Transkript

1

2

3

4

5

6 Nurşah SUNAY / Genel Yayın Yönetmeni sektorelyayincilik.com Yapılandırma Süreleriyle İlgili Bilgilendirme Bu sayımızda sizlerle tarihinde Resmi Gazete de yayımlanan 6552 Sayılı İş Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması İle Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun da yer alan bazı başvuru ve ilk taksit ödeme süreleri uzatılmasıyla ilgili bilgiler vereceğim. 1- Sosyal güvenlik alacakları yönünden; son başvuru tarihi olan tarihi, tarihine kadar, peşin ödeme yolunu seçenler ile taksitli ödeme seçeneklerinde ilk taksit ödeme süresi ise tarihine kadar uzatılmıştır. Sosyal Güvenlik Kurumu nun Genel Sağlık Sigortası prim alacakları için son başvuru tarihi olan ve peşin ödeme ile taksitli seçeneklerde ilk taksit ödeme tarihi olan tarihlerinde herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. 2- Maliye Bakanlığı tarafından tahsil edilen alacaklar yönünden; son başvuru tarihi olan tarihi, tarihine, peşin ödeme yolunu seçenler ile taksitli ödeme seçeneklerinde ilk taksit ödeme tarihi ise tarihine kadar uzatılmıştır. 3- Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından tahsil edilen alacaklar yönünden; son başvuru tarihi olan tarihi, tarihine, peşin ödeme yolunu seçenler ile taksitli ödeme seçeneklerinde ilk taksit ödeme tarihi ise tarihine kadar uzatılmıştır Sayılı Karayolları Trafik Kanunu uyarınca araç muayene süreleri; Karayolları Trafik Kanunu uyarınca araç muayenesi yaptırmaları gerektiği halde muayenelerini süresinde yaptırmamış olanların olan son başvuru tarihi, tarihine kadar (bu tarih dahil) uzatılmıştır. 5- TEDAŞ alacakları yönünden; son başvuru tarihi olan tarihi, tarihine, peşin ödeme yolunu seçenler ile taksitli ödeme seçeneklerinde ilk taksit ödeme tarihi ise tarihine kadar uzatılmıştır. KÜNYE Sektörel Yayıncılık Adına İmtiyaz Sahibi ve Genel Yayın Yönetmeni Nurşah SUNAY Görsel Sanat Yönetmeni ve Editör Serdar SUNAY Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Süleyman ÇİLİNGİR Grafik & Tasarım Mustafa SOYCAN Yardımcı Grafiker Habibe EROĞLU Kurumsal İletişim Müdürü Kadir ALTAY Haber - Araştırma Ayşe SEDEF Web Master Hidayet SUNAY Hukuk Danışmanı Av. Öncü KARAKOÇ Mali Müşavir Bülent SUNAY Türkmenistan Bölge Sorumlusu Hakan SUNAY Almanya Bölge Sorumlusu Harun VATAN Yayın Kurulu Gazanfer SANLITOP / Makine Yüksek Müh. Erdal DEMİR / Avukat Namık YENER / Elektrik Mühendisi Melihcan ÖZÇİFTÇİ / Elektrik Mühendisi Mehmet ERKAL / Elektrik Mühendisi Serdar AKSOY / Elektrik Mühendisi (MBA) Savaş KONCA / S.M. Mali Müşavir Alper COPLUGİL / Ar- Ge Proje Danışmanı Bora ÖZBAYBURTLU / Elektronik Müh. Hikmet BAYDAR / Ekonomist CEO 3. Göz Danışmanlık Yayına Hazırlayan Kuruluş Sektörel Yayıncılık sektorelyayincilik.com Perpa Tic. Mrk. B Blok Kat.9 No.1359 Okmeydanı / Şişli-İSTANBUL T: (pbx) F: Baskı : Anka Matbaacılık San. Tic. Ltd. Şti. 2. Matbaacılar Sitesi Litros Yolu D Blok No. D3 Zeytinburnu / İSTANBUL 4

7

8 İÇİNDEKİLER Yapılandırma Süreleriyle İlgili Bilgilendirme / Nurşah SUNAY 8 Bina Mimari Detaylar Ve Ekipmanlar / Namık YENER Solar Sistemlerde Yıldırımdan Korunma.. / Serdar AKSOY 14 Bilim-Teknoloji-İnovasyon / Alper COPLUGİL Firmaların Sinsi Düşmanı Kur Riski / Hikmet BAYDAR 20 Vergi ve SGK Prim Borçlarının Online Yapılandırılması / Savaş KONCA Erol YÜKSEL Ortaokulu Açıldı 26 Makel Etiyopa da Addis Build Fuarı nda Orman Köyünün Elektriği Güneşten Sağlanacak 30 Elektrikte de Enerya Dönemi Başladı Viko, Meslek Eğitimine Destek Olmaya Devam Ediyor Ardıç Taklit Etmiyoruz, Öncülük Ediyoruz. 40 Emsiad, Bowling İle Stres Attık 42 Elektrik Kesildiğinde Asansörünüzü Kullanabileceksiniz Makel, Moskova Interlight Fuarı ndaydı 48 Viko Trenda Metal İle Aydınlat Üstündağ Kaplama Naci ÜSTÜNDAĞ İle Söyleşi 54 Tünel Açma Makinelerinin Elektrik Kablolarında Prysmian.. 56 Elektrik-Elektronik İhracatında Yükseliş Sürüyor 58 Eaton ın Altyapı Yatırımları.. 60 R&M Converged İstanbul 2014 Bronz Sponsoru.. 64 Tunus Güneşi Avrupa nın Elektrik İhtiyacını Karşılayacak Mitsubishi Electric, Açılış Seremonisiyle Türkiye ye Gelişini Kutladı 70 Klas Kablo Akfen İncek Loft Projesi 72 TET Yurtdışı Pazarlama Takımlarına Yenisini Ekledi Sektörüm Dergisi İzmir Yapı Fuarı Fotoğraflarımız Makel, İTÜ İşbirliği İle Tasarımda Yeni Ufuklara İndirimli Elektrik Nasıl Alınır 83 Anadolu Güneşi Elektrik Üretiyor Buluşması Kayseri de Yapıldı 84 Singapur Üniversitesi nin Tavanında LED 86 Philips Hue yu Kontrol Etmek Artık Daha Kolay 88 Mavi LED ler İntihar Oranını Azaltıyor Sektörüm Dergisi Rusya Interlight Fuar Fotoğraflarımız Psl Elektronik, Tasarımlarımız İle İstanbul LED&LED Fuarı ndaydık 98 Dialux ün Ayrılacıklı Partneri Lamp 83 ün Ürünlerini İçeren Yazılım Aydınlatma ve Işığın Temel Büyüklükleri Aydınlatmada Enerji Tasarrufu Sektörüm Dergisi Antalya Yapı Fuarı Fotoğraflarımız Vestel LED Havalimanı Aydınlatma Çözümü Hakan Demirel e Altın Genç Mimar Ödülü Ankara İnönü Bulvarı Aydınlatma Projesi Kentsel Işık Kirliliği LED ler İle Optik Performansı Anlamak 133 Desing Turkey 2014 te Karton Aydınlatma Ünitesine Ödül Dünya Enerjisi Antalya da Konuşulacak. 136 Yeni Eylem Planıyla Binalarda Enerji Verimliliği 137 Güneş Enerjisi İle Çalışan Cep Telefonu Panç, Rack Dolap ve Case İstanbul un Gerdanlarına Ateksis İmzası 146 Otoparkta Yer Bulamama Stresi Bitiyor 148 Güvenliğiniz Uranium dan Sorulur Pronet, Pronet Plus İle Akıllı Yaşam 152 Bosch Güvenlik Sistemleri den Bursa Hilton Otel Projesi 154 Ofislerde Kameralar 7/24 Çalıştı Hırsızlık Azaldı Bosch tan MIC Ip 7000 Hd Kamera 158 İş Sağlığı ve Güvenliği Düzenlemeleri 160 Ev Otomasyon Sistemlerinde Myhome Delta Electronics, 2 Yeni Endüstriyel Ethernet Switch piyasaya sundu Philips ten Akıllı Bina Çözümü Schneider Electric Koşu Takımı Akıllı Evler ve Knx-Bölüm Phoenix ten Yeni Nesil Vida Klemensler 177 Kleeman Yürüyen Merdiven İle Kalitenin Zirvesinde Bütün Otomasyon Fonksiyonları İçin Tek Bir Sistem; PSS Thomson Reuters, Abb yi 2014 ün En Yenilikçi Abonelerimiz Sarı Sayfalar Aralık Ayı İhale Listesi 190 Abone Formu 191 Reklam İndeksi

9

10 Elektrik Mühendisi, Proje Danışmanı Namık YENER Bina Mimari Detaylar ve Ekipmanlar Bölüm:1 Çarpma Bariyerleri Çarpma bariyerleri, kullanım amacına uygun olarak trafiğin yoğun olduğu yerlerde genellikle de koridorlarda kullanılır. Genellikle iki tür uygulaması vardır. 1. Zeminde sabitlenmiş çarpma bariyeri, 2. Panel yan duvarında sabitlenmiş çarpma bariyeri. Koridorlarda genellikle transpalet ile yapılana taşımalarda yükün kontrolden çıkarak panele çarpmasını veya sürtünmeyi önlemek amacı ile kullanılır. Zemine sabitlenen türleri genellikle yuvarlak kesitli paslanmaz boru dan yerine uygun olarak imal edilir. Panele monte edilen türleri ise paslanmaz çelik olabileceği gibi çarpma enerjisini absorbe edecek plastik kaplı malzemeler de kullanılmaktadır. Bariyerlerin kolayca temizlenebilmesi istenir. Endüstriyel Zeminler Endüstriyel zeminler, ilaç ve gıda işletmelerinde çok önemli mimari detaylardır. Görünümün yanı sıra kullanıma uygun malzemelerin seçilmesi gereklidir. İlaç işletmelerinde zeminin silinmesi kavramı gündemde iken gıda işletmelerinde zeminin yıkanması kavramı ve alışkanlıkları ile karşılaşılırız. Su ile yıkamak eski zamanlardan kalan bir davranıştır. Bu tür yıkama ile temizliğin, çevresel bozucu etkisi yüksektir. Bu yüzden silerek temizlemenin gündeme gelmesini arzu ederiz. Ancak bazı durumlarda su kullanılarak yapılan temizlik işlemlerinin kaçınılmaz olduğu işletme ve durumlar söz konusu olacaktır. Silme ve yıkama arasındaki bu ilişkinin çok yönlü olarak analizini gündeme getirmek isterim. Yıkanması arzu edilen zeminlerde suyun toplanması için ve zeminde birikmemesi için eğime ihtiyacı olacaktır. Bu tür zeminlerde, zeminde ki suyu toplamak için geniş su ızgaralı kanallar ve hijyen rögarların yapılması gündeme gelecektir. Büyük kanal ve ızgaralarda ise hijyen detaylar ayrıca önem taşır. Çok sık temizlik ve bakım gerektiren yerlerdir. Yıkama yapılan yerlerde zeminde eğim olması arzu edilir ve bu eğim % 1-5 den az olmamalıdır. Yıkama odalarında maksimumu eğime ulaşır. % 5. eğimi yüksek olduğu mahallerde self leveling (kendiliğinden düzelen) dediğimiz, sentetik zemin uygulamaları yapılamaz. Bu tür yerlerde taş veya çelik uygulamalar tercih edilir. Yıkamanın veya çok su kullanarak temizlik yapmanın en büyük sakıncası, İSKİ veya benzeri çevresel kurumların (Çevre Bakanlığı) direktiflerine de aykırı olmasıdır. Seyreltme yasağı kuralı ihlal edilmiş olur. Kanala verdiğimiz birim su içinde bulunan, istenmeyen maddenin yüzdesel olarak miktarının az olması istenir. Biz ne kadar fazla su kullanırsak istenmeyen madde varlığını seyreltmiş oluruz. Bu kanala temiz su akıttığımız manasına varmasına rağmen su sarfiyatı ve doğal kaynakların gereksiz tüketildiği anlamını da taşımaktadır. Bunun için en az su ile en verimli temizliğin denenmesi tercih edilmelidir. Asi takdirde kanala kontrolsüz attığımız suyu arıtma gerekmesi halinde buharlaştırıp geri almak için yapılacak tesisin işletme maliyeti onlarca kat daha fazlaya sebep olacaktır. Çevresel etkiye duyarlı batılı ülkelerde bu sebepten hareket ile 1980 li yıllarda üretirken arıtma kavramı gündeme gelmiştir. Bu kavram atığın en az oluştuğu üretim proseslerinin yapılması ve üretirken atığın arıtılacağı ön işlemlerinde yapılmasını amaçlamıştı. Gelecek sayıda kaldığımız yerden devam edeceğiz Aralık / 2014

11

12 Yüksek Elektrik Mühendisi Serdar AKSOY Solar Sistemlerde Yıldırımdan Korunma ve Topraklamada Önemli Noktalar Photovoltaic sistemlerin ani aşırı gerilim ve yıldırım darbesine karşı zarar görmesini engellemek amacıyla IEC standartı kapsamında solar sistemleri koruma altına almak bir zorunluluktur. Uzun süreli bir yatırım olarak planlanan sistemlerin istenilen verimde enerji üretebilmesi için gerekli tüm koruma önlemlerinin alınması bir zorunluluktur. Bu kapsamda PV sistemlerin yıldırıma karşı korunması ve topraklanmasına yönelik yönelik dikkat edilmesi gereken hususları aşağıda maddeler halinde toplamaya çalıştım. Genel Hususlar İlgili standart kapsamında 4 lü korumanın önemi vurgulanmıştır. PV tesisinin yıldırım ve aşırı gerilim kaynaklı zarar görmemesi için aşağıda yer alan 4 sistem entegresyonu önem arz etmektedir. 1-Dış Yıldırımlık Sistemi: Standart kapsamında yuvarlanan küre metoduna pasif sistemler ışığında uygun koruma açıları oluşturulmalıdır. Yapılacak risk hesabı sonucu tasarlanacak sistem ile hem saha hem de PV sistem ekipmanlarının yıldırım darbesinin direk etkisinden korunması hedeflenmelidir. 2-İç Yıldırımlık Sistemi: AC-DC ve koaksiyel hatlarda iç yıldırımlık sistemi kullanılması yıldırım ve ani aşırı gerilim darbelerinde sistemin yanarak devre dışı kalmasını engelleyecektir. 3-Eşpotansiyel Sistem: Tesis genelinde eşpotansiyel sistemin sağlanması, direnç farklılıklarını ortadan kaldıracak ve buna bağlı oluşacak kuplaj etkilerinin önüne geçilecektir. 4-Topraklama Sistemi: Tesis temelinde ve çevresinde oluşturulacak temel ve fonksiyon topraklama sistemleri tesisin uzun yıllar elektriksel olumsuz etkenlere karşı korunmasını sağlayacaktır. Kullanılacak ürünler ve kurulacak sistemin dizaynı ve mühendislik çalışmaları için risk analizinin yapılması önemlidir. Öncelikle korunacak yapının yıldırım etkinliği E hesaplanacaktır. Hesaplanan E katsayısı değerine göre ilgili tablodan koruma seviyesi belirlenmelidir. Çatı ve arazi kurulumlarının her ikisinde de yukarıda bahsedilen 4 sistemin entegrasyonu önemlidir. TSE EN standartı ışığında tüm PV uygulamalarında paneller ile ilgili saha alanı insan sağlığı ve elektriksel sistem güvenliği açısından koruma altına alınmalıdır. Yapılacak risk analizine göre PV sistem kurulumuna direk yıldırım çarpma riskleri göz önünde bulundurularak uygun yakalama ucu sistemi dizayn edilmelidir. Tesis ekipmanlarının yakınından geçecek yıldırım iletkeninin izolasyonlu (Yıldırım darbesinde test edilmiş) iletken olmasına dikkat edilmelidir. Aksi durumda kuplaj etkilerinden dolayı sistem zarar görebilir. Kullanılacak dış yıldırımlık sistem ekipmanları 100 ka yıldırım darbesi karşısında ilgili testlerden başarı ile geçmiş olmalıdırlar. Topraklama Tesisteki sistemlerin elektriksel açıdan güvenliğini sağlamak amacıyla tesiste topraklama gerçekleştirilmelidir. Enerji Bakanlığı Topraklama Yönetmeliği, TS HD ve TSE EN standartları kapsamında topraklama sistem ve sistem ekipmanları dizayn edilmelidir. Temel topraklaması, fonksiyon ve işletme topraklamalarında genel olarak dikkat edilmesi gereken noktalar kullanılan malzemenin kalitesi ve korozyon riskine karşı uzun ömürlü olmasıdır. Örnek olarak kullanılacak 30x3,5 topraklama şeriti için TSE EN Standartı ışığında min. 70 mikron kaplama öngörülmektedir. Tesis arazi yapısına uygun topraklama projesi uzman bir mühendis tarafından tasarlanmalıdır. Korozyon riskine karşı korozyon bandı kullanılması, bimetal uyumu oldukça önemlidir. Sahada bulunan eviricilerin, invertelerin AC bölümlerinin topraklanması gerekmektedir. Konstrüksyona montaj edilen ekipmanların topraklaması için ayrıca önlem alınmalıdır. Arazi kurulumlarında uygunluk durumuna göre panel altı sisteme 20x20m gözleri geçmeyecek şekilde oluşturulacak ağlar ile çevrede yapılacak ring hat birleştirilmeli her konstrüksyona ve sistem ekipmanına bu evrensel topraklama eşpotansiyel baralar aracılığıyla ulaşmalıdır. Tüm hesaplar uzman bir mühendis tarafından tasarlanmalıdır. Eşpotansiyel Kuşaklama İletkeni Eşpotansiyel kuşaklama bağlantısı, bir arıza durumunda elektrik tesisinin toprağa göre daha yüksek potansiyel sahip olması ihtimaline karşı uygulanan bir önlemdir. Bu önlemin uygulanması durumunda toprak ve diğer bölümler arasındaki potansiyel farkı ortadan kalkacağı için elektrik şok riski asgari seviyeye indirilecektir Aralık / 2014

13

14 Serdar AKSOY / Yüksek Elektrik Mühendisi Tesisin söz konusu bölümleri açıktaki iletken bölümler ya da dış iletken bölümler olarak kategorize edilir. Bir çok PV sistemde açıktaki iletken bölümler ya da dış iletken bölümler olarak adlandırılan iletken kısımlarına rastlanmaz, bu yüzden eşpotansiyel kuşaklama iletkeni genellikle gerekmez. Eşptansiyel kuşaklama iletkenin gerekli olması durumunda aşağıdaki karar verme ağacına baş vurulur. PV tesisin DC tarafında tasarım aşamasında çift ya da güçlendirilmiş yalıtımın uygulanmış olması gerekir. Bu bakımdan tesisteki bileşenler yalıtılmış durumdadır ve ekstra bir koruyucu eş potansiyel bağlamaya gereksinim duyulmaz. Tesiste oluşturulacak lokal eşpotansiyel baralar ile tesisteki tüm ekipmanlar eşpotansiyel kuşaklama iletkeni ile irtibatlandırılmalıdır. Dış yıldırımlık sistemi de bu kuşaklama iletkeni ile irtibatlandırılmalıdır. Ancak tesis içerisinde oluşturulan eşpotansiyel baralara bağlantılar spark gap sönümleyici parafudr ile bağlanmalıdır. Böylece oluşması muhtemel darbeler anında sönümlenmiş olacaktır Sistem Topraklaması (DC İletken Topraklaması) PV üreteç DC topraklama senaryoları şu şekilde özetlenebilir: Toprak bağlantısı yok. Artı ve eksi iletkenlerin toprağa fiziksel bağlantısı. Topraklama veya topraklama olmaksızın orta noktasıdan bağlantı alınmış (Center Tapped). Artı ya da eksi iletkenin yüksek empedansla toprağa bağlantısı (fonksiyonel sebeplerden dolayı). PV üreteci oluşturan PV modüllerin ve diğer ekipmanın üretici talimatları, en uygun topraklama tertibatının sağlanması için göz önünde bulundurulmalıdır. Akım taşıyan bir DC iletkenin toprağa bağlantısı tavsiye edilmez. Fakat AC ile DC taraflar uygun bir şekilde ayrılmışsa enerjili iletkenlerden bir tanesinin topraklanmasına müsaade edilir. Fonksiyonel bir topraklamanın gerekmesi ve mümkün olması durumunda bunun yüksek empedans üzerinden (direk bağlantıdan ziyade) sağlanması tercih edilir. Tasarımcı eviricnin DC topraklamaya uygun olduğunu doğrulaması gerekir. Trafosuz inverterler uygun değildir ve topraklanmış DC iletken eviriciye entegre DC izolasyon takip sistemiyle karışabilir. Bu yüzden DC iletkenin topraklanmasının gerekmesi durumunda bunun inverter üreticisinin onayı ve bilgisi doğrultusunda eviricide gerçekleşmesi gerekir. NOT: PV sistemlerin invertere bağlanması durumunda, IEC (PV güç sistemlerinde kullanılan güç dönüştürücülerde güvenlik Bölüm 2: İnverterler için zorunluluklar) topraklama tertibatına göre (ve inverter topolojisine göre) zorunlulukları ortaya koyar. Bunlar asgari inverter izolasyon zorunlulukları, üreteç toprak izolasyon direnci ölçüm zorunlulukları ve üreteç artık akım belirleme ve toprak hata alarmı zorunluluklarıdır. Aşırı Gerilimden Korunma Önlemleri TSE EN standartı ışığında sistemlerimizi ani aşırı gerilimlere karşı korumak amacıyla iç yıldırımlık sistemlerini kullanmamız gerekmektedir. Dış yıldırımlık sistemi tesisimizi fiziksel yönden korurken aşırı gerilim koruyucular tesisimizi elektriksel yönden koruyarak sistem ekipmanlarının devre dışı kalmasını engellemektedir. İlgili standart ışığında tesisimizde bulunan AC-DC ve data hatlarını yıldırım ve ani aşırı gerilime karşı korumalıyız. AC Hatların Korunması AC hatlarda 10/350 ve 8/20 eğrilerine entegreli ürünler kademeli olarak koruma amaçlı kullanılacaktır. (B+C sınıfı ürünlerinin kullanımı önerilmektedir) Tip 1 koruma ürün olarak; karbon halkaları (Spark Gap) teknolojisine sahip, varistör teknolojisine sahip olmayan, C sınıfından önce devreye girme özelliğine sahip faz başına minimum 50 ka Ka koruma kapasiteli ürünlerin kullanılması önerilir. Ayrıca C sıcaklıkta çalışabilen ve IP sınıfı 20 olmalıdır. Tip 2 koruma B sınıfından bağımsız olacak ve B sınıfından sonra devreye girme özelliğine sahip olacaktır. 8/20 eğrisinde 40 Ka söndürme kapasiteli, gerilim koruma seviyesi >1,3 kv,cevap zamanı max25 ns sıcaklık aralığı C şeklinde olan ürünler seçilmelidir. DC Hatların Korunması DC hatlarda 10/350 ve 8/20 eğrilerine entegreli ürünler kademeli olarak koruma amaçlı kullanılacaktır. (B+C sınıfı ürünlerinin kullanımı önerilmektedir). Çalışma sıcaklık aralığı C, IP Korumaları 20 olmalıdır. + - ve ya + - toprak bağlantıları olmalıdır. Data/Cat Hatlarının Korunması Data ve cat haberleşme hatlarının karakteristik özelliklerine göre tüm hatlar koruma altına alınması önerilir. D sınıfı kategorisinde 8/20 eğrisine göre test edilmiş ürünlerin kullanılması önerilir. Gelecek sayıda görüşmek dileğiyle Aralık / 2014

15

16 Ar-Ge Projeleri Danışmanı, Armador Danışmanlık Alper COPLUGİL Bilim-Teknoloji-İnovasyon Dünya ekonomisi, rekabet dinamikleri açısından sürekli bir dönüşüm içerisinde. Bu dönüşüm sürecinde ülkeleri ve firmaları rekabet gücü açısından etkileyen pek çok faktör ve strateji de dönüşüm geçiriyor. Bu dönüşüm sürecinde, küresel rekabet gücü ve toplumsal refah için bilim-teknoloji-inovasyon temelli faktör ve stratejiler anahtar değişken olarak karşımıza çıkmaktadır. Küresel iktisadi rekabet koşullarında, firmalar ve ülkelerin rekabet üstünlüklerini rakiplere fark yaratacak şekilde yüksek tutabilmeleri varlıklarını korumak ve refahlarını yükseltebilmek açısından son derece önemlidir. Rekabet üstünlüğünün kaynakları, günümüzde doğal üstünlüklerin (kaynakların), kazanılmış (bilim, teknoloji ve inovasyon üretme) üstünlüklerle güçlü bir şekilde bütünleştirilmesine bağlı hale gelmiştir. Teknolojideki gelişmelerin tarihine bakıldığında, belirli aralıklarla tarih sahnesine çıkan bazı teknolojilerin, neredeyse bütün ekonomik ve toplumsal faaliyet alanlarında devrimsel değişikliklere yol açtıkları görülür. İş yapma biçimimizi kökten değiştiren bu tür teknolojilerin en çarpıcı örneği Sanayi Devrimi nin temelinde yatan buhar teknolojisidir. Sonraki evrelerde ortaya çıkan, elektrik ve içten yanmalı motorlar gibi bazı teknolojilerin de mal ve hizmet üretiminde son derece önemli değişiklikler yaptıkları görülmüştür. Günümüzün mikroelektronik temelli enformasyon ve telekomünikasyon teknolojileri de her alanda geniş çaplı değişimlere yol açmaktadır. Görülen o ki, tarih sahnesine çıkan bu jenerik (doğurgan) karakterdeki teknolojilerin geliştirilip ekonomik ve toplumsal faydaya dönüştürülmesinde yetkinlik kazanan uluslar, dünya pazarlarında rekabet üstünlüğüne sahip olmakta ve dünya ticaretindeki paylarını artırarak toplumsal refahlarını hızla yükseltebilmektedirler. Ne var ki, her yeni teknolojinin sağlayabileceği üretkenlik artışının bir sınırı vardır. O sınırın aşılabilmesi, daha üst düzeyde yeni bir teknolojinin geliştirilebilmesine bağlıdır. Günümüzü şekillendiren mikroelektronik temelli enformasyon ve telekomünikasyon teknolojileri de üretkenliği artırmada kendi doğal sınırlarına erişmek üzeredir. Görüldüğü gibi, ülkeler ve firmalar için küresel rekabet gücü, iktisadi kazanç ve toplumsal refah düzeyi, temelde, sahip olunan bilimteknoloji-inovasyon düzeyine bağlıdır. Diğer yandan bilim-teknolojiinovasyon süreçleri ve sonuçları daima devinim halinde, dinamik bir yapı sergilemektedir. Bir bilim-teknoloji-inovasyon dalgası kendisine rakip, başka bir bilim-teknoloji-inovasyon dalgasının etkisiyle özelliklerini kaybedebilmektedir. Bu açıdan bakıldığında bir ülkenin sahip olduğu bilim-teknoloji-inovasyon gücü başka bir ülkenin geliştirdiği diğer bir bilim-teknoloji-inovasyon dalgasıyla yerle bir edilebilmektedir. İnsanlık tarihinde, ülkelerin, imparatorlukların yükselmesi ve yıkılması sebepleri arasında en önemli faktörlerde birisi bilim-teknoloji-inovasyon alanındaki ilerlemelerdir. Bu ilerlemeleri, sıçramaları yapanlar yükselirken, bu rekabete ayak uyduramayanlar ise tarihten silinmiştir. Bu süreç gelecekte de daha da şiddetlenerek devam edecek. Ülkelerin ekonomik rekabet süreçlerinde doğal üstünlüklerini, teknolojikkazanılmış üstünlüklerle desteklenmedikçe uzun dönemde rekabet güçlerini korumaları mümkün değildir. Gelecek sayıda görüşmek dileğiyle Aralık / 2014

17

18 Ekonomist CEO, 3. Göz Danışmanlık Hikmet BAYDAR Firmaların Sinsi Düşmanı Kur Riski Reel sektör firmaları genel olarak satınalma-üretme (depolama)- satış doğrultusunda hareket ederler. Bunu yaparlarken aslında şirketin tüm varlık ve yükümlülüklerini yönettiklerini genellikle hatırlamazlar. Bu durumda ya varlık yapılarına ve nakit akışlarına uymayan yükümlülüğe sahip oluyorlar ya da varlık dağılımları Şimdi konuyu örneklerle açıklamaya çalışalım; Şirketimizin $ mevduatı olsun. Dolar değer kaybettikçe mevduatımızın da değeri düşecektir. Demek ki USD sahibi olmak da kur riski almak demektir. Bunun tersine bir durumda firmamızın aldıkları riske göre dengeli olmamaktadır. Her iki durum da uzun süre sürdürülebilir olmadığı için sonu hüsranla bitmektedir. Bu yazıda firmaların genellikle gözden kaçırdığı ancak tüm faaliyetlerinden elde ettikleri karı bir anda para piyasalarındaki spekülasyonlar nedeniyle oluşan hareketlere kaptırmalarına sebep olan sinsi düşmanları kur riskini anlatmaya çalışacağım. Kur riski; Dövizdeki oynaklığın firmaların varlık ve yükümlülüklerindeki yol açtığı değişimin farkını anlatır. Kur değer değişimi olduğunda şirket varlık ve yükümlülüklerinin değerlerinde de değişim gerçekleşir. Firmalar ihtimal dahilinde olan bu değişiklikleri hesaplayarak tedbir almadıkları takdirde altından kalkamayacak sorunlarla karşılaşabilmektedirler. $ kredisi olsun kur yükseldikçe kredi borcumuz da artmaya başlayacaktır. Bazen firmalarımız aldıkları kur riskinin farkına da varamayabilmektedirler. Örneğin döviz fiyatıyla fiyatlanan ürünleri stoğunda tutanlar, döviz varlığı veya kredi yükümlülüğü olmasa da kur riski almaktadırlar. Döviz değer kaybettikçe dövize endeksli stokların da değeri azalmaktadır. Bu durumda kur riskinden firmalarımızın korunması için nelere dikkat etmesi gerektiğine baktığımızda şu denklemi herkesin çok yakından takip etmesinin ilerde ciddi sorunların doğmasını engelleyeceğini görmekteyiz Aralık / 2014

19

20 Hikmet BAYDAR/ Ekonomist CEO, 3. Göz Danışmanlık Döviz cinsi varlıklar (mevduat+dövize endeksli stok+dövize endeksli menkul kıymet) = döviz cinsi yükümlülükler (döviz cinsi krediler) Yukarıdaki eşitliği sağladığımız takdirde firmamızı kurlarda meydana gelecek oynaklığa karşı korumuş oluruz. Şimdi yine Çin den aynı malı döviz kurunun düşüş trendinde olduğunu görerek 2 ay akreditifli olarak alalım ürün bize geldikten 1 ay sonra bedeli ödenecektir. Bu arada ürünün stokta kalma ortalama süresi 1 ay olsun. Bu durumda malı sattığımızda ürünün borcunun ödenmesi için gereken USD alınacağından kur ne olursa olsun (düşse de çıksa da) zarar söz konusu olmayacaktır. Görüldüğü gibi aynı iş için ödeme vadesi kur riskini ortadan kaldırdığı gibi firmanın kredi ihtiyacı bile kalmamıştır. İhracatçı açısından da durum bundan farklı değildir. İhraç edilen ürüne verilen fiyatın fiyat verildiğindeki gündeki kuru ile ihraç bedelinin geldiği gün kuru arasında farklılık varsa ve tahsilat günü döviz düşmüşse firma zarar etmektedir. Oysa satış kesinleştiğinde bedeli gelmeden Vadeli işlemler ve opsiyon borsasında gelecek bedel kadar ($1000 usd ve katları) kontrat satsaydı bedel geldiğinde düşen kurdan etkilenmemiş olacaktı. Bu işlemlere literatürde hedging denilmektedir. Örneğin; $ karşılığı stoğu olan firma (stok usd ile fiyatlanıyor) $ kredi kullanmışsa kurdaki %10 düşüş stokların TL karşılığını %10 düşürürken aynı zamanda yükümlülüklerin de değerini %10 düşürmektedir. Dolayısıyla varlık değer azalışı borçların TL karşılığının azalmasıyla karşılanmaktadır. Böylece firmanın zarar görmesi engellenmektedir. Döviz cinsi varlık ve yükümlülüklerde denge sağlanarak kur riskiyle bir yere kadar mücadele edilebilmektedir ancak maalesef bu yeterli değildir. Bazen finansal ürünlerin de (Futures, VOB, swap, options vb) kullanılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Konuyu hem ithalat girdi kullanan hem de ihracat yapan açısından irdeleyelim; Çin den 1 ay sonra elimize geçecek bir ürünü $ peşin ödemeyle satın aldık. Kur, doları transfer ettiğimizde 1.58 olsun. Ürünün fiyatı da 1 USD olsun. 1 ay sonra ürün elimize geçtiğinde $/TL kuru 1.20 ye düşmüş olsun. Bize ürünün maliyeti 1.58 TL (1 USD karşılığı) ve piyasaya bu değerin altından satamayacağımıza göre stok elimizde patlamış olmaktadır. Bu durumda zararına satış söz konusu olacak ve 1.58 TL den alınan ürün 1.20 TL den satılmak durumunda kalınabilecektir. Dolar bazında bakanlar benim zararım yok diyebilir ama durum aslında ortadadır. Varlıklar değer yitirmiştir. Kur riski denen sinsi düşmanınızı yenmek sizin elinizdedir. Bu durumda hem daha istikrarlı bir büyüme trendi yakalama şansınız artar hem de gereksiz yere kur farkı gelir artışından vergi ödemek zorunda kalmazsınız. Gelecek sayıda görüşmek dileğiyle Aralık / 2014

21

22 Serbest Muhasebeci, Mali Müşavir Savaş KONCA Vergi ve SGK Prim Borçlarının Online Yapılandırılabilmesi Hakkında Bilindiği üzere 6552 sayılı yasa Torba Yasa mükelleflerin 30 Nisan 2014 tarihine kadar olan vergi ve prim borçlarına yeniden yapılandırma imkanı sağlamış ve hatırı sayılır bir oranda avantaj oluşturmuştur. Vergi borçlarınızı belirttiğim sayfa kısa yolundan ve şema olarak sunduğum ekrandan yapılandırabileceğinizi ve işletmenize ait SGK prim borçlarınızı da alttaki sayfa kısa yolunu kullanarak yapılandırabileceğinizi bilgilerinize sunarım. Aynı yasada vergi borçlarının yapılandırılması için 1 Aralık 2014 tarihini, Bağ-kur ve SGK prim borçları için ise 31 Aralık 2014 tarihini son gün olarak belirlemiştir. Vergi borçları için son gün olan yapılandırma tarihi 31 Aralık 2014 olarak değiştirilmiş yani süre uzatılmıştır. SGK ve Bağ Kur prim borçları yapılandırılabilmesi ile ilgili son gün değişmemiş veya henüz bir düzenleme yapılmamıştır. Bu yazımda, vergi ve SGK prim borçlarını yapılandırmak isteyen mükellefler için sağlanan kolaylıktan yani online yapılandırma imkanından söz edeceğim. jsp?page=ivd_7111_login_ac Gelecek sayıda görüşmek dileğiyle Aralık / 2014

23

24 Sosyal Sorumluluk Next & NextStar haber 14 Kasım 2014 EROL YÜKSEL ORTAOKULU 24 Aralık / 2014

25 haber Sosyal Sorumluluk Next & NextStar AÇILDI Next & NextStar Yönetim Kurulu Başkanı Erol Yüksel in hazır bulunduğu açılışa, Sultanbeyli Kaymakamı İbrahim Özefe, Sultanbeyli Belediye Başkanı Hüseyin Keskin, Sultanbeyli İlçe Milli Eğitim Müdürü Yaşar Çağlar, Kemah Belediye Başkanı Osman Kemal Aslan, Ersiad Başkanı Yavuz Canikli, Ekev Başkanı Sadık Ağca katıldı. Cumhurbaşkanı Özel Danışmanı Binali Yıldırım ise açılışa telgraf göndererek iştirak etti. Aralık /

26 Sosyal Sorumluluk Next & NextStar haber Next&NextStar Yönetim Kurulu Başkanı Erol Yüksel adına İstanbul un Sultanbeyli ilçesinde yaptırılan okulun açılışı 14 Kasım Cuma günü gerçekleşti. Okul ihtiyacının had safhada olduğu ilçelerden biri olan Sultanbeyli de Next&NextStar ın bu gönüllü yatırımı, binden fazla çocuğun geleceğine ışık tutacak. 24 derslikli ortaokulun yapımı için 3 milyon TL harcanmıştı. Türkiye nin dört bir yanında yaptırılan eğitim kurumları ile isminden söz ettiren Next&NextStar, geleceğe yatırım gönüllülüğünde yeni bir yapıya daha imza attı. İstanbul un Sultanbeyli ilçesinde yaptırılan 24 derslikli ortaokul, firmanın Yönetim Kurulu Başkanı Erol Yüksel in adını taşıyor. Sultanbeyli den Erol Yüksel e Teşekkür Sultanbeyli nin Turgut Reis mahallesinde yaptırılan okulun açılışında konuşan Sultanbeyli Kaymakamı İbrahim Özefe, Memleketimizin eğitimi kültürü okullarla yükseliyor ve yükselmeye de devam edecektir. Bugün açılışını yapmak için bir araya geldiğimiz okul, ülkemizin hem bugününe hem de bundan sonrasına faydalı olacak, milli manevi değerlerine bağlı, memleketimizi her alanda yükseltecek çocuklarımızı 26 Aralık / 2014