1. INTRODUCTION 1. GIRIS. Keywords: Chromite, mineralogical analysis, preprocessing, Üçköprü-Fethiye chromites

Transkript

1 Pre-Processing and Mineralogical Investigation of Chromite Mines in the Fethiye Göcek- Üçköprü Before Concentration Zenginlestirme Öncesi Fethiye Göcek-Üçköprü Kromitlerinin Cevher Mineralojisi ve Ön Hazirlama Islemlerinin Arastirilmasi V. Deniz, A.N. Günes & S. Özkahraman 1 Keywords: Chromite, mineralogical analysis, preprocessing, Üçköprü-Fethiye chromites ABSTRACT: In this study, the chromite mines located in the Fethiye-Göcek Üçköprü were investigated for mineralogical analysis and preprocessing characteristics which are necessary before concentration. For this purpose, samples taken from five different mines have examined mineralogicaly by using thin and polish sections. Further, liberation degrees and grinding times in grinding tests have been determinate from samples belongs to each mines. In the results, it has been determined that there are differences in pre-processing conditions in terms of the logical of concentration in Karagedik Concentrate plant. 1. INTRODUCTION Chrome, one of the most important metals from using of modern world, is important in especially stainless steel production. From saleability chromite ore want to obtain over % Cr2O3 of grades. If chromite grade is under of 42% Cr2O3, then it must be concentrated. Chromite ores may concentrate by kind of methods, but it is important to selection of most economically method. In benefication methods of chromite ores, gravity methods, magnetic separation, electrostatic separation and flotation methods for fine-grained ores are attentions. In selection of these methods, mineralogical, physically and chemically properties of ores are firstly important. In additional, reservoir, grade and production speed of mining methods are effected to selection of benefication methods (Deniz, 1992). These are 21 chromite concentrators in Turkey where the majority of chromite ores treated are disseminated in structure. Although these plants employ gravity concentration methods such as jigs and shaking tables and magnetic separators may also be utilised (Çilingir, 1990; Güney, et.al., 1996). Anahtar Kelimeler: Kromit, mineralojik analiz, ön hazirlama islemleri, Üçköprü- Fethiye kromitleri ÖZET: Bu çalismada, Fethiye-Göcek Üçköprü kromitlerinin zenginlestirme öncesi minerolojik ve cevher ön hazirlamasina yönelik ocaklar bazinda incelemeler yapilmistir. Bu amaçla, bes farkli ocaktan temsili olarak alinan örneklerin, ince ve parlak kesitleri hazirlanarak mineralojik incelemeleri yapilmistir. Daha sonra, her bir ocaga ait örnekde kromit mineralin serbestlesme dereceleri ve ögütme testlerindeki ögütme süreleri tespit edilmistir. Testler sonucunda, Fethiye-Göcek teki Karagedik kromit tesisinde uygulanan zenginlestirme mantigi açisindan ön hazirlama sartlarinda fakliliklarin oldugu tespit edilmistir. 1. GIRIS Modern Dünyanin en önemli metallerinden biri olan krom özellikle paslanmaz çeliklerin üretiminde vazgeçilmez bir hammaddedir. Satilabilir krom cevherlerinde tenörün %42-44 Cr2O3 den büyük olmasi istenir. Kromit içerigi bu sinirin altinda oldugu zaman zenginlestirmeye tabii tutulmak zorundadir. Kromit çesitli yöntemlerle konsantre edildigi halde en ekonomik yöntemin seçimi önemlidir. Zenginlestirme yöntemlerine bakilirsa, kromitin zenginlestirmesinde; gravite yöntemleri, manyetik ayirma, elektrostatik ayirma, flotasyon yöntemleri göze çarpar. Bu yöntemlerin seçiminde, cevherin mineralojik, fiziksel ve kimyasal özellikleri birinci derece etkendir. Ayrica, rezerv, tenör ve isletme yönteminin hizinin da zenginlestirme yönteminin seçimini etkileyecegi asikardir. Satilabilir cevherin iri parça boyutlarda satisa daha uygun olmasi, bu yöntemlerin kombinasyonunu da gerektirebilir (Deniz, 1992). Türkiye de genelde jig ve diger gravite yöntemlerinin kullanildigi 21 adet krom zenginlestirme tesisi bulunmaktadir. Bu tesislerde; agir-ortam (stripa), jig, humprey spirali, sarsintili masa ve manyetik ayiricilar zenginlestirme cihazi olarak yer almaktadir (Çilingir, 1 Süleyman Demirel University, Department Of Mining Enginerring, Isparta, Turkey

2 25 Karagedik chromite concentration plant belongs to Etibank that has been one of the most important from 21 chromite concentrators. This plant has been exploited since It was owned by a French company up to 1935 and then it was taken over by Etibank (Güney & Önal, 1990). The flow sheet of Karagedik concentration plant was shown in Figure 1. Run-of-mine ore is dumped in the open stock-yard and then to the ore bin. A belt conveyor from the ore bin carries the ore to the first jaw crusher. The discharge is sent to control bin before being fed to the second jaw crusher. Crushing operation is completed at a roll crusher. The crushed ore (consist of average 30% Cr2O3 ) is sent to a double deck vibrating screen ( 6 mm and 1 mm), + 6 mm fraction goes to rod-mill, mm fraction, the screen oversize of 1 mm single deck screen is fed to the ball mill. Ball mill and rod mill discharges are sent to 1 mm screen and then to the hydrosizer. Concentration section consists of five shaking tables and hydrosizer. Concentrates from shaking tables are settled in concentrate settling ponds. Tailings of 15% Cr2O3 content are pumped to tailing dams (Dogan et al, 1988; Güney & Önal, 1990). The aim of this study, chromite ores of produced from five different mines, processed Karagedik chromite concentrator plant, have been discussed respect to mineralogical properties, particle size of liberation and grinding properties according to present concentration conditions. 2. MATERIAL AND METHODS Samples that are taken about 100 kg low grade chromite ores are five different run-of-mine, namely Andizlik, Roz, Uluduman, Sazli and Kirkpinar belong to Üçköprü mine of Etibank. Firstly, these samples which are taken for mineralogical analysis have been made thin and polish section and then each of them has been crushed in the laboratory type jaw crusher under size of 10 mm. These crushed samples have been repeatedly crushed under size 2.8 mm manner closed- circuit by roll crusher. Under size 2.8 mm crushed samples have been decreased mass by conning-quartering and packed. Grinding tests were made in a rod mill due to slime problem. V. DENIZ, A.N. GÜNES, S. ÖZKAHRAMAN 1990; Güney vd., 1996). 21 adet krom zenginlestirme tesisinden en önemlilerinden biri Etibank a ait Fethiye-Göcek Karagedik kromit zenginlestirme tesisidir. Bu tesisi 1880 yilinda çalismaya baslamis ve 1935 yilina kadar Fransizlar tarafindan isletilmis daha sonra Etibank tarafindan devir alinmistir ( Güney ve Önal, 1990). Sekil 1 deki zenginlestirme akim semasinda da görülecegi üzere, ocaklardan getirilen cevherler Çeneli ve Merdaneli kiricilardan kademeli olarak 6 mm e kirildiktan sonra, çubuklu degirmende 1 mm nin altina ögütülmektedir. 1 mm nin altina ögütülen cevher (ortalama %30 Cr2O3 içerikli) Hidrosizer da 6 ayri grupta siniflandirildiktan sonra sallantili masalara verilmektedir. Zenginlestirme islemleri sonrasinda ortalama % 15 Cr2O3 artik, havuzlarda biriktirilmektedir (Dogan, vd., 1988; Güney ve Önal, 1990). Bu çalismada amaç, Etibank a ait Üçköprü kromit zenginlestirme tesisinde, zenginlestirmeye tabii tutulan, bes ayri ocaktan getirilen kromit cevherlerinin, zenginlestirme öncesi islemler olan mineralojik analizler, serbestlesme boyutu ve ögütme özelliklerini belirlemek ve mevcut isletme sartlari ile mukayese etmektedir. 2. MALZEME VE YÖNTEMLER Mugla-Fethiye-Göcek deki Etibank Üçköprü Maden isletmesine ait Andizlik, Roz, Sazli, Uluduman ve Kirkpinar adli bes farkli ocaklardan üretilen düsük tenörlü krom cevherlerinden yaklasik 100 kg lik temsili numuneler alinmistir. Öncelikle mineralojik incelemeler için gerekli olan el numuneleri alinmistir. Daha sonra, her numune laboratuvar tip Çeneli kiricida 10 mm nin altina kirilmistir. 10 mm nin altina kirilan numuneler, 2.8 mm den elendikten sonra elek üstü merdaneli kiricida kapali devre halinde numunelerin tamami kadameli olarak 2.8 mm nin altina indirilmistir. Tamami 2.8 mm nin altina geçen 5 farkli numune konileme-dörtleme yöntemi ile numuneler azaltilarak torbalanmistir. Parça el numunelerinden ince ve parlak kesitler yapilmis, 2.8 mm nin altindaki malzemeyle mikroskop altinda tane sayimi ile tane serbestlesme boyutlarini belirlemek için dar boyutlarda temsili numuneler hazirlanmistir. Ayrica, ögütme süreleri için ögütme testleri slam problemi olmasin diye çubuklu degirmenlerde yapilmistir.

3 ORE DRESSING/CEVHER HAZIRLAMA 2001 ISSUE 5 26 Figure 1. Flow sheet of Karagedik concentration plant ( Dogan et.al., 1988) Sekil 1. Karagedik krom zenginlestirme tesisi akim semasi (Dogan, vd., 1988) 3. MINERALOGICAL ANALYSIS Lump samples which are taken from five different mines were made thin and polish sections and then these sections have been investigated texture of chromite mineral and gangue mineral. To be or not to be evaluation in the gravity concentration of everyone ore have been comment in respect to theoretically by Concentration Criterion of Taggart s. Gravity of chromite, olivine and serpentine are 4.6, 3.3 and 2.6 gr/cm 3, respectively. Concentration criterions of them are also 1.56 for chromite & olivine, 2.25 for chromite & serpentine and 1.44 for olivine & serpentine. Because of high gravity of chromite from gangues, concentration is easy. If olivine and serpentine are all together, then these have negative effective on concentration because it behaves as middling. 3. MINERALOJIK INCELEMELER Bes ocaktan alinan parça örneklerden yapilan, ince ve parlak kesitlerin incelenmesi ile kromit cevherinin dokusu ve içerdigi gang mineralleri hakkinda bilgiler elde edilmistir. Bir cevherin yogunluguna göre zenginlestirme yöntemi ile degerlendirilip degerlendirilemeyeceginin yorumu, Taggart in konsantrasyon kriteri ile teorik açidan mümkündür. Kromitin, Olivinin ve Serpantinin özgül agirliklari sirasiyla 4.6, 3.3 ve 2.6 gr/cm 3 dür. Bunlarin konsantrasyon oranlari ise kromit ve olivin için 1.56, kromit ve serpantin için 2.25, olivin ve serpantin için ise 1.44 gr/cm 3 dür. Kromitin yankayacina oranla daha yogun olmasi zenginlestirilmesini kolaylastirirken, olivin ve serpantinin bir arada olmasi, olivinin ara ürün özelligi gösterecegi düsüncesiyle zenginlestirmeyi

4 Mineralogical Properties of Uluduman Mine Intercrystaline porosity of the subhedrall chromite crystals is filled with unhedrall and frequently fractured olivine crystals (Figure 2). Small amounts of serpentine occurrences are seen along the fractures of olivine. Locally unhedrall olivine crystals can be observed. For this reason, the chromite-bearing ultramafic rock is dunite Mineralogical Properties of Roz Mine Wall-rock is dunite. Local remnants of olivine crystals may be seen (Figure 3). Chromite crystals generally are broken due to tectonic effects to get catalastic texture (Figure 4). For this reason, the chromite crystals are seen as broken-off grains Mineralogical Properties of Sazli Mine Wall-rock is fully serpentinized ultrabazic rock. Olivine remains can be determined as fine grains within the serpentinite matrix. Sieve texture is developed dominantly within the serpentinized areas (Figure 5). Chromite grains are seen as catalastic texture Mineralogical Properties of Andizlik Mine This mine doesn t see different features from Sazli mine. Wall-rock consists dominantly of serpentinized dunite (Figure 6). These remain minerals are not determined. These serpentines are generally light grey and they represent with fishsequin lizardite (serpentine group) Mineralogical Properties of Kirkpinar Mine This sample is full alliterated and broken under the influence of tectonic conditions. Chromites and serpentines are well cleavage which is perpendicular to the compressions direction (Figure 7). This cleavage is similar shistozite texture of the rock samples. In result of investigation of thin and polish section; Uluduman and Roz mines are come into view same mineralogical properties. The ore contains approximately 10% - 16% of serpentine, 33% -37%, of olivine and about 50% - 55% of chromite. However, Kirkpinar, Sazli and Andizlik mines have been appeared. The ore contains approximately 45%- 50% of serpentine, 8% -14%, of olivine and about 35% - 45% of chromite. Plant recovery and concentrate grade have been decreased because of sending to processes a non-standard mixture of these five different mines. V. DENIZ, A.N. GÜNES, S. ÖZKAHRAMAN olumsuz yönde etkileyecegi bir gerçektir Uluduman Ocaginin Mineralojisi Yari öz sekilli kromit kristallerinin arasini bol (sik) çatlakli doku içinde yer yer öz sekilli ve agirlikli olarak öz sekilsiz olivin kristalleri doldurmaktadir (Sekil 2). Olivinlerin çatlaklari boyunca azda olsa serpantinlesmeler gözlenmektedir. Bu anlamda kromitin içinde bulundugu kayaç dunit tir Roz Ocaginin Mineralojisi Yan kayaç dunittir. Yer yer kalik olivin kristalleri gözlenmektedir ( Sekil 3). Kromit kristalleri kayacin geçirmis oldugu deformasyon nedeni ile yer yer parçalanmis ve kataklastik doku kazanmistir ( Sekil 4). Dolayisiyla öz sekilsiz ve birbirinden kopuk taneler seklinde gözlenmektedir Sazli Ocaginin Mineralojisi Kromit katalistik doku göstermektedir Yan kayaç tamamen serpantinlesmis elek dokusu kazanmistir. Serpantinler içerisinde çok küçük taneli kalik olivinler taninabilmektedir. Serpantinlerin yogun oldugu kesimlerde elek doku hakimdir ( Sekil 5) Andizlik Ocaginin Mineralojisi Sazli ocagindan farkli bir doku göstermemektedir. Yan kayaç tamamen serpantinite dönüsmüstür (Sekil 6). Hemen hemen hiç kalik mineral taninmamaktadir. Serpantinler açik gri balik pulu görünümlü lizardit (serpantin grubu) ile temsil edilmektedir Kirkpinar Ocaginin Mineralojisi Tamamen ayrismis ve tektonik deformasyona (milinotik) maruz kalmis bir örnektir. Gerek kromitlerde gerekse serpantinlerde basinç yönüne dik gelismis bir yönlenim vardir ( Sekil 7). Kayaç bu dokusuyla sistozik (serpantinsist) kazanmistir. Numunelerin ince ve parlak kesitlerinin mikroskobik incelemeleri sonucunda, Uluduman ve Roz ocaklarinin benzer mineralojik özellige sahip oldugu ve mineral bilesimleri açisindan %10-%16 serpantin, %33 - %37 arasinda olivin ve %50-%55 oraninda kromit mineralleri içermektedir. Kirkpinar, Sazli ve Andizlik ocaklarinin da birbirlerine benzer mineralojik özellik gösterdigi tespit edilmistir. Mineral bilesimleri açisindan %45-%50 serpantin, %8-%14 arasinda olivin ve %35-%45 oraninda kromit mineralleri içerdigi tespit edilmistir. Fethiye- Göcek Üçköprü maden isletmelerinde bes ocagin örneklerinin standart olmayan bir karisimla Karagedik zenginlestirme tesisine verildigi, bu

5 ORE DRESSING/CEVHER HAZIRLAMA 2001 ISSUE DETERMINATION OF THE PARTICLE SIZE OF LIBERATION Grain size of five different chromite mines have been determined to show less than about 3 mm for all mines with microscopic investigation and then all mines have been comminuted under size 2.8 mm by closed-circuit condition. Particle distribution of comminuted samples have been made and then the degrees of liberation of samples have been determined using the binocular microscope by particle cauting method. The degrees of liberation of the each mine are given in Table 1. In result of investigation of Table 1; degrees of liberation for fraction size of mm of Uluduman, Roz, Sazli, Kirkpinar and Andizlik mines are shown 67.05%, 69.15%, 68.05%, 61.68% and 64.08%, respectively. Degrees of liberation with crushed of over size 0.6 mm will 91%, 91%, 90%, 78% and 85%, respectively. However, samples of crushed less than 0.6 mm have been efficiently shown for shaking table. From degrees of liberation of all mines, the particle sizes of liberation have been efficiently acceptance with grinding less then 0.6 mm. The particle size of liberation at present in Karagedik concentrate plant belongs to Etibank. They have been applied to 1 mm. Particle sizes of liberation to 1 mm are shown inefficient in respect to benefication because of behaved as middling of locked particles on shaking table nedenle zenginlestirme verimi ve konsantre tenöründe bir düsüse neden oldugu belirlenmistir. 4. SERBESTLESME BOYUTUNUN BELIRLENMESI Bes farkli kromit ocaginin makroskopik ve mikroskopik incelemeler sonucunda faz boyutunun tüm ocaklari için yaklasik 3 mm nin altinda oldugu tespit edilmis ve her grup 2.8 mm nin altina kademeli olarak indirilmistir. Ufalanan numunelerin elek analizi yapilmis ve her bir boyut grubundan temsili numuneler alinarak tane sayimi yöntemi ile binoküler mikroskop kullanilarak serbestlesme dereceleri belirlenerek Çizelge 1 de gösterilmistir. Çizelge 1 incelendiginde; tüm kromit örneklerinin, mm boyut fraksiyonunda sirasiyla % 67.05, % 69.15, % % ve % serbestlik derecelerine sahip oldugu, bu boyutun altina iri boyutlu kisim ufalandiginda tüm malzemenin sirasiyla, % 91, % 91, % 90, %78 ve % 85 inin serbest hale gelecegi, bu serbestlik oraninin sarsintili masa için yeterli oldugu görülmüstür. Tüm ocaklarin serbestlesme derecelerinden, cevherlerin 0.6 mm nin altina ögütülmesi ile serbestlesme boyutu yeterli olarak kabul edilmistir. Fethiye-Göcek Üçköprü maden isletmesindeki Karagedik zenginlestirme tesisinde serbestlesme boyutu 1 mm olarak uygulanmaktadir. 1 mm lik serbestlesme boyutu zenginlestirme açisindan yeterli olmadigi ve bagli olan tanelerin masa üzerinde ara ürün olarak davranacagindan zenginlestirme verimine ve tenörüne olumsuz yönde etki edecektir. Table 1. Size distribution and degree of liberation after crushing to five different mine Tablo 1. Numunelerin ufalanmasi ile elde edilen elek analizi ve tespit edilen serbestlesme dereceleri Sieve ULUDUMAN ROZ SAZLI KIRKPINAR ANDIZLIK Size % % % % % % % % % % % % % % % (mm) Mass Cr2O3 L.D. Mass Cr2O3 L.D. Mass Cr2O3 L.D. Mass Cr2O3 L.D. Mass Cr2O3 L.D Σ L.D. : Liberation degree, L.D. : Serbestlesme derecesi 5. GRINDING TESTS In the results of mineralogical analysis and degrees of liberation, Uluduman and Roz mines are appeared to evaluation together. However, Andizlik, Kirkpinar and Sazli mines are appeared evaluation all together. Additionally, all mines have been 5. ÖGÜTME TESTLERI Mineralojik incelemeler ve serbestlesme testleri sonucunda Uluduman ve Roz ocaklarinin bir arada, diger taraftan, Andizlik, Kirkpinar ve Sazli ocaklarinin bir arada degerlendirilmesi gerekliligi ortaya çikmis ve her bir grup 0.6 mm nin altina

6 29 thought of grinding less than 0.6 mm. Materials of over than 0.6 mm which are fraction of locked particles of samples have been made grinding tests. Grinding process has been made of two groups which are different mineralogical properties in laboratory scale rod mill of 20x30 cm and operational speed of 66 rpm. The tests were performed using 750 g of feed material and 7130 g of grinding media. Result of grinding tests of two groups are given in Table 2 and Table 3. Grinding times in firstly and secondly groups for materials past of 80% less than 0.6 mm which are particle size of liberation are 6.5 and 9.5 minute, respectively. In grinding tests, grinding properties of two groups are shown in Figure 8. Further, different of these two groups in mineralogical investigation were also appeared. It is important to realise that grinding is more energy intensive operation in mineral processing. It has been estimated that 50% energy consumption in plants is used in comminution. Additionally, if it is made overgrinding, recovery and enrichment ratios decrease due to slime problem. V. DENIZ, A.N. GÜNES, S. ÖZKAHRAMAN ögütülmesi düsünülmüstür. Ögütme testleri, malzemenin serbestlesmeyen kismi olan mm lik malzemeye uygulanmistir. Ögütme islemi iki grup altinda, laboratuvar boyutlu 20x30 cm lik çubuklu degirmende, 66 dv/dk lik hizda yapilmistir. Her ögütme test grubunda, 750 gr lik numunelere 7130 gr lik çubuk sarji yapilmis ve 2.5, 5, 7.5 ve 10 dakikalik ögütme süreleri uygulanmistir. Her iki grup deney sonuçlari Çizelge 2 ve Çizelge 3 de verilmistir. Ögütme testleri sonucunda; 1. grupta, serbestlesme boyutu olan 0.6 mm nin altina % 80 i 6.5 dakikada, 2. grup ise, %80 i 9.5 dakikada geçmektedir (Sekil 8). Ögütme testlerinde iki farkli grubun ögütmeye karsi gösterdigi direnci farkli olmustur. Mineralojik incelemeler sonucunda da malzemenin bu farkliligi ortaya konmustu. Zenginlestirme islemleri öncesi kirma ve ögütme masraflarinin tesis enerji masraflari içerisindeki payi % olmasi nedeniyle dikkate deger bir unsurdur. Ayrica, fazla ögütme ise slam problemini doguracagi için zenginlestirmedeki verim ve tenörü düsürecegi de göz önüne alinmalidir. Table 2. Size Distribution according to grinding time of mixture samples ( ½ + ½ ) of Uluduman and Roz mines Tablo 2. Uluduman ve Roz ocaklarina ait karisim (½+½) numunelerinin ögütme sürelerine bagli elek analizleri Sieve Grinding Time Size 2.5 min. 5 min. 7.5 min. 10 min. (mm) % CUS % CUS % CUS % CUS as Feed as Feed as Feed as Feed Σ CUS: Cumulative under size, CUS: Kümülatif elek alti Table 3. Size distribution according to grinding time of mixture samples (1/3 + 1/3 + 1/3) of Andizlik, Kirkpinar and Sazli mines Tablo 3. Andizlik, Kirkpinar ve Sazli Ocaklarina ait karisim numunelerinin (1/3 + 1/3 + 1/3) ögütme sürelerine bagli elek analizleri Sieve Grinding Time Size 2.5 min. 5 min. 7.5 min. 10 min. (mm) % CUS % CUS % CUS % CUS as Feed as Feed as Feed as Feed Σ

7 ORE DRESSING/CEVHER HAZIRLAMA 2001 ISSUE 5 30 of less then 0.6 mm Uluduman-Roz Andizlik-Sazli-Kirkpinar 0 2,5 5 7,5 10 Grinding Time( min) Figure 8. Grinding properties of two groups according to grinding times Sekil 8. Ocaklarin ögütme sürelerine bagli olarak 0.6 mm nin altina geçen % miktar egrileri 6. CONCLUSIONS Determination of degrees of liberation, comminution process and mineralogical properties before concentration of the ore are most important for mineral processing. Feed in Karagedik concentration plant at Fethiye, Mugla consists of a mixture of five different chromite mines (as average 30% Cr2O3 grades). These mines are shown to differently properties respect to mineralogical investigation. Therefore, Uluduman and Roz mines are evaluation together, and Andizlik, Kirkpinar and Sazli mines are also evaluation all together. However, concentration method must be determined respect to mineralogical properties. Because of be high difference of gravity between chromite with gangue (serpentine) in Andizlik, Kirkpinar and Sazli mines, gravity concentration (shaking table) is not problem. On the other side, because of little difference of gravity between chromite with gangue (olivine) in Uluduman and Roz mines, olivine minerals are show middling property and gravity concentration is problem. In tests of particle size of liberation, particle sizes of concentration have been accepted to less than 0.6 mm for all mines. However, particle size of concentration in Karagedik concentration plant have been application unless than 1 mm. In grinding tests, samples of these groups have been different grinding properties with different grinding times. Therefore, grinding process knows to most 6. SONUÇLAR Bir cevherin, zenginlestirme öncesi mineralojik ve petrografik özelliklerinin belirlenmesi, serbestlesme ve kirma-ögütme islemlerinin yapilmasi, zenginlestirilecek cevher için en temel unsurlari olusturmaktadir. Fethiye-Karagedik zenginlestirme tesisine beslenen cevher bes farkli ocagin bir karisimini ( ortalama % 30 Cr2O3 tenör degerinine göre) içermektedir. Mineralojik çalismalar sonucunda; Uluduman ve Roz ocaklarininda kromitin yankayaci olarak olivin içeriginin fazla buna karsin Andizlik, Kirkpinar ve Sazli ocaklarinin yankayaç olarak serpantin içeriginin fazla oldugu tespit edilmistir. Bu ocaklarin farkli mineralojisi olmasi nedeniyle bu ocaklarin ayri olarak degerlendirilmesi, yani zenginlestirme yönteminin yeniden bu mineralojiye göre belirlenmesi gerekmektedir. Andizlik, Kirkpinar ve Sazli ocaklarinin kromit ile yankayaci (serpantin) arasindaki yogunluk farki fazla oldugundan yogunluga göre zenginlestirme yönteminde (sallantili masa) sorun çikmaz iken, Uluduman ve Roz ocaklarinda kromit ile yankayaci (olivin) arasindaki fark fazla olmadigindan yogunluga göre zenginlestirmede olivin mineralleri ara ürün özelligi gösterecektir. Serbestlesme boyutunun tesbiti deneylerinde tüm ocaklar için 0.6 mm boyut alinabilecegi ve zenginlestirme boyutunun 0.6 mm nin alti olarak kabul edilmesi uygun bulunmustur. Oysa, tesisde zenginlestirme boyutu 1 mm nin alti olarak

8 31 important in respect to energy cost and slime problem in concentration. In result of this study, evaluation of pre-processing of Karagedik concentration plant at Fethiye, Mugla have been must appeared. ACKNOWLEDGEMENT: The authers thanks very much to Dr.Mustafa BOZCU for Mineralogical analysis. uygulanmaktadir. V. DENIZ, A.N. GÜNES, S. ÖZKAHRAMAN Ögütme testleri sonucunda, iki farkli mineralojik grup altinda farkli ögütme sürelerinde farkli ögütme direnci gösterdigi tesbit edilmistir. Bu sonucun, zenginlestirmede enerji masrafi ve slam olusumu açisindan önemli oldugu bilinmektedir. Bu çalismanin sonucunda, Fethiye-Karagedik zenginlestirme tesisinin ön hazirlama islemlerinin tekrar degerlendirilmesi gerekliligi ortaya çikmistir. TESEKKÜR: Yazarlar, mineralojik incelemeler sirasinda yardimlarini esirgemeyen Dr.Mustafa BOZCU ya tesekkür etmeyi bir borç bilirler References/Kaynaklar [1] Çilingir, Y.: Metalik Cevherlerin Zenginlestirilmesi. vol.i, DEU Basim Unitesi, Izmir, [2] Deniz, V.: Burdur Yesilova Kromitlerin Zenginlestirilmesi. M.Sc. Thesis, AU, Eskisehir, [3] Dogan, Z.M.; Önal, G.; Gürkan, V.; Yüce, E. and Kaldirim, M.: Rationalisation of Karagedik Concentration Plant of Etibank Üçköprü Chrome Mine. In Y. Aytekin (ed), II. International Mineral Processing Symposium, pp , Izmir, [4] Güney, A.and Önal, G.: Etibank Üçköprü Krom Artiklarinin Kolon Flotasyonu ile Zenginlestirilmesi. In G. Önal (ed), III. International Mineral Processing Symposium, , Istanbul, [5] Güney, A., Sirkeci, A.A., Gürkan, V. and Önal, G.: The Recovery of chromite Fines From the Tailings of Üçköprü Plant Using HIWMS. In M. Kemal, V. Arslan, A. Akar & M. Canbazoglu, Changing Scopes in Mineral Processing, , Rotterdam: Balkema, 1996.

9 ORE DRESSING/CEVHER HAZIRLAMA 2001 ISSUE 5 32 Figure 2. Out of order microfractures in a big grain olivine (XN, 4x10) Sekil 2. Iri olivin kristallerinde gözlenen gelisigüzel yönlenmis çatlaklarin görünüsü (Uluduman Ocagi) (Çift nikol 4x10) Figure 3. Grain of olivine trasformationed to serpentine in microfractures (XN, 4x10) Sekil 3. Çatlaklari boyunca Serpantinlesmis Olivin minerallerinin görünüsü(roz Ocagi) (Çift nikol 4x10) Figure 4. Catalastic texture in a chromite mineral (XN, 4x10) Sekil 4. Kromit minerallerindeki katalastik dokunun mikroskopta gözlenisi(roz Ocagi) (Çift nikol ) Figure 5. Development of serpentine to sieve texture in olivine (XN, 10x10) Sekil 5. Olivin minerallerinde elek dokulu serpantinin gelisimi (Sazli Ocagi) (Çift nikol 10x10) Figure 6. Grain of serpentine imbedded in a chromite matrix (XN, 4x10) Sekil 6. Kromit minerallerinin arasini dolduran Serpantin minerallerinin görünüsü (Andizlik Ocagi) (Çitt nikol 4x10) Figure 7. Orderly microfractures in a chromite mineral (SN, 4x10) Sekil 7. Kromit mineralinde gözlenen düzenli çatlaklarin görünüsü (Kirkpinar Ocagi) (Tek nikol )