklarına deveboynu denilen şekli aşağıda göserilen çif ağızlı ve musluklu araçlar akılarak iki horumun bağlanması sağlanabilmekedir. Yerüsü yangın muslukları ise yeralı yangın musluklarına nazaran daha kullanılışlı olarak yapılmışlardır.bu muslukların özellik ve avanajları şunlardır; Görünümleri kolaydır. Üzerlerine park eme ihimali yokur. İki çıkış ağzı olup çif horumla kullanım sağlar. Oomaik boşalma sisemi (çek vana) sayesinde yana kapaıldığı zaman oomaik olarak gövde içinde kalan suyu boşalarak donmayı önler. Al ve üs olmak üzere iki kanaçık mevcu olup bu kanaçıklardan bir anesi mili alan desekleyerek ireşimi önler, üs kanaçık ise düzgün akışı sağlar. Bu musluklarda şok ekisi yokur. Si-Sibap sisemi sayesinde su sızmasını önler. Musluğu iki horum akılabildiği için yeralı musluklarına nazaran daha ekonomik bir kullanım ve yangın söndürme imkanı sağlar. F-ARAZÖZLER Her ürlü yangına karşı söndürücü maddelerle eçhiz edilmiş ve bu maddeleri belirli mesafelerden yangına azyikle işleyebilme sisemi olan moorlu araçlardır. Ülkemizde çeşili marka araçlara moneli biçimleri mevcuur. Bazıları yalnız arazöz bazıları ise oomaik merdivenli arazöz biçiminde olabilmekedir. Biz yalnız arazöz olarak kullanılan araçların genel özelliklerinden bahsedeceğiz. Arazözler genellikle araç kısmı (Moor ve Şasi) ve ank kısmı olmak üzere iki ana grupan meydana gelmişlerdir. Moor ve şasi kısımları kamyon ipi araç olup en az alı silindirli beygir gücünde ve 3000 devir dakika civarında olmalıdır. Araç iyi bir fren eribaına, 24 volla çalışan aydınlama sisemine sahip olmalıdır. Tank kısmı ise yangın söndürme malzemelerinin depolandığı anklar ile bu maddeleri yangına sevk eden pompa siseminden oluşmuşur. Yangın söndürücü maddelerin cinsine göre yaklaşık olarak 5000 l. su, 400 kg. Kuru Kimyevi Toz, 500 Kg. köpük alacak kapasiede olmalıdır. Tankın üzerinde debisi l./dakika olan ve 360 derece dönebilen -20, 40 derece kalkış ve iniş kapasieli bir moniör bulunmalıdır. Su ve köpük bileşimini 1/6 dan 1/10 a kadar değişik oranlarda sağlayacak bir siseme de sahip olmalıdır. 64

65 Pompa kısmı ise aracın arka kısmında ankların hemen biiminde bulunacak şekilde ve en az 9 m. derinlike su çekebilecek kapasiede, bir ağızdan aldığı suyu dör ağızdan verecek şekilde bir eribaa sahip olmalıdır. Pompa sanrafiş sisemine göre çalışan l./dakika debiye sahip 8 amosfer basıncı sağlayabilen kapasiede ve aksamı uzlu ve asili suya dayanıklı meallerden, mili ise paslanmaz çeliken olmalıdır. Pompa su veya köpüğü m. yüksekliğe ve m. uzaklığa aabilecek güçe olmalıdır. Kumanda sisemi pompaya yakın bir yerde olmalı ve gerek basınç gerekse malzeme mikarını beliren gösergelere sahip olmalıdır. Ayrıca aracın ank kısmının yan arafında bulunan dolaplarda su ve köpük lansları, 85 ve 110 luk horumlar ile alıcı horumlar bulunmalıdır. G-ŞNORKEL: Yangın söndürme ve can kurarma faaliyelerinde oomaik merdivenlerden çok daha güvenilir ve randımanlı olan bu araçlar kamyon ipi araçlara mone edilmiş vaziyeedir. Bu araçlar moor ve şasi (araç kısmı) ve şnorkel kısmı olmak üzere iki emel bölümden meydana gelmişir. Araç kısmı dör zamanlı, 6 silindirli, 250 beygir gücünde ve devir dakika kapasiede moora sahip olmalıdır. Aracın iyi bir fren sisemi ile 24 vol ile çalışan bir aydınlama sisemi bulunmalıdır. Aracın bulunduğu zemine uyumunu sağlayarak denge unsurunu oluşuracak birbirinden bağımsız olarak ayarlanabilen dör ade espi ayağı olmalıdır.şnorkel kısmı, 360 derece dönme, mere yükselme yeeneğine sahip bir plaforma bağlı, üç uzanılı ve uzanının uç kısmında da bir sepe bulunmalıdır. Plaform ile sepe arasında basınçlı su nakil borusu ile püskürme sisemi bulunmalıdır. Sepee haberleşme, kumanda, aydınlama eribaı bulunmalıdır. Şnorkel kısmının plaforma birleşiği kısma yakın bir kumanda üniesi bulunmalıdır. Bu ünie ile yukarıdaki kumanda üniesi müşerek çalışmalı isenildiği zaman kumanda yukarıdan yapılabilmelidir. Şnorkelin moor, hidrolik ve pompa arızalarında indirilmesini sağlayacak bir sisemin bulunmasında gereklidir. H-OTOMATİK MERDİVEN : Yüksek yapılarda yangın söndürme ve can kurarma faaliyelerinde kullanılan araç üzerine moneli bir sisemdir. Çeşili uzunluka olanları vardır. Şekil:29 Oomaik merdivenler araç kısmı ve merdiven kısmı olmak üzere iki kısımda incelenir. Araç kısmı arazöz ve şnorkel de belirilen özelliklere haiz olmalıdır. Merdiven kısmı ise aracın şasi üzerine mone edilmiş plaformun üzerinde yer alır. Merdiven açıldığında dengeyi sağlamak amacıyla aracın iki sağında iki solunda olmak üzere 4 ade espi ayağı mevcuur. Merdiven 360 derece dönebilme yeeneğine sahipir. Merdivenin açılış ve kapanış kumandası aracın şoför mahallinde olabileceği gibi ayrıca plaform üzerinde de olabilmekedir. Merdivenin açılış ve kapanış harekeini moordan alan çelik halalı bir sisemle olur. Açılan merdivende hala kopmalarına karşı kapanmayı önleyici ırnaklı bir kilileme sisemi de mevcuur. Ülkemizde genellikle kullanılan bu ür merdivenlerde, gerek horumun yukarıya çıkarılması gerekse can kurarma faaliyeleri zor ve ehlikeli bir durum arz eder. Bunu gidermek için merdivenin uç kısmında plaformu olan ürleri yapılmışır. Ancak önceki konumuzda bahseiğimiz şnorkel ipi araçlar emniye ve güven açısından çok daha sağlıklı olduklarından yurdumuzda bu ür araçların kullanılması giikçe yaygınlaşmakadır.merdivenli araçları emniyele kullanabilmek için bilhassa şu hususlara dikka emek lazımdır: H.1 )Açmadan evvel isina kazıklarını akozlamak. H.2 Merdivene açılacağı yüksekliğin seviyesini vermek. H.3 Bilahare uzama ve çevirme kollarını kullanmak. H.4 Uzaılmış merdivende her ürlü harekei yavaş yapmak. H.5 Tehlike işarei verdiği anda her ürlü harekei durdurmak. H.6 Merdiveni lüzumundan fazla uzamamak. H.7 Rüzgarlı havalarda merdiveni espi halaları ile emniyee almak. H.8 Üzerinde insan varken açma, kapama harekeleri yapmamak. (Yana harekeler el ile 65

66 çalışırarak yavaşça yapılabilir.) H.9 Tespi ırnakları ourmadan üzerine adam çıkarmamak. H.10 El lansları ile su işlendiği zaman yan isikamelere su işlememek. H.11 Fazla dik yokuşlarda merdivenin açılması icap ediyorsa ön arafını yukarıya çevirmek. H.12 İsinasız açıldığı zaman üzerine bir kişiden fazla adam çıkarmamak. I-TAHRİP ARACI : Yangında can kurarma, yangın söndürme, yardımcı malzeme ve personeli aşıyan araçır. Bu araçlarda: Moopomp ve aksamı, Jeneraör, aspiraör, oksijen cihazı, elekrojen, duman maskesi, sedye, ilkyardım malzemesi, yanmaz elbise, alama çarşafı, branda sarnıç, geçmeli merdiven, horum köprüsü, kazma, kürek, kanca, bala, manika, yedek horum vs. malzemeler bulunur. J-KURTARMA ARACI Genellikle kurarma faaliyelerinde kullanılan bu ür araçlar üzerinde gerek can ve gerekse mal kurarmada kullanılan ve ahrip aracında bulunan her ürlü malzeme mevcuur. Bunlara ilaveen güçlü bir vince sahipir. Bu vinç sayesinde çekme kaldırma gibi hizmeler kolaylıkla yapılabilir. (Enkaz kaldırılması, araçların çekilmesi veya düşükleri yerden çıkarılması gibi) Bu araçlar hemen hemen ahrip araçları ile aynı amaç için yapılmışlardır. Tahrip araçlarının bazılarında vinç, kurarma araçlarının bazılarında personel aşıma imkanları yokur. K-MOTOPOMPLAR VE JENERATÖRLER Moopompların ve jeneraörlerin emel çalışma siseminin en önemli parçası benzin veya mazolu moorlar olduğundan öncelikle moor hakkında açıklayıcı bilgi verilmesinde yarar vardır. K.1 ) Moor Bilgisi : İfaiye eşkilaında kullanılmaka olan moopomp ve jeneraörlerin en önemli kısımları moorlarıdır. Öneminden dolayı, moor bilgisini moorların çeşilerini, bakım ve basi amir usullerini bilmek, bu alelerin gerekli olduğu her an kullanılmaya hazır durumda bulundurulmasını sağlar. Ayrıca moor bilgisi ifaiyede kullanılan diğer moorlu araçların anınmasında ve kullanılmasında da büyük kolaylık ve fayda sağlar. Herhangi bir enerjiyi hareke enerjisine çeviren makinelere moor denir. Moorlar, zamanlarına, yakıkları yakıa, silindir adedine soğuma ve supap sisemlerine göre çeşileri olmakla beraber bunlardan zamanlarına ve yakılarına göre olanlarını inceleyelim. K.1-a ) )Zamanlarına Göre Moorlar Dör zamanlı moorlar, İki zamanlı moorlar, K.1-b)Yakılarına Göre Moorlar Benzin moorları, (2) Dizel moorlar, (3) Elekrik moorları, K.1 ) -Zamanlarına Göre Moorlar: Moorlar harekelerini silindir içinde aşağı yukarı hareke eden pisonun krank milini çevirmesi ile sağlarlar. Pisonun silindir içerisinde en alaki durumuna al ölü noka (AÖN), en üseki durumuna üs ölü noka (ÜÖN) denir. Pison silindir içerisindeki harekeleri ile şu işlemleri yapar. Emme, sıkışırma, iş, egzoz moorlarda bu işlemlerin yapılmasındaki sıralamaya zaman denir. Dör Zamanlı Moorlar:Bu moorlarda çevrim harekeinin amamlanabilmesi için pisonun dör hareke yapmasına (yani krank milinin iki devrine ) lüzum vardır. Bu moorlara dör zamanlı (soklu) moorlar denir ve; o 1 nci zamanda (Emme): Pison, benzin, hava karışımını emme işini yapar. o 2 nci zamanda (Sıkışırma): Pison harekeine (AÖN) dan başlayarak benzin, hava karışımını yanma odasına sıkışırarak basıncını ve ısısını arırır. o 3 ncü zamanda (İş): Pison (ÜÖN) ye geldiğinde buji kıvılcımı karışımı aeşler, pisonun her sanimere karesine yaklaşık 40 kg. lık basınç yaparak aşağı iekler ve krank milini çevirir. o 4 ncü zamanda (Egzoz): Pisonun (AÖN) dan harekei ile, açılan egzoz supabından yanmış gaz dışarıya aılır. 66

67 o İki Zamanla Moorlar: Bu moorlarda çevrim pisonun iki harekei (krank milinin bir devri) ile amamlanmış olur. 1. inci zamanda emme ve sıkışırma, 2. nci zamanda da iş ve egzoz birleşirilmişir. K.1-b )Yakılarına Göre Moorlar: İçen yanmalı moorlarda genellikle benzin ve moorin (Dizel Fuel-oil) yakıları kullanılır. Ayrıca LPG (liki perol gazı) ve benzin + gazyağı + yağ karışımı yakı kullanılan gaz ürbinli moorlarda vardır. Elekrik enerjisi ile çalışan elekrik moorları da bulunmakla beraber bizim benzin ve moorinle çalışan ipleri bilmemiz yeerlidir. Benzinli Moorlar : Bu ip moorlar belirli oranda karışırılan benzin hava karışımının (Oralama 15 kg. havaya 1 kg. benzin) yanması ile çalışırlar. Depodan gelen benzin karbüraörde hava ile birlike pisonun emme zamanında silindire verilir. Sıkışırma zamanında basıncı ile birlike ısısı da arar. İş zamanında bujideki elekrik kıvılcımı ile yakılarak elde edilen basınçla krank mili çevrilerek isenilen hareke elde edilir. Benzin Moorlarının Önemli Parçaları: Moor parçaları;1- Ana parçalar, 2- Yardımcı parçalardır. 1-ANA PARÇALAR 2- YARDIMCI PARÇALAR a) Silindir bloku a) Yakı ankı (Depo) b) Silindir gömleği b) Benzin pompası c) Silindir kapağı c) Karbüraör d) Pisonlar d)hava filiresi e) Karer e) Disribiör - Manyeo f) Emme ve egzoz manifoldu f) Bujiler g) Krank mili g) Soğuma sisemi (Hava veya sulu) h) Volan h)marş mooru ı) Şarj dinamosu j) Akümülaör k) Yağlama sisemi l) Egzoz ve susurucu Bakımı : Moorların ve parçalarının ömürlerini uzamak ve verimini arırmak için, düzenli,periyodik olarak günlük, aylık, üç aylık bakımları yapılmalıdır. Genel olarak bakımı yapılacak parçalar şunlardır. o Hava filresi: Yangın yerinde çok fazla oz ve pislik bulunacağından her yangından sonra hava filresi benzine baırılarak emizlenmeli, içerisinde kalacak benzin hava ile kuruularak yerine akılmalıdır. o Benzin filresi: Benzinde bulunan pisliklerin karbüraöre geçmesini önleyen filre deponun alındadır. Zaman zaman sökülerek emiz benzinle yıkanır yerine akılar. Eğer filrede delik varsa yenisi ile değişirilir. o Karbüraör: Bu parçanın emizliği için amamen yerinden sökülmez. Şamandra muhafazası sökülerek şamandıradaki pislikler emizlenir. Memeler dikkale eker eker sökülerek emizlenip ekrar yerine akılır. Memeler üfleyerek emizlenir. Tel veya iğne sokmak meme ayarlarını bozacağından sakıncalıdır. o Bujiler: Buji anaharı ile sökülürler. Sökülürken silindire yabancı madde ve pislik düşmemesine dikka edilir. Buji ince el fırça ile fırçalanır. Benzinle yıkanıp emizlenir. Buji ırnak ayarı yapılıp yerine akılır. o Disribüör-Manyeo: Burada konrol edilecek yer plaindir. Plainin birbirine dokunan yerinde yanıklık var ise ince ve düz bir eğe ile emizlenir veya plain değişirilir. Plain aralığı konrol edilir, bozulmuş ise ayarlanır. o Kablolar: Çeşili sebeplerle aeşleme kabloları aşınır ve bozulabilirler. Bunlar yenisi ile değişirilmelidir. Buji kablosunun izolasyonu bozulursa cereyanı buji yerine başka yerlere vererek moorun çalışmasını engeller. o Yağlama: Moorların birbirlerine sürünen parçalarının yıpranmalarını önlemek amacı ile yağlama sisemleri vardır. Yağ seviyesini göseren çubukla devamlı konrol edilir. Azaldığında yağ ilavesi yapılır. Yağ vasfını yiirdiği zaman değişirilir. İki zamanlı moorların yağlaması, benzin karışırılan yağ ile yapılır. Bunun için benzin içerisine, 1/15 ile ile 1/20 oranı arasında yağ karışırılır. Eğer moorun gres yağı ile yağlanan kısmı varise, gresörlüklerine gres yağı basılır. 67

68 Dizel Moorlar:Dizel fuel-oil (Moorin veya mazo) yakıı kullanılan moorlardır. Bu moorlarda 4 ve 2 zamanlı olarak yapılmışlardır. o )Dör Zamanlı Dizel Moorlar:1 nci zamanda (emme) pison silindir içerisine emiz hava emer. 2 nci zamanda (sıkışırma) krank milinin harekei ile bu havayı ilk hacminin 15 ila 28 kaı kadar sıkışırarak basıncını arırır. Basıncı aran havanın sıcaklığı da dereceye kadar yükselir. Bu anda da enjekör memesinden yüksek basınçlı yakı sis halinde püskürülür. Püskürülen moorun hava ile uygun bir karışım eşkil emesi için (bilhassa küçük moorlarda), çeşili şekillerde yapılan yanma odaları vardır. Yanma odalarına verilen özel şekille, sıkışırılan havaya bir ürbülans harekei vererek, yakıın hava ile daha iyi ve çabuk karışmasını yakı yanarak pisonu amosferlik (sanimerekareye) basınçla iekleyerek krank milini çevirir. 4 ncü zamanda (egzoz) yanmış gaz dışarı aılır. o İki Zamanlı Dizel Moorlar:1 nci zamanda emme ve sıkışırma, 2 nci zamanda iş ve egzoz işlemlerini yaparlar. DİZEL MOTORLARIN ÖNEMLİ PARÇALARI Moor gövdesi (Silindir bloku) Silindir gömleği Silindir kapağı Silindir, pison ve kolu (biyel) Krank mili Volan Egzoz manifoldu ve egzoz Mazo deposu ve filresi Enjeksiyon (mazo) pampası Enjeksiyon memesi Hava filresi Gaz kolu (gavernör kolu) Dekomprasyon kolu Yağlama ve soğuma sisemleri. K.2)Moopomplar: Moorlu ulumbalara M0T0P0MP denir. Moor ve ulumba (Moorlu ulumba) kelimelerinin birleşirilip kısalılmışıdır. K.2-a )Kullanıldığı yerler: Moopomplar arozözlerin giremediği yerlerde yangının söndürülmesinde, uzak yerlerden yangın yerine su sevkinde, arozözlere su ikmalinde, kuyu, havuz ve derelerden su alınmasında, sel aşkınlarında binalardan su ahliyesinde vb. işlerde kullanılır. K.2-b )Yapısı: Moopompların iki önemli ana kısmı vardır. Moor kısmı, Pompa kısmı, Moor kısmı: Yukarıda açıklandığı şekilde benzin, dizel veya elekrik moorlu olabilir. Görevi pompaya gerekli olan çevirim harekeini sağlamakır. Pompa kısmı: Su alıp uzaklara basan, yükseğe püsküren ve moor ile çalışan kısmıdır. Pompa veya ulumba adı verilir. Şu parçalardan meydana gelmişir. o Pompa gövdesi, o Döner çark (fan), o Ala ağzı, o Vere ağzı, o Ala horumu, o Ala süzgeci, o Vere horumu, Pompalar çeşili şekillerde yapılmasına rağmen, ifaiye moopomplarında basi ve kullanışlı oldukları için SANTRAFÜJ ipi moopomplar ercih edilir. Kademeli moorlar: Sanrafüj pompalarda döner çarka, sabi çarkla birlike KADEME ismi verilir. (Şekil 31 deki pompalar ek kademelidir.)tek kademeli pompalar muayyen bir dönüş hızında muayyen bir azyik verirler. Dakikada 2800 ila 3000 devirlik moorlara mone edilen 68

69 pompaların azyiki ifaiye eşkilalarının ihiyaçlarını karşılayamaz. İfaiyede merelik seviye farkına yenerek uzak mesafeye suyu ulaşırıp lansın ucundan uzağa su püskürebilecek azyik gereklidir. Bu düşünce ile pompalar iki veya daha fazla kademeli olarak yapılırlar. İki kademeli pompaların iki döner çarkı vardır. Bu döner çarklar aynı mile espi edilmiş olup beraber dönerler. Pompaların görevi suyun azyikini arırmakır. Su ilk döner çarkan çıkıp birinci sabi çarka geçiğinde, kana aralıkları giikçe genişler bir şekilde uulmuş olan bu birinci sabi çarka hızından kaybedip, buna karşılık azyikini arırır. İkinci kademenin döner çarkı kapağı mevcu azyiki bir ka daha aırır. Yani, birinci kademede dör amosfer basınç kazanan su ikinci kademeden sekiz amosfer basınçlık azyik kazanır. Oralama 30 HP (Beygir gücü) güç ve dakikada 3000 devirlik hızla dönen iki kademeli bir pompa, kapalı ağızla amosferlik basınç sağlar ki bu azyike ifaiye için yeerlidir. Moopomplarda Emme: Moopomplar çalışırlarken genellikle su seviyesinden yükseke bulunurlar. Suyu emici (ala) horumları ile alırlar. İlk çalışırma esnasında ala horumda ve pompada hava bulunduğundan pompa su emişi yapamaz. Bu havanın ahliye edilmesi ve suyun pompaya kadar ulaşmış olması lazımdır. Bu hava çeşili şekillerde yapılmış ahliye eribaları ile boşalılır. Bunlar; Yaş ahliye : Pompanın ala ağzına yakın yerinde yapılmış olan bir deliken su doldurularak yapılır. Kuru ahliye: Havayı boşalmak için bir emme eribaı konulur. Bunlar; Pisonlu pompa ile: Hava ahliyesi oomobil pompalarına benzeyen bir pompa ile yapılır. Egzoz ahliye: En kullanılışlı ahliye sisemidir. Moorun egzozu bir kol ile kapaılır. Bu kapama pompa ile hava boşalma enjekörünü iribalandırır. Egzoz gazı enjekörden basınçla dışarı çıkarken beraberinde ala horumdaki ve pompadaki havayı da emerek dışarı aar. Boşalan havanın yerine hava basıncı yardımı ile su dolar. Döner pisonlu pompa ile ahliye: Bu ipe de hava döner pisonlar yardımı ile ahliye edilir. Moopompları kullanılışlarına göre ikiye ayırırız. Sabi Pompalar, Seyyar Moopomplardır. Bunlarda; o Küçük moopomplar: 1-5 amosfer basınçlı, lire su basarlar, o (b) Ora moopomplar: 6-7 amosfer basınçlı lire su basarlar, o (c) Büyük moopomplar: 8-9 amosfer basınçlı lire su basarlar. Moorları HP olup, devirleri devir/dakikadır. Yangın söndürmede çok ekilidirler. Moopompların Bakımı : Moopompların moor bakımları moor bilgisinde beliriğimiz gibi yapılmalıdır. Pompada ise; pompa ile mooru iribalandıran mil üzerindeki bilyelerin (rulman) yağının eksilmemesine dikka edilmelidir. Bu milin pompa içerisinde kalan kısmının bir ucu sudadır. Sudaki yaağın yağlanması için her yarım saae bir grasörlüğün çevrilmesi gerekir. Pompa salmasrası fazla su kaçırırsa, çalışma esnasında sıkılır. Buna rağmen kaçırmaya devam ederse salmasranın değişirilmesi gerekir. Salmasra yerine sıkışırılmış elasik maddelerde kullanılmakadır. Aynı iş iyi alışırılmış plasik bileziklerle de yapılmakadır. Bilezik aşındığında yenisi ile değişirilmelidir. Her çalışmadan sonra pompanın alındaki boşalma apası açılarak pompa içerisindeki su boşalılmalıdır. Moopomp bakımları devamlı yapılarak bakım karlarına işlenmelidir. Bakım karları Ek 6 da ki gibi olabilir. ÖRNEK MOTOPOMP BAKIM KARTI...İfaiyesi Moopompun Markası : Moorun Markası : Pompa NO:... Yakı Deposu Hacmi : Moor NO:... 69

70 Bakımın B a k ı m İ ş l e m l e r i Cinsi Tarih Bakımı Yapan Yapılan İşler K. 3 )Jeneraörler : İfaiye ekiplerinin yangın mahallinde raha ve güvenli çalışabilmeleri için, o bölgenin elekriklerinin kesilmesi gerekir. Belediyenin ve ilgili yerlerin ekipleri başka yangınlara sebebiye vermeden elekrikleri keserler. Elekriklerin kesilmesi ifaiyecilere güvenli çalışma imkanı verecek ve yangında su kullanma ehlikesini oradan kaldıracakır. Ancak bazı elekrik ile çalışan yardımcı araç ve gerecin işlemesi mümkün olmayacakır. (Elekrikli esere, komprösör, makap, aspiraör gibi) bodrum kalarda ve mahzenlerde ışık ihiyacı hasıl olacakır. İşe bu ihiyacı karşılamak amacıyla JENERATÖR kullanılır. Küçük bir oomobilin elekrik akımını sağlayan çeşilerinden, yüz binlerce nüfuslu şehirlerin elekrik ihiyacını sağlayacak derecede büyük çeşileri vardır. Dinamolar verdikleri akımın Alernaif ve Doğru akım oluşuna göre ikiye ayrılırlar. Bir dinamo normal olarak çalışığı zaman Alernaif Akım meydana geirir. Doğru Akım elde emek isendiğinde, dinamoya bir kollekör ilave emek kafidir. Kollekör, alernaif akımı doğru akıma çevirir. Yapısı ve Çalışma Tarzı:Yukarıdaki şekilde görüleceği gibi jeneraör öncelikle iki kısımdan oluşur. K.3-a )Moor Kısmı : Koleköre dönüş sağlayan benzin veya moorin ile çalışan moor sisemidir. K.3-b ) Dinamo Kısmı: Elekrik akımı üreen kısmıdır. Dinamo kısmı da iki ana bölümden oluşmakadır. Bunlarda; Döneç kısmı, Duraç kısmı, Döneç Kısmı: Bu kısımda yan yana dizilmiş ve birbirinden yalıılarak ayrılmış bakır plakalar mevcuur. Bu kısma kollekörde denilir. Bu plakalara dönerken emas eden fırçalar vardır. Duraç Kısmı : Bu kısım, kollekörün erafındadır. Burada üzerine ileken ellerin sarıldığı bir bobin vardır, ayrıca duraç kısmında bu bobin ile beraber manyeik alan oluşuran mıknaıslı kısım vardır. Döneç kısmındaki bakır plakaların dönmesi ile, duraç kısımda meydana gelen manyeik alan (faraday kanununa göre) değişikliği, döneçe yani kollekörde doğru akım (elekrik akımı)meydana geirir. Meydana gelen bu akımda bakır plakalarda birikir ve fırçalar vasıasıyla oplanarak, ilekenler vasıasıyla da kullanılacak alana sevk edilir. Dinamonun ilk üreiği akım alernaif akımdır. Bu kesik kesikir ve lambayı yakmaz bunun doğru akıma çevrilmesi gerekir ki, bu görevi de kollekör yapar. L- YARDIMCI YANGIN SÖNDÜRME ARAÇLARI: Yangınların söndürülmesinde yukarda açıklamaya çalışığımız esas söndürme araç gereç ve malzemelerin dışında ikinci derecede kullanılan araçlara genelde yangın söndürmede yardımcı araçlar denilmekedir; Bunlar: L.1 )Bala : (TS-748/3) Yangınlarda ahşap kısımları ve baca yangınlarında çaı döşemelerini açmaya yarar ve orman yangınlarında da kesici bir ale olarak kullanılır. Bala, 1 er arafından 70

71 aşınır ve kullanılır. Balanın sapı yukarıya olmak şarı ile sağ el ile uulmak ve ağız arafı ileriye gelmek sureiyle aşınır.bala, ağaç kesmede kullanılırken vücudun ağırlığı iki ayağa eşi olacak şekilde aksim edilir, dizler gergin ve ayaklar çalışmaya rahalık verecek şekilde yanlara açılır. Vücu gevşek, kalçalardan yukarısı serbes hareke edecek ve kolayca bükülebilecek şekilde bulunur. Çabuk yorulmamak için bala iki el ile kullanılır. Çalışırken sağ el önde olduğuna göre sol ayak biraz ilerde bulunur. Sol el ile sapın ucuna yakın sağ el ise sapın orasına yakın bulunur. Sonra bala omuz üzerine kaldırılır. İleriye doğru savrulacağı zaman sağ el geriye doğru kaldırılır. Bala ağaca vurulduğu zaman her iki elde birbirine yaklaşır. Sol el balaya isikame vererek kesme işi devam eder L.2 )Kazma:Tıkma ve ser oprağa kazma işlerinde kullanılan bir ahrip vasıasıdır. Sapı sağ omuz isikameinde, sağ el alan umak sureiyle sivrisi arkaya, geniş ağız arafı ileriye olmak üzere bir er arafından aşınır. L.3 )Balalı Kazma (TS 748/3) Bir arafı bala ve diğer arafı kazma şeklinde saplı bir aleir. Hem bala ve hem de kazma vazifesi görmesi iibariyle çok faydalıdır. L.3-a )Kürek :Toprak ve diğer malzemelerin bir yerden diğer bir yere aılması, yangın yerlerinde ve kurarma işlerinde enkaz kaldırılması, orman yangınlarında oprak aılması işlerinde kullanılır.kullanma maksadına göre muhelif ipleri vardır. (D) saplı ve uzun saplı olmak üzere iki çeşidi kullanılmakadır.(d) saplı kürek hafif işler ile ser oprağı kazmak için yapılmışır. Sapının boyu 90 cm. kadardır, üs kısmından sapı iyi uabilmek için kısa ahadan (D) kısmı vardır.uzun saplı kürek yukarıda kaydolunan işlerde çukur kazılması gibi ağır işlerde kullanılmak üzere yapılmışır. Sap 1,50 mere boyunda ve yuvarlakırtoprak işlerinde kullanılmak için oprağa baırılır, lüzum görülürse arka kısmından ayakla basılır. Sapından aşağı doğru basırılmak ve biraz geri çekilmek sureiyle oprak gevşeilir.bir el sapın al kısmından ve diğer elde üs kısmından uar. Öndeki el yukarı, arkadaki el aşağı basırmak sureiyle kaldırılır ve normal seviyeye gelince oprak lüzum görülen arafa aılır. Toprağı amak için küreğe savurma harekei vermek en iyisidir. Kürek hiç bir zaman manivela gibi. kullanılamaz. Kullanılırsa ya sapı kırılır veya ağzı eğilir. L.3-b )Kazmalı Kürek :Hem kazma hem de kürek görevi yapmak üzere kullanılan araçır. Genellikle dar yerlerde enkaz kaldırma ve yanıcı maddelerin ayrılması işlerinde kullanılır. Kazma ve kürek kısmı olmak üzere iki ana bölümden meydana gelir. Şekil:37 L.3-c )Kanca:Yangınlarda belirli mesafelerden baca yakma, enkaz çekme ve benzeri işlerde kullanılır. İki kişi arafından kullanılır. Sapı yukarıya, kanca kısmı yere bakmak üzere bir kişi arafından aşınır. Kancalar sap ve kanca kısmı olmak üzere iki kısımdan meydana gelmişlerdir. Kancanın bağlanı kısmı 25 cm. uzunluğu 140 cm. kıvrık ucunun genişliği 15 cm. derinliği 12 cm.dir. Sap ise fırınlanmış gürgenden olup 4. mere uzunluğundadır. L.4-Küskü Demiri:Yangınlarda demir kapı, büyük asma kili ve kepenk kililerini kırarak açma, aş ve beon delme işlerinde kullanılır. Demirden yapılmış olup bir arafı sivri ve diğer arafı yassıdır. Boyu 1,5-2 mere uzunluğundadır. Bir kişi arafından kullanılır. L.5 ) Manivela:Ağır aş ve beon parçalarını kaldırmak için kullanılır. 1,5-2 mere uzunluğunda demirden yapılmış olup ucu yassı ve keskindir. Bir er arafından isenilen yere göürülebilir. L.6 )Varyoz:Beon ve aş duvarların yıkımı ve benzeri işlerde kullanılan bir araçır. Sap ve başlık kısmı olmak üzere iki bölümden yapılmışır. Yaklaşık 6 kg. ağırlığında çeliken veya ser madenlerden yapılan başlık kısmı ile fırınlanmış gürgenden 80 cm.lik sap kısmı kullanmada kolaylık sağlayacak nielikedir. Gelberi:Bir cismi uzakan çekmek için kullanılır. 3 mere uzunluğunda sapa akılmış bahçe çapasına benzer bir araçır. Yakınına sokulması ehlikeli olan yerlerde kalmış cisimleri kolaylıkla çekmeğe yarar. L.7 ) İzoleli Pense:Elekrik akımı bulunan kopmuş ellerin uulması veya kesilmesi için sapları izole edilmiş penselerdir. Genellikle Vol ceryana dayanaklıdır. Yüksek volajlı elekrik halarında kullanılmamalıdır. L.8 ) Lasik Eldiven :Kauçuk veya lasiken yapılan ve elekrik akımını geçirmeyen eldivenlerdir. Yapıldığı malzemenin cinsine göre çeşili vollara karşı dayanıklı olanları mevcuur. (

72 vb.) Genellikle yangın yerlerinde bina içerisindeki kofra ve evzi Tablosundaki elekrik sigora buşonlarının çıkarılmasında ve kopmuş esisaın L.9 ) Su anaharı:su ve hava gazı vanalarının kapaılmasında kullanılan dişli sisemi ile çalışan anaharlardır. Genellikle İngiliz anaharı diye de adlandırılırlar. L.10 ) Tel Makası:Genellikle kurarma hizmelerinde kullanılırlar. Çökünü ve yıkını alında kalanların kurarılmasında beon kırıklarının aralarındaki demir çubukları kesmede kullanılırlar. Ser madenden yapılmışır L.11 )Dirgen:Ahşap, saman ve orman yangınlarında yanıcı maddeyi dağımak amacıyla kullanılırlar. Ahşap bir sap, ucunda demirden üç veya dör dişlidir. L.12 )Ağaç Manivela :2-2,5 mere uzunluğunda uç kısmı eğri olarak demirden yapılmış sap kısmı ahşap olan maniveladır. Uzakan çekme ve kaldırma işlerinde kullanılır. Şekil:47 L.13 )Tarha :Orman yangınlarında dal ve fundalıkları kesmede kullanılan bu ür araçlar yarımay şeklinde bir ağzı keskin başlık kısmı ile cm uzunluğunda ahşap veya meal sapan meydana gelmişir. L.14 ) Hızar :Ahşap aksamın kesilmesinde kullanılan araçlardır. El ile kullanılanları olduğu gibi moorlu olanları da mevcuur. Moorlu olanları daha çok orman yangınlarında kullanılırlar. Bir ve iki kişi ile de kullanılabilir şekilde olanları mevcuur. L.15 ) Demir Kesme Makinesi:Moorla çalışan ve yukarıda bahsedilen moorlu ağaç kesme makinesinin hemen hemen aynısıdır. Ancak kesici kasımları farklıdır. Demir kesme makinesinde yuvarlak şekilde bir aş bulunur, kesme işi bu aş sayesinde yapılır. Enkaz da demir bağlanıları kesmede kullanılır. Moorla çalışıklarından çabuk ve az emek sarfıyla isenilen amaca ulaşılabilir. Şekil:50 L.16 ) Aspiraör :Duman ve zehirli gaz dolu kapalı mahallerdeki yangınlara müdahale edebilmek için içerideki duman ve gazı dışarıya amaya yarayan araçlardır. Kurarma ve ahrip araçlarında bulunurlar. L.17 ) Tahrip Halaı :Büyük yangınlarda ahşap binaları, yıkılmaya yüz umuş duvar ve bacaları yıkmak için kullanılan halalardır. Keen halaın uç arafında 10 mere kadar zinciri bulunur. Zincirin ucunda ise bağlanı kancası bulunur. L.18 Horum ipi:yüksek yerlerde yangın söndürme çalışmaları yapan ifaiyecilerin aşağıdan horum ve diğer malzemeyi alabilmelerini sağlayan ipir. İfaiye erinin beline bağlı olarak bulunur. L.19 ) Elekrikli el feneri : Elekriği kesilmiş veya duman dolu yerlerde yapılacak çalışmalarda aydınlamayı sağlayan pille çalışan araçlardır. M- CAN KURTARMADA KULLANILAN MALZEMELER Gerek ifaiyecilerin yangın söndürme faaliyelerinde can güvenliklerinin sağlanması gerekse yangında mahsur kalanların hayalarının kurarılması için kullanılan araç, gereç ve malzemeye CAN KURTARMA TAKIMLARI denilmekedir. Bu akımlar; M.1 ) Can Kurarma İpleri: Lanscı (Borucu) erlerin yüksek binalarda söndürme faaliyelerini sürdürürken kaçma yollarının kesildiği ve başkaca kaçacak yol kalmadığı zaman kullanacakları ipir.(şekil-53)500 kg. ağırlığa dayanıklı 1.5 cm kuurunda ve 25 mere uzunluğunda kaan veya dayanıklı naylondan imal edilmişlerdir. İp kullanılırken karabinalı ucu 200 kg. ağırlığı çekebilecek bir yere bağlanır. Diğer ucu ifaiyecinin emniye kemerindeki karabinadan geçirilir ve sağ elle üs arafaki sol el ile al arafan uularak yavaş yavaş aşağıya inilir. M.2 ) Libaraör:Sanayide, gemicilike, dağcılıka ve birçok iş kolunda kullanılan, inişi oomaik olarak frenleyen araçır. Araç üç ana kısimdan meydana gelmişir. M.2-a ) Mekanizma kısmı: kg.lık ağırlıklar için saniyede 75 cm iniş hızı bağlayan muhelif dişli kombinezonlarından meydana gelmiş bir mekanizmadır. M.2-b ) Hala Kısmı :Mekanizmadan geçen dışı naylon iplik izoleli iki on kapasieli çelik örgülü eldir. Çelik halaın bir ucunda kemere akılması için karabina veya çelik bir halka mevcuur. Uzunluğu ise kullanılma amacına uygun olarak değişebilmekle beraber oralama 25 merelik olanları daha çok kullanılmakadır. 72

73 M.2-c ) Kemer Kısmı:Çelik halaın al ucuna akılan biri bacak aralarından geçecek diğeri koluk allarından geçecek birbirleri ile bir nokada iribalıdır. Libaraörün kullanılması için balkon ve pencere gibi dış cephelere açık bina kısımlarına akılabilecek ve en az 200 kg.lık aşıyabilecek bir çengel mone edilmesi gerekmekedir. Böyle bir mekanizma yok ise alei aynı kuvvee dayanabilecek şekilde kalın bir ip veya çelik halala bağlamak gerekmekedir. M.3 ) Emniye Kemeri:İfaiye personelinin kullandığı üs kalardan inmede ve el feneri, el balası, horum ipi gibi, gerekli malzemelerin üzerine akıldığı bele bağlanan kemerlerdir. Kemer 5 cm. genişliğinde 70 cm uzunluğunda 500 kg.lık ağırlığı çekebilecek şekilde çif ka keenden yapılmışır. Kemerin ayarlanabilmesi için uç kısmında sürgülü oka ile meşin kayışlara mevcuur. Kemerin üs kısmında iniş ve çıkışlarda ip ile bağlanıyı sağlayan ve meşin parça ile akviye edilmiş bir karabina bulunur. Bu karabinanın aşıma kapasiesi kemerinki ile aynıdır. Ayrıca kemerin karabinaya göre ers arafında gerekli araç, gereç ve malzemeyi akmaya yarayan 3-5 çengel bulunmakadır. M.4 ) Can Kurarma Kemeri: Üs kalarda mahsur kalmış veya bodrum kalarında veya kuyularda mahsur kalmışların aşağıya indirilmesinde veya yukarıya çıkarılmasında kazazedeye abik edilen bir kemerdir. Libaraörde bahseiğimiz gibi bir kemerdir. Çeşili şekilleri olmakla beraber bacak ve koluk allarından geçenleri daha emniyeli ve kullanışlıdır kg yük aşıyabilme kapasiesine sahip olmaları gereklidir. M.5 ) Merdiven:Yangın söndürme ve can kurarma faaliyelerinde merdivenlerin önemi büyükür, bundan dolayı çeşili amaçlar için çok çeşilileri yapılmışır. Bu merdivenlerde emniyeli şekilde çalışılabilmesi özelliklerinin ve uzunluklarıyla ilgili olarak dayandıkları saıh ile ayakları arasındaki mesafenin (duvar ile meydana geirdiği açı) ne olacağının iyi bilinmesine bağlıdır. Aşağıda bu mesafeleri göserir çizelge verilmişir. Merdivenin binadan Merdiven uzunluğu: uzaklığı. (Yerde) : Kaç mereye ulaşacağı: 3 Mere 1.2 Mere 2.7 Mere Bu mesafeler merdivenin yaklaşık olarak dayandığı duvar ile 25 cm.lik açı yapmasını sağlar. Açı fazla olursa merdivenin esnemesi, az olursa dikliken dolayı çıkılıp inilmesi zorlaşır. Yukarıda da bahseiğimiz gibi çeşili amaçlar için bir çok merdiven ürü gelişirilmişir. Biz ifaiye eşkilalarında bulunan iplerini aşağıda açıklayacağız. M.5-a ) Geçmeli Merdiven : Fırınlanmış gürgenden veya ıhlamur ağacından yapılmış iki veya üç parçadan meydana gelmişir. Bu parçalar birbirlerine geçirilmek sureiyle kullanılır. Al Merdiven :Diğer merdivenlerden daha geniş olanıdır. Boyu : 225 cm. Ayaklar arasındaki mesafe : 30.5 cm. Basamak Kalınlığı : 2.5 X 3.5 cm. Basamakla arası mesafe (içen içe) : 24.5 cm. Basamak sayısı : 8 Ayak Ölçüleri : 2.5 X 5.5 cm. Merdivenin en üs basamağının hizasında demir ırnaklar vardır. Bu ırnaklar üse akılan merdivenin arkaya kaymasını önlemek içindir. Üs Merdiven:Bu merdivenin özellikleri al merdivenin özelliklerinin aynısıdır. Ancak ilk basamak hizasında merdivenin diğer merdivene akılmasını sağlayan 18 cm. yüksekliğinde mahmuzlar vardır. Ayrıca ayaklar arası genişlik isenince 24 cm.dir. Her iki merdivenin ayak kısımlarında (merdiven kurulduğu zaman iç kısma gelecek şekilde) boydan boya 1 cm. çevreli çelik hala konulmakadır. Bu hala her 20 cm.de bir çaal çivi ile merdivene uurulmuşur. 73

74 Bundan başka her iki merdivenin ilk beşinci ve sonuncu basamakları alından (bir başı çivili diğer ucu somunlu) birer demir çubuk geçmekedir.merdiven kullanılırken üzerinde bir kişiden fazla personelin bulunmamasına dikka edilmelidir. M.5-b ) Kancalı Merdiven :Kancalı, çif kancalı, amir kumanda gibi çeşileri olan kancalı merdivenlerin orak özellikleri yan payandalarının üs kısımlarında merdivenin kullanma sahına akılmasına sağlayan madeni kancalar bulunmasıdır. Bu kancalar yarım ay şeklinde veya dişler şeklinde olabilir. Bazı merdivenlerde her iki ür diş şekli de kullanılır. Bu merdivenlerin boyları mere olabilir. Ancak uzunlukları arıkça dayanıklı maddelerden (madeni) yapılmalıdır. Uzun merdivenlerin oradan kalanabilir olmaları yararlıdır. Şekilde kancalı merdivenlerden bir kaçıni görmekeyiz. M.5 c ) Sürgülü Merdiven: Her biri 5-6 mere boyunda genellikle mealden yapılmış üs üse iki merdivendir. Her iki merdiven açıldığında mere uzunluğuna erişebilir. Merdivenin komple ağırlığı kg.dır. Al merdivenin ayakları arasındaki genişlik 45 cm, üzerine lasik geçirilmiş basamakları arasındaki genişlik 23 cm.dir. Al merdivende üs merdivenin harekeini sağlayacak ip ile kumandalı bir makara ile üs merdivenin espi edilmesini sağlayan kanca eribaı vardır. Üs merdivenin genişliği 35 cm. olup basamaklar arası genişliği 23 cm.dir ve üs kısımda duvara dayandığı yerde raha harekeini sağlayacak 10 cm. çaplı ekerlekler bulunmakadır. Merdiven açılmak isenildiğinde bir ucu üs merdivenin al basamağına bağlı olarak al merdivendeki mekanizmadan geçirilen ip çekilmek sureiyle merdiven açılır isenilen yükseklik elde edildiğinde espi kancası oomaik olarak kililenir. Şaye oomaike kililenme olmazsa kancaya bağlı ip çekilmek sureiyle kililenir. Merdivenin açılması ve kurulmasında 3 kişiye ihiyaç vardır M.5-d ) Hala ve Tel Merdiven (Çarmık Merdiven): 20-25mere uzunluğunda iki kalın çelik el veya kendir halaın aralarına basamak koyulması sureiyle yapılmışlardır. Kenarları oluşuran halalar azami 2 cm. çapında basamak uzunlukları 25 cm.dir. Basamaklar emniyei sağlamak amacıyla kenar halalarından 2 şer cm. dışarı çıkmakadır. ( Kullanılacakları zaman merdivenin üs ucunda bulunan demir bileziklerden 1,5-2 mere boyunda demir boru geçirilerek pencereye kapının iç kısmına geçirilir ve aşağıya sallandırılır. Merdivenin al uçları inmede sallanıyı önlemek için bir yere espi edilir. Şaye espi imkanı yok ise inerken dikkali davranmak gerekir M.5-e ) Oomaik Merdiven:Önceki konularda geniş bilgi verilmişir. Hangi ür merdiven olursa olsun, merdivene çıkılıp inilirken ve üzerinde çalışılırken çok dikkali davranmak gerekmekedir.merdivene çıkılırken hangi ayağını ilk basamağa basmışsa o arafaki kol ile göğüs hizasına gelen basamak uulmalıdır. M.6 )Yanmaz Elbiseler :Yangın söndürme personelinin, aeş içinde mahsur kalmışların yüksek ısı ve alevli akaryakı yangınlarıyla uçak yangınlarının söndürülmesi alışmalarında ısı ve alevden korunması için giydiği elbiselerdir. Bu ip elbiseler 700 C o 1000 C o ısıya dayanaklı çeşili malzemelerden yapılmakadır. Bu malzemelerin başında amyan ve cam elyafından dokumalar gelmekedir. Cam elyafından imal edilen elbiselerin üs yüzlerine ince abaka halinde alüminyum kaplama yapılmış çeşileri de mevcuur. Yanmaz elbiseden komple giyilen ulum halinde olabileceği gibi başlık, ceke, panolon, eldiven olarak ayrı ayrı yapılmakadır. Elbiseler ve başlık hava cihazının elbisenin alından kullanılmasına imkan verecek genişlike olmalıdır. Tulum halinde olanlar daha muhafazalı olmasına rağmen giyilmesi esnasında yardımcıya gerek duyulmaka ve herhangi bir yerinde meydana gelen arızasının üm elbisenin elden çıkmasına neden olmakadır. Ayrı parçalardan oluşan elbiseler ulum halinde olanlardan daha kullanılışlıdır. Elbiseler kullanıldıkan sonra mulaka bakıma alınmalıdır. Alüminyum kaplı yapılmış elbiseler kalanmamalı askıda muhafaza edilmelidir. M.7 )Maskeler:Yangın personelinin duman ve zehirli gaz dolu yerlerde yüzünü, gözünü ve solunum yollarını koruyan bu maddelerle kirlenmiş havayı emizleyerek solunum yollarına sevk 74

75 eden donaımdır.maskeler esas olarak üç ana kısımdan oluşmakadır: Bunlar başlık kısmı, süzgeç kısmı, ayarlanabilir kayış kısmıdır. M.7-a ) Başlık kısmı;kalıplanmış kauçuk veya lasik abakalı kumaşan yapılmışlardır. Başlık kısmının göz kısımları Triplex camlıdır. (ısıya dayanıklı, kırılmaz ve çalamaz) Her iki al yanında solunan havanın ahliyesi için siboplar vardır. Havanın alınabilmesi için süzgecin akılacağı yivli bir delik bulunmakadır. Başlığın başa am ourması için üs kısmında ayarlanabilir kayışlar mevcuur. (ayarlanabilecek kayışlar üçüncü maddede açıklanmışır M.7-b )Süzgeç Kısmı :İçerisinden geçen kirli havayı emizleyerek solunacak nielike havaya dönüşürür. Üç kısımdan oluşurlar, bunlar; hava giriş ve çıkış delikleri, kaı maddelerin uulduğu mekanik süzgeç zehirli gazların buharını absorbe eden eriplerini bozan kimyasal bir süzgeçen ibareir. Süzgeçler her gaz için değişik olarak imal edildiğinden (boğucu, kusurucu, göz yaşarıcı, karbondioksili, karbonmonoksili vs.) maskeye uygun olanı akılarak kullanılmalıdır. Harp gazlarına karşı kullanılan süzgeçler karbondioksi ve karbonmonoksi için kullanılmazlar. Süzgeçler genel olarak orjinal ambalajından çıkarılır, kullanıldıkan sonra ikinci kez kullanılmamaları faydalıdır. Ancak ambalajından çıkarıldıkan sonra kullanılmazlarsa ruubesiz oramda en fazla bir ay saklanabilirler. M.7-c )Ayarlanabilir Kayış Kısmı:Her ip maskede olmamakla beraber genellikle yurdışından ihal edilen maskelerle yuriçinde imal edilen oz maskelerinin başlık kısımlarına bağlı olarak bulunan ayarlanabilir kayışlardır. Bu kayışlar keen veya naylon karışımı ipliken yapılmışır. Ayarlanabilir oka sayesinden başa uygunluğu sağlanarak kullanılır. M.8 )-Hava Cihazı : Havasız veya zehirli gaz ve duman dolu yerlerde çalışan personelin bu oramla ilişkisini keserek belirli süre hava sağlayan cihazlardır. Cihaz alı ana parçadan meydana gelmişir. Bu parçalar; Hava üpü basınç monomeresi (basınç ayar valfı) Hava üpü çanası ve kayışı, Açma valfı, Horum, Hava alma ve verme subabı, Maskedir. Hava üpü 1200 lire hava kapasieli 207 bar, 3000 psi=204 amosfer basıncına dayanıklıdır. Cihazın kullanma süresi 30 dakikadır. Cihazın dolu ağırlığı 9,7 kg.dır. Boyu 63,5 cm. Eni 14 cm.dir.cihaz akma kayışlarından monomere kısmı aşağıya gelecek şekilde omuzlardan geçirilerek sıra akılır. Maske kayışları ayarlanır. 1 nolu basınç valfı açıldıkan sonra maske başa geçirilir ve 3 nolu açma valfı açılarak maskeye hava gelmesi sağlanır. Alama Çarşafı : Oomaik merdivenlerin bulunmadığı zamanlarda üs kalardan can kurarma faaliyelerinde kullanılan alama çarşafları bugün için kullanımları her ne kadar ikinci plana düşmüşse de oomaik merdiveni bulunmayan yerlerde yine kullanılan malzeme- ler dendir. Alama çarşafları çeşili büyüklüklerde olmakla birlike en uygun olanı 4X4 mere ebadında branda bezinden imal edilenleridir. Alama çarşafının kenarlarında ade uma kulpu bulunur. Çarşafın dayanıklılığını arırmak için karşılıklı kulplar arasına meşin şeriler dikilmişir. Ayrıca çarşafın erafına 15 cm. ebadında meşin geçirilmişir Alama çarşafının kullanılmasında personele ihiyaç bulunduğundan, her zaman yangın yerinde bu kadar personel bulmak mümkün değildir. Bundan başka çarşafa alama özel bir eğiimi gerekirdiğinden isenilen şekilde alanılmaması halinde bel ve ayak kemiklerinin kırılması gibi ehlikeli sonuçlar doğurmakadır. Bunlardan dolayı oomaik merdiven bulunan yerlerde kullanılmaması gerekir. Çarşafla kurarma 2-3 kalı binalarda yapılmalıdır. Daha yüksek binalarda ehlike oranı armakadır. 75

76 M.9 )Manika :Yüksek binalardan can kurarma faaliyelerinde kullanılan alama çarşafına nazaran daha emniyelidirler. 25 mere boyunda bir kenarı cm. genişliğinde 4 köşeli branda bezinden yapılmış boru şeklindedir. Brandaların ağız kısmındaki iki kenarına 12 cm. çaplı gürgen ağaç geçirilmişir. Açıldığı zaman kapanmasını önlemek amacıyla iki ağacı birleşiren oradan bükülmeli demir isina çubukları bulunur. Brandanın al kısmına doğru 18 ve 22 inci merelerinde içeriden çıkılacak şekilde pencereler bulunmakadır. Bu pencereler hizasında açılmayı emin eden 4 ade kulp mevcuur. Manika kullanılırken ağaçlar açılarak pencere kapı vs. yerlere iyice yerleşirilir. Manika derecelik bir açı yapırılacak şekilde ayarlanır. Aşağıya kayacak şahsın manikaya baş aşağı ayakları yukarı gelecek şekilde sır üsü yaarak girmesi ve kayması gerekir. Aşağıda kulplardan uan dör personel yukarıdan kendi ağırlığı ile kayarak gelen şahsın başını yere vurmaması için dikkale akip ederek yaralıyı pencereden dışarıya alırlar. Manika kurulurken ve kullanılırken verilecek açının önemi büyükür. Açı az olursa manika dik olacağından kayma hızlı olur. İnmeke olan insanın uulması zorlaşır. Açı büyük olursa kayma çok yavaş olacağından hem zaman kaybı hem de inen şahsın paniğe kapılması söz konusu olacakır. Manika kullanılırken daima içinde bir kişi olmasına dikka edilmeli bir kişi dışarı çıkmadan diğeri aşağıya bırakılmamadır. M.10 )Kurarma Tüneli: Büün binalar diğer önlemlerin yanısıra ciddi yangın durumlarında kullanılabilecek yangın çıkışlarına mulaka sahip olmalıdır. Kurarma üneli, çok ekili bir kurarma sisemidir. Dakikada 30 kişiyi herhangi bir kaan güvenliğe ulaşırma kapasiesindedir. (Yani 2 sn.de 1 kişi) Sisem, çocukların, özürlülerin, yaralıların, soğukkanlı olmayanların, haa sedyeye bağlı olanların bile yangın alanından çabuk ve emniyele kurarılmasını sağlar. Tünel üç kaan oluşur. Her birinin özel fonksiyonları vardır. Kurarma üneli; içinde kaymaka olanları ısı ve dumandan korur. İç kaaki malzeme, düşen insanın derisinin zedelenmesini önler. Bir kez ünelin içine girildiken sonra uzaklaşma ve en al kaa ulaşma garani alındadır. Düşüş hızı, ünele baskı yapan kol ve bacakların az veya çok çalışmasıyla konrol edilir. Özürlü, bilinçsiz veya çok asabi insanlar ehlikesizce inebilir. Çünkü; kurarma ünelinin değişik ipleri düşüş hızını bireyden bağımsız olarak konrol eder. Tünel kalarının her birinin özel fonksiyonları var demişik. Bunlar; M.10-a ) DIŞ TÜNEL: KORUYUCU KAT Fiberglas maeryalden yapılan bu ka, ısıya ve aeşe karşı koruyucu kalkandır. M.10-b )ORTA TÜNEL: FRENLEME KATI Elasiki malzemesi hızı ayarlar ve güvenli olmasını sağlar. M.10-c 9) İÇ TÜNEL: SÜRTÜNME KATI Gerilme kuvvei çeliğin on kaı ve çok düşük sürünme kasayısı olan bu ka, sürünmeken kaynaklanan yanmaları ve yaralanmaları önleyen KEVLAR maddesinden yapılmışır. Sürünme kaının yapıldığı elyaf 10 on çekmeye dayanabilmekedir. Kurulacak olanlar ek ek ünele girer, yavaşça dibe doğru kayarlar. Düşüş hızı, dirsek ve dizleri kanala basırarak ayarlanır. Çocuklar, yaşlılar ve hasalar; sağlam ve yeişkin insanların yardımıyla kayabilirler. Tünelden kaymak için ön eğiim veya alışırma gerekli değildir. Kaçan insanların üs kaa çıkıp oradan kurarma üneline girmeleri gerekmez. Çok girişli ünel sisemleri her kaan girişi sağlar. Kaymaka olanın inişi kanalın geçici olarak bükülmesiyle kolayca durdurulabilir. Tünel kaları beyaz maddelerden yapıldığından ışığın içeriye girmesine izin verir. Duman, kapalı bir sisem olan ünelde sorun olmaz. TÜNELİN MONTAJI: Dışardan kullanılan kurarma ünelleri uygulama yapılacak binanın bağlanı özelliklerine göre, mealik yapısı ve eknik özellikleri göz önünde uularak kurulur. 76

77 Üç monaj ekniği vardır; İç: Tünel binanın içindeki havalandırma boşluğuna sabi olarak mone edilir. Dış: Tünel, damın üzerine, pencere veya balkon dışındaki bir aşıyıcı üzerine bırakılır ve ünel açılır, arık doğrudan doğruya kullanmak için hazır. Seyyar: Tünel ifaiye arafından kullanılır. Yangın aracının hidrolik merdivenine mone edilir. Tehlike içindekiler, ünelden güvenli bir şekilde indirilirler. Özel Monajlar, perol donanımlarında, yolcu gemilerinde ve maden operasyonlarında uygulanır. ÖNEMLİ ÖZELLİKLERİ Kurarma Oranı:2 Saniyede 1 kişi. Yangın ekipmanlarının ulaşamadığı yükseklike hizme. Genç ve yaşlı, hasa ve özürlüler için en basi kurarma yönemi. Bilinçsiz ve sedyeye bağımlı olanlar için de kullanılabilen bir yönem. Bina içinde ve bina dışında seyyar kullanım. Yüksek binalar için çok girişli sisem. 800 C o sıcaklığa dayanıklılık. Tünele duman girmez. Su hiçbir şekilde sürünmeyi ve ünelin fonksiyonlarını ekilemez. Kaynar suya karşı dayanıklılık. M.11 )- Sedyeler: Vücudunda çeşili yaraları bulunan ve yaarak aşınmaları gerekli görülen yaralı ve hasaların bulunduğu yerlerden yaralı oplama yerlerine veya ambulans yükleme nokalarına göürmek için kullanılan en uygun vasıalardır. Sivil Savunma hizmelerinde kullanılan sedyeler sandar ip sedyelerdir. Bunun yanında emprovize sedye olarak meyda -na geirilmiş sedyelerde acil durumlarda kullanılır. M.12 )İlkyardım Çanası : İfaiye eşkilaında yangın söndürme faaliyeleri yürüülürken gerek yangın söndürme sırasında ekip personeline, gerekse yangın yerinde bulunan yaralılara acil ilkyardımın yapılabilmesi için, Afelerde, kazalarda ve yangınlarda kurarma faaliyelerinin yürüülmesi sırasında gerek ekip personeline, gerekse olay yerinde bulunan kazazede veya afezedelere acil ilkyardım yapılabilmesi için bulunması gereken en önemli malzemelerden biri de ilkyardım çanasıdır. Bu çananın içinde bulunması gereken malzemeler şunlardır: Üçgen sargı bezi. (6 ade) Sargı bezi (büyük) (3 ) Maara (1 ) Turnike ağacı (1 ) Çengelli iğne (20 ) Yaralı eikei (20 ) Cebire (ael) (Çeşili boyda) Makas (1 ) Flaser (1 ) Gazlı bez (1 pake) Amonyak ruhu (1 şişe) Tuz (Yeeri kadar) Yanıklara karşı kullanılan poma 8-İTFAİYEDE HABERLEŞME. A- ETKİN BİR HABERLEŞME SİSTEMİNİN KURULMASI: Ekin ve iyi işleyen bir haberleşme sisemi olmayan ifaiye eşkilalarında yangının haber alınması, gerekli ikazın verilmesi, yollarda ve yangın yerinde komua faaliyeleri aksayacağından, yangına zamanında ve gerekiği şekilde müdahale edilemeyecekir. Bu durum ise ifaiyenin emel kuruluş amacına uygun olmayacakır. Kelime olarak Haber, Olmuş ya da olacak bir olay ile ilgili bilgi anlamındadır. Haberleşme ise Karşılıklı haber alıp verme anlamında kullanılmakadır. Yani, Haberleşme kelimesi, karşılıklı bilgi ileişimi kavramını anımlamakadır. Karşılıklı bilgi alıp verebilmenin ön koşulu gerek bilgiyi gönderenin, gerekse de bilgiyi alanın, kullanılan işarelerin ne anlama geldiğini, hangi kavramı 77

78 anımladığını bilmeleridir. Örneğin; haber gönderen mors işarelerini kullanıyor ve haber alan arafa bunu bilmiyorsa, haberleşme mümkün olmayacakır veya haber veren kısa düdük sesiyle ehlike ikazını anlamak isiyor, faka diğer arafa kısa düdük sesini oplan ikazı olarak yorumluyor ise yine bir doğru haberleşmeden bahsedebilmek olanaksızdır. Haber veren ve alan arafın birbirini anlayabilmesi aynı haberleşme işarelerini kullanıyor olmaları ile mümkündür. Bir başka deyişle haber alan ve veren araf aynı sisemi kabulleniyor ve kullanıyor olmalıdır. İfaiye görevi gereği; doğru, güvenilir, seri ve ekin haber sağlayabilecek sandar bir Haberleşme Sisemi ihiyacındadır. Gerek dersimiz, gerekse de kısa ve öze bir kaynak olarak kabul edilebilecek elinizde ders nou İfaiyede Haberleşme konusuna geirdiği yaklaşımıyla İfaiye Haberleşme Sisemi nin kurulmasının zorunluluğunu gerekçelendirerek haberleşme araç ve sisemleri hakkında genel bir emel bilgi verebilmeyi amaçlamakadır. A.1) İTFAİYEDE KULLANILABİLECEK HABERLEŞME ARAÇLARI : İfaiyenin yararlanabileceği haberleşme araçlarını aşağıdaki şemadaki gibi gruplandırabiliriz. İTFAİYE İÇİN HABERLEŞME ARAÇLARI Elekrikli Oramda İleişim Sağlayan Araçlar Ses, Işık vs. İşareler Yapılmasını Sağlayan Mekanik Araçlar Telefon Telsiz Faximili Telex Ses İşarei Sağlayan Araçlar Düdük Çan-Siren Ses Yönlendiren ve Yükselen Araçlar Megefon Amflikaörlü Hoparlör Sisemi İşare Vermeye Yarayan Uzuvlar Işık Sağlayan Araçlar Fener İşare Fişekleri A.1-a )-Elekrikli Oramda İleişim Sağlayan Araçlar :Bu araçların ümü kelime yada diğer işareleri insanın beş duyusuyla algılayamayacağı elekrikli araçlarca işarelere çevirerek göndermeye yararlar. Kuşkusuz alıcı arafa da gönderilen işareleri yine anlaşılabilir kelime ya da diğer işarelere çevirecek gönderici aracın bir benzeri alıcı araç olması gereklidir. Telefon: Telefon el iribaı ile elekrikli oramda haberleşme sağlayan bir araçır. İfaiyede kullanılma alanı; Yangın ve sair ehlike haberlerinin alınması, İç ve dış idari haberleşme, Olağan ve olağanüsü halde raporların gönderilmesi ve alınması, olarak sıralanabilir. 78

79 Telsiz:Tel iribaına gerek olmaksızın elekrikli oramda haberleşme sağlayan bir araçır. Bu nedenle, elefona nazaran çoğu durumda daha kolay ve çabuk haberleşme sağlayabilir. Bu aracında kullanım alanı elefon için sayılanlarla genelde aynıdır. Faximil:Bu araç, elli ya da elsiz elekrikli oramda resim, çizim ya da yazılı işareleri göndermeye yarar. Örneğin, İsanbul da bulunan bir faxmil cihazına verdiğiniz bir sayfa kağı üzerindeki üm işareler, iribalı olduğu Ankara daki faximil cihazı arafından aynıyla kağıda geçirilecekir. Bu cihaz raporların ve özellikle krokilerin gönderilmesinde çabukluk ve güvenirlik sağlayacağından, yangına doğrudan müdahale eden ekiple hareka konrol merkezi arasında kullanılabilir. Telex:Bu araç, elli yada elsiz elekrikli oramda harf, rakam ve sair yazı işarelerini göndermeye yarar. Her alanda kullanılabilir, ancak daha önce sayılanlara nazaran görevin daha iyi yerine geirilebilmesine bir kakısının olup olmayacağı arışma konusudur. Sayılan bu dör aracın ümü, ifaiye personelinin hepsinin çok iyi bildiği, disiplinle uyguladığı İşleme Usulleri Talimaları ile yararlı olabilir. A.1-b ) ) Ses-Işık vs. İşareleri Sağlayabilecek Araçlar : Bu araçların ümü insanın yöneimi ve gücü ile beş duyuya hiap eden işareler yapmaya yarar. Ses İşareleri Sağlayan Araçlar: Düdük: Verilen işareler üm ifaiye personeli arafından bilinen, kabul edilen ve siseme bağlı olduğu akdirde, olay anında praik yarar sağlayacak kısa mesafeler arasında kullanılabilir bir araçır. Çan-Siren: Özellikle ikaz-ihbar anlamındaki işarelerin verilmesinde, yayılmasında kullanılan araçlardır. Ses yönlendiren ve Yükselen Araçlar-Megafon:Personel arafından aşınabilir bu araç insan sesinin yönlendirilmesine ve yükselilmesine yarar. Bu özelliği nedeniyle, hareka komuasında yararlı ve çok gerekli olmakadır. İşare Vermeye Yarayan Uzuvlar:İnsanın uzuvları işare vermede rahalıkla kullanılabilir. Ancak önemli alan yapığımız işarein ne anlama geldiğini üm personelin anlayabilmesidir. Megafonla dahi insan sesinin anlaşılabilir olarak ulaşırılamadığı oramlarda el-kol işareleri praik yarar sağlayacakır. Işık sağlayan Araçlar : Fenerler : Gerek elekrik enerjisi ile çalışan ampullü gerekse de yanıcı maddelerin kullanımı ile ışık sağlayan fenerler, belirli işareler ile ikaz-ihbar ve kısa komular vermeye yararlar. Fenerlerin kullanımında da önemli olan hangi işarein ne anlama geldiğini üm personelin biliyor olmasıdır. İşare Fişekleri : Kimyasal maddelerin yakılması ile ışık sağlayan fişekler değişik durumlarda ikaz-ihbar amacıyla kullanılabilir. A.2 ) HABERLEŞME ARAÇLARININ ÖNCELİĞİ: Saydığımız haberleşme araçlarının ümü değişik oramlarda değişik amaçlarla kullanılabilir. Hiçbiri bir diğerinden daha az önemli veya gerekli olarak kabul edilemez. Örneğin Su ver, Su kes komuları düdük işarei ile verilebilir, elsize veya megafona hiç gerek yokur. Ayrıca yangına giren personelin üzerinde de elsiz veya megaon olması görevini zorlaşırıcı, yer kaplayan ağırlıklardır. Öe yandan elefon ile yapılacak bir idari haberleşme ve rapor eme için elsiz kullanımı gereksizdir. Kaldı ki; bazı durumlarda uzuvlarımız ve elimizdeki düdüken başka haberleşme aracımız olmayabilir. Bu durumda bir ikaz düdük işarei, sesimizi duyamayacak personel arafından da duyulabilecek ve düdük işarei ile verdiğiniz, örneğin oplan komuu yerine geirilecekir. Keza, hidrolik şnorkelin gürülüsü arasında sesi boğulan personel su ver, su kes, sağa, sola, aşağı gibi komuları el-kol işareleri ile anlaabilecekir. Bu örneklerle anlaılmaya çalışıldığı gibi, sayılan haberleşme araçlarının her biri en az diğeri kadar önemli ve gerekli olabilir. Ancak, her fırsaa beliriğimiz gibi haberleşme araçlarını ne zaman, nerede, nasıl ve hangi siseme bağlı olarak kullanacağımızı bilebilmek önemlidir. Bu nedenle, bu araçların hangi hallerde ne amaçla kullanılabileceğini örnekleyen ve işarelerin neyi anlaıklarını sisemleşiren üm ifaiye örgüleri arafından kullanılacak el kiabı nieliğinde 79

80 alima ve alimaların hazırlanması, Doğruluk, güvenilirlik, serilik olarak anımlanan haberleşmenin üç emel prensibinin gerçekleşirilebilmesi için zorunludur. A.3 ) TELEFON VE TELSİZ KULLANIMI: Daha öncede beliriğimiz gibi elefon, el iribalı, elsiz ise el iribaına gerek duymaksızın haberleşme sağlayan cihazlardır. İfaiye PTT elefonları ile haberleşme sağlamaka olup görevinin özelliği sahra elefon sisemini gereksiz kılmakadır. Bu nedenle elefon işleme usulleri hakkında genel kurallar önermek bu noun amacını sapıracakır. Her ifaiye örgüünün, kendi elefon iribaı olanaklarına bağlı olarak bir sisem gelişirmesi gerçekçi bir çözümdür. A.3-a )Telefon Kullanımı:Telefon kullanımın da personelin uyması gereken emel kural haın gereğinden fazla işgal edilmemesidir. Telefon bir haberleşme aracıdır, haberin geçerli ve iyisi Kısa ve öz olanıdır. Nerede? Ne zaman? Kimin? Nasıl? Ne? yapacağını kısaca belirirseniz anlaşılır ve kısa bir emir vermiş olursunuz. Keza, aynı sorulara raporunuzda kısaca cevap verebiliyorsanız haber raporunuzu en kısa zaman birimi içinde ilemiş olabilirsiniz. Bu kurallara uyma, elefon haının gereğinden fazla işgalini önleyeceğinden, haın acil haller için boş kalabilmesini de sağlayacakır. A.3-b )Telsiz Kullanımı:Telsiz kullanımı ise mulaka bir siseme ourulmalı ve kullananların kesinlikle kurallara uyması sağlanmalıdır. Telsiz kullanan personelin sayılan kurallara uyması görevin gereğidir. Konuşma: kısa, kesin ve anlaşılır olmalıdır. Ahlaka, adaba aykırı kelime veya küfürler kullanılmamalıdır. Görevle ilgili olmayan özel konuşmalar yapılmamalıdır. Konuşma sırasında özel isim, lakap, unvan ve sair akılar kullanılmamalı, sadece ve mulaka çağrı işareleri kullanılmalıdır. (Lakap, unvan, saygı ifadesi, akı ve kelimeler hem elsiz konuşmasını gereksiz uzaır, hem de konuşanların kimliğini açıklar. Telsiz konuşmasının dinlenebileceği düşünülmelidir.) A.3-c ) TELSİZ ÇEVRİMİ: İfaiye örgüünde elsiz kullanım ile isenilen faydanın sağlanabilmesi bir Çevrim Sisemi nin kurulması ile mümkündür. A.3-d) TELSİZ CİHAZLARININ BAKIM, SAKLAMA, ONARIM VE KALİBRASYONU: Cihazların pilleri saklama sırasında çıkarılmalıdır. Cihazların bakım, kalibrasyon ve onarımını yekili eknik elemanlarca yapılması en uygun olanıdır. Öe yandan alım yapılırken cihazın kullanım ve saklanmasına ilişkin aydınlaıcı bilgi sağlayan El kiapları nında isenmesi, kullanıcılara cihazı anımada kolaylık sağlayacakır. Ülkemizde, ifaiye örgülerinin haberleşme sisemi ve araçları sandar olmadığından ve haa yerel örgülerin kendileri için bir sisem gelişirmemiş olması, ifaiye örgülerinde haberleşme sorununu oraya çıkarmakadır. Sorunun çözümü için öncelikle yerel ifaiyelerin kendi örgülerinde kendi olanaklarını değerlendirerek, hangi araçların ne biçimde kullanılmasının yararlı olacağının espii ile bunların kullanımlarını bir siseme bağlamaları gereklidir. Bu başlangıç, konu üzerindeki çalışmaların giderek ülke çapında bir sandara ourulmasını sağlayacakır. B- GRUPTA HAZIRLIK: (Her An Çıkışa Hazır Halde Bulunulması) Yangın ihbarı alınır alınmaz grupan en kısa zamanda çıkış yapılması, yangın yerine ulaşıldığında araç, gereç ve malzemelerin noksansız olarak yüksek randımanda çalışması önceden yapılacak hazırlık ve bakımla mümkündür. Bu hazırlığın yapılmasında dikka edilecek hususlar; B.1-Araçların bakımı: B.1- a )Her an çalışabilir halde bulundurulması, B.1- b )Moor yağlarının konrol edilmesi, B.1- c )Radyaör su seviyesinin konrol edilmesi, B.1- d )Yakılarının amamlanması, B.1- e )Fren eribaının konrol edilmesi, B.1- f )Akülerinin konrol edilmesi, B.1- g )Işıklı ve sesli ikaz işarelerinin çalışır durumda bulundurulması, 80

81 B.1- h )Lasiklerinin konrol edilmesi, B.1- ı )Sinyallerin ve farların konrol edilmesi, B.2) Yangın söndürme malzemelerinin konrolü B.2- a )Arozözlerin su ikmalinin amamlanması, B.2- b )Arozözlerin pompa kısımlarının bakımı, vasıaların konrolü, B.2- c) Arazözlerdeki horumların, rekorların ve lansların konrolü, B.2- d )Köpük ve kuru kimyevi oz anklarının konrolleri, ank bulunmuyorsa araçlarda köpük bidonu ve ana musluğunun bulunup bulunmadığını ve köpük lansının bulunup bulunmadığının konrolü, B.2- e ) Tahrip ve kurarma araçlarında malzemenin konrolü, (Bu malzemelerin neler olduğu araçlar izah edilirken geniş şekilde verilmişir.) B.2- f ) Oomaik merdiven ve şnorkelin gerekli konrolleri, B.2- g )Çıkış yapacak personelin her an hazır olmasının sağlanması, gibi işlerdir.bu hazırlıklar amamlandıkan sonra grup gerek araç ve personel açısından her an göreve çıkmaya hazır halde beklemelidir. C-YANGIN İHBARININ ALINMASI VE DUYURULMASI : İfaiye eşkilalarında haberleşme sisemi ne olursa olsun yangın ihbarına almak üzere bir personel görevlendirilmelidir. (Telefon operaörü, elsiz operaörü, Telex operaörü gibi.) Şehirde meydana gelen yangın operaörlere bildirildiğinde operaör ihbarı yapandan şu bilgileri alarak yangın ihbar formunu doldurmalıdır.(ek-7) C.1)İhbarı verenin adı ve soyadı, C.2)Varsa elefon numarası, C.3)Adresi, C.4)Yangın yerinin adresi, C.5)Yangının çeşidi (bina, çaı, akaryakı vb.) Yangın ihbarını alan ve formu düzenleyen operaör iç ikaz sisemi ile (Siren, zil, çan, ışıklı pano) alarmı verir. Bu arada formu grup amirine ulaşırır. Operaör ayrıca yangını polise, yoksa Jandarmaya, Elekrik Kurumuna bildirir. D-GRUPTAN ÇIKIŞ VE YOLLARDA HAREKAT TARZI Yangın ihbarını alan ifaiye Grubu, grup amiri sorumluluğunda ve her araça da ayrıca şoförün haricinde sorumlu (çavuş veya onbaşı) olmak üzere amirin direkifleri doğrulusunda grupan sürale çıkış yapar. Gurupan gurup amirinin kılavuzluğunda çıkan araçlar 2. derece geçiş üsünlüğüne haiz olduklarından ses ve ışık sinyallerini kullanarak birbirlerinin peşi sıra konvoy halinde dikkali ve düzenli şekilde yangın yerine ulaşmaya çalışırlar. Grupan çıkış yapıldıkan sonra yangın yerine en kısa yoldan ve en kısa zamanda ulaşabilmek için grup amirinin şehir planı üzerinde inceleme yaparak şoföre gerekli direkifleri vermesi lazımdır. (Kılavuz olarak görevlendirilen araç şoförlerinin ve grup amirlerinin şehir planı üzerinde gerekli ulaşım bilgisine sahip olabilmeleri önceden yapılan eğiimlerle sağlanır.) Konvoy halinde gidilirken herhangi bir nedenle konvoyda kopmalar olursa öndeki veya arkadaki araçlar beklemeden yollarına devam ederler. Durum elsizle karargaha bildirilir, gerekirse akviye araç isenir. 9-İLK YARDIM. İlk Yardım Nedir? İlkyardım hasa veya yaralı kişiye,daha ciddi bir ıbbi yardım uygulanmadan önce yapılan ilk bakımdır.ilkyardımın amacı, durumun köüleşmesini önlemek için akif olarak müdahale emek,yaşam deseği sağlamak,yaralının ekin edavisini başlamak,zararı en aza indirmek ve yaşam kaybını önlemekir.ilkyardım ıbbi bakımın bir alernaifi değildir.ancak ilkyardım eğiimi alan kişiler,durumu ve aciliyein derecesini ayin eme ve profesyonel ıbbi yardım ulaşana kadar yapılabilecek en doğru şeyleri belirleme yeerliliğine sahipir.yaralanmanın,ölüm oranlarının dördüncü ana nedeni olduğu düşünülürse,ilkyardım eğiimin gerekli olduğu çok açıkır.ancak 81

82 rafik kazaları en ölümcül olanıdır.yaralanma ölümlerinin %22 siarfik kazaları sonucu oluşmakadır. Unumayın,zamanında yapacağınız basi ve ekili bir yardımla,hasa ya da yaralının hayaını kurarabilirsiniz. İlk yardım inceleme ve araşırmayla başlar.bir yaralıya yaklaşmadan önce olay yerinde, yaralı ve kurarıcının hayaını ehlikeye aabilecek fakörlerin önlenmesi gerekir.daha sonra yapılan ilk inceleme,yaralının hayaını kuraracak işlemlerin hemen uygulanmasının gerekip gerekmediğini belirler İlkyardımın Temel Aşamaları: A )Solunum Durması B )Kalp Masajı C )Kalp Krizi D )Bilinç Kaybı E)Yaralanma ve Şiddeli kanamalar F )Kırıklar ve Çıkıklar G )Burkulma ve Gerilme H )Yaralı Taşınması İlkyardımın Temel Aşamaları İlk önce yaralının genel sağlık durumu değerlendirilir.yaralının omuzlarına hafifçe dokunup on seslenerek bilincinin yerinde olup olmadığı sapanır. Derhal Ambulans çağrılır. Yaralı,boynu ve başı sabi uularak sır üsü yaırılır. Yaralının bilinci kapalı ise çenesi yukarı kaldırılarak başı geride uulur.böylece dilin,nefes borusunu kapaması önlenir. Yaralının nefes alıp almadığına bakılır.nefes almıyorsa ağzından veya burnundan suni eneffüs yapılır.nefes verirken göğüs kalmıyor mu diye bakmak gerekir.nefes verme aralarında akciğerlerden hava boşaması beklenmelidir Kan dolaşımının gerçekleşip gerçekleşmediğini anlamak için nabız konrol edilir. Nabız,adem elması ve boyun kası arasındaki bölgeye, iki ya da üç parmakla hafifçe basırılarak konrol edilir. Yaralının nabzı yoksa kalp masajına başlanır.temel yaşam deseği ek kişi ile yapılıyorsa 15 kalp masajı ve 2 am eneffüs şeklinde ekrarlanarak uygulanmalıdır.iki kişi ile ise 5 kalp masajı 1 nefes şeklinde uygulanır.emel yaşam deseği, sadece solunumu ve kan dolaşımı durmuş kişilere uygulanır. Eğer nabız var,solunum yoksa her 5 saniyede bir nefes verilmelidir.solunum ve kan dolaşımı sağlandığında emel yaşam deseği kesilmelidir. 82

83 A ) Solunum Durması: Yapay solunumun en basi ve ekili meodu, hasanın akciğerlerine kendi nefesinizi güçlü bir şekilde üflemekir.ağızdan ağza solunum,solunumu çok zayıf ve düzensiz olan hasalara da uygulanabilir.bu durumda nefes verişinizi,hasanın nefes verişine göre ayarlamanız gerekir. En yakın acil sağlık kuruluşunu aradıkan sonra,ağızdan ağza solunuma başlayın.bu sırada hasa,ser bir zeminde,sır üsü yamalıdır. Eğer boyun yaralanmasından şüphe edilmiyorsa,bir elinizle hasanın başını çene kemiğinden yukarı doğru çekerken diğer elinizle de alnına basırarak başın geride kalmasını sağlayın.eğer boyun yaralanmasından şüpheleniyorsanız,hasanın başına veya boynuna müdahale emeyin. Hasanın başını saramadan sadece çenesini nazikçe kaldırarak nefes borusunu açmaya çalışın. Eliniz hasanın alnındayken başparmağınız ve işare parmağınızla burun deliklerini kapaın.derin bir nefes alın.ağzınızı hasanın ağzı üzerine yerleşirin ve 2 güçlü nefes verin.daha sonra her 5 saniyede bir nefes verin.her nefese hasanın göğsünün kalkığını görmelisiniz. Hasanın göğsü genişlediğinde nefes vermeyi kesin.ağzını çekin ve yüzünü hasanın göğsüne doğru çevirin.böylelikle kulağınız hasanın ağzı çevresinde olacakır.hasanın akciğerlerinden havanın çıkışını dinleyin ve göğsün inişini izleyin. Daha sonra solunum işlemlerini amamlayın. Hasanın bilek ve boyun damarından nabzını konrol edin.eğer nabzı yoksa ve kalp masajı eğiiminiz varsa kalp masajsına başlayın.bu hasa kendiliğinden solunuma başlayıncaya veya ıbbi yardım gelene kadar devam edin. A.1 )Ağızda Buruna Solunum: Eğer hasada yüz yaralanması varsa kişinin ağzına nefes vermeke zorlanırsınız.eğer yakın acil sağlık kuruluşunu aradıkan sonra hemen ilkyardıma başlayın. Kişiyi ser bir zemin üzerine sırüsü yaırın. Bir elinizle hasanın çene kemiğine yerleşirip,yukarı doğru kaldırırken diğer elinizle hasanın alnına koyun ve çeneyi doğru ierken alnı aşağı doğru basırarak hasanın başına pozisyon verin Derin bir nefes alın ve ağzınızla hasanın burnunu kapaın. Hasanın ağzını da çenesini ierek kapalı uun.hasanın burnuna kuvvele nefesinizi verin.ağzınızı çekin,hasanın çenesini açın ve havanın çıkışına izin verin.bu işlemi 5 saniyede bir ekrarlayın. A.2) Bebeklerde ve Çocuklarda Suni Teneffüs: Bebeklerde ve çocuklarda suni eneffüs işlemi yeişkinlerdekine benzer,sadece ağzınızla çocuğun hem ağzını hem de burnunu kapamalısınız. Çocuğun başını çok geriye çekmeyin yoksa nefes borusu ıkanabilir.nefesleriniz daha yumuşak olsun.çocuklarda 4 saniyede 1 nefes (dakikada 15 nefes),bebeklerde 3 saniyede 1 nefes (dakikada 20) nefes verilmelidir.çocuğun göğsü kalkmaya başlayınca nefes vermeyi kesin.her nefes veriş öncesinde yeniden nefes alın. 83

84 A.3 ) Dış Kalp Masajı: Kalbin çalışması,solunum gibi yaşamla eşdeğer işlevdir. Kalbin durmasıyla hücre ve dokulara oksijen ile besin ulaşıran kan gimez,ölüm meydana gelir.bu yüzden kalp durmasında hiç vaki kaybemeden kalp masajı uygulamasına başlanması gerekir.ancak kalp masajı uygulamasına geçilmeden önce kalbin durmuş olduğundan emin olunmalıdır.çalışmaka olan kalp üzerine masaj yapıldığı akdirde,kalpe oluşacak riim bozuklukları ölüme neden olabilir.kalbin çalışıp çalışmadığı şah Kalp masajı uygulanmasına geçilmeden önce kalbin durmuş olduğundan emin olunmalıdır. damarı üzerinde nabız konrolü yapılarak anlaşabilir.şah damarı üzerinde beş saniye süre ile nabız alınamaması kalbin durmuş olduğunu göserir. Kalp masajı uygulamasına başlarken kazazedeyi ser bir zemine,sırüsü yaırın.ilkyardımcı olarak hasanın yanına (ercihen sağ arafına) diz çükün.hasanın (sağ) kolunu omuz ekleminde dik açı yapacak şekilde açın ve kolu iki diz arasına alacak şekilde(aa biner gibi) bu kol üzerinde pozisyon alın.iki elinizle hasanın göğüs kemiğinin al ve üs uçlarını hissedin.göğüs kemiğinin al yarısını ya da üçe birlik bölümünü baskı yeri olarak belirleyin. Bu bölgeye bir elinizin opuğunu yerleşirin.diğer elinizi de bu el üzerine yerleşirdiken kollarınızı bükmeden(dirseklere açı yapacak şekilde)kazazedenin göğsü üzerine baskı uygulayın Her defasında göğüs kemiği 4 cm kadar aşağı çökecek kadar baskı uygulanmalıdır.baskının uygulanması sırasında ilkyardımcının parmakları göğüz kafesine dokunulmamalıdır.bu işlem dakikada kez (iki saniyede üç kez9 olacak bir hızda ekrarlanmalı,baskı ve gevşeme süreleri eşi olmalıdır. Baskı nokasındaki elinizin yerini değişirmeyin. Uygulama sırasında ( en seyrek 3 dakika bir olmak üzere) aralıklarla,şah damarı üzerinde nabız konrolü yapmak sureiyle,kalbin kendiliğinden çalışmaya başlayıp başlamadığını değerlendiriniz. Kalbin durmuş olduğuna emin olun Hasayı ser zemin üsüne sırüsü yaırın. Hasanın yanına diz çök. Baskı nokasını bul(göğüs kemiğinin al yarısı.) Bir elin opuğunu buraya yerleşir. Diğer elinin üzerine koyarak baskı yap. Her baskıda göğüs kemiği 4 cm aşağıya insin. Kollarını bükme. 84