Madencilik yasa tasarısı Meclis te

Transkript

1 Madencilik yasa tasarısı Meclis te Mayıs 30, :43:00 Soma'daki maden faciasında hayatını kaybeden sigortalıların, SGK'ya olan her türlü borçları silinecek, yakınlarından bir kişiye kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilebilme hakkı verilecek. Taşeron ve yeraltında çalışan işçilere yönelik önemli düzenlemeleri de içeren İş Kanunu ile Bazı kanun ve KHK'larda değişiklik öngören kanun tasarısı, TBMM Başkanlığı'na sunuldu. Tasarıya göre, Soma'daki maden faciasında hayatını kaybeden sigortalıların, SGK'ya olan her türlü borçları silinecek. Ölüm geliri bağlanan hak sahiplerine prim ödeme şartı aranmaksızın ölüm aylığı bağlanacak. Anne ve babaya gelir ve aylık bağlanırken muhtaçlık şartı aranmayacak. Ölen işçinin yakınlarından bir kişiye kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilebilme hakkı verilecek. Söz konusu düzenleme 13 Mayıs 2014 tarihi itibariyle geçerli olacak. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı bünyesinde oluşturulan bilimsel komisyonlara, kurum dışından, alanlarında uzman olan öğretim üyeleri ile tabip, diş tabibi ve eczacılar da katılabilecek. SGK tarafından ortez ve protezlerde standart fiyatlar belirlenip ilgili firmalarla sözleşme yapılacak. Gaziler, ücret ödemeden ortez ve protez alabilecek. SGK, sağlık hizmeti sunucuları ya da ürün sağlayıcılarından satın alacağı ürün veya sağlık hizmetleri ile ilgili olarak, ürün ve hizmetin kalitesi, standardı, niteliği veya yeterliliği ile fatura denetimi konusunda kriterler koymaya, alternatif geri ödeme modelleri oluşturmaya, bu konularda denetimler yapmaya ve buna bağlı olarak hizmet alımını gerçekleştirmeye yetkili olacak. Yurt dışındaki Türk yatırımcılara prim desteği geliyor Yurt dışında iş üstlenen işverenlerce bu işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri adına SGK'ya ödenmesi gereken sigorta primlerinin üst sınırı, asgari ücretin üç katına indirilecek. İş gücü maliyetinin düşürülerek Türk firmalarının yurtdışındaki rekabet güçleri artırılacak.

2 Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı bursu ile Türkiye'ye gelen yabancı uyruklu öğrencilerin prim ödeme yükümlüsü bu Başkanlık olacak. Sigortalılar adına sonradan tahakkuk ettirilen fark prim tutarları, sigortalılar ile tüzel kişilerin kasıt, kusur, hata ya da yanıltıcı beyanından kaynaklanmaması şartıyla, gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmaksızın tahsil edilecek. SGK tarafından ödenen gelir ve aylıkların, kuruma iade süresi 6 aydan 12 aya çıkarılacak. SGK, sağlık hizmetlerinde, kurumun müfettişlerince yapılan incelemede telafisi güç veya imkansız bir zararın ortaya çıkması durumunda, müfettiş incelemesi sonuçlanıncaya kadar, sağlık hizmet sunucusuna ödeme yapılmayacak. SGK tarafından satın alınan taşınmazlar, kamu hizmetlerinde kullanılmak ya da gerektiğinde Hazine'ye ait diğer taşınmazlar gibi değerlendirilmek üzere satın alınan bedel üzerinden Hazine'ye devredilebilecek. Primler faizsiz yapılandırılacak Gelir testine başvuruda bulunmamış genel sağlık sigortalısı, bu düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihi takip eden aybaşından itibaren 3 ay içinde gelir testine başvurması halinde, primler faizsiz yapılandırılacak. Söz konusu süreyi üç ay daha uzatma konusunda Bakanlar Kurulu yetkili olacak. Esnaf ve sanatkarlar ile ziraat odaları üye kayıtlarında olması gereken yönetim kurulu kararı, tarihi ve benzeri usul ve esasların eksikliği, üye kayıt defterlerinin noter tasdikli olmaması ya da defterlerdeki yıpranmalar nedeniyle tamamen üyenin iradesi dışında oluşan nedenlerle kişilerin sigortalılıkları sona ermeyecek. Disiplin cezası sonucu 1999 ile 2005 yıllara arasında memuriyetleri sona erenlerden, aradaki geçen sürenin hizmet olarak sayılmasına imkan tanıyan düzenlemeden, gerekli süre içinde müracaat edemedikleri için yararlanamayanların da hizmet olarak sayılan süreleri emekliliklerinde değerlendirilecek. Davalarda SGK'ya müracaat şartı getiriliyor Sosyal güvenlik mevzuatı uygulamasından kaynaklanan davalarda, dava açılmadan önce SGK'ya müracaat şartı getirilecek. Yargı yoluna başvurulmadan önce idari aşamada uyuşmazlıkların çözülmeye çalışılacak. Hizmet tespit davalarında, SGK başvuru şartı aranmayacak. Zorunlu sigortalılık sürelerinin tespiti talebi ile işveren aleyhine açılan davalarda, dava, SGK'ya ihbar edilecek. SGK davaya, davalı yanında katılacak ve yargılama sonucu verilecek karar kesinleştikten sonra uygulamakla yükümlü olacak. Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığı'nda sayısı 5'i geçmemek üzere Müsteşarlık Müşaviri çalıştırılabilecek. Tasarıda, Devlet Memurları Kanunu'nda da değişiklik yapılarak, kanunun "Özel Hizmet Tizminatları" ile ilgili düzenleme kapsamına, Türkiye İş Kurumu İş ve Meslek Danışmanları da alınıyor. Tasarıyla SGK'ya 92, Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığı'na 8 kadro ihdas edilecek. Tasarı ile 4857 sayılı İş Kanununda yapılan düzenleme ile alt işverenlik uygulamasının kanuni sınırlar içinde kullanılmaması halinde alt işveren işçilerine ödenecek ücret ve sağlanacak diğer sosyal haklar,

3 asıl işverenin emsal işçisine veya benzer işi yapan işçiye ödenen ücret ve sağlanan sosyal haklardan az olamayacak. İşyerinde böyle bir işçi bulunmaması halinde söz konusu belirleme aynı işkolundaki işçi esas alınarak yapılacak. Alt işveren işçisine ödenecek ücret ve sağlanacak sosyal haklar belirlenirken emsal işçinin veya benzeri iş yapan işçinin toplu iş sözleşmesi kapsamında olup olmadığına bakılacak. Emsal veya benzeri iş yapan işçi toplu iş sözleşmesi kapsamında ise, alt işveren işçisinin ücret ve sosyal hakları bu işçiye göre belirlenecek. Otuz veya daha fazla işçinin çalıştığı bir işyerinde, yer altı işlerinde çalışan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesi, işçinin kıdem süresine bakılmaksızın işverence ancak geçerli bir sebebe dayanılarak feshedilebilecek. Alt işveren yanında çalışan işçinin ücret alacağının tam ve düzenli ödenmesine yönelik düzenlemeler yapılan tasarı ile işverenler, alt işverene iş vermeleri halinde, bunların işçilerinin ücretlerinin ödenip ödenmediğini işçinin başvurusu üzerine veya aylık olarak resen kontrol etmekle ve varsa ödenmeyen ücretleri hak edişlerinden keserek işçilerin banka hesabına yatırmakla yükümlü olacak. Aynca verilen işlerin konu bakımından sınırlaması kaldırılarak, bu şekilde ücret alacağının korunması bakımından alt işveren yanında çalışan işçilerin tamamı kapsama alınıyor. İş Kanunu'nun ilgili maddesinde zorunlu haller olarak tanımlanan arıza ya da arızanın mümkün görülmesi halinde yahut makineler veya araç ve gereç için hemen yapılması gerekli acele işlerde, zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkması durumu, yine aynı maddede olağanüstü haller olarak tanımlanan seferberlik ve yurt savunmasının gereklerini karşılayan işyerleri dışında yeraltı işlerinde çalışan işçilere fazla çalışma yaptırılamayacak. Yeraltında çalışan işçilere zorunlu ve olağanüstü hallerde haftalık otuzaltı saati aşan her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli arttırılarak ödenecek. Tasarı ile yer altında çalışan işçiler için izin sürelerinin dört gün arttırılması öngörülüyor. Böylece yer altında çalışan ve beş yıldan az kıdeme sahip bir işçinin iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile daha fazla belirlenmediği durumlarda en az 18 gün yıllık ücretli izin hakkı olacak. Alt işveren işçilerinden, alt işvereni değiştiği halde aynı işyerinde çalışmaya devam edenlerin yıllık ücretli izin süresi, aynı işyerinde çalıştıkları süreler dikkate alınarak hesaplanacak. Asıl işveren, alt işveren tarafından çalıştırılan işçilerin hak kazandıkları yıllık ücretli izin sürelerinin kullanılıp kullanılmadığını kontrol edecek ve ilgili yıl içerisinde kullanılmasını sağlayacak. Alt işveren ise tutmak zorunda olduğu izin kayıt belgesinin bir örneğini asıl işverene verecek. Tasarı ile yer altı işlerinde çalışan işçiler için çalışma süresi haftada en çok 36 saat olacak, günlük çalışma süresi 6 saati geçemeyecek. Asıl işveren, alt işveren veya vekillerine ayrı ayrı idari para cezası uygulanacak Alt işverenliğin iş kanununa aykırı olarak kullanılması durumunda asıl işveren ve alt işveren veya bunların işveren vekillerine ayrı ayrı olmak üzere idari para cezası uygulanacak. Bu ceza her bir işçi için 2 bin lira olarak belirlendi. Tasarıyla kıdem tazminatına ilişkin düzenlemeler de yapılıyor. Buna göre alt işverenin değişip değişmediğine bakılmaksızın aralıksız olarak aynı kamu kurum veya kuruluşuna ait işyerlerinde çalışmış olanların bu şekildeki çalışma sürelerine ilişkin kıdem tazminatına esas hizmet süreleri aynı kamu kurum veya kuruluşuna ait işyerlerinde geçen toplam çalışma süreleri esas alınarak tespit edilecek. Alt işveren işçilerinin hak ettiği kıdem tazminatları, ilgili kamu kurum ve kuruluşu tarafından doğrudan işçinin banka hesabına aktarılacak. Belgeleri alan kamu kurum ve kuruluşları gerekli incelemeleri yaptıktan sonra söz konusu alt işveren işçisinin kamu kurum ve kuruluşlarında geçen

4 hizmet süresine tekabül eden kıdem tazminatı tutarını alt işveren işçisinin banka hesabına aktaracaklar. Bu ödeme her kamu kurum ve kuruluşunun kendi bütçesinde yer alan bütçe kaleminden ödeneğin yetip yetmediğine bakılmaksızın yapılacak. Tasarı ile gerek yardımcı işlerde gerekse asıl işin bir bölümünde hizmet alım ihalelerine çıkılmasında İş Kanununun alt işverenlik ile ilgili düzenlemelerinin esas alınması düzenlenerek, danışmanlık hizmet alımları dışında idarenin yeterli nitelik ve sayıda personelinin olmaması halinde ihaleye çıkılabilmesi şartı getiriliyor. Ayrıca, personel çalıştırılmasına dayalı ihalelerin yapılabileceği yardımcı işleri belirleme yetkisi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı ve Devlet Personel Başkanlığının görüşü ve Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kuruluna veriliyor. Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun kapsamında bulunan işyerlerinde kurulan İş Kanununda tanımlanan asıl işveren-alt işveren ilişkisinde, alt işveren ile işçilerini kapsayan toplu pazarlık süreci; asıl işverenin üye olması ve alt işverenin yetkilendirmesi kaydıyla, ilgili kamu işveren sendikası tarafından Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu hükümlerine göre yürütülecek ve sonuçlandırılacak. İmzalanan toplu iş sözleşmelerine göre belirlenen ücret ve sosyal haklardan kaynaklanan bedel artışı kadar idarece fiyat farkı ödenecek. Kamu işveren sendikaları tarafından yürütülmeyen ve sonuçlandırılmayan toplu iş sözleşmeleri için fiyat farkı ödenmeyecek. Üç yıllık sözleşme Çoğu idare açısından personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı yoluyla gerçekleştirilmesi süreklilik arz eden hizmetlerin teminine yönelik sözleşmelerin üç yıllık yapılması düzenleniyor. Ancak zorunlu hallerde ilgili idarenin üst yöneticisinin kararıyla sözleşme suresi gerekçesi gösterilmek şartıyla kısaltılabilecek. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun eklenen madde ile asıl işveren-alt işveren ilişkisinde asıl işveren, işyerindeki alt işverenlerin gerekli iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini alıp almadığını gözetmek ve denetlemekle yükümlü olacak. Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununa yapılan ek ile de işveren sendikaları, tüzüklerinde hüküm bulunmak ve şartları genel kurul kararıyla belirlenmek kaydıyla, işçilerin sigorta primlerinin işveren payının ödemelerinde kullanılmak ve nakit mevcudunun yüzde yirmibeşini aşmamak üzere karşılıksız yardıma dayalı dayanışma ve yardım fonu oluşturabilecek. Türkiye'nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe ve 11 Nisan 2014 tarihinden önce süresiz çalışma izni verilmiş olan yabancıların hakları saklı kalmak kaydıyla; 4 Nisan 2013 tarihli Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu uyarınca uzun dönem ikamet iznine sahip olanlar veya Türkiye'de kesintisiz en az sekiz yıl ikamet izni ile kalmış olan veya en az sekiz yıl kanuni çalışması olan yabancılara, süresiz çalışma izni verilebilecek. İş Kanunu gereği işe iade davası nedeniyle yatırılan primlerin son günü esas alınarak işsizlik ödeneği hak sahipliği belirlenecek ve işsiz geçen dönem için ödeme yapılacak. Soma'da çalışanlara fondan ödeme Tasarı ile Soma'da yaşanan maden kazası nedeniyle kömür ve linyit çıkarılması faaliyet kollarında çalışanlardan, kazanın meydana geldiği maden ocağında çalışanlar ile vefat edenlerin hak sahiplerine yaşadıkları olumsuzlukların kısmen de olsa giderilmesi amacıyla fondan ödeme yapılması öngörülmekte. Bu kapsamda İşsizlik Sigortası Kanunu'na "Soma Kömür İşletmeleri A.Ş.'ye ait Karanlıkdere mevkii Eynez Maden Ocağı işletmesinde 13 Mayıs 2014 itibarıyla sigortalı olanlara veya bunların 5510 sayılı Kanunun 34 üncü maddesinde sayılan hak sahiplerine aynı maddede belirtilen oranlarda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenen sürede aylık net ücretleri esas alınarak Fondan ödeme yapılır. Bu ödemelerden vergi veya başka ad altında herhangi bir kesinti yapılamaz. Bu

5 ödemeler, işverenin ücret ve diğer yükümlülüklerini ortadan kaldırmaz" geçici maddesi ekleniyor. Tasarı ile doğumla Türk vatandaşı olup çıkma izni alarak Türk vatandaşlığını kaybedenlerin yurt dışında Türk vatandaşı olarak çalıştıkları süreleri için borçlanmalarına imkan tanınacak. Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmelerinde Türk sigortasına girişinden önce akit ülke sigortasına girdiği tarihin Türk sigortasına girdiği tarih olarak kabul edileceğine ilişkin özel hüküm bulunan ülkelerdeki sigortalılık sürelerini, borçlananların akit ülkede ilk defa çalışmaya başladıkları tarih ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilecek. Yurt dışında geçen sürelerin tamamı veya istenildiği kadarı borçlanılabilecek. Başvuru sahiplerinin kısmi borçlanma taleplerine istinaden yapılacak borçlanma süresinin tespitinde ibraz edecekleri belgelerde kayıtlı bulunan tarihler arasındaki son tarihten geriye doğru olmak üzere gün sayıları esas alınacak. Türk vatandaşlığından çıkanların yurt dışında Türk vatandaşı olarak geçen sürelerini borçlanma hakkı ile sosyal güvenlik sözleşmesinde açık hüküm bulunan ülkelerdeki ilk işe giriş tarihlerinin tahsis aşamasında, Türkiye'de ilk defa işe girdikleri tarih olarak alınması konularında yapılan değişiklik davalarından feragat edenlere de uygulanacak. Sosyal Güvenlik Kurumu'nun görevlerine araştırma eğitim, araştırma ve danışmanlık ile ilgili yeni bir görev eklenecek. Yeni kurulan Eğitim, Araştırma ve Geliştirme Merkezi Başkanlığı yardımcı hizmet birimleri arasında yer alacak. Genel Sağlık Sigortası Genel Müdürlüğü bünyesinde çalıştırılmak ve 20 kişiyi geçmemek üzere sözleşmeli olarak uzman personel istihdam edilebilecek. Bu kapsamda sözleşmeli olarak istihdam edilecek personel, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ilgili maddesi kapsamında sigortalı sayılacak. Bu şekilde çalıştırılacak olanlardan Kurum tarafından belirlenecek en fazla 10 kişiye ödenecek ücret, Devlet Memurları Kanunu'nun ilgili maddesine göre istihdam edilenlerin sözleşme ücreti tavanının 4 katını, geri kalanlar için ise 3 katını geçemeyecek. Bunlara ilgili maddede belirtilen ücret dışında herhangi bir ödeme yapılamayacak. Bu kapsamda istihdam edilecek personel Kurum tarafından yürütülen özel bilgi ve ihtisas gerektiren projeler kapsamında görevlendirilecek ve bu şekilde sözleşmeli personel istihdam edilen projelerin süresi en fazla üç yıl olacak. Bu kapsamda çalıştırılan bir kişi aralıksız olarak en fazla bir proje süresince görevlendirilebilecek ve farklı projelerde de olsa üç yıldan daha uzun süre istihdam edilemeyecek. Kurum, gayrimaddi haklarını satabilecek. Muafiyetler Kuruma ait taşınır ve taşınmazlar, bunların alım ve satım işlemleri ile bağış ve yardımlar, Kurumun taraf olduğu davalar, icra kovuşturmaları ve ilamlar, Kurum tarafından avukatlara verilen vekaletnameler, satın alınan ve satılan taşınmazlar ile ilgili tüm tapu işlemleri, döner sermaye bedelleri, yapılan bütün işlemler ve bu işlemler için ilgililere verilmesi veya bunlardan alınması gereken yazı ve belgeler, baro vekalet pulu, damga vergisi, harçlar ve Ceza Evleriyle Mahkeme Binaları İnşası Karşılığı Olarak Alınacak Harçlar ve Mahkumlara Ödettirilecek Yiyecek Bedelleri Hakkında Kanun'a göre alınan harçlar da dahil olmak üzere her türlü vergi, resim ve harçlardan muaf olacak. Kurumun doğrudan doğruya hizmetlerinden yararlanmadığı her türlü fon ve kuruluşlara katkı paylarından, belediyelerde yürütülecek her türlü hizmet karşılığı alınan ücret ve katılma payından, her

6 türlü dava ve icra işlemlerinde teminat yatırma mükellefiyetinden de muaf olacak. Diğer kanunlarda yer alan bütün muafiyet ve istisnalar saklı olacak. Kurum aleyhine sonuçlanan davalarda yargılama harçları Kuruma yükletilemeyecek. Kurumun taraf olduğu ve konusu belli bir miktar paranın ödenmesini gerektiren davalarda hükmedilen miktar ile taraf olduğu her türlü davalarda aleyhine hükmedilen vekalet ücreti ve yargılama giderleri, alacaklı veya vekilinin müracaat tarihinden itibaren 30 gün içinde yatırılacak. Alacaklı veya vekili ilama dayalı alacağının tahsili için bu sürenin dolmasını beklemeksizin Kurum aleyhine cebri icra yollarına başvuramayacak. Belirtilen sürede ödeme yapılamaması halinde, söz konusu alacaklar genel hükümler, dairesinde tahsil olunabilecek. Kesinleşmeksizin hüküm altına alınan miktarların ödenmesinden sonra söz konusu kararın ilgili mercilerce bozulması halinde, ödenen miktarlar ödeme tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizi ile birlikte ilgililerden tahsil edilecek. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun "Yaşlılık sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma şartları" başlıklı maddesinin 8. fıkrasında yer alan "malul" ibaresi "ağır engelli" şeklinde değiştirildi. Bu şekilde çocukların malul sayılmasına esas olan çalışma gücündeki kaybın tespit edilmesinde yaşanan güçlüklerin ortadan kaldırılması ve bu konuda yaşanan mağduriyetlerin giderilmesi amaçlanıyor. Maden işçilerinin emeklilik yaşı 50'ye düşürülecek Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca tespit edilen maden işyerlerinin yeraltı işlerinde sürekli veya münavebeli olarak çalışan maden işçilerinin 55 olan emeklilik yaşı 50'ye düşürülecek. Yeraltı işlerinde maden ocakları (elementer cıva bulunduğu saptanan cıva maden ocakları hariç), kanalizasyon ve tünel yapımı gibi yer altında yapılan işlerde çalışan sigortalıların, bu işlerde fiilen çalışmadıkları ücretli izin, sıhhi izin, yıllık izin, eğitim ve kurs süreleri ile resmi tatil günleri de fiili hizmet süresi zammı kapsamında olacak. Tasarı, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nundaki sigortalıların borçlanabilecekleri sürelere ilişkin düzenlemede de değişiklik yapıyor. Buna göre, köy ve mahalle muhtarları ile hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar ile kamu idarelerinde çalışanlara doğum borçlanma hakkı getirilecek. Ayrıca borçlanılabilecek çocuk sayısı 2'den 3'e çıkarılacak. Terör mağduru olmaları nedeniyle aylık bağlananlar ile yardım ve destek olmaksızın yaşamak için gereken hareketleri yapamayacak derecede malul olan vazife ve harp malulleri ile bakmakla yükümlü olduğu kişiler, tüp bebek uygulanmasında verilecek destek için aranan, "Son 3 yıl içinde diğer tedavi yöntemlerinden sonuç alamama" ve "En az 5 yıldır genel sağlık sigortalısı olma" şartlarından muaf olacaklar. Başka tıbbi bir yöntemle mümkün olmaması nedeniyle yapılacak yardımcı üreme yöntemi tedavisi dışındaki, yardımcı üreme yöntemi tedavisinde, katılım payı ilk denemede yüzde 30, ikinci denemede yüzde 25, üçüncü denemede yüzde 20 oranında uygulanacak.