BÖLÜM 7. PLASTİKLER. 7.1 Plastiğin Tanımı ve Önemi

Transkript

1 BÖLÜM 7. PLASTİKLER 7.1 Plastiğin Tanımı ve Önemi Organik ve sentetik olarak yapılan ve istenilen biçim verilebilen madde tanımı, plastiğin sözlükteki karşılığıdır.bu kısa tanım bile, bir malzemecinin plastiği seçmesi için yeterlidir. Çünkü tanımda geçen, istenilen biçim verilebilme özelliği, üreticiler ve malzemeciler için aranılıp da bulunmayan bir niteliktir. Malzemede aranılan özellikler; korozyona dayanım, temin kolaylığı, biçimlendirilebilme özelliği, fiziki, mekanik ve teknolojik özellikler, ekonomik olup olamadığı, üretime uygunluk malzeme seçimini etkileyen faktörler olarak bilinir. Plastiğin özellikleri incelendiğinde, malzemede aranılan bütün niteliklere uygun bir malzeme olduğu anlaşılır [17]. Polimerlerin mühendislik malzemeleri arasındaki yeri Şekil 7.1 de gösterilmiştir. Bu malzemelere ayrıca polimerler, organik malzemeler veya reçineler de denir. Gerçekte kimyasal yönden polimer grubuna dahildirler. Monomerlerin birbirlerine eklenmesi sonucu elde edilen moleküller yapıdaki mer sayısına bağlı olarak gaz, sıvı ve katı halde bulunurlar. Diğer taraftan sıvı halde bulunan boyalar, vernikler, adezifler ve benzeri malzemelerde polimer sayılırlar [21]. Oldukça yeni olan plastikler, günümüzde gerek miktar gerekse çeşit bakımından büyük gelişme göstermektedirler. Üstün özelliklere sahip polimerler makine, uçak, elektrik, elektronik, ev aletleri gibi sanayinin hemen hemen tüm dallarında gün geçtikçe daha çok kullanılmaktadır. Bunun yanısıra, tekstil, mobilya ve inşaatlarda, kaplama ve sentetik yapıştırıcı olarak kırtasiye ve ambalaj malzemesi yapımında ve diğer birçok alanlarda kullanılmaktadır. Ayrıca insanların dokuları ve organları arasında plastikten yapılan yapay doku ve organlar gittikçe daha çok kullanılmaktadır. Kısaca yer yüzü ve uzay teknolojisine kadar plastiklerle içiçe yaşamaktayız [20].

2 Plastiğin Üstünlükleri; Hafiftirler, Nem almazlar, Elektrik iletkenlikleri sıfırdır, Düşük ısı iletkenliğine sahiptirler, Katı ya da esnektirler, Alçak ergime sıcaklığına sahiptirler, Süngerleşebilirler, Kimyasal maddelere karşı dayanıklıdırlar, Kolay biçimlendirilebilirler, Renk verilebilme özellikleri vardır. Yukarıda sıralanılan özellikler, bir malzemede aranan olumlu niteliklerin hepsini taşır. Plastiklerin özellik ve davranışları Tablo 7.1 de verilmiştir. Özellik Yoğunluk Katılık Isıl genleşme Elektrik ve ısı iletkenliği Tablo 7.1 Plastiklerin genel özellikleri ve davranışları [17]. Plastik Malzemenin Davranışı Plastik malzemeler metallerden daha hafiftir; kısmen su üzerinde yüzerler. Yoğunlukları 0,9 ila 2,0 kg/dm³ arasındadır. Plastiklerin eğilme yumuşaklığı, metallerden fazladır ve sıcaklığa bağlıdır. Plastik borular, ısınınca yumuşar, soğuduklarında ise katılaşır. Plastik malzemeler ısıtılınca metallere göre oldukça daha fazla genişler (5-15 defa). Bu nedenle metal üzerine kaplanmış plastik ısınınca kalkar. Plastik malzemeler çok kötü ısı ileticilerdir. Elektrik iletkenlikleri ise iyi bir yalıtım malzemesi olarak kullanılmalarına olanak verir. Isı iletim yeteneği yaklaşık olarak çeliğinkinin 1/300 üdür. Kimyasal dayanıklılık Plastik malzemeler asitlere, bazlara ve tuz çözeltilerine karşı iyi ve kısmen çok iyi dayanıklılık gösterirler. Bazı çözümlendirici maddeler plastik malzemeleri çözümlendirirler ya da eritirler. Alev alma yeteneği Boyanma yetenekleri Su alma yeteneği Sürekli yüklenme altındaki davranışları Isı dayanımları Kısmen yanıcı ve alev alıcı özellikleri vardır. Kolaylıkla renk verilebilir ve bu renklerin dayanıklılığı selülozik boya tabakalarında daha iyidir. Kısmen su alma eğilimi gösterirler, böylelikle elektrik ve mekanik özellikleri değişime uğrar. Plastik malzemeler sürekli olarak zorlanırlarsa, şekillerini koruyamazlar ve yük altında sürünürler. Yüksek sıcaklıkta ayrışırlar. Renk değişimleri ve gazların parçalanmasıyla kabarcıklar oluşur.

3 7.2 Plastiklerin Sınıflandırılması Polimerlerin sınıflandırılmasında en çok kullanılan esas işleme yöntemlerine göre yapılan sınıflandırmadır. Buna göre polimerler; 1) Termoplastikler ve 2) Termosetler olmak üzere ikiye ayrılırlar. Kimyasal Esasa göre Yapı Esasına göre -Organik -İnorganik -Homopolimer -Kopolimer -Terpolimer İşleme -Termoplastik Polimerlerin Esasına göre -Termoset Sınıflandırılması Kullanma -Plastikler Esasına göre -Fiberler -Kaplamlar -Yapıştırıcılar Fiziksel Esasa göre -Amorf -Kristalin -Kısmi kristalin Şekil 7.2 Polimerlerin çeşitli kriterlere göre sınıflandırılması. Polimerler, molekül ağırlığı yüksek olan kompleks organik molekül zincirleridir. Polimerler doğal ve yapay olarak iki gruba ayrılabilir. Yapay polimerler genellikle, çok sayıda tekrarlanan monomer veya kısaca mer denilen basit ünitelerden oluşur. Bunların adlandırılmasında çok sayıda anlamına gelen poli sözcüğü ile mer sözlüğü birleştirilir. Polimerler yapılarına göre homopolimer ve kopolimer olarak sınıflandırılabilirler. Homopolimer, tek bir monomerin tekrarlanması ile elde edilirken, kopolimer iki değişik monomerin polimerizasyonu ile elde edilir. Üç farklı cins monomerden oluşanlar terpolimer denir. Polimerler kimyasal bileşenlerine göre, organik ve inorganik polimerler olmak üzere iki gruba ayrılmaktadırlar. Organik polimerlerde başta karbon olmak üzere hidrojen, oksijen, azot ve

4 halojen atomları bulunur. Bir atomun polimer aza zinciri üzerinde bulunabilmesi için en az iki değerlikli olması şarttır. Bu nedenle hidrojen ve halojenler ana zinciri üzerinde bulunmazlar. İkinci şart ise aza zincir üzerinde bulunan atomlar arasında bağ enerjisinin yeterli olmasıdır. Kullanım alanlarına göre polimerler; plastikler, fiberler, kaplamalar ve yapıştırıcılar olmak üzere beş gruba ayrılabilirler. Bunun yanısıra plastikler; plastik (saf) ve kuvvetlendirilmiş (dolgu malzemeli) plastikler gibi gruplara sınıflandırılabilir. Ayrıca polimerler fiziksel durumlarına göre; amorf, kristalin ve kısmi kristalin olarak da ayrılabilirler [20] Termoplastikler Termoplastikler ısı ve basınç altında yumuşayan, akan; bu durumda herhangi bir şekil alabilen ve soğutulduğunda sertleşebilen (katı halini alan) plastiklerdir. Ayrıca tekrar ısıtıldığında tekrar yumuşayabilen, şekil alabilen ve soğutulduğunda sertleşebilen malzemelerdir. Bu şekillendirme sırasında hiçbir kimyasal değişikliğe uğramazlar. Bunun yanısıra uygun çözücülerde çözünebilirler ve bu şekilde çözücü döküm gibi yöntemlerle çeşitli şekiller alabilirler [20]. Termoplastiklerin amorf ve kristalin olarak sınıflandırılması Şekil 7.3 de verilmiştir. Termoplastiklerin molekül zincirleri arasında yalnızca ikincil çekim kuvvetleri mevcuttur. Bu çekim kuvvetleri ısıtmak suretiyle rahatlıkla çözünmeye uğratılabilir ki bu polimerin ergimesi demektir [33]. Isı ve basınç altında plastik özelliklerini korurlar. Isı ve basınç altında defalarca değişik şekiller vermek mümkündür. Termoplastiklerden yapılmış malzemeler ısı ve basınç altında eğilir, bükülür ve istenilen şekle sokulabilir. Bu özellik üreticiler için çok geniş kullanım alanları sağlar. Kendi ağırlıkları altında C ve bazı türlerde 260 C gibi yüksek sıcaklıklarda bozunurlar. Bu durum düşük bir baskı altında kullanılmalarını gerektirir. Sıcaklığı düşürerek baskı bir miktar artırılabilir

5 [17]. Isıtma ve soğutma işlemi birkaç defa tekrarlanıp yeniden şekillendirildiğinden dolayı balmumuna benzer. Bu gruba giren önemli plastikler şunlardır; Akrilikler, selülozikler, naylon, polistiren, polietilen, karbon florür ve vinillerdir [22] Termosetler Termosetler, ısıl işlemiyle bir defa istenilen şekli alabilen plastiklerdir; tekrar ısıtılmakla şekillendirilemezler. Ayrıca bu malzemeler çözünmezler. Termosetler polikondansasyon reksiyonu ile elde edilirler ve genellikle çapraz bağlı bir yapıya sahiptirler. Bu plastiklerde polimerizasyon işlemi, malzemeyi ihtiva eden monomerlerin bir araya getirildiği reaktörde başlar ve kalıplama işlemi sırasında biter [20]. Isı ve basınç uygulamasından sonra katı, sert ve plastik olmayan bir madde elde edilir. Termosetlerden üretilmiş çubuk, şerit ve levha gibi malzemeler torna, freze gibi makinelerde işlenirler ve ısıya dayanıklı oldukları gibi, kullanıldıkları zaman normal şartlarda bozulmazlar. Daha sert ve ısıya dayanıklıdırlar. Bir çoğu C arasındaki sıcaklığa devamlı direnç gösterir. Bazı özel türleri 260 C ye kadar dayanabilir [17]. Termosetler, termoplastiklerden daha dayanıklı ve daha katı, fakat kırılgandırlar [18]. 7.3 Mühendislik Plastikleri Polietilen (PE) 1990 lı yılların verilerine göre Polietilen, ambalaj sanayiinde kullanılan plastiklerin yaklaşık üçte ikisini oluşturmaktadır. Polietilenin yoğunluğuna bağlı olarak değişik türleri mevcuttur. Alternatif olarak etilen polar komonomerlerle de kopolimerize edilebilir. Bu kopolimerler, başlıca EVA (etilen vinil asetat), EAA (etilen akrilik asit), EMA (etilen metakrilik asit) dır. Buten, hekzen, okten ve metilpenten ise lineer alçak yoğunluklu polietilen için çok düşük derişimlerde bulunabilen (apolar) komonomerlerdir. Özellikle PE homopolimerlerin karıştırmaları ile çok sayıda ürün çeşidi elde edilebilmesi mümkündür [23]. Polietilenlerin sınıflandırılmasında değişik dünya standartları mevcuttur (ASTM D1248, ISO 1872, DIN 16776). Belirtilen standartlarda PE özellikleri yoğunluk, erime akış indisi, mekanik, optik, elektriksel vb. Gibi özellikler için birer numara ile gösterilir. Bu numaralar standardın

6 numarası da belirtilerek PE paketi üzerine yazılırlar. Böylece kullanıcı paket üzerindeki numaraların belirtilen standarttaki açıklamasına bakarak polietilen özelliklerini anlayabilir [24]. Yoğunluk¹ gr/cm³ Tablo 7.2 Polietilenlerin yoğunluğa bağlı olarak sınıflandırılması [24]. Kullanılan yaygın ismi Sembolü ASTM² D 1248 ISO DIS² 1872 DIN³ Alçak yoğunluklu PE AYPE I 14,18,23 15,20, Orta Yoğunluklu PE MDPE II 27,33,40 30,35, Yüksek Yoğunluklu PE YYPE III 45,50,57 45,50, ve üstü Çok Yüksek Molekül Ağırlıklı Polietilen UHMW- PE IV 62 60,65 ¹ Yoğunluk ASTM D792, BS2782 göre ölçülmüştür. ² PE Homopolimer için verilmiştir. ³ PE Homopolimer ve kopolimer için verilmiştir. Not: Düz zincirli polietilen belirtilen standartlarda ayrı bir grup olarak gösterilmemektedir. AYPE düz ve dallanmış polietileni kapsamaktadır. Polietilen çok ucuz, kimyasal olarak kararlı, kaynak yapılması nispeten kolay, gerilemeye karşı mukavemetli ve dayanıklı olup düşük sıcaklıklara hassas değildir. Geniş bir sıcaklık aralığında kullanılmasının yanı sıra su buharına karşı mükemmel bir bariyerdir. Buna karşılık, gaz, aroma ve yağ geçirgenliği açısından vasat özelliktedir. Bariyer özellikleri, yoğunluğun artmasıyla birlikte artan kristal derecesi, dayanıklılık, sertlik ve erime sıcaklığına bağlı olarak artar. Ancak buna karşın yoğunluğun artması; darbe dayanımını, ışık geçirgenliğini, düşük sıcaklıklara olan hassasiyetini ve gerilim çatlamaları (stress cracking) değerlerini olumsuz yönde etkiler. Arı halde saydam ve sudan hafiftir. Simetrik moleküler yapı nedeni ile büyük ölçüde kristalleşebilir. Kristalliği arttıkça (%90 a kadar) özgül ağırlık, mukavemet ve yumuşama sıcaklığı artar. En çok değişik özelliklere sahip ve en çok kullanılan plastik malzemelerdir. Geniş bir sıcaklık aralığında tokluğunu ve esnekliğin koruyup, iyi bir boyut kararlılığına sahiptir. Kolaylıkla dökülüp şekillendirilebilme, kova, leğen, yiyecek kapları, plastik conta ve preslenerek şekillendirilmiş şişe gibi çok çeşitli ev eşyası yapımında kullanılır. Ticari olanakta su boruları, kimyasal cihazlar ve kablo-tel yapımında kullanılır. Kablo ve tel kullanımlarının nedeni en çok bilinen çözücülere karşı dirençleri ve dış ortam şartlarındaki değişimleri karşı dayanım özelliklerin iyi olamamasındandır. Ultraviyole ışınları filtre edici boya maddeleri içermedikçe, kuvvetli gün ışığında etkilerini yitirirler [18],[21],[23]. Tipik özellikleri:

7 Düşük Özgülkütle Yüksek Özgülkütle Kristalleşmesi (%) Özgülkütle (kgm-³) Çekme Gerilimi (Mpa) Uzama (%) Vuruş değeri (J) Kırılma yok 5-15 Tg ( C) Tm ( C) Maksimum çalışma sıcaklığı ( C) Alçak Yoğunluklu Polietilen (AYPE-LDPE): AYPE türleri, işlenme kolaylığı, filmlerinin darbeye, yırtılmaya ve delinmeye karşı dayanıklılığı, kimyasal maddelere karşı yüksek mukavemeti, parlaklık, pusluluk ve zehirli olmaması gibi özelliklerine bağlı olarak kullanım alanları değişir [35]. Ucuz bir ürün olup genellikle film, kaplama ve laminatlarda kullanılır. Fakat en önemli kullanım alanı film üretimidir. Film kullanımının %50 si gıda ve endüstriyel ürünlerin paketlenmesinde ve geriye kalan diğer kısım ise tarımda kullanılmaktadır. Tarımda kullanılan AYPE, seracılık, tünel ve sera örtüsü yapımı kullanımına ayrılmış bulunan dayanıklı filmler ile genellikle gübre ve kimyasal madde üreticileri tarafından kullanılan dayanıklı torbalardan oluşmaktadır. Lineer alçak yoğunluklu polietilen (LAYPE) ise daha dayanımlı ve bunun sonucu olarak da kalınlığın azaltılabilmesinin mümkün olması, kaynaklama için daha yüksek sıcaklıklara olan dayanımlı olması nedeniyle alçak yoğunluklu polietilen yerine giderek artan oranda kullanılmaktadır. Tipik uygulamaları arasında buzdolabı torbaları, alışveriş torbaları, ağır eşya taşımaya uygun çuvalların ağız kısımları; laminatlar ve esnek filmler, sayılabilir [13,23]. Yüksek Yoğunluklu Polietilen (YYPE-HDPE): Hayvansal yağ (et paketlemesi) ve aroma geçirmeme, şekil kararlığın çok iyi olması, ısıl dayanımının iyi olması (otoklavlarda sterilize edilen süt şişeleri) gibi özelliklerin istendiği uygulamalarda kullanılır. Enjeksiyon kalıplama ürünleri, şişirme kalıplama ürünleri, film ve levha üretimi vb. elde edilmesinde de kullanılır. Yüksek molekül ağırlıklı polietilen (HMPE: High molecular PE) ise özellikle küçük ve bükülmez poşet yapımında kullanılır [13,23]. LLDP: Ultraviyone dayanıklı seralık film, dayanıklı torba, kablo izolasyonu, bazı boru tipleri vb. ürünlerin elde edilmesinde belli oranlarda kullanılabilmektedir. Genellikle LDPE/LLDPE

8 filmler oranı 80/20 şeklindedir. LLDPE karışımları, tarımsal filmlerde olduğu kadar dayanıksız (gıda ambalajlama) ve dayanıklı torbaların imalinde de gittikçe artan kullanım alanı bulmaktadır [13]. Etilen-Vinil asetat Kopolimeri (EVA): Vinil asetat içeriği %10 un altında olan EVA türleri ambalaj malzemesi olarak kullanılır. Polietilen homo polimerlere oranla bu malzeme daha yüksek gerilme, ışık geçirgenliği, düşük sıcaklıklara dayanım ve kaynak özellikleri (daha düşük ergime noktası nedeniyle) göstermektedir. Tipik uygulamaları arasında laminatlar, buzdolabı torbalarının ağız kısımları, elastomerik esnek filmler ve ağır yük taşımaya uygun torbalar sayılabilir [23]. Etilen-Akrilik Asit Kopolimeri (EAA): Akrilik asit içeriği %10 a kadar olanlar EVA ya benzer şekilde ambalaj malzemesi olarak kullanılır. Bu kopolimerler daha geniş bir sıcaklık aralığında kaynak yapılmasına uygun olup, ek yerlerinde daha iyi dayanım, diğer malzemelere yapışma ve gerilme altında çatlama stress cracking özelliği gösterirler [23]. Etilen-Metakrilik Asit Kopolimeri (EMA): Düşük ergime sıcaklığı ile gelişmiş kaynak ve laminatlarda yapışma özelliği gösterir. Kopmada gerilme mukavemeti arttırılmış, düşük sıcaklıklara dayanıklılığı 76 C a kadar düşürülmüştür [23] Polipropilen (PP) Polipropilen filmler 1960 lı yıllardan beri var olup, polietilen gibi fiyatı düşük olan polimerlerdir. Polipropilenin su buharı bariyer özelliği iyi (AYPE ve YYPE arasında) ancak gaz ve aromayı geçirmeme özelliği vasattır. Polipropilen hayvansal yağlara karşı polietilenden daha iyi bir bariyerdir. Ayrıca 165 C gibi polietilene oranla çok daha yüksek olan ergime sıcaklığı nedeni ile yaklaşık 140 C a kadar kullanılabilir. Kristalenmein ani soğutma ile engellenebilmesi durumunda, ışık geçirgenliği de polietileninkinden oldukça büyüktür [23]. Polietilene benzer şekilde polipropilende tok, katı, ağırlığı düşük bir malzeme olup, ısı dayanımı daha iyidir. Çok iyi mekanik özelliklere ve asitler, alkaliler ile tuzlara karşı yüksek

9 sıcaklıklarda iyi bir dirence sahiptir. İp yapımı için lifleri çekilebilir ve paketleme yapmak için plaka halinde haddelenebilir [18]. Tipik özellikleri: Kristalleşmesi (%) 60 Özgülkütle (kgm-³) 900 Çekme Gerilimi (Mpa) Uzama (%) Vuruş değeri (J) 1-10 Tg ( C) -25 Tm ( C) 176 Maksimum çalışma sıcaklığı ( C) 150 İstenilen özelliklerini ancak 0 C a kadar koruyabilmesi nedeniyle standart polipropilen film (PP Homopolimer) ambalaj uygulamalarında ender olarak kullanılır. Ambalaj malzemesi olarak en yaygın kullanımı ekmek ambalajlamasıdır. Etilen kopolimerleri ise daha düşük sıcaklıklarda dayanım, daha iyi ısıl stabilite ve ısıl dayanımı ve iyi kaynak özellikleri nedeniyle, tercihen kullanılmaktadır. Etilen kopolimerinin tipik uygulamaları arasında doldurulmuş ürünler için enjeksiyon kalıplamayla üretilmiş kaplar ve sterilize edilebilen ambalaj malzemelerinde heat sealing katmanı olarak kullanımı; buharla sterilize edilebilen ve mikrodalga fırında ısıtabilen fincan ve tepsi yapımı, sayılabilir. En son gelişmeler ise sıcak dolum yapılabilme veya otoklavda sterize edilebilmeye uygun bir bariyer katmanı içeren çok katmanlı şişe ve kutulardır. Şu anda dünyadaki polipropilen üreticileri polipropilenin özelliklerinin geliştirmek için teknolojik çalışmalarını sürdürmektedirler. Özellikle kristalin miktarı yüksek izotaktik polipropilen daha fazla kullanılmaktadır. Ziegler Natta katalizörleri ile polipropilenin kristalin miktarı %90 lara varan izotaktik polipropilen elde edilmektedir. Kristalin oranı %90 lara kadar yükseltilebilmesine rağmen mukavemeti 2200 Mpa civarında olabilmektedir. Çok değişik renklerde piyasaya sürülen polipropilenin yapısına katılan gerek katkı maddeleri gerekse takviye maddeleri işlenmelerinde her hangi bir azalmaya neden olmadığı gibi toklu, rezilyans, esneklik, kalıba akış özelliklerini daha da geliştirmek için aktif olarak çalışmaktadırlar. PP nin

10 özellikleri arasında tokluk, rijitlik ve değişken sıcaklıklarda özelliklerini koruyabilmesi önemli bir yer tutar [27]. Polipropilen daha yaygın olan iki yönde gerdirilmiş (BOPP, biaksiyel oryantasyon) şekli; mekanik dayanımı, geçirgen olmama özelliğini, ışık geçirgenliğini ve düşük sıcaklıklarda (-50 C ye kadar) kararlılığı arttırdığı gibi, polipropileni shrink edilebilmeye de uygun hale getirir. Tek yönde gerdirme (MOPP, monoaksiyel orientasyon) özellikle dokuma çuval şeridi gibi şerit uygulamalarında kullanılır. Koekstrüde OPP heat-sealable hale getirilmek üzere, iki yüzeyi kaplanmış olan (PVDC gibi) OPP nin ve selofanın yerini almıştır. 2-3 mikrometre kalınlığında yüzey katmanı olan koekstrüde filmler etielen kopolimerlerinden veya termopolimerlerden oluşur. Bu filmlerin üstün özellikleri arasında yüksek ışık geçirgenliği, şekil kararlılığı ve iyi işlenebilme özellikleri sayılabilir [23]. PP nin çok iyi çok iyi boyanma kabiliyeti vardır. Genellikle malzemenin sınırlı ısısal, kimyasal ve elektriksel özellikleri ve orta derecede mukavemeti vardır. Bu son özellikle cam elyafı ile kuvvetlendirme ile iyileştirilebilir. PP den yapılan parçaların ömrü 120 santigrat derecede beş sene, 110 santigrat derecede 10 senedir [44]. Bugün dünya da 150 den fazla polipropilen türü bulunmaktadır. Bu geniş tür dağılımının bulunması yaygın bir kullanım alanını da beraberinde getirir [24]. Polipropilen deterjan kutularının kapakları ve margarin kaplarından başlayarak sentetik fiber ve plastik filme kadar uzanan geniş bir yelpazede kullanılmaktadır. Hafif ve dayanıklı olması ve geri dönüştürülebilirliği nedeni ile otomotiv sektöründe de önemli bir kullanım alanı bulmaktadır. PP atıklar PE atıklarda olduğu gibi granül hale dönüştürülerek ikincil malzeme üretiminde yaygın olarak kullanılmaktadır [11]. Ayrıca polipropilen sigara ambalajından müzik plağı ambalajına kadar çeşitli kullanım alanlarına sahiptir. Bunlardan başka sterilize edilebilen sağlık malzemesi, boru, profil, ince levha, şişe, balık ağı, halat, çuval, çeşitli ev ve mutfak eşyası vb. ürünlerin yapımında da kullanılır. Geri dönüştürülmüş PP den sentetik halı tabanı, çeşitli plastik oyuncak ve kırtasiye malzemeleri üretilir [13].

11 7.3.3 Polistiren (PS) Stiren 145 C de kaynayan ve bu sıcaklıkta başlatıcı olmadan hızla polimerleşen bir sıvıdır. Polistiren zinciri 750 ile 1300 monomer biriminden meydana gelen, 100 C nin altında şeffaf ve katı, 100 C nin üzerinde yumuşayıp akışkan hale dönüşen ve kolayca kalıplanıp şekillendirilebilen bir plastiktir [24]. Ambalaj malzemesi olarak aşağıdaki stiren polimer ve kopolimerleri kullanılmaktadır: Kristalin polistiren (PS) Stiren-Butadien Kopolimeri (SB, antişok PS, IPS) Stiren-Akrilonitril Koplimeri (SAN) Akrilonitril-Butadien-Stiren Kopolimeri (ABS, Elastomer modifiye SAN) Polistiren avantajı, enjeksiyonla kalıplama ve ısı ile şekillendirme uygun işlenebilme özellikleri göstermesi, uygun fiyatı ve son derece mükemmel şekil kararlığıdır. Gaz ve buhara karşı yüksek geçirgenliği ise dezavantaj oluşturur. Bu sebeple polistiren, yağ oranı yüksek olmayan süt ürünleri gibi ürünlerin (yoğurt, dondurma, krema gibi), genellikle soğutmalı ortamda, kısa süreli depolanması işleminde ambalaj malzemesi olarak kullanılır. Polistiren ayrıca meyve, yumurta, fırın ürünleri ve şekerleme ambalajlanmasında separan olarak kullanılır. Kristal polistiren ışık geçirgenliği yüksek, şekil kararlılığı iyi ancak kırılgan özellikte olan bir malzemedir. Kopolimerleri 80 C a kadar sıcak dolumda kullanılabilir [23]. Tok, yüksek yoğunluğu, sert, katı bir plastik olup iyi bir boyut kararlılığına sahiptir. Yüksek cam yapıya geçiş sıcaklığından dolayı kırılganlığa meyillidir. Bununla beraber çok düşük sıcaklıklarda bile iyi olan mekanik özelliklerini koruyabilir. Petrol ve diğer organik çözücülere karşı maalesef dayanıksızdır. Katı ve köpüklü şeklinde üretilen polistirenler binalarda ve soğutucularda ısı ve ses yalıtımında kullanılırlar. Aynı zamanda tavan kaplamasında, kalıplayarak paketleme işlemlerinde ve su üzerinde kalmak için yardımcı cihazların yapımında da kullanılır. Preslenerek yüzeylerine yüksek seviyede parlaklık verir. Bu özelliklerinden dolayı da içi oyuk ev aletlerinde, buzdolabı tepsisi vb. yerlerde kullanılır [18]. Tipik özellikleri:

12 Kristalleşmesi (%) 0 Özgülkütle (kgm-³) 1070 Çekme Gerilimi (Mpa) Uzama (%) 1-35 Vuruş değeri (J) Tg ( C) 100 Tm ( C) - Maksimum çalışma sıcaklığı ( C) Polistiren üretimi 2. Dünya Savaşı esnasında sınırlı olmasına rağmen 1946 yılında tona ulaşmıştır. Daha sonraki yıllarda polisitrene olan talebin artması ile 1989 yılında ABD de ton polistiren satışı gerçekleşmiş ve 2000 yılında 110 milyon tona ulaşacağı tahmin edilmektedir [43] Stiren-Akrilo-Nitril (SAN) Kristal polistirene oranla SAN kopolimerinin, yağ ve aromaya karşı kararlılığı, sıcak uygulama alanının üst sınırı ve gaz bariyeri olma gibi bazı özellikleri geliştirilmiştir. Akrilonitril içeriğinin artması malzemenin gazlara karşı bariyer olma özelliğini arttırır Akrilonitril-Bütadien-Sitren (ABS) ABS kopolimerinin darbe dayanımı çok yüksektir ve ürün saydam değildir. Isı ile şekillenebilme özelliği, hayvansal yağlara karşı kararlılığı, darbe dayanımı ve 40 C gibi düşük sıcaklıklara dayanımı tercih edilebilir sınırlar içindedir. Yüksek fiyatı nedeniyle ürün ambalaj malzemesi olarak sınırlı bir kullanıma sahip olup koekstrüde çok katmanlı filmler kullanım alanına örnek olarak verilebilir [23]. Yüksek vuruş değerli, dayanıklı ve tok bir malzemedir. Televizyon ve radyo setlerinin kabinleri, motorlu araçların radyatör ızgaraları ve panelleri, batarya kutuları mihfer, su pompaları ve soğutma cihazı parçalarının imalatında geniş çapta kullanılır. Yüksek boyut

13 kararlılığına sahip olup, sıfırın altındaki sıcaklıkta bile tokluğunu korur.asitlere, alkalilere ve pek çok petrol türevine karşı dirençlidir [18]. Tipik özellikleri: Kristalleşmesi (%) 0 Özgülkütle (kgm-³) 1100 Çekme Gerilimi (Mpa) Uzama (%) Vuruş değeri (J) 7-12 Tg ( C) -55 Tm ( C) - Maksimum çalışma sıcaklığı ( C) Stiren-Butadien (SB) SB kopolimerlerinin şekil kararlılığı ve ışık geçirgenliği, butadien içeriğine bağlı olarak darbe dayanımı arttıkça azalır. Stiren içinde çok ince dağılmış polistiren butadien kauçuğu veya polibutadien fazı ile elde edilmiş blok kopolimerleri kristal saydamlığındadır. SB kopolimerleri bardak yapımında ve süt ürünlerinin ambalajlanmasında kullanılır Sindiotaktik Polistiren (SPS) Sindiotaktik polistiren, yarı kristal yapılı bir polimer olup ilk defa 1985 yılında Idemitsu Kosan Co Ltd. (Tokyo, Japan) tarafından üretilmiştir yılından buyana Idemitsu ve Dow Plastics tarafından proses geliştirme yapılmaktadır [1]. Sindiotaktik polistirenin özellikleri, amorf yapılı stirenik malzemelerin gösterdiği özelliğinden oldukça farklı özellikler gösterir. Bu özellikler; yüksek ergime sıcaklığı, yüksek oranda boyutsal kararlılık, iyi kimyasal özellikler ve nem direncidir [1]. Sindiotaktik polistiren, elektriksel, ısı, akış ve düşük nem emme gibi özellikler ile fiyat avantajını sağlayarak iyi bir denge oluşturur. Bu sayede, diğer mühendislik plastikleri ile yarışabilecek hale gelir. Çok iyi akış, ısı özellikleri ve maliyet avantajı ile, LCP (sıvı kristal

14 polimer) ve PPS (poli-fenilen-sülfit) ile yarışabilir. Çok iyi ısıl performansı sayesinde PBT ve PET ile yarışabilir. Ayrıca PBT, PPA ve Naylon 66 ya göre daha az nem absorbe etme özelliğine sahiptir [1]. SPS in Tipik Avantajlı Özellikleri; 1. Isıl direnç 2. Düşük özgül ağırlık 3. Kimyasal direnç 4. Düşük nem emme özelliği 5. Yüksek akışkanlık 6. Boyutsal kararlılık Dezavantajları 1. Düşük uzama 2. Anizotropi Bütün bu özelliklerin yanında cam elyaf ilavesi ile mekanik değerlerinin artırılması, sindiotaktik polistireni, otomotiv, elektronik, elektrik ve diğer endüstriyel alanlarda kullanılabilirliğini artırmaktadır [1]. Sindiotaktik polistiren (Şekil 1) moleküler yapı olarak, diğer geleneksel Stirenik polimerden farklılık gösterir. Ataktik veya genel amaçlı polistiren (Şekil 2), moleküldeki tekrarlı aromatik kısımların polimer ana zinciri üzerine gelişigüzel olarak yerleşmesi sonucu elde edilir. İzotaktik polistiren ise moleküldeki tekrarlı aromatik kısımların, polimer zincirinin bir tarafında olacak şekilde yerleşmesi sonucu elde edilir. Sindiotaktik polistiren ise tekrarlı aromatik kısımların polimer ana zincirinin iki tarafında sırasıyla yerleşecek şekilde düzenlenir. Bu moleküler yapı kataliz tekniği kullanılarak üretilir. Bu yüksek dereceli moleküler yapı, sindiotaktik ve izotaktik polistirenin ergiyik halden kristal yapıya dönüşebilme kabiliyeti ile ilişkilidir. Yani amorf faz ile beraber, farklı kristalik bölgeler meydana gelir. Bu nedenle oluşan yapıya, yarı kristal yapı adı verilir. Sindiotaktik malzemelerin kristalizasyon kinetiği, izotaktik malzemelere göre daha hızlıdır. Bu sebepten dolayı, sindiotaktik düzen proses ve üretim süresince hızlı bir kristalleşme meydana getirir [1].

15 7.3.8 Poliamidler (PA, Naylon) Sayısı 20 civarında olan farklı poliamid türünden ambalajlama açısından en önemli olanları PA 6, PA 12, PA 6/66, PA 6/12 ve PA 11dir. Poliamidler kısmen kristal yapıda olup PA 6/66 ve PA 6/12 en düşük kristal derecesine sahiptir. Kristal içeriğindeki artış, şekil kararlılığını ve geçirgen olmama özelliğini arttırırken; saydamlığını azaltmaktadır [23]. Ayrıca kristalleşme oranı arttıkça mekanik özellikleri ve yumuşama sıcaklığı yükselir. Naylonlar kopolimer olup farklı türdeki C atomu sayısına sınıflara ayrılır [21]. Poliamidler, kristal yüzdesine bağlı olarak saydamlıkları çok iyi ile orta arasında, dayanımları yüksek, sertlikleri orta malzemeler olup gazları, yağ ve aromayı nispeten geçirmeme özelliğine sahiptirler. Hidrofilik yapıları nedeniyle su buharına karşı ancak vasat bir bariyer oluştururlar. Ergime noktaları ürüne bağlı olarak C dir; düşük sıcaklıklara dayanımlar (-50)-(-70) C arasında değişir [31]. İşlenme güçlüğü nedeniyle monofilmlerinin uygulama alanları çok kısıtlıdır. PA 12 den veya PA 12 ile PA6 ko-ektrüzyonu ile yapılmış filmler sosis ambalajında kullanılır. Poliamidlerin temel kullanım alanlarının başında laminatlar gelmekte olup özellikle poliolefinlerle kombinasyonları poliamidin su bariyeri ve kaynaklama özelliklerini tamamlamaları nedeniyle tercih edilmektedir. Oryante edilmemiş PA kombinasyonları, ek bariyer kullanımıyla, ısıyla şekillendirilebilen tepsi tipi ambalaj malzemelerinde (özellikle et ürünleri, balık ve peynir ambalajlanmasında) kullanılmaktadır. İki yönlü orientasyon; geçirgen olmama, dayanıklılık, şekil kararlılığı ve saydamlık özelliklerini olumlu yönde etkiler. Oryente edilmiş poliamid filmler ısı ile eriyebilen tabakalı laminatlar için baz tabaka olarak kullanılır. Bu tür laminatlar vakum ve koruyucu gaz ile kahve, süt tozu, et ürünleri ve benzerlerinin ambalajlanmasında kullanılır [23]. Ayrıca stebilize edilmiş tıbbi malzeme ambalajı olarak da geniş çapta kullanılmaktadırlar [13]. Naylon malzemeler dayanıklı, tok ve esnektirler. Aşınmaya karşı çok iyi dirence sahiptirler. Naylonların boyut kararlılığı ve elektrik yalıtım özellikleri, naylonun emdiği su ile bağıntılıdır. Bununla birlikte çok bilinen çözücülere karşı çok iyi direnç gösterirler. Maalesef, dış şartlara karşı dayanımları iyi değildir. Dış ortamlarda özelliklerini yitirmektedirler. Naylonlar; dişliler, valfler, yataklar, camlar ve cerrahi aletler gibi parçaların dökülerek şekillendirilmesinde

16 kullanılır. Naylonlar aynı zamanda lifler halinde çekilerek ipek elbiselerde, tekstilde, balık ağlarında, tırmanma iplerinde ve küçük botların donanımında geniş şekilde kullanılır. Naylon ipler yüksek dayanım/ağırlık oranına sahiptir. Fakat, şok yüklemelerde, düşük gerilime sahip olduklarından dolayı kolayca elyafları ayrışabilir [18]. Naylon 66 nın tipik özellikleri: Kristalleşmesi (%) değişken Özgülkütle (kgm-³) 1140 Çekme Gerilimi (Mpa) Uzama (%) Vuruş değeri (J) Tg ( C) 50 Tm ( C) 265 Maksimum çalışma sıcaklığı ( C) Poliasetal (POM) Bu grup malzemeler çok iyi sünme direncine, dayanıklılığa, katılığa ve çok yüksek yorulma dayanımına sahiptirler. Bir çok uygulamalarda metallerin yerini almaya başlamıştır. Bunun nedeni ise yüksek kristalleşme özelliğinin ve yüksek ergime sıcaklıklarının net olarak tanımlanabilmesidir. Çok iyi elektrik yalıtım malzemesi ve en çok bilinen çözücülere ve alkalilere karşı dayanım gösteren plastik malzemelerdir. Bununla birlikte mineral asitleri ile aşınabilirler ve kuvvetli güneş ışığında özelliklerini yitirebilir. Bundan dolayı dış ortamlarda kullanımı tavsiye edilmez. Tipik uygulamalar; su pompası pervaneleri, ev aletlerinin kapak ve tutacakları, soğutucu fan parçaları, yol işaretlerinde kullanılan gösterge işaretler, boru tesisat bağlantılarında, yatak malzemesi olarak, kapılarda, dişlilerde, menteşelerde, pencere kollarında ve kapı kilitlerinin yapımında kullanılır. Poliformaldahit malzemelerin tipik özellikleri:

17 Kristalleşmesi (%) Özgülkütle (kgm-³) 1410 Çekme Gerilimi (Mpa) Uzama (%) Vuruş değeri (J) Tg ( C) -73 Tm ( C) 180 Maksimum çalışma sıcaklığı ( C) 105 Polioksi metilenlerin tipik özellikleri: Kristalleşmesi (%) Özgülkütle (kgm-³) 1410 Çekme Gerilimi (Mpa) Uzama (%) Vuruş değeri (J) Tg ( C) -76 Tm ( C) 180 Maksimum çalışma sıcaklığı ( C) Polikarbonatlar (PC) Polikarbonatlar amorf yapıları nedeniyle kristal saydamlıkta malzemeler olup (-90) ile 135 C (strelizasyon sırasında) arasındaki sıcaklıklara dayanıklıdırlar. Ancak gazlara ve su buharına karşı geçirgen özelliktedirler. Polikarbonatların, bariyer katmanları veya ısıya hassas yapıdaki bileşiklerle birlikte kullanılarak ısıl dayanımının arttırılması, pastörizasyon ve sterilizasyon içeren işlemlerde, içi boş ambalaj malzemelerin üretiminde kullanılabilmesi konusunda araştırmalar devam etmektedir [23]. Çok iyi vuruş dayanımı, ısı direnci, boyut kararlılığı, elektrik yalıtımı ve optik özelliklere sahiptir. Çoğu çözücülere ve petrol ürünlerine karşı dirençlidir. Tipik uygulamaları; elektrik yalıtımı, dielektrik kapasitörü, gözlük camı, uçak ve araç parçalarıdır [18]. Tipik özellikleri:

18 Kristalleşmesi (%) 0 Özgülkütle (kgm-³) 1200 Çekme Gerilimi (Mpa) Uzama (%) Vuruş değeri (J) Tg ( C) 150 Tm ( C) - Maksimum çalışma sıcaklığı ( C) Polietilen Tereftalat (PET) Genellikle su, meşrubat ve yağ şişelerinin ambalajlanmasında kullanılır. Hafif ve dayanıklı olması nedeniyle kullanım alanı giderek genişlemektedir. PET atıklar, sentetik elyaf ve dolgu malzemesi olarak değerlendirilebilir [57]. PET şişeler şişirme tekniği ile üretildikleri için şişenin alt kısmındaki üfleme noktası ve PET yazısı ile tanımlanabilir. PET şişelerde PP kapaklar kullanılmakta ve bu şişele çok yüksek basınçlara dayanmaktadırlar. Ülkemizde plastik tüketimi ile ilgili olarak hazırlanan bir raporda, 1989 yılı için toplam plastik tüketiminin ton olduğu belirtilmiştir [52]. Araştırma raporunda ambalaj sektöründe %7 oranında PET kullanıldığı belirtilmiştir Poli-Bütilen Tereftalat (PBT) PBT reçineleri yüksek rijitlik, kimyasal direnç, düşük sürünme direnci, düşük nem absorbe etme özelliği, mükemmel elektriksel özellikler, yüksek sıcaklık direnci, yüksek sıcaklıklarda çok iyi boyutsal kararlılık gibi özellikleri bir arada bulunduran yarı kristal yapılı bir termoplastik türüdür. Ayrıca, ince cidarlı parça üretiminde iyi akış özelliği istenen yerlerde rahatlıkla kullanılabilen bir üründür. PBT nin kristalleşme oranı yüksek olduğundan enjeksiyonla kalıplama da özellikle tercih edilir. PBT ve PBT bazlı polimer blendler, otomotiv sektöründe distribütör kapağından tampona kadar yüksek mukavemet ve darbe direncinin gerekli olduğu yerlerde kullanılmaktadır. Ayrıca PBT, çok çeşitli katkı maddeleri ile kompoundlanarak özellikleri iyileştirilebilir.

19 PBT, otomotiv endüstrisinde kullanımı, rijitlik, ısıl direnç ve dekoratif görünüş özelliği nedeniyledir. Elektrik ve elektronik endüstrisinde; yalıtkanlık, ısıl direnç, boyutsal kararlılık, kimyasal direnç özelliğinden, ev aletlerinde kullanımı; yalıtkanlık ısıl direnç, iyi yüzey görünüşü, gerilme çatlamalarına direnç özelliğinden, makine imalatında kullanımında; iyi kayma ve sürtünmeye direnç özelliğinden dolayı dişli ve yatak yapımında oldukça fazla kullanım alanı bulurlar [4]. PBT, saç kurutma makinesi nozüllerinde, fırın kapak kollarında, ütü ve tost makinesi gövdelerinde, otomobil kapı kollarında, fren istemi parçalarında, rölelerde, konnektörlerde, mobillerde, sigorta gövdelerinde, lamba soketlerinde hava şartlandırma valflerinde, distrübütör kapak ve rotorlarında, fırçalar ve kapı ve pencere donanımlarında kullanılmaktadır [4] Polimetil Metakrilat (PMMA) Mükemmel optik özellikleri olan nispeten hafif bir malzemedir. Katı ve dayanıklı olup, mükemmel elektrik yalıtım özelliklerine sahiptir. Kolaylıkla gerdirilebilir ve kaynama suyunda yumuşayabilir. Petrol ve pek çok organik çözücülere karşı dayanıklıdır. Değişik amaçlar için kullanılır. Bunlar; protez, lens, uçak camları, banyo küveti ve lavabo, aydınlatma teçhizatları, reklam panoları, aydınlatmalı göstergeler vb. parçaların imalinde kullanılır [18]. Kristalleşmesi (%) 0 Özgülkütle (kgm-³) 1180 Çekme Gerilimi (Mpa) Uzama (%) 3-8 Vuruş değeri (J) Tg ( C) 0 Tm ( C) - Maksimum çalışma sıcaklığı ( C) 95 Renksiz, yüzeyleri parlak olan cam şeffaflığında, ışıktan etkilenmeyen (solmayan) optik cam olarak işlenebilir. Sert ve özlü, zor kırılır, birçok asitlere, eriyiklere ve çevresel etkilere dayanıklıdır. Bazı çözeltiler içinde eriyebilir. Pencere camının yarısı kadar olan özgül ağırlığa sahiptir. Koruyucu gözlükler, çapaklara karşı koruyucu, şeffaf koruyucu gövdesi, camlı çatı

20 döşemeleri, tıpla ilgili alet yapımında kullanılır. Akrilikler grubuna dahil (PMMA) saydam olup sert, rijit ve dış etkilere dayanıklıdır. Pleksiglas ticari adı ile deniz araçlarında, uçak ve otolarda pencere, lamba ve reklam panoları üretiminde kullanılır [17],[21] Politetrafloraetilen (PTFE) Hem dökümle katılaştırılan, hem de yapışmayan (Teflon), sürtünmesiz kaplama yapılabilen özelliklerde en çok bilinen ve önemli plastiklerden birisidir. Yanmaz, herhangi bir çözücü veya aşındırıcı maddeye karşı dayanıklıdır. Çok iyi elektrik yalıtıcısı ve bilinen katı maddeler içinde en düşük sürtünme katsayısına sahiptir. Çok pahalı olmasına rağmen, yataklamada, yakıt hortumlarında, maske ve kaset yapımında geniş bir kullanım alanı vardır. Yapışmaz olması nedeni ile yemek kablarında da kullanılır. Kimyasal aşınmaya karşı dayanıklı olduğundan dolayı kimyasal cihaz yapımında kullanılır [18]. Tipik özellikleri: Kristalleşmesi (%) 90 Özgülkütle (kgm-³) 2170 Çekme Gerilimi (Mpa) Uzama (%) Vuruş değeri (J) 3-5 Tg ( C) -126 Tm ( C) 327 Maksimum çalışma sıcaklığı ( C) Polivinil Klorür (PVC) Plastikleştirilmeyen polivinil klorür sert ve tok malzemedir. Dökülerek şekillendirilip, sert, dayanıklı giyim eşyalarında, kova, fabrikalarda malzeme taşınan kab gibi malzemelerin yapımında kullanılır. Aynı zamanda, inşaat sektöründe yağmurluk, tahliye ve sızıntı borularının yapımında kullanılır. Polivinil klorür plastikleştirildiklerinde esnek ve kauçuk yapısında olabilirler. Bu durumda yağmurluk, hortum, elektrik kablo yalıtımında ve kimyasal tankların astarlanmasında kullanılır. Suya, aside, alkalilere ve çok bilinen çözücülere karşı çok iyi direnç gösterirler. Maalesef yaşlanmayla birlikte çözücülere karşı çok iyi direnç gösterir [18]. Tipik özellikleri:

21 Plastikleşemeyen Plastikleşebilen Kristalleşmesi (%) 0 0 Özgülkütle (kgm-³) Çekme Gerilimi (Mpa) Uzama (%) Vuruş değeri (J) Tg ( C) Tm ( C) - - Maksimum çalışma sıcaklığı ( C) Her bir PVC tanesinin morfolojisinin kontrolü PVC reçinesinin kalite kontrolünde ana parametredir. Bu konu, ortalama tane büyüklüğü, tane çapı dağılımı ve hepsinden önemlisi gözeneklilik ve birbiri ile yakın alakalı olan kütle yoğunluğunu kapsar [40]. Polivinil klorür; özellikleri dengeli olan uygun fiyatlı, gazlara aromaya ve yağa karşı iyi bariyer oluşturan bir malzeme olup tek başına su buharı geçirmeme işlevini de gerçekleştirebilir. Bu özelliklerine ek olarak PVC yüksek ışık geçirgenliğine ve parlaklığına sahip olup yeterli derecede dayanıklılığa ve şekil kararlılığına sahiptir C arasında termoelastik yapıda olup mükemmel ısı ile şekillenme özelliğine sahiptir. PVC malzemesinin 60 C veya C gibi oldukça düşük sıcaklıklarda yumuşayabilmekte olup sıcak dolum yapılması gereken durumlarda kullanılmak üzere bunlara modifikasyon yapılması da mümkündür. Geri dönüşümü ise ülkemizde yapılmamaktadır yılında dünyada yaklaşık 25 milyon ton PVC üretilmiştir [42]. Ticari olarak PVC üretimi için, süspansiyon (dünya üretiminin %80 i), emülsiyon (%12) ve kütle (%8) olmak üzere üç ana proses vardır [39],[41] Selüloz asetat Selüloz nitratlar gibi tehlikeli şekilde alev almayan, tok ve dayanıklı bir malzemedir. Maalesef, çok fazla su emici olduğundan, bu özelliği boyut kararlılığını ve elektrik yalıtım özelliklerini

22 zıt yönde etkilemektedir. Dış ortamlar için kullanımı uygun değildir. Su emme problemi butirate ilavesi ile denetlenebilir. Bütün selülozlar evde kullanılan kimyasal maddelere karşı dirençli olup, asitler, alkaliler ve alkol karşısında aşınmaya uğrarlar.hepsi kaynar suda yumuşarlar. Selüloz asetatlar, abajur, yayıcılar, makine koruma kapakları, gözlük çerçeveleri, vida ve diğer el aletleri, fotoğraf filmi alt levhası, oyuncak ve pek çok küçük parçanın imalatında kullanılırlar. Kolaylıkla dökülürler ve ayrıntılı parçalar istenen şekilde ve düzgünlükte üretilebilirler [18].Tipik özellikleri: Kristalleşmesi (%) 0 Özgülkütle (kgm-³) 1280 Çekme Gerilimi (Mpa) Uzama (%) 5-55 Vuruş değeri (J) Tg ( C) 120 Tm ( C) - Maksimum çalışma sıcaklığı ( C) 70 Bu bölüm aşağıdaki tezden alınmıştır. Uğur Soy, Geri Dönüşümün PA nın Mekanik Özelliklerine Etkisi, Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, 2001.