Samed Behrengi Bir Seftali Bin Seftali. Çeviren: Onur Tunç

Transkript

1 Samed Behrengi Bir Seftali Bin Seftali Çeviren: Onur Tunç

2

3 Samed BEHRENGİ Azeri asıllı İranlı yazar Samed Behrengi, 1939 da Tebriz de doğdu. Öğretmen okullarında öğrenim gördükten sonra Tebriz Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı bölümünde eğitimini sürdürdü. Kısacık ömrünü İran ın Azeri bölgesinde öğretmenlik yaparak geçirdi. Halk masallarını yeniden kaleme aldı. Azeri Türkçesiyle Farsça arasında çeviriler yaptı. Yazdığı öykülerde toplumsal konulara değindi. Küçük çocuklara büyük meseleleri anlatmak için yola çıktı ve geriye Küçük Kara Balık gibi ölümsüz eserler bıraktı.

4

5 Küçük, yoksul bir köyün kenarında, çeşit çeşit meyve ağaçlarıyla dolu sulak bir bağ vardı. Bu bağ çok büyüktü, ağaçlar da çok sıktı. Öyle ki bağın bir ucundan bakınca diğer ucu görünmezdi. Köyün ağası, yıllar evvel topraklarının çoğunu küçük parçalara bölüp köylülere satmış ama bu bağı kendisine saklamıştı. Ağanın köylülere sattığı topraklar hem çorak hem de engebeliydi; üstelik köylülerin topraklarını sulayabilecekleri bir su kaynağı da yoktu. Vadinin ortasındaki tek düz arazi ağanın bağıydı; diğer çorak toprakları, tepeleri ve yokuşları köylüler satın almış, buralara arpa ve buğday ekmişlerdi. 7

6 Her neyse, bırakalım şimdi bunları bir kenara; çünkü belki de bunların hikâyemizle pek bir ilgisi yoktur... İşte bu bağda iki şeftali ağacı vardı; bu ağaçlardan biri diğerinden daha küçük, daha gençti. Bu iki ağacın yaprakları ve çiçekleri tıpatıp aynıydı; bu yüzden onları gören herkes ikisinin de aynı türden olduğunu ilk bakışta anlardı. Büyük olan ağaç aşılıydı. Her yıl, insanın avucuyla kavrayamayacağı kadar kocaman, lezzetli, kıpkırmızı şeftaliler verirdi. Öyle ki insan bunları yemeye kıyamazdı. Bahçıvanın dediğine göre, bu büyük ağacı yabancı bir uzman kendi ülkesinden getirdiği sürgünle aşılamıştı. Bu kadar masraf edilen bir ağacın meyvesinin ne kadar değerli olduğunu varın, siz düşünün. Her iki ağacın gövdesine de kem gözlerden sakınmak için nazar duası asılmıştı. Küçük şeftali ağacı ise her yıl binlerce çiçek açmasına rağmen bir tane bile meyve vermezdi. Ya çiçekleri solar ya da şeftalileri daha olgunlaşmadan kuruyup dökülürdü. Bahçıvan, onun için elinden geleni yaptı ama küçük ağaç bana mısın 8

7 demedi. Her yıl yeni yeni dalları, yaprakları oldu ama bir kez olsun şeftali vermedi. Bahçıvan küçük ağacı da aşılamaya karar verdi, nitekim aşıladı da ama yine değişen bir şey olmadı. Anlaşılan bu iş inada binmişti! Bahçıvan bıkmış usanmıştı bu durumdan. Bir oyun oynayıp küçük ağacı korkutmak istedi. Gidip bir testere aldı, karısını da yanına çağırdı, küçük şeftali ağacının önüne geçip testerenin dişlerini bilemeye başladı. Testere iyice bilenmişti ki bahçıvan geri geri gitti, ardından da küçük ağaç artık şeftalilerini dökemesin diye onu kökünden kesip atacakmış gibi ileriye doğru atıldı. 9

8 Tam testereyi küçük ağacın gövdesine indirecekti ki karısı onu kolundan yakaladı, Ölümü gör kesersen, dedi. Sana söz veriyorum, küçük şeftali ağacı önümüzdeki yıl güzel, olgun meyveler verecek. Baktık ki yine tembellik ediyor, işte o zaman onu ikimiz birlikte keser, ocağa atarız; varsın yanıp kül olsun. Ancak gelin görün ki bu tehditler de ağacın aklını başına getirmedi. Şimdi hepiniz küçük şeftali ağacının derdinin ne olduğunu, ne diye şeftalilerini olgunlaştırmadığını merak ediyorsunuzdur. Öyleyse bundan sonrasını kendisinden dinleyelim. *** Dinleyin! Kulak verin çünkü küçük şeftali ağacı konuşmak istiyor. Hiç ses çıkarmayın, bakalım küçük şeftali ağacı macerasını nasıl anlatacak: Yüz, yüz elli şeftali bir sepetin içindeydik. Güneş narin tenimizi kurutmasın; toz, kırmızı yanaklarımıza bulaşmasın diye bahçıvan sepetin altını, üstünü ve yanlarını asma yapraklarıyla 10

9 kaplamıştı. İnce asma yapraklarının arasından süzülen yeşil ışıklar yanaklarımızın kırmızısıyla buluşuyor, içimize işleyen bir manzara oluşturuyordu. Bahçıvan bizi sabah erkenden, daha güneş doğmadan toplamıştı, bu yüzden hepimiz serin ve suluyduk. Sonbahar gecelerinin serinliği içimizdeydi hâlâ. Yeşil yaprakları aşıp bize ulaşan sıcaklık içimizi ısıtıyordu. Tabii ki hepimiz aynı ağacın çocuklarıydık. Bahçıvan, yılın bu zamanları annemden topladığı şeftalileri sepete doldurup kente götürürdü. Kente vardığında gidip ağanın kapısını çalar, 11

10 sepeti oraya bırakıp köye dönerdi. Tıpkı şimdi olduğu gibi. Evet, ne diyordum; biz yüz yüz elli olgun şeftaliydik. Biraz kendimden bahsedeyim: Bir zamanlar mis kokulu ve suluydum ben. Tenim öylesine pürüzsüz ve inceydi ki sanki gerginlikten çatlayacaktı. Yanaklarım öylesine kırmızıydı ki beni görseniz utancımdan kızardığımı zannederdiniz. Özellikle başım sonbahar şebnemiyle ıslanmıştı, sanki su ile oynamışım gibi... Sert ve iri çekirdeğim yeni bir yaşamı düşünüyordu. Daha doğrusu, ben kendim yeni bir yaşamı düşünüyordum, demeliyim. Sonuçta çekirdeğim benden ayrı bir şey olmadığına göre... Bahçıvan, ilk bakışta dikkatleri üzerime çekmek için beni sepetteki şeftalilerin en üstüne koymuştu. Diğerlerinden daha iri ve sulu ol- 12

11 duğumdan herhâlde. Bununla böbürlendiğimi sanmayın sakın. Sonuçta büyüyüp olgunlaşma fırsatı bulan bütün şeftaliler iri ve sulu olacaktır. Sadece bazı dikkatsiz şeftaliler, kurtçuklar tarafından oyuna getirilir; onların, içlerine girip etlerini, hatta çekirdeklerini bile yemelerine izin verirler. Eğer sepette öylece otururken ağanın önüne gitseydim, çaresiz, onun biricik şımarık kızının eline düşecektim. O da yanağımdan bir ısırık aldıktan sonra beni bir köşeye atacaktı. Çünkü ağanın evi diğer evlerden farklıydı; Sahibali ile Pulat ın tek bir kayısı, salatalık ya da şeftali girmemiş yoksul evlerine benzemiyordu. Bahçıvanın dediğine göre ağa, kızı için yurt dışından meyve sipariş ediyordu. Uçakla portakallar, muzlar, üzümler, hatta çiçekler bile getirtiyordu. Tabii ki tüm bunlar için su gibi para harcıyordu. Şimdi, kızının giysileri, okulu, yemekleri, bakıcısı, hizmetçisi, oyuncakları ve gezip tozması için ne kadar para harcadığını varın siz düşünün. Ayda binlerce lira diyeceksiniz ama inanın o bile az. Neyse, konuyu fazla dağıttık. Bahçıvan, elinde sepetle bağın ortasındaki 13

12 yolda yürüyordu. Aniden ayağının altında bir fare yuvası çöktü. Neredeyse tökezleyip düşecekti ama neyse ki toparlanmayı başardı. Bahçıvan toparlanmasına toparlandı ama sepet sallanınca ben kayıp yere düştüm. O ise düştüğümü fark etmeyip yoluna devam etti. Güneş bağın her yanına vuruyordu artık. Toprak sıcaktı ama güneşin ışıkları ondan da sıcaktı. Güneş ışıklarının bana olduğundan daha sıcak gelmesinin sebebi, belki de bedenimin bu kadar serin olmasıydı. Sıcaklık yavaş yavaş tenimi geçip içime işledi. Öz suyum ısındı, ardından sıcaklık çekirdeğime ulaştı. Çok geçmeden susadığımı hissettim. Annemin yanındayken ne zaman susasam suyumu ondan alırdım. Üzerime vurup beni daha fazla ısıtsın diye yüzümü güneşe çevirirdim. 14