Hekim Filozoflar. Doç. Dr. İlhan İlkılıç (MD, PhD) Doç. Dr. Rainer Brömer

Transkript

1 Hekim Filozoflar Doç. Dr. İlhan İlkılıç (MD, PhD) Doç. Dr. Rainer Brömer

2 İçerik Felsefi Sorular Tıp Felsefesi / Tıp Felsefe İlişkisi Hekim Filozoflara Örnekler Sonuç 2

3 Felsefi Sorular İnsan Nedir? (Felsefi antropoloji; Immanuel Kant ) Hastalık nedir? Sağlık nedir? Felsefe tıp için neden önemlidir? 3

4 Sağlık nedir? Sağlık; sadece bireyin vücudunda hastalık ve sakatlığın olmayışını değil, kişinin bedenen, ruhen ve sosyal yönden tam bir iyilik halinde olmasını ifade etmektedir. (WHO; Dünya Sağlık Örgütü) 4

5 Aelius Galenus (M. S. 2nci yy.) HAYATI: D. 129 Bergama Ö. takr. 216 (yıl ve yer belli değil) Gençken gladyatör tabibi Bergama da Hem tıp hem felsefe okudu Roma da imparatorların hekimiydi 166 imparator Antoninus dönemindeki salgını yaşadı (büyük ihtimalle çiçek; nüfusun %50 ye kadar öldü) Anatomi hem hayvan diseksiyonu yaparak hem yaralanan gladyatörleri gözlemleyerek araştırdı Eserleri İbn-i Sina dönemine kadar tıbbın önemli temelleri attı, anatomide Vesalius a kadar (1543) geçerli sayıldı 5

6 İbn-i Sina (lat. Avicenna) HAYATI: D. 980 Buhara Ö Hamadan Tıp, Felsefe, Mantık, Matematik, Dini ilimler, Müzik, Astronomi v.d. ilimleri okudu İslam Medeniyetinin altın çağında yaşadı (Yunanca, Hintçe ve Farsça dan yapılan yoğun tercümelerin olduğu ve zengin kütüphanelerin kurulduğu bir dönemde yaşadı) 18 yaşında Samani emiri ibn Mansur un hekimliğini yaptı ve onun zengin kütüphanesinden istifade etme imkanı buldu. 21 yaşında ilk kitabını yazdı 6

7 İbn Sina (lat. Avicenna) ESERLERİ: Çok sayıda Felsefe, Tıp, dini ilimler, Matematik, Astronomi En önemlileri: El Kanun fit-tıb: (yunan roma ve fars tıp geleneğinin bir karışımı, 5 bölüm) 1. Tıbbın genel prensipleri 2. İlaçlar ve etki şekilleri 3. Patoloji ve Tedavi 4. Cerrahi ve genel hastalıklar 5. İlaçların üretilmesi 7

8 İbn Sina (lat. Avicenna) ESERLERİ: - Tüberkülozun bulaşıcılığı - hastalıklar su ve toprak yoluyla bulaştırılabilirler - Nabız muayenesi ve hastalıkların teşhisi yıl kadar avrupa üniversitelerinde ders kitabı olarak okutulmuştur. - Latinceye 10 kadar çevirisi yapılmıştır. (Montpellier ve Louvain'de 1650e kadar) Tıpla ilgili diğer 15 eser: - Hastalıkların teşhisi - Hijyen kuralları - İlaçlar - Anatomi 8

9 İbn Sina (lat. Avicenna) ESERLERİ: Kitabü ş Şifa - Felsefe, Matematik, Mantık, İlahiyat, Metafizik, Fizik - Latince birçok kez tercüme edilmiş - Avrupa da da ders kitabı olarak okutulmuş 9

10 İbn Sina (lat. Avicenna) Felsefe ve Etik anlayışı: Tabiatın anlaşılmasında Farabi gibi madde ve form teorisini kabul eder. Aristo felsefesine ve Yenieflatunculuğa yakındır Bütün varlıklar Tanrıdan (katıksız ruh, ilk neden) çıkmış ve bir kademeleşmeyle oluşmuştur. Bu ilk nedenden (faal akıl) evrendeki tüm ruh ve bedenler oluşur. İnsan bilgi ve hakikate yönelirken değişik akıl mertebelerinden geçer. Mutluluk insan ruhunu arındırarak ve faal akıla yönelerek mümkün olur. Bu yolla iyilik tanınır ve gerçekleştirilmesine çalışılır. 10

11 Paraselsus (Udo Benzenhöfer Theophrast von Hohenheim) HAYATI: D Egg Ö Salzburg İlk tıp eğitimini babasından aldı Ferrara da tıp eğitimi ve doktora Avrupa nın değişik şehirlerinde hekimlik Basel Üniversitesi nde hocalık Eserlerinin çoğunu Almanca yazmıştır. 11

12 Paraselsus (Udo Benzenhöfer Theophrast von Hohenheim) ESERLERİ: Die große Wundarzney. Ulm, 1536 (Hans Varnier); Augsburg (Haynrich Stayner (=Steyner)), 1536; Frankfurt/ M. (Georg Raben/ Weygand Hanen), Wundt unnd Leibartznei. Frankfurt/ M., 1549 (Christian Egenolff); 1555 (Christian Egenolff); 1561 (Chr. Egenolff Erben). Von der Wundartzney: Ph. Theophrasti von Hohenheim, beyder Artzney Doctoris, 4 Bücher. (Peter Perna), Kleine Wundartzney. Basel (Peter Perna), Opus Chirurgicum, Bodenstein, Basel,

13 Paraselsus (Udo Benzenhöfer Theophrast von Hohenheim) Önemi ve Felsefesi: Orta Çağ ve antik tıp otoritelerine açıkça karşı çıkış Ve eleştiri (Hippokrat, Galen, İbn Sina) İatrokimya nın kurucusu Bilginin kaynağı experientia (tecrübe) ve labor (kendi çalışmamız) tezini savundu Tıp Felsefesi: Her hastalık sınıflandırılabilen bir oluşumdur (Wesenheit) görüşünü kabul etti. Tıp ahlakı anlayışı: Hekim erdemli olmak zorundadır. İlacın en önemli nedeni sevgidir. Eserlerinin çoğunu Almanca yazmıştır. 13

14 Diğer Hekim Filozoflar Zekeriyya ar-razi ( ) İbn Sina ( ) Paraselsus ( ) Karl Jaspers ( ) Viktor von Weizsaecker ( ) 14

15 Diğer Hekim Filozoflar Hastalık insanın biyografisinin bir parçası olarak anlaşılmalı. Hasta sadece bir hastalığa yakalanmamıştır, hasta aynı zamanda o hastalığı yapar ve şekillendirir... Viktor von Weizsaecker ( ) 15

16 Sonuç Felsefe oldukça komplex olan hastalık ve sağlık kavramlarını daha iyi anlamamızı sağlar. Felsefe insanın sadece biyolojik yapısını değil aynı zamanda metafizik boyutlarını da gözönünde bulundurarak onu daha iyi anlamamızı sağlar. Felsefenin bir yandalı olan etik bize sağlık sisteminde ortaya çıkan sorunları içerdiği değişik boyutlarıyla kavrayıp makul çözümler geliştirmemize yardım eder. 16

17 Teşekkürler! 17