KÜTAHYA İŞGÜCÜ PİYASASI ANALİZİ RAPORU

Transkript

1 KÜTAHYA İŞGÜCÜ PİYASASI ANALİZİ RAPORU

2 KÜTAHYA ÇALIŞMA VE İŞ KURUMU İL MÜDÜRLÜĞÜ İŞGÜCÜ PİYASASI ANALİZİ RAPORU (2013) Raporu Hazırlayanlar: Güneş DOĞAN İş ve Meslek Danışmanı Nur Banu PİŞKİN İş ve Meslek Danışmanı

3 SUNUŞ Günümüz dünyasının en önemli problemlerinden biri kuşkusuz işsizlik ve sınırlı istihdam oluşturma sorunudur. Bu iktisadi sorun aynı zamanda sosyo-psikolojik sorunları ve huzursuzlukları da beraberinde getirmektedir. Bu nedenle istihdam artırıcı yatırım ve politikalara ağırlık vermek birçok kamu politikasında öncelik haline gelmiştir. Bu bakımdan ülkemizde de istihdamın arttırılabilmesi için ciddi atılımlar yapılmıştır. Bu süreci daha etkin yürütebilmek ve etkili istihdam politikaları oluşturabilmek amacıyla işgücü piyasasının talep ve isteklerini detaylı bir şekilde inceleme gerekliliği de kaçınılmazdır. Bu amaçla yerel düzeyde oluşturulan istihdam politikası uygulamalarının etkin olması bir zorunluluk halini almıştır. İŞKUR İl Müdürlüğü 2010 yılından bu yana yerel düzeyde uygulanacak aktif işgücü piyasası politikalarını etkin ve ihtiyaca uygun olmasını sağlamak amacıyla işverenlerimizin görüşlerine başvurmaktadır. İşverenlerimizin işgücü talepleri doğrultusunda kamu istihdam hizmetlerinin yürütülmesi hedeflenmektedir. İşverenlerimizin nitelikli işgücüne daha hızlı ulaşabilmesi amacıyla İŞKUR kendi bünyesinde olan işsizleri işgücü uyum programlarına tabi tutarak yetiştirmektedir. İŞKUR sunduğu hizmetleri daha etkin sunabilmek ve il düzeyinde mesleki eğitim programlarını ihtiyaca uygun yönlendirmek amacıyla kapsamlı bir İşgücü Piyasası Talep Araştırması gerçekleştirmiştir. İl düzeyinde işgücü arzı ve talebi verilerini içeren bu çalışmanın raporu bu konuda genel bir rehber olmuştur. Bu çalışmanın ortaya çıkmasında gösterdikleri özenli çalışma nedeniyle İŞKUR İl Müdürlüğü personeline, araştırma sürecinde işyeri bilgi formlarına titiz bir şekilde yanıt veren tüm işverenlerimize ve emeği geçen herkese teşekkür ediyor, Kütahya İşgücü Piyasası Talep Araştırması Analiz çalışmasının ilimiz ve tüm ilgililer için yararlı olmasını diliyorum. Şerif YILMAZ Kütahya Valisi i

4 ÖNSÖZ Türkiye İş Kurumu (İŞKUR), ulusal istihdam politikasının oluşturulması, istihdamın korunması ve geliştirilmesi ile işsizliğin önlenmesi faaliyetlerinde rol alan işgücü piyasasının en önemli aktörlerinden biridir. Kurumumuz hem aktif hem de pasif istihdam politikaları doğrultusunda işgücü ve işverene yönelik birçok kamusal hizmet sunmaktadır. İşsizlik sigortası işlemlerini yürüten, işgücü piyasası verilerini yerel ve ulusal bazda derleyen, analiz eden, yorumlayan, işgücünün istihdam edilebilirliğini artırmaya yönelik işgücü yetiştirme, mesleki eğitim ve işgücü uyum programları geliştirerek uygulanması konusunda önemli görevler icra eden, üstlendiği yasal, yönetsel ve sosyal sorumluluğun bilinciyle faaliyetlerini özveri ile sürdüren İŞKUR, işgücü piyasası analizleri aracılığıyla Kuruma erişemeyen birçok işverenle yüz yüze görüşerek işgücü taleplerini derlemektedir İşgücü piyasası analizlerinin etkin bir şekilde yapılabilmesi sadece İŞKUR için değil sosyal politikayla ilgilenen tüm kişi ve kurumlar için sağlıklı öngörü ve planlama yapılması açısından önemli ve gereklidir. Bu noktadan hareketle 2013 yılı Mayıs-Haziran aylarında, Türkiye genelinde Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) işbirliği ile belirlenen 10 ve daha fazla kişi istihdam eden 100 bin 852 işyerine, kurum personelimiz işveren veya işveren temsilcisi ile görüşme gerçekleştirmeye çalışmıştır. Bu kapsamda ulaşılan işyeri sayısı 87 bin 719 dur. İlimizde bu kapsamda 1111 işyeri tespit edilmiş ve 924 işyerine ulaşılmıştır. Türkiye Geneli ve il düzeyinde çalışan sayısı, açık iş, temininde güçlük çekilen meslekler ile geçmiş ve gelecek dönem istihdam eğilimlerine dair bilgiler derlenmiş, işverenin eleman ihtiyacı anında karşılanmaya çalışılmıştır. Ayrıca işgücü yetiştirme kurslarının da piyasa ihtiyaçları doğrultusunda açılmasının sağlanması için veriler derlenmiştir. Bu çerçevede, hazırlanan bu Rapor 2013 yılı I. dönem Türkiye İşgücü Piyasası Analizi hem işgücü arzına ilişkin eğilimler hakkında bazı değerlendirmeleri hem de İşgücü Piyasası ve İstatistik Dairesi Başkanlığımız sorumluluğunda ve Kurum personelimiz vasıtasıyla gerçekleştirilen talep araştırmasının sonuçlarına dair bilgileri kapsamaktadır. 81 İl için ayrı ayrı il düzeyindeki verilerin analiz edildiği raporlarında kamuoyuyla paylaşılması planlanmaktadır. Bu vesileyle Türkiye İşgücü Piyasası Analizi çalışmasının tüm kullanıcılara faydalı ve hayırlı olmasını diler, bu çalışmanın ortaya çıkmasında zamanını ayırarak bilgi formumuzu dolduran tüm işverenlerimize emeği geçen Kurum çalışanlarımıza ve sosyal paydaşlarımıza teşekkür ederim. F. Eren TÜRKMEN Kütahya Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürü ii

5 İÇİNDEKİLER SUNUŞ... i ÖNSÖZ... ii İÇİNDEKİLER... iii TABLOLAR LİSTESİ... iv ŞEKİLLER LİSTESİ... v KISALTMALAR... vii YÖNETİCİ ÖZETİ... 1 BİRİNCİ BÖLÜM... 8 İŞGÜCÜ PİYASASININ GENEL GÖRÜNÜMÜ... 8 İŞGÜCÜ PİYASASINI ETKİLEYEN UNSURLAR: ARKA PLAN... 8 EKONOMİK VERİLER... 8 NÜFUS GÖSTERGELERİ...15 EĞİTİM GÖSTERGELERİ...19 GENEL İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ...20 İŞKUR A KAYITLI İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ...29 İKİNCİ BÖLÜM...45 İŞGÜCÜ PİYASASI TALEP ARAŞTIRMASI SONUÇLARI...45 AMAÇ VE YÖNTEM...45 İŞYERLERİ VE MEVCUT İSTİHDAM...47 AÇIK İŞLER...53 TEMİNİNDE GÜÇLÜK ÇEKİLEN MESLEKLER...59 GELECEK DÖNEM İSTİHDAM EĞİLİMLERİ...63 İstihdamda Artışı Beklenen Meslekler İstihdam Azalışı Beklenen Meslekler SONUÇ...67 KAYNAKÇA...70 EKLER...71 Ek 1: İl İşgücü Piyasası Talep Araştırması İşyeri Bilgi Formu...71 Ek 2-A: Örnek Hacmi ve Örnek Seçimi...74 Ek 2-B: Örnekleme Yapılan İller Listesi ve Örnek Sayıları (2012)...74 Ek 2-C: Örnekleme Yapılan İller Listesi ve Örnek Sayıları (2013)...76 Ek 2-D: Tahmin ve Notasyonlar...77 Ek 3-A: Tanım ve Kavramlar Sözlüğü...78 Ek 3-B: Nüfus ve Konut Araştırmasına Göre İl Düzeyinde İşgücü Piyasası Göstergeleri...84 Ek 4 Diğer Tablolar...88 Ek 4-B: İl Geneli İPTA Alan Uygulama Sonuçları...89 Ek 5: SEGE Sıralaması...91 iii

6 TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1. TR 33 Bölgesinin Türkiye İçindeki Sektörel Dağılımı... 9 Tablo 2.Sektörlerin GSKD İçindeki Payları, TR Tablo 3. Kişi Başına GSKD, TR Tablo 4. Kişi Başına GSKD, Bir Önceki Yıla Göre Artış Oranı, (%)...11 Tablo 5. Yatırım Teşvikleri, Tablo 6. Yatırım Teşvikleri-2,Kütahya, Tablo 7. Açılan-Kapanan İşyeri Sayıları...15 Tablo 8. Yerleşim Yerlerine Göre Nüfus...15 Tablo 9. Yaş Gruplarına Göre Nüfus, Tablo 10. Eğitim Düzeyine Göre Nüfus, Tablo 11. Net Göç Ve Net Göç Hızı, Kütahya...18 Tablo 12. Kütahya ya İlişkin Göç Verileri, Tablo 13.Eğitim Seviyesine Göre Okullaşma Oranı, Kütahya...19 Tablo 14. Ortaöğretime Kayıtlı Toplam Öğrenci Sayısı, Kütahya...20 Tablo 15. İşgücüne Katılım, İstihdam ve İşsizlik Oranları (%)...21 Tablo 16. Kütahya İŞKUR a Yapılan Başvurular ( )...29 Tablo 17. Eğitim Durumuna Göre Başvurular, Tablo 18. En Fazla Başvuru Alınan İlk 20 Meslek...30 Tablo 19. En Fazla Açık İş Olan ve En Fazla Başvuru Olan İlk 20 Meslek...31 Tablo 20. En Fazla Kayıtlı İşsizlerin Bulunduğu İlk 20 Meslek...32 Tablo 21. Yaş Gruplarına Göre Kayıtlı İşsiz...34 Tablo 22. En Fazla Açık İş Bulunan İlk 20 Meslek...35 Tablo 23. En Fazla Açık İş Bulunan İlk 20 Mesleğin Toplam İçerisindeki Ağırlığı...36 Tablo 24. Sektörlere Göre Açık İşlerin Dağılımı...37 Tablo 25. Eğitim Durumlarına Göre İşe Yerleştirmeler, Tablo 26. En Fazla İşe Yerleştirme Yapılan İlk 20 Meslek...40 Tablo 27. Sektörlere Göre İşe Yerleştirmelerin Dağılımı, Kütahya...42 Tablo 28. Eğitim Durumuna Göre Cinsiyet Bazında İşsizlik Ödeneği Hak Edenler...43 Tablo 29. Düzenlenen Kurs Ve Katılımcı Sayıları...44 Tablo 30. İŞKUR İşgücü Piyasası Araştırmaları ( )...46 Tablo 31.İşyerlerinin İşyeri Büyüklüğü ve Sektörel Dağılımı...47 Tablo 32. Sektörlere Göre Çalışan Sayıları...49 Tablo 33. Sektörlere Göre Çalışanın Cinsiyet Ağırlıkları...50 Tablo 34.Meslek Gruplarına Göre Çalışanlar...50 Tablo 35. Çalışanların Mesleklere ve Cinsiyete Göre Dağılımı...52 iv

7 Tablo 36. Açık İş Veren İşyerleri...53 Tablo 37. Açık İşlerin Ekonomik Faaliyetlere Göre Dağılımı...54 Tablo 38. Meslek Gruplarına Göre Açık İşler...55 Tablo 39. Mesleklere Göre Açık İş Dağılımı...57 Tablo 40. Temininde Güçlük Bildiren İşyerleri...59 Tablo 41. Temininde Güçlük Çekilen Mesleklerin Sektörel Dağılımı...59 Tablo 42. Temininde Güçlük Çekilen Meslekler...60 Tablo 43. Mesleklere Göre Temininde Güçlük Dağılımı...62 Tablo 44. Sektörlere Göre Net İstihdam Beklentisi...64 Tablo 45. Meslek Gruplarına Göre Net İstihdam Beklentisi...64 Tablo 46. En Fazla istihdam Artışı Beklenen İlk 20 Meslek...65 Tablo 47. En Fazla İstihdam Azalışı Beklenen İlk 20 Meslek...66 ŞEKİLLER LİSTESİ Grafik 1.Sektörlerin GSKD İçindeki Payları TR 33 Bölgesi ( arası)... 9 Grafik 2.Sektörlerin GSKD İçindeki Payları, Grafik 3. Kütahya İlinde Kamu Yatırımlarının Dağılımı, Grafik 4. Nüfusun Geniş Yaş Gruplarına Göre Dağılımı, (%)...17 Grafik 5. Yaş Bağımlılık Oranları, Grafik 6. Eğitim Düzeyine Göre Nüfus, Grafik 7. Kurumsal Olmayan Nüfusun Eğitim Durumuna Göre Dağılımı, TR 33, Grafik 8. Yıllar İtibariyle İşgücüne Katılım Oranı,(%) ( )...22 Grafik 9. İşgücüne Katılım Oranının Eğitim Durumuna Göre Dağılımı, Grafik 10.İşgücüne Katılım Oranının Yaş Gruplarına Göre Dağılımı, 2012, TR Grafik 11.Yıllar İtibariyle TR 33 İşsizlik Oranı,(%) ( )...23 Grafik 12.İşsizlik Oranının Geniş Yaş Grubuna Göre Dağılımı, 2012, TR Grafik 13.İşsizlik Oranının Eğitim Durumuna Göre Dağılımı,2012, TR Grafik 14.Yıllar İtibariye İstihdam Oranı (%) ( ) TR Grafik 15.İstihdam Edilenlerin Yıllara Göre İktisadi Faaliyet Kollarına Göre Dağılımı...25 Grafik 16.İstihdam Edilenlerin Tarım, Tarım Dışı ve Cinsiyete Göre İşteki Durumu, Grafik 17.Sosyal Güvenlik Kurumuna Kayıtlılığın Eğitim Durumuna Göre Dağılımı, Grafik 18.İstihdam Oranının Eğitim Durumuna Göre Dağılımı, 2012, TR Grafik 19.İstihdam Oranının Yaş Grubuna Göre Dağılımı, 2012, TR Grafik 20.İşgücüne Dahil Olmayanların Cinsiyete Göre İşgücüne Dahil Olmama Nedenleri, Grafik 21.İl Düzeyinde Temel İşgücü Göstergeleri, ( ), Kütahya...28 Grafik Arasında İŞKUR a Başvurular, Kütahya...29 v

8 Grafik 23. Kütahya İlinde Yılları Arasında Kayıtlı İşsiz Sayısının Değişimi...33 Grafik 24. Kütahya İlinde Bekleme Sürelerine Göre İşsizlerin Dağılımı, 2012 (%)...33 Grafik 25. Kayıtlı İşsizlerin Eğitim Durumuna Göre Dağılımı, Grafik 26. Kütahya İlinde Yıllara Göre Açık İş Sayısı...35 Grafik 27. Ana Meslek Gruplarına Göre Açık İşlerin Dağılımı...37 Grafik 28. Kütahya İlinde Yılları Arasında İşe Yerleştirme Faaliyetleri...38 Grafik 29. Kütahya İlinde İşe Yerleştirmelerin Kamu-Özel Dağılımı...38 Grafik 30. Kütahya İlinde Cinsiyet Bazında İşe Yerleştirmelerin Dağılımı...39 Grafik 31. Eğitim Durumlarına Göre Kütahya İlinde İşe Yerleştirmeler, Grafik 32. Cinsiyet Bazında Eğitim Durumlarına Göre İşe Yerleştirmelerin Dağılımı, Kütahya, Grafik 33. Meslek Gruplarına Göre İşe Yerleştirme...41 Grafik 34. Sektörlere Göre İşe Yerleştirmelerin Dağılımı, Kütahya...42 Grafik 35.İşyeri Büyüklüklerinin Türkiye Geneli ile Karşılaştırılması...48 Grafik 36. Çalışan Sayılarının Türkiye Geneli İle Karşılaştırılması...49 Grafik 37. Meslek Gruplarının Türkiye Geneli İle Karşılaştırılması...51 Grafik 38. Meslek Gruplarına Göre Çalışanların Cinsiyet Ağırlıkları...51 Grafik 39. Açık İş Oranının Türkiye Geneli İle Karşılaştırılması...54 Grafik 40. Meslek Gruplarına Göre Açık İş Oranlarının Türkiye Geneli İle Karşılaştırılması..56 Grafik 41. Açık İşlerin Talep Edilen Eğitim Durumlarına Göre Dağılımı...58 Grafik 42. Açık İşlerde Talep Edilen Beceriler...58 Grafik 43.Açık İşlerin Aranma Kanallarının Türkiye Geneli İle Karşılaştırılması...58 Grafik 44.Temininde Güçlük Çekilen Meslek Gruplarının Türkiye İle Karşılaştırılması...61 Grafik 45.Temininde Güçlük Çekilme Nedenleri...63 vi

9 KISALTMALAR AB: Avrupa Birliği ABD: Amerika Birleşik Devletleri ADNKS: Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi AİO: Açık iş Oranı Bk. : Bakınız EUROSTAT: Avrupa Birliği İstatistik Ofisi ILO: International Labor Organization (Uluslararası Çalışma Örgütü) ISCO: International Standard Classification of Occupations (Uluslararası Meslek Sınıflama Standardı) İBBS: İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması İO: İşsizlik oranı İKO: İşgücüne katılma oranı İŞKUR: Türkiye İş Kurumu İPA: İşgücü Piyasası Analizi NACE: European Classification of Economic Activities (Avrupa Birliği nde Ekonomik Faaliyetlerin İstatistikî Sınıflaması) NİDO: Net İstihdam Değişim Oranı OECD: Organization for Economic Co-operation And Development (Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü) TİPA: Türkiye İşgücü Piyasası Analizi TMS: Türk Meslekler Sözlüğü TÜİK: Türkiye İstatistik Kurumu TOBB: Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği MEB: Milli Eğitim Bakanlığı DPT: Devlet Planlama Teşkilatı İL İPTA: İl İşgücü Piyasası Talep Araştırması SEGE: Sosyal Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması UMEM: Uzmanlaştırılmış Meslek Edindirme Merkezi İEP: İşbaşı Eğitim Programı TYP: Toplum Yararına Program vii

10 YÖNETİCİ ÖZETİ Kütahya ili TR 33 (Kütahya- Manisa-Uşak- Afyon) bölgesinde yer almaktadır. TR 33 bölgesi içinde Kütahya, Afyon, Uşak ve Manisa illeri sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyesi, demografik yapısı ve coğrafi konumu bakımından benzer özellikler taşımaktadır. Kalkınma Bakanlığı, en son 2003 yılında yayımlanan İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması nı (SEGE) 2011 yılında güncel verilere göre yeniden düzenlemiştir. SEGE e göre 40. sırada bulunan Kütahya ili SEGE e göre 2 sıra ilerleyerek 38. sırada yer almıştır. Kütahya ilinin içinde yer aldığı TR 33 Bölgesi nin yılı Gayri Safi Katma Değer (GSKD) verilerine göre her iki dönem içinde sıralaması; hizmet, sanayi ve tarım sektörü şeklinde gerçekleşmiştir. Bölgenin 2008 yılı GSKD nin ana sektörler bazındaki dağılımı; hizmet sektörü %47,9, sanayi sektörü %32,3 ve tarım sektörü %19,8 şeklindedir yılı Kamu yatırımlarından alınan paylara göre yapılan sıralamada Kütahya ili 22. sırada yer almıştır. Kütahya ilinde kamu yatırımlarının dağılımında % 19,9 luk payla madencilik sektörü ilk sıradadır. Madencilik sektörünü sırasıyla; % 18,4 lük payla enerji sektörü, %17,9 luk payla eğitim sektörü ve % 16,9 luk payla konut sektörü takip etmektedir. Kütahya iline yapılan kamu yatırımlarının dağılımında % 2,3 lük payla haberleşme sektörü en son sırada yer almıştır. İlin ekonomik faaliyetlerinin yönü hakkında yapılacak değerlendirmelerde, ilde kurulan ve kapanan işyerlerine ait veriler karşımıza çıkmaktadır. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) nden elde edilen verilere göre Kütahya ili için 2011 ile 2012 yılı karşılaştırıldığında; kurulan şirket sayısı %22,1 azalmıştır. Tasfiye edilen şirket sayısında % 50 lik bir azalış görülmektedir. Kapanan şirket sayısı %52,6 artmıştır. Yerli sermayenin en fazla yatırım yaptığı sektör 675 milyon lira ile imalat sektörüdür. Sonra sırasıyla; 391 milyon lira ile hizmet, 343 milyon lira ile madencilik, 276 milyon lira ile enerji ve 30 milyon lira ile tarım sektörü gelmektedir. Yerli sermayede bir kişi için istihdam yaratmanın maliyetinin en fazla olduğu sektör 800 bin lira ile enerji sektörüdür. Enerji sektörünü 290 bin lira ile madencilik ve tarım, 230 bin lira ile hizmet ve 100 bin lira ile imalat sektörü takip etmektedir. Yabancı sermaye yönünden incelediğimizde en fazla yatırım yapılan sektör 191 milyon lira ile imalattır. Sırasıyla; 8 milyon lira ile madencilik ve 3 milyon lira ile hizmet sektörü gelir. Yabancı sermayede enerji ve tarım sektörüne yatırım yapılmamıştır. Yabancı sermayede bir kişi için istihdam yaratmanın maliyetinin en fazla olduğu sektör 390 bin lira ile imalat sektörüdür. İmalat sektörünü 80 bin lira ile madencilik ve 30 bin lira ile hizmet sektörü takip etmektedir. İmalat sektöründe bir kişi için istihdam yaratmak madencilik ve hizmet sektörüne göre daha maliyetlidir yılında Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi kapsamındaki nüfus sayım sonuçlarına göre; kişi olan Kütahya İli nüfusu, 2012 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi kapsamındaki nüfus sayım sonuçlarına göre kişiye yükselmiştir. Bu nüfusun ü erkek, si de kadındır. Kütahya ilinde nüfus artış hızı 2012 yılında %1,62 dir. Türkiye nin nüfus artış hızı ise %12 dir. Türkiye deki iller arası nüfus sıralamasında 1

11 Kütahya 36. sırada yer almaktadır. Kütahya nın nüfusu Türkiye deki toplam nüfusun %0,75 ini oluşturur Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre Kütahya ilinde çalışma yaşı (15-64) nüfusu kişidir. Bu grubun toplam nüfus içindeki oranı % 70,2 dir. Bu oran %67,5 olan Türkiye ortalamasının 3 puan üzerindedir. Çalışma çağındaki (15-64 yaş) nüfusun %50 sini kadınlar, %50 sini erkekler oluşturmaktadır. Kütahya ilinde 0-14 yaş aralığında yer alan çocukların, ilin toplam nüfusuna oranı %19 olup bu oran %25 olan Türkiye ortalamasının altındadır. Kütahya ilinde 65 yaş ve üstü nüfusun, ilin toplam nüfusuna oranı ise %10,7 ile %8 lik Türkiye ortalamasının üzerinde seyretmektedir. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi 2012 yılı verilerine göre, Kütahya ili nüfusunun %65 i şehir nüfusundan, %35 i de köy nüfusundan oluşmaktadır döneminde Kütahya ilinin aldığı göç , verdiği göç ise kişidir. Kütahya ili binde 6,73 net göç hızı ile 2012 yılında göç alan bir ildir. İşgücüne Katılım Oranı, İşsizlik Oranı ve İstihdam Oranı, işgücü piyasası açısından oldukça önem arz eden verilerdir verilerine göre Kütahya ili için işsizlik oranı %4,2, istihdam oranı %50,4 ve işgücüne katılım oranı da %52,6 olarak hesaplanmıştır. Kütahya ili işsizlik oranında 2012 verilerine göre Türkiye ortalamasının (%9,2) altında olmakla birlikte işgücüne katılım oranı (Türkiye; % 52,6) ve istihdam oranında (Türkiye; %45,4) Türkiye ortalamasının üstünde ve iyimser, müspet bir tablonun olduğu görülmektedir TÜİK verilerine göre Kütahya da işsizlik oranı %4,2 dir yılında TR 33 Bölgesi için işsizlik oranı % 4,4 iken Türkiye geneli işsizlik oranı %9,2 dir. TR 33 Bölgesinde işsizlerin %13 ü yaş grubunda, % 6,1 i yaş grubunda, %5,6 sı yaş grubunda, %2,5 i yaş grubunda ve %0,6 sı 55 ve üstü yaş grubundadır yılında TÜİK hane halkı sonuçlarına göre temel sektörlere göre toplam çalışanların %39 u tarım sektöründe, %35,3 ü hizmet sektöründe ve %25,7 si sanayi sektöründe istihdam edilmektedir. Türkiye de ise çalışanların %50,1 i hizmet sektöründe, %27,2 si sanayi sektöründe ve %22,7 si de tarım sektöründe istihdam edilmektedir. Kütahya daki nüfusun %3,5 ini okuma yazma bilmeyenler, %61,2 sini lise altı eğitim mezunları, %21,8 ini lise ve dengi okul mezunları ve %8,5 lik kısmı ise yükseköğretim mezunları oluşturmaktadır yılı TÜİK verilerine göre Kütahya da çalışanların %54,7 si kayıt altında, %45,3 ü de kayıt dışı çalışmaktadır. Kayıt dışı çalışanların % 81 i lise altı eğitim mezunu, %10 u lise ve dengi eğitim mezunu, %5 i okuma yazma bilmemekte ve %3 ü de yükseköğretim mezunudur. Kütahya Çalışma ve İş Kurumu Müdürlüğü nce 2012 yılında açık iş ilanı alınmıştır. Buna karşılık olarak si erkek, sı kadın olmak üzere toplam işe yerleştirme gerçekleştirilmiştir. Toplam işe yerleştirmelerin %76 sını erkekler, %24 ünü de kadınlar oluşturmaktadır yılında Kütahya da erkek, kadın olmak üzere toplamda kişi iş aramak ya da kurslardan yararlanmak için İŞKUR a başvurmuştur. Başvuru yapanların %78 ini erkekler oluşturmaktadır. Başvuru yapan ve işe yerleşen erkek ve kadın oranlarında hemen hemen bir paralellik görülmektedir. 2

12 Kütahya Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü nce 2012 en fazla ilköğretim mezunları işe yerleştirilmiştir. İşe yerleştirilen ilköğretim mezunlarını da ortaöğretim mezunları takip etmektedir yılı içinde kişi nitelik gerektirmeyen meslekler grubunda işe yerleştirilmiştir. Bu meslek grubundaki işe yerleştirmeler, toplam işe yerleştirmelerin %51,1 ini oluşturmaktadır. En fazla işe yerleştirme kişi ile toplam işe yerleştirmelerin %49,5 lik kısmını oluşturan beden işçisi (genel) mesleğindedir. İkinci sırada ise 602 kişi ile işe yerleştirmelerin %11 lik kısmını oluşturan dikiş makinesi operatörü-kumaş mesleğidir yılında Kütahya Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü nce kayıtlı aktif işsiz sayısı dir. Kayıtlı işsizlerin %29 unu kadınlar (6.250 kişi), %71 ini de erkekler ( kişi) oluşturmaktadır. Kütahya ilinde gerçekleştirilen İşgücü Piyasası Talep Araştırması çerçevesinde 990 işyeri ile görüşülmüştür. Bu işyerlerinin 263 ü 1-9 arası, 598 i arası, 129 u da 50 ve üzeri kişi çalıştırmaktadır. Araştırmaya katılan işyerlerinin %27,7 si toptan ve perakende ticaret sektöründe, %26,3 ü imalat sektöründe ve %14,1 i de inşaat sektöründe hizmet vermektedir yılı Kütahya İşgücü Piyasası Analizi sonuçlarına göre, Kütahya ilinde çalışanların %80 ini erkekler, %20 sini kadınlar oluşturmaktadır. Kütahya ilinde erkek çalışanların en fazla çalıştığı sektörler sırasıyla; %33 ile imalat, %19 ile toptan, perakende ve ticaret ve %12 ile inşaat sektörü gelmektedir. Kütahya ilinde kadın çalışanların erkeklere oranla daha fazla olduğu tek sektör İnsan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri sektörüdür. Kadınların en fazla çalıştığı sektörler sırasıyla; %45 ile imalat, %17 ile toptan perakende ve ticaret ve %1 ile idari ve destek hizmet faaliyetleridir. Kütahya da çalışanların %4,5 i şoför-yük taşıma, %3,7 si dikiş makinesi operatörü-kumaş, %3,7 si prototip işçisi, %3,4 ü beden işçisi (genel), %3,1 i temizlik görevlisi, %2,7 si paketleme işçisi(cam), %2,7 si yer altı maden işletmesi hazırlık elemanı, %2,4 ü satış temsilcisi, %2,1 i kablo montaj elemanı ve %2 si imal işçisi mesleklerinde istidam edilmektedir. Kütahya da yapılan İşgücü Piyasası Talep Araştırması (15 Mayıs-30 Haziran 2013) neticesinde referans dönemi esas alınmak üzere alınan açık iş sayısı dir. Alınan açık işlerin %44 ü imalat sektöründe, %12 si toptan perakende ve ticaret sektöründe, %11 i idari ve destek hizmetler sektöründedir. Kütahya İşgücü Piyasası Analizi Talep Araştırmasının saha çalışmasından elde edilen veriler doğrultusunda; Kütahya ilinde açık iş oranı %3,22 olarak hesaplanmıştır. Türkiye de %4,41 olan açık iş oranının 1,19 puan altında kalmıştır. Sektörler itibariyle bakıldığında en yüksek açık iş oranının %6,56 ile konaklama ve yiyecek hizmetleri faaliyetleri sektöründe olduğu görülür. %6,15 lik açık iş oranı ile mesleki ve bilimsel ve teknik faaliyetler ve %4,33 lük açık iş oranı ile idari ve destek hizmet faaliyetleri gelmektedir. Meslek grupları açısından açık iş oranlarına göre Kütahya da açık iş oranının en yüksek olduğu meslek grubu %31 ile sanatkârlar ve ilgili işlerde çalışanlardır. Sanatkârlar ve ilgili işlerde çalışanlar meslek grubunu %24,17 ile tesis ve makine operatörleri ve montajcılar, 3

13 %15,34 ile hizmet ve satış elemanları ve %11,63 ile nitelik gerektirmeyen meslek grupları takip etmektedir. Kütahya ilinde alınan açık iş sıralamasının en başında dikiş makinesi operatörü- kumaş mesleği gelmektedir. Bu mesleği sırasıyla; paketleme işçisi-cam, garson (servis elemanı), çini işlemecisi, satış temsilcisi, yer altı maden işletmesi hazırlık elemanı, beden işçisi (genel), güvenlik görevlisi, çömlek ve porselen şekillendirme işçisi ve sır işçisi meslekleri takip etmektedir. Açık işler sıralamasındaki ilk yirmi meslek toplam açık işlerin %48,5 ini oluşturmaktadır. Kütahya ilinde toplam 1.372, Türkiye toplamında kişinin temininde güçlük çekildiği görülmektedir. Kütahya ilinde %44,3 ile en fazla imalat sektöründe eleman temininde güçlük çekilmektedir. Bu sektörü %19,7 ile toptan perakende ve ticaret sektörü, %11,6 ile inşaat sektörü ve %9,1 ile konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetleri sektörü takip etmektedir. Kütahya da temininde en fazla güçlük çekilen meslek grubu sanatkarlar ve ilgili işlerde çalışanlar meslek grubu olup bunu sırasıyla tesis ve makine operatörleri montajcılar ve hizmet ve satış elemanları meslek grupları izlemektedir. Kütahya ilinde temininde güçlük çekilen mesleklerin başında dikiş makinesi operatörü-kumaş gelmektedir. Bu mesleğin dışında, mobilya montaj işçisi, garson (servis elemanı), şoför-yük taşıma, çini işlemecisi, fırıncı ustası- unlu mamuller, kalite kontrolörü-kuma, satış temsilcisi, mermer ebatlandırma işçisi ve ütücü (el ile) de temininde güçlük çekilen meslekler arasındadır. Temininde güçlük çekilen ilk on mesleğin toplam içindeki payı %31,8 dir. Kütahya ilinde işverenlerin %70 i eleman temininde güçlük çekilme nedeni olarak gerekli niteliğe/beceriye sahip eleman bulunamamasını ifade etmiştir. Temininde güçlük çekilme nedenleri arasında yeterli iş tecrübesine sahip eleman olmaması %52, bu meslekte eleman olmaması %43, çalışma ortam ve koşullarının beğenilmemesi %11 ve önerilen ücretin az bulunması %6 lık bir orana tekabül etmektedir yılı Aralık sonu itibariyle net istihdam artış beklentisi en fazla olan ilk beş meslek şu şekilde sıralanmaktadır: Dikiş makinesi operatörü kumaş, beden işçisi (genel), mobilya döşeme ustası, inşaat ustası ve proses işçisi. Aynı dönem itibariyle net istihdam azalışı beklenen meslekler de şöyledir: Beden işçisi (genel), fason takip elemanı (tekstil), soğuk demirci, ambalajcı (el ile) ve süthane/mandıra işçisi. Kütahya İli İşgücü Piyasası Talep Araştırması sonuçlarına göre 2013 yılının Aralık ayı sonu itibariyle beklenen net istihdam değişim oranı %2,3 dür. Bu oran 2014 Haziran ayı sonu itibariyle de aynı kalmakta olup %2,3 dür. Net istidam değişim oranının en fazla oluğu üç sektör sırasıyla; %5,9 ile mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler sektörü, %5 ile konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyeti ve %3,8 ile imalat sektörüdür. 31 Aralık 2013 de NİDO nda azalış gösteren sektör bulunmamaktadır yılı Haziran ayı sonu itibariyle net istihdam artış beklentisi en fazla olan ilk beş meslek şu şekilde sıralanmaktadır: Dikiş makinesi operatörü-kumaş, beden işçisi (genel), mobilya döşeme işçisi, imal işçisi ve inşaat ustası. Aynı dönem itibariyle net istihdam azalışı beklenen meslekler ise şunlardır: İlköğretim matematik öğretmeni, seramik dekoratörü, yapı yalıtımcısı, komi (garson yardımcısı) ve kimya öğretmeni- ortaöğretim. 4

14 Haziran 2014 itibariyle net istihdam artış oranının en fazla olduğu üç sektör ise sırasıyla; %5,6 ile mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler sektörü, %3,4 ile imalat sektörü ve %3,2 ile toptan perakende ve ticaret sektörü olduğu görülmektedir. Haziran 2014 itibariyle eğitim ve madencilik taş ocakçılığı sektörlerinde azalış olabileceği düşünülmektedir. 5

15 GİRİŞ Kütahya ili işgücü piyasası analiz raporunun nihai hedefi; ilin işgücü piyasası arz ve talep boyutunu birlikte ele alarak, arz ve talep arasındaki eşleşme problemlerini ortaya çıkartmak ve bu dengesizliğin giderilmesine yardımcı olacak önerileri oluşturmaktır. İyi işleyen bir işgücü piyasasının oluşabilmesi, işgücü arz ve talebinin temel niteliklerinin incelenip bunlara uygun önlemlerin zamanında alınmasına bağlıdır. Birçok ülkede yüksek işsizlik oranlarına rağmen özellikle kısa dönemli işgücü talebinin hep yüksek olduğu da sık sık ifade edilmektedir. Birçok sektörde işgücü açığı olmasına rağmen etkin eşleştirme eksikliği ve beceri uyumsuzlukları nedeniyle işgücü açığı karşılanmayabilmektedir. İşgücü mobilitesinin yetersizliği ve işverenin talep ettiği niteliklere sahip eleman olmayışı nedenlerinin yanı sıra bazı mesleklerde iş ortamı ve ücretin beğenilmemesi açık işlerin zamanında karşılanmasını engellemektedir. İller bazında etkin bir işgücü piyasası analizi için, illerin arz ve talep yapısını aynı dönem itibariyle yansıtan arz ve talep verilerine ihtiyaç vardır. Bu ihtiyaç doğrultusunda ideal olan, il işgücü piyasasının her iki boyutunu ortaya koyan araştırmaların eş zamanlı yapılmasıdır. Böyle bir çalışmanın gerek işgücü gerekse mali açıdan yaratacağı büyük yük dikkate alındığında, pratik bir çözüm işgücü piyasası arz analizlerinde mevcut veri setlerinin kullanımıdır. İşgücü Piyasasının arz tarafına yönelik veriler ağırlıklı olarak Türkiye İstatistik Kurumu nun (TÜİK) Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) ile Hanehalkı İşgücü Anketi (HİA) sonuçlarına dayanmaktadır. İşgücü piyasası talep verileri Çalışma ve İş Kurumuna kayıtlı işverenler itibariyle idari kayıt olarak mevcuttur, ancak bu kayıtlar ilin genel talep yapısı hakkında yeterince fikir verememektedir. İşgücü talebinin illerdeki tüm işverenleri kapsayacak şekilde üretilmesi işgücü piyasasının doğru takibi açısından son derece önemlidir ve bu nedenle de özel bir talep araştırmasının periyodik olarak düzenlenmesi bir gerekliliktir. İşgücü talep verilerinin elde edilmesine yönelik çalışmalar Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri tarafından 2007 yılından beri sürdürülmektedir. Bu çalışmalarda değişik yöntemlerin kullanılması sonucu, hem illerin işgücü piyasalarının yıllar itibariyle değişimlerinin izlenmesinde hem de iller arası karşılaştırmalarda problemler yaşanmıştır. Problemlerin giderilmesi için tüm iller için standart bir talep araştırması uygulanması ve işgücü piyasası analiz raporunun yazımı kaçınılmaz olmuştur. İhtiyaçlar doğrultusunda Kütahya ili için 15 Mayıs-30 Haziran 2013 tarihleri arasında İşgücü Piyasası Talep Araştırması uygulanmış ve işgücü piyasasının arz ve talep boyutunu ele alan İşgücü Piyasası Analiz Raporu hazırlanmıştır. Bu rapor üç bölüm olarak ele alınmıştır. Birinci bölüm, ilin işgücü piyasasını etkileyen temel unsurlardan ekonomik veriler, nüfus ve eğitim göstergeleri ile işgücü göstergeleri birlikte ele alınarak, il işgücü piyasasının genel görünümü analiz edilmiştir. Bu bölümde ayrıca İŞKUR verileri de ele alınarak ilin işgücü piyasası İŞKUR verileri ile analiz edilmiştir. İkinci bölüm, İşgücü Talep Araştırması sonuçlarını analiz ederek Kütahya işgücü talep yapısını ortaya koymaktadır. İşgücü Talep verilerine yönelik veri setlerinin temini doğrultusunda uygulanan İşgücü Talep Araştırmasının amacı işverenlerin açık işlerini tespit etmek, işgücü piyasasında mevcut, geçmiş ve gelecek dönemde meydana gelen veya gelmesi beklenen mesleki değişim ve gelişimleri izlemektir. Üçüncü bölüm, Kütahya işgücü piyasası arz ve talep yapılarını birlikte ele almakta ve özellikle talep araştırması sonuçlarından yola çıkarak, İŞKUR istatistikleriyle birlikte ilin 6

16 işgücü piyasasını değerlendirmektedir. Elde edilen bulgular ışığında işgücü piyasasının geliştirilmesi ve iyileştirilmesine yönelik öneriler sunmaktadır. 7

17 BİRİNCİ BÖLÜM İŞGÜCÜ PİYASASININ GENEL GÖRÜNÜMÜ İŞGÜCÜ PİYASASINI ETKİLEYEN UNSURLAR: ARKA PLAN İşgücü arz analizlerinde kullanılan veri setlerinden nüfus ve eğitim göstergelerini iller itibariyle ve yıllık bazda bulmak mümkün iken ekonomik yapı ve işgücü piyasası veri setlerinin tümünü iller bazında elde etmek mümkün değildir. Bu veri setlerinin büyük bir kısmı bölgesel (İBBS 2 bölgeleri) 1 veri setleridir. Bölgeler mümkün oldukça illerin sosyo-ekonomik yapıları dikkate alınarak bir araya getirilmeye çalışılsa da iller arası gelişmişlik indeksi dikkate alındığında bölgelerin oluştuğu iller arasında farklılıklar ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle bölgesel göstergelerin, kapsadığı illeri temsil ettiğini söylemek her bölge için geçerli olmayabilmektedir ve bölge istatistikleri kullanılarak yapılan yorumlarda bu hususa dikkat edilmelidir. Bu durum Kütahya ilinin yer aldığı TR33 (Kütahya, Afyonkarahisar, Uşak ve Manisa illerini içeren bölge) için de geçerlidir. Manisa, Uşak ile benzer sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında yer alırken, Kütahya ve Afyonkarahisar daha alt sıradadır. 2 Bölgede gelişmişlik sıralaması itibariyle en az gelişmiş il, 43. sırada olan Afyonkarahisar dır. Kütahya 38. sırada yer alırken, Uşak 25. ve Manisa 23. sırada bulunmaktadır. Arka plan veri setlerinin diğer bir problemi de verilerin güncel olmaması ve daha önce üretilen bazı veri setlerinin de artık üretilmemesidir. Örneğin illerin işgücüne katılım, istihdam ve işsizlik oranları en son 2012 yılında yayınlanmış ve raporda bu veriler kullanılmıştır. EKONOMİK VERİLER İlin yarattığı katma değer, kişi başına düşen gelir, büyüme hızı, özel ve kamu sektörü yatırımları gibi ekonomik değişkenler ilin sosyo ekonomik yapısını ve dolayısıyla ilin işgücü piyasasını etkileyen temel unsurların başında gelmektedir. Ekonomik veri setinin önemli bir bölümünü il bazında ve hatta bölgesel bazda bulmak mümkün değildir. İlin ekonomik gücünü gösteren temel gösterge illerin milli geliridir. TÜİK illerin milli gelir hesaplamasını 2001 yılından itibaren yayınlamamaktadır. Bu serinin yerine üretilmeye başlanan katma değer ve yıllara göre gelişimini gösteren istatistikler 2008 yılından bu yana üretilmemektedir. Son yıllara ait verinin eksikliğine rağmen, bu kısımda bir fikir vermesi amacıyla veri değerlendirmede kullanılmıştır yılı verilerine göre Kütahya ilinin yer aldığı TR 33 Bölgesi nde Gayri Safi Katma Değer 3 itibariyle hakim sektör %47,9 pay ile hizmetler sektörüdür. İkinci sırada %32,3 ile sanayi yer 1 Bölgesel sınıflama üç düzeyden oluşmaktadır. İlk aşamada idari yapıya uygun olarak 81 il, 3.düzeyde bölge birimleri olarak tanımlanmıştır. Ekonomik, sosyal, kültürel ve coğrafi yönlerden benzer illerin belirli bir nüfus büyüklüğü de dikkate alınarak gruplanması ile 26 birim 2. Düzeyde bölge birimleri tanımlanmıştır. Yine aynı kritere göre 2. düzey bölge birimlerinin gruplanması sonucu 12 birim 1. düzeyde bölge birimleri tanımlanmıştır. 2 İllerin ve bölgelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasına ilişkin en son çalışma Kalkınma Bakanlığı tarafından 2011 yılında yapılan çalışmadır. Çalışma; demografi, eğitim, sağlık, istihdam, rekabetçi ve yenilikçi kapasite, mali kapasite, erişebilirlik ve yaşam kalitesi olmak üzere 8 alt kategoride 61 değişken ve temel bileşenler analizi kullanılarak hazırlanmıştır. 3 İl ekonomisinin en önemli göstergesi olan İllerin Gayri Safi Yurt İçi Hasıla değerleri 2001 yılından itibaren hesaplanmamaktadır. Bu serinin yerine üretilen Gayri Safi Katma Değer İstatistiklerinin en son yayınlanma yılı 2011 yılı olup, 2008 yılı değerlerini içermektedir yılı değerlerine ilişkin veri seti henüz yayınlanmamıştır. Serinin başlangıç yılı 2004 yılıdır. 8

18 almaktadır. Tarım sektörü, %19,8 ile en az paya sahip sektör olmasına rağmen bölge Gayri Safi Katma Değeri içindeki payı Türkiye ortalamasından 11,3 puan daha yüksektir. Tablo 1. TR 33 Bölgesinin Türkiye İçindeki Sektörel Dağılımı Kaynak: TÜİK YILLAR TARIM SANAYİ HİZMETLER ,3 4,0 2, ,4 4,0 2, ,5 4,2 2, ,7 4,2 2, ,5 4,3 2,7 TR 33 Bölgesinin (Kütahya, Uşak, Manisa, Afyon) Türkiye içindeki bölgesel payı yıllar itibariyle tarım ve sanayi sektörlerinde artmıştır yılından itibaren hizmet sektörünün toplamdaki payı ise sabit kalmıştır. TR 33 Bölgesinde yıllar itibariyle tarım sektörünün payı diğer sektörlere göre en yüksektir. Grafik 1.Sektörlerin GSKD İçindeki Payları TR 33 Bölgesi ( arası) 50,0% 45,0% 40,0% 35,0% 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% 45,4% 46,1% 47,5% 48,9% 47,9% 32,0% 31,8% 32,8% 32,7% 32,3% 22,5% 22,1% 19,7% 18,4% 19,8% TARIM SANAYİ HİZMETLER Kaynak: TÜİK TR 33 Bölgesi nde yılları arasında Gayri Safi Katma Değer içinde en fazla payı bulunan sektör hizmetler sektörüdür. Hizmetler sektörünü sırasıyla sanayi ve tarım sektörü takip etmektedir. Hizmetler sektörünün payı 2007 yılına kadar her yıl artmakla beraber 2008 yılında bir miktar azalmıştır. Sanayi ve tarım sektörlerinin GSKD içindeki paylarını incelediğimizde sürekli artış ya da azalış görülmemektedir. 9

19 Grafik 2. Sektörlerin GSKD İçindeki Payları, ,0 64,3 60,0 50,0 47,9 40,0 30,0 19,8 32,3 27,2 TR 33 TÜRKİYE 20,0 10,0 0,0 8,5 TARIM SANAYİ HİZMETLER Kaynak: TÜİK Kütahya ilinin içinde yer aldığı TR 33 Bölgesi nde 2008 yılı Gayri Safi Katma Değerinin (GSKD) ana sektörler bazında dağılımına bakıldığında; hizmetler sektörü %47,9 ile ilk sırada yer alırken bu sektörü sırayla %32,3 payla sanayi sektörünün ve %19,8 payla tarım sektörü takip etmektedir. Türkiye de ise GSKD nin ana sektörler bazında dağılımına göre; hizmetler sektörünün payı %64,3, sanayi sektörünün payı %27,2 ve tarım sektörünün payı ise %8,5 tir. Türkiye ve TR 33 Bölgesi nin GSKD içindeki payının sektörel sıralaması paralellik göstermektedir. Tablo 2.Sektörlerin GSKD İçindeki Payları, TR 33 TR TARIM 22,5 22,1 19,7 18,4 19,8 SANAYİ 32,0 31,8 32,8 32,7 32,3 HİZMET 45,4 46,1 47,5 48,9 47,9 TÜRKİYE TARIM 10,7 10,6 9,4 8,5 8,5 SANAYİ 28,0 28,0 28,2 27,8 27,2 HİZMET 61,3 61,3 62,4 63,7 64,3 Kaynak: TÜİK TR 33 Bölgesi nde olduğu gibi Türkiye nin de GSKD içindeki payı en fazla olan sektör hizmet sektörüdür. Hizmet sektöründe 2005 den 2008 yılına kadar sürekli bir artış görülmüştür. Tarım sektöründe ise sürekli bir düşüş hali mevcuttur. Sanayi ve hizmet sektörlerindeki payın artış göstermesi Türkiye nin gelişmekte olan bir ülke olduğunun göstergesidir. 10

20 Tablo 3. Kişi Başına GSKD, TR 33 TR 33 YILLAR TL USD TÜRKİYE YILLAR TL USD Kaynak: TÜİK TR 33 Bölgesi nde 2004 yılında kişi başına düşen Gayri Safi Katma Değer lira iken 2008 yılında liradır. TR 33 Bölgesi nde 2004 den 2008 yılına kadar kişi başına düşen GSKD %82,6 oranında artış göstermiştir. Türkiye de ise bu artış %64,4 dür. TR 33 Bölgesi nde ve Türkiye de kişi başına düşen GSKD yıllar itibariyle sürekli artmıştır. Tablo 4. Kişi Başına GSKD, Bir Önceki Yıla Göre Artış Oranı, (%) TR 33 YILLAR TL 18,2% 18,2% 12,2% 16,5% USD 21,2% 8,1% 23,6% 13,5% TÜRKİYE YILLAR TL 14,1% 15,5% 11,5% 11,9% USD 25,7% 10,6% 24,4% 18,2% Kaynak: TÜİK TR 33 Bölgesi nde kişi başına düşen GSKD in bir önceki yıla göre artış oranının TL değerinden en fazla olduğu yıl 2005 dir. Artış oranının en az olduğu yıl ise 2007 yılı olmuştur. Türkiye de ise kişi başına düşen GSKD in bir önceki yıla göre artış oranının TL değerinden en fazla olduğu yıl 2006 dır. Artış oranının en az olduğu yıl ise TR 33 Bölgesi nde olduğu gibi 2007 yılıdır. 11

21 Tablo 5. Yatırım Teşvikleri, 2012 İLİ/İLÇESİ Belge Adedi Yatırım (milyon) İstihdam Genel Toplam İzmir İstanbul Adana Kocaeli Bursa Hatay Gaziantep Antalya Ankara Manisa Kahramanmaraş Muhtelif İller Mardin Tekirdağ Eskişehir Mersin Muş Balıkesir Aydın Konya Yalova Aksaray Afyonkarahisar Bilecik Adıyaman Şanlıurfa Muğla Sakarya Bolu Kayseri Kırşehir Düzce Malatya Kırklareli Denizli Samsun Diyarbakır Uşak Kütahya Osmaniye Trabzon Kastamonu Van Erzincan Giresun Kars Karaman Çanakkale Niğde Batman Kırıkkale Sivas Erzurum

22 Elazığ Zonguldak Siirt Tokat Burdur Bitlis Rize Yozgat Çorum Ordu Isparta Sinop Nevşehir Ağrı Edirne Bingöl Amasya Bartın Kilis Karabük Artvin Şırnak Bayburt Çankırı Iğdır Hakkari Tunceli Gümüşhane Ardahan Gökçeada Kaynak: Ekonomi Bakanlığı, Yatırım Teşvik İstatistikleri 2012 yılı Ekonomi Bakanlığından alınan veriler doğrultusunda Türkiye deki toplam yatırımın %0,6 sını Kütahya ili alırken tüm iller arasında 38. sırada yer almaktadır yılının yatırım teşvikleri tablosuna baktığımızda bir kişi için istihdam yaratmanın maliyeti ile ilk sırada 2,66 milyon lira ile Kırşehir ili gelmektedir. En son sırayı 50 bin lira ile Ağrı ve Batman illeri paylaşmaktadır. Kütahya iline baktığımızda bir kişi için istihdam yaratmanın maliyeti 300 bin liradır. Tüm iller arasında istihdam yaratmanın maliyetini büyükten küçüğe sıraladığımızda Kütahya ili 41.sırada yer almaktadır. TR 33 Bölgesindeki diğer illerde bir kişi için istihdam yaratmanın maliyeti Uşak ta 720 bin lira, Manisa da 500 bin lira, Afyonkarahisar da 460 bin liradır. Bölge içinde istihdam yaratmanın maliyetinin en az olduğu il Kütahya ilidir. 13

23 Tablo 6. Yatırım Teşvikleri-2,Kütahya, 2012 Sabit Yatırımların Toplamı (Milyon TL) İstihdamın Toplamı Sektörler Yerli Sermaye Yabancı Sermaye Yerli Sermaye Yabancı Sermaye Enerji Hizmetler İmalat Madencilik Tarım Kaynak: Ekonomi Bakanlığı, Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü Yerli sermayenin en fazla yatırım yaptığı sektör 675 milyon lira ile imalat sektörüdür. Sonra sırasıyla; 391 milyon lira ile hizmet, 343 milyon lira ile madencilik, 276 milyon lira ile enerji ve 30 milyon lira ile tarım sektörü gelmektedir. Yerli sermayede bir kişi için istihdam yaratmanın maliyetinin en yüksek olduğu sektör 800 bin lira ile enerji sektörüdür. Enerji sektörünü 290 bin lira ile madencilik ve tarım, 230 bin lira ile hizmet ve 100 bin lira ile imalat sektörü takip etmektedir. Yabancı sermaye yönünden incelediğimizde en fazla yatırım yapılan sektör 191 milyon lira ile imalattır. Sırasıyla; 8 milyon lira ile madencilik ve 3 milyon lira ile hizmet sektörü gelir. Yabancı sermayede enerji ve tarım sektörüne yatırım yapılmamıştır. Yabancı sermayede bir kişi için istihdam yaratmanın maliyetinin en yüksek olduğu sektör 390 bin lira ile imalat sektörüdür. İmalat sektörünü 80 bin lira ile madencilik ve 30 bin lira ile hizmet sektörü takip etmektedir. İmalat sektöründe bir kişi için istihdam yaratmak madencilik ve hizmet sektörüne göre daha maliyetlidir. Grafik 3. Kütahya İlinde Kamu Yatırımlarının Dağılımı, ,5% 5,4% 8,0% 17,9% 19,9% 16,9% 7,7% TARIM MADENCİLİK İMALAT ENERJİ HABERLEŞME KONUT EĞİTİM SAĞLIK HİZMETLERİ Kaynak: Kalkınma Bakanlığı 2,3% 18,4% Kütahya ilinde kamu yatırımlarının dağılımında %19,9 luk payla madencilik sektörü ilk sıradadır. Madencilik sektörünü sırasıyla; %18,4 lük payla enerji sektörü, %17,9 luk payla eğitim sektörü ve %16,9 luk payla konut sektörü takip etmektedir. Kütahya iline yapılan kamu yatırımlarının dağılımında %2,3 lük payla haberleşme sektörü en son sırada yer almıştır. 14

24 Tablo 7. Açılan-Kapanan İşyeri Sayıları ŞİRKET 116 KURULAN KOOP. 10 GER.KİŞİ TİC.İŞL TASFİYE ŞİRKET 26 KOOP. 17 ŞİRKET 29 KAPANAN KOOP. 15 GER.KİŞİ TİC.İŞL. 117 ŞİRKET 149 KURULAN KOOP. 11 GER.KİŞİ TİC.İŞL TASFİYE ŞİRKET 53 KOOP. 24 ŞİRKET 19 KAPANAN KOOP. 28 GER.KİŞİ TİC.İŞL. 196 Kaynak: TOBB, İlin ekonomik faaliyetlerinin yönü hakkında yapılacak değerlendirmelerde, ilde kurulan ve kapanan işyerlerine ait veriler karşımıza çıkmaktadır. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) nden elde edilen verilere göre Kütahya ili için 2011 ile 2012 yılı karşılaştırıldığında; kurulan şirket sayısı %22,1 azalmıştır. Tasfiye edilen şirket sayısında %50 lik bir azalış görülmektedir. Kapanan şirket sayısı %52,6 artmıştır. NÜFUS GÖSTERGELERİ 2011 yılında Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi kapsamındaki sayım sonuçlarına göre; kişi olan Kütahya İli nüfusu, 2012 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi kapsamındaki sayım sonuçlarına göre kişiye yükselmiştir. Bu nüfusun ü erkek, si de kadındır. Kütahya ilinde nüfus artış hızı 2012 yılında %1,62 dir. Türkiye nin nüfus artış hızı ise %12 dir. Türkiye deki nüfus sıralamasında Kütahya 36. sırada yer almaktadır. Kütahya nın nüfusu Türkiye deki toplam nüfusun %0,75 ini oluşturur. Yıllık nüfus artış hızına göre tüm illerin sıralamasında 2012 yılı için Kütahya ili 17. sırada yer almaktadır. Tablo 8. Yerleşim Yerlerine Göre Nüfus İl/İlçe Merkezi Belde/Köy Toplam Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın 15

25 KÜTAHYA Kaynak: TÜİK, ADNKS Sonuçları 2012 yılı TÜİK Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre Kütahya ilinin nüfusu dir yılına göre 2012 yılında erkek nüfusu %2, kadın nüfusu %1,19 artarken toplam nüfus da %1,19 artmıştır. Kütahya ilinde nüfusun %65 i şehir nüfusundan %35 i köy nüfusundan oluşmaktadır yılında şehir nüfusunun oranı %64 iken 2012 yılında bu oran çok fazla değişiklik göstermemiştir. Kütahya ilinin 2012 yılı nüfus artış hızı %1,62 dir. Kütahya ili toplam nüfusu ile Türkiye de 36. sırada yer almaktadır. Tablo 9. Yaş Gruplarına Göre Nüfus, 2012 Yaş grubu Toplam Erkek Kadın 0-14' '15-19' '20-24' '25-29' '30-34' '35-39' '40-44' '45-49' '50-54' '55-59' '60-64' Toplam Kaynak: TÜİK, ADNKS Sonuçları 2012 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre Kütahya ilinde çalışma yaşı (15-64) nüfusu kişidir. Bu grubun toplam nüfus içindeki oranı % 70,2 dir. Bu oran %67,5 olan Türkiye ortalamasının 3 puan üzerindedir. Çalışma çağındaki (15-64 yaş) nüfusun %50 sini kadınlar, %50 sini erkekler oluşturmaktadır. Kütahya ilinde 0-14 yaş aralığında yer alan çocukların, ilin toplam nüfusuna oranı %19 olup bu oran %25 olan Türkiye ortalamasının altındadır. Kütahya ilinde 65 yaş ve üstü nüfusun, ilin toplam nüfusuna oranı ise %10,7 ile %8 lik Türkiye ortalamasının üzerinde seyretmektedir. 16

26 Grafik 4. Nüfusun Geniş Yaş Gruplarına Göre Dağılımı, (%) 100% 10,2% 10,1% 10,7% 10,7% 80% 60% 40% 69,7% 70,8% 69,7% 70,3% % 20,1% 19,1% 19,7% 19,0% 0% Kaynak: TÜİK, ADNKS Sonuçları yaş grubundaki nüfusun toplam nüfusa oranı 2009 yılında en yüksek olurken, 2012 yılında ise en düşük olmuştur yaş grubundaki nüfusun toplam nüfusa oranı yıllar içinde bir artıp bir azalan bir dalga oluşturmuştur. 65 yaş ve üstü nüfusun toplam nüfusa oranı 2010 yılında düşüş göstermiş, 2011 yılında artmış ve 2012 yılında sabit kalmıştır dan 2012 ye kadar nüfus oranları incelendiğinde her yıl en fazla oran yaş grubundaki nüfus olmuştur. Türkiye oranlarına bakıldığında Türkiye de de en fazla oran yaş grubundaki nüfusta görülürken, 0-14 yaş grubundaki nüfusun oranı Kütahya ilinin oranından fazladır. Böylelikle 65 yaş ve üstü nüfusun oranı da Kütahya ilinin oranından düşük çıkmıştır. Grafik 5. Yaş Bağımlılık Oranları, ,0% 40,0% 35,0% 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% 43,4% 41,3% 43,5% 42,3% 14,6% 14,3% 15,3% 15,2% 28,8% 27,0% 28,2% 27,1% Çocuk B.O. Yaşlı B.O. Genel B.O. Kaynak: TÜİK, ADNKS Sonuçları Yukarıdaki grafikte yılları itibariyle yaş bağımlılık oranları yer almaktadır. Yaş bağımlılık oranlarındaki değişime bakıldığında, çalışabilir nüfus üzerindeki bağımlılık etkisinin zaman içerisinde azaldığı görülmektedir yılında çalışma çağındaki her 100 kişiye 43 ün üzerinde kişi düşerken 2012 yılında 43 ün altında kişi düşmektedir. Diğer taraftan genel bağımlılık oranının bileşenlerinden biri olan yaşlı bağımlılık oranı 2009 yılında %14,6 iken 2012 yılı sonu itibariyle 0,6 puan artış göstererek %15,2 ye yükselmiştir. Tablo 10. Eğitim Düzeyine Göre Nüfus, 2012 Bitirilen eğitim düzeyi Kütahya 17

27 Okuma yazma bilmeyen Okuma yazma bilen fakat bir okul İlkokul mezunu İlköğretim mezunu Ortaokul veya dengi okul mezunu Lise veya dengi okul mezunu Yüksekokul veya fakülte mezunu Yüksek lisans mezunu Doktora mezunu Bilinmeyen Toplam Erkek Kadın Okuma yazma bilmeyen Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen İlkokul mezunu İlköğretim mezunu Ortaokul veya dengi okul mezunu Lise veya dengi okul mezunu Yüksekokul veya fakülte mezunu Yüksek lisans mezunu Doktora mezunu Bilinmeyen Toplam Kaynak: TÜİK, ADNKS Sonuçları 2012 TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçlarına göre Kütahya nüfusunda en fazla ilkokul mezunu (%34,5) eğitim seviyesine sahip kişiler bulunmaktadır. İlkokul mezunlarını sırasıyla; lise ve dengi okul mezunları (%21,8), ilköğretim mezunları(%19,2) ve yüksekokul veya fakülte mezunları(%8) takip etmektedir. Kütahya ilindeki erkek nüfusunun eğitim seviyesini incelediğimizde en fazla lise ve dengi okul mezunları (%26,9) bulunmaktadır. Kadın nüfusunda ise en fazla ilkokul mezunları (%41,78) yer almaktadır. Grafik 6. Eğitim Düzeyine Göre Nüfus, ,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 34,5% 26,9% 20,6% 21,8% 21,4% 19,2% 7,5% 10,5% 8,0% 0,5% 4,9% 6,7% 5,0% 3,5% 4,5% 0,7% 0,2% 3,0% 0,4% 0,1% Kütahya Türkiye Kaynak: TÜİK, ADNKS Sonuçları 2012 TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçlarına göre Türkiye nüfusunun %59,2 si lise altı mezunu, %21,4 ü lise veya dengi okul mezunu, %11,4 ü lise üstü eğitim mezunu ve %4,9 u okuma yazma bilmemektedir. Kütahya ili eğitim seviyeleri Türkiye ile paralellik göstermektedir. Kütahya nüfusunun %65,7 si lise altı eğitim mezunu, %21,8 i lise veya dengi okul mezunu, % 8,53 ü lise üstü eğitim mezunu ve %3,47 si de okuma yazma bilmemektedir. Tablo 11. Net Göç Ve Net Göç Hızı, Kütahya Yıllar Aldığı Göç Verdiği Göç Net Göç Net Göç Hızı 18

28 , , , ,73 Kaynak: TÜİK, ADNKS Sonuçları Kütahya ilinin TÜİK ten alınan yılları arasındaki göç verileri incelendiğinde, ilin verdiği göçün aldığı göçten daha fazla olduğu görülmektedir. İncelenen yıllar içerisinde net göç hızının en yüksek olduğu yıl 2010 yılı olup net göç dir yılına kadar Kütahya ili göç veren bir il durumundayken 2012 yılında göç almaya başlamıştır yılında Kütahya ili pozitif net göç hızına sahiptir. Net göç hızına göre illerin sıralamasında Türkiye de 16. sırada yer almaktadır. Tablo 12. Kütahya ya İlişkin Göç Verileri, 2012 En Fazla Göç Aldığı İller Bursa İstanbul İzmir Manisa Ankara Eskişehir Balıkesir Uşak Antalya Afyonkarahisar Kaynak: TÜİK, ADNKS Sonuçları En Fazla Göç Verdiği İller İzmir İstanbul Bursa Eskişehir Manisa Ankara Antalya Uşak Balıkesir Afyonkarahisar Kütahya nın göç aldığı ve göç verdiği illere bakıldığında iller arasında paralellik görülür. Benzer illerden hem göç almakta hem de göç vermektedir. Göç aldığı ve verdiği iller genelde çevre illerdir. Kütahya ilinin en fazla göç aldığı iller ile en fazla göç verdiği illere baktığımızda ilk 3 il aynıdır. (Bursa, İstanbul ve İzmir) EĞİTİM GÖSTERGELERİ İlin istihdam göstergeleri açısından ilköğretimden ortaokula ve ortaokuldan yükseköğretime geçişte görülen okuldan ayrılmalar çok önemlidir. Okuldan ayrılan genç nüfus potansiyel işgücüdür ve ilk kez iş arayan kesim olarak değerlendirilir. Öncelikle potansiyel işsiz olarak işgücü piyasasına giriş yapılır ve daha sonra iş bulan kesim istihdamda yer alır. Bir kısmı ise işgücü piyasası dışında kalır. Tablo 13.Eğitim Seviyesine Göre Okullaşma Oranı, Kütahya 19

29 Okullaşma Oranı İlkokul Ortaokul Genel Ortaöğretim Mesleki ve Teknik Orta Öğretim Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Brüt 104,85 104,87 104,84 104,71 102,37 107,2 110,32 115,18 105,24 61,1 67,01 54,93 Net 99,08 99,13 99,02 95,79 95,8 95,78 84,79 87,42 82,05 51,79 55,43 47,99 Kaynak: MEB İstatistikleri Kütahya ili eğitim öğretim dönemi MEB İstatistikleri verilerine göre erkeklerde ve toplamda brüt okullaşma oranının en fazla olduğu eğitim seviyesi genel ortaöğretimken en az olduğu eğitim seviyesi mesleki ve teknik ortaöğretimdir. Kadınlarda ise brüt okullaşma oranının en fazla olduğu eğitim seviyesi ortaokul olup ortaöğretimken en az olduğu eğitim seviyesi mesleki ve teknik ortaöğretimdir. Kütahya ilinde toplamda, erkekte ve kadında net okullaşma oranının en fazla olduğu eğitim seviyesi ilkokul olup en az olduğu eğitim seviyesi mesleki ve teknik ortaöğretimdir. Tablo 14. Ortaöğretime Kayıtlı Toplam Öğrenci Sayısı, Kütahya Toplam Erkek Kadın Toplam Şehir Köy Cinsiyet Genel Mesleki ve Teknik Toplam Şehir Köy Toplam Şehir Köy Toplam Erkek Kadın Kaynak: MEB İstatistikleri eğitim öğretim dönemi MEB İstatistiklerine göre Kütahya da ortaöğretime kayıtlı öğrencilerin %98,3 ü şehirde yaşarken, %1,7 si kırsalda yaşamaktadır. Ortaöğretime kayıtlı öğrencilerin büyük çoğunluğu şehirde yaşamaktadır. Şehirde ve kırsalda yaşayan erkek öğrenciler kız öğrencilerden daha fazladır. Kütahya ilinde erkeklerde ve kadınlarda mesleki ve teknik lisesinde okuyanlar genel lisede okuyanlara göre daha fazladır. GENEL İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ İşgücü piyasasında işgücünün temel özelliklerini ve istihdamın yapısını değerlendirmek için kullanılacak başlıca kaynak TÜİK in Hanehalkı İşgücü Anketleridir. 20

30 İl bazında mevcut işgücü piyasası temel değişkenler itibariyle ele alındığında Kütahya ilinde dikkati çeken önemli husus işsizlik oranının düşüklüğüdür. Kütahya nın da dâhil olduğu TR 33 bölgesinde işsizlik oranı 2012 yılı itibariyle %4,4 tür. Bu oran ile en düşük işsizlik oranına sahip bölgedir. İşgücüne katılım oranı %54,8 dir. TR 33 bölgesi istihdam oranı %52,4 ile %45,4 olan Türkiye ortalamasının üzerindedir. Tablo 15. İşgücüne Katılım, İstihdam ve İşsizlik Oranları (%) KÜTAHYA TÜRKİYE İşgücüne Katılım İşsizlik Oranı İstihdam Oranı İşgücüne Katılım İşsizlik Oranı İstihdam Oranı ,7 6,5 39,9 46, , ,5 9,1 41,4 47, , ,7 6,5 43,7 48,8 11,9 43, ,6 4,6 48,3 49,9 9,8 45, ,6 4,2 50,4 50,0 9,2 45,4 Kaynak: TÜİK İşgücüne Katılım Oranı, İşsizlik Oranı ve İstihdam Oranı, işgücü piyasası açısından oldukça önem arz eden verilerdir verilerine göre Kütahya ili için işsizlik oranı %4,2, istihdam oranı %50,4 ve işgücüne katılım oranı da %52,6 olarak hesaplanmıştır. Kütahya ili işsizlik oranında 2012 verilerine göre Türkiye ortalamasının (%9,2) altında olmakla beraber işgücüne katılım oranı (Türkiye; %52,6) ve istihdam oranında (Türkiye; %45,4) da Türkiye ortalamasının üstünde olduğu görülmektedir. Grafik 7.Kurumsal Olmayan Nüfusun Eğitim Durumuna Göre Dağılımı, TR 33,2012 Okuma yazma bilmeyen Lise altı Lise ve dengi meslek okulu Yükseköğretim 13% 7% 12% 68% Kaynak: TÜİK 2012 TÜİK, Hane Halkı sonuçlarına göre kurumsal olmayan nüfusun %68 i lise altı eğitim mezunu, %13 ü lise ve dengi meslek okulu mezunu, %12 si okuma yazma bilmemekte ve %7 si de yükseköğretim mezunudur. İşgücüne dahil olmayan nüfusun %65,4 ü lise altı, %10,6 sı lise ve dengi meslek okulu ve %3,1 i yükseköğretim mezunudur. 21

31 Grafik 8. Yıllar İtibariyle İşgücüne Katılım Oranı,(%) ( ) 80,0 70,0 60,0 69,8 68,8 69,7 67,9 68,8 69,2 70,6 72,6 73,7 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 52,7 54,8 48,2 47,8 45,1 46,7 45,6 44,8 44,0 36,3 33,4 26,8 27,1 24,5 22,3 22,3 23,4 19,9 ERKEK KADIN GENEL Kaynak: TÜİK İşgücü piyasasına ilşkin en önemli gösyergelerden olan işgücüne katılım oranı, işgücünün kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus içideki oranını ifade etmektedir. İşgücüne katılım oranı (İKO) açısından Kütahya nın erkek, kadın ve genel itibariyle durumu yukarıdaki grafikte yer almaktadır. Grafikten de anlaşılacağı üzere; genel İKO 2004 den 2008 e kadar inişli çıkışlı bir eğilim gösterirken 2008 yılından itibaren sürekli artış görülmektedir. Erkek ve kadındaki işgücüne katılım oranlarındaki eğilimde yıllar itibariyle genel işgücüne katılım oranıyla paralellik göstermektedir den 2012 yılına kadar işgücüne katılım oranları genelde 7 puanlık, erkekte 3,5 puanlık ve kadında 9,5 puanlık artış söz konusudur. Kadınların işgücüne katılımındaki bu artışın kadın istihdamında artışla desteklenmesi oldukça önemlidir. Grafik 9. İşgücüne Katılım Oranının Eğitim Durumuna Göre Dağılımı, ,6 80,6 85,7 70, ,1 20,8 0 Okuma yazma bilmeyen 38,6 33,1 Lise ve dengi meslek okulu Erkek Kadın Kaynak: TÜİK 2012 TÜİK verilerine göre erkeklerde eğitim seviyesi arttıkça işgücüne katılım oranının da arttığı görülmektedir. Kadınlarda ise %70,5 lik oranla yükseköğretim mezunları işgücüne katılım oranında ilk sıradadır. Yükseköğretim mezunlarını sırasıyla; lise altı eğitimliler, lise ve dengi meslek okulu mezunları be okuma yazma bilmeyenler takip etmektedir. 22

32 Grafik 10. İşgücüne Katılım Oranının Yaş Gruplarına Göre Dağılımı, 2012, TR ,8 96,2 88, ,9 42,1 43,9 47,9 39,6 Erkek Kadın ,4 17, Kaynak: TÜİK 2012 TÜİK sonuçlarına göre işgücüne katılan erkeklerin (%96,2) en fazla olduğu yaş grubu yaş grubudur. Bu yaş grubunu %88,1 lik işgücüne katılım oranı ile yaş grubu izlemektedir. İşgücüne katılan erkeklerin (%39,6) en az olduğu yaş grubu 55 yaş ve üzerindekilerdir. İşgücüne katılan kadınların (%47,9) en fazla olduğu yaş grubu ise yaş grubudur. Bu yaş grubunu %43,9 luk işgücüne katılım oranı ile yaş grubu izlemektedir. İşgücüne katılan kadınların (%17,6)en az olduğu yaş grubu 55 yaş ve üzerindekilerdir. Grafik 11. Yıllar İtibariyle TR 33 İşsizlik Oranı,(%) ( ) 12,0 11,4 10,0 8,3 8,7 7,7 8,5 7,4 11,0 7,6 7,7 8,0 9,6 7,6 8,1 7,9 7,4 7,3 6,0 7,4 6,0 6,1 7,4 6,0 8,3 4,0 2,0 Kadın Genel Erkek 4,7 4,7 4,4 4,4 4,9 4,2 0, Kaynak: TÜİK TR 33 Bölgesi nintürkiye de olduğu gibi en önemli sorunlarından biri işsizliktir. Yukarıdaki grafikte işsizlik oranlarına bakıldığında; 2004 yılında %7,6 olan işsizlik oranı 2012 yılında %4,4 e düşmüştür. 23

33 Küresel krizin ilk etkilerinin hissedilmeye başlandığı 2008 yılında %8,3 e esas etkilerinin yaşandığı 2009 yılında ise %11 e ulaşmıştır. TR 33 Bölgesi 2012 yılı işsizlik oranı %4,4 ile yıllar itibariyle en iyi oran olduğu dikkat çekmektedir. Grafik 12.İşsizlik Oranının Geniş Yaş Grubuna Göre Dağılımı, 2012, TR 33 50,0% 47,1% 45,0% 40,0% 35,0% 30,0% 25,0% 20,0% 26,5% 29,4% 32,4% 29,4% 17,6% Erkek Kadın 15,0% 10,0% 5,0% 8,8% 5,9% 2,9% 0,0% 0,0% Kaynak: TÜİK 2012 TÜİK sonuçlarına göre işsiz erkeklerin (%32,4) en fazla olduğu yaş grubu yaş grubudur. Bu yaş grubunu %29,4 lük işsizlik oranı ile yaş grubu izlemektedir. İşsiz erkeklerin (%2,9) en az olduğu yaş grubu 55 yaş ve üzerindekilerdir. İşsiz kadınların (%47,1) en fazla olduğu yaş grubu ise yaş grubudur. Bu yaş grubunu %29,4 luk işgücüne katılım oranı ile yaş grubu izlemektedir. İşsiz kadınların en az olduğu yaş grubu 55 yaş ve üzerindekilerdir. Grafik 13. İşsizlik Oranının Eğitim Durumuna Göre Dağılımı,2012, TR 33 70,0% 61,8% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 41,2% 23,5% 17,6% 14,7% 35,3% Erkek Kadın 10,0% 0,0% Lise altı Lise ve dengi meslek okulu Yükseköğretim Kaynak: TÜİK 24

34 Erkeklerde işsizlik oranı ile eğitim durumu arasında ters orantı vardır. Eğitim düzeyi arttıkça işsizlik oranı düşmektedir. İşsiz erkeklerin %61,8 i lise altı, %23,5 i lise ve dengi meslek okulu ve %14,7 si de yükseköğretim mezunudur. İşsiz kadınların eğitim seviyesi incelendiğinde %41,2 ile lise altı eğitimliler ilk sırada yer almaktadır. Bunu %35,3 ile yükseöğretim ve %17,6 ile de lise ve dengi meslek okulu mezunları takip etmektedir. Grafik 14.Yıllar İtibariye İstihdam Oranı (%) ( ) TR 33 80,0 70,0 64,0 64,5 62,8 62,7 63,0 61,2 65,1 69,2 70,4 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 44,2 25,2 41,4 20,9 43,2 41,5 40,3 40,6 22,7 20,9 18,3 21,2 44,5 25,1 50,2 52,4 31,8 34,7 Erkek Toplam Kadın 0, Kaynak: TÜİK TR 33 Bölgesi nde TÜİK 2012 verilerine göre toplamda istihdam oranları incelendiğinde 2008 yılından itibaren sürekli artış gözlenmiştir. İstihdam oranları yılları arasında inişli çıkışlı eğilim göstermektedir. İstihdam oranında 2004 yılından 2012 yılına kadar 6,2 puanlık artış söz konusudur. Grafik 15. İstihdam Edilenlerin Yıllara Göre İktisadi Faaliyet Kollarına Göre Dağılımı, TR 33 60,0 Tarım Hizmet Sanayi 50,0 40,0 50,0 41,7 38,4 37,4 38,1 39,2 39,9 44,7 46,0 30,0 20,0 10,0 31,9 18,2 36,0 36,8 36,5 35,4 24,8 26,1 26,5 22,3 34,4 34,4 33,4 31,8 26,4 25,6 21,9 22,2 0, Kaynak: TÜİK 25

35 TÜİK verilerine göre istihdam edilenlerin iktisadi faaliyet kollarına göre dağılımlarını incelediğimizde ana sektörler sırasıyla tarım, hizmet ve sanayi şeklindedir yılları arasında istihdam edilenlerin sanayi sektöründeki payı tarım ve hizmet sektörlerindeki payına göre daha düşüktür yılları arasında istihdam edilenlerin hizmet sektöründeki payı tarım sektörüne göre genel olarak daha düşüktür yılları arasında ise istihdam edilenlerin hizmet sektörü tarım sektöründen daha fazla pay almıştır. Grafik 16. İstihdam Edilenlerin Tarım, Tarım Dışı ve Cinsiyete Göre İşteki Durumu, 2012 TR 33 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% Kaynak: TÜİK 70,1% 10,0% Ücretli, maaşlı,yevmiyeli İşveren ve kendi hesabına Ücretsiz aile işçsi 85,8% 82,6% 79,0% 79,7% 19,9% 4,7% 37,9% 9,4% 9,7% 52,4% 19,1% 1,9% 54,6% 37,0% 33,1% Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Tarım Tarım Dışı Toplam 47,4% Tarım sektöründe ücretsiz aile işçisi olarak çalışan kadınlar %85,8 ile ilk sıradadır. Tarım sektöründe ise işveren ve kendi hesabına çalışan erkekler ilk sıradadır. Tarım dışı sektörde ise ücretli,maaşlı,yevmiyeli çalışanlar hem erkeklerde hem de kadınlarda ilk sırada yer almaktadır. 9,9% 7,4% 16,8% 3,5% 8,5% 61,3% 5,6% Grafik 17. Sosyal Güvenlik Kurumuna Kayıtlılığın Eğitim Durumuna Göre Dağılımı, 2012, TR 33 26,5% 26,2% Kayıtlı değil Kayıtlı 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 9,9% 1,1% okuma yazma bilmeyen 81,4% 60,9% Lise altı 6,7% 2,0% Lise ve dengi meslek okulu 21,2% 16,7% Yükseköğretim Kaynak: TÜİK 26

36 2012 TÜİK verilerine göre TR 33 Bölgesi nde Sosyal Güvenlik kurumuna kayıtlılığın eğitim durumuna göre dağılımını incelendiğinde çalışanların %45 i kayıt dışı, %55 i kayıtlı çalışmaktadır. Türkiye de ise çalışanların %39 u kayıt dışı,%61 i kayıtlı çalışmaktadır. TR 33 Bölgesi ndeki kayıt dışı çalışanların oranı Türkiye dekine göre daha yüksektir. TR 33 Bölgesi nde kayıt dışı çalışanların %54,5 ini kadınlar oluştururken Türkiye de ise bu oran %54,1 dir. Kayıt dışı çalışanların %81,4 ü lise altı eğitim mezunuyken, %2 si yükseköğretim mezunudur. Grafik 18. İstihdam Oranının Eğitim Durumuna Göre Dağılımı, 2012, TR 33 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 27,1% 20,6% Okuma yazma bilmeyen 70,7% Lise altı 37,7% 76,1% Lise ve dengi meslek okulu 29,6% 80,8% Yükseköğretim 59,9% Erkek Kadın Kaynak: TÜİK 2012 verilerine göre isitihdam oranının eğitm durumuna göre dağılımı incelendiğinde istihadam edilen erkeklerde eğitim durumu arttıkça istihdam oranı artmaktadır. İstihdam oranı ile eğitim durumu arasında doğrı bir orantı vardır. Yükseköğretim mezunu kadınlar diğer mezuniyet durumlarına göre daha fazla istihdam edilmektedir. Lise altı ve lise dengi meslek okulu mezunu erkeklerin lise altı ve lise dengi meslek okulu mezunu kadınlara göre istihdamında büyük bir fark vardır. Grafik 19. İstihdam Oranının Yaş Grubuna Göre Dağılımı, 2012, TR ,0% 91,4% 85,5% 80,0% 60,0% 40,0% 20,0% 39,1% 21,6% 66,4% 37,1% 40,1% 47,1% 39,2% 17,6% Erkek Kadın 0,0% Kaynak: TÜİK verilerine göre TR 33 Bölgesi nde istihdam oranının yaş grubuna göre dağılımı incelendiğinde erkeklerde istihdamın en fazla olduğu yaş grubu yaş grubudur. Erkeklerde en az istihdam edilen yaş grubu ise yaş grubudur. 27

37 İş bulma ümidi olmayanlar Diğer Mevsimlik çalışanlar Ev işleriyle meşgul Eğitim/Öğretim Emekli Çalışamaz halde Diğer Kadınlarda istihdamın en fazla olduğu yaş grubu yaş grubudur. Kadınlarda en az istihdam edilen yaş grubu ise 55 ve üstü yaş aralığındakilerdir. Grafik 20. İşgücüne Dahil Olmayanların Cinsiyete Göre İşgücüne Dahil Olmama Nedenleri, ,0% 100% 100% 87,4% 80,0% 60,0% 40,0% 20,0% 0,0% 53,8% 46,2% 50,0% 50% 0,0% 0,0% 50,8% 48,4% 33,1% 13,2% 66,2% 42,9% 57,1% Erkek Kadın Kaynak: TÜİK 2012 yılı TR 33 Bölgesi nde mevsimlik çalışma ve ev işleriye meşgul olma sebebleriyle işgücüne dahil olamayanların hepsi kadındır. Çalışamaz halde olduklari için işgücüne dahil olmama kadınlarda daha fazladır. Kadınların iş bulma ümidinin olmayarak işgücüne dahil olmaması erkeklere göre daha fazladır. Eğitim/öğretim sebebiyle işgücüne dahil olmama erkeklerde kadınlara göre daha fazladır. Emeklilik sebebiyle işgücüne dahil olmama erkeklerde daha fazladır. Grafik 21. İl Düzeyinde Temel İşgücü Göstergeleri, ( ), Kütahya ,7 45,5 46,7 39,9 41,4 43,7 50,6 48,3 52,6 50,4 İşgücüne Katılma Oranı İşsizlik Oranı 20 İstihdam Oranı 10 6,5 9,1 6,5 4,6 4,2 0 Kaynak: TÜİK verilerine göre Kütahya ili için işsizlik oranı %4,2, istihdam oranı %50,4 ve işgücüne katılım oranı da %52,6 olarak hesaplanmıştır. Kütahya ili işsizlik oranında 2012 verilerine göre Türkiye ortalamasının (%9,2) altında olmakla beraber işgücüne katılım oranı (Türkiye; 28

38 %52,6) ve istihdam oranında (Türkiye; %45,4) da Türkiye ortalamasının üstünde olduğu görülmektedir. İŞKUR A KAYITLI İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ Bu bölümde İŞKUR istatistiklerinden yararlanarak ilin işgücü piyasası değerlendirilmiştir. İŞKUR istatistikleri sadece İŞKUR a kayıtlı kesim itibariyle mevcut olmasına rağmen bu veri seti il bazında cinsiyet, yaş, eğitim gibi kayıtlı işsizlerin özelliklerini ve açık işlerin sektörel dağılımı gibi özellikleri içermesi açısından önemli göstergelerdir yılında İŞKUR un sunduğu hizmetlerden yararlanmak amacıyla Kütahya da kuruma başvuran kişi sayısı kişi olmuştur. Kütahya da 2012 yılı sonunda kayıtlı işsiz sayısı kişidir. Kayıtlı işsizlerin dağılımları Türkiye dağılımından çok farklı değildir. Türkiye toplamında kayıtlı işsizlerin büyük çoğunluğu yaş aralığındaki gruptur. Tablo 16. Kütahya İŞKUR a Yapılan Başvurular ( ) Erkek Kadın Toplam Kaynak: İŞKUR 2008 yılından 2012 yılına kadar Kütahya İŞKUR a yapılan başvuruları incelediğimizde ilk 4 yıl çok fazla değişim göstermeyen verileri görmekteyiz yılına baktığımızda bir önceki yıla göre toplamda %164 oranında bir artış görülmektedir. Yapılan başvurulardan erkek adaylarda bir önceki yıla göre %233 oranında, kadınlarda ise %50 oranında artış olmuştur. Grafik Arasında İŞKUR a Başvurular, Kütahya 90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 81,8% 78,6% 71,5% 67,2% 62,3% 37,7% 32,8% 28,5% 21,4% 18,2% Erkek Kadın Kaynak: İŞKUR Kütahya ili yılları arasında İŞKUR a yapılan başvurularda toplamda başvuru sayısının arttığı 2012 yılında ise İŞKUR a başvuran erkeklerin kadınlara oranla daha fazla olduğu dikkat çekmektedir. 29

39 Tablo 17. Eğitim Durumuna Göre Başvurular, 2012 KÜTAHYA EĞİTİM DURUMU Erkek Kadın Okuma-Yazma bilmeyenler Okur-Yazar Olanlar İlköğretim Ortaöğretim Önlisans Lisans Yüksek Lisans Doktora 1 0 Kaynak: İŞKUR 2012 yılında İŞKUR a yapılan toplam başvuruların %52,4 ünü ilköğretim mezunları, %36 sını da ortaöğretim mezunları oluşturmaktadır. Doktora mezunları, okur-yazar olanlar ve okuma yazma bilmeyenlerin başvuru oranları oldukça düşüktür. Hem kadın hem erkeklerde en fazla başvuru yapanların eğitim seviyesi ilköğretimdir. Tablo 18. En Fazla Başvuru Alınan İlk 20 Meslek KÜTAHYA TÜRKİYE Meslek Başvuru Meslek Başvuru BEDEN İŞÇİSİ (GENEL) BEDEN İŞÇİSİ (GENEL) BÜRO İŞÇİSİ BÜRO MEMURU (GENEL) BÜRO MEMURU (GENEL) BEDEN İŞÇİSİ (TEMİZLİK) ŞOFÖR-YÜK TAŞIMA 766 TEMİZLİK GÖREVLİSİ TREN TEŞKİL İŞÇİSİ 738 SATIŞ ELEMANI (TANITIM) DİKİŞ MAKİNESİ OPERATÖRÜ-KUMAŞ 677 SEKRETER ORMAN İŞÇİSİ 666 ŞOFÖR-YÜK TAŞIMA ŞOFÖR-İTFAİYE ARACI 448 ÖN MUHASEBECİ ELEKTRİK TEKNİSYENİ 401 GARSON (SERVİS ELEMANI) GARSON (SERVİS ELEMANI) 391 MUHASEBECİ YANGIN İLK MÜDAHALE İŞÇİSİ 373 ŞOFÖR (YOLCU TAŞIMA) MONARAY OPERATÖRÜ 346 AŞÇI BEDEN İŞÇİSİ (TEMİZLİK) 344 GÜVENLİK GÖREVLİSİ BİLGİSAYAR MADENCİ (GENEL) 333 İŞLETMENİ SATIŞ TEMSİLCİSİ/PLASİYER 252 KASİYER GÜVENLİK GÖREVLİSİ (SİLAHLI) 212 PAZARLAMACI (SATIŞ TEMSİLCİSİ) MUHASEBECİ 192 ÇAYCI ELEKTRİKÇİ (DİĞER) 170 MAKİNECİ (DİKİŞ) MEKANİK BAKIM VE ONARIMCISI (MOTORLU TAŞITLAR HARİÇ) 166 BEDEN İŞÇİSİ (İNŞAAT) BEDEN İŞÇİSİ-BİNA İNŞAATI 150 BÜRO İŞÇİSİ Kaynak: İŞKUR 30

40 Kütahya da ve Türkiye de en fazla başvuru alınan meslek beden işçisi (genel) olmuştur. Kütahya da beden işçisi mesleği için , Türkiye de ise başvuru alınmıştır. Satış elemanı, şoför (yük taşıma), büro işçisi, büro memuru, güvenlik görevlisi, garson, beden işçisi (bina-inşaat),muhasebeci, beden işçisi(temizlik) Kütahya ve Türkiye de en fazla başvuru alınan mesleklerdendir. Kütahya da Türkiye den farklı olarak şoför-itfaiye aracı, dikiş makinesi operatörlüğü, elektrik teknisyenliği, yangın ilk müdahale işçisi mesleklerinde fazla başvuru alınmaktadır. Orman işçisi, monaray operatörlüğü, madenci(genel) ve tren teşkil işçisi mesleklerinde Kütahya da kamu ilanlarında iş talebi açıldığından en fazla başvuru alınan 20 meslek içinde yer aldığını görmekteyiz. Tablo 19. En Fazla Açık İş Olan ve En Fazla Başvuru Olan İlk 20 Meslek En Fazla Açık İş Olan Meslekler Ağırlığı En Fazla Başvuru Alınan Meslekler Ağırlığı BEDEN İŞÇİSİ (GENEL) 43% BEDEN İŞÇİSİ (GENEL) 38,7% DİKİŞ MAKİNESİ OPERATÖRÜ-KUMAŞ 11% BÜRO İŞÇİSİ 5,2% GARSON (SERVİS ELEMANI) 4% BÜRO MEMURU (GENEL) 4,1% ELEKTRİKÇİ (DİĞER) 3% ŞOFÖR-YÜK TAŞIMA 2,7% ŞOFÖR-YÜK TAŞIMA 2% TREN TEŞKİL İŞÇİSİ 2,6% DİKİŞ MAKİNESİ OPERATÖRÜ- KABLO AĞI BANTLAMA ELEMANI 2% KUMAŞ 2,3% GÜVENLİK GÖREVLİSİ (SİLAHLI) 2% ORMAN İŞÇİSİ 2,3% SATIŞ TEMSİLCİSİ/PLASİYER 2% ŞOFÖR-İTFAİYE ARACI 1,6% BAHÇIVAN 1% ELEKTRİK TEKNİSYENİ 1,4% ÇAĞRI MERKEZİ GÖREVLİSİ 1% GARSON (SERVİS ELEMANI) 1,4% ELEKTRİK TEKNİSYENİ 1% YANGIN İLK MÜDAHALE İŞÇİSİ 1,3% BÜRO MEMURU (GENEL) 1% MONARAY OPERATÖRÜ 1,2% İŞ MAKİNELERİ TAMİRCİSİ 1% BEDEN İŞÇİSİ (TEMİZLİK) 1,2% MEKANİK BAKIM VE ONARIMCISI (MOTORLU TAŞITLAR HARİÇ) 1% MADENCİ (GENEL) 1,2% GÜVENLİK GÖREVLİSİ 1% SATIŞ TEMSİLCİSİ/PLASİYER 0,9% MAKİNE BAKIM ONARIMCISI 1% GÜVENLİK GÖREVLİSİ (SİLAHLI) 0,7% TORNACI (TORNA TEZGAHI OPERATÖRÜ) 1% MUHASEBECİ 0,7% MOTOR TEKNİSYENİ 1% ELEKTRİKÇİ (DİĞER) 0,6% PAZARLAMACI (SATIŞ TEMSİLCİSİ) 1% MEKANİK BAKIM VE ONARIMCISI (MOTORLU TAŞITLAR HARİÇ) 0,6% AŞÇI 1% BEDEN İŞÇİSİ-BİNA İNŞAATI 0,5% Kaynak: İŞKUR Kütahya ilinde en fazla açık iş olan meslek %43 oranında beden işçisi(genel) olmuştur. Beden işçisi(genel) mesleği aynı zamanda en fazla başvuru alınan meslek grubunda da ilk sırada yer almaktadır. Dikiş makinesi operatörü, garson, elektrikçi, şoför(yük taşıma), güvenlik görevlisi, satış temsilcisi ve elektrik teknisyenliği mesleklerinde hem açık iş ilanı bulunmakta hem de başvuru alındığı için bu mesleklerde açılan taleplerin karşılanma olasılıkları yüksektir. Fakat kablo ağı bantlama elemanı, çağrı görevlisi, iş makineleri tamircisi, mekanik bakım ve onarımcısı, tornacı, motor teknisyeni ve aşçı mesleklerinde çok fazla başvuru olmadığı için açılan taleplerin karşılanamama olasılığı yüksektir. 31

41 Tablo 20. En Fazla Kayıtlı İşsizlerin Bulunduğu İlk 20 Meslek KÜTAHYA TÜRKİYE MESLEKLER KAYITLI İŞSİZ SAYISI MESLEKLER KAYITLI İŞSİZ SAYISI BEDEN İŞÇİSİ (GENEL) BEDEN İŞÇİSİ (GENEL) BÜRO MEMURU (GENEL) BÜRO MEMURU (GENEL) BÜRO İŞÇİSİ BEDEN İŞÇİSİ (TEMİZLİK) ŞOFÖR-YÜK TAŞIMA 472 SATIŞ ELEMANI (TANITIM) ORMAN İŞÇİSİ 470 SEKRETER TREN TEŞKİL İŞÇİSİ 446 TEMİZLİK GÖREVLİSİ ELEKTRİK TEKNİSYENİ 331 ÖN MUHASEBECİ DİKİŞ MAKİNESİ OPERATÖRÜ- KUMAŞ 324 ŞOFÖR-YÜK TAŞIMA BEDEN İŞÇİSİ (TEMİZLİK) 323 MUHASEBECİ ŞOFÖR-İTFAİYE ARACI 273 BİLGİSAYAR İŞLETMENİ YANGIN İLK MÜDAHALE İŞÇİSİ 265 GARSON (SERVİS ELEMANI) GARSON (SERVİS ELEMANI) 225 AŞÇI SATIŞ TEMSİLCİSİ/PLASİYER 223 ŞOFÖR (YOLCU TAŞIMA) MUHASEBECİ 192 ÇAYCI BİLGİSAYAR OPERATÖRÜ 191 PAZARLAMACI (SATIŞ TEMSİLCİSİ) MONARAY OPERATÖRÜ 181 BEDEN İŞÇİSİ (İNŞAAT) MADENCİ (GENEL) 178 BÜRO İŞÇİSİ SEKRETER 129 KASİYER BEDEN İŞÇİSİ-BİNA İNŞAATI 125 MAKİNECİ (DİKİŞ) KİMYA TEKNİSYENİ 125 AŞÇI YARDIMCISI Kaynak: İŞKUR Kütahya daki kayıtlı işsizlerin %36 sı beden işçisi mesleğine sahiptir. Türkiye de ise kayıtlı işsizlerin %24,5 inin mesleği beden işçisidir. Kütahya daki beden işçisi mesleğine sahip kayıtlı işsizlerin dağılımı daha yüksektir. Kütahya daki kayıtlı işsizleri incelediğimizde ikinci sırayı %7 lik oranla büro memuru (genel) mesleğindekiler almaktadır. Türkiye de de ikinci sıra % 6 lık oranla büro memurluğu mesleğidir. Kütahya ilindeki kayıtlı işsizlerin bulunduğu ilk 20 meslekte Türkiye ninkilerden farklı olarak orman işçisi, tren teşkil işçisi, elektrik teknisyeni, dikiş makinesi operatörü, şoför-itfaiye aracı, madenci, monaray operatörü ve kimya teknisyeni gelmektedir. 32

42 Grafik 23. Kütahya İlinde Yılları Arasında Kayıtlı İşsiz Sayısının Değişimi erkek kadın toplam Kaynak: İŞKUR Kütahya daki kayıtlı işsizlerin bir önceki yıla göre değişimini incelediğimizde erkeklerin sayısında en fazla artış 2009 yılında olmuştur. Erkeklerde kayıtlı işsizlerin değişiminde en fazla düşüş 2010 yılından 2011 yılına geçişte olmuştur. Kütahya daki kayıtlı işsizlerin bir önceki yıla göre değişimini incelediğimizde kadınların sayısında en fazla artış 2011 yılında olmuştur. Kadınlarda kayıtlı işsizlerin değişiminde en fazla düşüş 2009 yılından 2010 yılına geçişte olmuştur yılında olan kayıtlı işsiz sayısı kişi artarak 2012 yılında e çıkmıştır. Grafik 24. Kütahya İlinde Bekleme Sürelerine Göre İşsizlerin Dağılımı, 2012 (%) 50,00% 40,00% 41,2% 30,00% 20,00% 10,00% 4,12% 9,60% 4,26% 4,70% 3,31% 15,42% 5,40% 2,42% 9,61% 0,00% 30 GÜN VE AZ 1-2 AY 2-3 AY 3-4 AY 4-5 AY 5-6 AY 6-7 AY 7-8 AY 8-12 AY 1 YIL VE DAHA FAZLA Kaynak: İŞKUR 2012 yılında İŞKUR a kayıtlı işsizlerin bekleme sürelerine göre dağılımına baktığımızda; kayıtlı işsizlerin %41,2 si 1 yıl ve daha fazla süre ile beklemekte, %15,42 si 5-6 ay süre ile beklemekte ve %9,61 i 8 aydan fazla 12 aydan az süre ile beklemektedir. 33

43 Tablo 21. Yaş Gruplarına Göre Kayıtlı İşsiz ERKEK KADIN TOPLAM TOPLAM Kaynak: İŞKUR Kütahya daki kayıtlı işsizlerin yaş grupları incelendiğinde yaş grubundaki işsizler ilk sırayı almaktadır. Bu yaş grubundaki işsizler toplamın %25,5 ini oluşturmaktadır yaş grubundaki işsizlerin %69,5 ini de erkekler oluşturmaktadır. Daha sonra yaş grubundaki işsizler gelmektedir. Çalışma çağındaki işsizlerin %0,14 ünü de yaş grubundaki işsizler oluşturmaktadır. Grafik 25. Kayıtlı İşsizlerin Eğitim Durumuna Göre Dağılımı, ,0% 48,1% 45,2% 47,3% 45,0% 40,0% 39,4% 33,4% 37,7% 35,0% 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 12,0% 20,7% 14,5% Erkek Kadın Toplam 10,0% 5,0% 0,7% 0,4% 0,5% 0,0% Okuma-Yazma Bilmeyenler Lise Altı Lise ve Dengi Meslek Okulu Yüksek öğretim Kaynak: İŞKUR Kütahya daki kayıtlı işsizlerde en fazla lise altı eğitime sahip işsizler bulunmaktadır. Lise altı eğitim durumu kadın, erkek ve toplamda en fazla sahip olunan eğitim durumudur. Sonra sırayla lise ve dengi meslek okulu, yükseköğretim ve okuma-yazma bilmeyenler gelmektedir. 34

44 Grafik 26. Kütahya İlinde Yıllara Göre Açık İş Sayısı Kaynak: İŞKUR 2008 ve 2012 yılları arasındaki açık iş sayıları her yıl artmıştır. Açık iş sayılarının bir önceki yıla göre değişimine baktığımızda en fazla artış %111,16 değişim hızıyla 2010 yılında yaşanmıştır. Açık iş sayısında 2012 yılında %65,65, 2011 yılında %63,5 ve 2009 yılında %27,6 oranında değişim görülmüştür yılında olan açık iş sayısı 2012 yılında e yükselmiştir. Tablo 22. En Fazla Açık İş Bulunan İlk 20 Meslek Meslekler Açık İş Sayısı Meslekler Açık İş Sayısı KÜTAHYA TÜRKİYE BEDEN İŞÇİSİ (GENEL) BEDEN İŞÇİSİ (GENEL) DİKİŞ MAKİNESİ OPERATÖRÜ- KUMAŞ BEDEN İŞÇİSİ (TEMİZLİK) GARSON (SERVİS ELEMANI) 390 TEMİZLİK GÖREVLİSİ ELEKTRİKÇİ (DİĞER) 275 SATIŞ ELEMANI (TANITIM) ŞOFÖR-YÜK TAŞIMA 247 BÜRO MEMURU (GENEL) KABLO AĞI BANTLAMA ELEMANI 214 GÜVENLİK GÖREVLİSİ GÜVENLİK GÖREVLİSİ (SİLAHLI) 210 MAKİNECİ (DİKİŞ) SATIŞ TEMSİLCİSİ/PLASİYER 186 GARSON (SERVİS ELEMANI) BAHÇIVAN 155 ÇAĞRI MERKEZİ GÖREVLİSİ ÇAĞRI MERKEZİ GÖREVLİSİ 116 REYON GÖREVLİSİ ELEKTRİK TEKNİSYENİ 115 KASİYER BÜRO MEMURU (GENEL) 111 GAZ ALTI KAYNAKÇISI İŞ MAKİNELERİ TAMİRCİSİ 103 ÖN MUHASEBECİ MEKANİK BAKIM VE ONARIMCISI (MOTORLU TAŞITLAR HARİÇ) 103 LOJİSTİK ELEMANI GÜVENLİK GÖREVLİSİ 84 ŞOFÖR-YÜK TAŞIMA MAKİNE BAKIM ONARIMCISI 79 BULAŞIKÇI (STEVARD) TORNACI (TORNA TEZGÂHI OPERATÖRÜ) 74 PAZARLAMACI (SATIŞ TEMSİLCİSİ) MOTOR TEKNİSYENİ 71 KONFEKSİYON İŞÇİSİ PAZARLAMACI (SATIŞ TEMSİLCİSİ) 67 AŞÇI AŞÇI 61 ELEKTRİK TEKNİSYENİ Kaynak: İŞKUR 35

45 Kütahya ve Türkiye de açık iş sayısının en fazla olduğu meslek beden işçisi (genel) mesleğidir. Dikiş makinesi operatörü, garson, şoför (yük taşıma),güvenlik görevlisi, satış temsilcisi, elektrik teknisyeni, büro memuru, pazarlamacı, çağrı merkezi görevlisi ve aşçılık Kütahya ve Türkiye de en fazla açık iş bulunan meslekler arasında ortak olan mesleklerdendir. Tablo 23. En Fazla Açık İş Bulunan İlk 20 Mesleğin Toplam İçerisindeki Ağırlığı KÜTAHYA TÜRKİYE Meslekler Ağırlık Meslekler Ağırlık BEDEN İŞÇİSİ (GENEL) 43% BEDEN İŞÇİSİ (GENEL) DİKİŞ MAKİNESİ OPERATÖRÜ-KUMAŞ 11% BEDEN İŞÇİSİ (TEMİZLİK) GARSON (SERVİS ELEMANI) 4% TEMİZLİK GÖREVLİSİ SATIŞ ELEMANI ELEKTRİKÇİ (DİĞER) 3% (TANITIM) 37,0% 4,9% 4,4% 2,2% ŞOFÖR-YÜK TAŞIMA 2% BÜRO MEMURU (GENEL) 2,1% KABLO AĞI BANTLAMA ELEMANI 2% GÜVENLİK GÖREVLİSİ 2,1% GÜVENLİK GÖREVLİSİ (SİLAHLI) 2% MAKİNECİ (DİKİŞ) 1,8% GARSON (SERVİS SATIŞ TEMSİLCİSİ/PLASİYER 2% ELEMANI) 1,6% ÇAĞRI MERKEZİ BAHÇIVAN 1% GÖREVLİSİ 1,3% ÇAĞRI MERKEZİ GÖREVLİSİ 1% REYON GÖREVLİSİ 1,1% ELEKTRİK TEKNİSYENİ 1% KASİYER 1,0% BÜRO MEMURU (GENEL) 1% GAZ ALTI KAYNAKÇISI 0,8% İŞ MAKİNELERİ TAMİRCİSİ 1% ÖN MUHASEBECİ MEKANİK BAKIM VE ONARIMCISI (MOTORLU TAŞITLAR HARİÇ) 1% 0,8% LOJİSTİK ELEMANI 0,8% GÜVENLİK GÖREVLİSİ 1% ŞOFÖR-YÜK TAŞIMA 0,8% MAKİNE BAKIM ONARIMCISI 1% BULAŞIKÇI (STEVARD) 0,7% TORNACI (TORNA TEZGÂHI PAZARLAMACI (SATIŞ OPERATÖRÜ) 1% TEMSİLCİSİ) 0,7% MOTOR TEKNİSYENİ 1% KONFEKSİYON İŞÇİSİ 0,7% PAZARLAMACI (SATIŞ TEMSİLCİSİ) 1% AŞÇI 0,6% AŞÇI 1% ELEKTRİK TEKNİSYENİ 0,6% Kaynak: İŞKUR Kütahya ve Türkiye de açık iş bulunan mesleklerde en fazla ağırlık beden işçisi mesleğindedir. Kütahya da %43, Türkiye de %37 gibi yüksek bir oranda olup ikinci sırada yer alan meslekle arasında ciddi bir fark bulunmaktadır. Türkiye de Kütahya dan farklı olarak temizlik görevlisi, reyon görevlisi, kasiyer, gaz altı kaynakçısı, ön muhasebeci ve lojistik elemanı gibi meslekler açık iş bulunan ilk 20 meslekte yer almaktadır. 36

46 Grafik 27. Ana Meslek Gruplarına Göre Açık İşlerin Dağılımı YÖNETİCİLER TESİS VE MAKİNE OPERATÖRLERİ VE TEKNİSYENLER, TEKNİKERLER VE SANATKARLAR VE İLGİLİ İŞLERDE PROFESYONEL MESLEK MENSUPLARI NİTELİKLİ TARIM, ORMANCILIK VE SU NİTELİK GEREKTİRMEYEN MESLEKLER HİZMET VE SATIŞ ELEMANLARI BÜRO HİZMETLERİNDE ÇALIŞAN Türkiye Kaynak: İŞKUR 0,2% 0,2% 9,6% 18,9% 4,8% 5,4% 10,3% 11,6% 3,5% 4,1% 0,5% 1,4% 12,0% 9,7% 7,9% 3,1% Kütahya 51,1% 45,8% Türkiye de ve Kütahya da açık işlerin dağılımında en yüksek oran nitelik gerektirmeyen meslek grubundadır. Nitelik gerektirmeyen meslek grubunda Kütahya daki açık işlerin dağılımı (%45,8) Türkiye deki dağılımından 5,3 puan daha düşüktür. Kütahya da ve Türkiye de açık işlerin dağılımında en düşük oran yönetici meslek grubundadır. Tablo 24. Sektörlere Göre Açık İşlerin Dağılımı SEKTÖRLER KÜTAHYA TÜRKİYE Bilgi ve İletişim 1,1% 4,4% Diğer Hizmet Faaliyetleri 17,4% 9,1% Eğitim 0,8% 3,9% Elektrik, Gaz, Buhar ve İklimlendirme Üretimi ve Dağıtımı 2,3% 0,7% Finans ve Sigorta Faaliyetleri 0,0% 1,1% Gayrimenkul Faaliyetleri 0,5% 0,1% Hane Halklarının İşverenler Olarak Faaliyetleri 0,0% 0,1% İdari ve Destek Hizmet Faaliyetleri 7,3% 8,6% İmalat 42,3% 33,9% İnsan Sağlığı ve Sosyal Hizmet Faaliyetleri 0,7% 1,4% İnşaat 5,0% 5,4% Kamu Yönetimi ve Savunma; Zorunlu Sosyal Güvenlik 0,0% 1,0% Konaklama ve Yiyecek Hizmeti Faaliyetleri 2,3% 5,4% Kültür, Sanat Eğlence, Dinlence ve Spor 0,2% 0,4% Madencilik ve Taş Ocakçılığı 2,2% 0,8% Mesleki, Bilimsel ve Teknik Faaliyetler 1,7% 6,7% Su Temini; Kanalizasyon, Atık Yönetimi ve İyileştirme Faaliyetleri 0,9% 1,5% Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık 4,2% 1,6% Toptan ve Perakende Ticaret 7,7% 9,5% Ulaştırma ve Depolama 3,3% 4,2% Kaynak: İŞKUR 37

47 Kütahya ve Türkiye de sektörlerdeki açık işlerin dağılımında imalat sektörü birinci sırayı almaktadır. Türkiye de eğitim sektöründeki açık iş dağılımının oranı Kütahya nın eğitim sektöründeki açık iş dağılımına oranının yaklaşık beş katı, insan sağlığı ve sosyal hizmetler, konaklama ve yiyecek hizmetler ve kültür eğlence sektörlerinin de yaklaşık iki katı kadardır. Kütahya da madencilik ve tarım sektörlerindeki açık iş dağılımının oranı Türkiye nin madencilik ve tarım sektörlerindeki açık iş dağılımına oranının yaklaşık 3 katı kadardır. Grafik 28. Kütahya İlinde Yılları Arasında İşe Yerleştirme Faaliyetleri 40,0% 35,0% 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% 36,8% 35,8% 36,1% 24,9% 31,8% 30,1% 22,1% 18,1% 16,8% 12,5% 11,0% 10,5% 3,8% 5,0% 4,7% Erkek Kadın Toplam Kaynak: İŞKUR 2008 ve 2012 yılları arasında toplam işe yerleştirmelerin %4,7 si 2008 de, %11 i 2009 da, %18 i 2010 da, %30 u 2011 de ve %36 sı da 2012 yılında gerçekleşmiştir. İşe yerleştirmeler her yıl artış göstermiştir. Bu yıllar arasında işe yerleşen erkeklerin %5 i 2008 de %35,8 i de 2012 yılında işe yerleşmiştir. Kadınların ise %3,8 i 2008 de%36,8 i de 2012 yılında işe yerleşmiştir. Grafik 29. Kütahya İlinde İşe Yerleştirmelerin Kamu-Özel Dağılımı 16,9% 83,1% Kamu Özel Kaynak: İŞKUR Kütahya da işe yerleştirmelerin %83,1 i özel sektörde, %16,9 u da kamu sektöründe olmaktadır. İşe yerleştirmelerin büyük çoğunluğu özel sektördedir. 38

48 Grafik 30. Kütahya İlinde Cinsiyet Bazında İşe Yerleştirmelerin Dağılımı 100,0% 80,0% 83,2% 94,2% 60,0% 40,0% 20,0% 16,8% 5,8% Erkek Kadın 0,0% Kaynak: İŞKUR KAMU ÖZEL Kütahya da işe yerleşen kadınların %94,2 si özel sektörde çalışmaktadır. Erkeklerin de %83,2 si özel sektörde çalışmakta olup kadınların oranından daha düşüktür. Kütahya da kamu sektöründe işe yerleşenler içinde erkeklerin oranı kadınların oranının yaklaşık 3 katı kadardır. Tablo 25. Eğitim Durumlarına Göre İşe Yerleştirmeler,2012 KÜTAHYA TÜRKİYE Okuma-yazma bilmeyenler Okur-yazar olanlar İlköğretim Ortaöğretim Ön Lisans Lisans Yüksek Lisans Doktora 0 7 Kaynak: İŞKUR Grafik 31. Eğitim Durumlarına Göre Kütahya İlinde İşe Yerleştirmeler,2012 7,0% 0,2% 34,2% OKUMA-YAZMA BİLMEYENLER LİSE-ALTI 58,6% LİSE VE DENGİ MESLEK OKULU YÜKSEKÖĞRETİM Kaynak: İŞKUR Kütahya da işe yerleşenlerin %58,6 sı lise altı eğitim düzeyine sahiptir. Türkiye de ise işe yerleşenlerin %61 i lise altı eğitim düzeyindedir. Kütahya da işe yerleşenlerin %34,2 si lise ve dengi meslek okulu mezunu, %7 si yükseköğretim mezunudur. %0,2 si de okuma-yazma 39

49 bilmemektedir. Kütahya daki bu oranlar Türkiye ile paralellik göstermektedir. Türkiye de işe yerleşenlerin %28,7 si lise ve dengi meslek okulu mezunu, %9,7 si yükseköğretim mezunudur. %0,5 i de okuma yazma bilmemektedir. Grafik 32. Cinsiyet Bazında Eğitim Durumlarına Göre İşe Yerleştirmelerin Dağılımı, Kütahya, ,0% 60,0% 56,6% 64,9% Erkek Kadın 50,0% 40,0% 37,0% 30,0% 25,4% 20,0% 10,0% 0,2% 0,3% 6,2% 9,3% 0,0% Okuma-Yazma Bilmeyenler Lise Altı Lise ve Dengi Meslek Yüksek OkuluYükseköğretim Kaynak: İŞKUR İşe yerleşen erkeklerin %56,6 sı ve işe yerleşen kadınların %64,9 u lise altı eğitim düzeyindedir. İşe yerleşen erkeklerin %37 si ve kadınların %25,4 ü lise ve dengi meslek okulu mezunudur. İşe yerleşen erkeklerin %6,2 si ve kadınların %9,3 ü yükseköğretim mezunudur. Yükseköğretim mezunu olup işe yerleşen kadınların oranı erkeklerden yüksektir. Tablo 26. En Fazla İşe Yerleştirme Yapılan İlk 20 Meslek MESLEKLER KÜTAHYA MESLEKLER TÜRKİYE BEDEN İŞÇİSİ (GENEL) BEDEN İŞÇİSİ (GENEL) DİKİŞ MAKİNESİ OPERATÖRÜ-KUMAŞ 602 BEDEN İŞÇİSİ (TEMİZLİK) ELEKTRİKÇİ (DİĞER) 194 TEMİZLİK GÖREVLİSİ GARSON (SERVİS ELEMANI) 191 GÜVENLİK GÖREVLİSİ GÜVENLİK GÖREVLİSİ (SİLAHLI) 186 SATIŞ ELEMANI (TANITIM) KABLO AĞI BANTLAMA ELEMANI 156 BÜRO MEMURU (GENEL) BAHÇIVAN 154 REYON GÖREVLİSİ ÇAĞRI MERKEZİ GÖREVLİSİ 139 ÇAĞRI MERKEZİ GÖREVLİSİ ŞOFÖR-YÜK TAŞIMA 128 MAKİNECİ (DİKİŞ) MEKANİK BAKIM VE ONARIMCISI 59 KASİYER İŞ MAKİNELERİ TAMİRCİSİ 51 LOJİSTİK ELEMANI BÜRO MEMURU (GENEL) 48 GARSON (SERVİS ELEMANI) TREN TEŞKİL İŞÇİSİ 44 KONFEKSİYON İŞÇİSİ AŞÇI YARDIMCISI 34 İPLİKÇİ (RİNG/VATER/VARGEL) ELEKTRİK TEKNİSYENİ 31 ŞOFÖR-YÜK TAŞIMA MAKİNE BAKIM ONARIMCISI 29 DİKİŞ MAKİNESİ OPERATÖRÜ-KUMAŞ DİĞER İMALAT VE İLGİLİ İŞÇİLER SATIŞ TEMSİLCİSİ/PLASİYER (ELLE) MOBİLYA MONTAJ İŞÇİSİ 28 GAZ ALTI KAYNAKÇISI KONFEKSİYON İŞÇİSİ 28 BEDEN İŞÇİSİ (İNŞAAT) İŞ MAKİNELERİ YAĞCISI 26 ÖN MUHASEBECİ Kaynak: İŞKUR 40

50 BÜRO HİZMETLERİNDE ÇALIŞAN ELEMANLAR HİZMET VE SATIŞ ELEMANLARI NİTELİK GEREKTİRMEYEN MESLEKLER NİTELİKLİ TARIM, ORMANCILIK VE SU ÜRÜNLERİ ÇALIŞANLARI PROFESYONEL MESLEK MENSUPLARI SANATKARLAR VE İLGİLİ İŞLERDE ÇALIŞANLAR TEKNİSYENLER, TEKNİKERLER VE YARDIMCI TESİS VE MAKİNE OPERATÖRLERİ VE MONTAJCILAR YÖNETİCİLER Türkiye de işe yerleştirmelerin %41,3 ü beden işçisi(genel) mesleğinde gerçekleşmiştir. Kütahya Türkiye ye ile paralellik göstermiş olup %49,6 oranında beden işçisi (genel) mesleğinde işe yerleştirme gerçekleşmiştir. Kütahya da ikinci sırayı %11 lik oranla dikiş makinesi operatörlüğü mesleği alırken Türkiye de %6,7 lik oranla beden işçisi (temizlik) mesleği almıştır. İşe yerleştirme yapılan ilk 20 meslek içinde Kütahya da Türkiye den farklı olarak elektrikçi, kablo ağı bantlama elemanı, bahçıvan, mekanik bakım onarımcısı, iş makineleri tamircisi, aşçı yardımcısı ve mobilya montaj işçisi gibi meslekler bulunmaktadır. Grafik 33. Meslek Gruplarına Göre İşe Yerleştirme 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 7,5% 3,8% 57,2% 51,2% KÜTAHYA 18,7% TÜRKİYE 11,8% 9,2% 10,3% 8,8% 0,6% 8,0% 2,8% 1,5% 2,7% 2,4% 3,2% 0,2% 0,1% Kaynak: İŞKUR Kütahya da işe yerleşenlerin %51,2 si nitelik gerektirmeyen meslek grubuyla ilk sıradadır. Kütahya daki bu oran Türkiye ile paralellik göstermiştir ve Türkiye de %57,2 dir. Türkiye de ve Kütahya da en son sırayı yönetici meslek grubu almıştır. 41

51 Bilgi ve iletişim Diğer hizmet Eğitim Elektrik, gaz, Gayrimenkul İdari ve destek İmalat İnsan sağliği İnşaat Konaklama ve Kültür, sanat Madencilik ve Mesleki, Su temini; Tarım, Toptan ve Ulaştırma ve Grafik 34. Sektörlere Göre İşe Yerleştirmelerin Dağılımı, Kütahya 40,00% 38,68% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% 1,66% 20,10% 11,08% 2,10% 1,02% 0,05% 7,53% 4,85% 0,04% 1,65% 4,24% 0,75% 0,53% 1,15% 1,04% 3,51% Kaynak: İŞKUR Kütahya da en fazla işe yerleştirilen sektör imalat sektörüdür. İşe yerleşenlerin en fazla çalıştığı ikinci sektör diğer hizmet faaliyetleridir. İmalat sektöründe işe yerleşenler diğer hizmet faaliyetleri sektöründe işe yerleşenlerin yaklaşık iki katı kadardır. Kütahya da işe yerleşenlerin en az çalıştığı sektörler kültür, sanat, eğlence, gayrimenkul faaliyetleri, konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetleri ve insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleridir. Tablo 27. Sektörlere Göre İşe Yerleştirmelerin Dağılımı, Kütahya SEKTÖRLER KÜTAHYA TÜRKİYE Bilgi ve iletişim 1,66% 6,09% Diğer hizmet faaliyetleri 20,10% 9,77% Eğitim 1,02% 6,00% Elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı 2,10% 0,85% Finans ve sigorta faaliyetleri 0,00% 1,24% Gayrimenkul faaliyetleri 0,05% 0,03% Hane halklarının işverenler olarak faaliyetleri 0,00% 0,03% İdari ve destek hizmet faaliyetleri 11,08% 10,68% İmalat 38,68% 28,00% İnsan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri 0,75% 1,45% İnşaat 4,85% 5,55% Kamu yönetimi ve savunma; zorunlu sosyal güvenlik 0,00% 1,76% Konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetleri 0,53% 3,33% Kültür, sanat eğlence, dinlence ve spor 0,04% 0,38% Madencilik ve taş ocakçılığı 1,15% 0,75% Mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler 1,65% 7,28% Su temini; kanalizasyon, atık yönetimi ve iyileştirme faaliyetleri 1,04% 2,42% Tarım, ormancılık ve balıkçılık 4,24% 2,33% Toptan ve perakende ticaret 7,53% 8,02% Ulaştırma ve depolama 3,51% 4,03% Kaynak: İŞKUR 42

52 Kütahya da ve Türkiye de işe yerleşenlerin büyük bir kısmını imalat sektöründe çalışanlar oluşturmaktadır. Kütahya daki diğer hizmet faaliyetleri, tarım, ormancılık ve balıkçılık, elektrik sektörlerindeki işe yerleştirmelerin oranı Türkiye deki işe yerleştirmelerin yaklaşık iki katı kadardır. Türkiye deki bilgi ve iletişim, konaklama ve yiyecek hizmet faaliyetleri sektörlerindeki işe yerleştirmelerin oranı Kütahya daki işe yerleştirmelerin yaklaşık altı katı kadardır. Mesleki, teknik ve bilimsel faaliyetler sektöründeki işe yerleştirmelerin oranı Kütahya daki işe yerleştirmelerin yaklaşık yedi katı kadardır. Kültür, sanat ve eğlence sektöründeki işe yerleştirmelerin oranı ise Kütahya dakinin yaklaşık on katı kadardır. Tablo 28. Eğitim Durumuna Göre Cinsiyet Bazında İşsizlik Ödeneği Hak Edenler Eğitim Durumu Erkek Kadın Toplam Okuma-Yazma Bilmeyen Lise Altı Lise ve Dengi Meslek Okulu Yükseköğretim Toplam Kaynak: İŞKUR İşsizlik ödeneğini hak edenlerin %86,3 ünü erkekler, %13,7 sini de kadınlar oluşturmaktadır. İşsizlik ödeneğini hak edenlerin %61,6 sı lise altı eğitim düzeyine sahiptir. %28,6 oranında lise ve dengi meslek okulu mezunu işsizlik ödeneğini hak etmiştir. %9,3 ü yükseköğretim ve %0,5 i de okuma yazma bilmemektedir. İşsizlik ödeneğini hak edenler erkeklerin de %64,7 si lise altı eğitim, %27,8 i lise ve dengi meslek okulu, %7,2 si yükseköğretim mezunu ve %0,3 ü de okuma yazma bilmemektedir. İşsizlik ödeneğini hak edenler kadınların %42,5 i lise altı eğitim,%34 ü lise ve dengi meslek okulu, %22 yükseköğretim mezunu ve %1,4 ü de okuma yazma bilmemektedir. 43

53 Tablo 29. Düzenlenen Kurs Ve Katılımcı Sayıları KURS TÜRÜ KURS SAYISI ERKEK KADIN TOPLAM ÇALIŞANLARIN MESLEKİ EĞİTİMİ ESKİ HÜKÜMLÜLERE YÖNELİK KURSLAR GAP III GAP II TYP GAP II/GİRİŞİMCİLİKII/ENTREPRENEURSHIP GAP II/UMEM GAP II/UMEM-İEP GİRİŞİMCİLİK HİBE PROJELERİ HÜKÜMLÜLERE YÖNELİK KURSLAR İŞGÜCÜ YETİŞTİRME KURSLARI / İSTİHDAM GARANTİLİ İŞGÜCÜ YETİŞTİRME KURSLARI/GENEL İŞGÜCÜ YETİŞTİRME KURSLARI/TYP İŞBAŞI EĞİTİM PROGRAMI(İEP) ENGELLİ KURSLARI UMEM PROJESİ UMEM PROJESİ/İEP Kaynak: İŞKUR TOPLAM Kütahya İŞKUR un düzenlemiş olduğu kurslara katılanların %43,2 si erkek, %56,8 i kadındır. Düzenlenen kurslar arasında %33,9 oranıyla en fazla İşbaşı Eğitim Programı yapılmıştır. Daha sonra sırayla %21,2 İşgücü Yetiştirme Kursları-İstihdam Garantili, %20,9 İşgücü Yetiştirme Kursları-TYP, %9,2 İşgücü Yetiştirme Kursları-Genel, %3,4 Girişimcilik ve UMEM Projesi, %3,1 Özürlü Kursları ve UMEM Projesi-İep, %1,4 Hükümlülere Yönelik Kurslar ve %0,3 Eski Hükümlülere Yönelik Kurslar gelmektedir. Kursa katılan erkeklerin %39,4 ü İşgücü Yetiştirme Kursları-TYÇP, %17,4 ü İşgücü Yetiştirme Kursları-İstihdam Garantili, %9,2 si Girişimcilik %8,1 i UMEM Projesi, %7,6 sı İşbaşı Eğitim Programı, %6,3 ü İşgücü Yetiştirme Kursları-İstihdam Garantili ve %5,3 ü Hükümlülere Yönelik Kurslarda yer almıştır. Kursa katılan kadınların %64 ü İşgücü Yetiştirme Kursları-İstihdam Garantili, %19,2 si İşgücü Yetiştirme Kursları-Genel, %7,6 sı Girişimcilik, %3,9 u İşbaşı Eğitim Programı, %2,9 u İşgücü Yetiştirme Kursları-TYP, %1,7 si Engelli Kursları ve %0,8 i UMEM Projesine katılmıştır. 44

54 İKİNCİ BÖLÜM İŞGÜCÜ PİYASASI TALEP ARAŞTIRMASI SONUÇLARI AMAÇ VE YÖNTEM İyi işleyen bir işgücü piyasasının oluşabilmesi, işgücü arz ve talebinin temel niteliklerinin incelenip bunlara uygun önlemlerin zamanında alınmasına bağlıdır. Birçok ülkede yüksek işsizlik oranlarına rağmen özellikle kısa dönemli işgücü talebinin hep yüksek olduğu da sık sık ifade edilmektedir. Birçok sektörde işgücü fazlalığı olmasına rağmen etkin eşleştirme eksikliği ve beceri uyumsuzlukları nedeniyle işgücü açığı karşılanamayabilir. Açık işler, işgücünün mobilitesinin yetersizliği ve işverenin talep ettiği niteliklere sahip eleman olmayışı nedenlerinin yanı sıra bazı mesleklerde iş ortamı ve ücretin beğenilmemesi nedeniyle zamanında doldurulamamaktadır. İşgücü piyasasının talep boyutuyla ele alınıp mevcut durumda işgücü, mevcut açık iş ve gelecek dönemde işgücünün eğilimlerinin bilinmesi kısa dönemli işgücü yetiştirilmesi için temel verileri sağlamaktadır. İşgücü piyasasında arz ve talebin etkin bir şekilde uyumlaştırılabilmesi için işgücü piyasası bilgileri oldukça önemlidir. İşgücü Piyasasının arz tarafına yönelik veriler ağırlıklı olarak Türkiye İstatistik Kurumu nun yapmış olduğu Hanehalkı İşgücü Anketi sonuçlarından elde edilmektedir. Ancak işgücü piyasasının talep tarafına yönelik pek fazla veri bulunmamaktadır. Bu açığı da Türkiye İş Kurumu İşgücü Piyasası Araştırmaları ile doldurmaya çalışmaktadır. Arz tarafı ile ilgili verilerde il düzeyinde yeterli veri bulunmamaktadır. Talep tarafı ile ilgili yapılan araştırmalar ise henüz istenen düzeyde değildir. Örneğin EUROSTAT nezdinde hala ülkemiz için açık iş oranı açıklanamamaktadır. Bu bağlamda işgücü piyasası araştırmalarını daha da geliştirerek yapmamız büyük önem arz etmektedir sayılı Kanunda Türkiye İş Kurumuna verilen görevlere istinaden işgücü piyasası ihtiyaçlarının tespit edilmesi amacıyla Türkiye İş Kurumunca 2007 yılından beri işgücü piyasası araştırmaları (İPA) sürdürülmektedir. Değişik yöntemler kullanılarak 2007 den beri devam ettirilen araştırmalar 2009 yılından itibaren yılda iki defa yapılmıştır. İşgücü piyasası araştırmalarının EUROSTAT normlarına uygun şekilde yürütülmesi ve Resmi İstatistik Programı kapsamına alınmasına yönelik çalışmalar 2011 yılı ikinci yarısından itibaren Türkiye İstatistik Kurumu işbirliğiyle devam etmektedir. Bu çalışmaların temel amaçları, işgücü piyasası ile ilgili periyodik bilgi elde etmek, işgücü piyasasında mevcut, geçmiş ve gelecek dönemde meydana gelen veya gelmesi beklenen mesleki değişim ve gelişmeleri izlemek, işgücü piyasasının talep yapısını ortaya koymak ve bu sonuçlar üzerinden aktif istihdam politikalarına veri kaynağı teşkil etmektedir. Bu çalışmalar sayesinde Türkiye için bir açık iş sayısına erişebilir olunacak ve EUROSTAT ın talep ettiği açık işler istatistikleri için veri toplanabilmiş olacaktır. Bu çalışmanın önemli amaçlarından biride İŞKUR dışında da diğer kurum ve kuruluşların işgücü talebi hakkında bilgi ihtiyacını karşılamaktır. 45

55 Tablo 30. İŞKUR İşgücü Piyasası Araştırmaları ( ) İŞKUR'UN UYGULADIĞI İŞGÜCÜ PİYASASI ARAŞTIRMASI YÖNTEM VERİLERİ Dönem Kapsamı Period Sınıflamalar Yöntem GÖRÜŞME YAPILAN İŞYERİ TÜM 15 EKİM - 30 İSCO 88- NACE Yüz yüze SAYISI Toplam İŞYERLERİ KASIM REV.1.1 Toplam İSCO 88- NACE 2008 TÜM İŞYERLERİ 15 Ekim - 5 Aralık Elektronik 10+ işyeri REV /I 2009/II 2010/I 2010/II 2011/I 2011/II 2012/I İŞKUR a KAYITLI TÜM İŞYERLERİ İŞKUR a KAYITLI TÜM İŞYERLERİ İŞKUR a KAYITLI TÜM İŞYERLERİ İŞKUR a KAYITLI TÜM İŞYERLERİ İŞKUR a KAYITLI TÜM İŞYERLERİ 10 + GİRİŞİMLER (TÜİK) 10 + GİRİŞİMLER (TÜİK) 17 Nisan - 30 Mayıs 4 Kasım-13 Aralık 26 Nisan- 1 Haziran 26 Nisan- 1 Haziran 26 Nisan- 1 Haziran 19 Aralık- 19 Ocak 2 Mayıs- 15 Haziran İSCO 88- REV.1.1 İSCO 88- REV.1.1 İSCO 88- REV.1.1 İSCO 88- REV.1.1 İSCO 88- REV.1.1 İSCO 88- REV.2 İSCO 88- REV.2 NACE NACE NACE NACE NACE NACE NACE Elektronik Elektronik Elektronik Elektronik Elektronik Yüz yüze Yüz yüze 50+işyeri Toplam işyeri işyeri Toplam işyeri işyeri Toplam işyeri işyeri Toplam işyeri işyeri Toplam işyeri işyeri Toplam işyeri işyeri Toplam Girişim /II 10 + İŞYERLERİ (TÜİK) 10 Eylül-31 Ekim İSCO 88- REV.2 NACE Yüz yüze Toplam İşyeri /I 10 + İŞYERLERİ (TÜİK) 15 Mayıs-30 Haziran İSCO 88- REV.2 NACE Yüz yüze Toplam İşyeri Kaynak: İŞKUR Türkiye İş Kurumu, 2013 Yılı Yerel Düzeyde İşgücü Piyasası Analizi Talep Araştırması kapsamında 15 Mayıs-30 Haziran 2013 tarihleri arasında Türkiye genelinde işyerine yüze görüşme yöntemiyle işgücü piyasası bilgi formu uygulamıştır. İşyerleriyle yüz yüze görüşme yöntemiyle (Araştırmanın saha çalışmasının tamamı İş ve Meslek Danışmanları tarafından gerçekleştirilmiştir.) gerçekleştirilen İl İşgücü Piyasası Talep Araştırması İşyeri Bilgi Formu kapsamında, Temel işletme bilgileri Mevcut istihdam bilgileri (Cinsiyet, Meslek) Açık iş, (Meslek, Talep Edilen Eğitim ve Beceri düzeyleri, Karşılanma Yolları) Temininde güçlük çekilen meslekler, (Meslek, Güçlük Nedeni) 31 Aralık 2013 ve 30 Haziran 2014 tarihleri itibariyle artış/azalış olacağı düşünülen mesleklere ilişkin sorular sorulmuştur. Talep araştırması için örnek hacmi, örnek seçimi, tahmin ve notasyon yöntemleri hakkında Ek 2 de ayrıntılı açıklama yapılmıştır. İktisadi faaliyetlerin sınıflamasında Avrupa Birliği Ekonomik Faaliyetler Sınıflaması NACE Rev.2 kullanılmış ve sınıflamada yer alan 21 ana sektörden 17 si kapsama dâhil edilmiştir. Araştırmaya işyeri cevap vermiştir. Bu işyerlerinin 991 tanesinin, TÜİK İşyeri Listesinde 1-9, ve 50+ çalışanı büyüklüğünde olduğu halde, birçok sektörde işyeri sayısı artmıştır. 4 Genelleme yapılmamış işyeri sayısıdır. 46

56 Talep Araştırması, bahsi geçen 17 sektör bazında il tahmini vermek üzere planlandığından mesleklere göre yapılan genellemelerin ihtiyatla karşılanması gerekir. Çünkü mesleklere göre bir çerçeve olmadığı için tabakalamaya mesleki kırılım dahil edilememiştir. Dolayısıyla rapordaki mesleklere ilişkin bilgiler detay olarak sunulmuştur. İŞYERLERİ VE MEVCUT İSTİHDAM Araştırma sonuçlarına göre işyerlerinin büyük çoğunluğu toptan ve perakende ticaret sektöründe faaliyet göstermektedir. Her 100 işyerinin 27,7 si ticaret sektöründedir. Bu sektörü %26,3 ile imalat ve %14,1 ile inşaat sektörü takip etmektedir. Üç sektördeki işyerleri, araştırmaya cevap veren işyerlerinin yarısını oluşturmaktadır. %6,9 oranla konaklama ve yiyecek faaliyetleri dördüncü sırada yer almaktadır. Tablo 31.İşyerlerinin İşyeri Büyüklüğü ve Sektörel Dağılımı Sektör İşyeri Sayısı(1-9) İşyeri Sayısı(10-49) İşyeri Sayısı(50++) TOPLAM MADENCİLİK VE TAŞ OCAKÇILIĞI İMALAT İNŞAAT TOPTAN VE PERAKENDE TİCARET ULAŞTIRMA VE DEPOLAMA KONAKLAMA VE YİYECEK HİZMETİ FAALİYETLERİ BİLGİ VE İLETİŞİM FİNANS VE SİGORTA FAALİYETLERİ GAYRİMENKUL FAALİYETLERİ MESLEKİ, BİLİMSEL VE TEKNİK FAALİYETLER İDARİ VE DESTEK HİZMET FAALİYETLERİ EĞİTİM İNSAN SAĞLIĞI VE SOSYAL HİZMET FAALİYETLERİ DİĞER HİZMET FAALİYETLERİ Genel Toplam: Kaynak: İl İPTA Kütahya daki işyerlerinin % 60,4 ü 10 ile 49 arasında işçi, %26,6 sı 1 ile 9 arasında işçi, %13,1 i 50 ve üzeri işçi çalıştırmaktadır. İşyerlerinin %27,7 si toptan, perakende ve ticaret sektöründe, %26,3 ü imalat sektöründe, %14,1 i inşaat sektöründe hizmet vermektedir. Bilgi ve iletişim ile gayrimenkul sektöründe %0,3 oranında işyerleri mevcuttur. 47

57 MADENCİLİK VE TAŞ İMALAT ELEKTRİK, GAZ, BUHAR SU TEMİNİ; İNŞAAT TOPTAN VE PERAKENDE ULAŞTIRMA VE DEPOLAMA KONAKLAMA VE YİYECEK BİLGİ VE İLETİŞİM FİNANS VE SİGORTA GAYRİMENKUL MESLEKİ, BİLİMSEL VE İDARİ VE DESTEK HİZMET EĞİTİM İNSAN SAĞLIĞI VE KÜLTÜR, SANAT, DİĞER HİZMET Grafik 35.İşyeri Büyüklüklerinin Türkiye Geneli ile Karşılaştırılması 30,0% 25,0% 26,3% 25,8% 24,7% 27,7% TÜRKİYE KÜTAHYA 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% 2,8% 0,9% 14,1% 16,2% 0,3% 0,2% 0,2% 0,1% 6,9% 4,5% 6,0% 6,2% 4,4% 5,3% 3,6% 1,3% 1,8% 2,9% 0,8% 3,2% 2,2% 2,7% 2,8% 2,3% 0,3% 0,6% 1,6% 0,3% 0,4% Kaynak: IL İPTA Kütahya ilinde %27,7 ile toptan, perakende ve ticaret, %26,3 ile imalat ve %14,1 ile inşaat sektörü en fazla hizmet veren sektörlerdendir. Türkiye de %25,8 ile imalat, %24,7 ile toptan, perakende ve ticaret ve %16,2 ile inşaat sektörü en fazla hizmet veren sektörlerdendir. Kütahya ili Türkiye ile bu konuda paralellik göstermiştir. Türkiye de kültür, sanat ve eğlence sektörü %0,4 oranında iken Kütahya da bu sektör grubunda işyeri yoktur. Kütahya ve Türkiye de elektrik, gaz, buhar ve su temini, kanalizasyon sektörünün oranı en düşük paya sahiptir. 48

58 BİLGİ VE İLETİŞİM KÜLTÜR, SANAT, GAYRİMENKUL FİNANS VE SU TEMİNİ; ELEKTRİK, GAZ, DİĞER HİZMET MESLEKİ, İNSAN SAĞLIĞI VE ULAŞTIRMA VE EĞİTİM KONAKLAMA VE İDARİ VE DESTEK MADENCİLİK VE İNŞAAT TOPTAN VE İMALAT Tablo 32. Sektörlere Göre Çalışan Sayıları Sektör Erkek Kadın Toplam MADENCİLİK VE TAŞ OCAKÇILIĞI İMALAT ELEKTRİK, GAZ, BUHAR VE İKLİMLENDİRME ÜRETİMİ VE DAĞITIMI SU TEMİNİ; KANALİZASYON, ATIK YÖNETİMİ VE İYİLEŞTİRME FAALİYETLERİ İNŞAAT TOPTAN VE PERAKENDE TİCARET; MOTORLU KARA TAŞITLARININ VE MOTOSİKLETLERİN ONARIMI ULAŞTIRMA VE DEPOLAMA KONAKLAMA VE YİYECEK HİZMETİ FAALİYETLERİ BİLGİ VE İLETİŞİM FİNANS VE SİGORTA FAALİYETLERİ GAYRİMENKUL FAALİYETLERİ MESLEKİ, BİLİMSEL VE TEKNİK FAALİYETLER İDARİ VE DESTEK HİZMET FAALİYETLERİ EĞİTİM İNSAN SAĞLIĞI VE SOSYAL HİZMET FAALİYETLERİ KÜLTÜR, SANAT, EĞLENCE, DİNLENCE VE SPOR DİĞER HİZMET FAALİYETLERİ Genel Toplam: Kaynak: İl İPTA Kütahya ilinde çalışma hayatındaki kişilerin %35,8 i imalat sektöründe, %19,1 i toptan ve perakende sektöründe, %10,3 ü de inşaat sektöründe ve %8,8 i de madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe çalışmaktadır. Grafik 36. Çalışan Sayılarının Türkiye Geneli İle Karşılaştırılması 40,0% KÜTAHYA TÜRKİYE 35,8% 35,6% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 16,5% 19,1% 0,5% 1,7% 3,0% 5,2% 5,1% 8,8% 11,7% 1,3% 8,3% 8,8% 10,3% 0,3% 0,6% 1,8% 3,3% 2,7% 0,7% 0,1% 0,2% 0,2% 0,4% 0,7% 1,0% 1,0% 1,0% 2,0% 3,5% 3,8% 4,0% 1,4% Kaynak: İL İPTA Kütahya ve Türkiye de imalat, toptan, perakende ticaret ve inşaat sektörlerinde çalışan kişi sayısı en fazla olan ilk üç sektördür. Kütahya ilinde madencilik sektöründe çalışanların oranı %8,8 iken, Türkiye de %1,4 tür. Kütahya da en az bilgi iletişim sektüründe çalışan kişi varken, Türkiye de kültür,sanat ve eğlence sektöründe çalışan sayısı en azdır. 49

59 Tablo 33. Sektörlere Göre Çalışanın Cinsiyet Ağırlıkları Sektör KÜTAHYA TÜRKİYE Erkek Kadın Erkek Kadın MADENCİLİK VE TAŞ OCAKÇILIĞI 96,4% 3,6% 95,6% 4,4% İMALAT 75,0% 25,0% 78,0% 22,0% ELEKTRİK, GAZ, BUHAR VE İKLİMLENDİRME ÜRETİMİ VE DAĞITIMI 96,8% 3,2% 84,3% 15,7% SU TEMİNİ; KANALİZASYON, ATIK YÖNETİMİ VE İYİLEŞTİRME FAALİYETLERİ 99,5% 0,5% 92,8% 7,2% İNŞAAT 95,0% 5,0% 92,8% 7,2% TOPTAN VE PERAKENDE TİCARET; MOTORLU KARA TAŞITLARININ VE MOTOSİKLETLERİN ONARIMI 81,6% 18,4% 76,4% 23,6% ULAŞTIRMA VE DEPOLAMA 93,0% 7,0% 87,9% 12,1% KONAKLAMA VE YİYECEK HİZMETİ FAALİYETLERİ 69,9% 30,1% 75,4% 24,6% BİLGİ VE İLETİŞİM 80,0% 20,0% 66,9% 33,1% FİNANS VE SİGORTA FAALİYETLERİ 65,0% 35,0% 64,0% 36,0% GAYRİMENKUL FAALİYETLERİ 98,2% 1,8% 82,2% 17,8% MESLEKİ, BİLİMSEL VE TEKNİK FAALİYETLER 81,6% 18,4% 67,3% 32,7% İDARİ VE DESTEK HİZMET FAALİYETLERİ 75,6% 24,4% 72,1% 27,9% EĞİTİM 62,9% 37,1% 50,7% 49,3% İNSAN SAĞLIĞI VE SOSYAL HİZMET FAALİYETLERİ 42,0% 58,0% 40,1% 59,9% KÜLTÜR, SANAT, EĞLENCE, DİNLENCE VE SPOR 98,0% 2,0% 78,1% 21,9% DİĞER HİZMET FAALİYETLERİ 88,6% 11,4% 65,9% 34,1% Genel Toplam: 80,2% 19,8% 76,9% 23,1% Kaynak: İl İPTA Kütahya ilindeki erkeklerin en fazla çalıştığı sektörler sırasıyla; su temini, kanalizasyon; elektrik, gaz, buhar ve madencilik sektörüdür. Kütahya ilindeki kadınların en fazla çalıştığı sektör insan sağlığı ve sosyal hizmetler sektörüdür. Türkiye deki erkeklerin en fazla çalıştığı sektörler sırasıyla; su temini, kanalizasyon ve ulaştırma-depolama sektörüdür. Türkiye deki kadınların en fazla çalıştığı sektör insan sağlığı ve sosyal hizmetler ve eğitim sektörüdür. Tablo 34.Meslek Gruplarına Göre Çalışanlar Meslek Grubu Erkek Kadın Toplam Yöneticiler Profesyonel Meslek Mensupları Teknisyenler, Teknikerler Ve Yardımcı Profesyonel Meslek Mensupları Büro Hizmetlerinde Çalışan Elemanlar Hizmet Ve Satış Elemanları Nitelikli Tarım, Ormancılık Ve Su Ürünleri Çalışanları Sanatkârlar Ve İlgili İşlerde Çalışanlar Tesis Ve Makine Operatörleri Ve Montajcılar Nitelik Gerektirmeyen Meslekler Genel Toplam: Kaynak: İl İPTA Kütahya ilinde çalışanların %26,2 si tesis ve makine operatörleri ve montajcılar meslek grubunda, %22,6 sı sanatkârlar ve ilgili işlerde çalışanlar meslek grubunda ve %17 si de nitelik gerektirmeyen meslek grubundadır. 50

60 Yöneticiler Profesyonel Meslek Mensupları Teknisyenler, Teknikerler Ve Yardımcı Büro Hizmetlerinde Çalışan Elemanlar Hizmet Ve Satış Elemanları Nitelikli Tarım, Ormancılık Ve Su Ürünleri Sanatkarlar Ve İlgili İşlerde Çalışanlar Tesis Ve Makine Operatörleri Ve Montajcılar Nitelik Gerektirmeyen Meslekler Çalışan erkeklerin %26,9 u tesis ve makine operatörleri ve montajcılar meslek grubunda, %24,7 si sanatkârlar ve ilgili işlerde çalışanlar meslek grubunda ve %15,4 ü de nitelik gerektirmeyen meslek grubundadır. Çalışan kadınların %23,7 si nitelik gerektirmeyen meslek grubunda, %23,5 i makine operatörleri ve montajcılar meslek grubunda ve %14,2 si de sanatkârlar ve ilgili işlerde çalışanlar meslek grubundadır. Grafik 37. Meslek Gruplarının Türkiye Geneli İle Karşılaştırılması Kütahya Türkiye 22,6% 0,3 26,2% 18,9% 19,7% 18,0% 11,2% 11,9% 17,0% 0,2 10,0% 9,5% 6,3% 9,8% 0,1 3,3% 8,0% 5,0% 1,4% 0,7% 0,5% 0 Kaynak: İl İPTA Türkiye deki çalışanların %19,7 si tesis ve makine operatörleri ve montajcılar meslek grubunda,%18,9 u sanatkârlar ve ilgili işlerde çalışanlar meslek grubunda ve %18 i de nitelik gerektirmeyen meslek grubundadır. Meslek gruplarına göre çalışan oranlarının sıralamasında Türkiye ile Kütahya paralellik göstermektedir. Grafik 38. Meslek Gruplarına Göre Çalışanların Cinsiyet Ağırlıkları Genel Toplam: Nitelik Gerektirmeyen Meslekler Tesis Ve Makine Operatörleri Ve Sanatkarlar Ve İlgili İşlerde Çalışanlar Nitelikli Tarım, Ormancılık Ve Su Hizmet Ve Satış Elemanları Büro Hizmetlerinde Çalışan Elemanlar Teknisyenler, Teknikerler Ve Profesyonel Meslek Mensupları Yöneticiler 80,2% 72,5% 82,2% 87,5% 96,1% 79,9% 63,6% 87,7% 63,3% 86,7% 19,8% 27,5% 17,8% 12,5% 3,9% 20,1% 36,4% 12,3% 36,7% 13,3% ERKEK KADIN 0% 50% 100% Kaynak: İl İPTA Kütahya ilinde çalışanların %80,2 sini erkekler, %19,8 ini kadınlar oluşturmaktadır. Bütün meslek gruplarında erkeklerin çalışma oranı kadınlara göre daha fazladır. Nitelikli tarım, ormancılık ve süt işleri meslek grubunda çalışanların %96,1 ini erkekler oluşturmaktadır. Kadınlar en az bu meslek grubunda yer almaktadır. 51

61 Sanatkârlar ve ilgili işlerde çalışanlar meslek grubunun %87,5 ini erkekler oluşturmaktadır. Profesyonel meslek mensubunda çalışanların %36,7 sini ve büro hizmetlerinde çalışanların %36,4 ünü kadınlar oluşturmaktadır. Profesyonel meslek mensubu ve büro hizmetlerinde çalışanların erkek ve kadın oranları arasındaki fark diğer meslek gruplarındaki erkek kadın oranlarına göre daha azdır. Tablo 35. Çalışanların Mesleklere ve Cinsiyete Göre Dağılımı TOPLAM ERKEK KADIN Şoför-Yük Taşıma 4,5% Şoför-Yük Taşıma Dikiş Makinesi Operatörü- 5,6% Kumaş 16,2% Dikiş Makinesi Operatörü-Kumaş 3,7% Prototip İşçisi 4,1% Beden İşçisi (Genel) 6,2% Prototip İşçisi 3,5% Yer Altı Maden İşletmesi Hazırlık Elemanı 3,3% Temizlik Görevlisi 5,4% Beden İşçisi (Genel) 3,4% Beden İşçisi (Genel) 2,7% Paketleme İşçisi (Cam) 4,8% Temizlik Görevlisi 3,1% Temizlik Görevlisi 2,6% Kablo Montaj İşçisi 4,5% Paketleme İşçisi (Cam) Yer Altı Maden İşletmesi Hazırlık Elemanı Satış Temsilcisi / Plasiyer 2,7% İnşaat Sürveyanı 2,4% Sekreter 3,3% 2,7% Satış Temsilcisi / Plasiyer 2,3% Satış Temsilcisi / Plasiyer 2,8% 2,4% Paketleme İşçisi (Cam) 2,2% Büro Memuru (Genel) 2,0% Kablo Montaj İşçisi 2,1% Beden İşçisi (İnşaat) 2,1% İmal İşçisi 1,8% İmal İşçisi 2,0% İmal İşçisi 2,1% Ön Muhasebeci 1,7% İnşaat Sürveyanı 1,9% Diğer Madenciler Ve Taş Ocakçılar 1,5% Bulaşıkçı (Stevard) 1,7% Beden İşçisi (İnşaat) 1,7% Kablo Montaj İşçisi 1,5% Kasiyer 1,6% Diğer Madenciler Ve Taş Ocakçılar 1,2% Pazarlamacı 1,4% Çini İşlemecisi 1,6% Pazarlamacı 1,2% Tuğla İmal İşçisi 1,3% Muhasebeci 1,5% Reyon Görevlisi 1,2% Kaldırım İşçisi 1,2% Beden İşçisi (Temizlik) 1,3% Beden İşçisi (Temizlik) Garson (Servis Elemanı) 1,1% Garson (Servis Elemanı) 1,2% Reyon Görevlisi 1,2% 1,1% Güvenlik Görevlisi 1,2% Büro İşçisi 1,2% Tuğla İmal İşçisi 1,1% Reyon Görevlisi 1,1% Seramik Dekoratörü 1,2% Büro Memuru (Genel) 1,0% Beden İşçisi (Temizlik) 1,1% Hasta ve Yaşlı Bakım Elemanı 0,9% Ön Muhasebeci 1,0% Şoför (Yolcu Taşıma) 1,1% Prototip İşçisi 0,9% Kaynak: İl İPTA Kütahya ilinde toplam çalışanların sayısını incelediğimizde ilk üç meslek sırasıyla; şoför-yük taşıma, dikiş makinesi operatörü-kumaş ve prototip işçisidir. Çalışan erkeklerin %5,6 sı şoföryük taşıma, %4,1 i prototip işçisi ve %3,3 ü de yer altı maden işletmesi hazırlık elemanı mesleğinde çalışmaktadırlar. Çalışan kadınların ise %16,2 si dikiş makinesi operatörlüğü, %6,2 si beden işçisi (genel) ve %5,4 ü temizlik görevlisi mesleğinde çalışmaktadır. 52

62 AÇIK İŞLER Araştırmaya cevap veren işyerleri itibariyle en fazla açık iş imalat sektöründedir. Kütahya ilinde 10 ve üzeri çalışanı olan özel sektör işyerlerinde hem işyeri sayısı hem de çalışanlar itibariyle lokomotif sektör imalattır. Bu husus açık işlerde de kendini göstermekte ve en fazla açık işin olduğu sektör yine imalat sektörüdür. Kütahya da finans ve sigorta faaliyetleri sektörü; gayrimenkul faaliyetleri sektörü; elektrik, gaz, buhar sektörü; su temini kanalizasyon sektörü; kültür, sanat, eğlence sektörü ve bilgi iletişim sektöründe hiç açık iş ilanı bulunmamaktadır. Türkiye de de en fazla açık iş ilanı veren sektör imalat sektörüdür ve açık iş oranı %40,6 dır. Tablo 36. Açık İş Veren İşyerleri Sektörler Toplam İşyeri Sayısı Açık İş Veren İşyeri Sayısı Açık İş Verme Oranı KÜTAHYA Açık İş Verme Oranı TÜRKİYE MADENCİLİK VE TAŞ OCAKÇILIĞI % 19,9% İMALAT % 40,6% ELEKTRİK, GAZ, BUHAR VE İKLİM. ÜR. VE DAĞ % 13,0% SU TEMİNİ; KANALİZASYON, ATIK YÖN.VE İYİLEŞ FAAL % 23,4% İNŞAAT % 17,3% TOPTAN VE PERAKENDE TİCARET % 27,8% ULAŞTIRMA VE DEPOLAMA % 18,1% KONAKLAMA VE YİYECEK HİZMETİ FAALİYETLERİ % 35,8% BİLGİ VE İLETİŞİM 3 0 0% 29,1% FİNANS VE SİGORTA FAALİYETLERİ 6 0 0% 17,2% GAYRİMENKUL FAALİYETLERİ 3 0 0% 21,6% MESLEKİ, BİLİMSEL VE TEKNİK FAALİYETLER % 24,1% İDARİ VE DESTEK HİZMET FAALİYETLERİ % 24,8% EĞİTİM % 21,8% İNSAN SAĞLIĞI VE SOSYAL HİZMET FAALİYETLERİ % 36,9% KÜLTÜR, SANAT, EĞLENCE, DİNLENCE VE SPOR 3 0 0% 19,9% DİĞER HİZMET FAALİYETLERİ % 27,4% Genel Toplam: % 28,70% Kaynak: İl İPTA Kütahya ilinde bulunan işyerlerinin %25 i açık iş ilanı vermiştir. Türkiye de işyerlerinin %28,7 si açık iş ilanı vermiş olup Kütahya ilinden açık iş verme oranı olarak 3,7 puan daha fazladır. Kütahya daki eğitim sektöründeki işyerlerinin %36 sı, konaklama ve yiyecek hizmeti sektörünün %32 si, idari ve destek hizmetlerinin %32 si ve imalat sektörünün %32 si açık iş ilanı vermiştir. Elektrik, gaz, buhar sektörü; su temini, kanalizasyon sektörü; bilgi iletişim sektörü; finans ve sigorta faaliyetleri sektörü; gayrimenkul faaliyetleri sektörü ve kültür, sanat, eğlence sektöründe Kütahya da açık iş ilanı bulunmasa da Türkiye de bu sektörlerde açık iş ilanı vardır. 53

63 MADENCİLİK VE İMALAT ELEKTRİK, GAZ, SU TEMİNİ; İNŞAAT TOPTAN VE ULAŞTIRMA VE KONAKLAMA VE BİLGİ VE İLETİŞİM FİNANS VE GAYRİMENKUL MESLEKİ, İDARİ VE EĞİTİM İNSAN SAĞLIĞI KÜLTÜR, SANAT, DİĞER HİZMET Genel Toplam: Türkiye de ise imalat sektörünün %40,6 sı, insan sağlığı ve sosyal hizmetler sektörünün %36,9 u, konaklama ve yiyecek hizmeti sektörünün %35,8 i ve bilgi ve iletişim sektörünün %29,1 i açık iş ilanı vermiştir. Tablo 37. Açık İşlerin Ekonomik Faaliyetlere Göre Dağılımı Sektör Açık İş Sayısı Açık İş Dağılımı Açık İş Oranı MADENCİLİK VE TAŞ OCAKÇILIĞI 45 4,1% 1,54 İMALAT ,0% 3,93 İNŞAAT ,1% 3,46 TOPTAN VE PERAKENDE TİCARET; MOTORLU KARA TAŞITLARININ VE MOTOSİKLETLERİN ONARIMI ,4% 2,12 ULAŞTIRMA VE DEPOLAMA 20 1,9% 1,74 KONAKLAMA VE YİYECEK HİZMETİ FAALİYETLERİ 91 8,4% 6,56 MESLEKİ, BİLİMSEL VE TEKNİK FAALİYETLER 21 2,0% 6,15 İDARİ VE DESTEK HİZMET FAALİYETLERİ ,3% 4,33 EĞİTİM 36 3,3% 2,83 İNSAN SAĞLIĞI VE SOSYAL HİZMET FAALİYETLERİ 12 1,1% 1,85 DİĞER HİZMET FAALİYETLERİ 4 0,4% 1,29 Genel Toplam: ,0% 3,22 Kaynak: İl İPTA Kütahya ili İşgücü Piyasası Talep Araştırması (30 Mayıs-15 Haziran 2013) sonuçlarına göre açık iş ilanı talebi alınmıştır. Alınan açık iş taleplerinin %44 ü imalat, %12,4 ü toptan ve perakende ticaret ve %11,3 ü de idari destek hizmet faaliyetleri sektöründedir. Alınan açık iş taleplerinin en az olduğu ekonomik faaliyetler; diğer hizmet faaliyetleri, madencilik ve taş ocakçılığı, ulaştırma depolama ve insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleridir. Grafik 39. Açık İş Oranının Türkiye Geneli İle Karşılaştırılması 6,56 7,00 5,37 6,15 5,58 5,63 3,83 4,41 6,00 4,62 5,00 3,93 3,46 2,90 4,05 4,33 3,77 4,06 3,22 4,00 3,36 3,52 2,97 1,74 2,83 3,13 3,00 1,81 2,12 2,06 1,54 2,00 1,30 1,85 1,29 1,00 0,00 KÜTAHYA TÜRKİYE Kaynak: İL İPTA 54

64 Kütahya da açık iş oranı %3,22 iken Türkiye de 4,41 dir. Kütahya da her 100 kişilik kadronun 97 si dolu, 3 ü de doldurulmaya hazırlanıyorken her 100 kişilik kadronun 94 ü dolu, 6 sı doldurulmaya hazırlanıyor. Kütahya ilinde açık iş oranının en fazla olduğu sektörler sırasıyla; konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetleri, mesleki, bilimsel ve teknik hizmetler ve idari destek hizmetleridir. Türkiye de ise açık iş oranının en fazla olduğu sektörler sırasıyla; konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetleri, diğer hizmet faaliyetleri ve imalattır. Elektrik, gaz, buhar sektörü, su temini, kanalizasyon sektörü, bilgi iletişim sektörü, finans sigorta faaliyetleri sektörü ve gayrimenkul faaliyetleri sektöründe Kütahya da açık iş olmamasına karşın Türkiye de bu sektörlerde açık iş talebi alınmıştır. Tablo 38. Meslek Gruplarına Göre Açık İşler Meslek Grup Açık İş Açık İş Dağılımı Açık İş Oranı Yöneticiler 1 0,09% 0,22% Profesyonel Meslek Mensupları 73 6,75% 3,44% Teknisyenler, Teknikerler Ve Yardımcı Profesyonel Meslek Mensupları 85 7,83% 2,27% Büro Hizmetlerinde Çalışan Elemanlar 21 1,97% 1,29% Hizmet Ve Satış Elemanları ,34% 5,09% Nitelikli Tarım, Ormancılık Ve Su Ürünleri Çalışanları 13 1,19% 5,62% Sanatkârlar Ve İlgili İşlerde Çalışanlar ,02% 4,37% Tesis Ve Makine Operatörleri Ve Montajcılar ,17% 2,98% Nitelik Gerektirmeyen Meslekler ,63% 2,22% Genel Toplam: ,00% 3,22% Kaynak: İl İPTA Kütahya ilindeki iş yerlerinden alınan taleplerin %31 i sanatkârlar ve ilgili işlerde çalışanlar, %24,17 si tesis ve makine operatörleri ve montajcılar, %15,34 ü hizmet ve satış elemanları ve %11,63 ü nitelik gerektirmeyen meslek grubundandır. Nitelikli tarım, ormancılık ve su ürünleri meslek grubunda çalışanlarda açık iş oranı %5,62 olmasına karşın, açık iş taleplerinin %1,19 unu oluşturmaktadır. Hizmet ve satış elemanları meslek grubunda çalışanlarda açık iş oranı %5,09 iken açık iş taleplerinin %15,34 ünü oluşturur. 55

65 Yöneticiler Profesyonel Meslek Mensupları Teknisyenler, Teknikerler Ve Büro Hizmetlerinde Çalışan Elemanlar Hizmet Ve Satış Elemanları Nitelikli Tarım, Ormancılık Ve Su Sanatkarlar Ve İlgili İşlerde Çalışanlar Tesis Ve Makine Operatörleri Ve Nitelik Gerektirmeyen Genel Toplam: Grafik 40. Meslek Gruplarına Göre Açık İş Oranlarının Türkiye Geneli İle Karşılaştırılması 5,09% 6,00% 5,62% 5,52% 5,77% 3,86% 3,62% 5,03% 4,41% 4,37% 3,44% 3,38% 3,22% 4,00% 3,01% 2,98% 2,27% 2,64% 2,22% 1,29% 2,00% 0,43% 0,22% 0,00% TÜRKİYE KÜTAHYA Kaynak: İl İPTA Türkiye de genel açık iş oranı %4,41 iken, Kütahya da %3,22 dir. Kütahya da açık iş oranının en fazla olduğu meslek grupları sırasıyla; nitelikli tarım, ormancılık ve su ürünleri meslek grubunda çalışanlar, hizmet satış elemanları ve sanatkârlar ve ilgili işlerde çalışanlardır. Türkiye de tesis makine operatörleri ve montajcılar, sanatkârlar ve ilgili işlerde çalışanlar ve hizmet satış elemanları meslek grubundaki açık iş oranı da diğer meslek grubundakilere göre yüksektir. Türkiye de nitelikli tarım, ormancılık ve su ürünlerinde çalışan meslek grubunda açık iş oranı %2,7 iken, Kütahya da %6, Kütahya da tesis makine operatörleri ve montajcılar meslek grubunda açık iş oranı %2,98 iken, Türkiye de %5,77 dir. 56

66 Tablo 39. Mesleklere Göre Açık İş Dağılımı KÜTAHYA Açık İş Dağılımı TÜRKİYE Açık İş Dağılımı Dikiş Makinesi Operatörü-Kumaş 8,1% Makineci (Dikiş) 7,9% Paketleme İşçisi (Cam) 5,7% Beden İşçisi (Genel) 3,3% Garson (Servis Elemanı) 3,9% Güvenlik Görevlisi 3,2% Çini İşlemecisi 2,9% Garson (Servis Elemanı) 2,4% Satış Temsilcisi / Plasiyer 2,3% Temizlik Görevlisi 2,2% Yer Altı Maden İşletmesi Hazırlık Elemanı 2,2% Ortacı 1,7% Beden İşçisi (Genel) 2,1% Gaz Altı Kaynakçısı 1,7% Güvenlik Görevlisi 2,1% Satış Danışmanı 1,6% Çömlek Ve Porselen Şekillendirme İşçisi 2,0% Pazarlamacı 1,4% Sır İşçisi 2,0% Çağrı Merkezi Görevlisi 1,3% Mermer Ebatlandırma İşçisi 2,0% Komi (Garson Yardımcısı) 1,1% Mobilya Döşeme İşçisi 2,0% Şoför-Yük Taşıma 1,1% Şoför-Yük Taşıma Kaynakçı (Oksijen Ve 2,0% Elektrik) 1,0% Elektrikçi (Genel) 1,7% Ütücü 1,0% Kalite Kontrolörü-Kumaş 1,5% Depo Hamalı 0,9% Diğer Bıçkıcılar, Kontrplak İmalatçıları Ve İlgili Ağaç CNC Torna Tezgahı İşlem İşçileri 1,5% Operatörü 0,9% Porselen Ve Seramik Eşyası İmal İşçisi Overlok Makinesi 1,2% Operatörü 0,9% Pazarlamacı 1,2% Beden İşçisi (İnşaat) 0,8% Aşçı 1,1% Ön Muhasebeci 0,8% Kalite Kontrolcü 1,0% Muhasebeci 0,7% Kaynak: İl İPTA Kütahya da işyerlerinden alınan taleplerin %8,1 ini dikiş makinesi operatörü-kumaş, %5,7 sini paketleme işçisi-cam ve %3,9 unu da garson (servis elemanı) mesleği oluşturur. Türkiye de en fazla talep alınan meslekler sırasıyla; makineci (dikiş), beden işçisi (genel) ve güvenlik görevlisidir. Açık iş dağılımının en yüksek olduğu ilk 20 meslek arasında bulunan garson, beden işçisi (genel), güvenlik görevlisi ve pazarlamacı Kütahya ve Türkiye de ortak olan mesleklerdendir. 57

67 Bilgisayar Fiziki Hesap İletişim ve İfade Yeterli Bilgi Sorun Çözme Proje Satış Pazarlama Takım Çalışması Yabancı Dil Grafik 41. Açık İşlerin Talep Edilen Eğitim Durumlarına Göre Dağılımı 38,6% 12,9% 21,0% 11,8% 9,9% Lise Altı Genel Lise Meslek Lisesi Myo Lisans Farketmez Kaynak: İl İPTA İşverenler açık iş taleplerinin %38,6 sında mezuniyet durumu aramamaktadır. Talep edilen açık işlerin %21 inde lise altı, %12,9 unda lisans, %11,8 inde genel lise, %9,9 unda meslek lisesi, %5,8 inde meslek yüksek okulu mezunu eleman aranmaktadır. 5,8% Grafik 42. Açık İşlerde Talep Edilen Beceriler 80,0% 72% 70,0% 60,0% 49% 50,0% 40,0% 25% 29% 30,0% 20,0% 14,0% 10,0% 0,0% 19% 10% 11% 39% 2% Kaynak: İl İPTA 2013 Kütahya İPTA sonuçlarına göre; açık işlerde talep edilen becerilerde işverenlerin iş arayanlarda aradığı en önemli özellik yeterli bilgi ve beceriye sahip olmasıdır. Sonra fiziki ve bedensel yeterlilik, takım çalışması ve iletişim ve ifade yetenekleri gelmektedir. Grafik 43.Açık İşlerin Aranma Kanallarının Türkiye Geneli İle Karşılaştırılması 80% 60% 58% 62% 59% 40% 20% 39% 35% 19% 15% 27% 1% 7% KÜTAHYA TÜRKİYE 0% İŞKUR Aracılığıyla Gazete Akraba-Eş Dost İnternet Siteleri Özel İstihdam Büroları Kaynak: İl İPTA 58

68 Türkiye (%59) ve Kütahya da (%62) açık işler en fazla akraba-eş dost kanalıyla karşılanmaya çalışılmaktadır. Türkiye de %58, Kütahya da %39 oranında İŞKUR aracılığıyla eleman aranmaktadır. Sonra sırasıyla; gazete, internet ve özel istihdam büroları gelmektedir. TEMİNİNDE GÜÇLÜK ÇEKİLEN MESLEKLER Temininde güçlük çekilen meslekler işverenlerin açık işlerini istedikleri meslek ve/veya becerilere sahip çalışanlarla dolduramamaları veya zorluk çekerek doldurmaları durumunu ifade eder. Talep araştırması kapsamında işverenlere 2013 yılı içerisinde bu durumda oldukları meslekler sorulmuştur. Araştırmaya cevap veren işyerleri içinde en yüksek oranda eleman temininde güçlük çekilen sektör Türkiye sonucunda da olduğu gibi imalattır. Tablo 40. Temininde Güçlük Bildiren İşyerleri Sektör Toplam İşyeri Sayısı Teminde Güçlük Bildiren İşyeri Sayısı Temininde Güçlük Dağılımı MADENCİLİK VE TAŞ OCAKÇILIĞI ,0% İMALAT ,8% İNŞAAT ,3% TOPTAN VE PERAKENDE TİCARET ,1% ULAŞTIRMA VE DEPOLAMA ,0% KONAKLAMA VE YİYECEK HİZMETİ FAALİYETLERİ ,1% BİLGİ VE İLETİŞİM ,6% MESLEKİ, BİLİMSEL VE TEKNİK FAALİYETLER ,3% İDARİ VE DESTEK HİZMET FAALİYETLERİ ,0% EĞİTİM ,4% İNSAN SAĞLIĞI VE SOSYAL HİZMET FAALİYETLERİ ,5% KÜLTÜR, SANAT, EĞLENCE, DİNLENCE VE SPOR ,3% DİĞER HİZMET FAALİYETLERİ ,9% Genel Toplam: ,8% Kaynak: İl İPTA Kütahya daki işyerlerinin %35,8 i eleman temininde güçlük çekmektedir. Kütahya da bilgi ve iletişim sektöründeki işyerlerinin %66,6 sı, imalat sektörünün %44,8 i ve eğitim sektörünün %44,4 ü eleman temininde güçlük çekmektedir. Ulaştırma ve depolama sektöründeki işyerlerinin %20 si eleman temininde güçlük çekmektedir. Tablo 41. Temininde Güçlük Çekilen Mesleklerin Sektörel Dağılımı 59

69 Sektör Toplam Temininde Güçlük Çekilen Kütahya Türkiye Kişi Sayısı MADENCİLİK VE TAŞ OCAKÇILIĞI 30 2,2% 0,8% İMALAT ,3% 39,4% ELEKTRİK, GAZ, BUHAR VE İKLİMLENDİRME ÜRETİM VE DAĞ. 0 0,0% 0,1% SU TEMİNİ; KANALİZAS. ATIK YÖN. VE İYİLEŞ. FAAL. 0 0,0% 0,2% İNŞAAT ,6% 13,4% TOPTAN VE PERAKENDE TİCARET ,7% 18,1% ULAŞTIRMA VE DEPOLAMA 20 1,5% 3,8% KONAKLAMA VE YİYECEK HİZMETİ FAALİYETLERİ 126 9,1% 6,5% BİLGİ VE İLETİŞİM 2 0,1% 0,8% FİNANS VE SİGORTA FAALİYETLERİ 0 0,0% 0,7% GAYRİMENKUL FAALİYETLERİ 0 0,0% 0,6% MESLEKİ, BİLİMSEL VE TEKNİK FAALİYETLER 31 2,3% 3,1% İDARİ VE DESTEK HİZMET FAALİYETLERİ 45 3,3% 5,8% EĞİTİM 42 3,1% 1,7% İNSAN SAĞLIĞI VE SOSYAL HİZMET FAALİYETLERİ 24 1,7% 2,9% KÜLTÜR, SANAT, EĞLENCE, DİNLENCE VE SPOR 2 0,1% 0,2% DİĞER HİZMET FAALİYETLERİ 14 1,0% 1,8% Genel Toplam: ,0% 100,0% Kaynak: İl İPTA Kütahya da eleman temininde güçlük çekilen kişi sayısı çıkmıştır. Kütahya da elektrik, gaz, buhar sektörü, su temini, kanalizasyon sektörü, finans ve sigorta faaliyetleri sektörü ve gayrimenkul faaliyetleri sektöründe eleman temininde güçlük çekilmemektedir. Kütahya da eleman temininde güçlük çekilen sektörler %44,3 ile imalat, %19,7 ile toptan perakende ve ticaret, %11,6 ile inşaat, %9,1 ile konaklama ve yiyecek hizmetleri ve %3,3 ile idari ve destek hizmetleri faaliyetleridir. Türkiye de eleman temininde güçlük çekilen sektörlerin dağılımı Kütahya ile paralellik göstermektedir. Tablo 42. Temininde Güçlük Çekilen Meslekler Meslek Grup Toplam Temininde Güçlük Çekilen Kişi Sayısı Temininde Güçlük Dağılımı Açık İş Dağılımı Yöneticiler 2 0,20% 0,20% Profesyonel Meslek Mensupları 88 6,40% 3,60% Teknisyenler, Teknikerler Ve Yardımcı Profesyonel Meslek Mensupları 119 8,70% 2,30% Büro Hizmetlerinde Çalışan Elemanlar 25 1,80% 1,30% Hizmet Ve Satış Elemanları ,80% 5,40% Nitelikli Tarım, Ormancılık Ve Su Ürünleri Çalışanları 16 1,20% 6,00% Sanatkârlar Ve İlgili İşlerde Çalışanlar ,60% 4,60% Tesis Ve Makine Operatörleri Ve Montajcılar ,00% 3,10% Nitelik Gerektirmeyen Meslekler 101 7,40% 2,30% Genel Toplam: % 3,30% Kaynak: İl İPTA 60

70 Yöneticiler Profesyonel Meslek Mensupları Teknisyenler, Teknikerler Ve Yardımcı Büro Hizmetlerinde Çalışan Elemanlar Hizmet Ve Satış Elemanları Nitelikli Tarım, Ormancılık Ve Su Ürünleri Çalışanları Sanatkarlar Ve İlgili İşlerde Çalışanlar Tesis Ve Makine Operatörleri Ve Montajcılar Nitelik Gerektirmeyen Meslekler Temininde güçlük çekilen kişi sayısının %37,6 sı sanatkârlar ve ilgili işlerde çalışanlar, %22 si tesis ve makine operatörleri ve %14,8 i hizmet ve satış elemanları meslek grubundandır. Eleman temininde en az güçlük çeken meslek grubu yöneticilerdir. Açık işlerin %6 sını nitelikli tarım, ormancılık meslek grubu, %5,4 ünü hizmet ve satış elemanları meslek grubu ve %4,6 sını da sanatkârlar ve ilgili işlerde çalışanlar meslek grubu oluşturur. Yöneticiler meslek grubunun açık iş dağılımı da en düşüktür. Grafik 44.Temininde Güçlük Çekilen Meslek Gruplarının Türkiye İle Karşılaştırılması 40,0% 35,0% 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% 14,8% 9,9% 9,1% 13,4% 8,7% 6,4% 0,2% 0,3% 1,8% 3,7% 1,2% 0,4% 37,6% 29,8% 24,2% 22,0% 9,3% 7,4% KÜTAHYA TÜRKİYE Kaynak: İl İPTA Türkiye de eleman temininde güçlük çekilen kişilerin %29,8 i sanatkârlar ve ilgili işlerde çalışanlar, %24,2 si tesis ve makine operatörleri ve %13,4 ü hizmet ve satış elemanları meslek grubundandır. Temininde güçlük dağılımı gösteren bu ilk üç meslek grubunun sıralaması Kütahya ile paralellik göstermektedir. Yöneticiler meslek grubunun eleman temininde güçlük dağılımı en düşüktür. 61

71 Tablo 43. Mesleklere Göre Temininde Güçlük Dağılımı KÜTAHYA ORAN TÜRKİYE ORAN Dikiş Makinesi Operatörü-Kumaş 8,8% Makineci (Dikiş) 8,8% Mobilya Montaj İşçisi 3,8% Güvenlik Görevlisi 3,8% Garson (Servis Elemanı) 3,7% Garson (Servis Elemanı) 3,7% Şoför-Yük Taşıma 2,8% Beden İşçisi (Genel) 2,8% Çini İşlemecisi 2,4% Gaz Altı Kaynakçısı 2,4% Fırıncı Ustası-Unlu Mamuller 2,4% Satış Danışmanı 2,4% Kalite Kontrolörü-Kumaş 2,4% Ortacı 2,4% Satış Temsilcisi / Plasiyer 2,1% Temizlik Görevlisi 2,1% Mermer Ebatlandırma İşçisi 1,7% Pazarlamacı 1,7% Ütücü (El İle) 1,7% Kaynakçı (Oksijen Ve Elektrik) 1,7% Güvenlik Görevlisi 1,6% Aşçı 1,6% Tekstil Terbiye İşçisi 1,6% Çağrı Merkezi Görevlisi 1,6% Mobilya Döşeme İşçisi 1,6% Şoför-Yük Taşıma 1,6% Elektrikçi (Genel) 1,5% Sıvacı 1,5% Aşçı 1,4% CNC Torna Tezgahı Operatörü 1,4% Kaynakçı (Oksijen Ve Elektrik) 1,3% Beden İşçisi (İnşaat) 1,3% Kasiyer 1,3% Ütücü 1,3% Ön Muhasebeci 1,3% Hemşire 1,3% Depo Hamalı 1,2% Muhasebeci 1,2% Pazarlamacı 1,2% Komi (Garson Yardımcısı) 1,2% Kaynak: İl İPTA Türkiye de temininde en fazla güçlük çekilen meslekler; makineci (dikiş), güvenlik görevlisi ve garson (servis elemanı), beden işçisi (genel) ve gaz altı kaynakçısıdır. Kütahya da ise temininde en fazla güçlük çekilen meslekler; dikiş makinesi operatörü-kumaş, mobilya montaj işçisi ve garson (servis elemanı), şoför(yük taşıma) ve çini işlemecisidir. Temininde güçlük dağılımı gösteren ilk 20 meslekte Kütahya ve Türkiye için garson, şoföryük taşıma, güvenlik görevlisi, aşçı, kaynakçı (oksijen ve elektrik) ve pazarlamacı meslekleri ortaktır. 62

72 Bu Meslekte Eleman Yok Beceriye/niteliğe sahip eleman yok İş tecrübesine sahip eleman yok Çalışma ortam ve koşullarnın beğenilmemesi Önerilen ücretin az bulunması Grafik 45.Temininde Güçlük Çekilme Nedenleri 80% 60% 43% 48% 70% 59% 52% 53% KÜTAHYA TÜRKİYE 40% 20% 11% 20% 19% 6% 0% Kaynak: İl İPTA İşgücü piyasasında temininde güçlük çekilen mesleklerin neden temininde güçlük çekildiği bilgisi oldukça önemlidir. Temininde güçlük çekilme nedenlerine bakıldığında ilk sırayı %70 ile niteliğe/beceriye sahip eleman bulunamaması, ikinci sırayı %52 ile iş tecrübesine sahip eleman olmaması, üçüncü sırayı %43 ile bu meslekte eleman olmaması almaktadır. Bu üç nedeni ise %11 ile çalışma ortam ve koşullarının beğenilmemesi ve %6 ile önerilen ücretin az bulunması izlemektedir. Türkiye de de bu sıralama aynıdır. Eleman temininde güçlük çekilme nedenlerinin %59 u niteliğe/beceriye sahip eleman olmaması, %53 ü iş tecrübesine sahip eleman olmaması, %48 i bu meslekte eleman olmaması, %20 si çalışma ortam ve koşullarının beğenilmemesi ve %19 u da önerilen ücretin az bulunması olarak ifade edilmiştir. GELECEK DÖNEM İSTİHDAM EĞİLİMLERİ İPTA çalışmasının kapsamındaki işverenlerin işyerlerindeki istihdamı gelecek dönemlerde ne kadar artırmayı ya da azaltmayı planladıklarına ilişkin tahminleri derlenmiştir. Bu kapsamda işverenlerin 2013 sonunu ve 2014 ortasını öngörerek iki ayrı başlıkta istihdam artış ve azalışlarına ilişkin tahminleri istenmiştir. 63

73 Tablo 44. Sektörlere Göre Net İstihdam Beklentisi Sektör 31.Ara 30.Haz 31 Ara 30 (NİDO) Haz(NİDO) MADENCİLİK VE TAŞ OCAKÇILIĞI ,6% -0,2% İMALAT ,8% 3,4% İNŞAAT ,8% 2,8% TOPTAN VE PERAKENDE TİCARET ,5% 3,2% ULAŞTIRMA VE DEPOLAMA ,5% 1,5% KONAKLAMA VE YİYECEK HİZMETİ FAALİYETLERİ ,0% 2,7% MESLEKİ, BİLİMSEL VE TEKNİK FAALİYETLER ,9% 5,6% İDARİ VE DESTEK HİZMET FAALİYETLERİ ,7% 0,7% EĞİTİM ,0% -2,0% İNSAN SAĞLIĞI VE SOSYAL HİZMET FAALİYETLERİ 4 4 0,6% 0,6% DİĞER HİZMET FAALİYETLERİ 7 4 2,3% 1,3% Genel Toplam: ,3% 2,3% Kaynak: İl İPTA 2013 Kütahya İPTA sonuçlarına göre genel toplamda net istihdam değişim oranı 31 Aralık 2013 ve 30 Haziran 2014 de %2,3 olarak öngörülmektedir. 31 Aralık 2013 deki en yüksek NİDO %5,9 ile mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler sektöründedir. Sonra %5 ile konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyeti ve %3,8 ile imalat sektörü takip etmektedir. 31 Aralık 2013 de NİDO nda azalış gösteren sektör bulunmamaktadır. 30 Haziran 2014 deki en yüksek NİDO %5,6 ile mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler sektöründedir. Sonra %3,4 ile imalat ve %3,2 ile toptan perakende ticaret sektörü gelmektedir. Madencilik ve taş ocakçılığı ve eğitim sektöründe 30 Haziran 2014 de azalış olacağı öngörülmektedir. Tablo 45. Meslek Gruplarına Göre Net İstihdam Beklentisi Meslek Grupları 31.Ara 30.Haz 31 Aralık 30 Haziran NİDO NİDO Yöneticiler 3 0 0,70% 0,00% Profesyonel Meslek Mensupları ,60% -0,50% Teknisyenler, Teknikerler Ve Yardımcı Profesyonel Meslek ,20% 1,30% Büro Hizmetlerinde Çalışan Elemanlar 4 5 0,30% 0,30% Hizmet Ve Satış Elemanları ,90% 2,20% Nitelikli Tarım, Ormancılık Ve Su Ürünleri Çalışanları ,80% 1,00% Sanatkârlar Ve İlgili İşlerde Çalışanlar ,00% 3,30% Tesis Ve Makine Operatörleri Ve Montajcılar ,70% 3,10% Nitelik Gerektirmeyen Meslekler ,50% 2,50% Genel Toplam: ,30% 2,30% Kaynak: İl İPTA 31 Aralık 2013 de net istihdam değişim oranının en yüksek olduğu meslek grubu nitelikli tarım, ormancılık ve su ürünleri çalışanlarıdır. Sonra %4 lük oranla sanatkârlar ve ilgili işlerde çalışanlar gelmektedir. Nitelik gerektirmeyen mesleklerde NİDO nda azalış öngörülmektedir. 30 Haziran 2014 de net istihdam değişim oranının en yüksek olduğu meslek grubu sanatkârlar ve ilgili işlerde çalışanlardır. Sonra %3,1 lik oranla tesis ve makine operatörleri ve montajcılar gelmektedir. Profesyonel meslek mensuplarında NİDO nda azalış öngörülmektedir. 64

74 İstihdamda Artışı Beklenen Meslekler Tablo 46. En Fazla istihdam Artışı Beklenen İlk 20 Meslek 31.Ara Dikiş Makinesi Operatörü-Kumaş Beden İşçisi (Genel) Mobilya Döşeme Ustası İnşaat Ustası Proses İşçisi Garson (Servis Elemanı) Seyahat Servis Elemanı (Host/hostes/otobüs-Tren) Diğer Hayvan Yetiştirme İşçileri Akü İmal İşçisi Mobilya Montaj İşçisi İmal İşçisi Şoför-Yük Taşıma Maden Paketleme İşçisi (Kalsit) Seramik İşçisi Güvenlik Görevlisi Beden İşçisi (İnşaat) Mermer Ebatlandırma İşçisi Yer Altı Maden İşletmesi Hazırlık Elemanı Geri Dönüşüm Çalışanı Kaynakçı (Oksijen Ve Elektrik) Kaynak: İl İPTA 30.Haz Dikiş Makinesi Operatörü-Kumaş Beden İşçisi (Genel) Mobilya Döşeme İşçisi İmal İşçisi İnşaat Ustası Beden İşçisi (İnşaat) Temizlik Görevlisi Sucuk Paketleme Makinesi Operatörü Satış Temsilcisi / Plasiyer Garson (Servis Elemanı) Şoför-Yük Taşıma Süthane/ Mandıra İşçisi Ekmek Ustası Ambalajcı (El İle) Kasap Çöp Tasnif Ediciler Trim Presi Makinesi Operatörü Dokumacı (El Tezgâhı) Şoför (Yolcu Taşıma) Argon Kaynakçısı (Tığ Kaynakçısı) 31 Aralık 2013 ve 30 Haziran 2014 de en fazla istihdam artışı beklenen ilk 20 meslek arasında dikiş makinesi operatörü-kumaş, beden İşçisi (genel), inşaat ustası, garson (servis elemanı), imal işçisi, şoför-yük taşıma ve beden İşçisi (inşaat) yer almaktadır. 65

75 İstihdam Azalışı Beklenen Meslekler Tablo 47. En Fazla İstihdam Azalışı Beklenen İlk 20 Meslek 31.Ara 30.Haz Beden İşçisi (İnşaat) İlköğretim Matematik Öğretmeni Fason Takip Elemanı (Tekstil) Seramik Dekoratörü Soğuk Demirci Yapı Yalıtımcısı Ambalajcı (El İle) Komi (Garson Yardımcısı) Süthane/ Mandıra İşçisi Kimya Öğretmeni-Ortaöğretim Taşıt Yükleme İşçisi-Demiryolu Ve Karayolu Araçları Türk Dili Ve Edebiyat Öğretmeni-Ortaöğretim İnşaat Kalıpçısı (Ahşap) İnşaat Elemanları Kalıpçısı (Makineyle) Doğalgaz Tesisat Teknisyeni Bekçi Betonarme Demircisi İngilizce Öğretmeni Harita Mühendisi Biyoloji Öğretmeni-Ortaöğretim Süt Toplama İşçisi Tarih Öğretmeni-Ortaöğretim Orman İşçisi Fizik Öğretmeni-Ortaöğretim Depo Sorumlusu Demirci (Makine İle) Kaynak Operatörü Diğer Alet Yapıcıları, Metal Modelciler Ve Metal Markacıları Konfeksiyon İşçisi Diğer Motorlu Araç Tamirci Makinistleri Meyve Ve Sebze İşleme Teknikeri Fizyoterapist Peynir İmal İşçisi Diğer Özel Eğitim Öğretmenleri Depo Hamalı Fen Bilgisi Öğretmeni-İlköğretim Büro İşçisi Büro Memuru (Genel) İnşaat Bekçisi Felsefe Grubu Öğretmeni-Ortaöğretim Kaynak: İl İPTA 31 Aralık 2013 ve 30 Haziran 2014 de en fazla istihdam azalışı beklenen ilk 20 meslek arasında ortak meslekler bulunmaktadır. 31 Aralık 2013 de en fazla istihdam azalışı beklenen meslekler; beden işçisi (inşaat), fason takip elemanı (tekstil) ve soğuk demircidir. 31 Aralık 2013 de en fazla istihdam artışı ve azalışı beklenen ilk 20 meslekte beden işçisi (inşaat) yer almaktadır. 30 Haziran 2014 de en fazla istihdam azalışı beklenen meslekler; ilköğretim matematik öğretmeni, seramik dekoratörü ve yapı yalıtımcısıdır. 30 Haziran 2014 de en fazla istihdam artışı ve azalışı beklenen ilk 20 meslekte ortak meslek bulunmamaktadır. 66

76 SONUÇ Kütahya ili İşgücü Piyasası Araştırması Raporunun temel amacı; arz göstergeleri ve veri setleri ile talep göstergeleri ve veri setleri arasındaki ilişki ve bağlantıları tespit edip analize tabi tutarak il düzeyinde aktif istihdam politikalarının oluşturulmasına katkı sağlamaktır. Aktif istihdam politikaları yoluyla işsizliğin azaltılıp istihdamın artırılması, işgücü piyasasında arz ve talep arasında mevcut dengesizliklerin ortadan kaldırılması ile yakından ilişkilidir. İşgücü Piyasası Araştırması Raporu ile özellikle işgücü talebine ilişkin elde edilen bulgular ve işgücü arzının yapısına ilişkin veriler ışığında işgücü piyasasındaki dengesizliklerin giderilmesine yönelik öneri ve değerlendirmelere ulaşılırken, il düzeyinde aktif işgücü politikaları için en temel veriler de sağlanmış olmaktadır. Ancak İşgücü Piyasası Araştırması Raporu çerçevesinde gerek arz bileşenlerine ilişkin gerekse talep bileşenlerine ilişkin temin edilen, kullanılan ve derlenen verilerle ilgili bazı kısıtlar bulunmaktadır. İlin işgücü piyasası analizi yapılırken arz yapısı ve arzı etkileyen değişkenler konusunda eldeki mevcut verilerin kullanımı yoluna gidilmiştir. Bu noktadaki sıkıntı özellikle işgücü piyasasına arz yönünden bakarken kullanılabilecek verilerin çoğunluğunun Kütahya ili özelinde değil, Kütahya, Manisa, Afyonkarahisar ve Uşak illerini kapsayan TR33 bölgesi genelinde mevcut olmasından kaynaklanmaktadır. TR33 Bölgesi içinde; Kütahya, Manisa, Afyonkarahisar ve Uşak illeri sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyesi, demografik yapısı ve coğrafi konumu bakımından birbirine benzer özellikler taşımakla birlikte, derlenen verilerin bölge bazında olması, ilin gerçek durumunun değerlendirilmesine tam olarak imkân sağlamamaktadır. İşgücü arz analizlerinde kullanılan veri setlerinden nüfus ve eğitim göstergelerini iller itibariyle ve yıllık bazda bulmak mümkünken ekonomik yapı ve işgücü piyasasının tümünü iller bazında elde etmek mümkün değildir. Arka plan veri setlerinin diğer bir problemi de verilerin güncel olmaması ve daha önce üretilen bazı veri setlerinin de artık üretilememesidir. Arz tarafına yönelik önemli bölümü 2012 yılına ait olup bir kısmı ise 2012 yılı öncesi tarihlere dayanmaktadır. İşgücü piyasasının talep tarafında, verilerin derlenmesi amacıyla referans dönemi içerisinde, tamamen bu amaca yönelik bir talep araştırması düzenlenmiş olmasına karşılık, bu araştırmada verilerin temin edilmesinde ve temin edilen verilerin değerlendirilmesinde bazı sıkıntılarla karşılaşılmıştır. Her ne kadar talep araştırması öngörülen zaman dilimi içerisinde tamamlanmış olsa da, en önemli sıkıntı, saha çalışması yoluyla verilerin toplanması aşamasında araştırmanın temelini oluşturan ve Türkiye İstatistik Kurumu ndan (TÜİK) çekilen firma listelerinden kaynaklanmıştır. Söz konusu listelerde yer alan firmaların unvan ve adreslerinin güncel olmamasının yanında hiçbir şekilde ulaşılamayan firmalar sebebiyle, talep araştırmasında kullanılan formların yaklaşık %10,8 lik kısmı cevapsızlık formu olarak veri tabanına işlenmiştir. Böylece temin edilmesi planlanan verilerin bir kısmına ulaşmak mümkün olamamıştır. Gerçekleştirilen talep araştırması neticesinde elde edilen verilerin sağlıklı olma düzeyi, bu aşamadan sonra gerçekleştirilen değerlendirme ve analiz çalışmalarına direkt olarak etkide bulunmaktadır. Talep veri setlerinin oluşturulması konusunda karşılaşılan sıkıntılardan biri de; yapılan saha çalışmaları esnasında, bir kısmı çalışmaya katılan kurum personelinden kaynaklı, bir kısmı da işveren kaynaklı sebeplerle, sorulan sorulara tam olarak sağlıklı yanıtlar alınamamış olmasıdır. İşgücü piyasasının genel sorunlarından biri kayıt dışı çalışmadır. Kayıt dışı çalışma Türkiye genelinde bir sorun olarak karşımıza çıkmakta olup TR33 Bölgesi için kayıt dışılık oranları Türkiye ortalamasının da üstünde seyretmektedir. Kayıt dışı çalışma ve çalışma olgusu toplumun tüm kesimleri tarafından bilinen bir olgu olmakla beraber, işverenler kamu 67

77 kurum/kuruluşları ile yaptıkları ortak çalışmalarda kayıt dışı çalıştırdıkları personellere ilişkin bilgileri paylaşmama yönünde bir yaklaşım sergiledikleri söylenebilir. Bu değerlendirme ışığında, işgücü piyasası talep araştırması kapsamında yapılan saha çalışması esnasında ulaşılan işverenlerin de sadece kayıtlı çalışanlarına ilişkin veri ve bilgileri paylaştığı düşünülmektedir. Kalkınma Bakanlığı, en son 2003 yılında yayımlanan İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması nı (SEGE) 2011 yılında güncel verilere göre yeniden düzenlemiştir. SEGE-2003 e göre 40. sırada bulunan Kütahya ili SEGE-2011 e göre 2 sıra ilerleyerek 38. sıraya yükselmiştir. Kütahya ilinin içinde yer aldığı TR33 bölgesinin 2008 yılı Gayri Safi Katma Değerinin ana sektörler bazında dağılımına bakıldığında; Hizmetler Sektörü %47,9 ile ilk sırada yer alırken, bu sektörü sırasıyla %32,3 ile Sanayi Sektörü ve %19,8 Tarım Sektörü izlemektedir yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre Kütahya ilinde çalışma yaşı (15-64) nüfusu kişidir. Bu grubun toplam nüfus içindeki oranı %70,2 dir. Kütahya ili 15 ve üzeri nüfusun eğitim düzeyi grafiğine bakıldığında lise altı eğitimliler; lise ve dengi okul mezunu, yüksekokul veya fakülte mezunlarının sayısına göre bir hayli yüksektir. Çalışabilir yaştaki nüfusun eğitim düzeyi arasında önemli bir ilişki bulunmaktadır. Çalışabilir yaştaki nüfusun eğitim düzeyinin düşük olması bir yandan işgücü piyasasına dâhil olmayı zorlaştırdığı gibi, diğer yandan da işgücü piyasasına girenlerin oldukça düşük ücretlere razı olması ve kayıt dışı istihdam gibi sıkıntıları beraberinde getirmektedir. TR33 Kütahya, Afyonkarahisar, Manisa ve Uşak Bölgesinde gerek erkek gerekse kadınlarda istihdam oranının en yüksek olduğu eğitim düzeyi yükseköğretim düzeyidir. Lise altı ile lise ve dengi meslek okulu eğitim düzeyleri erkeklerin istihdam oranları, kadınların istihdam oranlarının iki katından fazladır. Yükseköğretim eğitim düzeyinde ise kadınların erkeklere oransal olarak biraz daha yaklaştığı göze çarpmaktadır. Bu durumda, eğitim seviyesi yükseldikçe kadınların işgücü piyasasına dahil olmalarının daha kolay gerçekleşebildiğini söyleyebiliriz. Bu veriler ışığında kadınların işgücüne katılımlarının ve istihdam olanaklarının artması, işsizlik oranlarının ise azalması amacıyla kadınlar için özel önlemler alınması gerekmektedir. Bu önlemler il düzeyinde belirlenecek istihdam politikalarının yanında kurumumuzda düzenlenecek eğitim ve programları da kapsamalıdır. Sonuç itibariyle; düzenlenecek olan işgücü yetiştirme faaliyetlerinin öncelik hedef kitlesi kadınlar olmalıdır. İşgücü Piyasası Analizinin en temel göstergesi açık iş oranıdır. İşgücü Piyasası Analizi Talep Araştırması kapsamında açık iş; araştırmanın saha uygulaması sürecinde ziyaret edilen işyerlerinde işverenlerin fiilen ihtiyaç duydukları meslekleri ifade etmektedir. Açık iş; dolu olmayan veya yakında boşalacak olan pozisyonları tanımlar. İşverenler, bu pozisyonları ya hemen ya da yakın bir gelecekte doldurmayı planlamaktadır. Açık iş oranı; toplam açık iş sayısı ile mevcut istihdamın birlikte değerlendirilmesi sonucunda ulaşılan bir orandır. Bu noktadan hareketle en fazla açık iş bulunan sektör ile açık iş oranı en yüksek sektör farklı olabilmektedir. Kütahya ili için açık iş oranı en yüksek sektör Konaklama ve Yiyecek Faaliyetleri olup bu sektörü Mesleki, Bilimsel ve Teknik Hizmet Faaliyetleri ve İdari Destek Hizmet Faaliyetleri izlemektedir. Bu sektörler en fazla istihdama sahip sektör olmamasına karşılık açık iş oranlarının yüksekliği bu sektörlerdeki gelişimin bir göstergesi olarak değerlendirilebileceği gibi çeşitli gerçeklerle personel sirkülasyonunun bu sektörde fazla olmasının da bir sonucu olabilir. Açık iş oranına ilişkin bu değerlendirmeler şu aşamada varsayımdan öteye geçememektedir. 68

78 Yapılan araştırma sonucunda, işgücü talebi açısından imalat sektörü ve toptan perakende ticaret sektörünün önde gelmektedir. Bu yüzden en fazla açık iş talep edilen mesleklerle temininde güçlük çekilen mesleklerin bu sektörlerde olduğu görülmektedir. Kütahya ili için meslek bazında açık iş talep edilen meslek sıralamasında ilk sırada dikiş makinesi operatörükumaş mesleği gelmektedir. Bu mesleği sırasıyla; paketleme işçisi(cam), garson (servis elemanı), çini işlemecisi, satış temsilcisi/plasiyer, yer altı maden işletmesi hazırlık elemanı, beden işçisi (genel), güvenlik görevlisi, çömlek ve porselen şekillendirme işçisi, sır işçisi ve mermer ebatlandırma işçisi mesleği takip etmektedir. Bu sonuçlara bağlı olarak, düzenlenmesi planlanan işgücü yetiştirme faaliyetlerinin bahsi geçen sektörlerdeki ve mesleklerdeki eleman ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olarak düzenlenmesi fayda sağlayacaktır. Kütahya ili açık işlerin %38,6 lık kısmı için herhangi bir eğitim düzeyi işverenler tarafından talep edilmemektedir. Açık işlerin %21 lik kısmı da lise altı eğitim düzeyinde talep edilirken, %12,9 unda da lisans eğitim düzeyi talep edilmiştir. İşverenlerin bu yaklaşımlarında, talep ettikleri elemanlarda eğitim düzeyinden ziyade fiziki ve bedensel yeterlilik ile mesleğe ilişkin yeterli bilgi gibi özellikleri aramaları etken olmaktadır. Bu durum, mesleklerin temininde güçlük çekilme nedenlerinden olarak da kendini göstermektedir. Kütahya ilinde işverenler eleman temininde güçlük çekilme nedeni olarak ilk sırada gerekli mesleki beceri/niteliğe sahip eleman bulunamamasını belirtirken ikinci sırada yeterli iş tecrübesine sahip eleman bulunamaması gelmektedir. Kütahya ili için temininde güçlük çekilen mesleklerin başında dikiş makinesi operatörü-kumaş mesleği gelmektedir. Bu mesleği sırasıyla; mobilya montaj işçisi, garson(servis elemanı), şoför-yük taşıma, çini işlemeciliği, fırıncı ustası-unlu mamuller, kalite kontrol-kumaş, satış temsilcisi/plasiyer, mermer ebatlandırma işçisi, ütücü (el ile) ve güvenlik görevlisi takip etmektedir. İşgücü yetiştirme faaliyetleri planlanırken çalışma sonucunda temininde güçlük çekilen mesleklere ilişkin elde edilen verilerin değerlendirilmesi ve rapor sonuçlarının göz önünde bulundurulması işgücü arzları ile işgücü taleplerinin eşleştirilmeleri açısından olumlu sonuçlar doğuracaktır. İşgücü Piyasası Araştırması kapsamında işverenlerden dönemler itibariyle edinilen istihdam artış ve azalış beklentilerinin analize tabi tutulması, işgücü piyasasının geleceğine yönelik bir fikir sahibi olmamızı mümkün kılmaktadır. Kütahya ili araştırma sonucunda elde edilen Net İstihdam Değişim Oranı (NİDO) pozitif olarak gerçekleşmiştir. Bu sonuçtan yola çıkıldığında, gerek 31 Aralık 2013 itibariyle gerekse 30 Haziran 2014 itibariyle işverenlerin geleceğe yönelik beklentilerinin olumlu olduğu söylenebilir. İşverenlerin geleceğe yönelik beklentilerinin olumlu olması, işgücü piyasasında açık iş sayılarının artmasına vesile olacaktır. Bu aşamada dikkatle üzerinde durulması gereken konu, ortaya çıkan veya çıkacak olan talebin işgücü arzıyla en doğru şekilde eşleştirilmesidir. İşgücü Piyasası Analiz Raporu, tüm sıkıntılara rağmen işgücü piyasasındaki ihtiyaçlar, arz ve talep eşleşmesinde yaşanan sorunlar ve ulaşılması gereken hedef kitleler açısından birçok veri seti, değerlendirme ve öneriyi içermektedir. İşgücü arz ve talebin eşleştirilmesi konusunda olumlu sonuçlar alınabilmesi; hazırlanmış olan rapor, yapılan analizler ve değerlendirmeler ışığında il düzeyinde oluşturulacak istihdam politikaları ve kurum düzeyinde gerçekleştirilecek işgücü yetiştirme faaliyetleri ile mümkün olacaktır. 69

79 KAYNAKÇA Ekonomi Bakanlığı İstatistikleri İŞKUR, İstatistik Yıllıkları Kalkınma Bakanlığı İstatistikleri MEB, İstatistik Yıllıkları SGK, Aylık İstatistik Bülteni TOBB İstatistikleri TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus İstatistikleri TÜİK, Hanehalkı İşgücü Anketleri 70

80 EKLER Ek 1: İl İşgücü Piyasası Talep Araştırması İşyeri Bilgi Formu 71

81 72

82 73