TÜRKİYE. Turizm Piyasalari 2010 Amaç. Kapsam

Transkript

1 TÜRKİYE Turizm Piyasalari 2010 Amaç Hazırlanan çalışmanın amacı, Türkiye nin turizm profilinin, konaklama tesislerinin dağılımının, mevcut ve gelecek dönemdeki otel projelerinin araştırılmasıdır. Kapsam Bu çalışma, tüm Türkiye için genel ekonomik yapı ve turizm potansiyeline ait verilerin yanı sıra, turizm sektöründeki kimlikleriyle öne çıkmış ya da öne çıkmaya aday olan Adana, Afyon, Aydın, Balıkesir, Bolu, Bursa, Çanakkale, Denizli, Diyarbakır, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, Mersin, Kayseri, Kocaeli, Konya, Nevşehir, Trabzon ve Van illerinin konaklama tesislerinin dağılımı, sayısı ve bu tesislerdeki konaklama istatistiklerinin araştırılmasını kapsamaktadır. Yöntem Bu araştırma raporu hazırlanırken, özel ve resmi kurumların veritabanlarına ulaşılmış, Türkiye de turizm sektörü için kapsamlı bir literatür araştırması yapılmıştır.

2 Türkiye Genel Sosyo - Ekonomik Görünüm Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Nüfus TÜİK tarafından yapılan Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi ne göre Türkiye nin 2010 itibariyle nüfusu yaklaşık olarak kişidir yılına ait nüfus artış hızı %0,13 tür. Nüfus yapısının %70 inin 40 yaş altı genç nüfusun oluşturduğu Türkiye, nüfus büyüklüğü olarak dünya ülkeleri sıralamasında 12. sırada yer almaktadır. Tablo 1 Nüfus Verileri Türkiye (milyon kişi) Nüfus Nüfus (Tahmini) ,05 73,00 76,60 85,40 Kaynak: TÜİK, 2011 Ekonomi Bir ülkenin ekonomik açıdan temel göstergeleri o ülkedeki diğer sektörlerle de bağlantılıdır. İstanbul Gayimenkul Değerleme olarak sağdaki tabloda verdiğimiz Türkiye ekonomisine ait temel veriler, ülkedeki turizm potansiyeli ve otellerin arz-talep dengesiyle direkt olarak ilgilidir. Tablo 2 bu verilerin özetini içermektedir. Tablo 2 Temel Ekonomik Göstergeler Reel GSYH Büyümesi 5,3 9,4 8,4 6,9 4,7 0,8-4,7 7,8 Tüketici Fiyatları Enflasyonu (ort. %) 25,3 8,6 8,2 9,6 8,8 10,4 6,5 8,7 Bütçe Dengesi (GSYH nın (%)si) -8,8-5,2-1,1-0,6-1,6-1,8-5,5-3,6 Cari İşlemler Dengesi (GSYH nın (%)si) -2,5-3,7-4,6-6 -5,8-5,7-2,3-5,2 Kısa Vadeli Faiz Oranı (ort. %) 48 21, ,2 6,6 TL/$ Ortalama Döviz Kuru 1,493 1,422 1,341 1,431 1,302 1,293 1,547 1,546 $/ Ortalama Döviz Kuru 0,89 0,80 0,80 0,80 0,73 0,68 0,72 0,75 Kaynak: IMF, Eurostat 2011 Dış Ticaret Dış ticaret, ithalat ve ihracattan oluşur ve dış ülkelerle mal bazında yapılan ticaret rakamlarını içerir. Bir ülkenin ekonomik ilişkilerinin önemli bir bölümünün, dış ticaret istatistiklerinde gözlemlenmesi mümkündür. Tablo 3 Dış Ticaret Tablo 3 te, Türkiye nin son on yıldaki ithalat ve ihracat rakamları verilmiştir. Hem ihracat hem de ithalat rakamları 2009 yılına kadar artmaya devam etmiş olup, 2009 yılında iki rakamda da düşüş gözlenmiştir yılı itibariyle hem ithalat hem de ihracatta bir artış gözlenmektedir. Kaynak: TÜİK, 2011 Tablo 4 Gayrisafi Yurtiçi Hasıla Gayrisafi Yurtiçi Hasıla Tablo 4 te Türkiye nin GSYH nın 2006 ve 2010 yılları arasındaki değişimi görülmektedir. IMF verilerine göre 2010 yılında Türkiye dünya sıralamasında 16. büyük ekonomi haline gelmiştir yılına ait GSYH 736 Milyar $ dır. /1 Kaynak: TÜİK, 2011

3 Gayrisafi Yurtiçi Hasılanın Sektörel Dağılımı Tablo 5, Türkiye nin 2006 ve 2009 yıllarındaki GSYH sını ve GSYH sının ana sektörlere dağılımını göstermektedir. Buna göre, 2006 yılında GSYH içindeki en büyük paya sahip olan hizmetler sektörü, 2009 yılında da sahip olduğu payı arttırarak lider konumunu korumuştur. Tablo 5 Gayrisafi Yurtiçi Hasıla nın Sektörel Dağılımı GSYH içindeki % si GSYH, Milyon $ Tarım Sanayi Hizmetler Diğer Yıllar Türkiye Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması GSYH ın Sektörel Dağılımı GSYH ın Sektörel Dağılımı Kaynak: TÜİK, 2011 Türkiye de Turizm Tablo 6 Turizm Gelirleri Tablo 6 da Türkiye nin 2006 ve 2010 yılları arasındaki turizm gelirleri verilmiştir yılında Türkiye ye giriş yapan turist sayısı 26 milyon kişinin üzerinde hesaplanmış olup, turizm geliri önceki yıla oranla %18 lik bir artış göstererek, GSYH içinde %3 lük payı ile yaklaşık 22 milyar$ olarak hesaplanmıştır yılında ise gelen turist sayısı 27 milyonu geçerek, turizm gelirlerinin GSYH içindeki payı %3,5 a yükselmiş, 21,5 milyar $ lık turizm geliri elde edilmiştir verilerine göre 2010 yılına ait Turizm Geliri 20,8 milyar $ dır. /2

4 Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Turizm Gelirinin Gayrisafi Yurtiçi Hasıla ve İhracat İçindeki Payı Tablo 7 de, Turizm sektörünün, hizmetler sektörü içindeki payı gösterilmektedir. Turizm sektörünün 2001 yılından itibaren 2007 yılına kadar azalarak %5,1 den %2,8 e düşmüş sonra tekrar yükselişe geçerek 2009 yılında %3,4 olmuştur. Tablo 8 de, Turizm sektörünün, ihracat gelirleri içindeki payı gösterilmektedir. Turizm sektörünün payı GSYH içindeki payına paralel olarak değişim göstermiş olup, 2009 yılında %20,8 e yükselmiştir. Tablo 7 Turizm Gelirinin GSYH İçindeki Payı (%) Tablo 8 Turizm Gelirinin İhracat İçindeki Payı (%) Kaynak: TÜİK, 2011 Türkiye deki Turizmin Dünya Turizmindeki Yeri 2009 yılında gelen yabancı turist sayısında Türkiye 7. sıraya yükselerek Almanya ve Meksika yı geride bırakmıştır. Turizm gelirlerinde ise geçen seneye göre bir sıra yükselerek 9. sıraya oturmuştur. Türkiye nin 2009 yılı turizm geliri 21,3 Milyar Dolar olarak kaydedilmiştir. Türkiye nin 2009 yılı gelen yabancı turist sayısı ise 25,5 milyon kişidir. Tablo 9 Gelen Yabancı Turist Sayısı 2009 (İlk 10 Ülke) Tablo 10 Dünya da Turizm Gelirleri 2009 (İlk 10 Ülke) Ülke Milyon Kişi Ülke Milyar $ 1 Fransa 74,2 2 A.B.D. 54,9 3 İspanya 52,2 4 Çin 50,9 5 İtalya 43,2 6 İngiltere 28,0 7 Türkiye 25,5 8 Almanya 24,2 9 Malezya 23,6 10 Meksika 21,5 1 A.B.D. 94,2 2 İspanya 53,2 3 Fransa 48,7 4 İtalya 40,2 5 Çin 39,7 6 Almanya 34,7 7 İngiltere 30,1 8 Avustralya 25,6 9 Türkiye 21,3 10 Avusturya N/A Kaynak: WTO, 2010 /3

5 Turist Profili Tablo 11 de, Türkiye ye 2001 ve 2010 yılları arası gelen yerli ve yabancı turist sayıları verilmiştir. Yabancı turist sayısında 2009 yılındaki krize rağmen, %3 lük bir artış gözlenmiştir. Yurtdışında ikamet eden yerli turist sayısında ise artış %2 düzeyinde kalmıştır. Dünya Turizm Örgütü nün 2011 de yayınladığı rapora göre, Avrupa da gelen turist sayısında 2009 yılına göre %3,2 lik bir artış gerçekleşmiş olup, gelen yerli ve yabancı turist sayısı toplamında Türkiye için bu değişim %3,2 lik bir artış olarak gerçekleşmiştir. Tablo 11 Türkiye ye Gelen Yerli ve Yabancı Turist Sayısı Yabancı Turist Sayısı Değişim Yerli Turist Sayısı Değişim % % % % % % % % % % % % % % % % % % Kaynak: Kültür ve 2011 Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Tablo 12 Türkiye ye Gelen Yerli ve Yabancı Turist Sayısı ve Kişibaşına Ortalama Harcama 2010 yılının başlarında son dönemlerini yaşadığımız global kriz döneminde, petrol fiyatlarının artması ve kur farklarındaki ani oynamalar sebebiyle Avrupa başta olmak üzere tüm dünyada turizmin büyümesinde bir gerileme olmuştur yılından itibaren tüm dünyada olduğu gibi Türkiye de bir toparlanma dönemine girmiştir. Tablo 12, 2001 ve 2010 yılları arası gelen yerli ve yabancı turistlerin sayısını ve yapılan kişibaşına harcamayı göstermektedir. Son yıllarda gelen yabancı turist sayısında bir artış gözlense de, yapılan ortalama harcamalarda düşüş görülmektedir yılında 580 $ olan kişibaşına harcama 2010 yılında %5,8 oranında azalarak 546 $ olmuştur. Yurtdışında ikamet eden ve Türkiye ye gelen yerli turist harcamalarında ise bir son yıllara bir değişim gözlenmemiştir yılında kişibaşına yapılan harcama $ iken 2010 yılında bu rakam aynı kalmıştır. /4

6 Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Türkiye ye 2010 yılında 150 nin üzerinde farklı ülkeden yaklaşık 28,5 milyon yabancı turist giriş yapmıştır. Tablo 13, Türkiye ye gelen yabancı turistlerin milliyet dağılımında ağırlıklı olan ülkeleri göstermektedir. Bu ülkeler arasında, Almanya %15 lik payı ile birinci sırada yer alırken, Rusya %11 ile ikinci sırada, İngiltere ise %9 ile üçüncü sırada yer almaktadır. Tablo 14 te Türkiye ye gelen yabancı turistlerin tercih ettikleri ilk 5 bölge verilmiştir. Bu bölgeler arasında en fazla tercih edilen bölge, Antalya nın Alanya ilçesidir. Tablo 13 Turistlerin Milliyet Dağılımı (İlk 10 Ülke) Tablo 14 Türkiye de Tercih Edilen İlk 5 Bölge Kaynak: Kültür ve 2011 Tablo 15 Yabancı Turistlerin Türkiye ye Geliş Nedenleri (%) Gezi, Eğlence 48,1 Ziyaret 5,3 Dini 4,0 Toplantı, Konferans, Kurs, Seminer 3,9 Transit 3,5 Görev 2,4 Sportif İlişkiler 2,2 Kültür 1,2 Sağlık 0,9 Eğitim (2003 ten itibaren) 0,6 Alışveriş 0,6 Ticari İlişkiler, Fuar 0,4 Diğer 9,1 Kaynak: TÜIK, 2011 Tablo 16 Yabancı Turistlerin Türkiye ye Geliş Nedenlerinden Bazıları Tablo 15, yabancı turistlerin Türkiye ye geliş nedenlerini göstermektedir. Geliş nedenleri arasında gezi ve eğlence amaçlı gelişlerin oranı %48 dir. İkinci sırada yakınları ya da arkadaşları ziyaret amacıyla gelişler yer almaktadır. Tablo 16, geliş nedenlerinden bazılarının bütün içindeki oranlarını ve son 2001 yılından günümüze nasıl bir artış ya da azalış izlediklerini göstermektedir. Son yıllarda kültür ve ziyaret amaçlı gelişlerin oranı artışa geçerken, alışveriş ve toplantı amaçlı gelişlerin oranında düşüş gözlenmektedir. /5

7 Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Turizm Türleri Günümüzde turizmin yarattığı ekonomik, sosyal, kültürel ve politik etkiler, özellikle uluslararası ekonomik ve politik ilişkilerde oynadığı rol giderek önem kazanmaktadır. Bu durum, yalnız uluslararası turizm hareketinden büyük pay alan gelişmiş ülkelerde değil, aynı zamanda gelişmekte olan ülkelerde de turizme verilen önemi artırmaktadır. Turizm, uluslararası ölçekte geniş istihdam olanakları yaratan bir sektördür ve Dünya da yaklaşık 300 milyon insanı istihdam etmektedir. Başka bir ifadeyle; Dünya da her 16 çalışandan biri turizm sektöründedir ve tüm uluslararası sermaye yatırımlarının yaklaşık %7 si turizm alanına yapılmaktadır. Bu bağlamda Dünya da ve Türkiye de turizme verilen önem artmakta, turizm eğilimleri çeşitlilik kazanmakta, yeni yerler yeni turizm türleri insanların ilgisini çekmektedir. Bu bölümde Türkiye de var olan turizm türleri incelenecektir. Kültür ve Tarih Turizmi Kültür ve tarih turizmi, doğal ve tarihsel kültür varlıklarını, kültürel etkinlikleri ve güncel sanat eserlerini bazı sosyo-ekonomik olguları turistik bir ürün biçiminde gezginlerin hizmetine sunan bir turizm anlayışıdır. Yalnızca tarihsel olanı değil, günceli de kapsayan bir turizm türüdür. Kültür ve tarih turizmi kapsamında, mevcut veya potansiyel öneme sahip illeri araştırırken, illerin sahip oldukları sit alanları ve kültür ve tabiat varlıklarının sayısı ve çeşitliliğine ait verileri incelemek gerekmektedir. Türkiye de onaylı, kentsel, arkeolojik ve doğal olmak üzere toplam adet sit alanı bulunmaktadır. Bu sit alanları için ilk 10 il ve sahip oldukları sit alanlarının sayısı aşağıdaki gibidir. Kültür ve Onaylı Tescilli Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıkları nın %32 si İstanbul sınırları içinde yer almaktadır. diğer iller Tablo 18 de listelenmiştir. Tablo 17 Sit Alanlarının Dağılımı (İlk 10 İl) Tablo 18 Kültür ve Tabiat Varlıkları Dağılımı (İlk 10 İl) İl Sit Alanı Sayısı İl Kültür ve Tabiat Varlıkları Sayısı İzmir 795 İstanbul Muğla 698 Bursa Konya 653 İzmir Ankara 560 Muğla Antalya 487 Balıkesir Şanlıurfa 323 Antalya Mersin 310 Ankara Çanakkale 304 Karabük Eskişehir 290 Trabzon Afyon 281 Kastamonu Türkiye Toplam Türkiye Toplam Kaynak: Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 2011 /6 I G D

8 Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Uluslararası önem taşıyan ve bu nedenle takdire ve korunmaya değer doğal oluşumlara, anıtlara ve sitlere Dünya Mirası statüsü tanınmaktadır yılı sonu itibariyle Dünya genelinde UNESCO Dünya Miras Listesi ne kayıtlı 890 kültürel ve doğal varlık bulunmakta olup bunların 689 tanesi kültürel, 176 tanesi doğal, 25 tanesi ise karma (kültürel/doğal) varlıktır. Ülkemiz, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü nün sorumluluğu altında yürüttüğü çalışmalar neticesinde bugüne kadar UNESCO Dünya Miras Listesi ne 9 adet varlığın alınmasını sağlanmıştır. Bu varlıklar, Tablo 19 da gösterilmiştir. Tablo 19 UNESCO Dünya Miras Listesi nde Türkiye Tarihi Yarımada Safranbolu Hattuşaş Nemrut Dağı Xanthos-Letoon Divriği Ulu Cami ve Darüşşifa Truva Antik Kenti Pamukkale, Hierapolis Göreme Milli Parkı ve Kapadokya İstanbul Karabük Çorum Adıyaman Antalya-Muğla Sivas Çanakkale Denizli Nevşehir Kaynak: Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 2011 Kültür ve tarih turizmi nin bölgede ne kadar aktif olup olmadığının bir diğer göstergesi de, müze ve ören yerlerinin sayıları ve buraları ziyaret eden yıllık ziyaretçi sayılarıdır. Kültür ve Kültür Varlıkları ve Müzeler Müdürlüğü nden alınan verilere göre 2010 yılında en çok ziyaret edilen müzeler ve ören yerleri Tablo 20 ve 21 de gösterildiği gibidir yılında en çok ziyaret edilen müzeler Topkapı ve Ayasofya müzeleridir. Son yıllarda artan ziyaretçi sayısıyla dikkat çeken Mevlana Müzesi, 2010 yılında bir önceki yıla oranla %15 lik bir artış kaydederek yaklaşık ziyaretçiyi misafir etmiştir. En çok ziyaret edilen ören yeri sıralamasında ziyaretçiyle İzmir Efes Harabeleri ilk sırada yer alırken, Unesco Dünya Miras Listesi nde yer alan Pamukkale ve Hierapolis Antik Kenti ikinci sırada yer almaktadır yılında Türkiye deki tüm müzeleri ve ören yerlerini toplam yaklaşık kişi ziyaret etmiştir. Tablo 20 En Çok Ziyaret Edilen Müzeler (İlk 10 İl) Müze Adı İl Ziyaretçi Sayısı (2010) Topkapı Müzesi İstanbul Ayasofya Müzesi İstanbul Mevlana Müzesi Konya Noel Baba Müzesi Antalya Kariye Müzesi İstanbul Anadolu Medeniyetleri Müzesi Ankara Arkeoloji Müzesi İstanbul Sualtı Arkeoloji Müzesi Muğla Efes Müzesi İzmir Hacı Bektaş Müzesi Nevşehir Tablo 21 En Çok Ziyaret Edilen Ören Yerleri (İlk 10 İl) Ören Yeri İl Ziyaretçi Sayısı (2010) Efes Örenyeri İzmir Hierapolis Örenyeri Denizli Göreme Örenyeri Nevşehir Myra Örenyeri Antalya Kaymaklı Örenyeri Nevşehir Troya Örenyeri Çanakkale Aspendos Örenyeri Antalya St. Jean Anıtı İzmir Bergama Örenyeri İzmir Alanya Kalesi Antalya /7

9 Deniz Turizmi Tablo 22 Mavi Bayraklı Plajlar, Marinalar ve Yatlar (2011) Türkiye sahip olduğu coğrafi konum itibariyle 4 ayrı denize kıyısı olan bir ülkedir. Bu sebeple, hem kıyı turizmi hem de yat turizmi açısından oldukça yüksek potansiyele sahiptir. Türkiye de 2010 yılı itibariyle Turizm ve Kültür Bakanlığı onaylı toplam 314 adet mavi bayraklı plaj, 14 adet mavi bayraklı marina ve 10 adet mavi bayraklı yat bulunmaktadır. Bunların illere dağılımı aşağıda gösterilmiştir. Plajlar Antalya 174 Muğla 73 Aydın 20 İzmir 28 Balıkesir 17 Çanakkale 5 Mersin 5 Tekirdağ 1 Toplam 314 Marinalar Antalya 5 Muğla 7 Aydın 2 Balıkesir 1 İstanbul 2 Toplam 14 Yatlar Antalya 7 Muğla 2 Balıkesir 1 Toplam 10 Kaynak: Mavi Bayrak Türkiye, 2011 Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Türkiye kıyıları yat turizmi potansiyeli yüksek olan alanlardandır. Pek çok kıyısının sahip olduğu koylar ve bu koyların doğal peyzaj özellikleri, kıyı boyunca var olan antik kentler ve diğer kültürel değerler bu potansiyeli desteklemektedir. Tablo 23 Onaylı Yat İşletmeleri nin 2001 ve 2009 yılları arasındaki sayısı ve kapasitelerini göstermektedir. Tablo 23 Belgeli Yat İşletmeleri Yat Sayısı Yerli Yatak Sayısı İŞLETME BELGELİ Yat Sayısı Yabancı Yatak Sayısı Toplam İşletme Belgeli Yat Sayısı Yatak Sayısı , , , , , , , , , Yerli ve yabancı turistlerin önemli bir çoğunluğu Türkiye yi ziyaretlerinde denizyolunu ulaşım şekli olarak tercih etmektedirler. Kültür ve ndan 2011 de alınan sınır istatistiklerine göre Türkiye ye yapılan giriş sayısında denizyolu ile yapılan girişler, 2006 ve 2010 yılları arasında tüm giriş türleri içinde % 6 lık bir orana sahiptir. Tablo 24 Türkiye ye Yapılan Yerli ve Yabancı Turist Girişlerinde Denizyolu ile Ulaşım Tercihi Denizyolu ile Giriş Sayısı Toplam Giriş Sayısı Denizyolu İle Giriş Yapanların Toplam İçindeki Payı % 6, % 6, % 6, % 6, % 6,16 /8

10 Doğa Turizmi Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Turizm sektörü, dünyada ve Türkiye de doğa, özgün kimlik ve aktif tatil arayışının giderek arttığı yeni bir süreç içine girmiştir. Türkiye sahip olduğu çok zengin doğal değerler ile doğa turizmine yönelik büyük bir potansiyeli de bünyesinde barındırmaktadır. -Yayla Turizmi Türkiye, sahip olduğu uygun iklimsel özellikler, peyzaj değerleri, kırsal ögelerin ağırlık kazandığı geleneksel yaşam biçimi ile yayla turizmine son derece elverişlidir. Kültür ve tarafından Türkiye de yayla turizmi, odak turizm yerine diğer yakın turizm türlerini destekleyici bir tür olarak değerlendirilmektedir. Yayla turizminde kalış süresinin uzatılması ve bu turizm türünün desteklenmesi için Bakanlık tarafından Yayla Turizmi Gelişme/Eylem Bölgeleri nin belirlendiği bir Turizm Stratejisi oluşturulmuştur. Tablo 25 Yayla Turizm Merkezi Bulunan İller İl Yayla T.M. Sayısı Ordu 5 Trabzon 5 Giresun 3 Sinop 3 Artvin 2 Rize 2 İl Yayla T.M. Sayısı Antalya 1 Bayburt 1 Gaziantep 1 Gümüşhane 1 Toplam 24 -Botanik Turizmi Botanik turizmi, farklı bitki çeşitlerini ve coğrafi özellikleri incelemek amacıyla oluşmuş olan bir turizm şeklidir. Çeşitli coğrafi özellikleri, coğrafi farklılığın getirdiği iklim çeşitliliği, üç kıta arasında doğal bir köprü olmasıyla, Anadolu Yarımadası, dünyada benzerine az rastlanan bir bitki çeşitliliğine sahiptir. Avrupa nın tamamında varolan bitki türlerinin sayısı toplam adet iken bu sayı ülkemizde adettir. Türkiye de bitki çeşitlerinin fazla olması botanik turizmi için oldukça elverişli alanlar sağlamaktadır. Bu tür zenginliklere ev sahipliği yapan ülkemizde botanik turizmi yabancı ülkelerden gelen botanikçiler tarafından oldukça rağbet görmektedir. Botanik turizminin yapıldığı mevcut ve potansiyel bitki alanlarından Akdeniz bitki alanı, Akdeniz ve Ege Bölgesi ni kapsamaktadır. Sibirya-Avrupa bitki alanı, Marmara ve Karadeniz Bölgesi ni ve Turan-İran bitki alanı ise İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgesini içine almaktadır. -Mağara Turizmi Turizm çeşitliliği açısından Türkiye deki mağaralar, önemli bir potansiyel oluşturmaktadır. Türkiye nin % 40 ı, mağara oluşumları açısından önemli bir nitelik olan karstlaşmaya uygun kayalardan meydana gelmiştir. Erimeye uygun kayaların kapladığı alan ve bu alanlarda tespit edilen mağara sayısının oranına göre Türkiye de den fazla mağaranın bulunabileceği öngörülmektedir. Türkiye nin en uzun mağarası, 16 km den fazla olan Isparta daki Pınargözü Mağarası; en derin mağarası ise ile Mersin deki Peynirlikönü Mağarası dır. Türkiye de, 14 adet direkt ziyaretçi girişine, 12 adet ekipmanla ve rehber eşliğinde girişlere ve 7 adet ekipmanla ve profesyonel ziyaretçi girişlerine olmak üzere toplam 15 ayrı ilde 33 adet Kültür ve onaylı mağara bulunmaktadır. İl Mağara Adı /9 Tablo 26 Direkt Ziyaretçi Girişine Açık Mağaraların Bulunduğu İller Antalya Bartın Burdur Denizli Gümüşhane Isparta Karabük Kırklareli Konya Tokat Zonguldak Damlataş, Zeytintaşı ve Dim Gürcüoluk İnsuyu Kaklık ve Dodurgalar Karaca Zindan Mencilis Dupnisa Tınaztepe Ballıca Gökgöl

11 Spor Turizmi Dünyanın önde gelen turizm ve spor örgütleri, Dünya turizm gelirinin % 32 sinin spor turizminden kaynaklandığı görüşünde uzlaşmaktadırlar. Son yıllarda turizmle ilişkisi gittikçe artan sportif aktiviteler, Türkiye nin turizmde gelişme potansiyeli olan alanlardan biri olarak ortaya çıkmaktadır. Türkiye İstatistik Enstitüsü nün 2009 yılında gerçekleştirdiği Yabancı Ziyaretçiler Anketi ne göre Sportif aktiviteler/ilişkiler amacı ile gelen yabancı turist sayısı yaklaşık kişi olarak tespit edilmiştir. Bu rakam Türkiye ye 2008 yılında gelen toplam yabancıların % 1,2 sini oluşturmaktadır. -Golf Turizmi Türkiye, son yıllarda art arda hizmete giren uluslararası nitelikteki golf tesisleriyle bir golf merkezi konumuna dönüşmüştür yılına ait tahmini rakamlara göre golf turizminden kazanılan gelir 200 bin Euro civarındadır. Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Türkiye de golf tesisleri çoğunlukla sahile yakın yüksek kapasiteli zengin yeme-içme, alışveriş, eğlence olanaklarının sunulduğu konaklama tesislerinin yakınında bulunmaktadır. Kültür ve ndan alınan verilere göre Turizm İşletme Belgeli 6 adet, Turizm Yatırım Belgeli 9 adet Golf Tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerden 8 tanesi Antalya da yer almakta, tamamına yakını Belek ilçesinde bulunmaktadır. Golf tesislerinin yoğunlaştığı diğer il ise sahip olduğu 4 tane golf tesisi ile İstanbul dur. Tesislerin yatırım aşamasında olduğu iller Ankara, Aydın ve Muğla dır. Tablo 27 Dağcılık Turizmine Elverişli Dağlar -Dağcılık Kendine has fiziki yapısı ve çeşitlilik gösteren coğrafyası ile Türkiye, sahip olduğu dağları ile dağcılık sporu için oldukça önemli bir ülkedir. Yükseklikleri 3000 m ile 5000 m arasında değişen ve dağcılık sporu için yoğun talep gören dağlar Ağrı Dağı, Beydağı, Erciyes Dağı, Bolkar Dağları, Aladağlar, Kaçkar Dağı, Mercan Dağı ve Süphan Dağıdır. Bu dağların bulunduğu bölgelerde yaklaşık 25 adet dağcılık merkezi bulunmaktadır. -Akarsu ve Rafting Turizm Zengin doğal kaynaklarına sahip olan Türkiye, su sporları (rafting, kano ve nehir kayağı) için ziyaretçilerine önemli bir akarsu turizmi potansiyeli sunmaktadır. Türkiye deki tarihi, arkeolojik, kültürel varlıklara entegre olan akarsu turizmi, çevreyle ve diğer turizm çeşitleriyle bir bütün oluşturmaktadır. Türkiye de irili ufaklı yüzlerce akarsu bulunmakta olup, bir çoğu akarsu sporlarına elverişli yapıdadır. Yeryüzünün en hızlı akan nehirlerinden biri olan Çoruh Nehri dünyaca tanınmakta olup, 1993 yılında 28 ülkeden 300 sporcu, bilim adamı ve basın mensubunun katıldığı 4. Dünya Akarsu Şampiyonasına ev sahipliği yapmıştır. Rafting turizmine uygun akarsular, Artvin Çoruh Nehri, Artvin Altıparmak (Barhal) Çayı, Rize Fırtına Deresi, Antalya Köprüçay, Antalya Manavgat Çayı, İçel Dragon Çayı, İçel Göksu Nehri, Muğla Dalaman Çayı, Kayseri Zamantı Irmağı ve Alanya Dim Çayı dır. -Hava Sporları Türkiye, yamaç paraşütü, yelken kanat, planör, paraşüt, balon gibi hava sporları meraklıları için yüksek potansiye sahip bir ülkedir. Türkiye de en çok talep gören hava sporlarından biri olan yamaç paraşütü yapılacak bölgeler, başta Muğla Ölüdeniz-Babadağ ve Antalya Kaş olmak üzere, Denizli Pamukkale, Ankara Gölbaşı, Bolu Abant, Isparta Eğirdir, Kayseri Ali Dağ, Eskişehir İnönü dür. -Su Altı Dalış 4 ayrı denize komşu olan Türkiye, çok çeşitli dalış noktasına sahiptir. Bunlardan Bodrum, Kaş, Kalkan, Datça, Kemer, Gökçeada, Ayvalık ve Saroz başta olmak üzere, 50 inin üzerinde farklı dalış noktası bulunmaktadır. /10

12 Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Kış Turizmi Türkiye de, turizm hareketleri Ege ve Batı Akdeniz kıyılarında yoğunlaşmaktadır. Kültür ve, değişen turizm tercihlerine cevap verebilmek ve turizmin dengeli dağılımını sağlamak, turizmin çeşitlendirilmesi ve kullanılmayan potansiyeli hizmete sunmak amacıyla çalışmalar yapmaktadır. Yeni turizm politikaları uyarınca, turizm yatırımlarının yoğunlaştığı kıyı yöreleri dışında özellikle İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Karadeniz bölgelerinde varolan turizm olanaklarının değerlendirilmesi ve bu yörelerin ekonomisine turizm yoluyla katkıda bulunulması amaçlanmaktadır. Bu çalışmalar içinde yer alan en önemli projelerden biri de Türkiye deki dağ ve kış turizmi olanaklarının turizmde değerlendirilmesidir. Kış turizmine yönelik kaynakların iç ve dış turizm adına değerlendirilmesi amacıyla Bakanlar Kurulu, Turizm Teşvik Kanunu na dayanarak 20 adet kış sporları yapılabilcek bölgeyi Kış Sporları Turizm Merkezi olarak ilan etmiştir. Kültür ve tarafından turizmi çeşitlendirme hedefi doğrultusunda gerçekleştirilen alt yapı, çevre, tanıtım ve yatırım faaliyetleri özellikle Orta ve Doğu Anadolu da Palandöken, Erciyes, Sarıkamış gibi kış ve dağ turizmi merkezlerinde yoğunluk kazanmaktadır. Bu çalışmalar sonucunda Palandöken kış turizmi alanında geleneksel kayak merkezi olan Uludağ ın en büyük rakibi durumuna gelmiştir. Erciyes teki konaklama tesislerinin doluluk oranı da %100 e yaklaşmıştır. Sekiz ay süren sezonu ve kayak için ideal doğal özellikleriyle Palandöken ve Erciyes e yatırımlar artarken, Sarıkamış da geleceğin kayak merkezi olmaya aday olmuştur. Tablo 28 Kış Turizm Merkezi Bulunan İller İl Kış Sporları Turizm Merkezleri Aksaray Hasandağı Kış Sporları Turizm Merkezi Antalya Alanya Akdağ Kış Sporları Turizm Merkezi Antalya Alanya Akseki Turizm Merkezi Bayburt Kop Dağı Turizm Merkezi Bitlis Sapgör Kış Sporları Turizm Merkezi Bolu Köroğlu Dağı Turizm Alanı Bursa Uludağ Kış Sporları Turizm Merkezi Çankırı Ilgaz Kadınçayırı KTKGB Erzincan Ergan Dağı KTKGB Erzurum Palandöken Kış Sporları Turizm Merkezi Gümüşhane Zigana Turizm Merkezi Gümüşhane Çakırgöl Turizm Merkezi Isparta Davraz Dağı Kış Sporları Turizm Merkezi Kars Sarıkamış Süphan Turizm Merkezi Kastamonu Ilgaz Kış Sporları Turizm Merkezi Kayseri Erciyes Kış Sporları Turizm Merkezi Kocaeli Kartepe Turizm Merkezi Mersin Tarsus Gülek Karboğazı KTKGB Muğla Fethiye Seki-Eren Dağı Kış Sporları Turizm Merkezi Samsun Ladik Akdağ Kış Sporları Turizm Merkezi Bütün bu çalışmalarla, bugün Türkiye de bulunan yaklaşık kış turizmi yatak kapasitesinin artırılarak düzeyine çıkarılması ve turizmin bu yörelere kaydırılması planlanmaktadır. Turizmde aşama yapmış Fransa ve İtalya gibi Akdeniz ülkeleri ile Avusturya örnek alındığında dağ ve kış turizmine hizmet veren yatak sayısı toplamının genel yatak sayısı içinde 1/2 ile 1/4 oranında yer tuttuğu görülmektedir. Türkiye için ise bu oranın önümüzdeki 5 yıllık dönemde 1/10 düzeyinde olması planlanmaktadır. / 11

13 Termal Turizmi Türkiye jeotermal kaynak zenginliği ve potansiyeli açısından Dünya da ilk yedi ülke arasında yer almakta olup, Avrupa da birinci sıradadır. Termal turizmi, 12 ay turizm yapma imkanı, tesislerde yüksek doluluk oranına ulaşılması, yüksek istihdam oluşturulması ve diğer alternatif turizm türleri ile kolay entegrasyon oluşturarak dengeli bölgesel turizm gelişmesinin sağlanması açısından fırsatlar sunmaktadır. Tablo 29 Termal Turizm Yapılabilen İller Türkiye de 46 ilde 190 civarında kaplıca tesisi bulunmaktadır. Kültür ve ndan termal turizm amacına yönelik olarak (Sağlık Bakanlığı nca kür merkezi yapılması uygun görülen) Turizm Yatırım Belgesi almış 10 tesisin toplam yatak sayısı 2.461, Turizm İşletme Belgesi almış 30 tesisin yatak sayısı ise dir. Yaklaşık olarak yatak kapasiteli 156 tesis ise yerel idare tarafından belgelendirilmiştir. Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Aşağıdaki tablo, Onaylı Turizm İşletme Belgeli 34 adet tesisin 2011 Nisan ayı itibariyle illere dağılımını göstermektedir. Tablo 30 Onaylı Termal Tesislerin İllere Dağılımı* Kongre Turizmi İl Onaylı Termal Tesisler Toplam Tesis Sayısı Afyon 2 adet 5 yıldızlı otel 2 Amasya 1 adet 2 yıldızlı otel 1 Ankara 1 adet 5 yıldızlı, 3 adet 3 yıldızlı ve 1 adet 2 yıldızlı otel 5 Aydın 1 adet 3 yıldızlı otel 1 Balıkesir 2 adet 5 yıldızlı, 2 adet 4 yıldızlı ve 1 adet 3 yıldızlı otel 5 Bolu 1 adet 4 yıldızlı otel 1 Bursa 1 adet 5 yıldızlı otel, 1 adet 4 yıldızlı otel 2 Çorum 1 adet 4 yıldızlı otel 1 Denizli 2 adet 5 yıldızlı otel, 3 adet 4 yıldızlı otel 5 Hatay 1 adet 5 yıldızlı otel 1 İzmir 2 adet 5 yıldızlı otel 2 Kırşehir 1 adet 3 yıldızlı otel 1 Manisa 1 adet 4 yıldızlı otel 1 Nevşehir 1 adet 5 yıldızlı ve 2 adet 4 yıldızlı, 1 adet 3 yıldızlı ve 1 adet 2 yıldızlı otel 5 Samsun 1 adet 4 yıldızlı otel 1 *Raporun yazıldığı tarih itibariyle Kültür ve tarafından yatak kapasiteleri henüz açıklanmadığı için tablodaki rakamlar, yukarıdaki rakamlardan daha günceldir. Türkiye nin, Avrupa ve Asya nın birleştiği yerde konumlanması, Türkiye yi toplantı ve kongrelere uygun bir mekan yapmaktadır. Tablo 31 Onaylı Kongre Merkezleri İl Toplam Kapasite (kişi) İl Toplam Kapasite (kişi) Türkiye, birinci sınıf otel konaklama ve konferans tesisi zenginliği, dünyanın belli başlı şehirlerine kolayca ulaşımve eşsiz manzara cazibesi sunmaktadır. Bütün bunlara, mükemmel bir iklim ve alternatif destinasyonlara göre çok daha düşük maliyet avantajı eklenmektedir. Sonuç itibariyle Türkiye de kongre turizmi için, yurt genelinde bu yönde gelişimi destekleyici çalışmalar ve yatırımlar vardır ve devam etmektedir. Tablo 31, mevcut kongre merkezleri ve/veya kongre merkezi olarak kullanılan otellerin kongre salonlarının kapasitelerinin illere dağılımını göstermektedir. Afyon Adana Ankara Antalya Aydın Balıkesir Bolu 700 Düzce 80 Bursa Çanakkale 750 Denizli İstanbul İzmir Konya 600 Muğla Nevşehir Rize 150 Samsun Tokat 850 TOPLAM /12

14 Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Tesisler Bu bölümde Türkiye genelindeki tesislerin dağılımı, türleri ve kapasiteleri incelenecektir. Tesis türleri Onaylı ve Belediye Onaylı olmak üzere iki ana başlık altında ele alınacaktır. İncelemeye alınan iller, 2009 yılındaki toplam konaklama sayılarına göre seçilmiştir. Bu incelemede, Türkiye deki 2009 yılı Kültür ve verilerine göre adet olan Turizm Onaylı Turistik Tesisin %59 una ve 2006 yılı verilerine göre adet olan Mahalli İdarelerce Onaylı Turistik Tesislerin %41 ine sahip olan Antalya, İstanbul, Muğla ve İzmir illeri hesaplama haricinde tutulmuştur. Bu illerimizle ilgili ayrıntılı bilgiyi, illere ait Turizm Piyasaları raporlarımızda bulabilirsiniz. Tablo 32 Onaylı Konaklama Tesisleri 2009 Tablo 33 Belediye Onaylı Konaklama Tesisleri 2006 İl Yatak Kapasitesi Türkiye İçinde % Payı 1 Aydın % 3,3 2 Ankara % 3,2 3 Balıkesir % 1,5 4 Nevşehir % 1,4 5 Bursa % 1,0 6 Denizli % 0,9 7 Mersin % 0,8 8 Çanakkale % 0,7 9 Adana % 0,6 10 Gaziantep % 0,6 11 Afyon % 0,5 12 Konya % 0,5 13 Bolu % 0,5 14 Kocaeli % 0,5 15 Trabzon % 0,5 16 Hatay % 0,4 17 Erzurum % 0,3 18 Diyarbakır % 0,3 19 Eskişehir % 0,3 20 Kayseri % 0,3 21 Van % 0,2 Diğer % 5,5 TOPLAM % 23,8 İl Yatak Kapasitesi Türkiye İçinde % Payı 1 Aydın % 6,6 2 Balıkesir % 6,4 3 Nevşehir % 2,3 4 Mersin % 2,3 5 Çanakkale % 2,0 6 Ankara % 1,8 7 Denizli % 1,7 8 Bursa % 1,6 9 Trabzon % 1,3 10 Afyon % 1,3 11 Erzurum % 0,7 12 Adana % 0,6 13 Konya % 0,6 14 Diyarbakır % 0,6 15 Gaziantep % 0,5 16 Bolu % 0,5 17 Hatay % 0,5 18 Kocaeli % 0,5 19 Van % 0,4 20 Kayseri % 0,3 21 Eskişehir 554 % 0,1 Diğer % 18,0 TOPLAM % 50, yılı tesis ve konaklama istatistikleri raporun yazım tarihi itibariyle henüz açıklanmamıştır. Tablo 32, Onaylı Turistik Tesislerin, 2009 yılı için, incelemeye dahil edilen illere dağılımını göstermektedir. Ankara ve Aydın, yatak kapasitesi bakımından ilk 4 sırada yer alan Antalya, İstanbul, Muğla ve İzmir e en yakın konumdadırlar. İki il toplamda %6,5 lik bir paya sahiptir. İlk 5 teki diğer iller ise % 1,5 ile Balıkesir, % 1,4 ile Nevşehir, % 1,0 ile Bursa dır. / 13 Tablo 33, Belediye Onaylı Turistik Tesislerin, 2006 yılı için, incelemeye dahil edilen illere dağılımını göstermektedir. İlk sıralarda toplamda % 13 lük pay ile Aydın ve Balıkesir gelmektedir. İlk beşteki diğer iller ise, Nevşehir, Mersin ve Çanakkale dir.

15 Konaklama Bu bölümde Türkiye genelindeki tesislere yapılan toplam giriş sayısı ve bu sayıların dağılımı incelenecektir. Tesis türleri Turizm Bakanlığı Onaylı ve Belediye Onaylı olmak üzere iki ana başlık altında ele alınacaktır. İncelemeye alınan iller, 2009 yılındaki toplam konaklama sayılarına göre seçilmiştir. Bu incelemede, Türkiye deki 2009 yılı Kültür ve verilerine göre adet olan Turizm Onaylı Turistik Tesisler deki konaklamanın %62 sine ve 2009 yılı verilerine göre adet olan Mahalli İdarelerce Onaylı Turistik Tesisler deki konaklamanın %39 una sahip olan Antalya, İstanbul, Muğla ve İzmir illeri hesaplama haricinde tutulmuştur. Bu illerimizle ilgili ayrıntılı bilgiyi, illere ait Turizm Piyasaları raporlarımızda bulabilirsiniz. Tablo 34 Onaylı Konaklama Tesislerine Giriş Sayısı 2009 İl Tesise Toplam Giriş Sayısı Türkiye İçinde % Payı 1 Ankara % 5,6 2 Denizli % Aydın % 2,9 4 Nevşehir % 2,5 5 Bursa % 1,5 6 Balıkesir % 1,5 7 Konya % 1,3 8 Çanakkale % 1,2 9 Mersin % 1,1 10 Adana % 1,1 11 Gaziantep % 1,0 12 Afyon % 0,8 13 Bolu % 0,8 14 Trabzon % 0,7 15 Diyarbakır % 0,7 16 Kocaeli % 0,7 17 Hatay % 0,6 18 Eskişehir % 0,6 19 Erzurum % 0,5 20 Kayseri % 0,5 21 Van % 0,5 Diğer % 8,4 TOPLAM % 37,5 Tablo 35 Belediye Onaylı Konaklama Tesislerine Giriş Sayısı 2009 İl Tesise Toplam Giriş Sayısı Türkiye İçinde % Payı 1 Balıkesir % 7,9 2 Aydın % 4,9 3 Nevşehir % 3,3 4 Denizli % 3,1 5 Bursa % 2,5 6 Ankara % 2,5 7 Çanakkale % 2,5 8 Afyon % 1,8 9 Diyarbakır % 1,8 10 Trabzon % 1,7 11 Erzurum % 1,6 12 Mersin % 1,2 13 Van % 0,8 14 Konya % 0,8 15 Bolu % 0,7 16 Adana % 0,5 17 Kocaeli % 0,5 18 Gaziantep % 0,4 19 Hatay % 0,4 20 Kayseri % 0,3 21 Eskişehir % 0,2 Diğer % 20,9 TOPLAM % 60, yılı tesis ve konaklama istatistikleri raporun yazım tarihi itibariyle henüz açıklanmamıştır. Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Konaklama istatistikleri, Tesisler başlığı altında incelenen verilerle beraber ele alındığında, illerdeki tesislere giriş sayılarının sıralaması, sahip oldukları tesis sayılarına bağlı olarak da değişmektedir. Sayıca üstün olan tesis türündeki konaklama sayısının da yüksek olması beklenen ve tahmin edilebilen bir durumdur. Ve ayrıca bu veriler, sonraki bölümlerde incelenecek olan illere gelen turist sayıları hakkında bilgi vermektedir. Tablo 34, Onaylı Turistik Tesisleri ne yapılan giriş sayılarının, 2009 yılı için, incelemeye dahil edilen illere dağılımını göstermektedir. Ankara ve Denizli, ilk 4 sırada yer alan Antalya, İstanbul, Muğla ve İzmir e en yakın konumdadırlar. İki il toplamda %8,7 lik bir paya sahiptir. İlk 5 teki diğer iller ise % 2,9 ile Aydın, % 2,5 ile Nevşehir, % 1,5 ile Bursa dır. Tablo 33, Belediye Onaylı Turistik Tesisler ine yapılan giriş sayılarının, 2009 yılı için, incelemeye dahil edilen illere dağılımını göstermektedir. İlk sıralarda toplamda % 12,8 lik pay ile Balıkesir ve Aydın gelmektedir. İlk beşteki diğer iller ise, Nevşehir, Denizli ve Bursa dır. / 14

16 Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması İller Bu bölümde, 2009 yılına ait yerli ve yabancı turist konaklamalarına ait verilere göre seçilen sırasıyla Ankara, Balıkesir, Aydın, Denizli, Nevşehir, Bursa, Çanakkale, Afyon, Diyarbakır, Mersin, Trabzon, Konya, Erzurum, Adana, Gaziantep, Bolu, Van, Kocaeli, Hatay, Eskişehir ve Kayseri illerine ait turizm verileri ve potansiyelleri ayrıntılı bir şekilde incelenecektir. Ankara Ankara, Türkiye nin İç Anadolu Bölgesi nde yer almaktadır. Türkiye nin başkentidir km 2 lik yüzölçümüne sahip Ankara, adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre, nüfusu 2009 yılı itibariyle kişidir. Toplam nüfusun % 97 si şehir nüfusu, %3 ü kırsal nüfustur. 24 adet ilçesi olan Ankara nın en kalabalık ilçesi Çankaya dır. Ankara ya komşu iller, Çankırı, Konya, Kırıkkale, Kırşehir, Aksaray, Eskişehir ve Bolu dur. Turizm Ankara, pek çok farklı turizm türünün bir arada bulunduran bir ildir. Bu turizm türlerinden en önemli olanı Kültür ve tarih turizmi dir. Onlarca müzeye ev sahipliği yapan Ankara nın en önemli müzesi olan Anadolu Medeniyetleri Müzesi, 2009 yılında ziyaretçi sayısıyla 2009 yılında Türkiye de en çok ziyaret edilen 10 müze arasında 6. sırada yer almıştır. Ankara daki bir diğer önemli turizm türü ise Kongre turizmi dir. Ankara nın ülke ve bölgedeki konumunun sağladığı avantajlar nedeniyle ulusal ve uluslararası düzeyde hizmet verecek nitelikte pek çok konaklama tesisi bünyesinde toplantı ve kongre salonu ile, üniversiteler ve kamu kuruluşları bünyelerinde toplantı ve kongre salonları bulunmaktadır. Ankara, adeti Onaylı Kongre Merkezleri nde olmak üzere yaklaşık adet koltuk kapasitesine sahiptir. Tesisler ve Konaklama Ankara da, Kültür ve ndan alınan 2009 verilerine göre, 146 adet Onaylı, 129 adet Belediye Onaylı olmak üzere toplam 275 adet konaklama tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerin Ankara nın ilçelerine dağılımını incelediğimizde, inin % 51 i Bakanlıkların merkez binalarına, Ankara daki Büyükelçilikler in çoğuna, TBMM Binası gibi önemli yönetimsel noktalara sahip olan ve Ankara nın başkent kimliğininin merkezi konumunda olan Çankaya da Tablo 36 Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2009 bulunmaktadır. Ankara nın pek çok müzesi ve Ankara Kalesi gibi önemli tarihi değerlerine ev sahipliği yapan Altındağ da ise tesislerin % 31 i bulunmaktadır. Belediye in ise % 56 sı Altındağ da, % 15 i ise kaplıcalarıyla ünlü Haymana dadır. Fakat her iki kategoride de Haymana ilçesi yatak kapasitesi olarak diğer ilçelerden geri konumdadır. Konaklama (tesise giriş) istatistiklerine baktığımızda ise, konaklama için en çok tercih edilen ilçeler yine, talebin ve bunun sonucundaki tesis yoğunluğunun da bir sebebi olarak Çankaya, Altındağ ve Haymana dır yılında, Ankara da yaklaşık adet konaklama hesaplanmıştır. Bu konaklamaların %41 i Çankaya da, % 36 sı Altındağ da, % 3 ü Haymana da ve % 20 si ise diğer ilçelerde gerçekleşmiştir. Tablo 37 Belediye Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2006 Tablo 38 Konaklama (Tesise Giriş) İstatistiklerinin İlçelere Dağılımı 2009 İlçe Belediye Onaylı Tesisler TOPLAM / 15 Altındağ Çankaya Haymana Diğer TOPLAM

17 Balıkesir Balıkesir, Türkiye nin Marmara Bölgesi nde yer almaktadır km 2 lik yüzölçümüne sahip Balıkesir, adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre, nüfusu 2009 yılı itibariyle kişidir. Toplam nüfusun % 60 ı şehir nüfusu, %40 ı kırsal nüfustur. 19 adet ilçesi olan Balıkesir in en kalabalık ilçesi Balıkesir Merkez dir. Balıkesir, kuzeyde Marmara Denizi ve batıda Ege Denizi ne ve Çanakkale, Bursa, Manisa, İzmir, Kütahya illerine komşudur. Turizm Balıkesir, Deniz turizmi ile öne çıkan bir il olduğu gibi aynı zamanda, termal turizm, spor turizmi ve kongre turizmi için de önemli bir yere sahiptir. Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Zeytin ve doğal güzellikleriyle yüksek turizm potansiyeli taşıyan Balıkesir de, Cunda Adası (Ayvalık), Marmara Adası, Edremit ve Erdek, Deniz turizmi nde öne çıkan ilçelerlerdir. Ayvalık, Edremit, Erdek, Burhaniye ve Gömeç ilçelerinde toplam 19 adet Mavi Bayraklı Plaj ve Ayvalık ta 1 adet Mavi Bayraklı Marina bulunmaktadır. Balıkesir deki diğer önemli turizm türü ise doğa ve spor turizmidir. 200 milyon m 2 alan kaplayan ve Edremit sınırları içinde yer alan Kaz Dağları Milli Parkı, trekking, tırmanış gibi doğa sporlarına elverişli bir ortam sağlamakta, her yıl doğa ve spor turizmi için gelen binlerce yerli ve yabancı turistlere ev sahipliği yapmaktadır. Bir başka doğa sporu olan su altı dalış sporu için Ayvalık en çok tercih edilen noktalardan biridir. Ayrıca Bandırma da Kuş Gölü nün kuzeydoğusunda bulununan Kuş Cenneti, her yıl 300 e yakın farklı kuş türünde yaklaşık 2-3 milyon kuşu göç yollarında barındırmakta, kuş gözlemcileri için Türkiye de en çok tercih edilen noktalardan olmaktadır. Termal turizm, Balıkesir in üç ayrı ilçesinde yapılabilmektedir. Edremit te 54 apart daireden oluşan 1 adet devremülk tesis ve 84, 1035 ve 135 yatak kapasitesine sahip 3 ayrı tesis bulunmaktadır. Gönen de 1 adet apart otel, 7 otel ve 6 pansiyon dan oluşan toplam 1225 yatak kapasitesine sahip Gönen Kaplıcaları ve yaklaşık 1500 yatak kapasitesine sahip 11 adet otel ve 4 adet pansiyon bulunmaktadır. Sındırgı da ise toplam 250 yatak kapasitesine sahip, 5 pansiyon 2 otel bulunmaktadır. Tablo 39 Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2009 Tesisler ve Konaklama Balıkesir de, Kültür ve ndan alınan 2009 verilerine göre, 71 adet Onaylı, 498 adet Belediye Onaylı olmak üzere toplam 569 adet konaklama tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerin Balıkesir in ilçelerine dağılımını incelediğimizde, inin yaklaşık % 75 i ilçelere eşit olarak dağılmaktadır. Edremit bu dağılımda %25 lik payı ile ilk sırada, Ayvalık %24 ile ikinci sırada yer almakta, Erdek ise %23 ile üçüncü sırada yer almaktadır. Konaklama (tesis giriş) istatistiklerine baktığımızda ise, konaklama için en çok tercih edilen ilçeler yine, talebin ve bunun sonucundaki tesis yoğunluğunun da bir sebebi olarak Ayvalık, Edremit ve Erdek tir yılında, Balıkesir de yaklaşık adet konaklama hesaplanmıştır. Bu konaklamarın %36 sı Erdek te, %23 ü Ayvalık ta, %20 si Edremit te ve %21 i ise diğer ilçelerde gerçekleşmiştir. Tablo 40 Belediye Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı yılındaki konaklamaların (tesise giriş) tamamının % 19 u yabancı turistler tarafından yapılmaktadır. İlçelerdeki konaklama dağılımları yerli turist ağırlıklı olarak gerçekleşiyor olsa da, Ayvalık ta de yapılan konaklamaların %41 gibi önemli bir bölümü yabancı turistler tarafından gerçekleşmiştir. Tablo 41 Konaklama (Tesise Giriş İstatistiklerinin İlçelere Dağılımı 2009 İlçe Belediye Onaylı Tesisler TOPLAM Ayvalık Edremit Erdek Diğer TOPLAM /16

18 Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Aydın Aydın, Türkiye nin Ege Bölgesi nde yer almaktadır km 2 yüzölçümüne sahip Aydın, adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre, nüfusu 2009 yılı itibariyle kişidir. Toplam nüfusun % 58 i şehir nüfusu, %42 si kırsal nüfustur. 17 adet ilçesi olan Aydın ın en kalabalık ilçesi Aydın Merkez dir. Aydın a komşu iller, İzmir, Manisa, Denizli ve Muğla dır. Turizm Aydın, Kuşadası ve Didim ilçeleriyle öne çıkmaktadır. Bu ilçelerde öne çıkan turizm türü deniz turizmidir. Ayrıca Aydın, tarih, kongre ve termal turizmi için de önemli bir yere sahiptir. Kuşadası ve Didim de toplam 21 adet Mavi Bayraklı Plaj ve sadece Kuşadası nda 2 adet Mavi Bayraklı Marina bulunmaktadır. Kuşadası ndaki marinalara 2009 yılında gelen toplam özel veya ticari yat sayısı Yabancı, 285 Türk olmak üzere toplam tür. Aydın daki bir diğer önemli turizm türü ise kongre turizmidir. Kongrelerin gerçekleştiği otellerin tamamına yakını Aydın Kuşadası nda bulunmaktadır. Kuşadası 6 otelde, 19 adet salonuyla yaklaşık kişilik koltuk kapasitesine sahiptir. Termal turizm, Aydın ın üç ayrı ilçesinde yapılabilmektedir. Kuşadası nda 140 ve 20 yatak kapasiteli 2 adet, Germencik te 120 yatak kapasiteli 1 adet ve Buharkent te 40 yatak kapasiteli 1 adet Termal Tesis bulunmaktadır. Aydın ın Karacasu İlçesi nde bulunan Aphrodisias Antik Kenti Türkiye nin önemli arkeolojik değerlerinden biridir. Kuruluş tarihi M.Ö. 6. yy. olan antik kent, Kültür ve tarafından hazırlanan Türkiye Turizm Stratejisi 2023 Eylem Planı nda Kültür ve Termal Turizm Gelişim Bölgesi ilan edilmiş olup, önümüzdeki yıllarda mevcut ziyaretçi sayısını katlayarak Türkiye nin en önemli antik kentlerinden biri haline geleceği öngörülmektedir. Tablo 42 Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2009 Tesisler ve Konaklama Aydın da, Kültür ve ndan alınan 2009 verilerine göre, 78 adet Onaylı, 469 adet Belediye Onaylı olmak üzere toplam 547 adet konaklama tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerin Aydın ın ilçelerine dağılımını incelediğimizde, Turizm Bakanlığı in % 76 sı deniz turizmi ve termal turizm ile öne çıkan Kuşadası nda bulunmaktadır. Aydın ın bir diğer Deniz turizmi ile ünlenmiş ilçesi Didim, Onaylı Tesis dağılımında %18 ile ikinci sırada yer almaktadır. Belediye in ise % 50 si Didim de, % 42 si ise Kuşadası ndadır. Konaklama (tesise giriş) istatistiklerine baktığımızda ise, konaklama için en çok tercih edilen ilçeler yine, talebin ve bunun sonucundaki tesis yoğunluğunun da bir sebebi olarak Kuşadası ve Didim dir yılında, Aydın da yaklaşık adet konaklama hesaplanmıştır. Bu konaklamaların %51 i Kuşadası nda, % 42 si Didim de, % 7 si ise diğer ilçelerde gerçekleşmiştir. Tablo 43 Belediye Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2006 Tablo 44 Konaklama (Tesise Giriş) İstatistiklerinin İlçelere Dağılımı 2009 İlçe Belediye Onaylı Tesisler TOPLAM Kuşadası Didim Diğer TOPLAM / 17

19 Denizli Denizli, Türkiye nin Ege Bölgesi nde yer almaktadır km 2 lik yüzölçümüne sahip Denizli, adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre, nüfusu 2009 yılı itibariyle kişidir. Toplam nüfusun % 68 i şehir nüfusu, %32 si kırsal nüfustur. 19 adet ilçesi olan Denizli nin en kalabalık ilçesi Denizli Merkez dir. Denizli, Uşak, Aydın, Afyon, Manisa, Muğla, Burdur illerine komşudur. Turizm Denizli, kültür ve tarih turizmi ve termal turizm ile öne çıkan bir il olduğu gibi aynı zamanda kongre turizmi ve mağara turizmi için de önemli bir yere sahiptir. Denizli de ziyarete açık 12 adet Antik Kent bulunmakta olup bu kentlerin en önemlisi Hierapolis Antik Kenti dir. Denizli nin Merkez İlçesi nde yer alan Pamukkale ve Hierapolis Antik Kenti, UNESCO nun Dünya Miras Listesi ndeki Türkiye de bulunun varlıklardan biridir yılındaki ziyaretçisiyle Türkiye nin en çok ziyaret edilen Antik Kent ve Ören Yerleri arasında İzmir Efes Harabelerinden sonra ikinci sırada yer almaktadır. Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Pamukkale de toplam adet yatak kapasitesine sahip 2 tane 5 yıldızlı otel, yatak kapasitesine sahip 4 tane 4 yıldızlı otel, 432 yatak kapasitesine sahip 1 tane 3 yıldızlı otel ve yatak kapasitesine sahip 4 tane Belediye Onaylı Termal Tesis bulunmaktadır. Acıpayam ilçesinde bulunan Dodurgalar Mağarası, Kültür ve Onaylı Turizme Açık Mağaralar arasında yer almaktadır. Kongre turizmi için de önemli bir yere sahip olan Denizli de Kültür ve Onaylı 11 salonda toplam kişilik kapasite ile hizmet veren 5 adet otel bulunmaktadır. Ayrıca m 2 lik alana kurulu olan Denizli Kültür ve Kongre Merkezi, adet koltuk kapasitesine sahiptir. Tablo 45 Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2009 Tesisler ve Konaklama Denizli de, Kültür ve ndan alınan 2009 verilerine göre, 21 adet Onaylı, 154 adet Belediye Onaylı olmak üzere toplam 175 adet konaklama tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerin Denizli nin ilçelerine dağılımını incelediğimizde, inin % 95 inin termal turizm ve tarih turizmi ile öne çıkan Pamukkale de bulunmaktadır. Belediye in ise % 84 ü yine Pamukkale de yer almaktadır. Konaklama istatistiklerine baktığımızda ise, konaklama için en çok tercih edilen ilçe talebin ve bunun sonucundaki tesis yoğunluğunun da bir sebebi olarak Pamukkale dir yılında, Denizli de yaklaşık adet konaklama (tesise giriş) hesaplanmıştır. Bu konaklamaların %88 i Pamukkale de, % 12 si ise diğer ilçelerde gerçekleşmiştir. Bu tabloya bakılarak, Pamukkale nin turizmde Denizli için odak noktası olduğu sonucu çıkartılabilmektedir. Tablo 46 Belediye Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2006 Tablo 47 Konaklama (Tesise Giriş) İstatistiklerinin İlçelere Dağılımı 2009 İlçe Belediye Onaylı Tesisler TOPLAM Pamukkale Diğer TOPLAM /18

20 Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Nevşehir Nevşehir, Türkiye nin İç Anadolu Bölgesi nde yer almaktadır km 2 lik yüzölçümüne sahip Nevşehir, adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre, nüfusu 2009 yılı itibariyle kişidir. Toplam nüfusun % 53 ü şehir nüfusu, %47 si kırsal nüfustur. 8 adet ilçesi olan Nevşehir in en kalabalık ilçesi Nevşehir Merkez dir. Nevşehir e komşu iller, Kırşehir, Aksaray, Yozgat, Kayseri ve Niğde dir. Turizm Nevşehir, Merkez İlçe ve Ürgüp İlçesi ile öne çıkmaktadır. Bu ilçelerde öne çıkan turizm türü kültür ve tarih turizmidir. Ayrıca Kozaklı ilçesi termal turizmi için de önemli bir yere sahiptir. Dünyaca ünlü bir açık müze niteliğini taşıyan ve her yıl binlerce turistin ziyaret ettiği Kapadokya Bölgesi nin büyük bir bölümü Nevşehir de bulunmaktadır. Nevşehir Merkez İlçe de yer alan Göreme 2009 yılında kişi ile en çok ziyaret edilen ilk on ören yeri arasında 3.sırada yer almaktadır. Yine Nevşehir Merkez de yer alan Kaymaklı Ören Yeri de 2009 yılında kişi ile en çok ziyaret edilen ören yerleri arasında 5. sırada yer almaktadır. Ayrıca Hacı Bektaş ilçesindeki Hacı Bektaş-ı Veli Müzesi, kişi ile en çok ziyaret edilen ilk 10 müze arasında yer almaktadır. Nevşehir için önemli bir potansiyel taşıyan bir diğer turizm türü ise termal turizmidir. İlin kuzeyinde bulunan Kozaklı İlçesi nde 15 farklı tesiste yaklaşık yatak kapasitesi bulunmaktadır. Göreme Milli Parkı ve Kapadokya, UNESCO nun 2009 Dünya Miras Listesi nde yer almaktadır. Nevşehir, Kapadokya nın turizm potansiyelinden en yüksek düzeyde yararlanmaktadır. Kültür ve tarih turizmi ile birlikte dağcılık ve doğa turizmi kapsamında, Aksaray İli nde yer alan Ihlara Vadisi ne ve Kayseri deki Erciyes Dağı na gelen yerli ve yabancı turistler, Nevşehir deki Göreme Tarihi Milli Parkı nı da ziyaret etmektedirler. Tablo 48 Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2009 Tesisler ve Konaklama Nevşehir de, Kültür ve ndan alınan 2009 verilerine göre, 44 adet Onaylı, 172 adet Belediye Onaylı olmak üzere toplam 216 adet konaklama tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerin Nevşehir in ilçelerine dağılımını incelediğimizde, inin % 47 si Ürgüp te bulunmaktadır. Nevşehir in bir diğer turizm ağırlıklı ilçesi Nevşehir Merkez, Onaylı Tesis dağılımında %35 ile ikinci sırada yer almaktadır. Belediye in ise % 43 ü yine Ürgüp te, % 39 u ise Merkez İlçe dedir. Konaklama (tesise giriş) istatistiklerine baktığımızda ise, konaklama için en çok tercih edilen ilçeler yine, talebin ve bunun sonucundaki tesis yoğunluğunun da bir sebebi olarak Merkez ve Ürgüp tür yılında, Nevşehir de yaklaşık adet konaklama hesaplanmıştır. Bu konaklamaların %41 i Merkez de, % 46 sı Ürgüp de, % 13 ü ise diğer ilçelerde gerçekleşmiştir. Tablo 49 Belediye Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2006 Tablo 50 Konaklama (Tesise Giriş) İstatistiklerinin İlçelere Dağılımı 2009 İlçe Belediye Onaylı Tesisler TOPLAM Merkez Ürgüp Diğer TOPLAM / 19

21 Bursa Bursa, Türkiye nin Marmara Bölgesi nde yer almaktadır km 2 lik yüzölçümüne sahip Bursa nın, adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre, nüfusu 2009 yılı itibariyle kişidir. Toplam nüfusun % 88 i şehir nüfusu, %12 si kırsal nüfustur. İstanbul, Ankara ve İzmir den sonra 4. büyükşehirdir. 17 adet ilçesi olan Bursa nın en kalabalık ilçesi Osmangazi dir. Balıkesir, Bilecik, Kütahya ve Yalova illeri ve kuzeyde Marmara Denizi ile komşudur. Turizm Bursa, kültür ve tarih turizmi ve kış turizm ile öne çıkan bir il olduğu gibi aynı zamanda kongre turizmi, termal turizm ve mağara turizmi için de önemli bir yere sahiptir. Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Tarihi M.Ö yılına dayanan Bursa nın, eski bir yerleşim olması hem doğal hem kültürel açıdan zengin bir yapıya sahip olmasını sağlamaktadır. Bursa adet ile İstanbul dan sonra Türkiye de en çok Kültür ve Tabiat Varlığı na sahip ildir. Ayrıca 178 adet sit alanı bulunmaktadır. Bununla beraber seramik ve çinileri ile dünyaca ünlü olan İznik, kültür ve tarih turizminde önemli bir yere sahiptir. Bursa nın 36 km güneyinde yer alan Uludağ, Türkiye nin en gözde kış sporları merkezinden biridir yılında Milli Park ilan edilen Uludağ, sadece kış turizmine değil, yaz aylarında kampçılık, trekking ve günübirlik piknik etkinliklerine de olanak sağlamaktadır. Bursa da Kültür ve Onaylı 26 salonda toplam kişilik kapasite ile hizmet veren 8 adet otel bulunmaktadır m 2 lik açık alana, m 2 lik kapalı alana sahip Merinos İlçesi ndeki Atatürk Kültür Merkezi 2010 yılında hizmete açılmıştır. Osmangazi ve İnegöl ilçelerinde 3 tanesi Onaylı olmak üzere toplam 8 adet termal tesis bulunmaktadır. Bu tesislere ait toplam yatak kapasitesi için 1.124, diğer tesisler için toplam 755 tir. Tesisler ve Konaklama Bursa da, Kültür ve ndan alınan 2009 verilerine göre, 47 adet Onaylı, 112 adet Belediye Onaylı olmak üzere toplam 159 adet konaklama tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerin Bursa nın ilçelerine dağılımını incelediğimizde, Tablo 51 Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2009 in % 58 i termal turizm ve kış turizmi ile öne çıkan Osmangazi de bulunmaktadır. Belediye in ise % 47 si yine Osmangazi de yer almaktadır. Konaklama istatistiklerine baktığımızda ise, konaklama için en çok tercih edilen ilçe yine, talebin ve bunun sonucundaki tesis yoğunluğunun da bir sebebi olarak Uludağ Milli Parkı nın bulunduğu Osmangazi dir yılında, Bursa da yaklaşık adet konaklama (tesise giriş) hesaplanmıştır. Bu konaklamaların %63 ü Osmangazi de, % 37 si ise diğer ilçelerde gerçekleşmiştir. Bu tabloya bakılarak, Uludağ (Osmangazi) ın turizmde Bursa için odak noktası olduğu sonucu çıkartılabilmektedir. Tablo 52 Belediye Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2006 Tablo 53 Konaklama (Tesise Giriş) İstatistiklerinin İlçelere Dağılımı 2009 İlçe Belediye Onaylı Tesisler TOPLAM Osmangazi Diğer TOPLAM /20

22 Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Çanakkale Çanakkale, Türkiye nin Marmara Bölgesi nde yer almaktadır km 2 lik yüzölçümüne sahip Çanakkale, adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre, nüfusu 2009 yılı itibariyle kişidir. Toplam nüfusun % 53 ü şehir nüfusu, %47 si kırsal nüfustur. 12 adet ilçesi olan Çanakkale nin en kalabalık ilçesi Çanakkale Merkez dir. Çanakkale ye komşu iller, Balıkesir, Edirne ve Tekirdağ dır. Çanakkale nin ayrıca kuzeyde Marmara Denizi ve batıda Ege Denizi ne kıyısı bulunmaktadır. Turizm Çanakkale tarih, kültür turizmi ve deniz turizmi ile Türkiye turizminde önemli bir yer sahiptir. Bu turizm türlerinin yapıldığı, Truva Antik Kenti nin bulunduğu Merkez İlçe ve tarih, kültür ve deniz turizminin yapılabildiği Assos un bulunduğu Ayvacık İlçesi turizm açısından öne çıkan ilçeleridir. UNESCO nun 2009 Dünya Miras Listesi nde yer alan 9 adet varlığımızdan biri olan Truva Antik Kenti, Kültür ve nın 2009 yılı verilerine göre kişi ile en çok ziyaret edilen ilk 10 ören yeri içinde yer almaktadır. Çanakkale, Truva Antik Kenti ile Türkiye de en çok sit alanına sahip olan ilk 10 il içerisinde yer almaktadır. Kültür ve nca hazırlanan 2023 Turizm Stratejisi nde bu bölge Kuzey Ege Kültür Turizmi Gelişim Bölgesi ilan edilmiştir. Gelibolu Yarımadası nda 33 milyon m 2 alana sahip Gelibolu Milli Parkı, 1973 yılında kurulmuştur. Gelibolu Milli Parkı sınırları içerisinde, Çanakkale Savaşı ndaki şehitlerin anısına yapılan Çanakkale Şehitler Anıtı başta olmak üzere, Türkiye yakın tarihine ait pek çok önemli yapı ve 15. yy a ait askeri mimari örneklerinin yanı sıra, tarihi M.Ö li yıllara uzanan Arkeolojik Sit Alanları bulunmaktadır. Ayvacık İlçesi, Çanakkale de deniz turizminin yoğun olarak yapılabildiği bir yerleşimdir. İlçe de bulunan Assos bölgesi, 5 adet mavi bayraklı plaja sahiptir. Ayrıca Gökçeada ve Bozcaada deniz turizmi için yüksek turizm potansiyeli taşımaktadır. Fakat Bozcaada çok sayıda turistik tesise sahip olmasına rağmen yatak kapasitesi olarak oldukça düşük seviyelerdedir. Tablo 54 Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2009 Tesisler ve Konaklama Çanakkale de, Kültür ve ndan alınan 2009 verilerine göre, 39 adet Onaylı, 187 adet Belediye Onaylı olmak üzere toplam 226 adet konaklama tesisi bulunmaktadır. Bu tesislere ait yatak kapasitesi Onaylı tesislerde 4.126, Belediye Onaylı tesislerde ise dir. Bu tesislerin Çanakkale nin ilçelerine dağılımını incelediğimizde, i nin % 41 i Merkez İlçe de bulunmaktadır. Çanakkale nin deniz ve kültür turizmi ağırlıklı ilçesi Ayvacık, Onaylı Tesis dağılımında %22 ile ikinci sırada yer almaktadır. Belediye in ise % 34 ü Bozcaada da bulunmasına rağmen, bu ilçeye ait yatak kapasitesi (1.629), Ayvacık tan (1.823) düşük seviyededir. Konaklama (tesise giriş) istatistiklerine baktığımızda ise, konaklama için en çok tercih edilen ilçeler yine, talebin ve bunun sonucundaki tesis yoğunluğunun da bir sebebi olarak Merkez ve Ayvacık tır. Tablo 55 Belediye Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı yılında, Çanakkale de yaklaşık adet konaklama hesaplanmıştır. Bu konaklamaların %44 ü Merkez de, % 24 ü Ayvacık ta, % 32 si ise diğer ilçelerde gerçekleşmiştir. Tablo 56 Konaklama (Tesise Giriş) İstatistiklerinin İlçelere Dağılımı 2009 İlçe Belediye Onaylı Tesisler TOPLAM Merkez Ayvacık Diğer TOPLAM / 21

23 Afyon Afyon, Türkiye nin Ege Bölgesi nde yer almaktadır km 2 lik yüzölçümüne sahip Afyon nun, adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre, nüfusu 2009 yılı itibariyle kişidir. Toplam nüfusun % 51 i şehir nüfusu, %49 u kırsal nüfustur. 18 adet ilçesi olan Afyon nun en kalabalık ilçesi Afyon Merkez dir. Afyon, Kütahya, Uşak, Denizli, Burdur, Isparta, Konya ve Eskişehir ile komşudur. Turizm Afyon, kültür turizminin yapılabildiği bir il olmakla beraber, daha çok termal turizminde önemli bir yere sahiptir. Afyon, 281 adet sit alanı ile Türkiye de en çok sit alanına sahip 10 il arasında yer almaktadır. Kültür ve nın 2023 Turizm Stratejisi nde Uşak, Eskişehir, Kütahya ve Afyon illerinin de dahil olduğu bölge Frigya, Kültür ve Termal Turizm Gelişim Bölgesi ilan edilmiştir. Bu 4 ili içine alan bölge Frig Vadisi dir. Bu bölgenin arkeolojik tarihi M.Ö yılına kadar uzanmakta olup, bölgede Frigyalılar dan kalma şehir kalıntıları ve tarihsel öneme sahip pek çok ören yerleri bulunmaktadır. Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Sandıklı, Afyon Merkez, İhsaniye ve Bolvadin olmak üzere 4 farklı ilçede 4 ayrı kaplıca alanı bulunmaktadır. Bu bölgelerden en çok tercih edilenler Sandıklı ve Afyon Merkez deki tesislerdir. Merkez de bulunan Ömer Gecek Kaplıcaları ndaki toplam yatak kapasitesi yaklaşık olup, bölgede iki adet 5 yıldızlı otel bulunmaktadır. Sandıklı Kaplıcaları ndaki yatak kapasitesi yaklaşık 1.300, Bolvadin Kaplıcaları ndaki 450 ve Gazlıgöl Kaplıcaları ndaki yaklaşık yatak olup, Afyon daki termal tesisin toplam yatak kapasitesi yaklaşık dir. Afyon daki 4 tane kaplıcanın tümü Kültür ve tarafından Turizm Merkezi ilan edilmiştir. Bu merkezler İhsaniye-Gazlıgöl Turizm Merkezi, Sandıklı-Hüdayi Turizm Merkezi, Bolvadin-Heybeli Turizm Merkezi ve Afyon-Ömer Gecek Turizm Merkezi dir. Ayrıca Afyon, Türkiye nin Kuzey-Güney bağlantısında bir geçiş noktası olmasından dolayı, geçici konaklama tesisleri ve kendine has ürünleriyle bir Gurme Turizmi Merkezi olarak kabul edilmektedir. Tesisler ve Konaklama Afyon da, Kültür ve ndan alınan 2009 verilerine göre, 11 adet Onaylı, 50 adet Belediye Onaylı olmak üzere toplam 61 adet konaklama tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerin Afyon nun ilçelerine dağılımını incelediğimizde, Tablo 57 Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2009 in % 67 si termal turizm ile öne çıkan Afyon Merkez İlçe de bulunmaktadır. Belediye in ise % 36 sı yine Merkez İlçe de yer almaktadır. Konaklama istatistiklerine baktığımızda ise, konaklama için en çok tercih edilen ilçe yine, talebin ve bunun sonucundaki tesis yoğunluğunun da bir sebebi olarak Merkez İlçe dir yılında, Afyon da yaklaşık adet konaklama (tesise giriş) hesaplanmıştır. Bu konaklamaların %61 i Afyon Merkez de, % 20 si Sandıklı da, %19 u ise diğer ilçelerde gerçekleşmiştir. Tablo 58 Belediye Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2006 Tablo 59 Konaklama (Tesise Giriş) İstatistiklerinin İlçelere Dağılımı 2009 İlçe Belediye Onaylı Tesisler TOPLAM Merkez Sandıklı Diğer TOPLAM /22

24 Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Diyarbakır Diyarbakır, Türkiye nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi nde yer almaktadır km 2 lik yüzölçümüne sahip Diyarbakır ın, adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre, nüfusu 2009 yılı itibariyle kişidir. Toplam nüfusun % 71 i şehir nüfusu, %29 u kırsal nüfustur. 17 adet ilçesi olan Diyabakır ın en kalabalık ilçesi Bağlar dır. Diyarbakır a komşu iller, Adıyaman, Urfa, Mardin, Batman, Muş, Bingöl, Elazığ dır. Turizm Diyarbakır, tarih ve kültür turizminde Güneydoğu Anadolu da önemli bir yere sahiptir. kültür ve tarih turizminin alt başlıkları olarak sayılabilecek inanç ve gurme turizmi, Diyarbakır Merkez olarak bilinen ve 2008 yılında Diyarbakır, Büyükşehir Belediyesi olduktan sonra dört farklı ilçeye ayrılan bölgede yapılabilmektedir. Bu ilçelerden özellikle Sur İlçesi, sahip olduğu tarihi ve kültürel varlıklar sonucu turizmin en fazla önem kazandığı ilçedir. Kültür ve nın 2023 yılı için hazırladığı Stratejik Plan da, Diyarbakır, Gaziantep, Şanlıurfa, Mardin ve Adıyaman ı da içine alan bir bölge dahilinde Güneydoğu Anadolu İnanç ve Gurme turizm aksı içine dahil edilmiştir. Diyarbakır ı ziyaret eden yerli ve yabancı turistler, bölgeyi çoğunlukla Güneydoğu Anadolu Turları nın bir durağı olarak görmektedir. Kültür ve 2009 verilerine göre ortalama kalış süresi 1 gündür. Tarihi M.Ö yıllarına dayanan ve Çin Seddi nden sonra dünyanın en uzun ve en sağlam yapısı olarak kabul edilen ve UNES- CO Dünya Mirası Geçici Listesi nde yer alan Diyarbakır Surları başta olmak üzere, yine Sur İlçesi nde bulunan pek çok han, cami, kervansaray ve köprü Diyarbakır için önemli turizm odak noktalarıdır. Ayrıca Diyarbakır Merkez de bulunan ve geleneksel yemekleriyle ünlü restaurantlar, yerli ve yabancı turistlerin uğrak noktaları olup, bölgede gurme turizminin gelişmesine hizmet etmektedirler. Tesisler ve Konaklama Diyarbakır da, Kültür ve ndan alınan 2009 verilerine göre, 16 adet Onaylı, 49 adet Belediye Onaylı olmak üzere toplam 65 adet konaklama tesisi bulunmaktadır. Bu tesislere ait yatak kapasitesi Onaylı Tablo 60 Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2009 tesislerde 1.854, Belediye Onaylı tesislerde ise tür. Bu tesislerin Diyarbakır ın ilçelerine dağılımını incelediğimizde, inin tamamı Yenişehir, Kayapınar, Bağlar ve Sur ilçelerinin kesişimindeki ve Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi olmadan önce Merkez diye anılan bölgede bulunmaktadır. Belediye in ise % 63 ü yine Merkez de yer almaktadır. Konaklama (tesise giriş) istatistiklerine baktığımızda ise, konaklama için en çok tercih edilen ilçe yine, talebin ve bunun sonucundaki tesis yoğunluğunun da bir sebebi olarak konaklamaların yoğunlaştığı Diyarbakır Merkez dir yılında, Diyarbakır da yaklaşık adet konaklama hesaplanmıştır. Bu konaklamaların %98 i Merkez de, % 2 si diğer ilçelerde gerçekleşmiştir. Tablo 61 Belediye Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2006 Tablo 62 Konaklama (Tesise Giriş) İstatistiklerinin İlçelere Dağılımı 2009 İlçe Belediye Onaylı Tesisler TOPLAM Merkez Diğer TOPLAM / 23

25 Mersin Mersin, Türkiye nin Akdeniz Bölgesi nde yer almaktadır km 2 lik yüzölçümüne sahip Mersin nin, adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre, nüfusu 2009 yılı itibariyle kişidir. Toplam nüfusun % 77 si şehir nüfusu, %23 ü kırsal nüfustur. 13 adet ilçesi olan Mersin nin en kalabalık ilçesi Tarsus tur. Antalya, Karaman, Konya, Niğde, Adana ile komşudur. Turizm Mersin, tarih, kültür turizmi, kış turizmi ve deniz turizminin yapılabildiği bir il dir. Mersin, 310 adet sit alanı ile Türkiye de en çok sit alanına sahip 10 il arasında yer almaktadır. Kültür ve nın 2023 Turizm Stratejisi nde Tarsus tan başlayarak, Adana, Hatay, Gaziantep, Şanlıurfa ve Hatay illerinden oluşan Doğu Akdeniz ve Güneydoğu, İnanç ve Gurme Turizm Aksı oluşturulmuştur. Mut İlçesi nde bulunan Alahan Manastırı ve Tarsus ta bulunan St. Paul Kuyusu ve Kilisesi UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi nde yer almaktadır. Bu tarihi varlıklardan özellikle St. Paul Kilisesi, Vatikan tarafından 2008 yılının St. Paul Yılı ilan edilmesiyle Hristiyan turistler tarafından çok talep gören bir turizm merkezi haline gelmiştir. Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Mersin de, aynı zamanda pek çok tarihi esere sahip olan Silifke de 4 adet, Erdemli ve Bozyazı da birer adet olmak üzere toplam 6 adet Mavi Bayraklı Plaj bulunmaktadır. Kültür ve tarafından, Tarsus ta yer alan Gülek Karboğazı Bölgesi, Kış Turizm Merkezi ilan edilmiş olup, bu bölgeye ait altyapı çalışmaları devam etmektedir. Mersin Yenişehir de yapımı tamamlanan Mersin Yat Limanı, 500 yat kapasitesine sahip olup henüz işletmeye açılmamıştır. Ayrıca Erdemli de yer alan Kumkuyu Yat Limanı 250 adet yat kapasitesine sahiptir. Tablo 63 Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2009 Tesisler ve Konaklama Mersin de, Kültür ve ndan alınan 2009 verilerine göre, 38 adet Onaylı, 216 adet Belediye Onaylı olmak üzere toplam 254 adet konaklama tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerin Mersin nin ilçelerine dağılımını incelediğimizde, inin % 37 si Mersin Büyükşehir Belediyesi olduktan sonra Mezitli, Yenişehir, Toroslar ve Akdeniz olmak üzere 4 farklı ilçeye bölünen eski adıyla Merkez İlçe de bulunmaktadır. %18 i ise Silifke de bulunmaktadır. Belediye in ise % 41 i Silifke de, %19 u Erdemli de, %17 si Merkez İlçe de, %14 ü Anamur da %9 u ise diğer ilçelerde yer almaktadır. Konaklama istatistiklerine baktığımızda ise, konaklama için en çok tercih edilen ilçeler yine, talebin ve bunun sonucundaki tesis yoğunluğunun da bir sebebi olarak deniz turizminin de yoğun olarak yapıldığı Akdeniz, Erdemli, Silifke dir yılında, Mersin de yaklaşık adet konaklama (tesise giriş) hesaplanmıştır. Bu konaklamaların %38 i Akdeniz de, % 15 i Erdemli de, %25 i Silifke de %22 si ise diğer ilçelerde gerçekleşmiştir. Tablo 64 Belediye Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2006 Tablo 65 Konaklama (Tesise Giriş) İstatistiklerinin İlçelere Dağılımı 2009 İlçe Belediye Onaylı Tesisler TOPLAM Akdeniz Erdemli Silifke Diğer TOPLAM /24

26 Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Trabzon Trabzon, Türkiye nin Karadeniz Bölgesi nde yer almaktadır km 2 lik yüzölçümüne sahip Trabzon, adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre, nüfusu 2009 yılı itibariyle kişidir. Toplam nüfusun % 53 ü şehir nüfusu, %47 si kırsal nüfustur. 18 adet ilçesi olan Trabzon un en kalabalık ilçesi Trabzon Merkez dir. Trabzon a komşu iller, Giresun, Gümüşhane, Bayburt, Erzurum ve Rize dir. Turizm Trabzon, tarih, kültür ve doğa turizminde Karadeniz Bölgesi nde önemli bir yere sahiptir. Trabzon un 115 km uzunluğunda Karadeniz e kıyısı olmasına rağmen yat turizmi henüz gelişme aşamasındadır. Trabzon adet Kültür ve Tabiat Varlığıyla, Kültür ve nın 2009 verilerine göre, en çok Kültür ve Tabiat Varlığına sahip ilk 10 il arasında yer almaktadır. Tarihi M.S. 300 yıllarına kadar dayanan Sümela Manastırı Maçka İlçesi nde yer almaktadır. Her yıl yüzlerce ziyaretçiyi ağırlayan Sümela Manastırı, UNESCO nun Dünya Mirası Geçici Listesi nde yer almaktadır. Trabzon, yayla turizmi için önemli bir potansiyele sahiptir. Araklı da 2, Akçaabat, Tonya ve Maçka da 1 er adet olmak üzere toplamda Kültür ve tarafından ilan edilen 5 adet yayla turizm merkezine sahiptir. Bunun haricinde sahip olduğu 4 adet Turizm Merkezi ilan edilmiş göl, ve pek çok yaylasıyla, doğa turizmi ve yayla turizmi nde önemli bir yere sahiptir. Dağcılık turizmi çerçevesinde, Beşikdüzü nde bulunan Beşikdağ ın, devam eden altyapı çalışmaları sonrasında Turizm Merkezi olarak değerlendirilmesi planlanmaktadır. Karadeniz e kıyısı olan bir ilimiz olmasına rağmen Trabzon da Deniz Turizmi yeterince değerlendirilmemiş olup, yat turizmine hizmet edecek olan Trabzon Yat Limanı 500 adet yat kapasitesi ve YİD modeli ile ihale aşamasındadır. Tesisler ve Konaklama Trabzon da, Kültür ve ndan alınan 2009 verilerine göre, 24 adet Onaylı, 139 adet Belediye Onaylı olmak üzere toplam 163 adet konaklama tesisi bulunmaktadır. Bu tesislere ait yatak kapasitesi Onaylı Tablo 66 Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2009 tesislerde 2.876, Belediye Onaylı tesislerde ise dir. Bu tesislerin Trabzon un ilçelerine dağılımını incelediğimizde, inin %71 i Trabzon Merkez de, %29 u diğer ilçelerde yer almaktadır. Belediye in ise % 68 i yine Merkez de; % 22 si Çaykara da bulunmaktadır. Konaklama (tesise giriş) istatistiklerine baktığımızda ise, konaklama için en çok tercih edilen ilçe yine, talebin ve bunun sonucundaki tesis yoğunluğunun da bir sebebi olarak konaklamaların yoğunlaştığı Trabzon Merkez dir yılında, Trabzon da yaklaşık adet konaklama hesaplanmıştır. Bu konaklamaların %64 ü Merkez de, %36 sı diğer ilçelerde gerçekleşmiştir. Tablo 67 Belediye Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2006 Tablo 68 Konaklama (Tesise Giriş) İstatistiklerinin İlçelere Dağılımı 2009 İlçe Belediye Onaylı Tesisler TOPLAM / 25 Merkez Akçaabat Çaykara Yomra Diğer TOPLAM

27 Konya Konya, Türkiye nin İç Anadolu Bölgesi nde yer almaktadır km 2 lik yüzölçümüyle Türkiye nin yüzölçümü en büyük olan ilidir. Adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre, nüfusu 2009 yılı itibariyle kişidir. Toplam nüfusun % 72 si şehir nüfusu, %28 i kırsal nüfustur. 31 adet ilçesi olan Konya, Büyükşehir Belediyesi olup, en kalabalık ilçesi Selçuklu dur. Ankara, Eskişehir, Afyon, Isparta, Antalya, Karaman, İçel, Niğde, Aksaray ile komşudur. Turizm Konya, tarih ve kültür turizmi başta olmak üzere, doğa turizmi ve spor turizminin yapılabildiği bir il dir. Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Konya, 653 adet sit alanı ile Türkiye de en çok sit alanına sahip ilk 3 il arasında yer almaktadır. Konya, tarihi M.Ö yılına dayanan tarihi bir yerleşimdir. UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi nde yer alan ve insanlık tarihinin ilk yerleşimlerinden biri olarak kabul edilen Çatalhöyük Yerleşimi Konya da bulunmaktadır. Ayrıca Selçuklu lara başkentlik yapan Konya, Mevlana ve Nasreddin Hoca gibi dünya çapında tanınan şahsiyetlerle önemli bir turizm potansiyeline sahiptir. Konya da bulunan Mevlana Müzesi 2009 yılında yaklaşık ziyaretçisiyle Türkiye de en çok ziyaret edilen ilk üç müze arasında yer almıştır. Ayrıca her yıl düzenlenen Mevlana yı Anma (Şeb-i Aruz) Törenlerine binlerce kişi katılmaktadır. Bunun haricinde İl merkezinde 6, ilçelerde 4 adet olmak üzere toplam 10 adet müze bulunmaktadır yılında Konya daki müzeleri yaklaşık kişi ziyaret etmiş ve yaklaşık ,- TL gelir elde edilmiştir. Konya da bulunan Tınaztepe, direkt ziyaretçi girişine açık mağaralardandır. Konya da ayrıca 9 adet daha mağara turizminin yapılabildiği mağara bulunmaktadır. Karapınar da bulunan Meke Gölü ve Hadim de bulunan Yerköprü Şelalesi Konya için doğa turizminde önemli odak noktalarından biridir. Konya da İsmil ve Ilgın olmak üzere iki adet kaplıca alanı bulunmaktadır. Tablo 69 Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2009 Tesisler ve Konaklama Konya da, Kültür ve ndan alınan 2009 verilerine göre, 21 adet Onaylı, 43 adet Belediye Onaylı olmak üzere toplam 64 adet konaklama tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerin toplam yatak kapasitesi onaylı tesislerde 3.246, Belediye Onaylı tesislerde dir. Tesislerin Konya nın ilçelerine dağılımını incelediğimizde, inin % 31 i Karatay da bulunmaktadır. %33 ü ise Selçuklu da bulunmaktadır. Belediye in ise % 49 u Karatay da, %51 i diğer ilçelerde yer almaktadır. Konaklama istatistiklerine baktığımızda ise, konaklama için en çok tercih edilen ilçeler yine, talebin ve bunun sonucundaki tesis yoğunluğunun da bir sebebi olarak Selçuklu ve Karatay dır yılında, Konya da yaklaşık adet konaklama (tesise giriş) hesaplanmıştır. Bu konaklamaların %34 ü Karatay da, % 46 sı Selçuklu da gerçekleşmiştir. Ayrıca termal turizm yapılabilen ve 1 adet 500 yataklı tesise sahip Ilgın İlçesi nde toplam tesise giriş sayısının %4 ü olan adet tesise giriş gerçekleşmiştir. Tablo 70 Belediye Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2006 Tablo 71 Konaklama (Tesise Giriş) İstatistiklerinin İlçelere Dağılımı 2009 İlçe Belediye Onaylı Tesisler TOPLAM Karatay Selçuklu Diğer TOPLAM /26

28 Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Erzurum Erzurum, Türkiye nin Doğu Anadolu Bölgesi nde yer almaktadır km 2 lik yüzölçümüne sahip Erzurum, adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre, nüfusu 2009 yılı itibariyle kişidir. Toplam nüfusun % 63 ü şehir nüfusu, %37 si kırsal nüfustur. 20 adet ilçesi olan Erzurum un en kalabalık ilçesi Yakutiye dir. Erzurum a komşu iller, Bayburt, Erzincan, Bingöl, Muş, Ağrı, Kars, Ardahan, Artvin ve Rize dir. Turizm Erzurum, tarih ve kültür turizmi açısında değerlendirilebilir olsa da, bölgedeki en önemli turizm türü kış ve spor turizmidir. Türkiye nin en uzun kayak pistine sahip Palandöken Kış Sporları Turizm Merkezi, Palandöken Dağı ndadır. Dedeman Hotels & Resorts un Kayak Merkezi ne yaptığı yatırımlarla 2011 Dünya Üniversiteler Arası Kış Oyunları na ev sahipliği yapacak kapasiteye ulaşmıştır. Aynı zamanda Turizm ve Kültür Bakanlığı tarafından oluşturulan Turizm Master Planı 2023 te, Erzurum-Palandöken bölgesi Kış Turizmi Gelişim Odaklı bir yerleşim olarak belirlenmiş olup, Palandöken Kış Sporları Turizm Merkezi nin Türkiye nin en önemli kayak merkezi olacağı öngörülmektedir. Dünya nın en iyi rafting parkurları arasında ilk beşte yer alan Çoruh Nehri, Türkiye de dağcılık sporu için de başlıca dağlardan biri sayılan Kaçkar Dağları arasından akmaktadır. İspir de, dünyanın en hızlı akan nehirlerinden biri olan Çoruh Nehri üzerinden rafting yapılabilmektedir. Oltu İlçe sinde çıkartılan, siyah kehribar olarak da bilinen ve yarı-değerli bir taş olan Oltu Taşı, bölgeye gelen ziyaretçilerin yoğun olarak ilgisini çekmekte ve bölge için önemli bir geçim kaynağı olmaktadır. Tesisler ve Konaklama Erzurum da, Kültür ve ndan alınan 2009 verilerine göre, 10 adet Onaylı, 64 adet Belediye Onaylı olmak üzere toplam 74 adet konaklama tesisi bulunmaktadır. Bu tesislere ait yatak kapasitesi Onaylı Tablo 72 Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2009 tesislerde 1.941, Belediye Onaylı tesislerde ise dir. Bu tesislerin Erzurum un ilçelerine dağılımını incelediğimizde, in tamamı Erzurum Büyükşehir Belediyesi olmadan önce Merkez olarak bilinen, Büyükşehir Belediyesi olduktan sonra Palandöken, Yakutiye ve Aziziye ilçelerinin kesişiminde bulunan bölgede yer almaktadır. Bu tesislerde 1 adet 5 yıldızlı, 2 adet 4 yıldızlı 3 adet 3 yıldızlı otel bulunmaktadır. Belediye in ise % 91 i yine Merkez de; % 9 u diğer ilçelerdedir. Konaklama (tesise giriş) istatistiklerine baktığımızda ise, konaklama için en çok tercih edilen ilçe yine, talebin ve bunun sonucundaki tesis yoğunluğunun da bir sebebi olarak konaklamaların yoğunlaştığı Merkez dir. Tablo 73 Belediye Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı yılında, Erzurum da yaklaşık adet konaklama (tesise giriş) hesaplanmıştır. Bu konaklamaların %74 ü Yakutiye de, %21 i Palandöken de, %5 i diğer ilçelerde gerçekleşmiştir. Tablo 74 Konaklama (Tesise Giriş) İstatistiklerinin İlçelere Dağılımı 2009 İlçe Belediye Onaylı Tesisler TOPLAM Yakutiye Palandöken Diğer TOPLAM / 27

29 Adana Adana, Türkiye nin Akdeniz Bölgesi nde yer almaktadır km 2 lik yüzölçümüne sahip Adana, adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre, nüfusu 2009 yılı itibariyle kişidir. Toplam nüfusun % 87 si şehir nüfusu, %13 ü kırsal nüfustur. 15 adet ilçesi olan Adana, Büyükşehir Belediyesi olup, en kalabalık ilçesi Seyhan dır. Adana nın güneyde Akdeniz ile sınırı vardır ve Mersin, Niğde, Kayseri, Kahramanmaraş, Gaziantep, Osmaniye ve Hatay ile komşudur. Turizm Adana, eko turizm, deniz turizmi, yayla turizmi, kongre turizmi ve gurme turizminin yapılabildiği bir ildir. Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Adana nın Akdeniz ile sınırı bulunan Karataş ve Yumurtalık İlçelerinde deniz turizmi yapılabilmektedir fakat son yıllarda oluşan kirlilik bu potansiyeli olumsuz yönde etkilemektedir. Adana da Yayla Turizmi için Kültür ve tarafından ilan edilmiş bir yayla olmamasına rağmen, sahip olduğu 13 adet yaylasıyla yüksek bir Yayla Turizmi potansiyeli taşımaktadır. Seyhan ve Ceyhan Nehirlerinin denizle buluştuğu Karataş İlçesi nde ve Çukurova bölgesinde eko turizm potansiyeli oldukça yüksektir. Ayrıca bu bölgeler Turizm ve Kültür Bakanlığı nın 2023 Turizm Master Planı na göre Eko Turizm Odaklı Gelişim Bölgesi ilan edilmiştir. Her yıl düzenlenen Altın Koza Film Festivali Adana nın tanıtımını yapmakla beraber, pek çok ziyaretçiyi de bölgeye çekmektedir. Ayrıca 19 konferans salonunda adet koltuk kapasitesiyle hizmet veren Adana, kongre turizmi için de potansiyele sahiptir. Adana nın geleneksel mutfağı, gurme turizmine hizmet etmektedir. Tablo 75 Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2009 Tesisler ve Konaklama Adana da, Kültür ve ndan alınan 2009 verilerine göre, 28 adet Onaylı, 50 adet Belediye Onaylı olmak üzere toplam 78 adet konaklama tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerin toplam yatak kapasitesi onaylı tesislerde 3.666, Belediye Onaylı tesislerde dir. Tesislerin Adana nın ilçelerine dağılımını incelediğimizde, inin % 92 si Seyhan da bulunmaktadır. Belediye in ise % 56 sı Seyhan da, %20 si Karataş ta ve %16 sı Yumurtalık ta yer almaktadır. Konaklama istatistiklerine baktığımızda ise, konaklama için en çok tercih edilen ilçe yine, talebin ve bunun sonucundaki tesis yoğunluğunun da bir sebebi olarak Seyhan, Karataş ve Yüreğir dir yılında, Adana da yaklaşık adet konaklama (tesise giriş) hesaplanmıştır. Bu konaklamaların %81 i Seyhan da,, %10 u Yüreğir de, % 6 sı Karataş ta gerçekleşmiştir. Tablo 76 Belediye Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2006 Tablo 77 Konaklama (Tesise Giriş) İstatistiklerinin İlçelere Dağılımı 2009 İlçe Belediye Onaylı Tesisler TOPLAM Seyhan Karataş Yüreğir Diğer TOPLAM /28

30 Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Gaziantep Gaziantep, Türkiye nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi nde yer almaktadır km 2 lik yüzölçümüne sahip Gaziantep, adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre, nüfusu 2009 yılı itibariyle kişidir. Toplam nüfusun % 87 si şehir nüfusu, %13 ü kırsal nüfustur. 9 adet ilçesi olan Gaziantep in en kalabalık ilçesi Şahinbey dir. Gaziantep in Suriye ile ve Kilis, Urfa, Adıyaman, Kahramanmaraş, Adana, Osmaniye ve Hatay ile sınırı bulunmaktadır. Turizm Gaziantep, tarih ve kültür turizmi, yayla turizmi ve gurme turizminin yapılabildiği bir ildir. Nizip İlçesi Belkıs Köyü nde yer alan Zeugma Antik Kenti M.Ö. 300 yılında kurulmuştur. Üç bölüm olarak incelenen antik şehir in iki bölümü Birecik Hidroelektrik Baraj Gölü nün suları altında kalmıştır. Diğer bölümü ise yapılması planlanan açık hava müzesiyle önümüzdeki yıllarda ziyaretçiye açılacaktır. Zeugma Antik Şehri, Roma Dönemi nden kalan mozaikleriyle dünyaca ünlüdür. Antik Şehir sular altında kalmadan önce yapılan kazılarda çıkarılan mozaikler Gaziantep Arkeoloji Müzesi nde sergilenmektedir. Kültür ve tarafından Yayla Turizm Merkezi ilan edilen Huzurlu Yaylası, İslahiye de yer almaktadır. Gaziantep, Kültür ve Turizm Master Planı 2023 te Doğu Akdeniz ve Güneydoğu İnanç ve Gurme Turizmi aksında yer alan, Kültür ve İnanç Turizmi Odaklı bir yerleşim olarak öngörülmektedir. Antik çağlardan bu yana, yerleşim olarak tercih edilen Gaziantep in sahip olduğu sivil mimari örnekleri, tarihi eserleri, ören yerleri ve hala yaşayan geleneksel ev mimarisiyle tarih ve inanç turizminin önemli merkezlerinden biridir. Ayrıca geleneksel mutfağı ile gurme turizmi nin önem kazandığı bir yerleşimdir. Tablo 78 Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2009 Tesisler ve Konaklama Gaziantep te, Kültür ve ndan alınan 2009 verilerine göre, 28 adet Onaylı, 46 adet Belediye Onaylı olmak üzere toplam 74 adet konaklama tesisi bulunmaktadır. Bu tesislere ait yatak kapasitesi Onaylı tesislerde 3.396, Belediye Onaylı tesislerde ise tür. Bu tesislerin Gaziantep in ilçelerine dağılımını incelediğimizde, in tamamı Gaziantep Büyükşehir Belediyesi olmadan önce Merkez olarak bilinen, Büyükşehir Belediyesi olduktan sonra Şehitkamil ve Şahinbey ilçelerinin kesişiminde bulunan bölgede yer almaktadır. Bu tesislerde 3 adet 5 yıldızlı, 6 adet 4 yıldızlı 7 adet 3 yıldızlı otel bulunmaktadır. Belediye in ise % 70 i Şahinbey de, %30 u Şehitkamil de bulunmaktadır. Konaklama (tesise giriş) istatistiklerine baktığımızda ise, konaklama için en çok tercih edilen ilçe yine, talebin ve bunun sonucundaki tesis yoğunluğunun da bir sebebi olarak konaklamaların yoğunlaştığı Şahinbey ve Şehitkamil dir. Tablo 79 Belediye Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı yılında, Gaziantep te yaklaşık adet konaklama (tesise giriş) hesaplanmıştır. Bu konaklamaların %87 si Şahinbey de, %10 u Şehitkamil de gerçekleşmiştir. Tablo 80 Konaklama (Tesise Giriş) İstatistiklerinin İlçelere Dağılımı 2009 İlçe Belediye Onaylı Tesisler TOPLAM Şahinbey Şehitkamil Diğer TOPLAM / 29

31 Bolu Bolu, Türkiye nin Karadeniz Bölgesi nde yer almaktadır km 2 lik yüzölçümüne sahip Bolu, adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre, nüfusu 2009 yılı itibariyle kişidir. Toplam nüfusun % 62 si şehir nüfusu, %38 ü kırsal nüfustur. 9 adet ilçesi olan Bolu nun en kalabalık ilçesi Bolu Merkez dir. Bolu, Düzce, Sakarya, Zonguldak,Çankırı, Ankara ve Bilecik ile komşudur. Turizm Bolu, tarih ve kültür turizmi potansiyeline sahip olsa da, eko turizm ve doğa turizminde Türkiye nin sayılı odak noktalarından biridir. Mengen İlçesi sınırları içerisinde yer alan Yedigöller Milli Parkı, İstanbul ve Ankara gibi büyükşehirlere yakınlığı nedeniyle de yerli ve yabancı turistlerin uğrak noktalarından biridir. Ayrıca 1969 yılında Türkiye nin ilk kültür alabalık üretme tesisi burda kurulmuştur. Yedigöller Milli Parkı nda fotoğrafçılık, günübirlik piknik, yürüyüş ve kamçılık gibi doğa turizmi aktiviteleri yapılabilir. Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Abant Gölü, Merkez İlçesi sınırları içinde yer almaktadır. Göl çevresinde konaklama tesisleri bulunmaktadır. Özellikle yakın illerden ziyaretçilerin tercih ettiği Abant Gölü, hafta sonu veya günübirlik doğa turizmi turları için oldukça uygun bir bölgedir. Kültür ve tarafından Turizm Alanı ilan edilen Köroğlu Dağı, Kartalkaya Kayak Merkezi ni de kapsamaktadır. İstanbul a 280 km mesafede bulunan Kartalkaya Kayak Merkezi nde yılın 4 ayı kış turizmi yapılabilmektedir. Ayrıca Gerede İlçesi nde bulunan Esentepe Arkut Kayak Merkezi nde her yıl uluslararası kayak yarışları yapılmaktadır. Merkezde, kışın kış sporları yapılabildiği gibi, yazın da çim kayağı yapılabilmektedir. Bolu da 5 ayrı bölgede termal turizminin yapılabileceği kaplıca bölgesi bulunmaktadır. Bu tesislerden sadece bir tanesi Turizm Bakanlığı Onaylı Tesis olup, yatak kapasitesi 145 tir. Diğer tesislerdeki toplam yatak kapasitesi ise 800 adettir. Tablo 81 Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2009 Tesisler ve Konaklama Bolu da, Kültür ve ndan alınan 2009 verilerine göre, 19 adet Onaylı, 43 adet Belediye Onaylı olmak üzere toplam 62 adet konaklama tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerin toplam yatak kapasitesi onaylı tesislerde 3.026, Belediye Onaylı tesislerde tür. Tesislerin Bolu nun ilçelerine dağılımını incelediğimizde, in % 68 i Merkez de, %32 si ise diğer ilçelerde bulunmaktadır. Bu tesislerde 2 adet 5 yıldızlı, 2 adet 4 yıldızlı ve 7 adet 3 yıldızlı otel bulunmaktadır. Belediye in ise % 46 sı Merkez de, %19 u Mudurnu da, %14 ü Göynük te ve %21 i diğer ilçelerde yer almaktadır. Konaklama istatistiklerine baktığımızda ise, konaklama için en çok tercih edilen ilçeler yine, talebin ve bunun sonucundaki tesis yoğunluğunun da bir sebebi olarak Merkez, Mudurnu ve Gerede dir yılında, Bolu da yaklaşık adet konaklama (tesise giriş) hesaplanmıştır. Bu konaklamaların %47 si Merkez de, %21 i Mudurnu da, %10 u Gerede de ve %6 sı ise yayla turizmi ile ünlü Kıbrıscık ta gerçekleşmiştir. Tablo 82 Belediye Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2006 Tablo 83 Konaklama (Tesise Giriş) İstatistiklerinin İlçelere Dağılımı 2009 İlçe Belediye Onaylı Tesisler TOPLAM Merkez Mudurnu Gerede Kıbrıscık Diğer TOPLAM /30

32 Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Van Van, Türkiye nin Doğu Anadolu Bölgesi nde yer almaktadır km 2 lik yüzölçümüne sahip Van, adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre, nüfusu 2009 yılı itibariyle kişidir. Toplam nüfusun % 51 i şehir nüfusu, % 49 u kırsal nüfustur. 12 adet ilçesi olan Van ın en kalabalık ilçesi Van Merkez dir. Van ın İran ile sınırı vardır. Komşu iller ise Ağrı, Bitlis, Siirt ve Hakkari dir. Turizm Van, tarih ve kültür turizmi, yayla turizmi ve gurme turizminin yapılabildiği bir ildir. Van, sahip olduğu coğrafya ile doğa turizmi ve spor turizminin etkin olarak yapılabildiği bir ildir. Tatvan sınırları içinde yer alan Van Gölü, Türkiye nin en büyük gölüdür. Göl de bulunan 4 adet ada 1990 yılında 1. derece arkeolojik sit alanı olarak ilan edilmiştir. Adalarda bulunan tarihi yapılar ve eserler yerli ve yabancı turistler tarafından ziyaret edilmektedir. Ayrıca Van da Merkez İlçe başta olmak üzere pek çok bölgesinde Urartu lara (M.Ö. 7. yy) ait tarihi eserleri ziyaret edebilmek mümkündür. Türkiye nin en yüksek ikinci dağı olan Süphan Dağı, spor turizminde dağcılık aktiviteleri için çok uygun bir bölgedir. Van ın kendine has kültürel değerleri bölgedeki Kültür Turizmi ni canlı tutmaktadır. Sadece Van da yetiştirilen bir tür olan Van Kedisi ve kendine özgü lezzetleriyle Van Mutfağı, en önemli kültürel değerleridir. Ayrıca Van Gölü de dahil olmak üzere diğer pek çok irili ufaklı göllerde yöreye has balık yetiştiriciliği yapılmaktadır. Tesisler ve Konaklama Van da, Kültür ve ndan alınan 2009 verilerine göre, 10 adet Onaylı, 25 adet Belediye Onaylı olmak üzere toplam 35 adet konaklama tesisi bulunmaktadır. Bu tesislere ait yatak kapasitesi Onaylı tesislerde Tablo 84 Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı , Belediye Onaylı tesislerde ise dir. Bu tesislerin Van ın ilçelerine dağılımını incelediğimizde, in %80 ini Merkez de yer almaktadır. Belediye in ise % 72 si yine Merkez İlçe de, %28 i diğer ilçelerde bulunmaktadır. Konaklama (tesise giriş) istatistiklerine baktığımızda ise, konaklama için en çok tercih edilen ilçe yine, talebin ve bunun sonucundaki tesis yoğunluğunun da bir sebebi olarak konaklamaların yoğunlaştığı Merkez İlçe dir yılında, Van da yaklaşık adet konaklama (tesise giriş) hesaplanmıştır. Bu konaklamaların %79 u Merkez de gerçekleşmiştir. Tablo 85 Belediye Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2006 Tablo 86 Konaklama (Tesise Giriş) İstatistiklerinin İlçelere Dağılımı 2009 İlçe Belediye Onaylı Tesisler TOPLAM Merkez Diğer TOPLAM / 31

33 Kocaeli Kocaeli, Türkiye nin Marmara Bölgesi nde yer almaktadır km 2 lik yüzölçümüne sahip Kocaeli, 2004 yılında Büyükşehir Belediyesi olmuştur. Adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre, nüfusu 2009 yılı itibariyle kişidir. Toplam nüfusun % 93 ü şehir nüfusu, %7 si kırsal nüfustur. 12 adet ilçesi olan Kocaeli nin en kalabalık ilçesi İzmit tir. Kocaeli nin hem Karadeniz e hem de Marmara Denizi ne sınırı vardır. Kocaeli, Sakarya, Yalova ve İstanbul ile komşudur. Turizm Kocaeli, konum olarak İstanbul a yakın olmasından dolayı, daha çok hafta sonları ve günübirlik yapılabilen turizm türlerine sahiptir. Bu turizm türleri, kış turizmi, doğa turizmi ve spor turizmidir. Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması 2008 yılında ilçe olan Kartepe de bulunan Kartepe Kayak Merkezi Turizm ve Kültür Bakanlığı tarafından Kış Turizm Merkezi ilan edilmiştir. Kartepe Kayak Merkezi, özellikle yakın çevreden ve İstanbul dan gelen yerli ve yabancı turistlerin uğrak noktalarından biridir. İstanbul a 115 km mesafede bulunan Kartepe de yılın 12 ayı açık 4 yıldızlı konaklama tesisi mevcuttur. Darıca da bulunan Bayramoğlu Kuş Cenneti ve Temalı Parkı ve Gölcük İlçesi ndeki Beşkayalar Tabiat Parkı, günübirlik doğa turizmi, trekking ve kamp aktiviteleri için uygun bölgelerdir. Kocaeli nin Karadeniz kıyısında bulunan Kefken ve Kerpe yerleşimleri deniz turizminin aktif olarak yapılabildiği bölgelerdir. Kefken ve Kerpe dahil, Kandıra, Kumcağız ve Seyrek te sualtı dalış sporu da yapılabilmektedir. Ballıkayalar Tabiat Parkı ve Kanyonu nda, dağcılık sporu yapılabilmektedir. Başta İstanbul olmak üzere ve yakın yerleşimlerden gelen ziyaretçiler günübirlik doğa yürüyüşleri yapabilmektedirler. Tesisler ve Konaklama Kocaeli de, Kültür ve ndan alınan 2009 verilerine göre, 27 adet Onaylı, 40 adet Belediye Onaylı olmak üzere toplam 67 adet konaklama tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerin toplam yatak kapasitesi onaylı Tablo 87 Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2009 tesislerde 2.942, Belediye Onaylı tesislerde dur. Tesislerin Kocaeli nin ilçelerine dağılımını incelediğimizde, inin % 41 i Gebze de, %35 i İzmit te, %24 ü ise diğer ilçelerde bulunmaktadır. Belediye in ise % 45 i Kandıra da, %20 si Merkez de, %35 i diğer ilçelerde yer almaktadır. Konaklama istatistiklerine baktığımızda ise, konaklama için en çok tercih edilen ilçeler yine, talebin ve bunun sonucundaki tesis yoğunluğunun da bir sebebi olarak Merkez ve Gebze dir. Ayrıca Körfez İlçesi, diğer ilçelerden daha az tesis sayısına sahip olmasına rağmen Belediye de, yapılan konaklama (tesise giriş sayısı) bakımından Gebze ve Körfez ile yarışabilecek durumdadır. Tablo 88 Belediye Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı yılında, Kocaeli de yaklaşık adet konaklama (tesise giriş) hesaplanmıştır. Bu konaklamaların %42 si İzmit te, %35 i Gebze de, %12 si Körfez de ve %11 i diğer ilçelerde gerçekleşmiştir. Tablo 89 Konaklama (Tesise Giriş) İstatistiklerinin İlçelere Dağılımı 2009 İlçe Belediye Onaylı Tesisler TOPLAM İzmit Gebze Körfez Diğer TOPLAM /32

34 Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Hatay Hatay, Türkiye nin Akdeniz Bölgesi nde yer almaktadır km 2 lik yüzölçümüne sahip Hatay, adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre, nüfusu 2009 yılı itibariyle kişidir. Toplam nüfusun % 49 u şehir nüfusu, %51 i kırsal nüfustur. 12 adet ilçesi olan Hatay ın en kalabalık ilçesi Hatay Merkez dir. Hatay ın doğuda Suriye ile, batıda Akdeniz ile sınırı vardır. Hatay ın ayrıca Osmaniye, Gaziantep ile sınırı bulunmaktadır. Turizm Hatay, tarih ve kültür turizmi, inanç turizmi, deniz turizmi ve gurme turizminin yapılabildiği bir ildir. Hatay, Kültür ve nın Turizm Master Planı 2023 te aldığı kararlar doğrultusunda, Kültür ve İnanç Turizmi Odaklı Yerleşimler başlığı altına alınmıştır. Ayrıca Hatay, Doğu Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu İnanç ve Gurme Turizmi aksında yer almaktadır. Dünyanın ilk katolik kiliselerinden biri olarak kabul edilen ve dört büyük patriklik merkezinden biri olan St. Pierre Kilisesi Hatay da bulunmaktadır yılında Vatikan ın kararı ile hac yeri ilan edilen kilise Hatay da İnanç Turizmi ni güçlendirmektedir. Hatay ın güneyinde bulunan Samandağı Kültür ve tarafından Öneri Turizm Kenti olarak belirlenmiştir. Akdeniz e olan 14 km lik sahili ile deniz turizmi potansiyeli taşıyan ilçenin, altyapı çalışmalarının tamamlanmasıyla önümüzdeki yıllarda bu turizm türünde daha aktif bir konuma sahip olacağı öngörülmektedir. İskenderun da yapılması planlanan yat limanı, halen süren altyapı çalışmalarının da tamamlanmasıyla önümüzdeki yıllarda hizmete girecektir. Bölgenin deniz turizmi potansiyelinin maksimize edecek olan İskenderun Yat Limanı, Akdeniz in en geniş alana ve altyapıya sahip limanı olması planlanmaktadır. Tesisler ve Konaklama Hatay da, Kültür ve ndan alınan 2009 verilerine göre, 23 adet Onaylı, 40 adet Belediye Onaylı olmak üzere toplam 63 adet konaklama tesisi bulunmaktadır. Bu tesislere ait yatak kapasitesi Onaylı tesislerde Tablo 90 Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı , Belediye Onaylı tesislerde ise tir. Bu tesislerin Hatay ın ilçelerine dağılımını incelediğimizde, in %44 ü Merkez de, %40 ı İskenderun da yer almaktadır. Belediye in ise % 62 si yine Merkez İlçe de, %23 ü Samandağ da ve %15 i diğer ilçelerde bulunmaktadır. Konaklama (tesise giriş) istatistiklerine baktığımızda ise, konaklama için en çok tercih edilen ilçe yine, talebin ve bunun sonucundaki tesis yoğunluğunun da bir sebebi olarak konaklamaların yoğunlaştığı Merkez İlçe dir yılında, Hatay da yaklaşık adet konaklama (tesise giriş) hesaplanmıştır. Bu konaklamaların %66 sı Merkez de, %28 i İskenderun da gerçekleşmiştir. Tablo 91 Belediye Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2006 Tablo 92 Konaklama (Tesise Giriş) İstatistiklerinin İlçelere Dağılımı 2009 İlçe Belediye Onaylı Tesisler TOPLAM Merkez İskenderun Diğer TOPLAM / 33

35 Eskişehir Eskişehir, Türkiye nin İç Anadolu Bölgesi nde yer almaktadır km 2 lik yüzölçümüne sahip Eskişehir, Büyükşehir Belediyesi dir. Adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre, nüfusu 2009 yılı itibariyle kişidir. Toplam nüfusun % 88 i şehir nüfusu, %12 si kırsal nüfustur. 14 adet ilçesi olan Eskişehir in en kalabalık ilçesi Odunpazarı dır. Eskişehir e komşu iller, Ankara, Bolu, Bilecik, Kütahya, Afyon ve Konya dır. Turizm Eskişehir, tarih ve kültür turizmi, termal turizmi ve şehir turizminin yapılabildiği bir ildir. Eskişehir, tarihi M.Ö yıllarına dayanan Yazılıkaya Frig Vadisi, Midas Anıtı, Pessinus Arkeolojik Sit Alanı, Kurşunlu Camisi ve Külliyesi ve Tarihi Odunpazarı Evleri ile tarih ve kültür turizminin yapılabildiği bir yerdir. 290 adet sit alanıyla Türkiye de en fazla sit alanına sahip ilk 10 il arasında yer almaktadır. Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Termal turizm başlığı altında, Mihalgazi Sakarılıca Kaplıcaları, yaklaşık 400 adet olan yatak kapasitesiyle, 2 adet Termal Tesis te hizmet vermektedir. Eskişehir, yenilikçi şehir planlama anlayışıyla birlikte kent merkezinde gerçekleştirdiği projelerle turistlerin ilgi odağı olmaya başlamıştır. Yöreye özgü el sanatları sergi ve galerileri, geleneksel mutfağıyla Eskişehir hem yeni hem de eski şehirlerini bir arada bulunduran bir yerdir. Eskişehir, Ankara ve İstanbul gibi büyükşehirlere olan yakınlığı, ulaşım kolaylığı ve özellikle demiryolu bağlantılarıyla önümüzdeki yıllarda turizm potansiyelini gittikçe geliştireceği öngürülebilir. Eskişehir de, turizm daha çok haftasonu ya da günübirlik olarak da yapılabilmektedir. Çevre illerden Eskişehir e yapılan Kültür Gezileri, bölgenin tanıtımını sağlamakta ve taşıdığı yüksek turizm potansiyelini gittikçe arttırmaktadır. Tesisler ve Konaklama Eskişehir de, Kültür ve ndan alınan 2009 verilerine göre, 14 adet Onaylı, 10 adet Belediye Onaylı olmak üzere toplam 24 adet konaklama tesisi bulunmaktadır. Bu tesislere ait yatak kapasitesi Onaylı Tablo 93 Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2009 tesislerde 1.826, Belediye Onaylı tesislerde ise 554 tür. Bu tesislerin Eskişehir in ilçelerine dağılımını incelediğimizde, in %64 ü Tepebaşı nda, %36 sı Odunpazarı nda yer almaktadır. Belediye e ait araştırma, Eskişehir, Büyükşehir Belediyesi olmadan önceki döneme ait olduğu için, şu an Tepebaşı ve Odunpazarı olarak iki ilçeye ayrılan bölge Merkez olarak tanımlanmaktadır. Belediye in ise %60 ı yine Merkez İlçe de, %40 ı diğer ilçelerde bulunmaktadır. Konaklama (tesise giriş) istatistiklerine baktığımızda ise, konaklama için en çok tercih edilen ilçeler, talebin ve bunun sonucundaki tesis yoğunluğunun da bir sebebi olarak konaklamaların yoğunlaştığı Odunpazarı ve Tepebaşı (Merkez) ilçeleridir. Tablo 94 Belediye Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı yılında, Eskişehir de yaklaşık adet konaklama (tesise giriş) hesaplanmıştır. Bu konaklamaların %62 si Tepebaşı nda, %33 ü Odunpazarı nda gerçekleşmiştir. Tablo 95 Konaklama (Tesise Giriş) İstatistiklerinin İlçelere Dağılımı 2009 İlçe Belediye Onaylı Tesisler TOPLAM Tepebaşı Odunpazarı Diğer TOPLAM /34

36 Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Kayseri Kayseri, Türkiye nin İç Anadolu Bölgesi nde yer almaktadır km 2 lik yüzölçümüne sahip Kayseri, Büyükşehir Belediyesi dir. Adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre, nüfusu 2009 yılı itibariyle kişidir. Toplam nüfusun % 85 i şehir nüfusu, %15 i kırsal nüfustur. 16 adet ilçesi olan Kayseri nin en kalabalık ilçesi Melikgazi dir. Kayseri nin Niğde, Adana, Kahramanmaraş, Sivas, Yozgat ve Nevşehir illeri ile sınır bulunmaktadır. Turizm Ankara dan sonra İç Anadolu nun en gelişimiş kenti olan Kayseri de yapılabilen turizm türleri, kış turizmi ve gurme turizmidir. Sönmüş bir yanardağ olan Erciyes Dağı, İç Anadolu daki en yüksek dağdır. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Kış Sporları Merkezi olarak ilan edilen Erciyes Dağı, Kayseri nin turizm için çok önemli bir kaynak teşkil etmektedir. Şu an Erciyes Kış Sporları Merkezi ndeki konaklama tesislerindeki yatak kapasitesi 460 adet olup, bu kapasitenin 2023 yılına kadar 5000 adet yatağa yükseltilmesi hedeflenmektedir. Haziran 2010 da yapımına başlanan Kış Sporları Merkezi için 12 ay doluluk hedeflenmekte ve buna bağlı olarak altyapı çalışmaları devam etmektedir. Yahyalı İlçesi sınırları içinde yer alan ve Seyhan Nehri nin bir kolu olan Zamantı Irmağı nın km si Milli Rafting Parkuru dur. Ayrıca Zamantı Irmağı nın oluşturduğu Zamantı Kanyonu doğa yürüyüşleri için ve Niğde, Kayseri ve Adana illeri dahilinde kalan Aladağlar Milli Parkı doğa turizmi ve günübirlik geziler için oldukça uygundur. Kayseri Develi Ovası nda yer alan Sultan Sazlığı Kuş Cenneti, 1971 yılında Su Kuşları Koruma ve Üretim Sahası ilan edilmiştir. Kayseri de kuş gözlem turizmine hizmet etmektedir. Tarihi M.Ö yıllarına kadar uzanan Kayseri, yöreye özgü sahip olduğu geleneksel mutfağıyla da ilgi çekmektedir. Tablo 96 Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2009 Tesisler ve Konaklama Kayseri de, Kültür ve ndan alınan 2009 verilerine göre, 12 adet Onaylı, 23 adet Belediye Onaylı olmak üzere toplam 35 adet konaklama tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerin toplam yatak kapasitesi onaylı tesislerde 1.625, Belediye Onaylı tesislerde tür. Tesislerin Kayseri nin ilçelerine dağılımını incelediğimizde, inin % 53 ü Melikgazi de, %47 si Kocasinan da bulunmaktadır. Belediye in ise % 48 i Melikgazi de, %26 sı Kocasinan da ve %26 sı diğer ilçelerde yer almaktadır. Konaklama istatistiklerine baktığımızda ise, konaklama için en çok tercih edilen ilçeler yine, talebin ve bunun sonucundaki tesis yoğunluğunun da bir sebebi olarak Eski Kayseri Merkezi olan Melikgazi ve Kocasinan İlçeleridir yılında, Kayseri de yaklaşık adet konaklama (tesise giriş) hesaplanmıştır. Bu konaklamaların %49 u Kocasinan da, %47 si Melikgazi de gerçekleşmiştir. Tablo 97 Belediye Onaylı Tesis Sayısının İlçelere Dağılımı 2006 Tablo 98 Konaklama (Tesise Giriş) İstatistiklerinin İlçelere Dağılımı 2009 İlçe Belediye Onaylı Tesisler TOPLAM Kocasinan Melikgazi Diğer TOPLAM / 35

37 Türkiye İller Genel Görünüm Tablo 99 Turizm Türlerinin İllere Dağılımı Adana Afyon Ankara Aydın Balıkesir Bolu Bursa Çanakkale Denizli Diyarbakır Erzurum Eskişehir G.Antep Hatay Kayseri Kocaeli Konya Mersin Nevşehir Trabzon Van Kültür ve Tarih Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Gurme Turizmi İnanç Turizmi 2 2 Deniz Turizmi Yayla T Doğa Turizmi Doğa T Mağara T Kuş Gözlem T. Su Altı Dalış T Spor Turizmi Hava Sporları T. Akarsu ve Rafting 2 2 Dağcılık Kış Turizmi Termal Turizmi Kongre Turizmi Adana Afyon Ankara Aydın Balıkesir Bolu Bursa Çanakkale Denizli Diyarbakır Erzurum Eskişehir G.Antep Hatay Kayseri Kocaeli Konya Mersin Nevşehir Trabzon Van Kaynak: İGD, 2011 /36

38 Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Havaalanları Türkiye de DHMİ den alınan 2010 verilerine göre toplam 44 adet havaalanı bulunmaktadır. Bu havaalanlarından 28 adet iç hat uçuşlarına açık havaalanı, 16 adet hem iç hem de dış hat uçuşlarına açık havalimanı bulunmaktadır ve 2010 yıllarında en çok yolcu trafiğine sahip havalimanları İstanbul Atatürk Havalimanı ve Antalya Havalimanı dır. Tablo 100 Türkiye Havaalanlarının Dağılımı Kaynak: TYDTA, 2010 Tablo 101 Türkiye Havaalanlarının Toplam Yolcu Trafiği (Gelen-Giden) Hava Alanları Değişim Değişim Hava Alanları Toplam Toplam (%) Toplam Toplam (%) İstanbul Atatürk ,8 Batman ,3 Antalya ,0 Denizli Çardak ,5 Sabiha Gökçen ,7 Erzincan ,0 İzmir A.Menderes ,7 Sivas ,2 Ankara Esenboğa ,6 Nevşehir-Kap ,3 Muğla Dalaman ,1 Muş ,3 Muğla Milas-Bod ,9 Adıyaman ,5 Adana ,5 K.Maraş ,0 Trabzon ,9 Eskişehir Anadolu ,8 Diyarbakır ,5 Bursa-Yenişehir ,7 Samsun-Çarşamba ,4 Sinop ,9 Gaziantep ,8 Tekirdağ Çorlu ,5 Kayseri ,8 Amasya Merzifon ,7 Van Ferit Melen ,7 Çanakkale ,9 Erzurum ,7 Isparta S.Demirel ,0 Malatya ,4 Ağrı ,0 Elazığ ,3 Uşak ,9 Hatay ,6 Zonguldak Çaycuma ,6 Konya ,8 Balıkesir ,0 Kars ,4 Balıkesir Körfez Mardin ,1 Siirt Şanlıurfa-Gap ,0 Tokat Antalya Gazipaşa GENEL TOPLAM ,2 / 37 Kaynak: DHMİ, 2010

39 2, 3, 4 ve 5 Yıldızlı Otellerin Dağılımı Bu bölümde raporda incelenen 21 adet ile ait Onaylı Otellerin yıldız sayılarına göre dağılımı incelenecektir. Araştırma yapılırken Türkiye deki otellerin % 46 sına sahip olan Antalya, İstanbul, Muğla ve İzmir illeri hesaplamaya dahil edilmemiştir. Tablo 102 Türkiye 2, 3, 4 ve 5 Yıldızlı Otellerin Dağılımı Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Tablo 102 de gösterildiği gibi, Ankara tüm otel türlerinde tesis sayısı olarak diğer illeri geride bırakmıştır. Ankara yı Aydın ve Balıkesir illeri izlemektedir. Bolu da 2 yıldızlı otel ve Van da 5 yıldızlı otel bulunmamaktadır. Tablo 103 Türkiye Konaklama Tesislerinin ve Konaklamaların (Tesise Giriş) Dağılımı Kaynak: İGD, 2011 Oteller 5 * 4 * 3 * 2 * Diğer (Toplam) de Toplam Konaklama Belediye (Toplam) Belediye Onaylı Tesislerde Konaklama Toplam Konaklama Adana Afyon Ankara Aydın Balıkesir Bolu Bursa Çanakkale Denizli Diyarbakır Erzurum Eskişehir G.Antep Hatay Kayseri Kocaeli Konya Mersin Nevşehir Trabzon Van Kaynak: İGD, 2011 /38

40 Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Kişibaşı Ortalama Gecelik Konaklama Fiyatları Bu bölümde, raporda incelenen 21 ile ait 2, 3, 4 ve 5 yıldızlı otellerin ortalama gecelik konaklama fiyatları incelenecektir. Bu araştırma yapılırken Kültür ve tarafından yayınlanan en son otel listesine göre internet üzerinden araştırma yapılmış ve oteller telefonla da aranarak yıllık/sezonluk ortalama gecelik konaklama fiyatları hesaplanmıştır. 2 yıldızlı oteller için Afyon ve Bolu da, 4 yıldızlı oteller için yine Bolu da, 5 yıldızlı oteller içinse Çanakkale, Diyarbakır, Erzurum, Eskişehir, Hatay, Kayseri, Kocaeli, Mersin, Trabzon ve Van da yeterli bilgiye ulaşılamadığı için, tablolar oluşturulurken araştırmaya dahil edilmemiştir. 2 Yıldızlı Oteller Tablo 103 te kişibaşı ortalama gecelik konaklama fiyatlarının 2 yıldızlı oteller için illere dağılımı görülmektedir. Tablo Yıldızlı Oteller Kişibaşı Ortalama Gecelik Konaklama Fiyatları İncelenen illere ait ortalama fiyat 30 dur. Bursa daki 2 yıldızlı oteller 45 ile en yüksek fiyata sahiptir. En düşük kişibaşı ortalama gecelik konaklama fiyatına sahip olan iller ise 20 ile Denizli, Mersin ve Nevşehir dir. Kaynak: İGD, Yıldızlı Oteller Tablo 104 te kişibaşı ortalama gecelik konaklama fiyatlarının 3 yıldızlı oteller için illere dağılımı görülmektedir. İncelenen illere ait ortalama fiyat 40 dur. Bursa, Çanakkale, Kocaeli ndeki 3 yıldızlı oteller 55 ile en yüksek fiyata sahiptir. En düşük kişibaşı ortalama gecelik konaklama fiyatına sahip olan iller ise 25 ile Denizli, ve Afyon dur. Tablo Yıldızlı Oteller Kişibaşı Ortalama Gecelik Konaklama Fiyatları Kaynak: İGD, Yıldızlı Oteller Tablo Yıldızlı Oteller Kişibaşı Ortalama Gecelik Konaklama Fiyatları Tablo 105 te kişibaşı ortalama gecelik konaklama fiyatlarının 4 yıldızlı oteller için illere dağılımı görülmektedir. İncelenen illere ait ortalama fiyat 60 dur. Erzurum Palandöken deki 4 yıldızlı oteller 80 ile en yüksek fiyata sahiptir. En düşük kişibaşı ortalama gecelik konaklama fiyatına sahip olan il ise 35 ile Afyon dur. Kaynak: İGD, 2011 / 39

41 5 Yıldızlı Oteller Tablo 106 da kişibaşı ortalama gecelik konaklama fiyatlarının 5 yıldızlı oteller için illere dağılımı görülmektedir. İncelenen illere ait ortalama fiyat 79 dur. Ankara Çankaya daki ve Bolu Abant taki 5 yıldızlı oteller 100 ile en yüksek fiyata sahiptir. En düşük kişibaşı ortalama gecelik konaklama fiyatına sahip olan il ise 60 ile Nevşehir dir. Tablo Yıldızlı Oteller Kişibaşı Ortalama Gecelik Konaklama Fiyatları Türkiye Turizm Piyasaları Araştırması Odabaşı Ortalama Satış Değeri Kaynak: İGD, 2011 Otel piyasasında bir diğeriyle tam anlamıyla örtüşen gayrimenkuller bulmak mümkün değildir. 2, 3, 4 ve 5 yıldızlı oteller için en uygun satış karşılaştırmaları oda sayısı temel alınarak yapılmaktadır. Satılmış veya satışta olan oteller için gerçekleşen veya talep edilen fiyatlar oda sayısına bölünerek odabaşı değere ulaşılmaktadır. Tablo Yıldızlı Oteller Odabaşı Ortalama Satış Değeri Bu bölümde, raporda incelenen illere ait 2, 3, 4 ve 5 yıldızlı otellerin odabaşı ortalama satış değerleri incelenecektir. Bu araştırma yapılırken, illerdeki satışta olan veya satışı yeni gerçeklemiş mevcut satılık otel ilanlarına ulaşılmış, ilan sahipleriyle telefon görüşmeleri yapılarak odabaşı ortalama satış değerlerine ulaşılmıştır. Çalışma sadece ortalama değer hesaplanabilecek kadar emsal bulunduran iller için gerçekleştirilmiştir. Tablo Yıldızlı Oteller Odabaşı Ortalama Satış Değeri 2 Yıldızlı Oteller Tablo 106, 2 yıldızlı oteller için odabaşı ortalama satış değerlerinin karşılaştırmasını göstermektedir. Araştırma sadece yeterli miktarda emsal satılık ilanına sahip iller arasında yapılmıştır. Buna göre, Antalya, Muğla, İstanbul ve İzmir haricindeki illerde yapılan araştırmaya göre en yüksek odabaşı ortalama satış değerine sahip il ile Ankara dır. Aydın ile ikinci, Mersin ile üçüncü sırada yer almaktadır. Tablo Yıldızlı Oteller Odabaşı Ortalama Satış Değeri 3 Yıldızlı Oteller Tablo 107, 3 yıldızlı oteller için odabaşı ortalama satış değerlerinin karşılaştırmasını göstermektedir. Buna göre, Antalya, Muğla, İstanbul ve İzmir haricindeki illerde yapılan araştırmaya göre en yüksek odabaşı ortalama satış değerine sahip il ile Bursa dır. Tablo Yıldızlı Oteller Odabaşı Ortalama Satış Değeri 4 Yıldızlı Oteller Tablo 108, 4 yıldızlı oteller için odabaşı ortalama satış değerlerinin karşılaştırmasını göstermektedir. En yüksek odabaşı ortalama satış değerine sahip il ile yine Ankara dır. Aydın ile ikinci, Mersin ile üçüncü sırada yer almaktadır. Kaynak: İGD, Yıldızlı Oteller Tablo 109, 5 yıldızlı oteller için odabaşı ortalama satış değerlerinin karşılaştırmasını göstermektedir. En yüksek odabaşı ortalama satış değerine sahip il ile yine Ankara dır. Aydın ile ikinci sırada yer almaktadır. /40