İÇİNDEKİLER Bölüm 1: Giriş Bölüm 2: İnsan Bölüm 3: İş ve Enerji Tüketimi

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "İÇİNDEKİLER Bölüm 1: Giriş Bölüm 2: İnsan Bölüm 3: İş ve Enerji Tüketimi"

Meryem Kıraç
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 İÇİNDEKİLER Bölüm 1: Giriş Ergonominin Tanımı Ergonominin Tarihsel Gelişimi İnsan-Makine-Ortam İlişkilerinde Ergonomik Yaklaşım... 4 Bölüm 2: İnsan İnsanın Fiziksel Özellikleri Kuvvet Yanıtlama Süresi Vücut Ölçüleri Yaş İnsanın Algı Organlarının Özellikleri Görme İşitme Koku ve Tat Alma Dokunma İnsanın Fizyolojik Özellikleri İnsanın Psikolojik Özellikleri Bölüm 3: İş ve Enerji Tüketimi Adaleler Enerji Gelişiminde Kimyasal Reaksiyonlar Statik ve Dinamik Adale İşi Hareketin Sinirsel Kontrolü Adale Yorgunluğu v

2 Ergonomi 3.2. Yorgunluk Beyinde Kontrol Sıkılma Yorgunluk Nedenleri ve Belirtileri Yorgunluk Ölçümleri Enerji İhtiyacı Enerji Tüketimi ve Ölçümleri Enerji Tüketimi ve İş Enerji Tüketiminin Sınırları ve Normlar Ağır İş Yükü Çalışma Süresi ve Dinlenme Aralıkları Günlük Çalışma Süresi Haftalık Çalışma Süresi Dinlenme Periyotları Beslenme ve İş Bölüm 4: Antropometri Antropometrik Verilerin Sağlanması Antropometrik Veri Tipleri Yapısal Antropometrik Veriler Fonksiyonel Antropometrik Veriler Kuvvetsel Antropometrik Veriler Tasarımda İstatistiksel Uygulamalar Normal Dağılım Diziyi Tahmin Etme Minimum Ölçüler Maksimum Ölçüler Maliyet-Yarar Analizi Tasarımda Manken Kullanılması Antropometrik Değerlerin Evrimi Antropometrik Boyutlar ve Ölçüm Yöntemleri Uzunluk Ölçüleri Geliştirilen Kuvvet Değerleri Açısal Değerler Antropometrik Ölçüm Yöntemleri vi

3 İçindekiler Direkt Ölçüm Yöntemleri Fotometrik Ölçüm Yöntemleri Antropometrik Ölçümlerde İstatistiksel Yöntemler Tasarım Sınırları Örnek Sayısının Saptanması Bilinen Boyut Ölçülerinden Yeni Boyutların Tahmini İnsanın Fonksiyonel Çalışma Hacimleri Oturak Ayarları ile İlgili Antropometrik Veriler Makine-Kullanıcı Arası Uyuşumuna Ait Antropometrik Veriler Görme Yeteneğine İlişkin Veriler El Ulaşımına İlişkin Veriler Ayak Ulaşımına İlişkin Veriler Makine-Kullanıcı Uyuşumu İçin Çalışma Alanları Bölüm 5: Denetim Elemanları El ve Ayak Denetim Elemanları El Denetim Elemanları Ayak Denetim Elemanları Temel Denetim Elemanı Tiplerinin Seçimi Denetim Elemanlarının İş Alanına Yerleşimi Denetim Elemanları Arası Uzaklıklar Denetim Elemanlarının Kotlanması (İşaretlenmesi) Denetim Elemanları İçin Yapısal Değerler Göstergeler Verilerin Kıyaslanması Iskala Ölçülendirme Harfler ve Şekiller Denetim Elemanları ve Göstergeler Arası İlişkiler Denetim Elemanları Panelleri Bölüm 6: İş Alanı Düzenlemeleri Kullanıcı Özellikleri Görevin Gerekleri Görsel Gerekler vii

4 Ergonomi viii Konum Gerekleri Rahat Baş Konumu Geçici Gerekler İş Alanı Tasarımı Ayakta Çalışanlar İçin Tasarım Ayakta Durmaya Yardımcı Olan Elemanların Değerlendirilmesi Ayakta Çalışma Yüksekliği Oturarak Çalışanlar İçin Tasarım Bilgisayarlı Çalışma Ortamı Bilgisayar Masası Bilgisayar Koltuğu Monitör Klavye İşaretleme Aparatları Dizüstü Bilgisayar Bilgisayarlı Çalışma Ortamında Çevresel Etkenler Sıra Dışı Bilgisayarlı Çalışma Ortamı Tasarımları Bilgisayarlı Çalışma Ortamları ve İnsan Sağlığı Tekrarlanan Zorlama Yaralanması Karpal Tünel Sendromu Bilgisayar Görme Sendromu ve Göz Yorgunluğu Egzersizler Değişik Çalışma Ortamlarında Vücut Konumları Genel Vücut Hareketlerinde İlkeler İş Masalarında Yerleşim Verimlilik Seri Haldeki Görevlerde Verimlilik Geliştirme Herkese Uygun Tasarım Bölüm 7: Koltuk Ergonomisi Oturak Yapısı ve İnsan Sağlığı Dinamik Oturma Konumu ve Vücut Ölçüleri Belkemiği (Omurga) Sırt Kasları Oturma Yüzeyinde Basınç ve Mikroklima

5 İçindekiler Büro ve Benzeri Çalışma Yerleri İçin Koltuklar Mekanik Titreşimlerle Oluşan Gerilimler Vücut Bölümlerinin Titreşimlere Tepkileri Motorlu Araçlarda Koltuk Tasarımı Otomobil Koltukları Kamyon ve Otobüs Koltukları Traktör Koltukları İnşaat Makineleri Yükleyiciler (Forklift) Seyahat Amaçlı Koltuklar Bölüm 8: Titreşim Titreşim Özellikleri Periyodik Titreşimler Sönümsüz Serbest Titreşimler Sönümlü Serbest Titreşimler Sönümsüz Zorlanmış Titreşimler Sönümlü Zorlanmış Titreşimler Random (Gelişigüzel) Titreşimler Şok Rezonans Titreşim Ölçümü ve Sınır Değerleri Titreşim Ölçüm Cihazları Titreşimin İnsan Üzerindeki Etkileri Titreşim Yalıtımı Titreşim Yalıtımında Kullanılan Malzemeler Metal Yaylar Elastomerler Esnek Yastık ve Takozlar Bölüm 9: Ses ve Gürültü İşitme Anatomi ve Fizyolojisi Ses ve Gürültünün Fiziksel Özellikleri Yansıma Kırınım Kırılma ix

6 Ergonomi Sesin Yutulması (Absorpsiyon) Ses Hızı Frekans Genlik Ses Gürlüğü Sesin Şiddeti Sesin Tınısı Ses Basıncının RMS Değeri Desibel (db) Ses Gücü Düzeyi Ses Basıncı Düzeyi Ses (Gürültü) Düzeyi Frekans Analizi ve Oktav Bantları Desibellerde İşlemler Gürültü Çeşitleri Frekans Spektrumuna (Bandına) Göre Zaman Değişimine Göre Gürültü Ölçümleri Kişisel Gürültü Ölçer (Dozimetre) Ses Basıncı (Düzeyi) Ölçer Ölçülen Büyüklükler Gürültünün Etkileri İşitme Sistemine Etkileri (Fiziksel Etki) Frekans ve İşitme Kaybı İlişkisi Gürültünün Fizyolojik Etkileri Psikolojik Etkileri İş Verimine Etkileri Gürültü Kontrolü Gürültünün Kaynakta Kontrolü Gürültünün Kaynakla Alıcı Arasında Kontrolü Gürültünün Alıcıda Kontrolü Planlama ve Bakım ile Gürültü Kontrolü Yalıtım Malzemelerinin Ses İletim Kaybı Duvarlarda Gürültü Yalıtımı x

7 İçindekiler Gürültü Kaynağının Örtülmesiyle Gürültü Kontrolü Bariyerlerle Gürültü Kontrolü Ses Yutucu Malzeme Kullanılarak Gürültü Kontrolü Ses Yalıtım Malzemeleri Kulak Koruyucularıyla Gürültü Kontrolü Bölüm 10: Aydınlatma Göz Anatomisi ve Fizyolojisi Görsel Mekanizma Görme Alanı ve Görüş Açısı Görsel Fonksiyonlar Göz Uyumu Yaş ve Uyum Aydınlatma ve Uyum Uyum İçin Göz bebeğindeki Çap Değişikliği Ağ Tabakasının Adaptasyonu Karanlık Adaptasyonu Aydınlık Adaptasyonu Parlaklık Görsel Kapasite Işık Kaynakları Doğal Işık Kaynakları Yapay Işık Kaynakları Akkor Telli Lambalar Akkor Halojen Lambalar Floresan Lambalar Kompakt Floresan Lambalar (Enerji Tasarruflu Ampüller) Cıva Buharlı Lambalar Sodyum Buharlı Lambalar LED (Light Emittin Diode, Işık Yayan Diyot) İndüksiyon Lambalar Aydınlatma Çeşitleri Işığın Yönlendirilmesine Göre Aydınlatma Çeşitleri Aydınlatma Düzeyleri İçin Öneriler xi

8 Ergonomi Işık Kaynakları ile Oluşan Parıldama Duyarlı İşlerde Aydınlatma Bilgisayarlı Ofislerde Aydınlatma Yüzey Aydınlığı Bilgisayarlı Ofislerde Aydınlatma Yerleşimi Gün Işığı Sera Tipi Aydınlatma Çatıdan Aydınlatma Aydınlatma ve Yorgunluk Aydınlatma ve Verim Çalışma Koşullarında İdeal Aydınlatma Şiddeti Renk Rengin Oluşumu Renk Kontrastlığı Fizyolojik Etkiler Rengin Psikolojik Etkileri İç Mekanlarda Rengin Algıya Etkisi Bölüm 11: İklim Özellikleri ve Çalışma Ortamı Vücut Sıcaklık Dengesi Vücut ile Dış Ortam Arasında Isı Kontrolü Kondüksiyon Konveksiyon Evaporasyon Radyasyon Termal (Klimatik) Rahatlık Sıcaklığın Fizyolojik Sınırları Klimatik (Termal) Rahatlık Bölgeleri Efektif Sıcaklık İklim Faktörleri ve İş Yükü Yaz Aylarında Oda Sıcaklıkları Dış Duvarların İzolasyonu Hava Kirliliği ve Havalandırma Yapay Havalandırma ve Pencereler Pencereler ve Çevresel İklim xii

9 İçindekiler Yüksek Sıcaklıkta Çalışma Süresi ve Sıcaklığa Alışma Çalışma Ortamları İçin Klimatik Öneriler Bölüm 12: Motorlu Taşıtlar ve İnsan Faktörleri Taşıt Kazaları Sürücü Özellikleri Sürücülerin Görsel Algılama ve Tarama Sınırları Hızın Algılanması ve Yargılaması Aradaki Mesafenin Algılanması ve Yargılanması Risk Alma Reaksiyon Zamanı Deneyim ve Yetenek Yaş Cinsiyet Görüş Kişilik Geçici Sürüş Performans Bozuklukları ve Temel Faktörler Yorgunluk Alkol Kullanımı Alkol ve Trafik Kazaları İlaç Kullanımı Cep Telefonu Kullanımı Motorlu Taşıt Tasarımı Kabin Tasarımı Vitesler Yardımcı Bilgi ve Multimedya Sistemleri Taşıtlarda Aydınlatma Arka Işıklar Farlar (Ön Aydınlatma Işıkları) Gündüz Farı Sis Farı Emniyet Kemeri Hava Yastığı Sürüş Yardım Sistemleri xiii

10 Ergonomi Fren ve Yardımcı Sistemleri Trafikte Hız ve Kaza Riski Güvenli Taşıt Kullanımı ve Çevresel Etkiler Karayolları Yol Çizgileri Yol İşaretleri İşaretlerin Gece Okunabilirliği Yollarda Aydınlatma Bölüm 13: İnsan Hataları, İş Kazaları ve İş Güvenliği İnsan Hataları İhmal Hataları Görev Hataları Sıralama Hataları Zamanlama Hataları Hataların Değerlendirilmesi İş Kazaları İnsan Hataları ve Kazalar Kaza ve Yaralanma Verilerinin Toplanması ve Analizi Kazaların Oluşumu ile İlgili Teoriler Domino Teorisi Kaza/Olay Teorisi Epidemiyoloji Teorisi Sistem Teorisi Kombinasyon Teorisi İnsan Faktörleri Teorisi Kazalarla İlgili Faktörler Kazalara Karşı Önlemler Davranışların Düzenlenmesi Destek Stratejileri Teşvik Programları İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Yönetimi Tanımlar Risklerin Tanınması xiv

11 İçindekiler Risklerin Değerlendirilmesi Tehlike ve Risklerin Algılanma Düzeyi Uyarılar Uyarıların Tasarlanması Ürün Üstündeki Uyarılar Uyarı Levhaları El İşaretleri İş Güvenliği ve İş Kazalarında İnsan Faktörleri Fiziksel Özellikler Dayanıklılık Reaksiyon Zamanı Vücut Ölçüleri Yaş Görme İşitme Fizyolojik Özellikler Yorgunluk Uyuşturucu İlaç, Alkol ve Sigara Kullanımı Kimyasallar Hastalıklar Çevre Koşulları Psikolojik Özellikler Alışkanlıklar Endişe İlgisizlik Zihinsel Meşguliyet Kişisel Koruyucu Donanımları Başın Korunması Gözlerin Korunması Kulakların Korunması Ellerin Korunması Ayakların Korunması Vücudun Korunması Solunum Yollarının Korunması xv

12 Ergonomi Kimyasal Maddelerden Korunma Yük Kaldırma CE Uygunluk İşareti CE İşaretinin İliştirilmesi CE İşareti İliştirilmesi Gereken Ürünler Bölüm 14: Çalışma Koşullarının Değerlendirilmesi Çalışma Senaryosu Evreleri Ergonomik Sorunların Belirlenmesi ve Çözüm Modeli Ergonomik Sorunları Olan Bir İşin Tanımlanması Geliştirme İhtiyacı Olan İşlerin Tanımlanması Görev Analizi Tasarım-Çözüm Analizi Sorun Çözümü Yönetsel Kontroller Çalışma Koşullarının Değerlendirilmesi için Kontrol Listeleri Uygulamalı Ergonomi Projeleri KAYNAKÇA xvi

Benzer belgeler

İÇİNDEKİLER. Giriş Birinci Bölüm ERGONOMİYE GİRİŞ

İÇİNDEKİLER. Giriş Birinci Bölüm ERGONOMİYE GİRİŞ İÇİNDEKİLER Giriş... 1 Birinci Bölüm ERGONOMİYE GİRİŞ I. Ergonomi... 5 II. Ergonomist... 7 III. Ergonominin Tarihi Gelişimi... 7 A. Dünya da Ergonominin Gelişimi... 8 B. Türkiye de Ergonominin Durumu...