BÖLÜM 1 BİR İTFAİYE PERSONELİNİN BİLMESİ GEREKEN KONULAR

Transkript

1 YANGIN SÖNDÜRMEDE USUL VE YÖNTEMLER

2 BÖLÜM 1 BİR İTFAİYE PERSONELİNİN BİLMESİ GEREKEN KONULAR 1- Yangın nedir? 2- Yangın söndürme usulleri 3- Yangına ulaşma planı 4- Teşkilat içindeki rütbeler 5- İlgili kanun, tüzük, yönetmelik ve yönergeler 6- Yangın tabyası 7- Yangın raporu tutulması 8- Araçlardaki söndürme alet ve teçhizatları 9- Hortum ve lans çeşitleri ve kullanımları 10- Elektrik yangınları ve müdahale 11- Parlama ve patlama sebepleri ve müdahale 12- Söndürücüler ve kullanımları 13- Merdiven ve kullanımları 14- Motopomplar ve kullanım şekilleri 15- Yangın muhaberesi 16- Gazlar hakkında genel bilgi 17- Yangın sebeplerinin incelenmesi ve araştırma usullerinde alet ve cihazların kullanımı Basit ilkyardım usulleri 18- Kurtarma teknik ve taktikleri 19- Araç personelinin görevleri 20- Hava teneffüs cihazı ve kullanımı 21- Bulunduğu şehrin haritasına göre adres tespiti 22- Su kaynakları ve adresleri 23- Nirengi noktaları 24- Uçak ve gemi yangınları ve söndürme usulleri 25- Orman yangınları ve mücadele sistemleri 26- Bulundukları yerin dağları, gölleri, ırmakları 27- Bulundukları ilin ilçeleri veya ilçelerin köy ve mahalleleri BİR İTFAİYECİ ; 1- Güvenilir olmalıdır. 2- Kendine güvenen bir kişiliği olmalıdır. 3- Sağlam bir karaktere sahip olmalıdır. 4- Çağdaş olmalıdır. 5- Toplum psikolojisini iyi bilmelidir. 6- Sakin ve kendine hakim olmalıdır. 7- Teknolojiyi en iyi takip eden olmalıdır. 8- Disiplinli olmalıdır. 9- İyi bir yönetici olmalıdır. 10- Üzerine aldığı ağır yükün sorumluluğunu taşımalıdır. 11- Tüm canlıları sevmelidir. 12- Tüm doğayı sevmelidir. 13- En üst düzeyde ırk, din, dil, ayırmaksızın insanı sevmelidir.

3 14- İşinde titiz ve dikkatli olmalıdır. 15- Sportif olmalıdır. MAKİNE VE EKİPMANLAR A) MAKİNELER 1- Arazöz 2- Kurtarma Aracı 3- Su Tankeri 4- Merdivenli Araç 5- Kılavuz Aracı 6- Ambulans 7- Hortum Aracı 8- Çok Maksatlı Araç 9- Baca Aracı 10- Servis Aracı 11- Dar Sokak Aracı 12- Köpük Kulesi 13- Kumanda Aracı 14- Nakil Aracı 15- Personel Taşıyıcı 16- Yakıt Tankeri 17- Jeneratör ve Işıldak Aracı 18- Tahrip Aracı 19- NBC Dekomtaminasyon Aracı 20- Tamir Aracı B) EKİPMANLARI 1- Motopomp 2- Jeneratör 3- Motorlu Testere 4- Hilti 5- Matkap 6- Kriko 7- Demir Testere 8- Kompresör 9- Hidrolik Kesiciler 10- Hidrolik Ayırıcılar 11- Aspiratör 12- Köpük Jeneratörü 13- Temiz Hava Dolum Kompresörü 14- Portatif Yangın Söndürücüler 15- Seyyar Projektör 16- Akaryakıt Toplama Pompası 17- Akaryakıt Toplama Havuzu 18- Gaz Ölçüm Dedektörü 19- Temiz Hava Solunum Cihazı 20- Termal Kamera ve Monitörü 21- Dalgıç Pompa

4 22- Bilgisayar 23- Seyyar Röle A) ARAÇLAR ARAÇLAR VE GEREÇLER 1- Balta 2- Kazma 3- Kürek 4- Kanca 5- Balyoz 6- Manivela 7- Demir Kesme Makası 8- Tel Makası 9- Ağaç Pense 10- Lanslar 11- Hortumlar 12- Frikasyon (Ayırıcı) 13- Toplayıcı 14- Menanjör (Köpük Yapıcı) 15- Deve Boynu (Yer Hidrantları İçin) 16- Hidrant Anahtarı 17- Sapa (Meme) 18- Liberatör (Frenli Makara) 19- Askı Kayışı 20- Emniyet Kemeri 21- Rekorları 22- Manika 23- Karabina 24- Kurtarma İpleri 25- Megafon 26- Kurtarma Kemeri 27- İp Kanca 28- İp Merdiven 29- El Testeresi 30- Kapı Açıcı (Hidrolik) 31- Tırmık 32- Gelberi 33- Şablak 34- Musluk Anahtarı 35- Maymuncuk 36- Asansör Açma Anahtarları 37- Takoz 38- Reflektör 39- Elektrikli Ölçüm Cihazı 40- Şalter İndirme Anahtarı 41- Kurtarma Ağı (Hayvan) 42- Emniyet Kemeri Kesme Bıçağı 43- Cam Kırıcı 44- Çekiç

5 45- Duman ve Gaz Maskesi 46- Halat 47- Ceset Torbası 48- Ala Hortum 49- Ala Hortum Anahtarı B) GEREÇLER 1- Su 2- Köpük 3- Kum 4- KKT 5- CO 2 6- Yağmurluk 7- Kasık Çizme 8- İş Eldiveni 9- Çizme 10- Kimyasal Elbise 11- Alüminyum Elbise 12- Miğfer 13- El Feneri 14- İş Elbisesi (Nomex-PBI-Kevlar) ŞAHSİ DONANIM Çalışma Kıyafeti Yangına Mukavim Elbise Yangına Mukavim Çizme Koruma Miğferi Başlık (Kar Maskesi, Yangına Mukavim Bere) Kemer Oksijen Ölçer Yaşam Dedektörü (Life Grad) Maske ve Filtresi Hava Teneffüs Cihazı (Komple) Fener (El, Araç) YANGIN EKİP AMİRİNİN GÖREVLERİ 1- Yangın yerinde ekibinin başında olmak 2- Yangın telsiz irtibatını kurmak 3- İletişim kurarak yangın hakkında merkeze bilgi aktarmak 4- Yangın adresini bulmak 5- Ekip içinde gerektiğinde personel görev yeri değiştirmek 6- Kazaların olmamasına dikkat etmek 7- Gereksiz yangın kazalarının olmasını önlemek 8- Yangın yerinde yeni olabilecek tehlikeleri belirlemek 9- Durum değişikliğinde yangına göre giriş ve söndürme pozisyonunu değerlendirmek 10- Islanmış ve yorgun itfaiyecilerin gerekirse yenileri ile değişimini sağlamak 11- Takviye araç ve personel istemek

6 12- Merdivenli ve snorkel araç istemek 13- Yangına müdahale eden araç-gereç ve personelin emniyetini almak 14- İlgili birimlere ve üstlerine yangın hakkında bilgi vermek 15- Uzun sürecek çalışmalarda personeli için yiyecek ve içecek istemek 16- Yangın sonrası toplanma çalışmalarını yürütmek 17- Araç-gereç ve personelin teçhizatı ile ilgili yangın sonrası bilgi almak 18- Yangının çıkış sebepleri hakkında araştırma ve soruşturma yapmak 19- Yangın raporu düzenlemek YANGINA MÜDAHALE AMİRİNİN GÖREVLERİ 1- Maske takmak-taktırtmak 2- Yangıncı kıyafeti giymek 3- Yangın yerinde personelin can ve mal güvenliğini sağlamak 4- Yangın pozisyonuna göre tabya kurmak 5- Yangın söndürme prensibini belirlemek 6- Müdahale şeklini belirlemek 7- Yanan yerin sirayeti için tedbir almak 8- Olay yerinde can ve mal kurtarması yapılmasını sağlamak 9- Yangını kontrol altına alabilmek için çevrede tahrip yapabilmenin kararını vermek 10- Yangına müdahalede takviye araç istemek 11- Yangına müdahalede takviye personel istemek 12- Yangına müdahalede hidranttan su takviyesi sağlatmak 13- Telsiz ile iletişim sağlamak 14- Yangının durumuna göre gelmesi gereken araç cinsini belirlemek 15- Merdivenli araç istemek 16- Kurtarma konseptini belirlemek 17- İlgili kanun ve yönetmelikleri öğrenmek 18- Yangın sebepleri konusunda eğitim almak 19- Yangın sonrasında rapor tutmak 20- Şehir rehberi hazırlamak 21- Yangına ulaşım planı yapmak 22- Yeni yerleşim bölgelerini öğrenmek 23- İnşaat tiplerini öğrenmek 24- Her türlü araç hakkında bilgi sahibi olmak 25- Her türlü aletin kullanımı hakkında bilgi sahibi olmak 26- Teknolojiyi takip etmek 27- Yenilikleri önermek İTFAİYE ERİNİN GÖREVLERİ 1- Maske takmak 2- Temiz hava solunum cihazı takmak 3- Yangıncı kıyafeti giymek 4- Gerektiğinde alüminize kıyafet giymek 5- Yangın yerinde kendi can güvenliğini sağlamak 6- Yangına göre pozisyon almak 7- Yangın türüne göre takılacak lans ı seçmek

7 8- Yangının kaynağını bulmak 9- Yangın kaynağına müdahale etmek (Su-Köpük-KKT) 10- Yangın çevresini soğutma yapmak 11- Olay yerinde can ve mal kurtarmak 12- Kağıt, pamuk ve kömür gibi yanıcı maddeleri yangın yerinde aktarmak 13- Yangın söndürülmesi amacıyla gerektiğinde yapıları tahrip etmek 14- Hortum sermek 15- Hortum toplamak 16- Yangında kullanılan araç-gereci toplamak 17- Yangın yerine su takviyesi yapmak 18- Merdiven yada sepetli araçları sepetten kullanmak 19- Atlama çarşafını açmak 20- Konut ve işyerlerinden motopomp ile su tahliyesi yapmak 21- İlk yardım yapmak 22- Portatif yangın söndürücüleri kullanmak 23- Araç üstündeki taret i kullanmak 24- Araç üstü makaralı hortumu kullanmak ve toplamak 25- Motopomp kullanmayı öğrenmek 26- Yangın ve kurtarma sonrası itfaiye aracının su, köpük ve kimyasal söndürücü bakımını yapmak 27- Yangın ve kurtarma sonrası kullanılan her türlü aletin bakım ve temizliğini yapmak 28- Kişisel teçhizatı kullanıma hazır duruma getirmek 29- Araç-gereci bir önceki vardiyadan teslim almak, bir sonraki vardiyaya teslim etmek 30- Yerleşim alanlarını incelemek, yeni yerleşim bölgelerini öğrenmek 31- İlgili yönetmelikleri öğrenmek 32- Binaların baca temizliğini yapmak 33- Nöbet tutmak 34- Karargah mıntıka temizliği yapmak 35- Seyyar merdiven açmak-kapatmak Olay yeri emniyetini almak BÖLÜM 2 YANGININ DEĞERLENDİRİLMESİNDE ÇÖZÜM TAKTİKLERİ A) DURUM HAKKINDA KARAR VERME B) İNSANLAR İÇİN HANGİ TEHLİKE VAR C) HANGİ TEHLİKE İLE İLK ÖNCE MÜCADELE EDİLMELİ D) TEHLİKE AĞIRLIKLI OLARAK NEREDE E) HANGİ İMKANLARIM VAR F) HANGİ İMKANLAR EN İYİSİ G) KARAR H) İLAVE DÜZENLEMELER

8 ELDEKİ İMKANLARIN DEĞERLENDİRİLMESİNDE VE OLAY ANINDA ÇÖZÜM TAKTİKLERİ Durum Tespiti : a) Olayın Değerlendirilmesi b) Kendi Güç ve İmkanları Personel : a) İlave Güç b) Performans-Yetenek Araç : a) İlave Söndürücü Gücü 1. Su 2. Köpük 3. K.K.T (Kuru Kimyevi Tozlu) b) İlave Araç-Gereç Gücü 1. Kazma-Kürek-Balta 2. Hortum 3. Hidrolik Araçlar Tabya : 1. Uygun Mesafe 2. Gelecek Tehlikeler-Değerlendirme A) Durum Hakkında Karar Verme Çözüme ulaşımda durum belirlenir ve belirlenen duruma göre kontrol altına alma taktikleri üretilir ise başarı kendiliğinden oluşmuş olacaktır. Karşılaşılan durumun iyice analiz edilmesi olayın çözümünde kolaylık sağlayan en önemli unsurdur. B) İnsanlar İçin Hangi Tehlike Var Olay mahallinde mağdur durumda olan insanlar ve operasyonda görev alan personel için oluşacak tedbirlerin belirlenmesidir. C) Hangi Tehlike İle İlk Önce Mücadele Edilmeli Bu çok dikkatli karar vermeyi gerektiren önemli bir unsurdur. Patlayıcı, patlama riski, sirayet ve çevre tehlike altında ise bunun önceliği yerinde ve doğru kararlar alınarak çözümlenmelidir.

9 D) Tehlike Ağırlıklı Olarak Nerede Tehlikenin belirlenmesi ve bu tehlike unsurunun olay yerinde hangi noktada bulunduğunun bilinmesi ona karşı alınacak ilave tedbirleri ve mücadele şeklini düşünmeyi gerektirecektir. E) Hangi İmkanlarım Var Tehlike ile mücadelede müdahale sistemi olarak verilecek karar gereğince mevcut imkanların değerlendirileceği planlanmalıdır. F) Hangi İmkanlar En İyisi

10 Eldeki imkanların değerlendirilmesinde olaya mücadelede en etkin olabilecek araç-gereç ve personelin seçilmesinin doğru bir karar olacağı değerlendirilmelidir. G ) Karar Olasılıklar hesaplandıktan sonra müdahale şekli, usulü, kullanılacak araç-gereç ve personelin çözüme katkı kararının verilmesidir. H) İlave Düzenlemeler Olaya müdahalede zaman zaman durum değerlendirmesinin yapılmasını ve alınacak ilave tedbirlerin belirlenmesinin planlanmasıdır. YANGIN YERİ HEDEFE MÜDAHALE HAZIRLIKLARI 1- GÖREV : Yangına Müdahale 2- İZLENECEK YOL : a) Merdiven üzerinden b) Çift Koldan - İçeriden Müdahale - Dışarıdan Müdahale 3- HEDEF : 2. Kata müdahale 4- ARAÇ : a) Merdiven-Snorkel b) Arazöz c) Seyyar Merdiven 5- PERSONEL a) Başlangıç 1. Arazöz Araç Ekibi b) Başlangıç Merdivenli Araç Ekibi 6- KAYNAK a) Araçtan b) Hidranttan c) Oradaki açık su kaynağı 1- GÖREV Bir ekibin gideceği görevin niteliği iyi tanımlanmalıdır. Herhangi bir vakaya giden ekip yapacağı görevi önceden iyi tanımlar ise olay yerine varıncaya kadar olay ile mücadele edilmesi planını oluşturabilir.

11 Olayın boyutunu ve muhtemel risklerini hesaplayabilir, ilave tedbirler düşünebilir. Bu nedenle görevin en iyi şekilde yerine getirilmesinde görev ile ilgili yeterli bilgilere sahip olunması başarının en önemlisi boyutudur. 2- İZLENECEK YOL A) Merdiven Üzerinden : Müdahale eğer merdiven üzerinden yapılacaksa planlamaya merdiven personelinin yanı sıra ilave personel ve ilave söndürme suyunun takviye araçlarına bağlanması da dahil edilmelidir. Bu müdahalelerde üzerinde pompası bulunan merdivenli araçlar tercih edilmelidir. B) Çift Koldan : Çift koldan müdahale edilecek talimatından önce çift koldan işlenecek mekan iyi seçilmeli sonra su kaynağından veya frikasyon aracılığı ile tek gelen suyun iki ayrı müdahale personeli tarafından kullanılacağı sistem belirlenmelidir. Örneğin ; aşağıdaki şekilde olduğu gibi - İçeriden Müdahale

12 - Dışarıdan Müdahale 3) HEDEF Olay mahallinde hedefin iyi belirlenmesi gerekir. Çünkü müdahale edilecek unsurların bir bina giriş kat ve seviyesinde olabileceği gibi yine bir binanın üst katlarında da olabileceği değerlendirilmelidir. Eğer hedef üst katlarda ve yüksek zeminlerde ise araç-gerecin ve personelin ona göre yönlendirilmesi olayın öneminin gereğidir. 4) ARAÇ A) Merdiven-Snorkel : Hidrolik olarak çalışan yüksek metrajlı platformlu, asansörlü ve sepetli olarak adlandırdığımız bu araçlarda görev yapacak personel 4 kişiden oluşmalıdır. 1- Merdivenli araç amiri 2- Şoför 3-2 Er Araç amiri burada diğer araçlarla olacak bağlantıyı sağlayacağı gibi olayın seyrine göre sepetle yapılacak müdahalenin üzerindeki er personelle diğer araç personeli şoför arasındaki koordinasyonu sağlamalıdır. Aynı zamanda aracına takviye su gerekiyorsa bu bağlantıyı da diğer 2. er sağlamalıdır. B) Arazöz : Arazözde görev yapacak personel sayısı 5 kişiden oluşmalıdır. a) 1 Araç Amiri b) 1 Şoför c) 3 Er a) Araç Amiri : Aracının emniyetinden, olay mahalline varılmasından, telsizle merkez santrali ile koordinasyonunun kurulmasından, emrindeki personelin güvenliğinden, aracın konumundan, araçta bulunan tüm demirbaş malzemenin korunmasından, müdahale şeklinden ve diğer olay yeri ekipleri ile aralarındaki koordinasyondan sorumlu olan kişidir. b) Şoför : Aracın güvenli seyrinden, olay yerinde aracının güvenli pozisyon almasından, aracın suyundan ve pompasından sorumludur. c) 3 Er : 1. er ; lansçı olarak olay mahalline ilk müdahaleyi yapacak olan kişidir. 2. er ; kökenci er olarak lansçı er ile birlikte hareket etmeli, lansçı erin en önemli yardımcısı olmalıdır. Hiçbir olayda müdahale ve olayın içine girişimler 1 kişi ile olmamalıdır. LANSCI : Araç söndürme ekibinin 1 numaralı eridir. Yangına en yakın kişidir.

13 KÖKENCİ : Lansçının yardımcısıdır. Gerektiğinde lansçı ile yer değişerek yangına girer. C) Seyyar Merdiven : Seyyar merdiveni kuracak olan ekip 2 personelden oluşmalıdır. Merdiven üstünden müdahalelerde riskin azaltılması maksadıyla merdiveni aşağıdan kontrol edilecek en az bir personel mutlaka olmalıdır. Bu ekibe yardımcı olmak amacıyla operasyon amiri uygun gördüğü sayıda personeli görevlendirebilir. 5) PERSONEL Olayın gelişmesine, şekline ve niteliğine göre seçilecek aracın üzerindeki mevcut personelinden bahsedilmektedir. Bu arazöz veya merdivenli araç personeli olabilir. 6) KAYNAK - Araçtan ; Kaynak ifadesinde müdahalede bulunulacak su veya kimyasallardan bahsedilmektedir. Müdahalede bulunulacak su araçtan temin edilebileceği gibi orada mevcut bir hidranttan veya açık bir su kaynağından da sağlanabileceği düşünülmelidir. YANGINA MÜDAHALEDE DİKKAT EDİLECEK ÖNCELİKLİ HUSUSLAR A) YANGINLA MÜDAHALEDE ÖNCE İNSANLARI KURTARMAK B) İKİNCİ ÖNCELİK BÜYÜK TEHLİKEYE KARŞI ÖNLEM DÜŞÜNÜLMESİ 1- SİRAYET 2- PATLAYICILAR 3- ÇEVRE C) YANGIN YERİ ÇEVRİLMESİ D) DİĞER RİSKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

14 Yangınla Mücadelede Önce Canlıları Kurtarmak Elbette bir yangına çıkışta tüm itfaiyecilerin olmaması yönünde tek dilekleri tehlikeye düşmüş bir canlının varlığıdır. Bu hem vicdani hem de görevinin gereği olarak ekibi ve tüm teşkilatı üzen bir durumdur. Ancak bu gibi durumla karşılaşmak bu mesleği yapan insanlara hiç de uzak değildir. Hayati önem taşıyan bu tür riskli durumlarda yapılan ve düşünülen müdahale planı önce canlının kurtarılması (en iyi durumda) ve bu kurtarmayı yaparken ekip personelinin de can güvenliğinin tehlikeye atılmaması olacaktır. Kurtarmaya yönelik müdahalede de aynı anda onu destekleyen söndürmeye yönelik müdahalelerde de tamamen tehlike boyutları planlamaya dahil edilmelidir. Canlı çıkarmaya yönelik bu çalışmalarda ekip personelinin her türlü emniyeti alınarak yerin (giriş-çıkış), kullanılacak araç-gerecin, yardımcı araç-gerecin ve yardımcı personelin önceden planlanması işimizin düzenli gitmesini ve başarının gelmesini sağlayacaktır. 1- Sirayet 2- Patlayıcılar 3- Çevre B) İkinci Öncelik Büyük Tehlikeye Karşı Önlem Düşünülmesi Bu konulardaki bilgiler ve 34.sayfalarında maddeler halinde ve geniş şekilde açıklanmıştır. C) Yangın Yeri Çevrilmesi Bir yangın yerinin çevrilmesi hem çalışma ekibi hem de olayın kontrol altına tutulması açısından son derece önemlidir. İlgili-ilgisiz meraklı insanların varlığı hem onları tehlikelere karşı korumadaki güçlüğü hem de müdahale çalışmalarının sağlıklı yürümemesine neden olabilir. Yangın yerinin güvenliği için çevirme kordon vasıtasıyla olabileceği gibi araçları konuşlandırma şekli ve personelin olay çevresine yerleşme şekli olay mahallinin çevrilmesinde kullanılacak yöntemler olmalıdır. Bu çevrelerde personel ve araç-gereci hiçbir zaman tehlikeye maruz bırakmayacak ölçüde olması dikkat edilmelidir. D) Diğer Risklerin Değerlendirilmesi Yangına müdahalede meydana gelebilecek riskler 27/4 bölümünde izah edilmiştir. Ancak müdahale anında meydana gelebilecek diğer risklerin varlığı unutulmamalıdır. Örneğin ; yangın mahallinin pozisyonu araçların güvenliğini tehlikeye sokacak şekilde dik-yamaç olabilir. Her an bir elektrik telinin varlığı ortaya çıkabilir. Tehlikeli bir kimyasal veya patlayıcı ile karşılaşılabilinir, şok sarsıntılar çevre binalarda ve çevre duvarlarda ani çökmelere neden olabilir. Sonradan çıkacak bir canlının varlığı tespit edilebilir. Bunlar gibi bu tür örnekleri sıralayabiliriz.

15 TEHLİKENİN BOYUTUNUN BELİRLENMESİ A) YANAN NESNE BOYUTUNDA B) SİRAYET C) ÇEVRE D) HESAPLANAMAYAN ETKİLERİN BELİRLENMESİ A) YANAN NESNE BOYUTUNDA 1) Patlama tehlikesi 2) Yanıcı 3) Çok zehirli 4) Orta zehirli 5) Kolay yanıcı 6) Tahriş edici 7) Boğucu 8) Asit B) SİRAYET BOYUTUNDA DEĞERLENDİRME 1- Komşu binalara etkisi 2- Komşu araçlara etkisi 3- Komşu araziye etkisi 4- Diğer hesaplanamayan etkiler C) ÇEVRE ETKİSİ 1- Isı etkisi 2- Duman etkisi 3- Buhar etkisi 4- Kirlenme etkisi 5- İnfilak Etkisi D) HESAPLANAMAYAN ETKİLER A) YANAN NESNE BOYUTUNDA 1- PATLAMA TEHLİKESİ Yangın mahallinde tehlike boyutunun belirlenmesinde öncelik en yüksek risk olarak dikkat edilmesi gereken patlama riskleridir. Patlamalar çeşitli materyallerin yanmasıyla oluşacağı gibi bilinen patlayıcılarında bugün her ortamda yoğun şekilde kullanıldığı unutulmamalıdır. Yanan mekan bir işyeri ise mevcut patlama riskleri ona göre düşünülmelidir. Örneğin alkol fabrikası, eczane, kimyasal depolar, dolum tesisleri, benzin istasyonları, barut satış bayileri gibi sayabileceğimiz işyerlerine ilaveten organik tozlar ihtiva eden, pamuk işletmeleri, karton fabrikaları, tahıl tozları işletmelerinde, organik tozların patlama riskleri de göz ardı edilemez. Benzin istasyonları, LPG depoları ve satış yerlerini de sayabiliriz. Ev yangınlarında tüm evlerde yoğun şekilde kullanılan LPG tüplerinin ve gazlarının patlama riski de çok yüksektir. Ayrıca tüm mekanlarda olabileceği gibi yüksek gerilim

16 depolayan trafolarda ve benzeri yerlerde elektrik patlamaları da dikkat edilmesi gereken hususlardır. Patlayıcıların terör amaçlı da kullanılabileceğinin akıldan çıkarılmaması gerekir. Bazı patlayıcılar oksijen gerekmeden şiddetli olarak tepki verebilirler. TNT gibi saf bir patlayıcı madde bir ateşleme kaynağı ile patlar ve bu patlamalar son derece şiddetli olur. Patlayıcı karışımları, bileşenler ile yanıcı ve oksijen taşıyıcıları arasındaki kimyasal reaksiyonu takiben ateş alırlar. Tek başına bileşiklerden ve yanıcı karışımlardan kaynaklanan patlamalar hızlı ve kısa süreli yüksek enerji açığa çıkartırlar. Bu tip patlamalar şok dalgası meydana getirir. Oksijensiz kalmış kapalı bir mekanda biriken eksik yanmadan oluşan çeşitli gazlar herhangi bir sebeple oksijen ile birleşirse tehlikeli boyutta bir patlama meydana gelebilir. Bu duruma en basitinden bir örnek verirsek içinde karbon monoksit gazı sıkışmış bir kömür sobası oksijeni bulduğu anda küçük bir patlamaya neden olduğu gibi. PATLAMAYI DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ 1- Patlayıcı maddenin türü 2- Olay anında vereceği hasar 3- İkinci patlamaya sebep olacak unsurlar 4- Yanmaya vereceği güç 5- Zarar gören alan Patlayıcılar ve patlayıcı özellik taşıyan maddelerle uğraşmak özellikle patlayıcı madde hala aktif ise riskin büyük olduğu düşünülmeli ve ciddiye alınmalıdır. Böyle bir risk söz konusu ise müdahale ekibinin ve kurtarma ekibinin bölge içine girmeleri durum kontrol altına alınıncaya kadar güvenli değildir. Bazı metaller su ile reaksiyona girerek patlayıcılık özelliği taşıyabilir. Örneğin ; sodyum, potasyum, magnezyum, kalsiyum gibi. 2- YANICI a) Kolay Alevlenici : Kağıt, saz, talaş, saman, pamuk selülozik lifi ve toz halindeki her türlü yanıcılar, yanıcı sıvılar ve gazlar b) Normal Alevlenici : Kalın ahşap malzemeler, suni ahşap levhalar, sert PVC levhalar, polietilen, asfalt gibi yanıcılar c) Zor Alevleniciler : Alevle direk temas halinde yanar alev kaynağı uzaklaştıkça kendi kendine söner ahşap talaşı, alçı karton levhalar, asbestli mukavva kağıt PVC zemin kaplamaları, ahşap parke d) Zor Yanıcılar : Kum, çakıl, çimento, kireç, alçı, harç, beton, tuğla, kiremit, cam vb. malzemelerdir. 3-4 ZEHİRLİ MADDELER

17 Olay mahallinde karşılaşılacak en büyük tehlikelerin başında ; zehirli maddeler içeren bir mekanın yanında, yanması halinde zehirli gaz ihtiva eden maddelerin de yanmasından doğacak tehlikeler bulunmaktadır. Bu tür vakalara yaklaşımda zehirli gazların veya buharlarının özellikleri belirlenmeli ve bu özelliğin şartlarına göre müdahale stratejisi uygulanmalıdır. Bu strateji ile rüzgarın yönü ve hızı hesaplanıp rüzgara ters yönde hareket edilmelidir. Tehlike bölgelerinin sınırları çizilir çalışma bölgeleri oluşturulmalıdır. Kurulacak müdahale tabyasında öncelikler tespit edilip, mücadele hatları daraltılarak müdahaleye devam edilmelidir. Buradaki en önemli faktörlerden biri etkilenme sınırı içinde kalan canlıların durumlarının değerlendirilmesidir. B) SİRAYET BOYUTUNDA DEĞERLENDİRME 1- KOMŞU BİNALARA ETKİSİ Tehlike boyutunun belirlenmesi yangının alevlerinin mevcut yangın merkezinden başka bölgelerde yeni yangın merkezleri oluşturması yani komşu binalara sirayet etmiş olduğunu açıkça gösterir. Kısa sürede gelişmekte olan bir yanma olayında yanıcı maddenin alevleri ve ısısı yanma noktasındaki miktarı ısı transferi yolu ile komşu binalara taşıyabilir. Eğer yanma olayı yüksek katlı binalarda ise bir üst kata veya bir alt kata veya merdiven boşluğu, baca ve elektrik tesisatlarından daha üst katlara hatta çatıya sirayeti söz konusu olabilir. Alınacak önlemler ve tedbirler bu yönde düşünülmeli ve müdahale-kurtarma stratejisi bu yönde oluşturulmalıdır. Birbirine yakın bina yangınlarında karşı binalarında tehlike altında olduğu unutulmamalıdır. 2- KOMŞU ARAÇLARA ETKİSİ Yüksek ısı ve hararetle meydana gelen bir yanma olayı yangının çıktığı merkezde kalmayıp yine ısı ve alev transferi yoluyla park halinde olan araçlara sirayet edebilir. Dolayısıyla bir bina yangını aynı zamanda bir araç yangınına dönüşebilir. Belirlenecek söndürme ve kurtarma sistemi her iki olayın etkilenmelerine ve o yerdeki pozisyonlarına göre değerlendirilmelidir. Araçların cinsi, parlama ve patlama riskleri düşünülmelidir. 3- KOMŞU ARAZİYE ETKİSİ Açık alanda bir maddenin yanması veya alan üzerinde bulunan herhangi bir yanıcının alevlenmesi şeklindeki gelişigüzel vakalarda kontrol altına alınamayan veya kaçırılan bir yangının komşu araziye ve üzerinde bulunan yanıcılara sirayetinin düşünülmesi göz ardı edilmemelidir. 4- DİĞER HESAPLANAMAYAN ETKİLER Her türlü yanmanın daha önce belirtilen etkileri dışında mutlaka bir takım hesaplanamayan riskleri de olduğu unutulmamalıdır. Bu yangının şekline, yanıcının tespitine ulaşamamış bir ekip için bu olay birçok risk demektir. Tüm canlılara ve cansızlara etkisi ayrı ayrı düşünülmeli ve olası kötü durumlara hazır olunması ve her zaman müdahale stratejisinin belirlenmesinde bir (B) planının da bulundurulmasını zorunlu hale getirmektedir. C) ÇEVRE ETKİSİ

18 a) Isı Etkisi Yüksek ısı ve hararetin müdahale ekibinin üzerinde ve çevreye sirayeti yönünden etkileri değerlendirilmelidir. A sınıfı katı yangınlarda tutuşma ısısının 350 C 400 C olduğu düşünülürse bu derecedeki ısının insan vücudunda kalıcı etkilerin oluşabileceği ve ciddi şekilde yanıklara sebebiyet verebileceği muhakkaktır. Müdahale uygun mesafeden uygun teçhizat ile olmalıdır. Ayrıca ısının doğada birçok şeyi tahrip edebileceği de düşünülmelidir. b) Duman Etkisi Yanan cisimlerin çıkarmış olduğu duman buharlarının içinde insan vücuduna zararlı olabilecek derecede kimyasal partiküllerin olduğu unutulmamalıdır. Dumanın hidrojen sülfür, karbon monoksit, karbon dioksit, vb. nefes alındığında zararlı etkileri olan gazları ihtiva ettiği gibi ortamı oksijensiz bırakarak nefes almayı güçleştirme etkisi de vardır. Zehirli dumanların doğal hayata da zarar vereceği birçok canlının da etkilenebileceği de bir gerçektir. c) Buhar Etkisi Yanıcı maddelerin bünyelerinde bulundurdukları su, ısı karşısında buharlaşabilir ve kızgın su buharları haline dönüşebilir. Ayrıca müdahale çalışmaları sırasında su kullanılması yüksek hararet üzerine sevk edilen suyun ısı etkisiyle de yüksek derecede kızgın su buharları oluşmasını sağlar. Bu buharlar çalışanların yanı sıra çevreye de zarar verebilirler. d) Kirlenme Etkisi : Yanma, parlama, patlama neticesi çevrede görülen yıkılma, kırılma, islenme, ıslanma ve kısmen yangın, ayrıca yanmadan açığa çıkacak bazı kimyasal maddelerin çevreye verebileceği zarar etkisinin de göz ardı edilmemesi gerektiği ve buna karşı tedbirlerinin de ciddi şekilde düşünülmesi gereğini açıklamaktadır. Su ile birleşen kimyasalların kanallar vasıtasıyla derelere ve denizlere ulaşabileceği ve oradaki yaşamı da etkileyeceği unutulmamalıdır. İnfilak Etkisi Tehlike boyutunun hesaplanmasında en önce düşünülecek önemli bir faktör yangında meydana gelen oksijen, gazlar ve bazı metaryellerin infilak ve bu infilaktan çevrenin olumsuz etkilenmesidir. Bu olumsuzluğun dikkate alınması ve üzerinde düşünülmesi gerekir. D) HESAPLANAMAYAN ETKİLER Daha öncede açıklandığı üzere bazı vakalarda daha önceden görülemeyen ve hesaplanamayan bir takım tehlikelerin de varlığı unutulmamalı ve bu boyutun geniş kapsamlı ele alınarak olay yeri ve olay anı değerlendirilmelidir. Olay yerinde olmaması gereken bir canlının varlığı veya bir patlayıcının sonradan ortaya çıkması gibi. OLAY ANI VE SONRASINDA GENEL DURUM DEĞERLENDİRMESİ 1- YANAN NESNE BOYUTUNDA DEĞERLENDİRME

19 A) YANGIN NEDENİ SEBEBİ (PARLAYICI-GAZ-BOMBA VB.) B) TEHLİKE ANINDAKİ CANLILAR C) YANAN MADDENİN CİNSİ D) BİNA İLİŞKİLERİ (SİRAYET) E) YANMANIN BOYUTU F) YAYILMA ALANLARI 2- DURUM TESPİTİ A) YER B) ZAMAN C) HAVA DURUMU 3- OPERASYON BOYUTU 4- GÖRÜLEBİLİR RİSKLER 5- HESAPLANAMAYAN RİSKLER 1- YANAN NESNE A) Yangın Sebebi Durumun değerlendirilmesinde ekipler ve kurtarılacak diğer canlılar açısından en önemli unsur yangının nedeninin bilinmesidir. Ayrıca yanma nedeni ; parlayıcı bir madde, zehirli kimyasallar veya bomba gibi unsurlar olabileceğinden müdahale prensibinin ve tabyanın yerinin iyi seçilmesi gereklidir. B) Tehlike Anındaki Canlılar Tehlike anında yani yanma sırasında ilk müdahale canlıların kurtarılması için yapılmalı. Kurtarma yapacak ekibin personeli söndürme çalışması yapacak ekip ile birlikte hareket etmelidir. Kazazedeye ulaşımda kendi çalışma personeline de dikkat etmesi gereklidir. C) Yanan Maddenin Cinsi Yanan maddenin cinsi yanmanın boyutunu belirleyeceği gibi çıkacak zehirli dumanların ve buharların varlığını da açıklayacaktır. Bu da tehlikeye karşı alınacak emniyet tedbirlerinin neler olabileceğinin belirlenmesini kolaylaştıracaktır.

20 D) Bina İlişkileri Yanmakta olan yerin komşu binalarla olan yakınlaşmasının değerlendirilmesidir. E) Yanmanın Boyutu Yangının alev ve dumanlarının boyutu çevre, sirayet ve canlılar açısından değerlendirmesinin ve yangının zararlarını önceden görülüp hesap edilmesidir. F) Yayılma Alanları Büyük boyuttaki bir yangının yayılma alanlarının iyi hesaplanması yayılma bölgesindeki yanıcılara ve rüzgarın etkisine bağlıdır. Özellikle orman yangınlarında bu hesaplama iyi yapılmalıdır. 2- DURUM TESPİTİ A) Yer Genel durum değerlendirmelerinde bulundurulması gereken öğeler aşağıda açıklanmıştır. Yanmanın mevcut olduğu adres ve bu adresin ulaşımındaki zorluklar yanan yerin inşai durumu hakkındaki faktörler, çevre etkisi ve sirayetinin değerlendirilmesinin açıklanması yerin önemini belirtir. B) Zaman Zaman olarak durum değerlendirilmesi önemli bir faktördür. Gece ve gündüz olarak yangının kontrolü ele alınarak farklılıkları incelenmeli ve günün iş ve insan yoğunluğunun olduğu saatler de değerlendirilmelidir. Trafiğin iş giriş-çıkış saatlerindeki yoğunluğunun etkisi de düşünülmelidir. C) Hava Durumu Olay yerine varıştaki araçların hareket halinde iken yol buzlanmalarına maruz kalması araçların donmuş su ağzı çıkışlarının çalışmaya etkisi ve soğuğun aracın yakıtına etkisinin yanı sıra yangın mahallinde zemin kayganlığı, yanıcının özelliğine göre yağmur suyunun etkisi (bazı kimyasallar su ile yanıcı özelliği kazanabilir. Örneğin : sodyum hidrosülfat ) gibi. Sis olayları da yangın seyrini zorlayıcı sebeplerden olup, dikkat edilmesi gerekir. 3- OPERASYON BOYUTU Bir yangının boyutu, oraya gidecek ekibi ; aracı ve idari kadroyu belirleyecektir. Örneğin ; bir aracın yanması belki 1 veya 2 araç ve personeli ile söndürülebileceği gibi. Bir kimyasal veya yanıcı özelliğe sahip yük taşıyan bir aracın söndürülmesi çok daha kapsamlı olacaktır. İlave güce ve idari kadroya ihtiyaç doğacaktır. İkinci bir örnekte bir gecekondunun yanması veya küçük çapta bir işyerinin yanması ilk etapta daha küçük bir gücü gerektireceği ancak bir apartman veya fabrika yangınında ilave güce ve idari personele ihtiyaç duyulacaktır.

21 En üst düzeyde idari kadroda bulunan İtfaiye Daire Başkanı ve Müdürlerin bu tür olaylarda, itfaiye dışındaki kurum ve kuruluşlardan ilave güç isteme gibi durumlarla karşı karşıya kalındığında veya itfaiye gruplarındaki mevcut gücün korunmayıp takviye amacıyla eksiltilmesi gibi durumlarda müdahale etmek için olay yerine intikal etmeli ve orada küçük bir kriz merkezi oluşturularak durumun her aşamasında üstlerine bilgi aktarmak görevi olmalıdır. İnsanların toplu halde zarar görebileceği büyük olayların operasyonlarında yangın ve kurtarmanın birlikte yürütüleceği mutlaka üst düzeyde bir idarecinin olay yerinde bulunması gereklidir. Amir ve idarecinin olaylara katılımı şu şekilde olmalıdır. A Kategorisi Yangınları ; Bu gruba giren yangınlara müdahale, bir itfaiye amiri ve araç amiri tarafından yürütülmelidir. Araç sayısı 1 ile 5 arasındadır. Örneğin ; Araç, ev, işyeri, ot, çöp vb. yangınlar. B Kategorisi Yangınları ; Bu gruba giren yangınlara müdahale üst düzey bir amir tarafından yürütülmelidir. Araç sayısı 5 ve 5 in üstündedir. Örneğin ; bir apartman, orman, büyük işyerleri vb. yangınlar. C Kategorisi Yangınları ; Bu gruba giren yangınlara müdahalede üst düzey bir idareci tarafından yürütülmelidir. Araç-gereç, personel sayısı ihtiyaca göre çok ve çeşitlidir. Bu tür yangınlar, büyük sanayi yangınları, büyük çapta kurtarma operasyonları, deprem, çökme, kimyasallar ve büyük kazalar. 4- GÖRÜLEBİLİR RİSKLER Aslında riski belirlemek en iyi şartlarda dahi zordur, bazı beklenmeyen etkinlerin hangi ısıda meydana gelebileceğini kestirmekte zordur. Olay anında yanan binanın ne amaç ile kullanıldığı, içerisinde olabilecek muhtemel parlama-patlama riski olasılıklarının da unutulmaması gerekir. İşyeri risklerinde ise ne işle iştigal ettiği bilinmelidir. Ayrıca işin niteliği, olası insan kayıplarındaki riskleri, çıkış sebebi ve mücadele konusu da değerlendirilmelidir. Ev olarak kullanılan binaların riskleri binanın inşai yapısına ve içerisinde bulunan muhtemel eşyaların yanıcılık özeliklerine göre hesaplanması şeklinde düşünülmelidir. Yanmanın nerede ne şekilde ve yanan nesnenin ne olduğu, olası risklerin çeşitliliğini meydana getirir. Örneğin ; bina yangınları, araç yangınları vb. 5- HESAPLANAMAYAN RİSKLER Risk değerlendirmelerinde bir takım hesaplanamayacak faktörlerin olabileceği göz ardı edilmemelidir.

22 Yangınlarda hiç umulmadık bir anda kurtarılmayı bekleyen kişilerin varlığının ortaya çıkması, bilinmeyen patlayıcıların ortaya çıkması ve bilinmeyen zehirli buharların mevcudiyetinin ortaya çıkması bu tür riskleri oluşturur. BÖLÜM 3 YANGIN SEBEPLERİ 1- Bilgisizlik 2- Dikkatsizlik 3- Tedbirsizlik 4- İhmal 5- Sabotaj-Kundaklama 6- Kazalar 7- Tabiat Olayları 8- Sirayet ETKENLER 1- Bacalar 2- Sigara İzmarit 3- Elektrik 4- Kıvılcım 5- Gazlar (LPG) 6- Hayvanlar 7- Yıldırım Düşmesi 8- Güneş Isısı 9- Kızışma 10- Patlama 11- Teknik Arıza 12- Kasıt 13- Hararet NOT : Rapora esas olacak yanan bir yerin araştırılması yangın sebepleri ve etkenler tek tek incelenerek ve genelden özele doğru inilerek, araştırma yapılıp çözüm aranmalıdır. Unutmayın ki yangın sebebinin doğru olarak tespit edilmesi bilgi, beceri, tecrübe ve teknik-teknoloji gerektirir. Ancak her şeye rağmen olay mahalline ulaşan ilk ekip amiri bu görevin bilinciyle hemen harekete geçmeli ve ilk fırsatta olay yerinde bulunan insanlardan konu hakkında bilgi toplamalıdır. Daha sonra yapılacak bir soruşturma, olaya tanık insanların psikolojik durumundaki farklılıktan dolayı çok sağlıklı yürümeyebilir. İlk dakikalarda yapacağı soruşturma doğru bilgilerin %50 sini oluşturacaktır. Daha sonra bu bilgiler ; idarecinin bilgisi ve becerisini de katarak, teknik bir inceleme ile desteklenmelidir. YANGIN RAPORU NASIL HAZIRLANMALI Bir yangın raporu hazırlanırken dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıdaki gibi olmalıdır.

23 1- Yangın yerinin adresi, 2- Yanan yerin cinsi, 3- Yangın ihbarı veren ve ihbar saati 4- Yangına gidişte hangi grubun, hangi araçlar, kaç personel ile çıkış yapıldığı, 5- Yangına varış saati, 6- Yangının varıldığındaki durumu, 7- Yangın söndürme çalışmaları, 8- Yangının ne zaman kontrol altına alındığı ve ne zaman tamamen söndürüldüğü, 9- Yangın yerinden dönüş saati, 10- Yangının çıkış sebebi, 11- Yangın yerinin son durumu, 12- Yanan binanın kime ait olduğu ve kim tarafından kullanıldığı, 13- Yanan yerin sigortalı olup olmadığı ve miktarı 14- Yangın sebebi 15- Tahmini zarar ziyan 16- Kazaya uğrayan kişilerin ismi ve cinsiyeti 17- Kazaya uğrayan kişilerin sivil veya resmi olduğu 18- Yangına el koyan amirin ismi 19- Onay makamının ismi 20- Yangın rapor numarası ve tarihi Yukarıda belirtilen hususların açıklandığı bir yangın raporu daha sonra doğabilecek hukuki işlemler içinde kolaylık sağlayacaktır. BÖLÜM 4 BİNA YAPILARININ ISINMAYA KARŞI MUKAVEMET ÖLÇÜLERİ ÖNEMLİ NOT : Yüksek sıcaklıklar yapının ve yapı elemanlarının dengesini bozabilir. 1. ÇELİK A) Taşıyabilme kaybı a) 500 C de öngörülen taşıma kapasitesinin % 50 sini kaybeder. b) 700 C de öngörülen taşıma kapasitesinin % 80 ini kaybeder. B. Genişleme a) Her 100 C lik ısı artışında her 1 metrede 1,2 mm uzar. 2. AHŞAP A) Yangın molozunun ağırlığı ve söndürme suyu ağırlığında çökebilir. B) Yanma; bina duvarlarının içine yerleşen ahşaplar nedeniyle her metrekaresinde görülebilir.

24 C) Rüzgar dengesiz yapı elemanlarını yıkabilir. D) Başlangıç halinde dahi yüksek ısılı yanma özelliği gösterir. E) Yayılma riski yükseltir. 3. BETONARME Döşeme, kolon ve kiriş gibi esas taşıyıcı unsurları oluşturan yapı malzemeleri yüksek ısıdan etkilenebilirler. Kaplama malzemeleri ile taşınabilir eşya ve mobilyaların meydana getirdikleri bina içi ısı-yük yoğunluğu yangınların genişlemesini ve boyutunu arttırabileceğinden yangına dayanıklı diye düşündüğümüz taşıyıcı sistem elemanlarını büyük ölçüde etkilemektedir. Taşıyıcı elemanlarda kullanılan, ana yapı malzemelerinden biri olan beton 750 C ye kadar ısıtıldığında önemli bir ısı enerjisi ortaya çıkar. ÖLÇÜ BİRİMLERİ 1 NEWTON (N) : 1 kg lık bir cismi 1m/s 2 lik ivme kazandıran kuvvet 1 PASCAL (PA) : 1 m. lik alana 1 Newtonluk kuvvetin yapmış olduğu basınç 1 PA = 1 Bar = 1 At 1 JOULE (J) : Kuvvetin etki noktasından itibaren 1 N. luk kuvvetin cismi hareket doğrultusunda (kuvvet) yolu kat ederken yapmış olduğu iş İş = Kuvvet x Yol 1 GRAY ( Gy) : Kilogram basıncına 1 joullük enerji açığına çıkaran maddenin ışın iyonlaşması. 1 BECQUEREL ( Bq) : Radyoaktif bir maddenin aktivitesi sonucu 1 saniyede açığa çıkan atom çekirdeği. Santimetre İnç Desimetre Foot Metre Yarda Dekametre Rod Kilometre Mil UZUNLUKLAR 0,3937 inç 2,54 cm 3,937 inç...0,328 foot 3,048 desimetre 39,37 inç...1,09.36 yarda 0,9144 metre 1,9884 rod 0,5029 dm 0, mil 1,609.3 kilometre

25 AĞIRLIKLAR 1 gram 0,03527ons 1 ons 28,35 gram 1 kg. 2,2046 pounds 1 pound 0,4536 kilogram 1 M.ton 0,98421 İngiliz tonu 1 İngiliz ton u 1,016 m.ton TANIMLAR Yangın Yükü : Bir yangın yerinde birim alanda yanıcı maddelerin ahşap cinsinden ısıl değerine yangın yükü denir. Özgül Isı Kapasitesi : Hacimsel olarak 1 m 3, ağırlıkça 1 kg maddeyi 1 0 C ısıtan ısı miktarına özgül ısı kapasitesi denir. Asbest : Asbest organik olmayan fiberden yapılır ve kullanım yerleri şu şekildedir; a) Yapı Malzemelerinde b) Yalıtım Malzemesi c) Yangından Korunma ve Giysileri d) Endüstriyel Filtreler Asbest tozuna maruz kalmak solunum yolları problemlerine ve akciğer rahatsızlıklarına neden olur. Tabya : Yangın yerinde yangın ile mücadelenin etkinliğini arttıracak şekilde düzenek kurmak ve verimli müdahaleyi arttırıcı pozisyon almak. Nirengi : Belirli olmayan adreslerde noktasal adres bulmak için bölgelerin, semtlerin, caddelerin önemli ; herkesçe bilinen bir noktasının adresin bulunmasında kolaylık sağlaması. HAVADAKİ GAZ KARIŞIMI VE ORANLARI AZOT %78,1 OKSİJEN %20,9 ARGON %0,93 KARBONDİOKSİT %0,03 NEON %0,0015

26 HELYUM %0,0005 KRİPTON %0,0011 KRESON %0, Ayrıca havanın meteorolojik durumuna göre %3-5 oranında su buharı bulunur. UNUTMA : Hava içinde %14-16 oranında oksijen bulunması yanma için yeterli olmaktadır. Aksi takdirde yanma olmayacaktır. BÖLÜM 5 TATBİKAT HAZIRLIĞI A) Tatbikatın Amacı a) Halk Eğitimi b) Personel Eğitimi c) Diğer Eğitimler 1- ) Tatbikatın Niteliğinin Belirlenmesi a) Kurtarma b) Yangın c) Kimyasal d) Parlama-Patlama-Gaz e) Elektrik 2- ) Tatbikat Bilançosu, 3- ) Tatbikat Tarihi A) Mevsimlere göre şartların değerlendirilmesi a) Yaz b) Kış B) Tatbikatın Saati a) Gece b) Gündüz 4- ) Tatbikat Yeri A) Mahallin Belirlenmesi a) Bina Şartları b) Zemin Şartları 5- ) Katılması Düşünülen Araç-Gereç-Malzeme A) Müdahale Araçları a) Yangın-Kurtarma b) Tahrik-Müdahale

27 B) Nakil Araçları a) Personel b) Müdahale Araçlarının Nakli C) Diğer Araçlar 6- ) Tatbikat Senaryo a) Hazırlık b) Uygulama 7- ) Değerlendirme a) Faydalanma b) Varılan Sonuç c) Hedefe Ulaşıldı mı ARAÇ YANGINLARI Bir aracın yanması insan ihmallerinden ve araç içi teknik arızadan kaynaklanabileceği gibi dışarıdan atılan veya herhangi bir ateş kaynağından da yangın çıkabilir. Bu arada aracın tipi yangınla mücadele şeklini ve yangının çıkış sebebinin bulunmasında da büyük rol oynamaktadır. Örneğin ; bir kamyon veya tır ın yanması halinde yükünün ne olduğu, bir tankerin yanması halinde de taşıdığı maddenin ne olduğunun bilinmesi yangın ile mücadele şeklinizi belirleyecektir. Araçlarda meydana gelen yangınlar genellikle Estelasyon tertibatında meydana gelen kısa devreden kaynaklanabileceği gibi aşırı kızmış motor aksamı üzerine karbüratörden taşmış benzinin dökülmesi veya benzin hortumunda bulunan bir kaçaktan yakıtın sızması yanmayı meydana getirebilir, iç kabinde de yanma başlayabilir. Sürücünün unutmuş olduğu bir sigara izmariti veya kıvılcımın koltukların üzerine düşmesi de yanmaya sebebiyet verebilir. Uzun süre açık kalmış ampulün kablolarında kısa devre meydana gelebilir. Açık unutulan teypler aşırı ısınmaya sebebiyet verebilir. Güneş altında park edilen bir aracın içinde bulunan kibrit veya çakmak ateş alabilir ve patlayabilir. Bu iç yanmaların yanı sıra dışarıdan da kasten araç ateşlenebilir. Kuru otlar üzerine, çöplerin yanına park etmiş bir araç bu malzemelerin yanmasıyla sirayetinden ateş alabilir. LPG gazı ile çalışan araçlarda ise gaz sıkışması parlamaya ve patlamaya sebebiyet verebilir. Tüm bu yangınların mücadelesinde su en muteber söndürücüdür. Başlangıç halinde ise kuru kimyevi tozlu söndürücüler kullanılmalıdır. İlk fırsatta aracın kutup başları çıkarılmalıdır. Aracın söndürülmesinde kullanılan su, tanker yangınlarında taşıdığı yüke göre dikkatli kullanılmalıdır. Bazı durumlarda köpük kullanılması doğru olabilir. Binek araçlarda aracı söndürme çalışmaları emniyet sınırı 15 metre akaryakıt tankerlerinde gaz patlama emniyet sınırı 100 metre olmasına dikkat edilmelidir. GAZ PATLAMA EMNİYET SINIRI 100 Metre

28 Trafik kazaları da yanmayı meydana getiren unsurlardandır. Böyle bir kazaya karışmış araç şiddetli çarpmadan yanabilir, metal kısımlarının sürtünmesinden kızışma ve kıvılcımlaşması da yangın çıkış sebebidir. Yere dökülmüş benzin veya yağların üzerine kazadan dolayı herhangi bir sebeple ateşin düşmesi de yanmaya sebebiyet verebilir. Aracın bir elektik direğine veya trafo merkezine çarpması yanmasına sebep olabilir. Araç yangınlarına bazı hayvanlarda neden olabilir. Herhangi bir sebepten tüyleri yanan bir hayvanın aracın yanıcı bir bölümüne girmesi veya yaklaşması yanma sebebini oluşturabilir. EV İÇİ YANGINLAR Ev içi yangınlara sebep olan bir çok davranışlar arasında Dikkatsizlik- Tedbirsizlik ve İnsan hatalarının çoğunlukta olması ile birlikte teknik arızalar da ev içi yangınlarına sebebiyet vermektedir. Dikkatsizce terk edilen aletler, bu aletlerin bakımsızlığı, yanmaya sebebiyet veren aletlerin düşürülmesi, hırpalanması, ısı kaynağına yakın yerlere çabuk tutuşan ürünlerin bırakılması, herhangi bir aleti uykuya dalıp açık unutmak, yere düşürülen lambalar, unutulan ve düşürülen mumlar, elektrikli makinelerin bakım ve onarımında dikkatsiz davranılması, ürünlerin yanlış kutulanması, hatalı yakıt aktarımı, bir şeyi kullanırken parlayıcı sıvı kullanılması, gazlı tüplerin kullanımındaki hatalar. Dikkatsizce ve uygun olmayan mekanlarda içilen sigaranın kıvılcımları yada düşürülen izmariti, gayri sıhhi döşenmiş elektrik tesisatları, evde bırakılan çocuklar sobalar ve bacalar ev içi yangınlarını oluşturmaktadır. Ev içi yangınları ile mücadele ederken dikkat edilmesi gereken en önemli husus mevcut tahribatı büyütüp doğabilecek zarara ilaveten çalışma yapan personel tarafından da maddi zararın büyütülmemesidir. Kullanılacak söndürücü iyi seçilmeli mücadele doğru yerden ve doğru zamanda yapılmalıdır.