İSTİRAHAT' VE UYARILMIŞ TiJKRÜK

Transkript

1 SSK TEPECif< HAST DERG 1994; 4 (1-2-3) 41 İSTİRAHAT' VE UYARILMIŞ TiJKRÜK SALGISINDAKİ Na, K, Ca, İNOGARNİI< FOSFAT VE Mg DEGERLERİNİN P AROTİS SALGISINDAKİ DEGERLERLE I<ARŞILAŞTIRILMASI COMPARISON OF Na, K, Ca, INORGANIC PHOSPHATE AND Mg VALUES IN THE PAROTIS SECRETION WİTH WHOLE SALIV A DETERMINED AT REST AND STIMULATION Çiğdem ERDOGAN Nurselen TOYGAR. Sevtap GÜNBAY SUMMARY In the present study The values of Na, K, Ca, P, Mg, in resting and stimulated saliva samples obtained fırom 14 cases, were determined and cmnpared with the values of pamtissaliva obtained under the same conditions, According to our findings, H was found a signifkant incırease in sodium and caldum values, While a significant decrease was found in potassium, magnesium and ino:rganic phosphate values in sali va afte:r stimulation. In comparison of these values with the the parotis secretion values which were obtained under the same conditions, a significant increase in ah ionic values of either resting o:r stimulated sali va except potassium. (Keywmds: Flow rate, inorganic element, drcadian :rythm.) ÖZET Çalıı;ımamızda 14 olgudan toplanan istirahat ve uyarılınısı tükrük salgı örneklerinde sodyum, potasyum, kalsiyum, inorganik fosfat ve magnezyum değerleri saptanrnı~ ve aynı ko~ullarda saptanan parotis salgısındaki değerleri e kar~ıla~tırılmı~tır. Bulgularıımza göre tükrük salgısında uyanlma sonrası sodyum ve kalsiyum değerlerinde anlamlı bir artma, potasyum, magnezyum ve inorganik fosfat değerlerinde ise anlamlı bir azalma saptanmı~tır. Bu değerlerin aynı ko~ullarda saptanmış parotis salgısmdaki değerlerle kar~ılas,tınlmasında ise istirahat halinde ve uyanlmıs, tükrük salgısındaki potasyum dışındaki bütün iyon değerlerinde parotin değerlerine göre artma saptanmıştır. (Anahtar Sözcükler: Akım oranı, inorganik element, Sirkadyan ritim) Temel Tıp Bilimleri ABD (Prof. Dr.Ç. Erdoğan, ABD Başk., Doç.Dr.N. Toygar} Ağız, Diş ve Çene Hast. ABD (Doç.Dr.S. Günbay} Ege Üniversitesi Diş Hekimliği Fak Bomova izmifl Ya:ı:ışma: Dç.Dr. N Toygor

2 J SSK TEPECiK HOSP TURKEY 1994 VoL4 No. 1~2~3 42 Çalı~mamızın birinci bölümünü olu~turan "İstirahat halinde ve uyarılmı~ bezi salgısında sodyum, potasyum, kalsiyum, magnezyum ve inorganik fosfat değerleri"ni sunarken belirttiğimiz gibi, ya da diğer bezlerin tek tek incelenmesinin önemi kabul edilmekle dokuları ve sürekli olarak olan tükrük ortamında bulundukları izole bir salgıdan kan~ ımından mamızı bu ikinci bölümde aynı tükrükle de yineleyerek salgısmdaki GEREÇ VE YÖNTEM TARHŞMA Çah~mamızın ilk bölümünde parotis salgısında olduğu gibi uyanlma sonrasında tükrükte de kalsiyum değerlerinde anlamlı bir potasyum magnezyum fosfat değerlerinde ise anlamlı Gandara ve bulgularına uygunluk tedir. Buna kar~ın Mac Gregor'un sapbizim değerlerimiz- Ancak Deriessens'e ri tm saatleri arasmda ve kahvaltıdan en az 2 saat sonra kalıvaltı memeleri istendi devirde 10 dakika santrifüje dikten sonra yine birinci daki ve aynı rotis salgısmdaki ılması Bulgularımıza uyarılma Tablo 4 ve 5' de cu"",~_,.,c_ değer bizim değerlerimiz Ancak Deriessens'e is tirahatteki potasyum 80 bütün ve hem istirahat salgısında Oysa Mandel ve W otman'ın is tirahat salgıs mda Mandel ve Watman'ın larına uygun, Ben ve

3 SSK TEPECiK HAST DERG 1994 Vol. 4 No TABLO 1: Tükrük salgısında uyarı öncesi ve sonrası sodyum, potasyum ve kalsiyum değerleri (m EO/lt). Sodyum Potasyum Kalsiyum Cinsiyet Yaş istirahat Uyarılmış istirahat Uyarılmış istirahat Uyarılmış halinde halinde Halinde E E E E E K K K E E K E E K TABLO 2: Tükrük salgısında uyarı öncesi ve sonrası inorganik fosfat ve magnezyum değerleri (meq/lt) inorganik Fosfat Magnezyum Yaş Cinsiyet istirahat Uyarılmış istirahat Uyarılmış 22 E K E E E K K K E E K E E K

4 J SSK TEPECiK HOSP TURKEY 1994 Vol.4 No TABLO 3: Tükrük salgısında sodyum, potasyum, kalsiyum, inorganik fosfat ve magnezyumun ortalama değerleri (meq/lt) ve bu değerlerin istatistiksel ilişkileri inorganik istirahat Uyarılmış Standart P Değeri Element halinde Sapma Sodyum P<0.01 Potasyum P<0.01 Kalsiyum P<0.01 inorganik Fosfat P<0.01 Magnezyum P<0.01 TABLO 4: Parotis salgısı ve tükrükdeki sodyum, potasyum, kalsiyum, inorganik fosfat ve magnezyumun istirahat ortalama değerleri (meq/lt)ve bu değerlerin istatistiksel ilişkileri. inorganik Parotis Tükrük Standart Sapma P Değeri Element salgısı Parotis Tükrük salgısı Sodyum P<0.01 Potasyum P<0.01 Kalsiyum P<0.05 inorgfanik fosfat P<0.01 Magnezyum P<0.01 TABLO 5: Uyarılmış parotis salgısı ve tükrükteki sodyum, potasyum, kalsiyum, inoganik fosfat ve magnezyumun ortalama değerleri (meq/lt) ve bu değerlerin istatiksel ilişkileri. inorganik Parotis Tükrük Standart Sapma P Değeri Element salgısı Parotis Tükrük salgısı Sodyum P<0.01 Potasyum P<0.01 Kalsiyum P<0.01 inorganik fosfat P<0.01 Magnezyum P<0.01

5 SSK TEPECiK HAST DERG 1994 Vol. 4 No saptadıklan değerlerden dü~üktür. Uyanlmı~ salgıdaki inoganik fosfat değerlerlnde gözlenen anlamlı azalma ise, Deriesens (5) ve Syjrörten ve arkada~ları'nın (3), uyanlma sonrası saptadığımız anlamlı azalma da Ben ve arkada~lan'nın (8) sonuçlarıyla aynı doğrultudadır. Uyarılmı~ ve istirahat halinde tükrük salgısında saptanan değerle, aynı koşullarda saptanmı~ parotis salgısındaki değerlerle kar~ılaştmldığmda potasyum değeri dışında, uyarılmı~ salgıda tükrüğün bütün değerlerinin daha yüksek olduğu gözlenmiştir. Bu sonuçlar hem çahejmamızın birinci bölüm sonuçlarıyla (1) hem de Mandel ve Watman'ın (9) çalı~malarma uygunluk göstermektedir. Bilindiği gibi, tükrük salgısma en büyük katkı (%54.6) parotis bezln.e ait olmakla birlikte, tükrük, buna ek olarak submandibular ve sublingual bezlerin salgılannın da toplamıdır. Bu durumda parotis salgısmda bulunan değerlerin tükrüğe yansımasının yanında, diğer bezlerin salgılarmdaki elektrolitler de katılacağı için, tükriikteki iyon değerlerinin parotisten daha yüksek olması doğaldır. Tükrüğün İstirahat salgıs:ında saptanan potasyum değerinin, uyarılmış parotis salgısına göre daha d üşük olmasmın nedeni ise, belli bir sınırdan sonra, potasyum yoğunluğunun akım hızından bağımsız olduğunu ve uyarılınayla yaklaşhk 4 kat kadar azalabilmesiyle açıkhyoruz. (4, Sonuç olarak hem tükrük, hem parotis salgısmda uyarılınayla sodyum ve kalsiyum değerlerinde artma, potasyum, inorganik fosfat ve magnezyum değerlerinde ise azalma olduğu söylenebilir. KAYNAKLAR 1. Erdoğan Ç, Toygar N, Günbay S. Istiralw.t halinde ve uyarılmış parotis salgısmda saptanan sodyum, potasyum, kalsiyum, magnezyum ve inorganik fosfat değerleri. SSK Tepecik Hstıı Derg 1993; 3 (1-2-3): Ferguson D B, Fort A, ElliotA L, Pols A J. Circadian rythm in human parotid salive flow rate and composition. Ardı Oral Biol.1973; 18: Syjrönen S, Piironen P, Yli-Urpo A, Kuopio. Salivan; content of patients witlı subjective symptoms resembling galvanic pain. Oral Sıırgery. 1984; 58: Guyton C A. Medical Physiology. Plıiladelphia. W. Saunders Company; 1976: Deriessens F C M. Mineral Aspects of Dentistry. Caries Study}. 1982; 10: Gandara B K, Izutsu K T, Truelove E L, Mandel I D, Sommers E E, and Ensign W Y. Sialochemistry of who/e, parotid, labial minor gland saliva in patients witlı oral Lichen planus. J Dent Res.1987; 66: Macgregor I D M, Edgar: Calcium and phosplıate concantmtions precipitate formatian in who/e salizıa from smokers and non-smokers. Periodontal Res ; 21 : Ben A H, Shalev A, Szargel R, Laor D, Laufer, Gutman D : The sa/ivary flow ra te and composition of who le and parotid resting and stimulated saliva in young and old healthy subjects. Bioclıe Medr Metab, Biol ; 36 : Mandel I D Watman 5.: The salivary secretions in health on disease. Oral Sıırg. 1976; 8: Ben A H, Lapid S, Szergel R, Benderly A, Gutınan D. : Conıposition of who le ımstimulated saliva of human infants. A:rch" Oral Biol. 1984; 29: Brandtzaeg Human secretaı y immunolobulins VII consantrations of parotid IgA and sercretory in related to the rate of flow and duration of secretory stimulııs. Arch Oral Biol, 1971 ; 16: