KONYA İLİ EREĞLİ İLÇESİ COREOİDEA ÜSTFAMİLYASI TÜRLERİNİN SAPTANMASI. Çağrı SEFEROĞLU YÜKSEK LİSANS TEZİ BİYOLOJİ

Transkript

1 KONYA İLİ EREĞLİ İLÇESİ COREOİDEA ÜSTFAMİLYASI TÜRLERİNİN SAPTANMASI Çağrı SEFEROĞLU YÜKSEK LİSANS TEZİ BİYOLOJİ GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ OCAK 2013 ANKARA

2 Çağrı SEFEROĞLU tarafından hazırlanan KONYA İLİ EREĞLİ İLÇESİ COREOİDEA ÜSTFAMİLYASI TÜRLERİNİN SAPTANMASI adlı bu tezin Yüksek Lisans tezi olarak uygun olduğunu onaylarım. Prof. Dr. Suat KIYAK Tez Danışmanı, Biyoloji Anabilim Dalı Bu çalışma, jürimiz tarafından oy birliği ile Biyoloji Anabilim Dalında Yüksek Lisans tezi olarak kabul edilmiştir. Prof. Dr. Selma ÜLGENTÜRK Bitki Koruma Anabilim Dalı, Ankara Üniversitesi Prof. Dr. Suat KIYAK Biyoloji Anabilim Dalı, Gazi Üniversitesi Doç. Dr. Hüseyin ÖZDİKMEN Biyoloji Anabilim Dalı, Gazi Üniversitesi Tez Savunma Tarihi: 28/02/2013 Bu tez ile G.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Yönetim Kurulu Yüksek Lisans derecesini onamıştır. Prof. Dr. Şeref SAĞIROĞLU Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürü

3 TEZ BİLDİRİMİ Tez içindeki bütün bilgilerin etik davranış ve akademik kurallar çerçevesinde elde edilerek sunulduğunu, ayrıca tez yazım kurallarına uygun olarak hazırlanan bu çalışmada bana ait olmayan her türlü ifade ve bilginin kaynağına eksiksiz atıf yapıldığını bildiririm. Çağrı SEFEROĞLU

4 iv KONYA İLİ EREĞLİ İLÇESİ COREOİDEA ÜSTFAMİLYASINA AİT TÜRLERİN SAPTANMASI (Yüksek Lisans Tezi) Çağrı SEFEROĞLU GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Ocak 2013 ÖZET Bu çalışma yılları arasında Konya Ereğli ilçesinin çeşitli bölgelerinden toplanan ve Gazi Üniversitesi Zooloji Müzesinde saklanan toplam 54 Coreoidea örneğine dayanmaktadır. Bu örneklerin değerlendirilmesi sonucunda Heteroptera takımına ait Coreoidea üst familyasının Alydidae, Coreidae, Rhopalidae ve Stenocephalidae familyalarına ait toplam 11 cins ve 11 tür tespit edilmiştir. Çalışma sonucunda tespit edilen türlerin tanımları, lokalite bilgileri, Dünya ve Türkiye yayılışları ve bütün türlerin dorsal görünüşlerine ait fotoğraf verilmiştir. Bilim Kodu : Anahtar Kelimeler : Heteroptera, Coreoidea, Konya, Türkiye Sayfa Adedi : 53 Tez Yöneticisi : Prof. Dr. Suat KIYAK

5 v RESEARCH OF DETERMİNATION SPECIES OF COREOIDEA SUPERFAMILY AT EREĞLİ TOWN OF KONYA PROVINCE (Master Thesis) Çağrı SEFEROĞLU GAZİ UNIVERSITY INSTITUTE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY January 2013 ABSTRACT This study based on field research made in between years of at different areas of Ereğli town of Konya province and total 54 specimens that keep in Museum of Gazi Universty Zoology Department. As a result of this work was determined and identified of then a total of 11 genus and 11 species of Alydidae, Coreidae, Stenocephalidae, Rhopalidae families of Coreoidea superfamily of Heteroptera. As a result of this study definition, collected site information, distrubiton at world and Turkey and pictures of dorsal part of species were given. Science code : Keywords : Heteroptera, Coreoidea, Konya, Turkey Page Number : 53 Advisor : Prof. Dr. Suat KIYAK

6 vi TEŞEKKÜR Çalışmalarım boyunca değerli yardım ve desteğini esirgemeden yönlendiren Prof. Dr. Suat KIYAK a, yine çalışmalarımda bilgisinden ve desteğinden faydalandığım pek çok konuda emeği ve yardımları için Arş. Gör. Neslihan SİLKİN, Uzman Hakan ÖZDAMAR, Abdullah KARİP, Cansu ADA ve gösterdikleri sabır ile destekleri için aileme teşekkürlerimi sunarım.

7 vii İÇİNDEKİLER Sayfa ÖZET...iv ABSTRACT.....v TEŞEKKÜR.vi İÇİNDEKİLER.. vii HARİTALARIN LİSTESİ viii RESİMLERİN LİSTESİ..ix RESİMLERİN LİSTESİ (Devam) x 1. GİRİŞ MATERYAL METOD BULGULAR SONUÇ VE ÖNERİLER...37 KAYNAK...40 EKLER...43 EK-1 Haritalar EK-2 Resimler ÖZGEÇMİŞ...53

8 viii HARİTALARIN LİSTESİ Harita Sayfa Harita 1.1. Konya İli Haritası.44 Harita 1.2. Ereğli İlçe Haritası...45

9 ix Resim RESİMLERİN LİSTESİ Sayfa Resim 2.1. Güney Toroslar, Halkapınar.46 Resim 2.2. Ereğli-Orhaniye Köyü Meyve Bahçeleri..46 Resim 2.3. Ereğli İlçesi Güney Çıkışı (Sulama kanalları)..47 Resim 2.4. Coreoidea örneklerinin toplandığı Euphorbia ve Rubus türleri...47 Resim 2.5. Ereğli İlçesinin Kuzey Bölgesi (1)...48 Resim 2.6. Ereğli İlçesinin Kuzey Bölgesi (2)...48 Resim 2.7. Ereğli İlçesi Doğu Kesimi Bulgurluk Köyü Yolu 49 Resim 2.8. Ereğli İlçesi Batı Kesimi Akgöl yolu...49 Resim 2.9. Ereğli İlçesi Güney Kesimi Toros Dağları-İvriz ilçesi.50 Resim İvriz Baraj Gölü..50 Resim Ereğli İlçesi Güney Kesimi Belceağaç Köyü.51 Resim Ereğli İlçesi Güney Kesimi Orhaniye Köyü...51 Resim Ereğli-Halkapınar Sınırı (Dikenli çalı formları).52 Resim Ereğli İlçesi Merkez-Kuzey çalı formları...52 Resim 3.1. C. tragacanthae (Kolenati, 1845) ye ait örneğin dorsal görünüşü...14 Resim 3.2. Ceraleptus gracilicornis (Herrich-Schaeffer, 1835) e ait örneğin dorsal görünüşü...17 Resim 3.3. Centrocoris spiniger (Fabricius, 1781) e ait örneğin dorsal görünüşü...19 Resim 3.4. Coriomeris denticulatus (Scopoli, 1764) a ait örneğin dorsal görünüşü...21 Resim 3.5. Coreus marginatus (Linnaeus, 1758) a ait örneğin dorsal görünüşü...23 Resim 3.6. Chorosoma schillingii (Schilling, 1829) ye ait örneğin dorsal görünüşü

10 x Resim Sayfa Resim 3.7. Corizus hyoscyami (Linnaeus, 1758) ye ait örneğin dorsal görünüşü..27 Resim 3.8. Maccevethus lutheri (Kolenati, 1845) ye ait örneğin dorsal görünüşü...29 Resim 3.9. Rhophalus parumpunctatus (Schilling, 1829) a ait örneğin dorsal görünüşü...31 Resim Stictopleurus abutilon (Rossi, 1790) a ait örneğin dorsal görünüşü..33 Resim Dicranocephalus albipes (Fabricius, 1781) e ait örneğin dorsal görünüşü....35

11 1 1. GİRİŞ Entomolojik olarak bir bölgenin faunistik yapısının bilinmesi bölge açısından hem ekonomik hem de bilimsel pek çok faydayı beraberinde getirmektedir. Yeni türlerin keşfi, mevcut türlerin yaşayışları, davranışları hakkında elde edilecek bilgiler bulundukları bölgelerde pek çok faydalı geri dönüşümü sağlamaktadır. Söz konusu türler eğer ekonomik açıdan zararlılarsa alınacak önlemlerin niteliği ve kalitesini düzenleyerek maddi ve zaman kaybının önüne geçecektir. Biyolojik olarak söz konusu bölgenin bilinmesi ile de bölgenin içerdiği tür zenginlikleri ve çeşitliliği bölge için bir biyolojik değer taşımaktadır [Pehlivan, 1981]. Bundan yola çıkarak ülkemiz entomologlarına büyük işler düşmektedir. Bu bilinç yapılan çalışmalarda toplanan örneklerin teşhisi ve literatüre geçirilmesi ile ülkemizin sahip olduğu bu değerlerin korunması yarar-zarar ilişkisinin daha iyi anlaşılmasının önü açılmaktadır. Normal koşullarda Coreoidea üst familyasındaki türler üzerinde beslendikleri bitkilerin beslendikleri kısmında zarar oluşturmaktadırlar. Birçok durumda bu özsu emenlerin, bitkiye, kendine özgü benek şeklindeki emme izleri bırakmanın ötesinde çok büyük bir zararı dokunmaz. Bu benekler bir taraftan içeriği boşaltılmış hücrelere hava dolması ile oluşsan beyaz benekler, diğer taraftan bazen delinen yere akıtılan tükürük salgısının bitkideki tanini parçalamasıyla oluşsan kahverengi beneklerdir. Bunun yanı sıra özsu emilen yerin çevresindeki dokular da iyi beslenemedikleri için ölerek bir benek halinde kalabilirler. Tükürüklerinin zehri çok defa genel bir büyüme bozukluğuna ya da bir tarafın yavaş diğer tarafın aşırı büyümesine neden olur. Sonuçta çarpıklık ortaya çıkar. En tehlikelisi ise bu hayvanların birçok bakteriyel ve viral hastalığı bulaştırmasıdır [Demirsoy, 2006]. Öncelikle bu türlerin ağız yapısına bakacak olursak; çepeçevre kapanmış, kuvvetlice sklerotize olmuş ve hemen hemen stursuz kafa, uç kısmında, bitki özsuyu emenlerde alta doğru yönlenmiş. Hemipteroidea nın tümünde bulunan, hortum ya da Rostrum denen çok özelleşmiş sokucu-emici ağıza sahiptir. Alt dudak (labium) 1-4 parçalıdır;

12 2 bu parçaların kenarları başa yakın kısımda bir oluk, baştan uzak kısımda ise işlevsel bir boru meydana getirir. Kaide kısmında oluk, uçta boru gibi olan bu yatağı, uca doğru zıpkın gibi sivrilmiş üst dudak kapatır ve böylece içerisinde, birbirine karşı bağımsız olarak hareket eden dört tane delici iğneden oluşmuş bir delme aygıtı için, tam bir kılıf oluşturur. Bu delici aygıtın dikenlerinin dışta bulunan ikisi mandibulların (üst çenelerin) değişmesiyle, içte bulunan ikisi ise birinci maksilla iç parçalarının iç kısmının değişmesiyle meydana gelmiştir. Besini taşıyan borunun içinde, delmeye, yarayan, yarım boru şeklindeki mandibular iğneler, uçta, dişçikler ve kancalar taşır. İçte bulunan maksiller iğnelerin iç tarafları ise, birbiri ardına, önde (ya da üstte) ve arkada (ya da altta) birer boyuna oluk taşırlar. İki maksillanın karşı karşıya gelip hareketli bir şekilde birbirilerine yapışmalarıyla, içteki olukları da karşı karşıya gelerek boyuna iki borunun oluşmasına neden olur. Bu borulardan öndeki besin, arkadaki tükürük kanalını oluşturur. Delici iğne (stylet) tümü, kaideleri ile başın içerisine gömülmüş durumdadır; bunlar bazı durumlarda kaslar yardımı ile oldukça ileriye doğru uzatılabilir ya da geriye çekilebilirler. Emme kanalı, bir taraftan tükürüğün dışa akıtılmasına, diğer taraftan sıvı besinin vücut içine emilmesine hizmet eder [Demirsoy, 2006]. Eğer uygun bir besin kaynağı bulunursa, önce, emme kanalı ucuyla delinecek uygun bir yer aranır. Daha sonra, önce mandibul iğneleri ve daha sonra diğerleri dokulara sokulmaya çalışılır ve hortum gittikçe derinlere dalar. Birçok türde, bu sırada, hortum kını (labium) birinci ile ikinci ya da üçüncü ile dördüncü segment arasındaki eklemden geriye doğru dirsek şeklinde kıvrılır. Bu sırada maksillanın her iki iğnesi de öne sürülür ve arka kanal aracılığıyla, tükürük, besine boşaltılır. Tükürük etki edeceği yere kendi kendine değil, diyafram-piston ilkesine göre çalışan bir emme basma pompası ile iletilir. Bu pompalama tahtakurusu tulumbası olarak da nitelendirilir. Pompa, çan şeklinde bir gövde kısmından (cupula) oluşmuştur. Çanın kenarları esnek bir zarla bir pistona (pistil) bağlanmıştır. Bu piston başın iç iskeletine (tentorium) bağlanmış kuvvetli bir kas tarafından kupuladan çekilebilir. Böylece meydana gelen düşük basınç nedeniyle, tükürük, bezden kupulaya akar. Kasın gevşemesi, kasa bağlı zarların esnekliğini göstererek, pistonu tekrar pompa gövdesine geri çekmesine nenden olur ve meydana gelen basınç ile tükürük

13 3 hortumun uygun kanalından besin kaynağına doğru akar. Pompadaki ve hipofarinks ucundaki sübap (ventil) hortumun besin kanalını kapatarak, tükürük akışını düzenleyebilir. Tükürük ile karışmış akıcı besin, yutak pompasının etkisiyle emilir. Esnek olan yutağın üst duvarı kafa kapsülüne geri çekilebilen kuvvetli kaslarla yukarıya doğru kaldırılabilir (genişletilebilir); böylece besin sıvısı, meydana gelen alçak basınçlı yere, yani, yutağa doğru akar. Bu kasların gevşemesiyle de besin kanalına basınç yapılır [Demirsoy, 2006]. Bu mekanizmada Coreoidea üst familyasına ait bazı türlerde beslendikleri bitkiye birtakım hastalıkları bulaştırdıkları gözlemlenmiştir. Daha çok Trypanosomatid flagellatlar bu türlerin tükrük bezlerinde ya da ağız parçalarının içine yerleşerek canlının beslendiği bitki dokularına bulaşmaktadır [Mitchell, 2004]. Ayrıca bazı Coreoidea türlerinin de beslendikleri bitki dokusunda meydana getirdiği yaralar mantar enfeksiyonlarının gelişip yayılabilmesi için uygun ortam sağlamaktadır. Coreoidea ile birlikte Pentatomoidea ve Piesmatidae ler benzer dokulardan özsu emerler. Damarlar, gelişen endosperm, tohum ve mezofil dokuları başlıca beslenme noktalarını oluşturur. Damar dokularından beslenirken normal olarak damarı oluşturan floem dokusu hücreleri stiletler tarafından delinerek hücre içeriği ve özsu emilmektedir. Ancak bazı Coreid ler tükürüklerinde yer alan sükroz ile floem dokusu içerisinde osmotik basınç meydana getirerek floem ve çevre dokulardan mekanik hasar olmadan da özsu emebilmektedir. Bu yöntem sonucu hücrelerde mekanik olmamasına rağmen hücreler arası doku ve floemi çevreleyen dokular içeriklerini kaybettikleri için bölgesel hasar büyümektedir [Mitchell, 2004]. Mitchell [2004] ün çalışmasında bu zararlı türler ve taşıdıkları hastalıklara ilişkin; Leptoglossus cinctus türü domates bitkisinde doğrudan ağız içine yerleşmiş patojen ya da dolaylı olarak beslenme için açılan deliklerden yerleşen patojenlerle hastalığa neden olmaktadır. Pamuk bitkisinde hastalık etmeni olarak görülen Xanthomonas campestris malvacearum (Pammel, 1895) adlı bakterininde benzer yollarla pamuk bitkisi üzerinden beslenen Hypselonotus fulvus tarafından bulaştırıldığı düşünülmektedir. Turunçgillerde hastalığa sebep olan N. coryli mantarı yine bir Coreidae türü olan Leptoglossus gonagra ve Leptoglossus zonatus tarafından

14 4 taşınmaktadır. L. gonagra ağız parçaları Nematospora coryli vejetatif hücrelerinin sindirim organlarına ulaşabilmeleri için fazlasıyla dar olduğu için genellikle bu türün ağız parçaları içinde bitkiden bitkiye aktarılmaktadır. Benzer şekilde pamuk bitkisinde hastalık yapan Ashbya gossypii (S. F. Ashby & W. Nowell, 1926) adlı mantar türü de benzer yollarla konukçu bitkilere hem aynı türün nimfleri hem de erginleri tarafından taşınmaktadır. Yine Coreidae familyasından Anasa tristis kabaklarda Serratia marcescens in taşınmasında [Bruton et al., 2003], Chelinidea tabulata ve Chelinidea vittiger Opuntia sp. bitkisinde açtığı yaralar ile Gloeosporium lunatum mantarının yayılmasında [Mitchell, 2004], Homoeocerus sp. ve Leptoglossus balteatus pamuk bitkisine Nematospora sp. bulaşmasında, Leptoglossus clypealis fıstık bitkisine Botryosphaeria dothidea ve Nematospora coryli taşınmasında, Leptoglossus stigma portakala Penicillium spp. Mantarlarının yayılmasında, Phtia picta türü turunçgillerde Nematospora coryli domateslerde ise Nematospora sp. mantar türlerinin yayılmasında, Pseudotheraptus devastans türü Colletotrichum gloeosporioides mantarının manyok bitkisinde yayılmasında etkili olduğu saptanmıştır [Mitchell, 2004]. Alydidae familyasından, Alysus pilosulus türü soya fasulyelerinde Nematospora coryli mantarının taşınmasında, Leptocorisa acuta pirinçte Sarocladium oryzae mantarının taşınmasında, Neomegalotomus parvus türü fasulyede Nematospora coryli mantarının taşınmasında rol aldığı belirlenmiştir [Mitchell, 2004]. Rhopalidae familyasından Liorhyssus hyalinus türü fıstıkta Botryosphaeria dothidea mantarının yayılmasında etkili olduğu saptanmıştır [Mitchell, 2004]. Mantar hastalıkları yanında tripanosomal hastalıkların vektörleri olarak Coreidae familyasından; Chariesterus cuspidatus türü Euphorbia spp. bitkisinde Phytomonas davidi bakterisinin yayılmasında, yine aynı bitkide Crinocerus sanctus, Holhymenia historio, Hypselonotus fulvus, Hypselonotus sp., Leptoglossus gonagra, Leptoglossus ingens, Leptoglossus stigma türleri Phytomonas sp. bakterisinin yayılmasında, Leptoglossus zonatus türü mısır tohumlarında Phytomonas mcgheei bakterisinin yayılmasında, Leptoglossus sp., Lucullia flavovittata (Stål, 1865), Phthia lunata

15 5 (Fabricius, 1787) türleri de mısırda Phytomonas sp. bakterisinin yayılmasında, Phthia picta domates meyvesinde Phytomonas serpens bakterisinin yayılmasında etkili olduğu belirlenmiştir [Mitchell, 2004]. Rhopalidae familyasından ise Niesthrea sidae Euphorbia sp. ve Euphorbia pilulifera türlerinde Phytomonas sp. bakterisinin yayılmasında etkili olduğu belirlenmiştir [Mitchell, 2004]. Stenocephalidae familyasından ise Dicranocephalus agilis türü Euphorbia pinea bitkisinde Phytomonas davidi bakterisinin yayılmasında etkili olduğu belirlenmiştir [Mitchell, 2004]. Diyarbakır, Elazığ ve Mardin de gerçekleştirilen bir çalışmada ise üzüm bağlarında Coreidae familyasına ait Centrocoris variegatus türüne rastlanmıştır. Özgen [2012] in Öztürk [2005] ten bildirdiğine göre aynı bölgelerde daha önce Camptopus lateralis ve Coreus marginatus türlerine de rastlanılmıştır. Bir başka durumda Isparta da Rosa damascena bitkilerinde rastlanan Coreid lere ait Camptopus lateralis, Camptopus tragacanthae, Ceraleptus gracilicornis ve Coreus marginatus türlerinin Gül yağı üretiminde kullanılan Rosa damascena üretiminin veriminde düşüşe sebep olabileceği düşünülmektedir [Demirözer & Karaca, 2011]. Bunlara bakarak Coreoidea üst familyasına ait türlerin meydana getirdiği zirai zararın boyutu görülmektedir. Meyvecilik ve tarım bölgesi olan Ereğli ilçesinde bu konuda yapılacak araştırmalar bölge için önem taşımaktadır. Çoğu Heteroptera türlerinde görülen kış diapozu ve yaşam döngüleri Coreiodea üstfamilyası için de incelenmiştir [Musolin et al., 1999]. Bu çalışmada türlerin kış mevsiminden önce yumurtladıkları yumurtaların fotoperiyot ve hava sıcaklığına bağlı olarak diapoz sürelerindeki değişim incelenmiştir. Bu çalışmada amaçlanan gün uzunluğunun bu türlerdeki yumurta diapozuna olan etkisinin incelenmesidir. Buna göre Haziran-Temmuz aylarında yumurtlayan dişilerin yumurtaları birkaç gün içinde nimfler yumurtadan çıkarken Ağustos ayı sonunda yumurtlanan yumurtalar diyapoza girerek gelecek yılın Haziran ayında nimf vermektedir. Bu sonuca göre gün

16 6 uzunluğunun kısalmasına bağlı olarak bu canlılarda kış diyapozunu beraberinde getirmektedir. Coreoidea üst familyasında nadir de olsa mimikri davranışı da gözlenmektedir. Dulichius inflatus adlı Hindistan da yaşayan Alydidae familyasına ait tür karınca mimikrisi göstermektedir. Korunma amaçlı olduğu düşünülen bu davranış türün geliştirdiği bir savunma olarak görülmektedir [Bergroth, 1892]. Coreid ler genellikle beslendikleri bitkilerin üzerine yumurtlamayı tercih eden türlerdir. Neomegalotomus parvus (Alydidae) yumurtlamak için Cajanus cajan adlı bezelye türünün tohum taslaklarını kullanmaktadır. Yumurtlama saatinin öğlen 4 ila 6 arasını tercih ettiği araştırıcılar tarafından tespit edilmiştir [Ventura and Panuzzi 2000]. Bu çalışmada yumurtalama davranışları ve yumurtlamanın fotoperiyota göre gerçekleştirilmesi bilgisinin zararlılarla mücadele için değişik yöntemlerin de olabileceğini ortaya koymaktadır. Bazen farklı yumurtalama davranışları da görülebilmektedir. Örneğin; İspanya da yapılan bir araştırmada Coreidae familyasına ait Phyllomorpha laciniata adlı türün dişileri yumurtalarını konukçu bitkilere bırakabildiği gibi diğer dişilerin ve özellikle erkeklerin üzerine de bıraktığı gözlemlenmiştir [Reguera and Gomendio, 2002]. Bilinen Coreoidea üst familyasına ait türlerin fosilleri genellikle geç Trias dönemine dayanmaktadır. Bulunan bireylerin büyük bir kısmı da Coreidae ve Alydidae familyalarına ait bireyler olmuştur. Bu döneme ait yaklaşık 50 cins tanımlaması yapılmıştır. Ağırlıklı olarak büyük çoğunlukla Çin den (22 cins 27 tür), Amerika Birleşik Devletlerinden (15 cins), birkaç tür Kazakistan dan, geri kalan türler ise Almanya, Fransa, İspanya şeklindedir. Ancak yapılan araştırmalarda daha önce bulunamamış olan Rhopalidae familyasına ait türlerde fosil literatürüne eklenmiştir. Son araştırmalarda bulunan bu türler orta Jura dönemine ait olup Rhopalidae familyasının tahminen ortaya çıkışının göstergesi olabilmektedir. Bulunan türler iç Moğolistan bölgesinden toplanılmıştır. Rhopalidae familyası genellikle Rosidae ve Asteridae altsınıfına ait türler üzerinden beslenmektedir. Paleontolojik bulgular ise fosillerin yaşadığı dönemde o bölgede Ginkgopsida, Coniferopsida, Lycoposida,

17 7 Sphenopsida, Filicopsida ve Cycadopsida yaşadığı şeklindedir bu da muhtemelen bu Rhopalid lerin bu bitkiler üzerinden beslendiği ve geçen zaman içinde günümüz bitkilerine doğru beslenme rejimini değiştirmiş olabildiğini gösterir. Bulunan fosil türler; Miracorizus punctatus ve Longiclavula calvata dır [Yao, Cai, and Ren, 2006]. Burada incelenmekte olan Coreoidea üst familyası ile ilgili olarak; Pehlivan, 1981 in çalışmasına göre; Dupuis [1953] Fransa nın Rhopalidae faunasını; Borcea [1958] Romanya nın; Puçkov [1962] Ukrayna nın; Vasarhelyl [1976] Macaristan ın Coreoidea faunasını incelerken; Kiritshenko [1951] ve Kerzhner [1964] Rusya nın; Hoberlandt [1952] Kıbrıs ın; Linnavouri [1960] İsrail in; Wagner [1966] Almanya nın; Servadei [1967] İtalya nın; Josifov [1969] Bulgaristan ve [1970] Arnavutluk un; Dethier [1976] Yunanistan ın Heteroptera faunası içerisinde Coreoidea türleri hakkında bilgi vermiştir. Palearktik bölgede Coreoidea üst familyasına ait Coreidae, Stenocephalidae, Rhoplalidae ve Alydidae olmak üzere 4 familya bulunmaktadır. Bu familyalarla ilgili yerli araştırıcılarımız 1980 lere kadar yeterince ilgi göstermediğinden bu döneme kadar olan bilgilerimizin büyük kısmı yabancı araştırıcılardan gelmektedir [Pehlivan, 1981]. Ülkemizde yabancı araştırıcıların yapmış olduğu çalışmalar arasında Pehlivan, [1981] nin bildirdiğine göre göze çarpan önemlileri; Fieber [1861, 1864], Horvath [1883, 1887, 1894, 1901, 1905, 1917, 1918, 1919], Kiritschenko [1918, 1924], Puton [1892], Puton et Noualhier [1895], Escherich [1897], Reuter [1913], Fahringer [1922], De Seabra [1926], Gadeau de Kerville [1939], Wagner [1939, 1959, 1966], Hoberlandt [1955], Seidenstücker [1960], Linnavuori [1965]. Bunlarla birlikte yerli bilim adamlarımızın gerçekleştirdiği Türkiye Coreoidea üst familyasına ait fauna çalışmaları da dikkat çekmektedir. Başlıcaları; Kıyak [1990a, 1990b, 1993, 2000, 2004], Karaer [1994], Özsaraç & Kıyak [1999], Önder,

18 8 Karasavuran, Tezcan & Fent, [2006], Dursun & Fent [2009], Bektaş, Yıldırım and Yazıcı [2011]. Yapılan çalışmalarda Arenocoris intermedius ve Bothrostethus annulipes türleri Türkiye Coreoidea üstfamilyası faunasına Konya bölgesinden eklenmiştir [Dursun, 2009]. Avrupa nın Coreoidea üst familyasını detaylı bir şekilde inceleyen Pehlivan [1981] in çalışmasına göre Stichel [1959, 1960, 1961] ve palearktik bölgenin Heteropterlerini katalog halinde yayınlayan Oshanin [1912] ise Türkiye de bulunan Coreoidea türlerini göstermiştir. Bu çalışmanın yapılmasındaki amaç Konya ili Ereğli ilçesine ait Coreoidea üst familyasının şimdiye kadar bilinen kayıtlarını gözden geçirmek, yeni katkılar sağlamak, bireylerini saptamak ve bölgedeki dağılımlarını göstermektir. Genel Morfoloji: Orta veya büyük boyda, uzunca veya uzunca oval türleri kapsar. Türkiye de bulunan türlerin boyu 4,5 ile 16,4 mm arasında değişir. Baş üçgen, dörtgen ve hatta beşgen şeklinde; antenler 4 segmentli; petek gözler iyi gelişmiş; ocelli mevcuttur. Hemielytra, corum, clavus ve membrane olmak üzere üç kısımdan oluşmuştur. Corium ve clavus genellikle kitinsel, bazen damar araları zar halinde olup clavus scutellum un ucunu aşar. Membrane üzerinde en az 5 tane olmak üzere boyuna damarlar bulunur. Arka kanatlar daima zar halindedir. Bacaklar kuvvetli; tırnaklar arasında pulvilli mevcuttur. Abdomen 11 segmentden meydana gelmiş olup son iki segment iç içe girerek anal tüpü oluşturur. I. hariç baştan II. ye kadar olan segmentler alttan iyi görülür [Pehlivan, 1981]. Birinci segment birleşme yerinden içeriye doğru itildiği için alttan görülmez. VII. Sternit erkeklerde U şeklinde, dişilerde ise düz veya öne doğru kıvrıktır. Erkeklerde pygophore adını alan IX. segment değişikliğe uğrayarak bir kapsül şeklini almış ve kısmen VIII. segmentin içine girmiştir. Bilezik şeklinde olan VIII. segment ise ancak

19 9 çiftleşme sırasında dışardan görülebilir, dinlenme halinde içerde kalır [Pehlivan, 1981]. Pygrophore yuvarlak veya oval olup bunun dışarıya açılan kısmına genital delik adı verilir. Bunun arka-alt kenarı genellikle geriye doğru uzanan 3 lob meydana getirir. Bunlardan yandakilere lateral lob veya parandria, ortadakine orta lob adı verilir. Bazan her ikisi arasında bir çift lob daha bulunur ki buna da paralateral lob denir. Teşhiste önemli rol oynayan pygophore un içinde şekilleri türlere göre değişen bir çift paramere ile esas çiftleşme organı olan aedeagus ( = penis) bulunur [Pehlivan, 1981]. Dişilerde genital delik VIII. ve IX. segmentleri kapsayan boyuna bir yarık halindedir. VIII. Segment bunu alttan kapatır ve genellikle arka kenarın ortasında boyuna bir yarığın bulunması ile buna uyum sağlar. Genital deliğin iç kısmında genital oda yer alır. I. valvifer ve I. valvula lar dinlenme halinde ortada birleşerek, bunun ağız kısmını oluşturur. II. valvifer ve II. valvula lar daha küçük olup altta kalmaktadır. Genital odanın üst orta kısmına bağlanan spermatheca nın uç soğanı ve kanallarının şekli teşhiste önemli yer tutar [Pehlivan, 1981]. Rhopalidae familyasına ait yapılan bir çalışmada bu familyaya ait bireylerin koku bezlerinin abdomendeki konumunun tür teşhisi ve sistematiğinde kullanılabileceğini de göstermektedir [Davıdová et al., 2000]. Coreoidea üst familyasında sekonder eşey karakterleri yoktur. Fakat genellikle dişilerin erkeklerden biraz daha iri olduğu göze çarpar [Pehlivan, 1981].

20 10 2. MATERYAL VE METOD Bu çalışmada Coreoidea faunasını tespit etmek amacı ile 2012 yıllında Konya Ereğli den farklı lokalite ve habitatlardan toplanan ve Gazi Üniversitesi Zooloji Müzesinde saklanan 51 örnek değerlendirilmiştir. Konya nın Ereğli ilçesi İç Anadolu yaylasının Konya ovası ile güneye doğru uzanan ve Toroslarda nihayet bulan (Resim 2.1), denizden 1054 m. yükseklikteki düzlüğe kurulmuş olup, İlçe Kuzey enlemi ile doğu bağlamı arasında 2,260 Km 2 lik yüz ölçüme sahiptir. Doğusunda Ulukışla, Kuzeydoğusunda Bor, Kuzeyinde Aksaray, Kuzeybatısında Karapınar, Batısında Ayrancı ve Güneyinde Halkapınar, Toros dağları ile İçel ili bulunmaktadır. Harita 1.1 de Konya ilinin genel haritası içinde Ereğli ilçesinin yerleşimi görülmektedir. Harita 1.2 de ise Ereğli ilçesi nin köyleri ve komşu ilçeleri görülmektedir. Şehir merkezinin yerleşim alanı 68 Km 2, İmar alanı ise 35 Km 2 dir.toros dağları İlçe merkezinin 20 Km. Güneyinde başlamakta olup; ilçenin kuzeyinde 3254 metreye ulaşan ve sönmüş bir volkan olan Hasan dağı yer almakta Kuzey batısında ise Karacadağ bulunmaktadır. Köylerin birçoğu Konya ovasının devamı olan düzlükte bir bölümü ise Toros dağlarının kuzey eteklerinde kurulmuştur. İlçenin en önemli akarsuyu Toros Dağlarının bir parçası olan Bolkar Dağlarında çıkan ve çıktığı köyün adını alan İvriz çayıdır. Bu çay doğusundaki Delimahmutlu köyünden gelen Delimahmutlu çayı ile birleşerek 83 milyon m 3 su kapasiteli İvriz barajına dökülür [ Toplanan su tarım alanlarına sulama kanalları ile taşınarak bölgede zirai faaliyetler gerçekleştirilmektedir (Resim 2.3). İlçe kırsal bir alandadır. Kuzeyi her ne kadar toslara dayansa da orman ağacına rastlanmamakla birlikte kısmi olarak yeni ağaçlandırma sahaları dikkati çekmektedir. İlçenin % 49 tarım arazisi, %12 çayır mera, %38 tarım dışı arazi, %1 orman ve fundalıktan oluşmaktadır [ İlçe de tipik karasal iklim gözlenmektedir. Ancak yakında yer alan İvriz baraj gölü sayesinde iklimin bir miktar yumuşadığı gözlenmektedir. Bölgede bitki örtüsü olarak

21 11 step bitki örtüsü görülmektedir. Bölgenin doğusunda yer alan Anadolu Diagonali bölgenin hem floristik hem de faunistik olarak zengin bir çeşitlilik gösterdiğini bildirmektedir. Ancak bölgede uygulanan kuru tarım ve tarla açma faaliyetleri sebebiyle bu verimli bölge giderek bu zengin özelliğini yitirmektedir. Bu çalışma Ereğli ilçesi dört kısma ayrılarak gerçekleştirilmiştir. İlk olarak yerleşim merkezi yakınında bulunan köylerden örnek toplanmıştır. İlk etapta Güney Toroslara doğru arazi çalışması yapılmıştır. İlçenin bu kesiminde genellikle bahçe, meyve tarımı görüldüğünden yabani bitkilere ayrılmış olan bölgeler kısıtlı haldedir (Resim 2.2). Bahçelerin arazi çalışmasının yapıldığı dönemde ara ara ilaçlanması sebebi ile meyve ağaçları üzerinde bulunması beklenen pek çok türe rastlanamamıştır. Bu bölgede toplanan örnekler genellikle yol kenarlarında ilaçlama etkisine uzak noktalardan Euphorbiaceae familyasına ait bitki türleri ile Rosaceae familyasına ait Rubus cinsleri üzerinden toplanmıştır (Resim 2.4). Çalışma alanında örnekler farklı bitki örtüsü ve yükseltiye sahip habitatlar ile farklı coğrafik ve iklimsel özellik gösteren bölgelerden genellikle atrap kullanılarak süpürme metodu ile veya örnekler doğrudan görülerek el ile yakalanmıştır. Her bir lokaliteden yakalanan örnekler etil asetatlı öldürme kavanozları ve %70 lik alkol içerisinde öldürüldükten sonra aynı gün akşamı böcek iğneleri ile iğnelenerek veya karta yapıştırılarak standart müze metotlarına uygun preparasyonu yapılmıştır. Bu familyaya ait türlerin ayrımında dış morfolojik özelliklerinden faydalanılmıştır. Örneklerin teşhisinde Pehlivan [1981] ve Stichel [ ] çalışmalarından ve Gazi Üniversitesi Zooloji Müzesi nde yer alan teşhis edilmiş örnekler ile karşılaştırma yapılarak gerçekleştirilmiştir. Bulgular bölümünde familya, cins ve tür sırası alfabetik sıraya göre verilmiştir. Teşhis anahtarları ve türlerin tanımları elimizdeki literatürden faydalanılarak tarafımdan gerçekleştirilmiş olup, tanımların kapsamı bu örneklerle

22 12 sınırlandırılmıştır. Ayrıca konuyla ilgili teşhis anahtarlarından faydalanılmıştır. Erkek ve dişiler arasında görülen farklılıklar türlerin tanımlanmalarında belirtilmiştir. Türler, günümüzdeki geçerli ismi, otörü ve yayın tarihi ile verilmiştir. Türlerin morfolojik tanımında verilen vücut uzunluğu basın ön kenarı elitranın sonuna kadar olan mesafe ölçülerek verilmiştir. Skalalar mm cinsinden verilmiştir. İncelenen materyal başlığı altında türe ait örneklerin erkek ve dişi sayısı, toplama tarihi ve lokalite bilgileri verilmiştir. Her bir türün çalışma alanındaki yayılışları Garmin II marka GPS (Global Positioning System) den alınan koordinatlar kullanılmıştır. "Türkiye'deki yayılışı" başlığı altında daha önceki çalışmalarda kaydedilen türler Bektaş et al. [2011], Şerban [2010], Kıyak et al. [2004] çalışmaları temel alınarak verilmiştir."dünyadaki yayılışı" başlığı altında türlerin yayılışları Jıtka et al. [2000], Lınnavuori [2007], Dursun [2009], Lınnavuori [2012] çalışmaları temel alınarak verilmiştir. Tüm cinslerin türlerinin vücutlarının dorsalden görünüşü Olympus-Leica EZ4D markalı dijital makroskop ile çekilerek bulgular bölümünde verilmiştir. Teshişi yapılan ve tasnif kutularına yerleştirilen Coreoidea örnekleri Gazi Üniversitesi Zooloji Müzesi nde (ZMGU) saklanmaktadır.

23 13 3. BULGULAR Bu çalışmada 2012 yıllında Konya Ereğli nin çeşitli bölgelerinde yapılan arazi çalışmaları sırasında toplanan toplam 51 örneğe dayanmaktadır. Örneklerin değerlendirilmesi sonucunda 36 erkek, 15 dişi teşhis edilmiştir 3.1. ZMGU da bulunan Coreoidea üst familyası için familya anahtarı 1. Genae konik olup sivri ve belirgin olarak tylus un ucunu geçer...stenocephalidae --- Genae konik ve sivri olmayıp tylus tan kısa veya tylus kadardır Koku bezleri yoktur...rhopalidae --- Koku bezleri vardır, Orta ve arka koksanın arasından dışarı açılır (Şekil 3.1) Baş dar ve pronotumdan kısadır. Gerdan (Buccula) Anten kaidesinin gerisine doğru uzamıştır. Arka koksa yuvarlak veya dört köşelidir. Coreidae --- Başın genişliği neredeyse pronotum uzunluğu kadardır. Gerdan kısa ve anten kaidesinden geriye doğru uzamaz. Arka koksa yuvarlak veya köşeli değildir...alydidae Şekil 3.1. Coreus marginatus un dişisindeki orta ve arka koksa arasındaki koku bezi açıklığı

24 Familya: ALYDIDAE, Amyot&Serville, 1843 Dünya da 45 cinse bağlı 254 tür, Palearktik Bölgede; Alydidae familyasına ait 26 cinse bağlı 69 tür, Türkiye de ise Alydidae familyasına ait 2 cinse bağlı 5 tür bulunmaktadır [Dursun A., 2009]. Camptopus tragacanthae (Kolenati, 1845) Resim 3.1. Camptopus tragacanthae (Kolenati, 1845) ye ait örneğin dorsal görünüşü Morfoloji: Erkeklerin boyu mm, dişilerin boyu 11,8-13 mm, dar-uzun vücutlu, siyah veya siyahımsı kahverengi renkte bir türdür.

25 15 Baş üçgen şeklinde ve siyah olup tylusun üzerinde pronotumun ön kenarına kadar uzanan sarımsı renkli bir bant bulunur. Ayrıca antenin çıkış yeri de sarımsı renktedir. Pronotumun yan kenarları bant hainde sarımsı olup ön-orta kısımda sarımsı bir kabartı, arka-orta kısımda ise sarımsı küçük bir leke yer alır. Scutellum uzunca ucu sarımsıdır. Coriumun dış kenarları bant halinde sarımsı, membran kırmızımsı kahverengi ve madeni parıltıya sahiptir. Connexivum sarımsı renktedir. Bacaklar siyah veya siyahımsı kahverengidir (Resim 3.1). Hortum orta coxaya kadar uzanır. Pygophore oval, alt-arka kenarı düz, lateral loblar kütleşmiştir. Paramer in iç kısmı oluk şeklindedir. İncelenen Materyal: 1 ; KONYA, EREĞLİ, Halkapınar Taş Ocakları Yol Üzeri, N, E, 1192m, Konukçuları; Astragalus spp.dir [Pehlivan, 1981]. Bu örnek dikenli çalı formları üzerinden toplanmıştır (Resim 2.13). Dünya da yayılışı; Güney Rusya, Türkiye, İran ve Türkistan dır [Stichel 1960]. Türkiye de yayılışı: Pehlivan [1981] in Fieber [1861], Oshanin [1912] ve Stichel [1960] dan bildirdiğine göre bu araştırıcılar yer göstermeksizin bu türün yurdumuzda varlığından söz etmektedirler. Pehlivan [1981] in araştırmasında bu tür Horwath [1883] tarafından Bursa, Kiritshenko [1924] tarafından Kars ta bulunduğuna değinilmiştir. Pehlivan [1981] tarafından ise Elazığ, Bilecik, İzmir Ödemiş te bulunmuştur. Bu çalışmada Ereğli ilçesinin güney kesiminde rastlanmıştır Familya: COREIDAE, Leach 1815 Dünya da Coreidae familyası 267 cinse bağlı 1884 tür bulunmaktadır. Bunlardan 84 cinse ait 344 tür ise palearktik bölgede yer almaktadır [Adler & Foottit, 2009]. Türkiye de bu familyaya ait 20 tür bulunmaktadır. Bu çalışmada ise bölgeden 4 tür bulunmuştur.

26 16 Ceraleptus gracilicornis (Herrich-Schaeffer 1835) Morfoloji: Gri kahverengi veya koyu kahverengi renge sahiptir. Kafa tüberküllü ve sarımsı medyanlı ve bu sarımsı medyanın her iki tarafında koyu bir bant bulunmaktadır. Birinci anten segmenti kahverengi ve ince yapılı üzerinde siyah tüberküller yer almaktadır. İkinci ve üçüncü anten segmentleri kırmızımsı kahverengi ve birinci anten segmentinden daha ince çaplıdır. Dördüncü anten segmenti siyah-kahverengi ve distali açılmıştır. Pronotum distali kısa ve siyah medyanlıdır. Lateral kenarda siyah porlar yer almaktadır. Pronotumun lateral kenarı belirgin bir iç bükey şekle sahiptir. Pronotumun proksimal parçası dağınık siyah porludur. Scutellumun distal köşesi beyazımsı sarı renktedir. Ön kanatlar sık ve ince, küçük yüzeysel siyah porlu, açık renk beneklere sahiptir. Ön kanat damarları genellikle siyah, membran ise beyazımsı gri, bazı durumlarda kahverengi çizgilere de rastlanmaktadır. Paratergitler sık tüberküllü, proksimali sarı, distali siyah-kahverengi, laterali ise dar beyaz-sarı bant şeklinde benekli, lateral proksimal köşe de siyah renktedir. Rostrum sarımsı kahverengi renge sahip ve orta coxa ya erişir. Rostrum segment oranları 3,8: birinci rostrum segmenti; 1,6: ikinci rostrum segmenti; 3,2: üçüncü rostrum segmenti; 2,0: dördüncü rostrum segmenti şeklinde birim oranlarına sahiptir. Pectus sarımsı kahverengi, bacaklar pectus ile aynı renge sahiptir (Resim 3.2). Femurlar siyah lekeli ve tüberküllüdür. Orta femurun distalinde 1 dikencik yer alır. Arka femur distalinde geniş bir siyah leke yer alır. Aynı yerde 2 tanesi belirgin ve büyük olmak üzere çok sayıda küçük diken bulunur. Tibia da 2 beyaz halka şeklinde benek medyalinde siyah bir nokta ve proksimal distalinde siyah benek bulunmaktadır.

27 17 Resim 3.2. Ceraleptus gracilicornis (Herrich-Schaeffer 1835) e ait örneğin dorsal görünüşü İncelenen materyal: 1 KONYA, Ereğli, Şadi Bey At Çiftliği-Belceağaç, N, E, 1121m, Konukçuları; Medicago sp., Onobrychis, Coronilla, Trifoolium, Lathyrus, Rhamnus, Evonymus, Quercus, Thymus, Rubus [Dursun A., 2009]. Bu çalışmada bu tür Rubus fruticosus üzerinden toplanmıştır. Dünya da yayılışı; Arnavutluk, Cezayir, Almanya, Ermenistan, Avusturya, Bulgaristan, Kafkaslar, İspanya, Fransa, Gürcistan, Yunanistan, Macaristan, İtalya, Fas, Moldovya, Polonya, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, İsviçre, Ukrayna, Eski Yugoslavya, Makedonya [Dursun A., 2009].

28 18 Türkiye de yayılışı; Ülkemizde hemen hemen her bölgede rastlanabilmektedir [Dursun A., 2009]. Bu çalışmada Ereğli ilçesinin güney kesiminde rastlanılmıştır. Centrocoris spiniger (Fabricius, 1781) Morfoloji: Baş sarımsı kahverengi renkte ve üzerinde az çok kahverengi desenlere sahiptir. Tepe bölgesinden clypus a doğru siyah bir bant ile iki adet boyuna sıralı paralel olmak üzere dört adet sivri diken sırası yer almaktadır. Clypeolus un proksimali ve clypeus un ocellere yakın kısmında küçük dikenler yer almaktadır. Anten kaidesi dışa doğru uzunca sivri diken şeklinde çıkıntılıdır. Anten kaidesi içi kenarında küçük ve bükülmüş bir diken yer alır. Birinci anten segmenti sarı-kahverengi renkte, proksimali siyahımsı renktedir. İkinci, üçüncü ve dördüncü anten segmentleri kırmızımsı kahverengidir. Birinci rostrum segmenti başın proksimal kenarına erişmez. Başın üzerindeki sivri dişler eşit uzunlukta değildir. Pronotum ince, tüberküllü ve laterali kısmi olarak büyük dişlere sahip. Lateral kenarı açık kahverengi renktedir. Proksimal lateral kenarı dişli ve medyali kuvvetli sivri dişlere sahiptir. Scutellum proksimali siyahımsı, distali açık sarı- kahverengi, medyali karinalı ve distal köşesi yukarı kıvrıktır. Corium un proksimali açık kahverengi distalinde en az 1 adet, açık renkli benekler bulunmaktadır. Bu açık renk beneklerin etrafı siyahtır. Membrane kahverengi ve damarlar arasında açık renk benekler yer alır (Resim 3.3). Paratergitler açık kırmızı-sarı- kahverengi renklerde olabilir. Proksimali ve distali ise siyah veya kahverengidir. Rostrum arka coxa ya kadar erişir. Ventrali açık sarı-kahverengi renkte ve üzerinde koyu kahverengi-siyah benekler yer almaktadır. Bacaklar sarı-kahverengi renktedir. Femur koyu kahverengi ve yüzük şeklinde bir lekeye sahiptir. Tibia proksimalinde 2-3 adet siyah-kahverengi yarım yüzük şeklinde leke yer almaktadır.

29 19 Resim 3.3. Centrocoris spiniger (Fabricius, 1781) e ait örneğin dorsal görünüşü İncelenen Materyal: 1 KONYA, Ereğli, Taşağıl Köyü, N, E, 1019m, Konukçuları; Sambucus nigra, Bromus sp. [Dursun A., 2009]. Bu çalışmada yabani otlar üzerinden toplanmıştır. Dünyada yayılışı; Arnavutluk, Avusturya, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Hırvatistan, Çek Cumhuriyeti, Fransa, Yunanistan, Macaristan, Makedonya, İtalya, Moldova, Portekiz, Romanya, Rusya, Slovenya, İspanya, İsviçre, Ukrayna, Yugoslavya, Cezayir, Libya, Fas, Tunus, Azerbaycan, Ermenistan, Kıbrıs, Gürcistan, İran, Irak, İsrail, Ürdün, Suriye, Türkmenistan ve Türkiye [Dursun A., 2009]. Türkiye de yayılışı; Kars, Adana, Ankara, Edirne, Aydın, Kırşehir, Artvin, Balıkesir, Bursa, Çanakkale, Hatay, Isparta, İzmir, Kayseri, Konya, Muğla [Dursun A., 2009].

30 20 Coriomeris denticulatus (Scopoli, 1764) Morfoloji: Başın dorsali ince, tanecikli, medyalindeki tanecikler açık renklidir. Anten daima sık, eğik ve kalkık (yapışık olmayan) tüylü ve oldukça uzun, dik ikinci tip tüylere sahiptir. Birinci anten segmenti koyu kahverengi olup lateralden bakıldığında baştan daha kısadır. İkinci ve üçüncü anten segmentleri kırmızımsı kahverengi ve her biri birinci anten segmentinden çok az kısa olabilir. Dördüncü anten segmenti ise siyah renktedir. Pronotum lateral kenarı koyu renk sınırlı olup lateral ve marjinali beyaz ensiz bant şeklindedir. Pronotum ve medyali genellikle iki koyu bant içerir. Pronotum lateral kenarı yaklaşık 10 adet kıllı dişlere sahiptir. Bu kıllar dişlerden daha uzundur. Pronotum lateral köşesi geriye doğru yönelmiş bir diken taşır. Pronotum un proksimal köşesinde scutellum a doğru her iki tarafta humeral dikene sahiptir. Scutellum medyanı koyulaşmış bir renge sahiptir. Lateral kenarı ensiz bir bant şeklinde açık renklidir. Paratergite kahverengi, proksimal ve distali siyahımsı kahverengi ve sternum u siyahtır (Resim 3.4). Pleura sarı-kahverengi, femurlar sarıkahverengi ve kahverengi renkte lekelere sahiptir. Arka femur distale doğru 2-3 adet eşit olmayan büyüklükte büyük dikenler taşımaktadır. Ayrıca bu bölgede yapışık çok sayıda küçük dikende bulunabilmektedir. Tibia açık sarı-kahverengi, Tarsuslar kahverengi, üçüncü Tarsus segmenti siyahımsı kahverengi renktedir. Abdomen ventrali ise sarımsı kahverengi renge sahiptir.

31 21 Resim 3.4. Coriomeris denticulatus (Scopoli, 1764) a ait örneğin dorsal görünüşü İncelenen Materyal: 1 KONYA, Ereğli, Armağanlı Köyü, N, E, 1089m, , 1 KONYA, Ereğli, Halkapınarları Taş Ocakları, N, E, 1222m, Konukçuları; Genellikle Poaceae familyasına ait türler üzerinde rastlanılmaktadır [Dursun A., 2009]. Bu çalışmada da yine yabani Poaceace türlerinin üzerinden toplanmıştır. Dünyada yayılışı; Arnavutluk, Andorra, Avusturya, Belçika, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Beyaz Rusya, Hırvatistan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, İngiltere, Almanya, Yunanistan, Macaristan, İtalya, Liechtenstein, Litvanya, Lüksemburg, Makedonya, Moldova, Hollanda, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Rusya, Slovakya, Slovenya, İspanya, İsveç, İsviçre,

32 22 Ukrayna, Yugoslavya, Cezayir, Fas, Azerbaycan, Türkiye, Gürcistan, İran, İsrail, Suriye [Dursun A., 2009]. Türkiye de yayılışı; Kars, Ankara, Edirne, Adana, Ağrı, Aydın, Bursa, Denizli, Hatay, İzmir, Konya [Dursun A., 2009]. Coreus marginatus (Linnaeus, 1758) Morfoloji: Genel olarak vücut kahverengi renkte ve kahverengi porlara sahiptir. Birinci anten segmenti çok sık siyahımsı kahverengi tüberküllere sahiptir. İkinci ve üçüncü anten segmentleri kahverengi-kırmızı distale doğru koyulaşan bir renge sahiptir. Dördüncü anten segmenti siyahımsı kahverengi renktedir. Scutellum distal köşesi beyazımsı sarı renktedir. Ön kanat damarları koyu benekli, membran altın sarısı-kahverengi karışımı renktedir (Resim 3.5). Dorsum sarımsı kırmızı proksimal siyah renktedir. Paratergit sık siyah-kahverengi tüberküllere sahiptir. Paratergit medyali sarımsı kırmızı-kırmızımsı kahverengi lekelidir. Ventrali açık kahverengi ve siyah porlara sahiptir. Bacaklar kahverengi renktedir. Femurlar üzerinde yüzük şeklinde siyahsarımsı beneklidir. Tibialar yüzük şeklinde siyah noktalıdır. Sternitlerin distal kenarında siyah leke bulunur. Coreus marginatus un erkek üreme sistemi, farklı spermatogenez safhalarının gözlendiği 2 testis, tüpsü 2 vas deferens, 2 vesicula seminalis, yardımcı bezler (mesedenia ve ektedenia), bulbus ejakulator, bir çift ektodermal kese, kaslı bir ejekulator kanal ve kanalın açıldığı aedeagus tan oluşmaktadır [Candan et al. 2012].

33 23 Resim 3.5. Coreus marginatus (Linnaeus, 1758) a ait örneğin dorsal görünüşü İncelenen Materyal: 6 KONYA, Ereğli, Belceağaç, N, E,1125m, , 2 KONYA, Ereğli, Armağanlı Köyü, N, E, 1089m, , 1 KONYA, Ereğli, Belceağaç- Dedeköy Yol Ayrımı İlerisi, N, E, 1142m, , 1 KONYA, Ereğli, Karaman Yolu Üzeri, N, E, 1096m, , 1 KONYA, Ereğli-Karapınar Arası, N, E 1110m, , 3 KONYA, Ereğli, Orhaniye Köyü, N, E, 1080m, , 5 KONYA, Ereğli, Belceağaç, N, E,1125m, , 1 KONYA, Ereğli, Hacımemiş Köyü Yunuslu Mah., N, E, 1087m, Konukçuları; Rubus sanctus, Rubus canascens, Sambucus nigra, Paliurus spina [Dursun A., 2009]. Bu çalışmada bu türe Rubus fruticosus üzerinde rastlanılmıştır. Dünyada yayılışı; Danimarka, Estonya, Fransa, Almanya, Yunanistan, Macaristan, İrlanda, İtalya, Litvanya, Liechtenstein, Litvanya, Lüksemburg, Makedonya,

34 24 Moldova, Hollanda, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Rusya, Slovakya, Slovenya, İsveç, İsviçre, Ukrayna, Yugoslavya, Cezayir, Azerbaycan, Kazakistan, Ermenistan, Çin, Gürcistan, İran, Irak, İsrail, Kırgızistan, Lübnan, Suriye, Tacikistan, Türkmenistan, Özbekistan ve Türkiye [Dursun A., 2009]. Türkiye de yayılışı; Gaziantep, Ağrı, Ankara, Edirne, Elazığ [Kıyak, 1990], Çankırı, Çanakkale, Kırşehir, Adana, Artvin, Aydın, Balıkesir, Bilecik, Bursa, Denizli, Erzurum, Hatay, İstanbul, İzmir, Kocaeli, Muğla, Muş, Kars [Dursun A., 2009] Familya: RHOPALIDAE, Amyot&Serville, 1843 Dünya da 21 cinse bağlı 209 tür, palearktik bölgede Rhopalidae familyasına ait 14 cinse bağlı 68 tür, Türkiye de ise Rhopalidae familyasına ait 12 cinse bağlı 30 tür bulunmaktadır [Dursun A., 2009]. Chorosoma schillingii (Schilling, 1829) Morfoloji: Erkeklerin boyu 10,7-13,9 mm, dişilerin boyu 13,4-16,4 mm arasında değişen, dar ve uzun boylu bir türdür. Genel vücut rengi sarımsı, kahverengi sarımsı veya bunların değişik tonlarıdır. Baş dar uzun, tylus ve genae nin ucu yuvarlak; anten dip çıkıntıları körelmiştir. Antenler ince ve uzun olup I. anten segmenti diğerlerinden daha kalındır, ve kendi boyunun 5/6 sı kadar başı geçer. II. anten segmenti, I. anten segmentinden daha uzun, III. anten segmenti silindirik ve II. anten segmenti ile aynı boyda, IV. anten segmenti iğ şeklinde ve III. anten segmentinden kısadır. Nokta gözler pronotum un ön kısmına yakındır. Pronotum dar ve uzun görünse de arka kenarın boyu ile orta eksenin boyu hemen hemen birbirine eşittir. Pronotum un ön tarafında enine bir kabartı yer alır. Scutellum un ucu kepçe şeklide olup beyazımsıdır. Corium damarları

35 25 kabarık, damar araları ile membrane renksiz zar halindedir. Membrane V. tergite in sonuna kadar uzanır. Abdomen in üzeri açık kahverengi olup yanlarında bant halinde birer leke yer almaktadır (Resim 3.6). Anal tüp çok gelişmiştir ve özellikle dişilerde VII. tergite in çok ötesine uzanır. Bacaklar ince ve uzundur. Hortum orta coxa ya kadar uzanır. Pygophore un lateral lobları iyi gelişmiş olup koni şeklindedir. Orta lob uzun, üçgen şeklinde ve ucu sivridir. Paralateral loblar lateral loblardan daha küçüktür. Paramere in uca yakın kısmı kambur olup iç tarafı oyuktur. Resim 3.6. Chorosoma schillingii (Schilling, 1829) ye ait örneğin dorsal görünüşü İncelenen Materyal: 1 ; KONYA, Ereğli, Kuskuncuk Köyü, N, E, 1130m,

36 26 Konukçuları: Ammophila arenaria, Hordeum murinum, Inula viscosa, Molinia coerulea, Psamma arenaria, Verbascum sp. [Pehlivan, 1981]. Bu çalışmada bu türe yabani otlar arasında rastlanılmıştır. Dünyada yayılışı; Avrupa ülkelerinin genelinde, Akdeniz adaları, Kuzeybatı Afrika, Suriye, İsrail, Türkiye, Güney Rusya ve Türkistan [Pehlivan, 1981]. Türkiye de yayılışı: Kayseri, Konya, Gaziantep, Adana, Ankara, Edirne [Pehlivan, 1981]. Corizus hyoscyami (Linnaeus, 1758) Morfoloji: Erkekleri 8-9,7 mm, dişileri 8,5-10,7 mm boyunda, uzunca oval, kırmızı üzerine siyah desenli bir türdür. Baş kısa ve geniş, ortası kırmızımsı, yanları siyahtır. Antenler siyah veya koyu kahverengi olup III. segmentin II. yarısı ile IV. segmentin kaide ve uç kısmı açık kahverengidir. I. segment kendi boyunun yarısı kadar başın ucunu geçer. Pronotum kırmızı renkte olup ön tarafında enine geniş bir siyah kuşak, arka tarafında ise böbrek şeklini andıran iki siyah leke bulunur. Scutellumun kaide tarafı siyah uç kısmı kırmızı renktedir. Corium kırmızı renkli olup clavusa yakın kısımda iki yuvarlak, orta kısmında ise yanlara kadar uzanan büyük bir siyah leke yer alır. Bazen ön taraftaki lekeler birleşebilir. Clavus siyah, arka ucu kırmızı, membrane ise duman rengindedir. Connexivum kırmızı, bacaklar siyah renkte ve üzeri kısa kıllarla kaplı alt yüzü boyunca bant halinde açık kahverengidir (Resim 3.7). Hortum arka coxaya kadar uzanır. Pygophore oval şeklinde olup levha halinde geriye doğru uzanan lateral loblar yanlardan içeriye doğru hafifçe bükülerek genital deliği oluşturur. Orta lob da aynı şekilde genital deliğin arkasına doğru bükülmüş, böylece pygophore arkadan basık

37 27 bir hal almıştır. Paramere bıçak ağzı şeklinde olup ucu sivri, uca yakın kısmı şişkince ve iç tarafı kıllarla kaplıdır. Resim 3.7. Corizus hyoscyami (Linnaeus, 1758) ye ait örneğin dorsal görünüşü İncelenen Materyal: 1 ; KONYA, Ereğli, Hacımemiş Köyü, N, E, 1097m, , 1 ; KONYA, Ereğli, Göktöme Köyü Yol Ayrımı, N, E, 1080m, , 1 ; KONYA, Ereğli, Belceağaç- Dedeköy Yol Ayrımı İlerisi, N, E, 1142m, , 1 KONYA, Ereğli, Orhaniye Köyü(Güney Kesimi), N, E, 1181m, , 1 KONYA, Ereğli, Hacımemiş Köyü, N, E, 1097m, Konukçuları; Hyperium sp., Ononis sp., Oenothera biennis, Daucus carota, Solanum tuberosum, Nicotiana affinis, Hyoscya musniger, Verbascum sp., Scabiosacanescens, Bellis perennis, Artemisia sp., Chrysanthemum leucanthemum, Senecio sp., Carduus sp., Centaurea sp., Hieracium sp., Corylu savellana, Carpinus

38 28 betulus, Quercus pedunculata, Salix caprea, Pinus sp., Juniperus comunis, Onosma sp., Erodium sp. [Pehlivan, 1981]. Bu çalışmada bu türe yabani otlar arasında rastlanılmıştır. Dünyada yayılışı: Avrupa nın geneli, Akdeniz adaları, Libya, Mısır, İsrail, Türkiye, Suriye, Irak İran, Güney Rusya, Türkmenistan, Türkistan, Sibirya ve Çin dir [Pehlivan, 1981]. Türkiye de yayılışı: Bursa, Gaziantep, Ankara, Kahramanmaraş, Erzurum, Erzincan, Muş, Adana, Edirne, Konya, Mardin, Tekirdağ ve Elazığ [Pehlivan, 1981]. Maccevethus lutheri (Kolenati, 1845) Morfoloji: Erkekleri 8,5-9,5mm boyunda, dişileri ise 9,0-10,4mm boyundadır. Vücut yapıları uzunca oval bir şekildedir. Vücut rengi pek çok değişiklikler göstermekle birlikte genellikle kırmızımsı kahverengi, yeşilimsi kahverengi, sarımsı kahverengi ve bunların değişik tonlarıdır. Baş yukarıdan biraz basık, genişçe; antenler ince, açık renkli kıllarla kaplıdır. Birinci anten segmenti kısa ve kalın olup başın ucunu geçmez; ikinci ve üçüncü anten segmentleri silindirik ve hemen hemen aynı uzunlukta; dördüncü anten segmenti iğ şeklinde olup diğer segmentlerin herbirinden daha uzundur. Birinci, ikinci ve dördüncü segmentlerin orta kısmı bazen siyah renkli, üçüncü segment ise kırmızımsı veya yeşilimsi, bazen de bütün segmentler kırmızımsı veya yeşilimsi renktedir. Pronotum ikizkenar yamuk şeklinde, yan kenarları bant halinde açık yeşilimsi renktedir. Scutellum un ucu beyazımsı olup erkeklerde yuvarlak veya sivridir. Hemielytra da corium ve clavus damarları kabarık, damar araları renksiz zar halindedir. Abdomenin üstü tamamen siyah olup beşinci segmentin ortasında, uçları dördüncü ve altıncı segmentlere kadar ulaşan sarımsı oval bir leke bulunur. Yedinci segmentin üzerinde ise sona kadar ulaşan boyuna iki sarımsı leke yer alır (Resim

39 29 3.8). Connexivum tamamen açık renklidir. Bacaklar kısa ince ve açık renk tüylüdür. Hortum arka coxa yı az veya çok geçer. Pygophore un lateral lobları iyi gelişmemiş; orta lob sivri, üçgen bir çıkıntı halini almıştır. Paralateral loblar yassı olup kalın, kısa ve sık siyah renkte dikenciklidir. Paramere gagası yassı ve uzundur. Dişi genitalia sında birinci valvifer ve birinci valvula nın serbest uçları aynı boyda olup, spermatheca kanalının kaide kısmı M. caucassicus unkinden farklı olarak helezon şeklindedir. Resim 3.8. Maccevethus lutheri (Kolenati, 1845) ye ait örneğin dorsal görünüşü İncelenen Materyal: 1 KONYA, Ereğli, Sarıca Köyü, N, E, 1139m,

40 30 Konukçuları: Gramineae türleri, Matricaria chamomilla, Pirus elaeagrifolia ve Sideritis hyssopifolia [Pehlivan, 1981]. Bu çalışmada bu türe yabani otlar arasında rastlanılmıştır. Dünyada yayılışı: Orta ve güney Avrupa, Akdeniz adaları, Kuzey-Batı Afrika ülkeleri, Suriye, Türkiye, Güney Rusya, İran ve Türkistan dır [Pehlivan, 1981]. Türkiye de yayılışı: Aydın, Balıkesir, Bilecik, Çanakkale, İzmir, Manisa, Muğla, Mersin, Tekirdağ [Pehlivan, 1981]. Rhophalus parumpunctatus (Schilling, 1829) Morfoloji: Erkekler 5,5-6,7 mm, dişiler 6,1-7,5 mm boyunda yeşilimsi sarıdan kahverengimsi kırmızıya kadar değişen tonlarda renge sahip bir türdür. Vücudun üzeri uzunca, sık ve açık renkli kıllarla kaplıdır. Baş kısa ve genişçe olup petek ve nokta gözlerin arasında birer siyah leke bulunur. Dördüncü anten segmenti hariç diğer anten segmentlerinin üzeri siyah veya kahverengi lekelerle bezenmiştir. Pronotum un üzeri çukurcuklu olup bazen kırmızımsı, bazen kahverengimsi lekeli, genellikle lekesizdir. Corium un damarları kabarık; üzeri seyrek siyah lekeli; damar araları ve membran renksizdir. Abdomen in üzeri siyah olup dördüncü ve beşinci tergit lerin üzerinde altıncı tergit in ön-orta kısmını kapsayan oval, sarımsı bir leke; buna ilave olarak altıncı tergit in ön kenarında yanlara doğru ve arka köşelerinde küçük sarımsı leke bulunur. Yedinci tergit in yanlarında ise abdomen in sonuna kadar uzanan iki sarımsı bant yer alır. Paratergit ler sarımsı veya beyazımsı renkte olup bazen her segment in yan kenarına bitişik birer küçük leke bulunur. Bacaklar sarımsı veya sarımsı kırmızı renkte olup üzeri siyah veya koyu kahverengi küçük lekelerle bezenmiştir (Resim 3.9). Pygophore un yanları hafifçe bombeli, arka kenarı hemen hemen düzdür. Paralateral lob lar ve orta lob iyi gelişmemiştir. Genital delik yayvan bir U şeklindedir.

41 31 Paramere hafifçe S şeklinde bükülmüş olup boyuna oluklu ve uç kısmı dışa dönüktür. Dişi genitalia sının genel şekli Rhophalus maculatus a benzese de, bunda birinci valvifer in iç ön köşesi çok sivrilmiştir. Birinci valvula ise şişkince bir mekik halindedir. Spermatheca kanalının kitinsel kısmı uzun, kıvrımları helezon şeklinde değildir. Resim 3.9. Rhophalus parumpunctatus (Schilling, 1829) a ait örneğin dorsal görünüşü İncelenen Materyal: 1 KONYA, Ereğli, Orhaniye Köyü(Güney Kesimi), N, E, 1181m, , 1 KONYA, Ereğli, Sarıca Köyü, N, E, 1139m, , 2 KONYA, Ereğli, Hacımemiş Köyü, N, E, 1082m, , 1 KONYA, Ereğli, Orhaniye Köyü(Güney Kesimi), N, E, 1181m, , 1 KONYA,

42 32 Ereğli, Hacımemiş Köyü, N, E, 1097m, , 1 KONYA, Ereğli, Hacımemiş Köyü, N, E, 1082m, Konukçuları: Achillea millefolium, Artemisia sp., Chrysanthemum leucanthemum, Erygeron sp., Abies alba, Juniperus communis, Picea excelsa, Pinus sp., Alnus glutinosa, Betula verrucosa, Calluna vulgaris, Erodium cicutarium, Geranium sp., Fagus sylvatica, Quercus sp., Fragaria sp., Dactylis glomeratus, Hypericum sp., Oenothera sp., Populus tremula, Rumex sp., Solanum tuberosum, Spergularia sp., Trifolium arvense, Verbascum sp. dur. Bu konukçulara ek olarak Alysum sp., Castanea sativa, Cistus albidus, Echinops sp., Lactuca serriola, Matricaria chamomilia, Lens esculata, Medicago sativa, Onobrychis sativa, Pimpinella anisum, Populus sp., Rhododendron flavum, Salsola sp. ve Urtica dioeca da da bulunabildiği gözlenmiştir [Pehlivan, 1981]. Bu çalışmada bu türe meyve ağaçlarının altında yer alan yabani otların üzerinde rastlanılmıştır. Dünyada yayılışı: Avrupa ülkelerinin genelinde, Kuzey Afrika, Sicilya, Sardunya, Kıbrıs, Türkiye, Güney Rusya, İran, Türkistan ve Sibirya dır [Pehlivan, 1981]. Türkiye de yayılışı: Bu tür daha önce Bursa, Adana, Konya, Eskişehir, Kayseri, Gaziantep, Kars, Muş, Edirne, Bolu, Ankara, Antalya, Malatya [Pehlivan, 1981]. Stictopleurus abutilon (Rossi, 1790) Morfoloji: Erkeklerin boyu 7-8 mm, dişilerin 7-8,6 mm olup, renk ve şekil bakımından Stictopleurus pictus a çok benzer (Resim 3.10). Bu nedenle iki türü birbirinden ayırmak çok güçtür. Bazı hallerde uzmanları bile yanılgıya düşürebilmektedir. Boy ve erkek genitali en önemli ayırıcı karakterlerdir. Bunlarda boy daha fazla uzun olup phygophore yuvarlak, arka kenarı uzuncadır, orta çıkıntı sivri ve hafifçe geriye dönük, lateral loblar iyi gelişmiştir. Paramere in uç kenar kısmı kalınca ve küttür.

43 33 Resim Stictopleurus abutilon (Rossi, 1790) a ait örneğin dorsal görünüşü İncelenen Materyal: 1 KONYA, Ereğli, Orhaniye Köyü (Güney çıkışı)(sulama Kanalı Hattı), N, E, 1082m, , 1 KONYA, Ereğli, Sarıca Köyü, N, E, 1139m, Konukçu olduğu bitkiler: Achillea millefolium, Anthemis arvensis, Artemisia absinthium, A. campestris, A. vulgaris, Calendula persica, Chrysathemum leucanthemum, Matricaria inodora, Pulicaria vulgaris, Pyrethrum sp., Senecio jacobaeae, Tussilago sp., Cistus villosus, Epilobium sp., Gossypium herbaceum, Trifolium sp., Medicago sativa, Vicia cracca, Mentha sp., Sinapis arvensis [Pehlivan, 1981]. Bu çalışmada bu türe yabani otlar arasında rastlanılmıştır

44 34 Dünya da yayılışı; Avrupa nın geneli, Akdeniz adaları, Kuzey ve Batı Afrika ülkeleri, Kıbrıs, İsrail, Suriye, Irak, Afganistan, Pakistan, Orta Asya, Güney Rusya ve Türkiye dir [Pehlivan, 1981]. Türkiye de yayılışı; Gaziantep, İstanbul, Ankara ve İzmir [Pehlivan, 1981] Familya: STENOCEPHALIDAE, (Dallas, 1852) Dünya da 2 cinse bağlı 36 tür Palearktik Bölgede Stenocephalidae familyasına ait 1 cinse bağlı 18 tür bulunmaktadır. Türkiye de ise Stenocephalidae familyasından Dicranocephalus cinsine bağlı altı türün bulunduğu bilinmektedir [Dursun A., 2009] Dicranocephalus albipes (Fabricius, 1781) Morfoloji: Erkekleri 9,9-10,9 mm, dişileri 11,6-12,8 mm boyunda olup uzunca oval, koyu kahverengi, üzeri küçük siyah çukurcuklar bulunduran bir türdür. Baş uzunca, antenler ince ve kısa kıllı; Birinci anten segmenti kısa ve diğer anten segmentlerinden daha kalın, siyah; ikinci anten segmenti sarı, kaide ve uç kısmı siyah; üçüncü anten segmenti sarı, uç kısmı siyah; dördüncü anten segmenti sarımsı kırmızı veya sarımsı kahverengi renktedir. Segmentlerin boyları üçüncü anten segmenti yaklaşık ikinci anten segmentinin 2/3 ü kadar, dördüncü anten segmenti ise ikinci anten segmenti ile aynı uzunluktadır. Pronotumun arka köşeleri ile scutellumun ucu beyazımsıdır. Coriumun arka kenarında beyazımsı küçük bir leke bulunur. Membran duman renginde, damar araları düzdür. Paratergitlerin ön kısmı sarı, arka kısmı siyahımsı kahverengidir (Resim 3.11). Hortum orta coxaya kadar uzanır. Bacaklar sarı olup femurun uç kısmı ile tibianın kaide ve uç kısmı, üçüncü tarsus segmenti siyah renktedir.

45 35 Pygophore oval olup orta lob geniş ve ucu kesik; paralateral yan loblar içe dönüktür. Paramer in iç kısmında levha şeklinde bir lob yer alır; uç-yan kenarları ise içe dönük, dış tarafı ise sert ve uzun kıllarla kaplıdır. Resim Dicranocephalus albipes (Fabricius, 1781) e ait örneğin dorsal görünüşü İncelenen Materyal: 2 ; KONYA, EREĞLİ, Sarıca Köyü, N, E, 1128m, , 5 ; KONYA, EREĞLİ, Armağanlı Köyü, N, E, 1089m, , 1 ; KONYA, EREĞLİ, Halkapınar a 10km kala, N, E, 1110m, , 2 ; KONYA, EREĞLİ, Kuskuncuk Köyü, N, E, 1130m, , 1 ; KONYA, EĞERLİ, Karaman Yolu Üzeri, N, E, 1096m, , 1 ; KONYA, EREĞLİ-Karapınar Arası, N, E, 1110m , 1 ; KONYA, EREĞLİ, Belceağaç, N, E, 1125m, , 3 ; KONYA, EREĞLİ, Türkmen Köyü Yolu, N, E, 1084m, KONYA, Ereğli, Karaman Yolu Üzeri, N, E, 1096m, , 1 KONYA, Ereğli, Armağanlı Köyü, N,

46 E, 1089m, , 1 KONYA, Ereğli, Belceağaç-Dedeköy Yol Ayrımı İlerisi, N, E, 1142m, , 1 KONYA, Ereğli, Türkmen Köyü Yolu, N, E, 1084m, Konukçuları; Euphorbia spp (E. cyparissias, E. securiana, E. virgata), Cistusmon speliensis, Onopordum canthium, Citrus nobilis, Cicerari entinum, Medicago sativa, Oryza sativa, Matricaria chamomilla, Rubus idaeus, Styrax sp. [Pehlivan, 1981]. Bu çalışmada toplanan türler Euphorbia sp. ve Rubus fruticosus üzerinden toplanmıştır. Dünyada yayılışı: Avrupa ülkelerinin genelinde, Akdeniz adaları, Kuzey Afrika, Türkiye, Suriye, İsrail, İran, Irak ve Güney Rusya dır [Pehlivan, 1981]. Türkiye de yayılışı: Bursa, Gaziantep, Adana, Eskişehir, Kars, Erzurum, Muş, Ankara, Bolu, Adapazarı, Konya, İstanbul [Pehlivan, 1981].

47 37 4. SONUÇ VE ÖNERİLER Bu çalışma, Konya nın Ereğli ilçesinden 2012 yılında yapılan arazi çalışmalarında toplanan ve Gazi Üniversitesi Zooloji Müzesinde saklanan Coreoidea üst familyası türlerinin morfolojisi, sistematiği ve dağılışları araştırılmıştır. Çalışmada 36 sı erkek, 15 i dişi olmak üzere toplam 51 Coreoidea örneği değerlendirilmiştir. Bu örneklerin değerlendirilmesi sonucunda Coreoidea üst familyasının Alydidae, Coreidae, Rhopalidae ve Stenocephalidae familyalarına ait toplam 11 cins ve 11 tür tespit edilmiştir. Bu çalışmada Coreoidea üst familyasına ait olan Alydidae familyasına ait; Camptopus tragacanthae (Kolenati, 1845) türü, Coreidae familyasına ait; Ceraleptus gracilicornis (Herrich-Schaeffer 1835), Centrocoris spiniger (Fabricius, 1781), Criomeris denticulatus (Scopoli, 1764), Coreus marginatus(linnaeus, 1758) türleri, Rhopalidae familyasına ait; Chorosoma schilling (Schilling, 1829), Corizus hyosyomi (Linnaeus, 1758), Maccevethus caucassicus (Kolenati, 1845), Rhophalus parumpunctatus Schilling, 1829, Stictopleurus abutilon (Rossi, 1790) türleri ve Stenocephalidae familyasına ait; Dicranocephalus albipes (Fabricius, 1781) türü tespit edilmiştir. Alydidae familyası Dünya da 45 cinse bağlı 254 tür, Palearktik Bölgede; 26 cinse bağlı 69 tür, Türkiye de ise 2 cinse bağlı 5 tür bulundurmaktadır. Coreidae familyası Dünya da 267 cinse bağlı 1884 tür bulunmaktadır). Rhopalidae familyası Dünya da 21 cinse bağlı 209 tür, Palearktik Bölgede 14 cinse bağlı 68 tür, Türkiye de ise 12 cinse bağlı 30 tür bulunmaktadır. Stenocephalidae familyası Dünya da 2 cinse bağlı 36 tür Palearktik Bölgede 1 cinse bağlı 18 tür bulunmaktadır [Adler & Foottit, 2009]. Türkiye de ise Dicranocephalus cinsine bağlı altı türün bulunduğu bilinmektedir [Dursun A., 2009].Bu durum Avrupa ülkeleriyle kıyaslandığında, Türkiye'nin Coreoidea faunasının ne kadar zengin olduğunu çok güzel göstermektedir. Bu çalışma sonucunda biyolojik açıdan oldukça zengin olan ülkemizde, bu zenginlikleri ortaya çıkaracak yeterli çalışmaların yapılmadığı anlaşılmaktadır.

48 38 Özellikle gelişmiş ülkeler biyolojik zenginliklerini koruma konusunda oldukça yoğun çaba sarf etmektedir. Biyolojik zenginliklerin korunması ve onlardan yararlanabilmek ise bu zenginliğin ortaya çıkarılmasına bağlıdır. Bu amaçla yapılacak araştırmaların kapsamı genişledikçe ve sayısı arttıkça tespit edilecek yeni türlerle ülkemiz biyolojik zenginliğine önemli miktarda katkı yapılacağı görülmektedir. Bu çalışma ile ilgili olarak bir başka göze çarpan hususta, toplanan türlerin hem birey sayısı hem da tür çeşidi sayısı olarak azlığıdır. Ereğli ilçesinin Güney Anadolu diagonaline olan yakınlığına rağmen çıkan türler beklentiyi karşılamamaktadır. Bunun sebebi olarak mevcut arazideki insan faaliyetleri gösterilebilir. İlçeyi dört ana bölgeye ayırarak durumu inceleyecek olursak, ilçenin merkezinden kuzey yönünde çıkışta çalılık ve bozkır tipine ait bitkiler görülmekteyken kuzeye doğru ilerledikçe durum giderek bitki örtüsü bakımından kötüye gitmektedir (Resim 2.14). Bu noktada arazi yapısına bakacak olursak kuraklık ve çölleşmenin kendini kuvvetlice gösterdiğini görmekteyiz. Bitki örtüsü yok denecek kadar az olması toprağın kuvvetle muhtemel kireç-kil açısından zengin oluşu arazi çalışmalarında gözlemlenmiştir (Resim 2.5 ve Resim 2.6). Ayrıca arazinin bitki içeren az sayıdaki kesimlerinde Coreoidea türlerinin konukçuluğunu yapan bitki türleri de bulunamamıştır. Bitki örtüsünün yok olma seviyesinde oluşu ile yayma hayvancılık yapılan köylerin artık yemleme ile yapılan hayvancılığa geçmesi de bu bölgede rastlanılan durumlardan biridir. İlçenin doğu kesimine bakacak olursak bölge topraklarında tarım faaliyetleri çok yoğun bir şekilde kendini göstermektedir. İnsanların bölgeyi tarım arazilerine dönüştürmesi ile bozkır bitki örtüsü giderek bölgeden kaybolmaya başlamıştır (Resim 2.7). Arazi çalışmalarının gerçekleştirildiği dönem Mayıs-Ağustos tahıl ürünlerinin zararlılardan koruma için periyodik olarak ilaçlandığı zamana denk gelmiştir. Bu sebeple Coreoidea dahil pek çok farklı familyalara ait böcek türlerine de arazide rastlanılamamıştır.

49 39 İlçenin batısına doğru bahçe ve arazi sulamaları için kullanılan kanallarla bölünmüş bölgelerde arada adalar halinde kalmış bölgelerde konukçu bitkiler üzerinde Coreoidea üst familyasına ait örneklere rastlanmıştır (Resim 2.8). Ayrıca bu kesimde yer alan tarlalar da ilaçlama nedeniyle beklenen sayıda tür çıkmasını etkilemektedir. Batı kesiminde yer alan bu yabani bitkilerin korunması ilerleyen zamanda gerçekleşecek araştırmalar için önem taşımaktadır. İlçenin güney kesimi ise Toros Dağlarına doğru sırtını yaslamıştır (Resim 2.9). Toplanan örneklerin büyük bir kısmı bu bölgeden toplanmıştır. Bölgede yer alan yerleşim yerlerinde genellikle meyve bahçeleri yer almaktadır. Meyve bahçelerinin alt zemininde yer alan bitki örtüsü kısmen kendini koruyabilse zirai mücadele için kullanılan ilaçlar bu noktalardan örnek toplamayı zorlaştırmaktadır. Bu kesimde yer alan İvriz ilçesine ait baraj gölü bölgedeki karasal iklimi bir miktar ılımanlaştırmaktadır (Resim 2.10). Ayrıca bu bölgedeki akarsular farklı habitatlar oluşturmakta bu da çeşitliliğe etki etmektedir. Bölgede böcek çeşitliliğine etki eden şeylerden birisi de muhtemelen budur. Bir diğer etmen ise Güney Anadolu diagonalinin uzantısı olan Toros dağlarının bölgede yer almasıdır. Bu hat üzerinden pek çok canlı türü bölgede rastlanılabilir haldedir. Çeşidin bu kadar fazla olduğu yerde toplanan türlerin azlığı muhtemelen büyüyen ilçenin yerleşim bölgesinin bu verimli alanlara doğru genişlemesi ile açıklanabilir (Resim 2.11, 2.12).

50 40 KAYNAKLAR Adler, P., Foottit, R., Insect Biodiversity Science and Sociecity, Blackwell Publishing Ltd., (2009). Bektaş, M., Yıldırım E. and Yazıcı, G., Erzurum İli Rhopalidae (Hemiptera) Türleri, Türkiye IV. Bitki Koruma Kongresi Bildirileri 193, Haziran 2011, Kahramanmaraş, (2011). Bergroth, E., "On a Indian ant-mimicking Hemipteron". Entomologist's Monthly Magazine 28, p 107, (1892). Bruton B. D., Pair S. D., Mitchell F., Fletcher J., Wayadande A. and Melcher U., Overwintering Squash Bugs Harbor and Transmit the Casual Agent of Cucurbit Yellow Vine Disease, J. Econ. Entomol., 97(1): 74-78, (2004). Candan S., Suludere Z., Karakaya G., Özyurt N., Coreus marginatus (L.) (Hemiptera: Coreidae) un erkek üreme sisteminin yapısı, Türk. entomol. derg., 36 (2): , (2012). Davıdová, J.,Vılímová, J., Nejedlá, M. and Schaefer, C. W., Dorso-abdominal scent glands and metathoracic evaporatoria in adults of central European Rhopalidae (Hemiptera:Heteroptera), with a discussion of phylogeny and higher systematics, Eur. J. Entomol.,:97: , (2000). Demirsoy, A., Yaşamın Temel Kuralları Omurgasızlar/Böcekler Entomoloji, Cilt II/Kısım II, Hacettepe Üni. Yay., 9: , (2006). Demirözer, O., Karaca, İ., Phytophagous Arthropod Species Associated with Oil Bearing Rose, Rosa damascena Miller, in Isparta Province with Distributional Remarks, SDU Journal of Science (E-journal), 6 (1): 9-25, (2011). Dursun, A., Kelkit Vadisi (Türkiye) Alydidae, Rhopalidae ve Stenocephalidae (Heteroptera:Coreoidea) türleri üzerine araştırmalar, Türk. Entomol. Derg., 33(3): , (2009). Hamouly, H. E., Sawaby, R. F., Fadl, H. H., Taxonomic review of the subfamily Pseudophloeinae (Hemiptera:Coreidae) from Egypt, Egyptian Journal of Biology, 12: , (2010). İnternet 1: htm, ( ) İnternet 2: ( ) İnternet 3: ( )

51 41 Kıyak, S., Özsaraç, Ö. and Salur, A., Additional Notes On The Heteroptera Fauna of Nevşehir Province (Turkey), G. U. Jaurnal of Science, 17(1):21-29, (2004). Kıyak, S. & Akar, E. Faunistic study of terrestrial Heteroptera of Çaldağ (Ankara, Turkey). Munis Entomology & Zoology, 5, suppl.: , (2010). Linnavuori, R. E., New taxa of Heteroptera and Auchenorrhyncha from the Middle East and the Ethiopian Region, Annales Entomologici Fennici., 55: 1-9, (1989). Linnavuori, R. E., Studies on the Piesmatidea, Berytidae, Pyrrhocoridae, Stenocephalidae, Coreidae, Rhopalidae, Alydidae, Cydnidae and Plataspidae (Heteroptera) Of Gilan and the adjacent provinces in northern Iran, Acta Entomologica Musei Nationalis Pragae, 47: 77-91, (2007). Linnavuori, R. E., Studies on Pyrrhocoroidea, Coreoidea and Pentatomoidea of Khuzestan and the adjacent provinces in Iran (Hemiptera: Heteroptera), Acta Entomologica Musei Nationalis Pragae, 52(1): 67-88, (2012). Mitchell, P. L., Heteroptera as Vectors of Plant Pathogens, Neotropical Entomology, 33(5): , (2004). Musolin, D. L., Maysov, A.V. and Saulich, A.H., Egg diapause in Alydus calcaratus (L.) (Heteroptera:Alydidae): Photoperiodic Induction, Under natural temparature conditions, Appl. Entomol. Zool. 34(4): , (1999). Önder, F., Karasavuran, Y., Tezcan, S. & Fent, M., The Catalogue of Heteroptera (Insecta) in Turkey, Publications of Agricultural Faculty of Aegean University, 164, (2006). Özgen, İ., The species of suborder Heteroptera (Hemiptera) on vineyards agroecosystems which found in Diyarbakır, Elazığ and Mardin provinces, Turkey, Mun. Ent. Zool., 7: 1 (2012). Pehlivan E., Türkiye Stenocephalidae, Rhopalidae ve Alydidae (Heteroptera: Coreoidea) Faunası Üzerine Sistematik Araştırmalar, Ege Üni. Ziraat Fak. Yay., 410, (1981). Piedad R. and Monserrat G., Flexible oviposition behaviour in the golden egg bug (Phyllomorpha laciniata) and its implications for offspring survival, Behav. Ecol., 13: 70-74, (2002). Schaefer, C. W, The Higher Classification of the Alydidae (Hemiptera:Heteroptera), Proceedings of the Entomological Society of Washington, 101: 94-98, (1999).

52 42 Schaefer, C. W. and Mitchell, P. L., Food Plants of the Coreoidae (Hemiptera:Heteroptera), Ann. Entomol. Soc. Am., 76: , (1983). Stichel, W., Illustrierte Bestimmungstabellen der Wanzen II Europa (Hemiptera- Heteroptera Europae), 4: 1-838, ( ). Şerban, C., Faunistic Data on Some True Bugs Species (Insecta:Heteroptera) from West Turkey, Travauxdu Muséum Nationald Histoire Naturelle Grigore Antipa, LIII: , (2010). Ventura, M. U. and Panizzi, A. R., Oviposition Behavior of Neomegalotumus parvus (West.) (Hemiptera:Alydidae): Daily Rhythm and Site Choice, An. Soc. Entamol. Brasil, 29(3): , (2000) Yao, Y., Cai, W. and Ren, D., The first discovery of fossil rhopalids (Heteroptera: Coreoidea) from Middle Jurassic of Inner Mongolia, Chine, Zootaxa, 1269: 57-68, (2006)

53 EKLER 43

54 44 EK-1 Haritalar Harita 1.1 Konya İli haritası (

55 45 EK-1 (Devam) Haritalar Harita 1.2 Ereğli İlçe Haritası (

56 46 EK-2 Resimler Resim 2.1 Güney Toroslar, Halkapınar Resim 2.2 Ereğli-Orhaniye Köyü Meyve Bahçeleri

57 47 EK-2 (Devam) Resimler Resim 2.3 Ereğli İlçesi Güney Çıkışı (Sulama kanalları) Resim 2.4 Coreoidea örneklerinin toplandığı Euphorbia ve Rubus türleri