Pedagojİk Önerilerle Birlikte İngilizce ve Arapçadaki Temel Edatların Karşıtsal Çözümlemesi::

Transkript

1 Pedagojİk Önerilerle Birlikte İngilizce ve Arapçadaki Temel Edatların Karşıtsal Çözümlemesi:: Rami HAMDALLAH-Hanna TUSHYEH Çev. : Figen KERVANKAYA *':- Giriş İngilizce ve Arapça iki farklı dil ailesine mensuprur. Arapça Sami dil grubunda, İngilizce ise Him-Avrupa dil grubunda yer almaktadır. Dolayısıyla yabancı dil olariık İngilizce öğrenen Arap öğrencilerin bu dili öğrenirken genel bir zorluk yaşamalar ı kaçınılmazdır. İngilizce yapılar içerisinde edatların ne denli bir öğrenme güçlüğü teşkil ettiğini şu ifadelerden kolaylıkla anlayabiliriz: "İngilizceyi öğreten veya öğrenen biri çok iyi bilir ki; edatların öğrenilmesi, öğretim sırasında karşıjaşılabilecek w rluklar öngörülemezse oldukça zordur." (Pittman, 1966); "Herhangi bir İngilizce öğretmeninin de bildiği gibi, edatlar anadili İngilizce olmayanlar için önemli bir sorundur." (McCarchy, 1972). İngilizce edatların öğrenilmesi, bu tür yapıların Arapçacia az bulunması ve kullan1mlarında farklı lıklar bulunması sebebiyle anadili Arapça olanlar için büyük bir problemdir. Bu çalışmada İngilizce ve Arapçadaki temel edatların kısa bir açıklamasına ve tasnifıne yer verilip, edatların genel özelliklerinden bahsedilmiştir. İngilizcede basic ve bileşik, Arapçacia bitişik ve ayrı yazılan edatlar ohna.k üzere her iki dilin edat türleri hakkında bilgi verilmiştir. ÇaLşmacia ay rıca Arap öğrencilerin İngilizce edatları öğrenirken karşılaşması muhtemel güçlükler; eksik, gereksiz (fazla) veya yanlış edat kullanjmından kaynaklanan hacalar üzerinde durulmuştur. Yapılan tespitlerden hareketle öğretim Bu çalışma, Rami Hamdallah ve Hanna Tushyeh (An-Najah National Universüy) tarafindan kaleme alınan "A Contrastive Analysis of Selected English and Arabic Prepositions with Pedagogical Implications" (1993) adlı makalenin çevirisidir. Aiş. Gör., Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyar Fakültesi Aiap Dili ve Belagao -Anabilim Dalı. Eskifehir Omumgnzi Onivmitai llnhiynt Fnktiltai Dergisi, V (2016),

2 RAM! HAMDALLAH-HANNA TUSHYEH ÇEV.: FIGEN KERVANKAYA sırasında karş ıtaş ılmas ı muhtemel güçlüiderinen aza indirilebilmesi amacıyl a birtalam önerilerde bulunulmuştur. 1. İngilizce ve Arapça Edadarm Tasnifi Edaclar; kelimeleri, kelime gruplarını ve cümlecikleri cümledeki diğer kelimelere bağlayan if/evsel sözcüklerdi1 1. Herhangi bir ek almadan yer, yön, zaman, durum vb. bildirme özelliği gösterirler.. Aşağı daki tabloda İngil izce ve Arapçadaki bazı edatların kullanış biçimlerine örnekler verilmiştir: Türkçe Arapça İngilizce Edat Am man' a git-.. w. Jl ü..ı.a~ I wenc to Arnman to :J! tim. u. Kızla (birlikre)..:..j..ji. -~ with the girl with:~ onlar için ~ for them for :J ondan 4..i...o from him from :u-o Evdeyim (in)~~ ui I am at home at :(0) kütüphanede <ta~ in the library in :y (bitişik) -ile çarpmak ~ - Y~ co mulriply by in:~ (ayn) 1 Çeviren in N oru: İngilizcede ijlevsel sözdikler olarak isimlendirilen kelimelerin cek başına belirli bir an l amı yokrur, ancak bir cümle içindeki diğer keiimelerle bir araya geldiğinde anlam l ı ilişkiler ifade eder (edaclar, bağlaçlar, yardımcı fıille r, belineçler ve zamider vb.). (bk. Cryscal, David. Dictiomıry of Linguistics and Phonetics (6). Hoboken, GB: Wiley BlackweiJ, 2009, s ProQuest ebrary. Web. 4 May 2016). 178

3 PEDAGOjlK ÖNERlLERLE BİRLİKTE lng!ltzce VE ARAPÇADAKi TEMEL EDATI..AR.IN KARŞITSAL ÇÖZÜMLEMESI Pazanesi (in) ~';l l günü(nde) f>y- J on Menday rafta (on) ~.,J l ~ on the shelf on:~ Pazartesi günü Onunla gurur duyuyorum ~~. ı by Monday by :(0) (in) ~.).# ui. I am proud of him of :(0) Zughoul (1979), sınıf ortamında kullanıjan ifadelerdeki edatları üç kategoriye ayırmıştır: Durum bildiren edatlar Sözlük anlam lı edatlar Öbekle ş miş edatlar a. Go with Ali a. Stand up a. Turn to lesson 6 Ali ile git (Ayağa) kalk Aluncı dersi aç b. the cover of the book b. Sitdown kitabın kapağı Otur c. lt was taken by Samir. O, Samir tarafından alındı. b. at the back of the room odanın arkasında c. Wa,it outside c. on Monday Dışa rıda bekle Pazartesi günü(nde) İngUizcede hem durum bildiren edatların hem de sözlük anlamlı edatların Arapçada doğrudan karşılığı vardır: Durum bildiren edatlar T ürkçe İngilizce Arapça edilgenlik tarafından by ~u-o vasıra ile with

4 yönelme RAMI HAMDALLAH-HANNA TUSHYEH ÇEV.: FİGEN KERVANKAYA -e doğru to J amaç aitlik için -ın/-in for of ~";,fj "-94;:,~1. birliktelik ile beraber w ith cc Sözlük anjamlı edatlar İngilizce Arapça yukarı up ~i aşağı içinde - dow n in (yer) ~i J " üstünde on (yer) ~ -e doğru to (yön) J! içine int o J>l.) J! yanında önünde beside in front of ~~ r-lai -den/-dan from

5 PEDAGOJlK QNER!LERLE BIRLIKTE INGILIZCE VE ARAPÇADAKi TEMEL EDATI.ARIN KARŞITSAL ÇÖZÜMLEMESI önce karşısında before (zaman) before (yer) LW J.?Ll.o sonra afi:er ~ arkasında behind...41>/~i.jj alunda üstünde und er on top of ~ d.,.s 2. İngilizce ve Arapça Edadarın Genel Özellikl~ri A. İngilizcede Edadar: İngüizcede edatlar üç kritere göre olumsuz tanımlanır (Quirk vd., 1985). Edaclar; 1. "that" ile kurulan isim cümleciğini (a that clause), 2. fiili mastar şeklinde olan cümleyi (an infınirive clause), 3. özne konumundaki kişi zamirini (subjecr form of a personal pronoun) tamamlayıcısı olarak kullanamaz. Ör.: He was surprised at (that) she noticed him (Fark edilmesine şaşırdı) at to see her (Onu gördüğüne şaşırdı) at she (Ona şaşırdı) İngilizcede edaclar, iki gramer unsuru olan edat tamamlayıcısı ve nesne arasındaki ilişkiyi ifade ermek için kullanılır. "She put the sweater on lıer shoulder" (Kazağı anızuna aldı) örneğinde edann tamamlayıcısı olan "her shoulder" (omzıma} ile nesne konumundaki "sweater" (kazak) arasında böyle bir üişki vardır. 181

6 RAMİ HAMDALLAH-HANNA TUSHYEH ÇEV.: FİGEN KERVANKAYA Aşağıdaki örneklerde görüldüğü gibi edatlar; isim, fıil veya sıfaun peşinden de kullanılabilir (Hamdallah, 1988): 4. The teaeber at school is pleasant (Okuldaki öğretmen cana yakındır). 5. He travelled to London (Londra'ya gitti). 6. The class was empty of srudems (Sınıfta öğrenciler yoktu). İngilizcedeki edatların bir özelliği de, aynı kelimeyle kullanılan farklı edatların çok çeşitli anlamlar veriyor olmasıdır. Fiil+edattan oluşan "look at"{bakmak, göz ~tmak) ifadesindeki "at" edaunın yerine "for, tp veya after" edatlarından biri getirildiğinde ortaya çıkan yeni anlamlar bu duruma iyi bir örnektir. Hatta kimi zaman fıil+edat formundaki bazı Hillerin anlamları bileşenlerinin sahip o l duğu anlamlardan tamamen farklı olabilmektedir. "Do" (yapmak, etmek) fiili, "He threatened to do in all those who betrayed him" (Ona ihanet eden herkesi öldürmekle tehdit etti) örneğinde olduğu gibi "in" edatı ile bir araya geldiğinde ası l anlarnından uzaklaşarak "öldiirmek" anlamı kazanır (Hamdallah, 1988). İngilizcede edatlar kökü aynı olan bir kelimenin farklı türleriyle birlikte kullanılabilir. Bir edat fıil formundaki bir kelimeyle, başka bir edat sıfat veya isim formundaki bir kelimeyle kullanılabilir. Örneğin, "We are.fond of somethbıg" (Bazı şeyleri çok severiz) cümlesinde "fond" (çok seven) kelimesi sıfat, "We have fondness for it" (Bmm çok seviyoruz) cümlesindeki "fondness" {sevgi) ise isim formundadır. Ayrıca edatlar yapılarına göre; bir kelimeden oluşmaları durumunda basit edat, iki veya daha fazla kelimeden oluşmaları durumunda birleşik edat adını alırlar. B. Arapçada Edadar: Arap gramerciler kelimeleri isim, fıil ve harf olmak üzere üç gruba ayırır (İbn Hişam, 1969:8). Gramercilerin "haıfi cer" olarak isirnlendirdikleri edatlar harf grubunda yer alır. 1 1 Arapçacia kelimeler; isim, fıil ve harf olmak üzere üçe ayrılır. Harfler ise kendi içinde "Hmiifiı'/-Mebimi" ve "Hımifiı'i-Meô.ni" olmak üzere iki kısma ayrılır. ''Hwlifiı'/- 182

7 PEDAGOJİK ÖNERILERLE BİRLİKfE ingilizce VEARAPÇADAKİ TEMEL EDATLARIN KARŞITSAL ÇÖZÜMLEMESi Arapçacia edaclar morfolojik açıdan iki gruba ayrılır. Birinci grupta bir ünsüz ve bir kısa ünlüden oluşan edaclar yer alı r. Ön ek görevi yapan bu edaclar kendisinden sonraki kelimeye bitişik yazılır. Kendinden sonraki kelimeye bitişik yazılan edatlar T ürkçe İngilizce Arapça içinde, tarafından, ile at, by, in, with... <...J -e doğru, için to... J gibi as, like.....!.! -e yemin olsun (Vallahi) by... j/ü İkinci grupta ise iki veya üç harfren oluşan, bicişmeyen edatlar yer alır: kendisinden sonraki kelimeye İki harften oluşan edatlar Üç harften oluşan edatlar Türkçe İngilizce Arapça Türkçe İngilizce ArapÇa -den uzakta from, awayfrom ır üsründe on ~ içinde in, at J hariç except l..u:./)b. Mebdni", herhangi bir manası olmayıp kelimeleri meydana getiren harflerdir. "Hurılfu'l-Melbıi", müsrakil bir manaifade etmeyip, ancak başka bir kelime ile bir araya geldiğ~nde mana ifade eden harflerdir (cer, cezm, ıuısb ve atıf haıfleri gibi). Arapçacia "/mnifiı'l-metlııf" şeklinde isimlendirilen harfler İngilizcede "preposition" (edat) kavramı ile karşılanmaktadır. 183

8 RAM! HAMDALLAH-HANNA TUSHYEH ÇEV.: FIGEN KERVANKAYA için in order co ~ -e doğru co, coward J! -den/-dan from 0-0 kadar un til, up to ı. > belki perhaps ~ -dığı za- when man ı.o önce, -den beri ago,for..i:ı..o Yukarıdaki edatlardan bazıları (... _J/ ü r.!.l,..i..;.., ) cins isimlerle kullanılır- ken, bazıları (uf,s:. r.)-4 J) hem cins isim hem de zamirlerle kullanılabilir. Arapçada "c,}& c)a ~"gibi edatlar ~,){:>.,~"gibi edatlardan daha sık kullanılmaktadır. Tıpkı İngilizcedeki gibi Arapçadaki ( t.y- i.j-4.j.j! uf.s: J '-:-') edatlar -"..i..;..," hariç- zamansal ve mekansal kullanıma sahiptir (Hamdallah, 1 988). 184

9 PEDAGOJlK Ö;NER.ILERLE BiRLIKTE ingilizce VE ARAPÇADAKI TEMEL EDATLA!UN KARŞITSAL ÇÖZÜMLEıVlESI 3. İngilizce Edadarın Öğreniminde Karşılaşılması Muhtemel Güçlükler Khalil (1985), Khanji (1979), Schwabe (1981), Scott ve Tucker (1974), Thahir (1987) ve Zughoul (1979) gibi yazarların hepsi İngilizcedeki edatların kendine has bir zorluğunun bulunduğunu ve öngörülemez 2 olduğunu ifade eder. Thahir (1987) İngilizcedeki edatların öğrenimi konusunda Arap öğrencilerin zorluk yaşadıklarını belirtmektedir. Arapçada bulunmayıp yalnızca İngilizcede bulunan "oj by, at" gibi edatları yeterince kavrayamamaları durumunda, öğrenci lerin Arapça mantığıyla hareket ederek İngilizcede karşılığı olduğunu düşündükleri bir edat kullanmaya yöneldhclerini ifade etmektedir. Zughoul (1979) ise edatların öğrenirnindeki zorlukların sebeplerini beş madde halinde sıralar. Ona göre ilk üç madde genel zorluklara işaret ederken son iki madde yalnızca İngilizce öğrenen Arap öğrenciler için geçerlidir. 1. En temel sebep her bir edatın birden fazla anlam taşımasıdır. 2. Aynı fıille kullanılan farklı edatlar çoksayıda yeni anlam oluşturur: "look at (bakmak, göz aunak).look after (korumak, gözermek). look up (sözlükte aramak)" vb. 3. Takahashi (1969)'ye göre anadili İngilizce olanlar, bu tür edatların (look at,!ook afier, look up, vb.} ortaya çıkışı veya kullanımı hakkında mantıklı bir aç ıklama yapamazlar. 4. Dilbilgisi-çeviri yöntemi gibi geleneksel öğretim yöntemleri öğrencileri kendi sezgileriyle çeviri yapmaya sevk eder. 5. Çeviri sorunuyla ilişkili olarak anadil (Arapça) gi rişimi 3 ortaya çıkar. 2 Ç. N.: Edatları n öngörülemez oluşuyla kasredile n, kullanımlarıyla ilgili somut kuralların olmayışı, kimi sıfat veya fıilin birden çok edatla kullaruldığı durumlarda edatlar arasın dan hangisinin tercih edileceğiyle ilgili belirli bir kriterin olmayışıdır. 3 Ç. N.: Dil giri~imi, yabancı dil öğrenim süresince; daha önceden edinilmiş olan ön bilgilerin öğrenmeyi olumsuz yönde etkilernesi şeklinde açıklanabilir. Dil girişiminde normlardan sapmadan dolayı anlaomda ifade değişikliği, iletişim bozukluğu, anlam 185

10 RAM! HAMDALLAH- HANNA TUSHYEH ÇEV.: FİGEN KERVANKAYA Anadil (Arapça) girişimi konusunda yapnkları çalışmada Scorc ve Tucker (1974) İngilizce ve Arapçada birebir örtüşen edat sayısmın aı.lığına dikkar çeker. İngilizce edatların Arapçada farklı türden çevirileri olsa da, İngilizce bir edatla ifade edilebilen Arapça edat sayısı birkaç ranedir. Edatların kullanımında yapılan hataların yaklaşık üçte ikisi anadil (Arapça) gir i şiminden, üçte biri de dil içi (İngilizce) girişiminden kaynaklanmaktad ır. Scott ve Tucker (1974) eksik edat kullanımından kaynaklanan hataların temeli~de anadil (Arapça) giriş imiyle birlikte dil içi (İngilizce) girişiminin yattığını ifa~e etmektedir. Gereksiz edat kullanımını esas olarak Arapçaya dayandınrken yanlış edat kullanımını hem Arapçanın hem de İngilizcenin yapısına dayandırmakradır. Öğrencilerin ilk olarak edatların kullanım kurallarını öğrenmek yerine sözlük anlamlarını eı.berlediği sonucuna varmaktadır. 4. Edat Kullanurunda Yapılan Hatalar Arap öğrencilerin -özellikle konuşma sırasında- İngilizce edatların kullanımında yaptığı harajar yanlş, gereksiz ve eksik edat kullanımı olmak üzere üçe ayrılır. Scorc ve Tucker (1974) yanlış edat kullan ımını bir edaon yerine yanlış anlam verecek şekilde başka bir edatın kullanılması; gereksiz edat kullanımını gerelanediği halde edat kullanılm ası ya da tek bir edat gereken yerde birden fazla eda tın kullanılı_nas ı ; eksik edat kullanımını ise gerekli olduğu halde edann cümleden ç ıkartılması şeklinde tanım lar. Aşağıda bu üç yanlış kullanım türüne örnekler verilmiştir: 1. Yanlı ş edat kullanımı : a. in the third day. (üçüncü günde) b. think in. (düşünmek) kayması ve ogrenim sürecinin aksaması gibi sonuçlar söz konusudur (bk. Öksüz, Garnı.e, "Rus Dili Öğretiminde Karşılaşılan Anadil Kaynaklı Girişim Hataları", Turkish Studies - Inrernational PeriodicaJ For The Languages, Lireramre and History of Turkish orturkic, Volume 9/6, Spring 2014, p ). 186

11 PEDAGOJİK ÖNERILERLE BİRLİKTE lngillzce VE ARAPÇADAKI TEMEL EDATLA.RJN KARŞITSAL ÇÖZÜMLElViESi c. Then he started to kill. it by his knife. (Sonra onu bıçakla öldürmeye başladı) d. One of the men sir down below the car to try to repair it. (Adamlardan biri tamir etmeyi denemek için arabanın altına oturdu) e. The time was shorc to us. (Zaman bizim için kısaydı) f. Each month begins in Sarurday. 4 (Her ay Cumartesi günü başlar) 2. Gereksiz edat kullaıumı: a. judge on things. (bir şeyleri değerlendirmek, yargılamak) b. treating with ochers. (başkalarına davranış) c. I feel with happy. (Kendimi mutlu hissediyorum) d. Factories make on littering. (Fabrikalar çevreyi kirletiyor) e. They make on illness of people. 5 (Onlar insanlarda hastalık yapıyor) 3. Eksik edat kullaıumı: a. He carne Monday. (0, Pazartesi günü geldi) b. I was born 22nd ofmay, (22 Mayıs 1978'de doğdum) 4 Ç. N.: Yanlış edat kullanımından kaynaklanan haralı cümleterin doğrusu şu şekilde olmalıydı: a. on che third day, b. think of, c. Then he srarred ro kill it with his knife, d. One of the men sit down under the car ro try ro repair ir, e. The rime was short for us, f. Each month begins on Sarurday. 5 Ç. N.: Gereksiz edat kullanımından kaynaklanan haralı cümlelerin doğrusu şu şekilde olmalıydı: a. judge things, b. treating orhers, c. I feel happy, d. Facrories make lirrering, e. They make illness of people. 187

12 RAMI HAMDALLAH-HANNA TUSHYEH ÇEV.: FIGEN KERVANKAYA. c. It is bordered from the east lran: 6 {İran' ın doğusuyla sınırı vardjr) Zughoul (1979) İngilizce öğrenen Arap öğrencilerin edat kul lanımında yaptığı hatalardan yola çıkarak şu sonuçlara ulaşmıştır: a. Bazı durumlarda İngilizcedeki bir edatın Arapçada birebir karşılığı vardır. b. Bazen Arapçada bir düşünce ifade edilirken, İngilizcede biredata karşılık gelmesi için başka bir edat (ya da herhangi bir kelime) kullanmak gerekmez. c. Genellikle öğrenciler İngilizcedeki her edatın birebir karşılığıru ezberlemeye çalış ı r. Böyle birebir yapılan çeviriler kimi zaman tam İngi lizce karşılığı verse de bu yöntemin sonuç vermediği birçok örnek.vardır. d. İngilizce bir edatı~ karşılığı Arapçada her zaman bir edat olmak zorunda değildir, onun karş ılığı farkl ı bir sözcük türü de olabilir. 5. Çözüm Önerileri Scott ve Tucker (1974) edat kullanımı konusunda kazanılacak yetk.inliğin, anadil edinimi gibi geç bir kazanım olduğuna işaret etmektedir. Her n e kadar edatlar hatalara zemin haz ı rlasa da yan lı ş kullanımla rı sebebiyle iletişimi engellemesi gibi bir durum söz konusu değildir. Arap öğrencilerin İng ilizcedeki edatları iyi bir şekilde öğ renmelerini sağlamak amacıyla İngilizce ve Arapçadaki bağlaçla r arasındaki farklılıkları ortaya koymak gerekir: 1. İngilizcede edatlar her zaman kendilerinden sonraki kelimelerden ayrı yazılırken Arapçada hem ayrı hem de bitişik yazılabilir. 6 Ç. N.: Eksik edat kullanımından kaynaklanan hacalı cümleleri n doğrusu şu şekilde olmalıydı: a. He came on Monday, b. I was bom on 22nd ofmay, 1978, c. lı is bordered from the east oflran. 188

13 PEDAGOjlK ÖNERILERLE BİRLİKIE INGILIZCE VEARAPÇADAKİ TEMEL EDATlARlN KARŞITSAL ÇÖZÜMLEMESI. 2. İngüizcede edatlar bir veya daha fazla kelimeden oluşurken Arapçacia - ikili edatlar hariç- çoğunlukla tek kelimeden oluşur. 3. Arapça edatların yapısında İngilizcede ol~ayan bir özellik vardır. Kelimenin sonundaki ünlüyü, ister kısa isrer uzun olsun, ''lusra" adı verilen kısa ünlüye çevirerek "i" sesiyle okutur. 4. İngilizcede edatlar Arapçayanazaran daha çeşididir. 5. İngilizcede edatlar farklı anlamlar içeren birimler oluşturmak üzere fıille~e veya isimlere eklenebilir. 6. Özellikle "at, in, on" gibi edatların bazı kullanımları Arapçacia bunların yerine geçen edatlada karşılaştırıldığında belirsiz ve zordur. Zughoul (1979) İngilizce öğretmenine verdiği ravsiyede, derse gerçek ve mümkün olduğunca öğrenciye uygun konularla giriş yapılması gerektiğini ifade eder. Böylece öğrencinin etkili bir iletişim kurabilmesi yani kendini doğru ifade edebilmesi için hangi edat ve zarflara ihtiyaç duyduğunun görülebilmesini ister. Öğretimin başlangıç noktası sınıf orraırudır. Yetişkinler için değilse de gününün büyük bir kısmını sınıfta geçiren öğrenci için burası gerçek bir öğrenme ortamıdır. Öğrermenin dersi yönerebilmesi için "stand ıp (kalk), sit dowıı (otur}, w ait outside ( dtjarıda bekle), go to the blackbom-d (tahtaya çık), sit b; front of Samir (Samir'in önüne otw), write in ink (mürekkep/i kalemle yaz), take off your coats (paltolamırzı çıkarmy gibi konuyla örtüşen komutlar vermesi gerekir. Zaten sıradan bir iletişim esnasında kendiliğinden ortaya çıkan, hiçbiri öğretmenin keşfı olmayan çok sayıda edat ve zarf vardır: "The spoon is in the cıp (Ktqık fincanm içindediı), john is goijig out of the shop (John dıtkklmm dı;mrı çıkıyoı), ]olm is at the barher shop (/olm berberdedü). "Kurgusal örneklerin derste yeri olmasına karşın mümkün olduğunca hayatın içinden örnekler vermeye özen gösterilmelidir. Zughoul (1979)'un edatların öğretimi ile ilgili dikkat çektiği birkaç husus daha vardır: 1. Dilciler tarafindan yapılan betimleyici nitelikteki kesin ayrımların pedagojik gramerde yeri yoktur. Dolayısıyla zarf ve edat, "Sit down" ve "He 189

14 RAM! HAMDALLAH-HANNA TUSHYEH ÇEV.: FİGEN KERVANKAYA ran down the stairs" (merdivenlerden fljağı koştu) cümlelerinde olduğu gibi rürlerine bakılmaksızın bir arada öğretilebilir. 2. Öğrencinin edatların kullanımında hata yapması olağa:ndır. Ancak dil öğretiminin esas arnacı iletişim olduğuna göre, anlaşılarnarna problemine yol açmadığı müddetçe hatalara tolerans gösterilebilir. Öğrermenin yapmas; gereken şey, öğrencinin b ürün haralarını düzelterek onu savunmaya irmek ve konuşma cesaretini kırmak yerine doğru yönlendirmelerle ilerişimi devarn ertirmek olmalıdır. 3. Anadilin etkisi her zaman olumsuz yönde olmayabilir. Öğretmen gerekli gördüğü yerlerde ve aşırı genellerneye sebep olmayacak şekilde iki dil arasındaki benzerlikten ve birebir çeviriden faydalanabilir. McCarthy (1972) edatların öğretimi sırasında karşılaşılması muhtemel güçlüklecin en aza indirilebilmesi. amacıyla birtakım önerilerde bulunmaktadır: I. Edatların öğretiminde başvurulan yöntemlerden birisi de öğrencilerin sınavlarda yaptığı ortak hataların ele alınmasıdır. Üçlü veya dörtlü bir grup edaun tek bir seferde öğretilmesi hatta öğrencilerin kendi dillerinde paralellik gösteren ifadelerle öğretim e başlanması en iyisidir. Bir grup edat "share with {pajdapnak), cope with {bttfa çıkmak), canfor with {danışmak)"; başka bir grup ''call up (aramak), get ıp (yataktan kalkmak), foo k up (sözlükte aramak), take ıtp 6rapmaya başlamak) ; diğer bir grup da "cross out (listeden silmek), figure out (çözmek), pick out {seçmek), point out (göstermek)" veya "ask for (istem ek), cal/ for (istemek), look for (aramak), vote for (oy vemıek)" şeklinde düzenlenebilir. Her gün sadece bir grup edatın öğrerilrnesi uygun olur. Öğrenciden gruptaki her biredau kullanarak cümle kurması, daha sonra bu cümleleri de tek bir yargı bildirecek şekilde birbirine bağlaması istenebilir: "!cal/ed up ]olm, after I got up fi'om my nap and looked up his phone mı'nıber" (Uyanıp telefon numarasına baktıktan sonra ]olm'u aradım). 2. Yapı ve anlam bakırnından birbirine benzeyen i(adelerden bahsedilebilir. Her biri örneklendirilerek aralarındaki farklar ortaya koyulabilir. Örneğin öğrencilerden, "on time, in time, at 8 o 'clock" ifadelerinin içinde geçtiği bir cümle kurmaları istenebilir: "If)'O ll com e to class on time, at 8 190

15 PEDAGOJlK ()NERfLERLE BiRLIKTE ingilizce VE ARAPÇADAKI TEMEL EDATU\RJN KARŞITSAL ÇÖZÜMLEMESI o 'clock, you will in time devetop a good habit" (Eğer sımfo zamrmında, saat B 'de gelirsen, zamanla iji bir alııkmılık kazamm[ olacaksın). 3. Öğrencilerin öğrendiği her bir fıil tahtaya yazılıp, yanlarına bu fıillere uyum sağlayan edatların yazılması ve içinde bu ifadeterin geçtiği cümleler kurulması veya paragrafta boş bırakılan yerlerin uygun edatlada dolduı:ulması istenebilir: a. ger_, lo ok_, rake veya b. When I arrived school 8 o'clock, I went the library, looked some books, picked two books, and read rhem one hour. Bazı fıillerin birden fazla edat alması durumunda ortaya çıkan anlam farklılıklarının öğrencilere açıklanması gerekir: "looked at some books {birkaç kitaba göz arn), looked for some books (birkaç kitap aradı), looked in same books (bazı kitaplarda aradı)." 4. Uygulamalan zenginleştirrnek ve eğlenirken öğrenmeyi sağlamak amacıyla bulmaca gibi çeşidi etkinliklerden yararlanılabilir. Sonuç olarak edatların, söz varlığının müsrakil bir ögesi olduğu ve bu şekilde öğretilmesi gerektiği anlaşıldığında öğrencilerin bu konuyu daha iyi aniayabilmesi sağ lanacaktır. Kaynakça HamdalJah, R. W. ı 988. Syntactic ejtors in written English: A study of en ors made by Arab students of English. Unpublished doctoral disserration. University oflancaster, England. Ibn Hisham, A. Y. ı969. Sharh qatr el-nada wa bel! es-sada. Edited by M. M. AbduJ Hamid. Cairo: AJ-Maktabah AJ-Tujariyyah AJ-Kubra. Khalil, A. ı985. "Interlingual and intralingual errors inarab freshman English". Bethlehem Ullicversity]ouma/4. 8-ı3. Khanji, R. ı 979. "Error analysis of A.rab srudenrs". Unpublished paper, S care University of New York, College at Fredonia, N. Y. McCarthy, K "Teaching English prepositions". TEFL

16 RAM! HAMDALLAH-HANNA TUSHYEH ÇEV.: FIGEN KERVANKAYA Pirrman, G. A Accivaring me use of English preposirions. London: Longmans. Schwabe, G. T "Oral differences in English and Arabic: A view from me ESL reacher's perspective". ERIC Docummt ED Scon, M. and Tucker, G. R "Error analysis and English-language srraregies of Arab srudems". Language Lenming T akahashi, G "Perception of space and funccion of cerrain English preposirions". Laııgunge Lenmilıg Thahir, M A contrnstive mınb sis of same syntnctic fontures in English nnd Arabic. Unpublished docroral disserration, Universiry oflndiana ar Bloomingron, Indiana. Zughoul, M. R "Teaching English preposidons". E11glisb Tenching Forum Quirk, R., Greenbaurn, S., Leech, G., and Svartvik,J Agrttmmnrofcontempornry English. Cambridge: Cambridge Universiry Press. 192