2016 Madencilik Ödülleri sahiplerini buldu

Transkript

1 SAYI 63 NİSAN, MAYIS, HAZİRAN Madencilik Ödülleri sahiplerini buldu II. INERMA ilkinden de başarılı olacak Fraser Institute 2016 Madencilik Araştırması Yerli Kömürde mevcut durum ve yapılması gerekenler

2 Su Yapilari Etüt, Planlama, Proje, Danişmanlik, Denetıṁ Hiżmetleri Atık Düzenli Depolama Tesiṡleri (Tehli keli, Tehli kesiż, İnert Atıklarin) Etüt, Planlama, Proje, Danişmanlik, Denetıṁ Hiżmetleri Hiḋroloji, Hiḋrojeoloji, Jeoloji -Jeotekni k ve Yapi Gereçleri Etüt Raporlari ve Deprem Tehli ke Analiżleri Gövde,Dolgu, Şev Stabi liṫe Analiżleri Yeraltısuyu ve Kiṙli li k Taşinim Modellemeleri Drenaj Siṡtemleri, Susuzlaştırma, Depolama, İsale Hatlari Su Kaynaklarinin Değerlendiṙi lmesi ve Geli ştıṙilmesi Geosentetı k Kaplama Malzemeleri, Ürün Değerlendiṙmeleri ve Üretıṁ Aşamasi Kaliṫe Kontrolleri Birlik Mahallesi 492. Sokak No: 2/ ÇANKAYA - ANKARA T : F : info@hidrogrup.com.tr -

3 Başkandan Değerli Okuyucular, Yılın yarısını geçtik, ilk altı ayda madencilik açısından olumlu ve olumsuz gelişmeler yaşandı. Dünya Petrol, Doğalgaz Kongresi başarı ile gerçekleştirildi. Yerli kömürün ve yerli enerjinin özendirilmesi kararlarını çok olumlu olarak değerlendiriyoruz. Ayrıca, yatırımları hızla devam eden, Kazan Trona, Mazı Dağı entegre fosfat, çok sayıda altın ve kömüre dayalı enerji projeleri, madencilik için, önümüzdeki yıllarda ekonomik ve teknolojik açılardan çok olumlu sonuçlar doğuracaktır. Havza madenciliği dolayısıyla büyük madenciliğin ülkemize önemli katkılar sağlayacağına inandığımız için yürekten destekliyoruz. Bu bağlamda, 3213 sayılı kanunun 29. Maddesini değiştiren yasa incelendiğinde, metnin içinde, muğlak ifadeler bulunduğu ve yetki kargaşası yaratacağı düşüncesi hakim olmaktadır. Ayrıca, yasa değişikliği ile ruhsat güvencesinin ortadan kalkacağı endişesi duyulmaktadır. Bu nedenlerle madencilik camiası rahatsızlık duymakta ve bunu sivil toplum örgütlerine iletmektedir. Kanununun Bakanlığımızca değerlendirilip, değişiklik maddesinin, ilgililere danışılarak, yeniden düzenleneceği veya çıkarılacak yönetmeliğin, endişeleri giderecek şekilde olacağına inanmaktayız. Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı Almanya, İsveç, Finlandiya yı kapsayan ve kömür, kurşun-çinko, altın, bakır, demir madenleri ziyaretlerinin yer aldığı teknik inceleme gezisini, 1 7 Temmuz 2017 tarihlerinde, 28 kişinin katılımı ile başarılı olarak gerçekleştirmiştir Eylül 2017 tarihlerinde İstanbul Hilton Kongre ve Sergi Merkezinde gerçekleştirilecek II. INERMA, Enerji Hammaddeleri ve Enerji Zirvesi ile, 1 3 Kasım 2017 tarihlerinde, Antalya Concorde De Luxe Resort otelde gerçekleşecek 17. BMPC, Balkan Cevher Hazırlama Kongresi nin hazırlıkları devam etmektedir. Madencilerin katılımını bekliyoruz.sağlıcakla kalınız. Saygılarımla, PROF. DR. GÜVEN ÖNAL YURT MADENCILIĞINI GELIŞTIRME VAKFI YÖNETIM KURULU BAŞKANI TEMMUZ 2017

4 İÇİNDEKİLER NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2017 SAYI 63 YAYIN TÜRÜ: YAYGIN SÜRELİ YÖNETİM-İMTİYAZ SAHİBİ YMGV ADINA Prof. Dr. Güven ÖNAL YMGV YÖNETİM KURULU Prof. Dr. Güven ÖNAL - Başkan Prof. Dr. Işık ÖZPEKER - Bşk. Yrd. Murat TURAN - Genel Sekreter Alp GÜRKAN - Muhasip Üye Dr. Nijat GÜRSOY - Üye DENETİM KURULU Günaydın YİRMİBEŞOĞLU - Özer ALTAY YMGV MÜTEVELLİ HEYETİ TÜZEL KİŞİLER ALTIN MADENCİLERİ DERNEĞİ, ETİ BAKIR A.Ş., ETİ MADEN, İTÜ MADEN FAK., JEOFİZİK MÜH. ODASI, MADEN İŞLERİ GN. MD., MA- DEN MÜH.ODASI, MTA, TKİ, TTK, TÜMMER, TÜRKİYE MADEN İŞÇİ- LERİ SENDİKASI, TÜRKİYE MADENCİLER DERNEĞİ YMGV MÜTEVELLİ HEYETİ GERÇEK KİŞİLER Ali Erguvanlı Ali Kahyaoğlu Ali Türkoğlu Alp Gürkan Antony Caouki Atılgan Sökmen Caner Zanbak Cemil Ökten Cevdet Özçevik Dündar Ergünalp Ekrem Yüce Enver Erdoğan Erdoğan Yüzer Gülhan Özbayoğlu Günaydın Yirmibeşoğlu Güngör Tuncer Güven Önal H. Nijat Gürsoy Halil Köse Halim Demirel Hayrettin Elmas Işık Özpeker İbrahim Halil Kırşan İlgin Kurşun İlhami Tezcan İsmet Kasapoğlu İsmet Sivrioğlu Lütfi Çallı Mahir Vardar Mehmet Yılmaz Melih Turhan Murat Dedeman Murat Turan Mustafa Sönmez Necati Kurmel Nizamettin Çoban YÖNETİM YERİ Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı Cumhuriyet Cad. No.179/5, Daire:10 Harbiye İSTANBUL Tel: Fax: e-posta: ymgv@ymgv.org.tr web: Cevdet ÖZÇEVİK - Üye Prof. Dr. Erdoğan YÜZER - Üye Doç. Dr. Ekrem YÜCE - Üye İsmet SİVRİOĞLU - Üye Oktar Kızılsencer Orhan Kural Ömer Yenel Özer Altay Remzi Karagüzel Rıfat Kont Sabri Karahan Sadrettin Alpan Selahaddin Anaç Selahattin Çimen Suat Sarısoy Şeyda Çağlayan Tolga Yalçın Tuğrul Erkin Ümit Akdur Yener Cander Yüceer Göver Zeki Yavuztürk YAYIN YÖNETİM YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ: Prof.Dr. Işık Özpeker YAYIN KOORDİNATÖRÜ: Mad. Yük. Müh. Dündar Ergunalp YAYIN KURULU: Mad. Yük. Müh. Dündar Ergunalp, Mad. Yük. Müh. Murat Turan Prof.Dr. Erdoğan YÜZER REKLAM SORUMLUSU: Gülseren Koçer - gulseren@ymgv.org.tr Tel: GRAFİK TASARIM: Büşra Yurtseven - YAYINA HAZIRLAYAN ARC yayıncılık İletişim: Gülseren KOÇER Tel: BASKI-CİLT Karakter Color Matbaası A.Ş Yıl Mah. Massit 3. Cadde No: 200 Bağcılar / İstanbul Tel: Faks: Serti ka No: SEKTÖRMADEN DERGİSİ YURT MADENCİLİĞİNİ GELİŞTİRME VAKFI TARAFINDAN 5680 SAYILI BA- SIN KANUNUN 9/2 MADDESİ GEREĞİNCE İSTANBUL VALİLİĞİNE BEYANNAME VERİLEREK AYNI KA- NUNUN 9.MADDESİNE GÖRE TANZİM EDİLEN TARİHLİ İZİNLE ULUSAL GAYRİ SİYASİ VE YAYGIN SÜRELİ TÜRÜNDE 3 AYDA BİR YAYINLANMAKTADIR. SEKTÖRMADEN DERGİSİ ABONELE- RİNE DAĞITILMAKTADIR. DERGİYE GÖNDERİLEN YAZILAR VE FOTOĞRAFLAR GERİ İADE EDİLMEZ. YAYINLANMASI İSE YAYIMCININ KARARINA BAĞLIDIR. YAYINLANAN YAZI VE FOTOĞRAFLARIN SORUMLULUĞU YAZARINA AİTTİR. KAYNAK GÖSTERİLEREK ALINTI YAPILABİLİR Vakıf tan Haberler Madencilik Ödülleri Sahiplerini Buldu 10 Yerli Kömürde Mevcut Durum ve Yapılması Gerekenler Türkiye den Haberler 32 Makale: Anadolu Doğaltaşlarının Tarihsel Dönemler Boyunca Mimaride Kullanılması 40 Makale: Fraser Institute 2016 Madencilik Araştırması 42 Dünyadan Haberler 46 Makale: Yaşasın! Madenlerimizde Artık Yaşam Odaları Var! 52 Makale: INERMA Zirvesi ve Enerjide Mevcut Manzara 56 Teknolojinin Nimetleri 60 Endüstriyel Mineral Haberleri 64 Endüstriyel Mineral Fiyatları 68 Etkinlik Takvimi 70 Londra Metal Borsası 72 Kısaltmalar Bulmacası 74 Briç 76 REKLAM INDEX BİEN SERAMİK ÖN KAPAK İÇİ MADSİAD ARKA KAPAK İÇİ FKK ARKA KAPAK HİDROGRUP 1 DAMA MÜHENDİSLİK 2 ÇOLAKOĞLU MAKİNA 5 MTM MAKİNA 23 REMAS MAKİNA A.Ş. 31 METEK MAD. VE ENERJİ TEK. 33 PULLUKÇU İBRİCE MADEN İŞL. 34 KİREMİTÇİLER MADENCİLİK 35 ERSEL AĞIR MAKİNE SAN. 39 AYDIN LİNYİT LTD. ŞTİ. 45 ŞEN PLASTİK 55 PARAMETRE SİGORTA 59 TÜFEKÇİOĞLU KAUÇUK MAK. MAD. 67 ANAGOLD MADENCİLİK 69 ANT GROUP 75 HES SU YAPILARI DENETİM HİZ. 78 ETİ BAKIR A.Ş. 79 CİNER SİLOPİ TERMİK SANTRALİ 80

5 VAKIF TAN HABERLER Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı Mütevellileri, Maden Kanunu nun 29. maddesi kapsamında maden bölgesi ilanı ve ruhsatların birleştirilmesine yönelik getirilen yeni hükümleri masaya yatırdı ve kaygılarını dile getirdiler. Yeni düzenleme sıkıntı yaratacak Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı nın 65. Mütevelliler Toplantısı 13 Mayıs 2017 günü İTÜ Maçka Sosyal Tesislerinde yapıldı. Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Güven Önal ın yaptığı açılış konuşması ve saygı duruşuyla başlayan toplantıda, Divan Başkanlığına Hayrettin Elmas, Başkan Yardımcılığına Halil İbrahim Kırşan, Kâtip Üyeliğe de A. Ekrem Yüce seçildiler. Toplantıda, Vakıf Başkanı Prof. Önal, Vakfın 2016 yılı ve 2017 ilk dört aylık çalışmaları ve 2016 yılı gelir gider durumu hakkında Mütevellileri bilgilendirdi. Yapılan sunumun ardından 2016 yılı Vakıf faaliyetleri ve Denetim Kurulu raporu ayrı ayrı oylanarak Mütevellilerin oybirliği ile onaylandı. Önal ayrıca, Eylül 2017 de İstanbul da, yerli ve yabancı katılımcılarla gerçekleştirilecek olan INERMA Enerji Zirvesi ve 1-3 Kasım 2017 de Antalya da gerçekleştirilecek XVII. Balkan Cevher Hazırlama Kongresi hakkında da bilgiler verdi. Ruhsatların birleştirilmesi düzenlemesi kaygı yaratıyor Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı nın 65. Mütevelliler Toplantısı 13 Mayıs 2017 günü İTÜ Maçka Sosyal Tesislerinde yapıldı. Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Güven Önal ın yaptığı açılış konuşması ve saygı duruşuyla başlayan toplantıda, Divan Başkanlığına Hayrettin Elmas, Başkan Yardımcılığına Halil İbrahim Kırşan, Kâtip Üyeliğe de A. Ekrem Yüce seçildiler. Toplantıda, Vakıf Başkanı Prof. Önal, Vakfın 2016 yılı ve 2017 ilk dört aylık çalışmaları ve 2016 yılı gelir gider durumu hakkında Mütevellileri bilgilendirdi. Yapılan sunumun ardından 2016 yılı Vakıf faaliyetleri ve Denetim Kurulu raporu ayrı ayrı oylanarak Mütevellilerin oybirliği ile onaylandı. Önal ayrıca, Eylül 2017 de İstanbul da, yerli ve yabancı katılımcılarla gerçekleştirilecek olan INER- MA Enerji Zirvesi ve 1-3 Kasım 2017 de Antalya da gerçekleştirilecek XVII. Balkan Cevher Hazırlama Kongresi hakkında da bilgiler verdi. 6 SEKTÖRMADEN SEKTÖRMADEN 7

6 VAKIF TAN HABERLER mevcut yapılanmanın ve durumun bundan farklı olduğunu belirtti. Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı 60. Danışma Kurulu toplantısında, yeni yasalaşan UMREK in prensip olarak uygun olduğu fakat pek çok eksik ve yanlışı bünyesinde barındırdığı görüşü öne çıktı. UMREK: Düşünce iyi, uygulama yetersiz Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı nın 60. Danışma Kurulu Toplantısı 29 Nisan 2017 tarihinde İTÜ Vakfı Sosyal Tesislerinde yapıldı. Prof. Dr. Erdoğan Yüzer in başkanlığında yapılan toplantının yazmanlığını Doç. Dr. A. Ekrem Yüce yürüttü. Kurula yeni katılan üyeler Mümin Aydın (MİGEM Daire Başkanı), Prof. Dr. Bahtiyar Ünver (Hacettepe Üniversitesi Öğretim Üyesi) ve Emrah Duman ın (SİLKAR Madencilik temsilcisi) üyelere tanıtılmasının ardından Başkan Prof. Dr. Erdoğan Yüzer bir önceki Danışma Kurulu toplantısı tutanağını özetledi. Vakıf Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Güven Önal Vakfın 2016 yılı ve 2017 ilk dört aylık faaliyetleri hakkında bir bilgilendirme sunumu yaptı. UMREK masaya yatırıldı Prof. Dr. Mustafa Topaloğlu, Madencilikle ilgili Yeni Mevzuat Çalış- maları ve Uygulamalarındaki güncel gelişmeler konulu bir sunum yaptı. Yeni yasalaşan UMREK (Ulusal Maden Kaynak ve Rezerv Raporlama Komisyonu) yapılanması ve çalışmaları hakkında bilgiler aktardı. Dündar Ergunalp, bir maden sahasında firmanın bilgisi dışında kişilerce yapılacak kaçak üretim sonucu oluşacak maddi ceza yükümlülüğü ile ilgili görüşlerini dile getirdi. İsmet Kasapoğlu da yeni yasalaşan bu konunun/cezai müeyyidelerin ruhsat sahibi olmayan alanları da kapsaması gerektiğini ayrıca yasanın ciddi karmaşalar yarattığını söyledi. Prof. Dr. Bahtiyar Ünver, UM- REK in maden kaynaklarına ilişkin bir envanter oluşturma noktasında prensip olarak uygun olduğu ve Uluslararası örneklerinin bulunduğu, ancak UMREK in Türkiye koşullarına uygun olarak yorumlanması gerektiğini dile getirdi. Dr. Caner Zanbak da UMREK in bir sahadan kaçak üretime karşı kaynağın korunması yaklaşımına rağmen, kaçak işgücü ve çevreye ilişkin ne tür yaptırımlar içereceğinin belirsiz olduğunu ifade ederek UMREK in aslında sadece maden- cilik faaliyetlerine finans sağlamada bir raporlama olması gerektiği, ancak bu haliyle madenciliğe ciddi engeller oluşturacağını belirtti. Halim Demirkan da UMREK in yapısı itibariyle bağımsız bir nitelikte olması gerektiğini, ancak ilgili Bakanlığın yetkiyi kendi ellerinde tutma isteği olduğunu vurguladı. Ömer Yenel ise, UMREK yapılandırmasının başlatılması aşamasında Bakanlığın bu kurul içinde yer almayacağı yaklaşımı olması ve her ülkenin, Uluslararası CRIRSCO grubu standartları temelinde, kendi özgün koşullarına göre rapor hazırlaması ilkesi öngörülmüş olmasına rağmen, MİGEM in görüşlerini Daire Başkanı Mümin Aydın dile getirdi. Aydın, konuşmasında, yeni dönemde MİGEM olarak yeni bir yapılanma ve organizasyon şeması hazırlıklarının olduğunu, MİGEM işleyişine ilişkin yeni bir planlamanın yapıldığını, MİGEM kadrolarının eğitimlerine yönelik çalışmaların başlatılacağını, özellikle Doğaltaş Madenciliği konusunda MİGEM in bir amiral gemisi olma hedefini amaçladığını, Genel Müdürlük olarak sektör üzerinde baskıcı olmayan, yönlendirici olan bir işlev kazandırılmaya çalışılacağını ifade etti ve üyelerin sorularını yanıtladı. Prof. Dr. Caner Zanbak Sürdürülebilir Madencilik ve Çevre Sorunları konusunda yaptığı sunumda, halen madenciliği doğrudan etkileyen birçok yasa/yönetmelikler konusunda belirsizliklerin devam ettiğini belirterek, özellikle de 15 Temmuz 2015 de Resmî Gazetede yayınlanan ancak yürürlüğü 16 Temmuz 2018 e kadar ertelenen Madencilik Atıkları Yönetmeliğinin de bünyesinde birçok sorun taşıdığını söyledi. 8 SEKTÖRMADEN SEKTÖRMADEN 9

7 2016 Madencilik Ödülleri sahiplerini buldu Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı nın, madencilik alanındaki bilimsel çalışmaları desteklemek ve toplumun madencilik konusundaki farkındalığını yükseltmek amacıyla 1996 yılından bu yana iki yılda bir verdiği ödüller bu yıl da sahiplerini buldu. 10 SEKTÖRMADEN SEKTÖRMADEN 11

8 VAKIF TAN HABERLER Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı tarafından verilen 2016 Madencilik Ödülleri 20 Mayıs 2017 tarihinde İstanbul da düzenlenen bir törenle sahiplerine takdim edildi. Madencilik alanında faaliyet gösteren kamu, özel sektör ve sivil toplum örgütleri ile üniversitelerden çok sayıda seçkin davetlinin katıldığı ödül töreninin sunuculuğunu yapan Doc. Dr. Ekrem Yüce açılışta sektöre katkı ve destek sunan herkese teşekkür ederken, Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı Başkanı Prof. Dr. Güven Önal da yaptığı açılış konuşmasında misafirleri selamladıktan sonra ödül alan bütün madencileri kutladı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Doç. Dr. Abdülkerim Yörükoğlu ve Bakanlık Danışmanı Sevda Güner törene katıldılar. Doç.Dr. Yörükoğlu törende bir konuşma yaparak, düzenleyicilere ve katılımcılara teşekkür etti. Doc. Dr. Ekrem Yüce Madencilik Ödüllerinde bu yıl, Bilim, Tez, Üretim, Teşvik ve Hizmet dallarına iki yeni dal daha eklendi: Çevre Koruma ile İş Sağlığı ve Güvenliği. Bu iki yeni ödül kategorisi, Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı nın çevre ve iş güvenliği konularında madencilik pratiğinin ayrılmaz bir parçası olarak gören tutumunun açık bir ifadesi. Prof. Dr. Güven Önal Doç. Dr. Abdülkerim Yörükoğlu YMGV 2016 Madencilik ödüllerinin kazananları ödüllerini, madencilik camiamızın önde gelen isimlerinin elinden aldılar. Bilim Ödülü: Doç. Dr. Tolga Depci Bilimsel çalışmaları nedeni ile Doç.Dr. Tolga Depci ödülünü, YMGV Danışma Kurulu Başkanı Prof. Dr. Erdoğan Yüzer den aldı. ÜRETİM TEŞVİK ÖDÜLLERİ Doktora Ödülü: Dr. Sait Kurşunoğlu Çaldağ Lateritik Nikel Cevherinden Liç ve Solvent Ekstraksiyon ile Nikel ve Kobalt Kazanımı konulu çalışması ile Dr. Sait Kurşunoğlu ödülünü YMGV Danışma Kurulu Başkanı Prof. Dr. Erdoğan Yüzer den aldı Madencilik Ödüllerini kazananlar: BİLİM - TEZ ÖDÜLLERİ Lisans Ödülü: Ece Utku Pencere Boyunun Quası Transfer Spektrumuna Etkileri konulu çalışması ile Ece Utku ödülünü, İTÜ Maden Fakültesi öğretim Üyesi Doç. Dr. Ekrem Yüce den aldı. Yüksek Lisans Ödülü: Ezgi Toka Geostatistical Evaluation of Lead and Zinc Ore Body in Balya-Hastanetepe Mine in Turkey Konulu çalışması ile Ezgi Toka ödülünü İTÜ Maden Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ekrem Yüce den aldı. Üretim Teşvik Ödülü: Organik Madencilik A.Ş. Endüstriyel Mineraller alanındaki yeni ürün vermikülit üretimi ve ekonomiye kazandırılması konularındaki, başarılı çalışmaları nedeni ile Organik Madencilik A.Ş. Genel Müd. Dr. Barış Yıldırım, ödülü YMGV Mütevelli Heyet Üyesi Mad. Y. Müh. Dündar Ergunalp ten aldı. Üretim Teşvik Ödülü: Akdeniz Mineral Kaynakları A.Ş. Endüstriyel Mineraller alanındaki yeni ürün üretimi ve başarılı çalışmaları nedeni ile Akdeniz Mineral A.Ş. Fabrika Müdürü Orhan Doğan Çay, ödülü YMGV Mütevelli Heyet Üyesi Hayrettin Elmas tan aldı. 12 SEKTÖRMADEN SEKTÖRMADEN 13

9 VAKIF TAN HABERLER ÜRETİM ÖDÜLLERİ Üretim Ödülü: Tüprag Metal Madencilik San. ve Tic. A.Ş. Üretim Ödülü: Park Termik Elektrik San. ve Tic. A.Ş. Üretim Ödülü: Fimar Maden Mermer A.Ş. Üretim Ödülü: Eti Soda Üretim Paz. Nakl. ve Elekt. Üretim San.Tic. A.Ş. Endüstriyel Hammaddeler alanındaki 2016 yılı satılabilir Trona üretimi nedeni ile Eti Soda A.Ş. Maden İşletme Şefi Tuğçe Beşir ödülü, T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Danışmanı Sevda Güner den aldı. Üretim Ödülü: Erdemir Madencilik San. ve Tic.A.Ş. Metal Madenciliği alanındaki 2016 yılı satılabilir Demir Cevheri üretimi nedeni ile Erdemir A.Ş. Teknik Genel Müdür Yardımcısı Aydın Karatepe, ödülü T.C. Enerji Ve Tabii Kaynaklar Bakanı Danışmanı Sevda Güner den aldı. Üretim Ödülü: Meta Nikel Kobalt Madencilik ve Tic. A.Ş. Metal Madenciliği alanındaki 2016 yılı satılabilir Nikel üretimi nedeni ile Meta Nikel A.Ş. Strateji Müdürü Doğan Emre Ege, ödülü YMGV Mütevelli Heyet üyesi, TOBB Madencilik Meclisi Başkanı İsmet Kasapoğlu ndan aldı. Kıymetli Madenler alanındaki 2016 yılı satılabilir Altın üretimi nedeni ile Tüprag A.Ş. Uşak Kışladağ Altın Madeni Kamu ve Halkla İlişkiler Müdürü Hakan Ünsal, ödülü YMGV Yönetim Kurulu Üyesi İsmet Sivrioğlu ndan aldı Kömür Madenciliği alanındaki 2016 yılı satılabilir Kömür üretimi nedeni ile Park Termik Elektrik San. ve Tic. A.Ş. İşletmeleri Müdür Yardımcısı Faik Ustabaşı, ödülü YMGV Yönetim Kurulu Üyesi Alp Gürkan dan aldı Doğaltaş Madenciliği alanındaki 2016 yılı satılabilir Mermer üretimi nedeni ile FİMAR Maden Mermer A.Ş. Pazarlama Müdürü Muhammet Salih Yıldız, ödülü İMİB Yönetim Kurulu Başkanı Ali Kahyaoğlu ndan aldı. Üretim Ödülü: Eti Krom A.Ş. ÇEVRE KORUMA ÖDÜLLERİ Üretim Ödülü: İmbat Madencilik Enerji Turizm San. ve Tic. A.Ş. Kömür Madenciliği alanındaki 2016 yılı satılabilir Kömür üretimi nedeni ile İmbat Mad. A.Ş. Genel Müdürü Gökalp Büyükyıldız, ödülü YMGV Yönetim Kurulu Üyesi Alp Gürkan dan aldı Üretim Ödülü: Akmetal Madencilik San ve Tic A.Ş. Metal Madenciliği alanındaki 2016 yılı satılabilir Krom üretimi nedeni ile Akmetal Madencilik A.Ş. Maden Operasyon Sorumlusu Necati Erkal, ödülü YMGV Genel Sekreteri Mad. Yük. Murat Turan dan aldı. Üretim Ödülü: Esan Eczacıbaşı Hammaddeler San. ve Tic. A.Ş. Metal Madenciliği alanındaki 2016 yılı satılabilir Kurşun-Çinko üretimi nedeni ile Esan A.Ş. den Ergün Çavdar, ödülü YMGV Mütevelli Heyet üyesi, TOBB Madencilik Meclisi Başkanı İsmet Kasapoğlu ndan aldı. Metal Madenciliği alanındaki 2016 yılı satılabilir Krom üretimi nedeni ile Eti Krom A.Ş. Maden Planlama Mühendisi den Ezgi Toka, ödülü YMGV Genel Sekreteri Mad.Yük. Murat Turan dan aldı. Çevre Koruma Ödülü: Aydın Linyit Madencilik ve Akaryakıt San. Tic. A.Ş. Çevre Koruma alanındaki 2016 yılı başarılı uygulamaları nedeni ile Aydın Linyit A.Ş. İdari İşler ve Personel Müdürü Doğan Özben, ödülü YMGV Eğitim Koordinatörü Mad. Yük. Müh. Lütfi Çallı dan aldı. Çevre Koruma Ödülü: Akçelik Madencilik San. ve Tic. A.Ş. Çevre Koruma alanındaki 2016 yılı başarılı uygulamaları nedeni ile Akçelik Madencilik Genel Müdürü Suat Öztorun, ödülü YMGV Eğitim Koordinatörü Maden Yük. Müh. Lütfi Çallı dan aldı. 14 SEKTÖRMADEN SEKTÖRMADEN 15

10 VAKIF TAN HABERLER İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ÖDÜLLERİ İş Sağlığı ve Güvenliği Ödülü: Çayeli Bakır İşletmeleri A.Ş. İş Sağlığı ve Güvenliği alanındaki 2016 yılı başarılı uygulamaları nedeni ile Çayeli Bakır İşletmeleri İş Sağlığı ve Güvenliği Şefi Abdülhamit Özen, ödülü GEMAD Başkanı Cemil Ökten den aldı. İş Sağlığı ve Güvenliği Ödülü: S&B Endüstriyel Mineraller A.Ş. İş Sağlığı ve Güvenliği alanındaki 2016 yılı başarılı uygulamaları nedeni ile S&B Endüstriyel Mineraller A.Ş. Fabrika Müdürü Doğan Demirok, ödülü GE- MAD Başkanı Cemil Ökten den aldı. HİZMET ÖDÜLLERİ Hizmet Ödülü: Enerjisa Enerji A.Ş. Enerji alanındaki yatırım ve yeni teknolojiler uygulama konularındaki, başarılı çalışmaları nedeni ile Enerjisa Enerji A. Ş. Termik ve Rüzgar İşletmeler Direktörü Ali Nihat Dilek, ödülü Enerji Ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Doç. Dr. Abdülkerim Yörükoğlu ndan aldı. Hizmet Ödülü: Esan Eczacıbaşı Hammaddeler San. ve Tic. A.Ş. Metal Magnezyum yatırımı ve yeni teknolojiler uygulama konularındaki, başarılı çalışmaları nedeni ile Esan A.Ş. Çifteler Magnezyum, Hammadde Üretim Yöneticisi Burak Akkuş, ödülü Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Doç. Dr. Abdülkerim Yörükoğlu ndan aldı. TEŞEKKÜR PLAKETİ Teşekkür Plaketi: Ziya Aydın Ülke Madenciliğine yaptığı katkılar nedeni ile Çiftay A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Ziya Aydın, plaketini YMGV Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Güven Önal dan aldı. BASIN ÖDÜLLERİ Basın Ödülü: Nilgün Bakkaloğlu Basın yoluyla yaptığı olumlu katkılar nedeni ile Nilgün Bakkaloğlu, ödülü İTÜ Maden Fakültesi Maden Müh. Bölümü Başkanı Prof. Dr. Orhan Kural dan aldı. Basın Ödülü: Ali Çağatay Basın yoluyla yaptığı olumlu katkılar nedeni ile Bloomberg HT Haber Koordinatörü ve Maden Dünyası programı sunucusu Ali Çağatay ın ödülünü, yerine Reşat Derinsu YMGV Mütevelli Heyet Üyesi Özer Altay dan aldı. Hizmet Ödülü: Mad. Y. Müh. Selçuk Buyurgan Ülke Madenciliğine ve Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı na yaptığı hizmetler nedeni ile Selçuk Buyurgan ın ödülünü, Eşi Naile Buyurgan YMGV Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Güven Önal dan aldı. Hizmet Ödülü: Dr. Dündar Renda Ülke Madenciliğine ve Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı na yaptığı hizmetler nedeni ile Dr. Yük. Müh. Dündar Renda nın ödülünü, Eşi Suzan Renda ve Oğlu YMGV Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Güven Önal dan aldılar. Hizmet Ödülü: Mad. Y. Müh. Melih Turhan Ülke Madenciliğine ve Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı na yaptığı hizmetler nedeni ile Melih Turhan ın ödülünü, yerine Dündar Ergunalp YMGV Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Güven Önal dan aldı. 16 SEKTÖRMADEN SEKTÖRMADEN 17

11 VAKIF TAN HABERLER 18 SEKTÖRMADEN SEKTÖRMADEN 19

12 VAKIF TAN HABERLER İTÜ Taş Bina da Madenciler Şenliği İTÜ Taş Bina Prof. Dr. Orhan Kural Madencilik Eğitim ve Uygulama Merkezinin ilk etkinliği olan Madenciler Şenliği 5 Mayıs 2017 tarihinde yapıldı. Sektörde faaliyet gösteren şirket, vakıf ve meslek odalarını madencilik öğrencileri ile bir araya getiren şenlik pek çok farklı etkinliğe sahne oldu. Genç madenci adaylarına iş yaşamında yaşamda yararlanacakları ipuçlarının verildiği kariyer etkinliğinden, Taş Bina ya kazandırılan yeni alan Madenciler Parkı nın açılışına kadar son derece hareketli geçen şenlikte, Türkiye Kömür İşletmeleri tarafından şehit madenciler anısına yaptırılan heykel ile Türkiye Gezginler Kulübü nün girişimiyle oluşturulan Gezginler Ağaçlığı nın açılışı da yapıldı. rında çalışarak kazanan işçilerimize ise kolaylık diliyorum, şeklinde konuştu. Madenciler Şenliği ne İTÜ öğrencilerinin yanı sıra İstanbul Üniversitesi, Osman Gazi Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi ve Bülent Ecevit Üniversitesi nden gelen öğretim üyeleri ve öğrenciler de konuk olurken, şenlikte kurulan stantlarda, madencilik alanındaki sivil toplum kuruluşlarının yanı sıra, yine bu alanda faaliyet gösteren şirketler de temsil edildi. Şenlikte bir konuşma yapan İTÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Telem Gök Sadıkoğlu, iş kazalarında yaşamını yitiren madencilerimizin anısına yapılan heykelin önemli olduğunu vurgulayarak Soma da, Ermenek te ve diğer maden ocaklarında çalışırken hayatını kaybeden şehitlerimize Allah tan rahmet, hayatını hâlen maden ocakla- 20 SEKTÖRMADEN SEKTÖRMADEN 21

13 VAKIF TAN HABERLER Almanya-İsveç-Finlandiya Teknik İnceleme Gezisi Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı nın düzenlediği yurtdışı teknik inceleme gezileri kapsamında, 1-7 Temmuz 2017 tarihlerinde gerçekleştirilen Almanya İsveç Finlandiya teknik gezisine 28 kişi katıldı. Teknik inceleme gezisinde Almanya da RWE Power AG Garzweiler II Kömür Açık Ocağı, İsveç te BOLIDEN Skelleftea Kurşun-Çinko-Altın-Teleryum Tesisi, BOLI- DEN Aitik Bakır Maden ve Tesisleri ile LKAB Kiruna RWE POWER AG Garzweler II Kömür Ocağı BOLIDEN Kurşun-Çinko Tesisi Demir Madeni Ziyaretçi Merkezi ziyaret edilerek yetkililerden bilgiler alındı. Ayrıca, Ruhr Bölgesi, Düsseldorf, Köln, Stockholm ve Helsinki kentleri tarihsel ve kültürel açıdan incelenmiştir. GEZİ İLE İLGİLİ AYRINTILI HABER BİR SONRAKİ SAYIMIZDA YER ALACAK. BOLIDEN Aitik Bakır Madeni LKAB Kiruna Demir Ziyaretçi Merkezi MİGEM Komisyonları çalışmalarına devam ediyor Enerji ve Tabii kaynaklar Bakanlığı nın Stratejik Planının, Hammadde Tedarik Güvenliği başlığında yer alan, Enerji Dışı Doğal Hammaddeleri Verimli ve Etkin Kullanmak amacı doğrultusunda oluşturulan komisyon çalışmalarına başladı. Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı temsilcisinin de yer aldığı komisyon, metal madenlerinden en büyük ihracat kalemini teşkil eden krom, endüstriyel hammaddelerden feldspat ve kalsit ile neredeyse maden ihracatı kadar ihracatı yapılan fakat blok ağırlıklı olarak işlenmemiş halde ihraç edildiği için eleştiriler alan doğal taş ve mermer konularında Blok mermer nihai üründür İkinci komisyon toplantısı, 22 Mart tarihinde feldspat konusunda yapıldı. Toplantıya Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı, Türkiye Madenciler Derneği ile feldispat üretimi ve ihracatında etkili olan Kaltun A.Ş., ESAN, MATEL ve Camiş Madencilik temsilcileri katıldılar. Toplantıda, madencilik sektörünün içinde bulunduğu, bürokrasideki yavaşlama, orman izinlerindeki zorluklar ve yüksek bedeller, zeytin kanunundan kaynaklanan sıkıntılar gibi konular dile getirilerek bu sorunların çözülmemesi halinde ülkenin seramik endüstrisinde arz çalışmalar yürütmesi planlandı. Komisyon çalışmalarının amacı, yeraltı kaynaklarının hammadde olarak satılmasının azaltılarak, ara ve uç ürünlere dönüştürülmek suretiyle yüksek katma değerli olarak ihraç edilmesinin sağlanmasına katkıda bulunmak. Komisyon, ilk toplantısını 8 Mart 2017 tarihinde krom konusunda gerçekleştirdi. MİGEM Daire Başkanı Ahmet Alsaç başkanlığında yapılan toplantıya Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfının yanı sıra Türkiye Madenciler Derneği ile krom üretimi ve ihracatında etkili olan Eti Krom A.Ş., Eti Elektromatalurji A.Ş. ve Dedeman grubu temsilcileri katıldılar. güvenliğinin tehlikeye gireceği, ihracat gelirinin düşeceği, yerel ölçekte yaratılan istihdamın ortadan kalkacağı ve yaratılan katma değerin zayıflayacağı vurgulandı. Komisyon, üçüncü toplantısını da 5 Nisan da mermer ve doğaltaş konusunda yaptı. Madencilikte ara ürün ve/veya gidebildiği kadar uç ürüne gitmek, böylelikle katma değeri ve istihdamı arttıracak, cari açığı azaltacak, ayrıca arz güvenliğini sağlayacak tedbirler hakkında sektörün görüşlerini istişare etmek üzere yapılan bu toplantıda blok mermer satışının sanıldığının aksine bir katma değer kaybı yaratmadığı, blok mermerin bir uç ürün olduğu görüşü öne çıktı. MİGEM in Enerji Dışı Doğal Hammaddeleri Verimli ve Etkin Kullanımı doğrultusunda oluşturduğu Komisyon çalışmalarının amacı, yeraltı kaynaklarının hammadde olarak satılmasının azaltılarak, ara ve uç ürünlere dönüştürülmek suretiyle yüksek katma değerli olarak ihraç edilmesinin sağlanmasına katkıda bulunmak. Bor da Dış Paydaş Ortak Akıl Platformu oluşturuldu Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü BOREN öncülüğünde ve TÜ- BİTAK ın da desteği ile, ulusal zenginliğimiz olan Borun değerlendirilerek ekonomimize kazandırılması konusunda yürüttüğü çalışmalar kapsamında bir Dış Paydaş Ortak Akıl Platformu oluşturuldu. 17 Nisan da yapılan ve aralarında Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfından Yener Cander ve Halim Demirkan ın da bulunduğu 120 den fazla uzmanın katıldığı toplantı ile oluşturulan platform, akademisyenler, kamu ve özel sektör ve Sivil Toplum kuruluşlarının da katkıları ile borun gelecekteki değerlendirilmesi ile ilgili amaç ve hedefleri belirlemeyi amaçlıyor. 22 SEKTÖRMADEN SEKTÖRMADEN 23

14 VAKIF TAN HABERLER Prof. Dr. Bahtiyar Ünver: Doğru hesaplar yapmalı, doğru projeler geliştirmeliyiz Yerli kömürde mevcut durum ve yapılması gerekenler Vakıflar Haftası etkinlikleri çerçevesinde Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı ve İTÜ Maden Fakültesi Vakfı Enerjide Kömür Kullanımı konulu bir açık oturum düzenledi. 12 Mayıs 2017 tarihinde İTÜ Maden Fakültesi İhsan Ketin Konferans Salonunda, Prof. Dr. Güven Önal ın yürütücülüğünde yapılan açık oturuma, Prof. Açık Oturum İTÜ Maden Fakültesi Dekanı ve İTÜ Maden Fakültesi Vakfı Başkanı Prof. Dr. Cengiz Kuzu nun konuşmasıyla başladı. Kuzu, katılımcılara hoşgeldiniz diyerek etkinliğin başarılı olması dileğinde bulundu. Kuzu nun ardından söz alan Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı Başkanı Prof. Dr. Güven Önal ise oturumu açış konuşmasında, hükümetin kömürden megawatt fazla enerji üretim stratejisinin yerinde olduğunu ve desteklediklerini belirttikten sonra, bu Dr. Bahtiyar Ünver (Hacettepe Üniv. Mad. Müh. Böl. Öğretim Üyesi), Mad. Y. Müh. Yakup Kaygusuz (ASO Mad. Komitesi Bşk. Yrd.), Mad. Y. Müh. Ömer Yenel (EM Enerji Mad. Danışmanlık Müh. Şirketi Yön.),Mad. Y. Müh. Lütfü Çallı, (YMGV Eğitim Koordinatörü) konuşmacı olarak katıldılar. miktar fazla enerjinin üretilmesi için kömür üretiminin 150 milyon ton/yıl düzeylerine çıkarılması gerektiğini, Türkiye nin bu günkü kömür üretiminin milyon ton/yıl düzeyinde olduğunu, bunun yükseltilmesi için yapılması gerekenlerin bu açık oturumda tartışılacağını, belirtip konuşmacılara söz verdi. Yapılan sunumlarda, ülkemizin enerjide dışa bağımlılığı ve bunun çözümü olarak yerli kömür kaynaklarımızın enerji üretiminde kullanılması konuları vurgulanırken, kömür üretim ve kullanımında mevcut durumumuz, başlıca sorunlarımız ve bu sorunların aşılması için atılması gereken adımlar tartışıldı. Dile getirilen görüşler, gerek mevcut durumumuzu ayrıntılı bir şekilde tarif etmesi gerekse de bundan sonra atılması gereken adımlar konusundaki gerçekçi öneriler dolayısı ile büyük önem taşıyor. Bu sebeple, açık oturumda yapılan sunumların ve dile getirilen görüş ve önerilerin bir rapor haline getirilerek ilgili kamu otoritesinin bilgisine sunulmasına karar verildi. Konuşmasına, kömür rezervlerimiz ile ilgili telaffuz edilen rakamların gerçekliği ile ilgili kuşkularını dile getirerek başlayan Prof. Dr. Bahtiyar Ünver, aslında rezervlerde ciddi bir artış olmadığını, yer altında tespit edilen kömür ile rantabl olarak üretilebilir kömür varlığı arasında büyük fark olduğunu söyledi. Yurdun çeşitli kömür havzalarından örnekler veren Ünver, kömür madenciliğinde önce damar yapısı ve kömür özelliklerini güvenilir şekilde bilmenin ve temel konularda hata yapmamanın önemini vurgulayarak şunları söyledi: İşin ABC sinde hata olamaz. Temel konularda hata kabul edilemez. Major konularda hata yapılırsa projenin verimli ve güvenli olması mümkün olmaz. Ülkemizde kömür madenciliğindeki en önemli sorun projelerde, majör hata yapılmasını önleyecek yaklaşımın olmamasıdır. Daha kömür damarlarını yapısı ve özellikleri güvenilir şekilde belirlenmeden üretim projesinin yapılmasına başlanamaz. 15 milyar ton rezerv var diye elde yeterli bilgi olmadan açıklama yapılmamalı. Evet yeraltında o miktarda kömür var olabilir ama var olmasından çok, ne kadar ekonomik ve güvenli bir şekilde üretilebilir kömür var ona bakmak lazım. Mühendis olarak önce Üretilebilir kömür miktarını hesaplamamız gerekir. Bilgiler yanlış derleniyor, çok ham veriler sanki olgunlaşmış, bitmiş her şey yapılmış, hesaplanmış gibi sunuluyor. Buna göre basit bir hesap yapılıyor; fakat sonradan işin aslına bakınca evdeki hesap çarşıya uymuyor. O kömür hakikaten var da çıkarılabilir mi, ne türlü sorunlarla karşılaşılır, hangi kalitede kömür üretilir bunları iyi değerlendirmek lazım. Burada bize çok görev düşüyor. Yani kömürle ilgili çalışanlara, bürokratlara çok önemli görev düşüyor ki bu bilgileri doğru şekilde iletsinler. Hesaplanarak, ekonomik, güvenli ve çevreye uyumlu şekilde çıkarılabilecek kömüre rezerv demek lazım, karar vericileri bilimsel sonuçlar ile bilgilendirmek gerekir. Hesapları düzgün, eksiksiz ve dünya standartlarında yapmalıyız. Her kömür sahası kendine has özelliğe sahip. Önce sahayı çok iyi karakterize edeceğiz. Maden sahasını doğru şekilde karakterize etmediğiniz zaman oraya en uygun üretim yöntemini en uygun teknolojiyi en uygun uygulamayı çıkardığınız ürünü en uygun değerlendirme yöntemini oluşturamayız Maden projeleri hemen başlanıp hemen bitecek projeler değildir. Sondajlar yapmanız seneler sürer, modelleme ile paralel yürütmelisiniz. Bu işlem hem çok zaman alıcı hem de çok pahalıdır. Bütün veriler belli olduktan sonra düzgün modeller geliştirmelisiniz. İşletme yöntemlerini, projesini, fizibilitesini yapmalısınız ve bu fizibilitenin içerisinde de her türlü riski değerlendirmelisiniz sonradan kötü bir sonuç çıkmamasını sağlamak açısından ve yaptığınız projeyi gerçekten de realize edilebilir bir şekilde ortaya koymalısınız. Sonuç olarak biz kendi sorunumuzu kendimizi çözer hale gelmeliyiz. Ve bunun yolu da gerçekten eğitimden, bilgili ve tecrübeli doğru karar verebilecek insanların yetiştirilmesinden geçiyor. Bu, uzun vadede hem verimli hem de güvenli üretimi getirecek. Çünkü verimli olmadan bir madenin güvenli olması mümkün değildir. Madencilik yapmanın ön koşulu mutlaka yapılacak işin kesinlikle madencilik bilim ve teknolojisine uygun bir şekilde yapılmasının sağlanmasıdır. Bunun nasıl sağlanacağı konusunda uzun uzun konuşulabilir ama bunu sağlamadan başarılı olamayız diye düşünüyorum. 24 SEKTÖRMADEN SEKTÖRMADEN 25

15 VAKIF TAN HABERLER Mad. Y. Müh. Ömer Yenel: Yerin 500 metre altındaki kalorili kömürden elektrik üretmeye çalışıyoruz Mad. Y. Müh. Yakup Kaygusuz: Orta ve uzun vadeli mastır planlar yapmalıyız Yerin 500 metre altındaki kalorili kömürden elektrik üretmeye çalışıyoruz Enerjide yüzde 75 oranında dışa bağımlı olduğumuza dikkat çekerek konuşmasına başlayan Ömer Yenel, yerli kömürlerimizden elektrik üretmemizin önemli olduğunu ancak bu konuda pek çok güçlük olduğunu söyledi. Yenel şöyle konuştu: metre derindeki kalorili (%50 nemli) kömürlerden elektrik elde etmeye çalışıyoruz ve bu konuda teknolojik olarak da çok gerideyiz. Bu durumda yarın ne olacak, bugün de olduğu gibi devletimiz dışa bağımlılıktan kurtulmak adına bunları birilerine verecek, o birileri gidecek proje yapımından, kredi ve makine ekipman teminine kadar hatta işletilmesi de dahil bütün işi yabancılara, muhtemelen de Çinlilere yaptıracak. Bütün paralar dışarıya gitti. Bizim kalorili bir kömürümüz var, onun dışında her şey dışa bağımlı. Eğer biz yerli kömürlerimizi kendi mühendislik hizmetlerimiz ile, kendi dizaynımızı oluşturarak değerlendiremezsek olacak olan bu. Bizim mühendislerimizin bu konuda bir dizayn çalışması yapması lazım. En uygun kazanı bizim yapmamız lazım. 8,5 milyar ton işletilebilir rezervimizi var diyoruz. 8,5 milyar tonun 2 milyar tonunu mevcut santrallar için ayıralım evet mevcut santrallar çok eski, onların rehabilite edilmesi lazım geriye kalıyor 6,5 milyar ton. 2,5 kg. Kömürden 1 kwh elektrik elde edebileceğimizi varsayalım. Kurulacak santraların ömrünü de 25 yıl diye düşünürsek yılda milyon ton kömür çıkarmamız gerekmektedir. Bu hedeflerin gerçekleşmesi durumunda şu andaki MW olan kurulu güce MW ilave yapılabilecektir. Bu da enerjide yüzde 75 olan dışa bağımlılığımızı en fazla yüzde 60 seviyesine düşürecektir. Bu yatırımların gerçekleşmesi için maden + santral 35 Milyar $ kaynağa ihtiyaç vardır. Özel Sektör bu projeleri hayata geçirmek için alım ve fiyat garantisi istemektedir. Çok iyi etüt edilmeden verilecek bu kararlar yakın gelecekte Osmangazi Köprüsü gibi bir sonuç doğurabilecektir. 150 milyon ton yılda kömür üretmemiz lazım. Bu işin en zor kısmı ama ondan sonraki de bu kömürü yakacak elektrik elde edecek en uygun kazan tespitlerini yapmamız lazım. Doğru dürüst rezerv tespiti yapılsın, kendi mühendislerimizle kendi teknolojilerimiz geliştirilsin ona göre uygun finans kaynakları aransın. Derim ki oturalım, kim ne derse desin Türk Mühendisleri olarak bu kömürleri inceleyelim, en uygun dizaynı oluşturalım, en uygun işletme yöntemlerini oluşturalım ve uygulamasını da Türk Mühendisleri olarak yapalım. Bunun için de bizlerin bir araya gelmesi lazım. Devlette bunu aramak mümkün değil ama Vakfımız bu konuda bir öncülük yapabilir. Bu kömürleri çok ciddi incelememiz lazım. Bu çatı altında, ileride ülkemizi güç durumda bırakacak projelere dikkat çekmek görevimiz olmalıdır. 15 milyar ton olarak bahsedilen kömür rezervimizin aslında jeolojik rezerv olduğunu, bunun işletilebilir ya da üretilebilir rezerve dönüştürmenin yollarını bulmamız gerektiğini söyleyerek konuşmasına başlayan Yakup Kaygusuz özetle şunları söyledi: Her şeyden önce bizim bir havza madenciliğimizin olması lazım. Yani bölük börçük madenleri ayrı ayrı değerlendirmek yerine bir havza çapında ele alıp ona göre projelendirmeliyiz. 15 milyarlık rezervden bahsediyoruz. Bunları değerlendirmemiz lazım. Orta ve uzun vadelerde, hidrojeolojisiyle, jeolojisiyle, jeofiziğiyle, yakma sistemleriyle, işin her yönünü kapsayan mastır planlar yapmamız gerek. Üniversiteler, akademisyenler, bilim adamları meslektaşlarımız da mutlaka bu işin içinde olmalı yılında Türkiye nin enerji talebi 57 milyon/ KW-Saat, 2015 de bu 261 milyon kw-saate çıkmış. Yani %350 lik bir artış sağlanmış elektrik üretiminde kullanılan yerli kömür üretiminde ne olmuş? 1990 yılında 25.5 milyon ton iken, 2015 yılında yalnızda 31 milyon ton olmuş. Yerli üretimin talebi karşılama oranı 1990 yılında %48 iken 2015 yılında %24 e inmiş lı yıllarda konuşmamız gereken meseleleri bugün konuşuyoruz kömür üretimi 80 milyon ton iken bugün 50 milyon tonlara düşmüş. Niye düşmüş? Bunun araştırmasını yapmadan, bunun cevabını bulmadan enerji arz güvenliğini sağlayabilecek politikalar geliştiremeyiz. Bir an önce bunların alt yapı çalışmalarını yapalım. Jeofiziğini, sondajını yapalım, hidrojeolojisini çalışalım, bir mastır planımız olsun. 5, 10, 20 senelik planlarımız olsun. Kömürde, hidrolikte ne yapacağız, rüzgârda, güneşte ne yapacağız. Bunları sağlayamadığımız zaman, önümüze hedeflerimizi koymadığımız zaman bunları gerçekleştirme temrinlerini hazırlamadığımız zaman bir işletmenin ne şekilde, işletmeye geçmeden önce planını programını projesini yapmadığınız zaman, ona uygun ekipmanları seçmediğiniz zaman 3-4 sene sonra çağırırız Çinlileri deriz ki işte bize ton başına bir maliyet çıkarın Biz geliştirelim. Mühendis değil miyiz, kömürü de güneşi de biz geliştirelim, rüzgârı da biz geliştirelim. Keşke 90 larda bunları konuşsaydık. Bunları hükümet bazında, madenciliğin ileri gelen bilimsel kuruluşları, üniversiteler bazında oturup tartışarak bir çözümünü bulmanın mutlaka bir yolu vardır. Karamsar olmamalıyız. En azından ne kadar ton kömürümüzü üretilebilir hale getirirsek onları kullanırız, ne kadar güneşimiz varsa onları kullanırız ve şu dışa bağımlılık oranını ne kadar aza indirebilirsek bizim ülkemiz için o kadar faydalı olur. Mad. Y. Müh. Lütfü Çallı: Tüm paydaşların katılımıyla ortak bir program oluşturulmalı Konuşmasına, uygarlığımızın gelişmesinde kömürün oynadığı önemli role vurgu yaparak başlayan Lütfü Çallı, petrol ve doğalgaz gibi enerji kaynaklarına sahip olmayan ülkemiz için kömürün kilit önemde olduğunu söyledi. Çallı nın konuşmasının satır başları şöyle: milyar tonluk bir kömür rezervine sahip olduğumuzu söylüyoruz fakat üretimimiz maalesef 1970 li yıllarda 70 milyon tonlara çıkmışken bugün 60 milyon tonlarda. Rezervimizi arttırıyoruz ama üretimimizi maalesef o düzeyde arttıramıyoruz. Kömürlerimizi 26 SEKTÖRMADEN SEKTÖRMADEN 27

16 VAKIF TAN HABERLER Prof. Dr. Güven Önal: Konuşmak çözüm değil, harekete geçmeliyiz Açık oturumun yöneticisi Prof. Dr. Güven Önal da konuşmacıların sunumlarına yaptığı katkılarda mevcut duruma dikkat çekerek, kömürden enerji için gereken kömürü üretmek üzere bütün taraflarının elinden geleni yapması gerektiğini ve bu konuda iyimser olduğunu ifade etti. Güven Önal şunları söyledi: Şu anda ortaya konan politika, yani kömürden 20 bin megavat fazla enerji üretimi hedefi gerçekçidir. Bizim konumuz da bugün bu 20 bin megavatın 10 bin megavatını karşılayacak kömürü nasıl üretiriz. Buradan karamsar bir tablo çıkarırsak hiçbir şeyi çözümeyiz. Mademki böyle bir politika vardır. Biz de mesleki olarak bu politikaya bilgi anlamında destek vermeliyiz. Bizim bir numaralı eksiğimiz eğitim. Madencilik eğitimini mutlaka geliştirmemiz, mesleğe yetkin uzman ve mühendisler kazandırmamız gerek. Yapmamız gereken bir diğer şey, siyasi karar alıcıları doğru yönlendirecek mekanizmaları oluşturmalıyız. Bürokratlar siyasileri yönlendirecek onlara doğru yolu gösterecek diye düşünmeyeceğiz, bunu bizler kendimiz yapacağız. Üniversiteler, akademik çevreler, sivil toplum örgütleri olarak bilgileri devamlı oralara ulaştıracak, raporlar yazacak, bilgilendirmelerde bulunacağız. gerektiği gibi ekonomimize kazandırabilmemizin ilk adımı madencilik eğitimi. Eğitim vasıtasıyla teknolojiyi geliştireceğiz, verimliliği arttırıp riskleri azaltacağız. Benim 3 K diye bir formülüm var. Kömür, Kazan (yakma sistemi) ve Koruma. Kömür elimizin altında, üretmemiz lazım. İkincisi bu kömürü kullanırken yararlandığımız kazanın yani yakma sisteminin çok iyi dizayn edilmesi gerek. Üçüncüsü de elde ettiğimiz enerjiyi koruma altına almamız, yani israf etmeden, boşa harcamadan en verimli şekilde kullanmamız gerek. Esas mesele, kömür rezervimizin ne kadarını ve nasıl rantablı olarak işletebiliriz? Bu iş için devletin ön ayak olup bu konudaki tüm paydaşları bir araya getirerek ortak bir program oluşturması gerekiyor. Bu konuda bir devrim yapmalıyız ve bunu hemen yapmalıyız. Yoksa enerjide bağımlılığımız siyasi bağımsızlığımızı tehlikeye düşürecek bir seviyeye gelebilir. Diğer bir eksiklik de proje. Biz proje yapamıyoruz. Niye yapamıyoruz? Çünkü Türkiye deki maden mevzuatı projeyi zorunlu kılmıyor. Bizim kömürlerimizi yeterince kullanabilmemiz için, önce stratejileri oluşturup, planlamaları yapacağız, arkadan projeleri yapacağız. Bunlar hepsi zaman alıcı bir iş çünkü. Proje aramadan başlıyor ve son kullanım noktasına kadar tüm ayrıntıları içeriyor milyar ton linyit rezervi jeolojik rezervlerdir. İşletilebilir rezerv bu rakamın altındadır. Ama o bile yılda 150 milyon ton kömür üreterek Türkiye yi yıl götürecek düzeydedir. Demek ki bizim eksiğimiz şu anda rezerv değil, üretim. Şimdi tabi ki havza kavramı son derece önemli, özellikle kömürde. Bunun için maden yasasında birtakım değişiklikler oldu, ama bunun pek uygulaması yok. Sonuç olarak şunu söylüyorum, bizim sivil toplum örgütleri ve üniversiteler olarak bütün bu planları yapıp bu dediğimiz görüşleri rapor haline getirip ilgililere sunmamız lazım. İnanın ki bunlar verildiği zaman siyasi de fayda sağlar bürokrat da fayda sağlar. Buna ben yüzde yüz eminim, onun için karamsar değilim. Ama biz bir şey yapmadan sadece konuşursak 40 yıl daha konuşuruz. Bize de görev düşüyor. Dinleyicilerden katkılar Prof. Dr. Remzi Karagüzel, İ.T.Ü. Maden Fakültesi Kömür madenciliğinde Havza Kavramı nın iyi anlaşılmasının gerektiğini düşünüyorum. Güvenli bir maden işletmesi için kömür havzalarının yerbilimsel modellerinin doğru kurulması gerekir. Kömürün, özellikle linyitin oluşum ortamının, göreceli olarak genç ve henüz taşlaşma işleminin tam olarak gerçekleşmediği havzalar olduğunun bilinmesi, işletme zorluklarının ve güvenli önlemlerin belirlenmesi için yeterlidir. Güvenli maden işletmesi için ilk yapılması gereken mühendislik çalışması, tüm havzanın üç boyutlu jeolojik modelinin hazırlanmasıdır. Jeolojik model içerisinde havza genelinde kömürün kalınlığı, derinliği ve ara kesmeleri ile geometrik konumunun, bir başka ifade ile her türlü teknik özellikleri ile rezervin belirlenmesi gerekir. Kömür oluşum ortamları genellikle tektonik çöküntü havzaları olup, etrafı yüksek dağlarla çevrilmiştir. Çöküntü havzalarının Prof. Dr. Selamet Erçelebi, İ.T.Ü. Maden Fakültesi Bugün madenciliğimizin temel sorunu araştırma ve mühendislik konularına önem vermeyişimiz. Gelişmiş ülkelere baktığımız zaman herhangi bir projede proje bütçesinin %15 i araştırmaya, mühendisliğe harcanır. Biz bunu yapmadığımız sürece Bizim Türkiye deki madenlerden verimli üretim yapmamız imkânsız. Biz hiçbir araştırma yapmadan mühendisliğe para harcamadan direkt kazmayı vurarak üretime geçmek istiyoruz. Bence en büyük eksikliğimiz budur. ortak özellikleri yüzey ve yeraltı sularının zengin olmasıdır. Bu havzalarda açık ve kapalı maden işletmelerinin önemli ortak sorunlarından birisi de susuzlaştırmadır. Havzalarda susuzlaştırma çalışmalarını bütünleşik değerlendirmek gerekir. Havza madenciliğinin ortak sorunlara birlikte çözüm üretme avantajı bulunmaktadır. Havza madenciliğinde sektörler arasında tampon bölgeler bırakılsa da karşılıklı etkileşim kaçınılmazdır. Sektörler arası deneyimlerin paylaşılması güvenli ve sürdürülebilir madencilik faaliyetini de beraberinde getirecektir. Jeolojik, hidrolojik ve hidrojeolojik modeli doğru oluşturulan bir havzada, sektör sayısı ve bunların işletme yöntemlerinin belirlenmesi için havzanın jeomekanik modelinin hazırlanması gerekir. Özellikle açık işletmelerde şev tasarımı ve bunun ön gördüğü yeraltı ve yüzey sularının drenaj çalışmaları havza bazında ele alınmak zorundadır. Eğer biz havzaların bu özelliklerini ve zorluklarını bilirsek, bütün havzalar esasında birbirine benzer olduğunu, Hiçbir Havzanın Diğerine Benzemez genellemesinin her zaman doğru olmadığını anlarız. Sonuç olarak litolojik, yapısal, hidrolojik, hidrojeolojik ve jeomekanik, modelleri oluşturulan havzalarda, madencilik teknik girişimi ile ortamın nasıl davranacağını kestirmek ve güvenli işletmelerin sürdürülmesinin sorun olmayacağını düşünüyorum. Güvenli madenciliğin bütün sırrı da burada yatıyor. Bunun için de bilgi üreten ve donanımlı-nitelikli mühendis yetiştiren üniversiteye ve akademiye sırtını dönmeyen madenciye ve yöneticiye ihtiyaç vardır. 28 SEKTÖRMADEN SEKTÖRMADEN 29

17 VAKIF TAN HABERLER Erdemir Karakaş, Maden Yük. Mühendisi Üzerinde yeterince durulmayan bir konu var. O da Paris İklim Konferansı ve orada alınan kararlar. Bunlar önemli kararlar ve gelecekte bütün dünyanın uyması gerekiyor. 195 ülke ile birlikte Türkiye de bu kararlara imza atmış bulunuyor. Paris Konferansı kararlarının getirdiği yükümlülükler ve bunların yaptırımları konusunda kapsamlı bir çalışma yapmamız gerekiyor. Bu konuda gerekli çalışma ve araştırmaları yapıp bizim kömürlerimizle yapılacak enerji üretiminde ortaya çıkacak emisyonlara ilişkin yaptırımların ne olacağını mutlaka tespit ederek, bunu kamu otoritesine iletmeliyiz. Enerji politikaları oluşturulurken bunun da mutlaka hesaba katılması gerekiyor. I.İnerma Uluslararası Enerji Hammaddeleri ve Enerji Zirvesi Bildiriler Kitabı yayınlandı Detaylı Bilgi için: ymgv@ymgv.org.tr (0212) Madenin ne olduğunu ve nerelerde kullanıldığını öğretmek, bilinçlendirmek ve kamuoyu yaratmak amacı ile çocuklarımızın yararlanabileceği ilkokul çağındaki çocuklara hitabeden bir kitaptır. 30 SEKTÖRMADEN

18 TÜRKİYE DEN HABERLER Esan dan çevre etkinliği Esan Dünya Çevre Günü ve Çevre Koruma Haftası nı tüm lokasyonlarında çeşitli etkinliklerle kutladı. Tam bir seferberlik havasında geçen Çevre Koruma Haftası etkinliklerinde çalışanlar ve çocuklar başta olmak üzere hem çevre bilincinin artırılması hem de kişisel karbon ayak izinin azaltılması hedeflendi. Sürdürülebilir madencilik anlayışı ile tüm faaliyetlerinde önce insan ve çevre diyen Esan, başlattığı Renkleri Koru projesi kapsamında çalışanlarına verdiği düzenli çevre eğitimlerinin yanı sıra ilgili ilçe milli eğitim müdürlükleri ile iş birliği yaparak, çocuklarda çevre bilinci oluşması amacıyla okullarda interaktif eğitimler düzenledi. Esan ın Çevre Koruma Haftası nda düzenlediği bir başka etkinlik ise geri dönüşüm konusunda verilen eğitimler sonrasında çoğunluğu çocuk olmak üzere 250 ye yakın kişinin katılımıyla gerçekleştirilen çöp toplama etkinliği oldu Her yıl Türkiye de farklı lokasyonlarda binlerce ağaç diken Esan, hem çalışanlarına kişisel karbon ayak izinin azaltılması çerçevesinde ceviz, elma ve ayva fidanları dağıttı hem de kendi tesisleri içerisinde dikim gerçekleştirdi. Esan a Yılın En İyi İnovasyon Projesi Ödülü 2016 yılında En İyi Nesnelerin İnterneti Projesi ödülünü alan Esan, 2017 de de IDC nin Yılın En İyi İnovasyon Projesi ödülünü aldı. Akıllı madencilik uygulamaları ile iş süreçlerini daha güvenli, daha verimli ve bütünleşik hale getiren Esan, Esan Yeraltı Sinyalizasyon Projesi ile finans, otomotiv gibi sektörlerle beraber değerlendirildiği yarışmada takdir topladı. Esan ın akıllı madencilik stratejisi ile geliştirdiği yapı yalnızca madencilik sektörü için değil, bilişim teknolojilerinin uygulama alanlarının geliştirilmesi açısından da fayda sağlıyor. Bu doğrultuda bilişim alanına yönelik küresel araştırmalar gerçekleştiren International Data Corporation (IDC) tarafından ödüle layık görülen proje, sektöründe akıl- lı kablosuz kontrol ve hassas konum belirleme cihazları kullanılarak yapılmış ilk yeraltı sinyalizasyon projesi olma özelliğine sahip. Yeraltı ve tesis koşullarına özel oluşturulan bir algoritmaya sahip proje, radar sistemi ve yeraltı rota optimizasyonuna imkân tanıyan yapısı ile yatırım geri dönüşü bakımından en hızlı başarıya ulaşan nesnelerin interneti (IoT) projesi. Aynı zamanda Türkiye de İş güvenliğine ve üretime doğrudan katkısı gerçekleşmiş ve ispatlanmış en büyük Yeraltı Maden IoT projesi olan Yeraltı Sinyalizasyon Sistemi sayesinde yüksek iş güvenliği ve operasyonel verimlilik gibi önemli kazanımlar sağlanıyor. 32 SEKTÖRMADEN

19 TÜRKİYE DEN HABERLER Temiz Kömür Zirvesi yapıldı Kömür Üreticileri Derneği tarafından düzenlenen Uluslararası Temiz Kömür Teknolojileri Zirvesi Mayıs 2017 tarihlerinde İstanbul da gerçekleştirildi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının desteğiyle düzenlenen zirvede, termik santrallerde görev alacak piyasa oyuncularını, enerji santrali yatırımcılarını ve işletmecilerini, çelik boru, pompa, vana, bağlantı elemanları, basınçlı kap üreticilerini, lojistik firmaları, sertifikasyon, ÇED raporlama firmalarını ve kömür analizi yapan laboratuvarları bir araya getirdi. Uluslararası nitelikteki zirveye Almaya, Çin, Çek Cumhuriyeti, Polonya, Hindistan, İran gibi ülkelerden gelen kurumların yanı sıra 183 kamu ve özel sektör kuruluşu, İstanbul Teknik Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi ve birçok sivil toplum kuruluşu katılım gösterdi. Kömür rezervlerimizin, sürdürülebilir kalkınma-enerji-iklim değişikliği ilişkisi de dikkate alınarak, yüksek verim ve düşük emisyonla çalışan yeni termik santraller aracılığıyla elektrik üretiminde kullanılmasının öneminin vurgulandığı zirvede gerçekleşen konferanslarda Temiz Kömür Teknolojileri, Finans Modelleri, İş Sağlığı Güvenliği, Türkiye de Kömür Madenciliği, Çevre ve Emisyon başlıkları altında sunumlar yer aldı.

20 TÜRKİYE DEN HABERLER Ruhsatların birleştirilmesine ilişkin düzenleme masaya yatırıldı Maden bölgesi ilanı ve ruhsatların birleştirilmesine ilişkin yeni düzenleme, bünyesinde barındırdığı belirsizlik ve çelişkiler ile madencilik sektörüne olumsuz etkiler yapacak. Maden Kanunu nun 29 uncu maddesine eklenen Genel Müdürlüğün teklifi, Bakan onayıyla maden bölgesi ilan edebilme ve ruhsatların birleştirilebilme ifadesi madencilikle ilgili sivil toplum örgütlerinin yaptığı toplantıda ele alındı. İstanbul Maden İhracatçıları Birliği nin (İMİB) çağrısıyla 6 Haziran 2017 tarihinde İstanbul da, Dış Ticaret Kompleksi Konferans Salonu nda bir araya gelen 8 sivil toplum örgütünün başkan ve temsilcilerinin katıldığı toplantıda masaya yatırılan söz konusu maddenin sektöre olumsuz etkiler yapacağı vurgulandı ve sektörün bu husustaki kaygılarının ilgili kamu otoritesine bildirilmesi kararı alındı. Av. Prof. Dr. Mustafa Topaloğlu kanuna eklenen söz konusu ifadenin herhangi bir hukuki dayanaktan yoksun olduğunu vurgulayarak şunları söyledi: MİGEM maden sahası olarak belirlerse 6 aylık bir süre var. Maden ruhsatı üzerinde bir haciz veya başka bir engel varsa ne olacak? Şirketin nasıl kurulacağı ve şirketteki ruhsatların nasıl birleştirileceği problem, dünyadaki modern kanunlar göz önüne alınarak yeni bir yasa hazırlanmalı. İMİB Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Naci İlci yaptığı konuşmada kanunun çok fazla düşünülmeden aceleye getirilerek hazırlandığını ifade ederek, Bence sektör temsilcilerinin bir araya gelip sorunlarımızı Sayın Bakanımıza aktarmamız lazım. Bu kanunun tutulacak bir yanı yok. İyi anlatırsak bunu çözebileceğimize inanıyorum. Biz dersimize çok iyi çalışıp devlet büyüklerimize durumu anlatmalıyız, şeklinde konuştu. Düzenleme ile bütün ruhsatlar iptal edilebilir Jeoloji Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı Prof. Dr. Yüksel Örgün Tutan kanunda ve benzeri gibi çok muğlak ifadeler bulunduğunun altını çizerek, böylesi bir mevzuatın yatırımcılar için hiç de çekici bir yanı olmadığını söyledi. Tutan, Kanunda rezerv dikkate alınmalı deniyor. Hangi rezervden söz ediliyor belli değil. Biz ruhsatların birleştirilmesi gerektiğine inanıyoruz ama muğlak ifadeler olmamalı, dedi. Diyarbakır Madenciler Derneği Başkanı Selahattin Cengiz kararın küçük ölçekli madenciliği yok edeceğini ifade ederek, Bu kanunla bütün ruhsatlar iptal edilebilir, kısaca her şey yapılabilir. Mermer çevreye etkisi en az sektör olmasına rağmen, makinelerden damlayan yağlar çevreyi kirletiyor denilerek çevre ihlali olduğuna karar verilebilir. Bu küçük madenciyi yok etmek için hazırlanmış bir projedir, diye konuştu. Altın Madencileri Derneği Başkanı Hasan Yücel yasanın çok sorumsuz ve kötü niyetli hazırlandığını düşünmüyorum. Standartlara uygun madenciliğe elbette itiraz edemeyiz. Alışkanlıklarımızla madencilik yapılamaz. Çok ciddi hazırlıklı olmalı ve anlatmalıyız. İtiraz ettiğimiz her şeyde kamunun refleksi var. İMİB Denetim Kurulu Üyesi Yakup Kadri Sürmen toplantıdaki konuşmasında, Açılıp kapanan ocaklar ile ilgili bir fon oluşturulması önerisini gündeme getirerek, Yeni bir maden yasası hazırlığı içinde olunduğu söyleniyor. Yeni bir maden yasası çıkarsa, bunu geri almazlar, düzeltme olur. Bu acele çıkmış olabilir ama Maden Yasası nda düzeltilir diye düşünüyorum, dedi. Bir araya gelip sesimizi duyurmalıyız Genç Maden İşletmecileri Derneği Başkanı Cemil Ökten düzenlemedeki belirsizlikleri vurgulayarak, bunun kanunun kendisi ile bile çeliş- tiğini söyledi. Ökten şöyle konuştu: Yönetmelikte mümkün olduğu kadar iyileştirme konusunda aktif olmalı. Hükümete yardımcı olacak ve sektörün de sorunlarını çözecek bir kanun taslağı hazırlanmalı ve arkasında durulmalıdır. Biz de madendeki katma değeri nasıl artırabilirizin çalışmalarını yapmalıyız. Sektör bir araya gelip olması gerekeni söylemeli. Siyaset bunu kabul eder etmez ama yapılması gereken budur. Madenciler Dayanışma Derneği Başkanı Mehmet Uygun Türkiye de rezerv yönetimi ile ilgili sıkıntılara dikkat çekerek, Bizim yaptığımız rezerv tespitlerine itibar edilmiyor. Bundan sonra hazırlanan rezervler bilimsel ve akredite edilmiş rezervler olsun istiyoruz, dedi. Ege İhracatçı Birliği temsilcileri de kanunda ve yeni düzenlemedeki muğlaklıktan yakınarak Maden Kanunumuz dünyanın hiçbir yerinde yok. Taş ocağıyla altın madenini bir arada yürütmeye çalışıyoruz. Yurtdışındaki modellerden örnek almalıyız. Rezerv diyoruz, rezerv ekonomik bir kavram, uluslararası standartlara uydurmamız lazım diye konuştular. Toplantının çağırıcısı İMİB Başkanı Ali Kahyaoğlu toplantı boyunca yaptığı konuşmalarda sektörün kendi sorunlarına karşı kayıtsız kalmasına, birlik olamamasına dikkat çekti. Kahyaoğlu, özetle şunları dile getirdi: Bir arada olmayı öğrenmeliyiz. Herkes sadece kendine zarar geldiği zaman sesini çıkarıyor. Birbirine bitişik maden sahalarında yapılan çevresel etkileri, işletme güvenliği, rezervin verimli işletilmesini bilmemiz gerekiyor. Bu yasa ile dense ki, yüzde 20 nin altındaki yerler çalıştırılmaz birçok kişinin madenciliği sona erer. Ben de Bakanlığın bir kastı olduğunu düşünmüyorum. İyi çalışıp tek bir ses ile gidersek, değişecek yerleri değiştirebiliriz. 36 SEKTÖRMADEN SEKTÖRMADEN 37

21 TÜRKİYE DEN HABERLER Yasaya eklenen madde Madde sayılı kanunun 29 uncu maddesinin son fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilerek şu fıkralar eklenmiştir: Yapılan üretimin çevresel etkileri, işletme güvenliği, rezervin verimli işletilmesi ve benzeri sebeplerden dolayı yapılacak proje ve planlama çerçevesinde Genel Müdürlüğün teklifi ve Bakan onayı ile maden bölgesi ilan edilebilir. Maden bölgesindeki ruhsatların bir veya birden fazla ruhsatta birleştirilmesi Genel Müdürlükçe yapılır. Maden bölgesinde belirlenen alandaki ruhsatların tüzel kişiliği haiz bir şirkette birleştirilmesi için ruhsat sahiplerine altı aya kadar süre verilir. Ruhsat sahiplerinin kurulacak olan bu şirketteki ortaklık payları, maden rezervi de göz önüne alınarak belirlenir. Ruhsatların birleştirilmesi, belirlenen alandaki toplam rezervin en az yarısına tekabül eden ruhsat sahiplerinin talebi halinde gerçekleştirilir. Bu talep sahipleri ikiden az olamaz. Talep sahibinin iki olması halinde ise hissedarlardan birinin rezerv oranı en az yüzde 10 olmalıdır. Yeterli talebin sağlanamaması durumunda belirlenen alandaki tüm ruhsatlar iptal edilir. Bu sahalar, alan sınırlamasına bakılmaksızın Genel Müdürlük tarafından belirlenen kriterlere göre ihale edilerek ruhsatlandırılır. İptal edilen ruhsatlara ilişkin Genel Müdürlükçe tespit edilen yatırım giderleri Bakanlık bütçesinden karşılanır. Birleşen ruhsatların alan sınırlarını belirleme yetkisi Genel Müdürlüğe aittir. Maden bölgesi içerisinde bulunan ihalelik sahalar, ihale taban bedeli yatırılarak birleşen ruhsata ilave edilebilir. Yanıt bekleyen sorular Rezerv belirlenirken aynı sahada iki farklı maden varsa neyi baz alıp rezerv tespit edeceksiniz? Maden ruhsatı üzerinde bir haciz veya başka bir engel varsa birleşme ne yönde olacak? Şirket nasıl kurulacak? Kurduğunuz şirketteki ruhsatları nasıl birleştireceksiniz? Madencilikteki masraf kavramının ucu açıktır. Neye göre masraf tespiti yapacaksınız? Rezerv tespiti yapıp, ruhsatları ona göre vereceğim demek ne kadar hakkaniyete sığar? Ruhsatların birleştirilmesinde endüstriyel hammadde ve metalikleri ayırmazsanız, büyük karmaşa yaşanmaz mı? Mermerle altın aynı kefeye konulabilir mi? Kömür ocakları yeraltından birbirinin sahasına girmiş nasıl karar vereceksiniz? TKİ de nöbet değişimi Türkiye Kömür İşletmeleri nde (TKİ) Genel Müdür Mustafa Aktaş görevini, 31 Mayıs 2017 tarihinde yeni atanan Genel Müdür Ömer Bayrak a devretti Samsun doğumlu olan Ömer Bayrak, H.Ü. Zonguldak Mühendislik Fakültesi nden 1987 yılında maden mühendisi olarak mezun oldu yılında başladığı kamu sektörü kariyerinde, TKİ ve EÜAŞ ın çeşitli kurumlarında üretim mühendisliğinden genel müdürlük ve daire başkanlığına kadar çok çeşitli görevlerde hizmet veren Bayrak, tarihi itibari ile de TKİ Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkan Vekili olarak atandı. Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı ve Sektörmaden Dergisi olarak, yeni Genel Müdürümüzü kutluyor, görevinde başarılar diliyoruz. 38 SEKTÖRMADEN

22 MAKALE Anadolu doğaltaşlarının tarihsel dönemler boyunca mimaride kullanılması Prof. Dr. Erdoğan Yüzer, İTÜ Maden Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Doğal taşlar, sağlamlığın, güvenilirliğin ve mesken korunmasının sembolü bir malzeme olarak asırlar boyunca kullanılagelmiştir. Anadolu da ilk insanların yaptıkları el baltaları silisli bir doğal taş türü olan çakmaktaşındadır. Günümüzde halen ulaşılabilen kanıtlara göre Anadolu da doğal taşların son yıllarda ortaya çıkarılan Urfa-Göbekli Tepedeki dinsel amaçlı yerleşimde kullanılması M.Ö 11600, Konya-Çatalhöyük te M.Ö 6000 yıllara kadar gitmektedir. Anadolu, bulunduğu jeolojik kuşaktaki yapısının doğal bir sonucu olarak, çok çeşitli renk ve kalitede, milyonlarca metreküple ifade edilebilecek miktarda doğal taş rezervlerine sahiptir. Günümüzde ülkemizin hemen her yöresinde doğal taş kaynakları ve işletmeleri bulunmaktadır. Ancak, tarihsel bakımdan en önemli ocaklar Batı Anadolu da yer almaktadır. Özellikle Marmara Adası (Proconnessos), Afyon-İscehisar (Dokimeion) ve Aydın-Karacasu daki (Aphrodisias) ocaklar başta olmak üzere, bu üretim ve işleme merkezlerindeki mermerler tarihsel dönemlerde Anadolu da hüküm süren Helenistik, Roma, Bizans, Selçuk ve Osmanlı uygarlıklarının en görkemli yapılarında kullanılmıştır. Bu antik ocakların bazılarının bulunduğu simgesel yöreler ve yakın dolayı, doğal taş kültürümüzün yaşatılması açısından, jeolojik miras olarak korunmalıdır. Genel bir anlatımla doğal taşlar, bulundukları yöredeki çevre koşulları ile uyumlu en uygun yapı malzemesidir. Anadolu da büyük ölçekli doğal taş işletmeciliği ve üretimi Antik Yunan a kadar uzanır. Yunan, Greko-Romen ve Bizans mimarisi Afyon-İşçehisar mermer ocaklarında antik ve güncel işletme izleri. büyük ölçüde Batı Anadolu da çıkarılan mermer, traverten ve kireçtaşlarına dayanıyordu. Daha sonra Selçuk ve Osmanlı dönemlerinde Anadolu ve çevresindeki inşaat yoğunluğu doğal taş endüstrisi ve üretimini Orta ve Doğu Anadolu ya kadar genişletti. Bu büyüme sayesinde inşaatlarda bazalt, andezit, kumtaşı ve özellikle İslam mimarisinin ayrıntılı dekoratif süslemelerinde tercih edilen kireçtaşının farklı türleri de kullanılmaya başlandı. Türkiye deki modern doğal taş endüstrisi ise, önceleri ekonomik merkez İstanbul ve Marmara Denizi nin çevresinde Bursa ve Bilecik te yoğunlaşmıştır. Daha sonra, 20. yüzyılda, ülke ekonomisinin gelişmesiyle birlikte, Ege ve Akdeniz deki mermer ve traverten ile Orta ve Doğu Anadolu daki kireçtaşı, bazalt ve andezit, başkent Ankara nın inşası ve İzmir ve Antalya çevresindeki kıyılarda gelişmekte olan turizm sektörünün ihtiyaçları için değerlendirilmeye başlanmıştır. Binalarda kullanılan yapı malzemelerinin sıcak ve soğuğa karşı korumalı olması çok önemlidir. Bu amaçla tarihsel dönemlerdeki duvar ve yapılarda, çatıda kullanılacak malzemenin ısı geçirgenliği daima göz önünde bulundurulmuştur. Yapı elemanlarının yerleri ve boyutları, renk ve desenlerinin yanı sıra, fiziksel özellikleri de tercih sebebi olmuştur. Örneğin, Mezopotamya ya komşu olan Güneydoğu Anadolu daki yerleşimlerde bu yaklaşım gelenekselleşmiştir. Mardin deki binalar da kendine özgü yöresel tebeşirli kireçtaşlarının ve Diyarbakır surlarında gözenekli bazaltların kullanılması bunlara en güzel örneklerdir. Osmanlı döneminde de geleceğe kalması istenen yapıtların çoğunda doğal taş kullanılmıştır. Mimar Sinan, bilinen ocakların yanı sıra, bazı yeni doğal taş ocakları da bulmuş (Edirne-Süloğlu-Lalapaşa) ve onları kullanmıştır (Selimiye Camii). Doğal taşların Dünya daki kullanımı günümüzde giderek artmaktadır. Bu artışta, doğal taşarlın dekoratif özelliklerinin yanı sıra, dış etkilere (bozunmaya) karşı dayanıklıları ve ısı yalıtkanlıkları çok etkilidir. Belirtilen nedenlerle doğal taşlar tüm uygarlıkların asırlarca mimari eserlerinde kullanılan benzersiz bir malzeme olarak tercih edilegelmişlerdir. Çanakkale-Ezine Koçali köyü dolayındaki antik granit ocağından çıkarılan sütunlar. Şanlıurfa-Göbekli Tepe deki antik yerleşim (MÖ 9600). Güncel doğal taş işletmesinden bir görüntü. 40 SEKTÖRMADEN SEKTÖRMADEN 41

23 MAKALE Fraser Institute 2016 Madencilik Araştırması Mad. Yük. Müh. Dündar Ergunalp 1/ İdari belirsizlikler, mevcut kuralların uygulaması veya yorumundaki belirsizlikler (73.) 2/ Çevre kurallarıyla ilgili belirsizlikler (64.) 3/ Mevzuatların uyuşmazlığı ve duplikasyon (75.) 4/ Hukuk sistemi (78.) 5/ Vergi rejimi (68.) 6/ Tartışmalı mülkiyet hakkı talepleriyle ilgili belirsizlikler (70.) 7/ Doğa koruma, milli park, arkeolojik vb. alanlarla ilgili belirsizlikler (48.) 8/ Altyapı (50.) 9/ Sosyoekonomik sözleşmeler, yerel toplumun gelişim şartları (55.) 10/ Ticari bariyerler (82.) 11/Politik istikrar (100.) 12/ İş yasası, iş sözleşmeleri (62.) 13/ Jeolojik veri tabanı kalitesi (58.) 14/ Güvenlik durumu (92.) 15/ Kalifiye iş gücü mevcudiyeti (44.) Kanada menşeli Fraser Institute araştırması, maden firmalarının yöneticilerinin, söz konusu bölgedeki kamu politikalarına göre maden yatırımlarının ne derece sıcak karşılandığının algısını ölçmek üzere 1997 yılından beri yapılagelmekte yılı araştırması 104 ülke ve eyaleti kapsayacak şekilde gerçekleştirildi. Araştırmaya katılan firmaların yarıdan fazlası aramacı, % 27si üretici, % 22si ise danışmanlık firmaları. Araştırmaya katılanlardan aşağıdaki 15 kriter ile ilgili değerlendirmelerini, arama yatırımı açısından, 1) cesaretlendirici, 2) engel değil, 3) az engelleyici, 4) kuvvetli engelleyici, 5) yatırım yapılmaz, olarak sınıflandırmaları istendi. Parantez içindeki rakamlar Türkiye nin her bir kriterde 104 ülke arasında yapılan sıralamadaki yerini gösteriyor. Yatırım Cazibesi göstergesi Politika Algısı ve Mineral Potansiyeli göstergelerinin karışımı ile elde ediliyor. Yatırımcılar yıllardır kararlarının % 60 mineral potansiyeli, %40 politika algısı tarafından etkilendiğini ifade etmekte da da aynı oranlar kullanılarak Yatırım Cazibesi göstergesi hesaplandı. Yıllar itibarıyla bakılınca Türkiye nin yıllarındaki cazibesini kaybetmeye başladığı görünüyor. Aşağıdaki tablo Türkiye nin değerlendirilen ülke adedi bazında yatırım cazibesinin nasıl azaldığını göstermekte. Grafikte ise 104 ülke/eyalet arasındaki sıralama görülebilir /96 28/112 73/122 52/109 63/104 Mineral Potansiyeli Göstergesi söz konusu ülkede politikaların, uygulamaların en iyisinin var olduğu farzedilerek (örneğin, en cazip vergilendirme, sıfır politik risk, vs.) hesaplanıyor, bir anlamda ülkenin saf maden potansiyeli. Bu konu cesaretlendirici ve engel değil 42 SEKTÖRMADEN SEKTÖRMADEN 43

24 MAKALE şeklinde verilen cevaplar göz önüne alınarak değerlendiriliyor. Örneğin, Türkiye nin mineral potansiyeli için katılımcıların %47 si cesaretlendirici, %18si engel değil şeklinde cevapladığından Türkiye nin notu %65 olarak alınıyor ve sonuçta Türkiye Mineral Potansiyeli açısından 104 ülke arasında 44. olarak değerlendiriliyor. Bu göstergenin yıllara göre değişimine bakınca son yıllarda bir düzelme eğiliminden bahsedilebilir /96 24/112 93/122 58/109 44/104 Politika Algısı Göstergesi ise katılımcılardan değerlendirmeleri istenen 15 kriterin tamamını göz önünde bulundurarak belirleniyor. Türkiye nin maden yatırımı için cazibesini azaltan da bu konulardaki zaafları. Sıralama en yüksek notu alan ülkeye (İrlanda Cumhuriyeti) 100 puan vererek yapılıyor. Türkiye nin 2016 da notu %54,6, bu da 104 ülke arasında 78 olmasına sebep oluyor. Gene yıllar itibarıyla Türkiye nin sınıflandırmada nasıl geriye düştüğünü görebiliriz /96 44/112 55/122 45/109 78/104 Bu iki göstergenin yardımıyla Türkiye nin Yatırım Cazibesi notu da (%65x0.6)+(%54.6x0.4) = % 60.7 oluyor. Türkiye yi Cibuti gibi Afrika ülkeleri veya Fiji gibi Pasifik ada ülkeleri ile kıyaslamak yerine konuya sadece Avrupa ülkeleri bazında bakmak daha da aydınlatıcı olabilir. Madencilik yatırımı açısından Avrupa nın en cazip 3 ülkesi olan Finlandiya, İsveç ve İrlanda Cumhuriyeti nin son beş yılda global sıralamada hep ilk ona girmesi çok dikkat çekici. Türkiye ise hem sıralama hem de skor açısından 2016 da ciddi bir düşüş gösterdi. Politika Algısı Göstergesi %16 dan fazla düşen Türkiye, sıralamada da 2015 teki 45. pozisyonundan 78. sıraya geriledi. Politika yapıcıların, şayet yatırımcı çekmek istiyorlarsa, Finlandiya, İsveç ve İrlanda Cumhuriyeti örneklerine yakından bakmaları faydalı olabilir.

25 DÜNYADAN HABERLER Rusya alüminyum üreticileri için OPEC tarzı bir örgütlenme istiyor Rusya Ticaret ve Sanayi Bakanı Denis Manturov Şubat ayının sonlarında Rus haber ajansı TASS a verdiği bir demeçte Petrol İhraç Eden Ülkeler Birliği (OPEC) tarzı bir uluslararası örgütlenmenin alüminyum sanayii için yararlı olabileceğini dile getirdi. Rusya Yatırım Forumu nda konuşan Manturov şunları söyledi: Henüz teklif aşamasındayız. OPEC benzeri bir örgütlenme olmasının doğru olacağını düşünüyoruz. Bu şekilde doğrudan hükümetlerin ve özellikle sanayii bakanları olmak üzere hükümet temsilcilerinin katılımı ile çalışma imkânı bulabiliriz. İlk aşama için bir birlik de yeterli olacaktır. Önemli olan önde gelen alüminyum üreticisi ve ihracatçısı bütün ülkelerin standartlar ve teknolojiler alanında ortak bir politika üzerinde mutabık kalmaları. Manturov a göre birlik aynı zamanda aşırı üretimin engellenmesi ve yeni teknolojilerin ve yeni standartların Hindistan ın Demir Cevheri üretimi son beş yılın zirvesine ulaşacak Hindistan ın demir cevheri üretimi uluslararası piyasadaki fiyat artışlarının, uygun yasal altyapının ve daha fazla madenin üretime kazandırılmasının yarattığı ivme sayesinde önceki mali yılın sonunda (31 Mart) 180 milyon metrik tona ulaşarak son beş yılın en yüksek noktasını gördü mali yılında Hindistan ın demir cevheri üretimi 207 milyon metrik ton idi. Mart ayının başlarında Odisha hükümetinin açıkladığı raporlar, bölgedeki cevher üretiminin Nisan-Ocak döneminde 80 milyon metrik ton sınırına dayandığını ve 31 Mart ta mali yılın kapanmasıyla bir geliştirilmesi ile yeni üretim tesisleri için geliştirme programlarının koordinasyonu gibi diğer konularla da ilgilenebilecek. Manturov birliğin başlangıçta bir danışma organı statüsünde olabileceğini ama zamanla büyüdükçe düzenleyici bir işleve de kavuşabileceğini ifade ederken üye ülkelerin Rusya, Çin, Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn, Katar ve Suudi Arabistan olabileceğini belirtti. Başta Rusya olmak üzere dünyanın çeşitli ülkelerinde üretim tesisleri bulunan Rus alüminyum üreticisi Rusal dünyanın önde gelen boksit, alümina ve alüminyum üreticilerinden. Şirket dünya alümin ve alüminyum üretiminin yaklaşık %7 sini gerçekleştiriyor. önceki mali yıldakine nazaran %50 artış göstererek 100 milyon metrik ton seviyesine ulaşacağını gösteriyor. Odisha Hükümetinden bir yetkiliye göre eyaletteki üretimin artışı yıl içerisinde çok sayıda madenin üretime tekrar kazandırılması sayesinde gerçekleşti. Alamos Türkiye de potansiyel görüyor Alamos Altın, Çanakkale Kirazlı ve Aği Dağı altın projelerine ilişkin fizibilite çalışmalarından ve yine Çanakkale Çamyurt altın projesine ilişkin Ön Ekonomik Değerlendirmelerden (PEA) olumlu sonuçlar aldığını duyurdu. Kirazlı ve Aği Dağı altın projeleri birbirlerine 25 kilometre uzaklıkta bulunuyor. Projeler ayrı ayrı geliştirilecek ve öncelik Kirazlı projesinde olacak. Kirazlı Projesi Aği Dağı na yaklaşık 4 kilometre uzaklıkta bulunuyor. Buradan elde edilen cevher Aği Dağı yatakları çıkarıldıktan sonra Aği Dağı işleme tesislerinde işlenecek. Üç proje de açık ocak yığın liçi operasyonu olacak. Alamos Altın ın başkanı ve CEO su John A. McCluskey yaptığı açıklamada şunları söyledi: Bu projeler dünyanın işlenmemiş ve en yüksek getiriye sahip altın projeleri arasında. Kirazlı ve ardından Aği Dağı ve Çamyurt projeleri sayesinde Türkiye de 10 yıldan uzun bir süre düşük maliyetli üretim imkânı ve serbest nakit akışı büyümesi sağlayan bir boru hattına sahip olduk. Kirazlı bütün piyasalar içinde dünyanın en yüksek getiriye sahip geliştirilmemiş altın projelerinden biri ve gelişmemizin bir sonraki aşamasını temsil ediyor. Kirazlı projesi başlangıçta 0.79 gram/mt altın ve 12 g/mt gümüş derecesinde 670,000 oz altın ve 10,1 milyon oz gümüş içeren 26,1 milyon metrik ton doğrulanmış ve potansiyel mineral rezervine sahip bir proje. Beş yıllık maden ömründe 540,000 oz altın ve 3,1 milyon oz gümüş üretilmesi planlanıyor. Maden sahası toplam sürdürme maliyetinin oz başına 373 Dolar olacağı öngörülüyor. Kirazlı daki tesisin toplam üretiminin günde 15,000 metrik ton olması planlanıyor. Liç yastığından elde edilen yüklü solüsyon, altın ve gümüş cevher külçelerinin üretileceği bir adsorpsiyon-desorpsiyon-iyileştirme tesisinde işlenecek. Kirazlının geliştirilmesi için başlangıç maliyetinin 152 milyon dolar olması öngörülüyor. Aği Dağı projesi başlangıçta 0.67 gram/mt altın ve 5,4 g/mt gümüş derecesinde 1,17 milyon oz altın ve 9,5 milyon oz gümüş içeren 54,4 milyon metrik ton doğrulanmış ve olası mineral rezervine dayalı bir proje. Beş yıllık maden ömründe 937,000 oz altın ve 2,4 milyon oz gümüş üretilmesi planlanıyor. Maden sahası toplam sürdürme maliyetinin oz başına 411 Dolar olacağı öngörülüyor. Toplam üretiminin günde 30,000 metrik ton olması planlanan tesisin akış şeması Kirazlı daki ile aynı olacak. Aği Dağı nın geliştirilmesi için başlangıç maliyetinin 250 milyon dolar olması öngörülüyor. Proje inşaata başlanmasından itibaren 36 ay içerisinde tamamlanacak. Çamyurt Ön Ekonomik Değerlendirme projesi projenin minimal bir bağımsız altyapıya sahip olacağı varsayımı ile yürütüldü. Cevher kamyonlarla Aği Dağı na taşınacak ve burada işlenecek. Ön Ekonomik Değerlendirmedeki maden planı ölçülmüş ve gösterilen 0.92 gram/mt altın ve 6,3 g/mt gümüş derecesinde 490,000 oz altın ve 3,4 milyon oz gümüş üzerine kurulu. Çamyurt günde 5,000 metrik ton üretimin planlandığı bir operasyon. Dört yıllık maden ömründe toplam 373,200 oz altın ve 1,6 milyon oz gümüş üretilecek. Başlangıç maliyetinin 10 milyon dolar, maden sahası toplam sürdürme maliyetinin oz başına 645 Dolar olacağı öngörülüyor. 46 SEKTÖRMADEN SEKTÖRMADEN 47

26 DÜNYADAN HABERLER Olympias 2. Etap ta işletmeye alma çalışmaları sürüyor Eldorado Gold Corp., projede ıslak işletmenin yapım aşamasında olduğu Olympias 2. etapta açık ara daha iyi konsantre satışı için çok sayıda teklif aldığını açıkladı. Yeni satış koşulları sayesinde altın karlılık oranları %58 den %71 e yükseldi. Bu yükselişin karlı altın üretiminde yıllık yaklaşık 15,000 ozluk bir artışa neden olması bekleniyor. 2. Etap ta yaklaşık 85,000 oz altın (bir önceki yılda 72,000 oz idi) ve yaklaşık 55,000 oz altın eşdeğeri üretilmesi planlanıyor. Çin Kuzey Kore den kömür ithalatını durdurdu. Çin Ticaret Bakanlığı, 19 Şubat ta yaptığı açıklamada Kuzey Kore den yapılacak kömür ithalatını 2017 yılının sonuna kadar durdurduğunu duyurdu. Karar Çin in de hazırlanmasına ve geçirilmesine katkı sunduğu 2321 numaralı Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararı ile uyum içerisinde. Yasaklama kararı Kuzey Kore nin 12 Şubat tarihinde orta menzilli balistik füze denemesi yapmasının ardından geldi. Yunanistan ın Halkidiki yarımadasında bulunan eski bir altın-gümüş-kurşun-çinko madeni olan Olympias üç etapta yeniden geliştiriliyor. Maden çok yüksek altın değerlerine ve yılda 1 milyon metrik tona ulaşan çıkarma oranlarına izin veren bir cevher kütlesine sahip. Eldorado Gold Operasyon Direktörü Paul Skayman, Yunanistan daki ekibin yoğun çalışmalarından sonra işletmeye alma aşamasına geldiklerini ve çok heyecanlı olduklarını, yılın üçüncü çeyreğinde Olympias 2. Etap ta ticari üretime başlandığını açıklamayı umduklarını dile getirdi. 2. etapın inşası tamamlandı ve işletmeye alma sürecinin startı verildi. Düşük değerli cevherin ufalama çevrimine önümüzdeki hafta dahil edilmesi bekleniyor. Ana flotasyon tesisinin ön işletmeye alma çalışmaları devam ediyor ve Nisan da cevher üretimine başlanacak. İkinci çeyrek ticari aşama öncesi üretimi destekleyecek ilk dolum ayıraçların, öğütme araçlarının, kritik ve operasyonel parçaların teslimatı takvimi halen devam ediyor. İşleme tesisinin işletmeye alınması için çıkarılan cevher kırıcının yanında istiflenmiş durumda. Yeraltı gelişimi ise 9 farklı seviyede tamamlanan ve çıkarmaya hazır 14 cevher ocağı ile 2017 üretim planlamasını desteklemeye hazır tutuluyor. Yığma-doldurma metodunun kullanılacağı doğu ve batı kısımlarında cevher madenciliği kısa bir süre içerisinde başlayacak. Kore Merkezi Haber Ajansı tarafından yapılan yayınlarda komşu ülke nin deneme atışını küçümsediği ve Birleşmiş Milletler in yasal zeminden yoksun yaptırım kararı nı bahane ederek insanların yaşam standartlarını yükselten malların ihracını tümüyle yasaklamak gibi insanlık karşıtı kararları tereddütsüz aldığı yorumları yapıldı. Reuters e göre, 2016 yılında getirilen kısıtlamalara rağmen Kuzey Kore Çin in dördüncü büyük kömür tedarikçisi konumunda bulunuyordu. Hindistan da enerji talebi ve yerli kömür kaynakları Hindistan Enerji ve Kömür Bakanı Piyush Goyal, yerli madenlerin artan verimliliği, daha ucuz yenilenebilir enerjiler ve azalan enerji talebi sayesinde Hindistan ın artık kendisine enerji sağlamak için yeterli kömür kapasitesine sahip olduğunu söyledi. Enerji sektöründe kömür kaynaklı santrallerin kilit bir konumda bulunduğu Hindistan da elektrik ihtiyacı artmaya devam ederken, tahminlere göre en azından yakın gelecekte kömürün bu kilit konumunu sürdürmesi bekleniyor. Dünyanın en büyük beşinci elektrik üretici ve tüketicisi konumunda bulunan Hindistan da, elektrik talebinin 2022 ye kadar teravata (TW) ulaşması bekleniyor yılları arasında altyapı sektörleri içinde yapılması öngörülen projelerin dörtte biri elektrik sektöründe yer alıyordu. Yapılan projeksiyonlara göre, Hindistan bu talebi karşılamak için başta yenilenebilir enerji ve ardından yerli kömür kaynaklarından faydalanmak istiyor. Ulusal plan ve yerli kömür Hindistan, geçtiğimiz günlerde emisyonlarını azaltmak için 248 milyon dolarlık harcama ile daha temiz kömür kullanımı ve temiz kömür teknolojileri üzerine iki mükemmeliyet merkezi kurulması üzerine ulusal bir plan açıkladı. Merkezlerin her birine yaklaşık 5 milyon dolar harcama yapılacak. Hindistan hükümeti tarafından yapılan açıklamada, Temiz yakıtlar arayışımızda, metanol ve dimetileter üzerinde ulusal bir misyon başlatılıyor. Fotovoltaik güneş enerji- si, termal depolama ve güneş yakıtları araştırmaları üzerine yeni bir merkez 5 milyon dolarlık maliyetle onaylandı. Enerji depolama, temiz kömür, atık su arıtımı alanlarında finansman imkânları da açıklandı denildi. Son 3 yılda, Hindistan hükümeti kömür kalitesinin ve arzının iyileştirilmesine yönelik sürekli çaba gösterdi. Ülkenin Enerji ve Kömür Bakanı Piyush Goyal, yerli madenlerin artan verimliliği, daha ucuz yenilenebilir enerjiler ve azalan enerji talebi sayesinde Hindistan ın artık kendisine enerji sağlamak için yeterli kömür kapasitesine sahip olduğunu söyledi. Ancak birçok kömür santrali ithal kömür ile çalışmak üzere dizayn edildiği için halen kömür ithal etmek zorunda kaldıklarını da ekledi. Diğer yandan, elektrik talebindeki artışın yavaşlamasına bağlı olarak ülkenin yeni kömür santrali kurma planlarını askıya alması da ülke için öngörülen senaryolardan biri. Özellikle güneş enerjisindeki maliyet düşüşlerinin devam etmesi sonucunda, Hindistan ın 2050 yılına gelindiğinde kömür olmadan da elektrik üretmesi mümkün olabilir. Ancak yakın gelecekte kömürün önemini koruması bekleniyor. Geçtiğimiz yıl Hindistan ilk kez 69 milyon tonluk bir kömür fazlası çıkararak, bunu komşusu Bangladeş e satmaya çalıştı. Ülkenin geleceğinde yenilenebilir enerjinin başlıca rolü kapması, termal kömürün ise daha çok bir yedek kapasite gibi kullanılması mümkün olabilir. Hindistan ın toplam kömür rezervleri yaklaşık 302 milyar ton seviyesinde, bunun 126 sı ise kanıtlanmış rezerv durumunda. (Kaynak: Hürriyet) 48 SEKTÖRMADEN SEKTÖRMADEN 49

27 DÜNYADAN HABERLER Paris İstinaf Mahkemesi Gold Reserve lehine karar verdi Paris İstinaf Mahkemesi, Venezuela nın Uluslararası Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü Merkezi tarafından Venezuela Bolivarcı Cumhuriyeti aleyhine verdiği tahkim kararına ilişkin olarak Fransız Mahkemelerinde açtığı davaların reddi kararlarını onadı. Venezuela, Ekim 2014 ve Ocak 2015 te, tazminat talebinin reddine ilişkin tahkim kararlarının kaldırılması talebiyle mahkemeye başvurmuştu. Aynı süreçte şirket ise kararın tanınması ve tenfizi için dava açmış, Mahkeme 29 Ocak 2015 tarihinde kararın tanınmasına ve Fransa da tenfizine karar vermişti. Mahkeme Venezuela nın iddia ve savunmalarını reddederek tahkim kurulunun kararının hukuka ve Fransız uluslararası politikasına uygun olduğuna hükmetmişti. Venezuela nın istinaf taleplerinin reddi ile 713 milyon dolar tazminat öngören karar Fransa da icra edilebilir hale gelmiş oldu. Mahkeme aynı zamanda Venezuela yı 150,000 dolar yargılama gideri ve ve- Freeport-McMoRan Endonezya operasyonunun durumunu güncelledi PT Freeport Indonesia (PT-FI) ve Endonezya hükümeti İş Sözleşmesi kapsamında konsante ihracatı ve diğer hususlarda beş yıl süren görüşmelerie rağmen anlaşmaya varamadılar. Endonezya hükümeti Ocak ve şubat aylarında PT-FI nın konsantre üretimini ihraç edebilmek için İş Sözleşmesini feshetmesini ve özel bir lisans almasını öngören düzenlemeleri hayata geçirdi. PT-FI hükümetin bu düzenlemeyi hayata geçirme çabalarının İş Sözleşmesinin ihlali anlamına geldiğini ve kendisine Endonezya daki uzun vadeli yatırı planlarını destekleyecek mali ve yasal garantiler veren karşılıklı bir anlaşma olmadan İş Sözleşmesini feshetmeyeceğini hükümete bildirdi. kalet ücreti ödemeye de mahkûm etti. Venezuela nın karara karşı Yüksek Temyiz Mahkemesi ne başvuru hakkı bulunuyor yılının Ağustos ayında Gold Reserve şirketi 2009 yılında Chavez hükümeti tarafından kamulaştırılan Brisas altın-bakır projesine ilişkin olarak Venezuela hükümeti ile anlaşmaya vardığını açıklamıştı. Anlaşmaya göre Uluslararası Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü Merkezi tarafından hükmedilen tazminatın şirkete ödenmesi gerekiyor. İki taksit halinde ödenmesi öngörülen tazminatın tutarı 24 Şubat a kadar işlemiş faizi ile birlikte yaklaşık 770 milyon Dolar. Venezuela hükümetinin bu ödemeyi nasıl yapacağı belirsizliğini koruyor. PT-FI nin yatırımları arasında Papua/Endonezya daki Grasberg mineral bölgesinde bulunan dünyanın en büyük bakır ve altın madenleri de yer alıyor. Süreç nedeniyle PT-FI konsantre ihracı gerçekleştiremedi ve Papua daki yatırımlarını askıya alma, üretimini yaklaşık %60 oranında düşürme ve istihdam ve yerel tedarikçilerden yapılan satınalmaların önemli oranda azaltılması da dahil maliyet azaltma planlarını uygulamaya başladı. İhracat onayının alınamadığı her ay PT-FI nın üretimdeki payının bakırda yaklaşık 70 milyon libre ve altında 70,000 oz düşeceği öngörülüyor. Rus kimya şirketi iki büyük potas madeninde frene basıyor Pazar daki aşırı doygunluk, yaptırımlar ve teknik sorunlar nedeniyle gelişim yavaşlatıldı ve köşetaşı hedefleri geçici olarak erteleniyor. İki yılda iki sahayı işletmeye açan Eurochem dünya potas üretiminin %10 unu gerçekleştirir hale gelerek global tedarikçiler pazarının en önemli aktörlerinden biri haline geldi. Eurochem, Volgograd Oblast ta bulunan, yılda 4.6 milyon metrik ton kapasiteye sahip, 3.3 milyar dolar değerindeki Gremyachinsky GOK yi 2018 yılında nihayet işletmeye alıyor. Ayrıca, Rusya nın Perm Oblast bölgesindeki Verhnekamskoe yatağında bulunan Usolskiy potasyum hidrat madeninin de 2017 yılının sonlarında işletmeye alınması bekleniyor. 1.5 milyar dolar değerindeki maden yılda 3,7 milyon metrik ton potasyum hidrat üretimi kapasitesine sahip. Gremyachinsky ülkede son yarım yüzyılda kurulan en büyük madencilik projesi olmasının yanısıra Sovyetler Birliği nin çöküşünden sonra inşa edilen ilk Rus madencilik ve işleme kompleksi olma özelliğini de taşıyor. Tesis, görülmemiş büyüklüğü nedeniyle Rusya daki bazı yetkililer ve uzmanlar tarafından Rusya da Asrın Binası şeklinde adlandırılıyor. Usolskiy de kendi çerçevesinde benzersiz bir proje. Zira Eurochem açıklamasına göre proje 2,3 milyar metrik ton potasyım klorür barındırıyor. Bu rakam Rusya nın toplam potasyum hidrat rezervinin %70 ine eşit. Eurochem, bu yatakta, 60 yıldan fazla aktif maden ömrü ve %30,8 ortalama KCI içeriğine sahip 1,5 milyar metrik tonluk rezervin haklarını satın almış durumda. Rezervlerinin niteliği açısından da Gremyachinsky eşsiz bir maden. Zira 96,9 kilomtrekarelik lisanslı maden sahasının sınırları içerisinde işlevsel rezervin 1,5 ila 1,8 milyar metrik ton olduğu, toplam rezervin 5 milyar metrik ton olanileceği tahmin ediliyor. Bu rakamlar karşısında yatağın tahmini faydalı ömrü 72 yıl, hatta muhtemelen çok daha fazla. Yapılan devasa yatırıma rağmen her iki projenin de sorunsuz devam ettiğini söylemek mümkün değil yılında inşasına başlanmışsa da Eurochem madencilik lisansını ancak 2010 yılında alabildi. Madenin 2010 yılında işletmeye alınması planlanıyordu fakat bu tarih önce 2013 e, ardından 2015 ve 2017 ye ve nihayet bir kez daha 2018 yılına ertelendi yılında tesisin faaliyete geçeceğinden de kimse emin değil. Bütün bunlara rağmen Eylül 2016 itibariyle inşaatın %85 i tamamlanmış haldeydi. 50 SEKTÖRMADEN SEKTÖRMADEN 51

28 MAKALE Yaşasın! Madenlerimizde artık yaşam odaları var! Ömer Yenel, Maden Yüksek Mühendisi Çalışanların çalışma koşullarında ve özlük haklarında elbette iyileştirmeler yapılmalıdır. Bunlara itiraz edilemez. Ancak, diğer koşulları değiştirmeden yalnızca özlük haklarının iyileştirilmesi ile, mühendislere 25 yıla varan cezalar verilmesi ile kazaların önüne geçilebileceği görüşüne katılmak mümkün değildir. Mayıs 2014 te meydana gelen ve 301 madencinin yaşamını yitirdiği Soma Faciasının hemen ertesinde birileri çıktı, yer altında çalışan maden işçilerine asgari ücretin iki katı ödenmesi ve çalışma süresinin düşürülmesini emrederek kazaların büyük ölçüde önüne geçti! Yer altında kalma süresi, haftada 45 saatten 37.5 saate düşürülünce bir madencinin kazaya uğrama ihtimalinin %17 azalacağı matematiksel olarak doğru. Hatta bu oranı haftalık çalışma saatini daha da kısarak arttırabiliriz ama ücretin kaza ile ilişkisini kurmakta insan zorlanıyor. Başka birileri çıktı, facianın suçlusu maden mühendisleridir dedi ve onları bilinçli taksirle hareket edip (yani tehlikeyi öngördükleri halde istemeyerek de olsa) ölüme sebep oldukları için 25 yıl hapis cezası ile yargıladılar. Böylece kazaların önüne geçilebileciğine hükmettiler. Başka birileri de çıktı ve yeraltında yaşam odaları olsa idi bu ölümlerin olmayacağını söyledi. Onlara göre Türkiye deki yer altı işletmelerinde yaşam odaları olmadığı için kazalarda ölümler fazla olmakta. Yani kazaların mutlaka olabileceği kabul edilmekte, ancak, yaşam odaları olsa, bu kazaların sonunda can kaybının daha az olacağı ileri sürülmekte. Çalışanların çalışma koşullarında ve özlük haklarında elbette iyileştirmeler yapılmalıdır. Bunlara itiraz edilemez. Ancak, diğer koşulları değiştirmeden yalnızca çalışanların çalışma süresi ve emeklilik, izin, ücret v.b. özlük haklarının iyileştirilmesi ve mühendislere 25 yıla varan cezalar verilmesi ile kazaların önüne geçilebileceği görüşüne katılmak mümkün değildir. Bu yazının esas amacı, Soma daki ve diğer işletmelerdeki maden kazalarının asıl nedeni olan sistemi sorgulamayan tartışmalara girmek değil. Yukarıda belirtilen abuk tezler arasında yer alan ve mevzuattaki yeni adı ile Sığınma Odaları nı tartışmaktır. Yer altı metal madeni ocakları Bilindiği üzere, yer altı maden işletmeleri, kömür ve kömür dışı (metal ve endüstriyel madenler) diye iki gruba ayrılarak ele alınır. Çünkü iki grubun şartları çok farklıdır. Metal cevheri ya da endüstriyel hammadde çıkarılan yer altı işletmelerinin hemen hepsinde yaşam odası vardır. Çünkü alt kotlara inmek için yapılan rampa ve desandirilerde her metrede bir manevra cebi yapılır. Galerinin ilerlemesi sona erince bu ceplerden geride kalan bir ya da birkaçı yaşam odası haline getirilir. Şöyle ki; bu cepler biraz daha genişletilir, içlerine masa, sıra ve bidonla içme suyu konur. Daha önemlisi, ilk yardım malzemesi ve teçhizatı konur; telefon ve sinyalizasyon hatları çekilir. Bu mekânlar yalnızca kaza olduğunda değil her zaman kullanılır. Zaten bu mekânların yukarı kesiminde göçük olması ve madencilerin aşağıda mahsur kalması söz konusu değildir. Öyle bile olsa alt kotlardan ocağın bir kaçamağı nın mutlaka olması gerekir. Son yıllarda, aynada, kazı esnasında ölümle sonuçlanan göçük olayları yok denecek kadar aza indirilmiştir. Ayrıca aynada sığınma odası oluşturulmasından da söz edilemez. Hatırlanacağı üzere, Soma daki facianın sonrasında bu işletmede yaşam odaları yokmuş söylemlerinin yaygın olduğu günlerde, Türkiye de 3 işletmede yaşam odası var olduğundan da söz edilmişti. Sözü edilen bu 3 örneğin üçü de metal madeni işletmelerinde, belirtilen şekilde oluşturulmuş ceplerdir ve bunlardan birisi de o zamanlar proje yürütücüsü olduğum Siirt Madenköy Bakır İşletmesinde idi. Yine hatırlanacağı gibi, 5 Ağustos 2010 da Şili de meydana gelen kazada 33 madencinin 69 gün sonra kurtarılmasında yaşam odalarının var olmasının öneminden de söz edilmişti. Burada da yaşam odası denilen yer, yukarıda anlattığımız ceplerden biridir. Bu işletmede esas hata ocağın bir kaçamağının olmayışıdır. Geniş çaplı sondajlar yapılarak işçilerin kurtarılmaları ise, yaşamlarını yitirmeleri halinde çok daha fazla miktarda tazminat ödemek 52 SEKTÖRMADEN SEKTÖRMADEN 53

29 MAKALE zorunda kalacak olan sigorta şirketinin finansmanı ile gerçekleştirilmiştir. Yer altı metal madenlerinde durum böyle iken tarih/30032 Sayılı Resmî Gazetede yayınlanan bir tebliğ ile sığınma odaları kurulması, yer altı metal madenleri için zorunlu kılınmıştır. Gelelim yeraltı kömür işletmelerine Yeraltı kömür ocaklarını diğer grup maden ocaklarından ayıran en önemli fark potansiyel tehlike kaynakları olan gaz ve kömür tozu patlaması olması ihtimalidir. Kömür ocaklarındaki kazaların nedeni çoğunlukla grizu ve kömür tozudur. En çok ölümlü kazaların nedeni de bunlardır. Grizu ve/veya toz patlaması sonrasında madencilerin sığınma odalarına kaçabilme fırsatlarının olabileceğini düşünmek abestir. Ancak bu gibi durumlarda madencilerin yanlarında anında kullanabilecekleri maskeleri mevcuttur, ya da olmalıdır. Madenciler bu maskelerden yararlanabildikleri ölçüde, hayatta kalabilme şansları artar.ferdi oksijen maskeleri ve değişim istasyonları ile ilgili yaptırımlar mevcut İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinde de bulunmaktadır. Yeraltı kömür işletmelerinde ayaklar hızla ilerler ve ocak derinliği, kömür damarının yatımına bağlı bir hızla artar. Ocağın bir yerinde oluşturulacak bir yaşam odası, kısa bir süre sonra üretim yapılan yerin gerisinde ve yukarısında kalacaktır. Bu koşullarda, üretim alanına yakın bir yaşam odası bulundurabilmek için, hangi sıklıkla odayı üretim yapılan yerin yakınına taşıyacağımız da ayrı bir sorudur. Yeraltı kömür madenlerinde göçüklerden kaynaklanan kazalar ise metal madeni işletmelerindekiler ile aynı şekilde değerlendirilebilir. Burada da esas olan kaçamakların ve nefesliklerin var olmasıdır. Soma daki facia bir yangının sonucudur. Temel zaaflar, bir avuç işletmeye her vardiyada işçinin doldurulmuş olması, çıkan yangın sonucu yaşanan panik ve karmaşanın yönetilememiş olmasıdır. Yangının başlaması ile ocaktan çıkıp kurtulan madenciler olmuştur. Ocaktan çıktıktan sonra işçileri kurtarmak için ocağa tekrar giren mühendisler de olmuştur. Dolayısıyla, yaşam odaları olsa idi madenciler ölmezlerdi demek, çok anlamlı değil. Madencilik bir disiplin ve sistem işidir. Madencilikte her büyük kaza sonrası söylenenler, 1960 lı üniversite yıllarımda Beyoğlu nda bir sinemada izlediğim taş devri ile ilgili bir komedi filmini çağrıştırmaktadır. Unutamadığım bu filimde metre yüksekliğindeki bir uçurumdan düşerek ölen bir adamın başında toplanan insanlar, düşerken bir yere de çarpmadı ama neden öldü diye hayretler içinde kalıyorlar. Umarım biz de günün birinde yaşam odaları da vardı ama neden öldüler? demek durumuna düşmeyiz. Ancak bunun daha kötüsü ise tersidir. Yani yaşam odalarının olmaması durumunda söylenecek olanlardır. Onun için biz yer altı işletmelerimize birer sığınma odası yaptıralım, derim. Bu çağda böylesi facialar yaşanmasına ve bu facialardan gerekli dersler çıkarılacağına böyle sonuçlara varılmasına üzülmemek mümkün mü? 54 SEKTÖRMADEN

30 MAKALE INERMA Zirvesi ve enerjide mevcut manzara Prof. Dr. Hasancan Okutan INERMA Bilim Kurulu Başkanı Yurt içi ve yurt dışından enerji hammaddeleri ve enerji konularında kamu, özel sektör, sivil toplum kuruluşları ve bilim dünyasından bürokrat, uzman ve bilim insanlarının bir araya getirildiği, dünyada ve Türkiye de enerji hammaddeleri ve enerji sektöründeki son gelişmelerin tartışıldığı I. INERMA Zirvesi 1-3 Ekim 2015 tarihlerinde İstanbul Hilton Bosphorus Convention Center da gerçekleştirilmiştir. Türkiye de ilk defa düzenlenen bu uluslararası toplantıya Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığımız en üst düzeyde destek vermiş, TKİ, TPAO, EÜAŞ, MTA, EPDK, TETAŞ, Enerji İşleri Genel Müdürlüğü gibi ülkemizin enerji sektörünün kamu tarafındaki en önemli kurumlarının genel müdürleri, diğer üst düzey yönetici ve bürokratları, Zirvede konularında uzman olan 11 yabancı bilim insanı ile birlikte başta kömür, petrol, doğal gaz, elektrik üretimi, güneş, jeotermal ve nükleer enerji, biyokütle ve enerji politikaları olmak üzere enerji hammaddeleri ve enerji teknolojileri konularında en güncel bilgileri içeren çağrılı sunumlar yapmışlardır. Zirvede Türkiye, ABD, Çin, Brezilya, Avustralya, Kanada, Fransa, Şili ve Bulgaristan olmak üzere 10 ülkeden 200 ü aşkın katılımcı bir araya gelmiş, 4 ayrı oturumda 28 sözlü sunum yapılmış, ayrıca Dünyada ve Türkiye de Enerji Projeksiyonu konulu bir de panel düzenlenmiş ve fosil yakıtlar, yenilenebilir, nükleer enerji ve biyokütle/biyoyakıt konuları geniş katılımın olduğu bu panelde etraflıca tartışılmıştır. I. INERMA Enerji Zirvesi nde ülkemizin gerek birincil enerji ihtiyacının gerekse elektrik üretiminin çok büyük oranda dışa bağımlılığı ve enerji ithalatının ülkemizin en büyük cari açık kalemini oluşturduğu, bu sebeple de başta elektrik üretimi olmak üzere enerji ihtiyacımızın karşılanmasında en önemli kaynağın linyit rezervlerimizin olduğu hususu öne çıkmış ve çokça tartışılan konuların başında gelmiştir. Zirvede kömürün önemi ve temiz Sektöre ilişkin öngörülere göre, mevcut küresel enerji denklemi yüzyılımızın ortasına kadar çok fazla değişmeyecek, 2035 yılına kadar enerji tüketimi içinde fosil yakıtların payı %79, tek başına kömürün payı ise %29 civarında olacaktır. Kömür önümüzdeki yıllarda da en büyük birincil enerji kaynaklarından biri olarak hayati önemini koruyacaktır. kömür teknolojilerine olan ihtiyacımız kadar, yenilenebilir enerji, biyokütle ve nükleer enerjinin de ülkemiz açısından önemli olduğu, bunların paylarının mutlaka arttırılmasının gerektiği ve bu konularda teknolojik AR- GE çalışmaları ile beraber ticari ölçek uygulamalarının artmasının gerekliliği hususunda da genel bir kabul oluşmuştur. Ayrıca ülkemizin sınırları içinde ve denizlerimizde petrol ve doğalgaz aramalarının önemi ile birlikte bitümlü şist rezervlerimizin sıvı yakıt üretmek üzere değerlendirilmesinin de önemli olduğu konusunda hemfikir olunmuştur. Kömür önemini koruyacak 2015 Yılında 7.3 milyara ulaşan dünya nüfusunun 2035 yılında 8.7 milyarı geçeceği öngörülmektedir. Günümüzde halen Afrika kıtasında ve Hindistan da bir milyardan fazla insan elektriksizdir. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) ve ABD Enerji Bakanlığı (DOE) tarafından yapılan enerji senaryoları çalışmaları küresel enerji denkleminin yüzyılımızın ortasına kadar çok fazla değişmeyeceğini, 2035 yılına kadar enerji tüketimi içinde fosil yakıtların payının %79, tek başına kömürün payının ise %29 civarında olacağını ve kömürün önümüzdeki yıllarda da en büyük birincil enerji kaynaklarından biri olarak hayati önemini koruyacağını göstermektedir. Bu nedenle, kömür tüm dünyada daha önemli ve daha stratejik bir enerji kaynağı niteliğini taşımaktadır. Öte yandan, kömür ve kömür endüstrisi, küresel ısınma ve iklim değişikliği tartışmalarının odak noktasında yer almaktadır. Bu sebeple, kömür endüstrisinin geleceği büyük ölçüde Gazlaştırma ve Karbon Tutma/Depolama teknolojilerinin gelişimine bağlanmıştır. Ülke olarak kullandığımız yıllık birincil enerjinin yaklaşık %72 si yurtdışından ithal edilmektedir. Toplam ülke ithalatı içerisinde en önemli payın bu kaynaklara ayrılması nedeniyle enerji ithalatı ülkemizin en büyük cari açık kalemini teşkil etmektedir. Türkiye nin jeopolitik konumu da göz önüne alındığında, enerji temininde mümkün olduğu kadar yenilenebilir (hidro, güneş, rüzgâr ve jeotermal) ve yerli kömür kaynaklarımızı kullanmamız gerekmektedir. Enerji tasarrufu ve verimliliği de üzerinde durulması gereken önemli konulardan birisidir. Ülkemizin sahip olduğu kömürler ağırlıklı olarak, kül, nem ve kükürt oranları yüksek, ısıl değerleri düşük olan linyitlerden oluşmaktadır. Üretilen kömürlerin büyük bir bölümü, mevcut eski elektrik santrallerinde düşük verimlerle (%22-30) yakılmakta ve yüksek bir çevre kirliliği yaratmaktadırlar. Linyitlerimizin değerlendirilmesinde göz önünde tutulması gereken diğer önemli bir husus, uçucu madde miktarıdır. Bilindiği üzere ülkemiz linyitlerinin büyük bir kısmı uçuculuğu yüksek genç kömürlerdir. Uçucu madde içeriği yüksek olan kömürlerin reaktivitesi yüksek olduğu için bu tür kömürler gazlaştırma açısından uygunluk göstermektedir. Nitekim bazı Türk linyit örneklerinde yapılan TGA çalışmaları kapsamında uçuculuğu yüksek olan linyitlerimizin gazlaştırma potansiyelinin yüksek olduğu ispatlanmıştır. Bu sebeple linyitlerimizden daha fazla faydalanabilmemiz için, başta gazlaştırma teknolojileri olmak üzere yenilikçi temiz kömür teknolojilerine geçmemiz gerekmektedir. II. INERMA ilkinden de başarılı olacak Eylül 2017 tarihlerinde Hilton İstanbul Bosphorus de gerçekleştirilecek olan II. INERMA Zirvesinde Türkiye ve yabancı ülkelerden çok sayıda üst düzey yetkili, enerji sektöründe faaliyet gösteren firma temsilcileriyle üniversiteler ve araştırma kurumlarından bilim insanları bir araya gelerek konvansiyonel (kömür, petrol, doğal gaz, kaya gazı), yenilenebilir enerji (jeotermal, güneş, rüzgâr) ve nükleer hammadde ve enerji, atıktan enerji, enerji stratejileri, enerji tasarrufu ve verimliliği konularında Türkiye de ve dünyadaki son gelişmeler tartışılacaktır. T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından desteklenen II. INERMA Zirvesine yurt dışından davet edilen konularında uzman 13 çağrılı konuşmacının gelmesi kesinleşmiştir. Yurt içinden katılacak konuşmacılarla birlikte çağrılı konuşmacı sayısı 22 yi bulacaktır. II. Zirvede Kömür ve Yenilenebilir Enerji konularında iki ayrı panel yapılması kararlaştırılmıştır. Her iki panele özellikle kamudan ve özel sektörden enerji konusunda ülkemizde önemli çalışmalar yürüten firmaların üst düzey yöneticileri panelist olarak katılacaklardır. Bildiri özet gönderim tarihi Haziran ayı sonuna kadar uzatılan II. Zirve için günümüze kadar Enerji Stratejileri, Verimliliği, Kömür, Petrol, Doğal gaz, Kaya gazı, Hidrolik Enerji, Nükleer Hammadde ve Enerji, Jeotermal, Güneş ve Rüzgâr Enerjisi, Atıktan Enerji Üretimi, Enerji ve Çevre, Hidrojen Enerjisi konularında olmak üzere 90 nın üzerinde bildiri özeti gelmiştir. Bildiri özet sayısının 100 ü aşacağı öngörülmektedir. Gönderilen özetler konularında uzman olan Bilim Kurulu üyelerimiz ve/veya onların öngördükleri akademisyenler tarafından titizlikle değerlendirilmeye başlanmıştır. Enerji hammaddeleri ve enerji teknolojileri konularında kamu ve özel sektör ile birlikte yurt içinden ve dışından konularında uzman bilim insanlarının bir araya getirileceği II. INERMA Enerji Zirvesi nin teknik ve bilimsel içeriğinin en üst seviyede gerçekleştirilmesi ve başarılı bir şekilde tamamlanabilmesi için sekizi yurt dışından yabancı olmak üzere 30 kişiden oluşan Bilim Kurulumuz büyük gayret sarf etmektedir. Bu sebeple Bilim Kurulu üyelerimize bu özverili çalışmalarından ve verdikleri katkılardan dolayı teşekkürlerimi sunarım. 56 SEKTÖRMADEN SEKTÖRMADEN 57

31

32 TEKNOLOJİNİN NİMETLERİ Elektrikli LHD (yükleme-çekmeboşaltma aracı) gümüş madeninde Hecla nın Luck Friday (Şanslı Cuma) madeni lityum batarya ile çalışan iki adet Artisan Vehicle Systems 153 model LHD aracına kavuştu. Elektrikle çalışan ve gelişmiş bir operatör kontrol sistemine sahip olan 153 ün, eşdeğeri bir dizel yükleyiciden daha küçük fakat 3 kat daha güçlü olduğu ifade ediliyor. 3 metrik ton taşıma kapasitesine sahip LHD nin toplam gücü 214 kilowat ve çekiş gücü 75 kilonewton. Çekiş motorunun maksimum kapasitesi 127 kilowat (170 beygir) seviyesinde. Azami torku 65 newton metre olan araç 600 volt DC lik, saatte 88 kw/h kapasiteli lityum demir fosfat batarya ile çalışıyor. 153 ün kepçe büyüklüğü ise 1.2 metreküp, kaldırma koparma gücü 4,899 kilogram, devirme koparma gücü 7,031 kg, toplam çalışma ağırlığı ise 9.5 metrik ton. Modüler ıslak elek hidrosiklonların yerini alabilir Lucky Friday madeninde kullanılan temel madencilik metodu yamaç erişim, kesme-doldurma metodu olduğundan gümüş damarlarına erişim lastik tekerlekli ekipmanla sağlanıyor. 153 modeli daha önce Kirkland Lake Gold un yeraltı madenlerinde test edilmişti. Metso firmasının geliştirdiği yeni UltraFine elek ünitesinde, tek bir titreşim düzeneğine 10 adede kadar elek ünitesi yerleştirilebiliyor. Bu yüksek frekans titreşimli ıslak elek ila 1 mm arasında ayırmaya ihtiyaç duyulan uygulamalar için geliştirilmiş ve düşük kapasiteli tesislerde veya heterojen malzeme işlenen operasyonlarda hidrosiklonlu çözümlere mükemmel bir alternatif teşkil ediyor. UltraFine elekler, iki aşamalı ayırma devrelerinde hidrosiklonlarla birlikte de kullanılabiliyor, bu da maliyet-verimlilik dengesinin sağlanmasına katkıda bulunuyor. Ünitenin optimum verimle çalışabilmesi için 10 ayrı elek ünitesini kapsayan doğru bir besleme sistemi şart. Metso nun besleme için geliştirdiği ve patent başvurusunu yaptığı besleme modülü, sistemdeki her bir elek ünitesine dengeli ve eleğin tüm yüzeyine yayılan bir malzeme beslemesine imkân sağlıyor. Metso ya göre, bu entegre sistem, hem benzeri eleme sistemlerinden çok daha kompakt bir yapıda hem de onların iki katı eleme yüzeyi sunuyor. Bilyalı değirmen modellemesinde çığır açan program Metcom Technologies adlı şirket Streamline programını, çevrim performansı iyileştirmeleri gerçekleştirmek için Fonksiyonel Performans Analizi yöntemini kullanan çığır açıcı bir bilyeli değirmen modelleme uygulaması olarak tanımlıyor. Uygulama, tesis araştırma verilerini bütün boyut kategorileri açısından birebir kümülatif öğütme oranları sağlayan bir bilyeli değirmen boyut küçültme modeli yaratmak için kullanıyor. Siklon ayırma performansını sağlayan şey her boyuttaki iyileştirmelerin alt akış için kullanılması. Yapımı kolay iki üniteli çevrim modeli boyut ölçüm dağılımlarını ve kütlesel akışı mükemmel bir şekilde yineliyor. Bu sayede pompa ve siklon performansları, metrik optimizasyon ve Sınıflandırma Sistem Verimliliğini maksimize etmek için mevcut adım adım prosedür kullanılarak ayarlanabiliyor. Kuyu ve yığın için Lazer tarayıcı Maptek üçüncü nesil I-Site XR3 ve LR3 lazer tarayıcılarını tanıttı. Tarayıcılar bir önceki nesle göre %30 daha küçük ve %25 daha hafifken yine 2,5 kat daha hızlı veri topluyor ve menzili de %25 artırılmış durumda. Şirket açıklamasına göre XR3 ün tarama menzili 2400 metreye kadar çıkıyor ve daha az taramayla daha geniş bir alanı kapsarken erişimi olmayan alanların da incelenmesine olanak sağlıyor. 1,200 metre tarama menziline sahip LR3 küçük ve orta ölçekli kuyu ve ocaklar kadar kapalı yığınların hacim ölçümü için kullanıma da son derece uygun bir cihaz. Her iki tarayıcı da yüzey taraması için geliştirilmiş. Maptek Sentry ve tasarım uyum yazılımı olan PerfectDig gibi lazer tarama uygulamalarıyla uyumlu. Modüler tasarımı sayesinde cihazların saha koşullarına uygun olarak yapılandırılması da mümkün. Streamline bulut tabanlı bir sistem ve bir web tarayıcı üzerinden erişilebiliyor. Program yardım videoları, canlı teknik destek ve Bilyeli Öğütmenin Fonksiyonel Uygulaması, Hidrosiklon Uygulaması, Hidrosiklon Ayarları, Çamur Pompalama ve Çevrim Sınıflandırmasının Değerlendirilmesi de dahil Metcom Öğütme Süreç Yönetim Sistemi tarafından hazırlanan beş adet eğitim modülü ile de destekleniyor. Gekko ve Rockwell Automation birlikte Metalürjik Muhasebe Sistemi geliştiriyor Gekko Systems ve Rockwell Automation adlı şirketler, dünya çapındaki madencilik müşterilerine cevher işleme tesislerinin çeşitli aşamalarında metal içerik sorununun çözümü konusunda yardımcı olacak ve işletme performansının geliştirilmesi ve denetimi için gerekli analitik kapasiteyi sağlayacak yazılım çözümleri geliştirmek konusunda bir Mutabakat Anlaşması imzaladılar. Metalurjik muhasebe programı halen geliştirme ve pilot kullanım aşamasında. 60 SEKTÖRMADEN SEKTÖRMADEN 61

33 TEKNOLOJİNİN NİMETLERİ Boyut Önemli Bir maden ocağını diğerinden ayıran şeylerin başında kuşkusuz ocağın kendine özgü şartları geliyor. Açık ocaklarda ve jeolojinin izin verdiği alanlarda ocaktan malzeme taşınmasında kamyonun boyutu büyüdükçe verim artarken, bazı ocaklarda küçük araçlar daha avantajlı olabiliyor. Bu alanda, Fransız Aramine firması, dar damar yeraltı madencilik operasyonlarında kullanım için üretilmiş en küçük kamyon T500D minedumper ın yanı sıra, yine küçük ve orta ölçekli ocaklara yönelik olarak iki yeni 15 tonluk kamyonu piyasaya sürdü. Dar damar madenciliği daha düşük sermaye yatırımı gerektirir ve yatırımın geri dönüşü daha hızlı olur. İş güvenliği ve ergonomi kurallarının gereklerini yerine getirmek de bu tür madencilik operasyonlarında daha kolaydır. Bunlar, madencilik şirketlerini dar damar madencilik yöntemlerine teşvik eden avantajlar. Yeni laboratuvar flotasyon devresi test geri dönüş zamanını kısaltıyor Eriez Flotation Division ın (EFD) yeni devreye aldığı, sülfid ve endüstriyel minerallerin flotasyon testi için tasarlanmış, tam otomatik, dört fazlı, laboratuvar çaplı bir kolon devrede, hava akış hızı, yıkama suyu akış hızı, ayıraç ilave hızı ve ph seviyeleri gibi çalışma parametreleri bir programlanabilir mantık kontrolü (PLC) aracılığıyla düzenlenebiliyor. Flotasyon devresi, besleme cevherinin özelliklerine bağlı olarak bir (ön köpürtme) ila dört (ön köpürtme, kaba yüzdürme, yıkama, yıkama) işlemi gerçekleştirecek şekilde çoklu devre konfigürasyonlarına ayarlanabiliyor. Otomatik devre, 15 kg/saat e kadar besleme hızlarında sabit kolon flotasyon deneyleri gerçekleştirebiliyor. Küçük dev Esasen dar damar yeraltı operasyonları için son teknoloji makine ve ekipman üreten bir şirket olan Aramine, yeni ürünü T500D kamyonun dar damar yeraltı operasyonları için basit ve güvenilir bir çözüm olduğu görüşünde. Dört tekerlekten çekişli, belden kırmalı ve salınımlı akslı T500D dar damar ocaklarındaki engebeli zemin ve dar manevra şartlarında yük taşımak üzere tasarlanmış. 1,5 metrelik damperli kasa güvenli bir kilit sistemiyle donatılmış ve istenildiğinde geniş açılımlı bir otomatik arka kapak da eklenebiliyor. Aracın operatör kabininde ayarlanabilir süspansiyonlu operatör koltuğu, güvenlik standardı yüksek bir kapı bulunuyor ve kabinin üzeri ve ROPS/FOPS standartlarına uygun bir tavanla kapatılmış. Operatörün yanlamasına oturacağı şekilde tasarlanan kabin geri ve ileri yönde daha iyi görüş sağlıyor. T500D maksimum hızda 2.1 metreküp yük taşıyabiliyor. İki yeni 15 tonluk Aramine in yeni ürünleri arasında iki de 15 tonluk kamyon bulunuyor: T1601C ve T1601M. Küçük ve orta ölçekli yeraltı ocakları için geliştirilmiş bu araçlar 12 ile 18 m2 lik alanlarda, hatta 3 x 3 m galerilerde rahatlıkla çalışabiliyor. İki kamyonun operatör kabinleri birbirinden hayli farklı olsa da her ikisinde de konfor, güvenlik ve ergonomi ön planda tutulmuş. Kamyonların kasaları daha iyi bir koruma için keskin dış köşelere ve malzeme boşaltımını kolaylaştıracak şekilde pürüzsüz iç yüzeylere sahip. Arka kapak ise malzeme dökülmesini önleyecek şekilde tasarlanmış. Ayrıca, kasa hacmini arttıran mekanik arka kapak konfigürasyonu ve alçak alanlarda boşaltmayı kolaylaştıracak teleskopik damper opsiyonları da mevcut. Hava soğutmalı Deutz motora sahip, mekanik şanzımanlı ve elektrikli pilot kontrollü T1601M de operatör daha iyi görüş için yanlamasına yerleştirilmiş. CAN veri yolu sistemi ile tasarlanan T1601C de ise Cummins Tier 3 CE CMSHA motor bulunuyor. Otomatik şanzımanlı kamyonda, ön tarafta bulunan operatör koltuğu açıkta veya opsiyonel olarak ses yalıtımlı bir kabin içinde bulunabiliyor EFD ye göre, devre laboratuvar ekipmanları da kullanarak, öğütme değirmenlerinden tezgâh üstü ve kesintisiz konvansiyonel ve kolon flotasyon hücrelerine kadar pek çok flotasyon devre konfigürasyonunun detaylı analizini yapabiliyor. Arama numunesi testinden çok fazlı flotasyon devre deneylerine kadar pek Gerçek zamanlı analiz teknolojisini geliyor Avustralyalı araştırma şirketi CSIRO ile Chrysos Corp. un birlikte geliştirdiği PhotonAssay X-ray altın algılama teknolojisi maden işletmecilerine gerçek zamanlı bilgi sağlayarak pazardaki önemli bir boşluğu dolduracak gibi görünüyor. Yeni teknolojinin geliştiricilerinden Dr. James Tickner, mevcut analiz teknolojilerinin sonuç vermesi bir günden fazla sürdüğünü ve zamanla yarışan ve anlık bilgiye ihtiyaç duyan madencilerin ihtiyaçlarına yanıt vermediğini belirterek, yeni PhotonAssay sisteminin oyunun kurallarını değiştireceğini iddia ediyor. Sistem diğer sistemlerin aksine zehirli atık üretmeksizin birkaç dakika içerisinde doğru analiz sonuçları üretebiliyor. çok estin gerçekleştirilebildiği laboratuvar flotasyon devresinin analiz laboratuvarında XRF (X-Ray Fluoresan), ICP-OES (indüktif olarak eşleşmiş plazma optik emisyon spektrografisi), sülfür analizörü ve lazer partikül boyut analizörü bulunuyor. PhotonAssay metodu yüksek enerjili X-ray ışınlarıyla kaya örneklerini bombardıman altına alıyor ve altın ve diğer metal atomlarını harekete geçiriyor. Hassas bir dedektörle bu elementlerden örnekler alınıyor ve yoğunlukları tespit ediliyor. Hızlı analiz teknolojisi, cevher tenörlerinin her geçen gün düştüğü altın madenciliği ve üretimi alanında önemli oranda verimlilik artışı sağlama potansiyeline sahip. Teknoloji aynı zamanda saha içi uygulamalarda gerçek zamanlı analiz hizmeti için yepyeni bir pazar oluşturacak. 62 SEKTÖRMADEN SEKTÖRMADEN 63

34 ENDÜSTRİYEL MİNERAL HABERLERİ Hazırlayan: Mad.Yük. Müh. Dündar Ergunalp Bor cephesi Geçen yıl sakin geçen pazarda cam sanayiindeki olumlu gelişmelere paralel 2017 de iyileşme bekleniyor. Bor pazarına global üretimin %80 ini karşılayan bir oligopoli hâkim. Lider 2016 da 2,8 milyon tonla pazarın %50 sini kontrol eden Eti Maden. Onu ton borik asit eşdeğeri olarak üretim yapan Rio Tinto izliyor. Hernekadar bu ikilinin hakimiyeti değişmeyecek gibi gözükse de rekabet de eksik değil. Bunların arasında en dikkat çekeni Arjantin de 2012 Rio Tinto dan aldığı maden ve tesisde faaliyete geçen Borax Argentina (%100 Orocobre nin kontrolunda). Firma 2016 daki tonluk ham ve rafine üretimini bu yıl tona çıkarmayı hedefliyor.4.000m rakımda Tincalayu da ki boraks dekahidrat tesisi ve açık ocağa ilaveten firmanın iki açık ocağından üleksit, kolemanit ve hidroborasit mineralleri üretiliyor. İzolasyon malzemesi: en önemli bor pazarı Çin in Shanxi eyaleti maden üretimine yeni kısıtlamalar getirdi Çin 2017 de yürürlüğe soktuğu çevre mevzuatlarına uymayanlara tolerans göstermiyor. Yeni mevzuata göre yerleşim yerleri, okullar, hastahaneler ve yaşlı bakım evleri civarında ergitme tesisleri kurmak kesinlikle yasak. Bütün tesislerin, bunlara boksit, manyezit, ergitilmiş alumina dahil, derhal uygulamaları gereken tedbirler; sadece gaz veya elektrik enerjisi kullanmak, tesislere on-line toz kontrol sistemleri yerleştirmek ve baca gazı sülfürsüzleştirme sistemlerine on-line takip üniteleri kurmak.eğer bu üç şart yerine getirilmezse tesisler kapatılacak. Shanxi Eyaleti global refrakter mineraller ihtiyacının %90 ını, özellikle de kalsine boksit ihtiyacını, karşılıyor. Resmi istatistik olmamakla birlikte Çin 2016 yılında Avrupa, Türkiye ve Kuzey Afrika ya 1 milyon ton kadar boksit ihraç etti.tesislerin kapatılması şimdiden refrakter boksit fiyatlarını arttırmaya başladı.fob Xingang fiyatları %85 lik $/ Ton, %86 lık $/Ton, %87 lik $/Ton, %88 lik $/Ton. Bigadiç: Dünya nın en büyük bor madeni Clariant ve Huntsman birleşiyor Türkiye de de bentonit üretimi yapan Clariant firması ile Texas menşeli kimya firması birleşme kararı aldı sonunda tamamlanması beklenen birleşmenin doğuracağı 20 milyar Dolar değerindeki yeni şirketin adı HuntsmanClariant olacak. Birleşmenin 400 milyon Dolar tasarruf sağlayacağı tahmin ediliyor.sektörün büyükleri son yıllarda birleşmeler, satın almalar yoluyla adeta aralarında büyüme yarışına girdi; Bayer in Monsanto yu alması, Dow Chemical ın Dupont u alması, ChemChina nın SinoChem ile birleşmesi öncesinde Sygnenta yı bünyesine katması gibi. Borax Argentina, Tincalayu tesisi Elektrikli araç aküsü üretimindeki artış grafite yarayacak 16 Mart ta Berlin deki Grafit ve Grafen konferansında açıklandığına göre 2016 da 100GWh kapasiteli Li-ion akü üretimine karşılık, 2025 yılında bu üretimin KWh aralığında olması beklenmekte. Bizim yollarımızda da görmeye başladığımız elektrikli araba sayısının 2025 yılında 6,6 milyon olacağı tahmin ediliyor, global araba üretimiyse 110 milyon olacak. Bu gelişmeyi grafit üreticileri de yakından takip ediyor, çünkü bu rakamlar 2025 yılında 440,000 ton grafit üretimini gerektiriyor.1gwh lık Li-ion aküsü üretimi için 1000 ton grafit gerekiyor. Akü üreticileri bu miktarın %50/50 doğal ve sentetik grafit ile karşılanacağını ifade ediyor. Diğer yandan alternatif teknolojileri de göz ardı etmemek lazım. Yüksek kapasiteli anotlarda silikon kullanılmaya başlandı bile. Diğer teknolojiler lityum-titanyum oksit, lityum-sülfür ve lityum-hava, ancak bunların pazara sunulmasına daha en az 10 yıl var. 64 SEKTÖRMADEN SEKTÖRMADEN 65

35 ENDÜSTRİYEL MİNERAL HABERLERİ Seramik hammadecileri Hindistan dan ümitli 7000 delegenin katıldığı 2017 Hindistan Seramik fuarı bu yıl daha da ilgi gördü. Yerli üreticilere ilaveten Imerys, Sibelco, Esan ve Kaolin AD gibi global oyuncular da seramik hammaddelerini sergileyenler arasındaydı. Hemen herkesin hemfikir olduğu husus son beş yılın her birinde %10 büyüyen seramik sektörünün daha uzun yıllar bu büyüme hızını yakalayacağı ve artık Hintli seramik üreticilerinin kaliteli hammaddeye önem verdiği. Karabacak kapasitesini ikiye katladı Türkiye nin tek grafit üreticisi olan Karabacak Madencilik Kütahya, Oysu daki tesisinde ürettiği amorf grafit konsantre kapasitesini Nisan ayında yılda 20,000 tona çıkardı. Karabacak sahasında 7.2 milyon ton grafit olduğunu tespit etmiş durumda. Tesis halen %65 ile %95 tenörlü konsantreler üretmekte. Yakın zamanda Karabacak %78 ile %92 tenörlü grafit briketi yapımına da başlayacak. Firma sahasında ayrıca kaolin ve antimuan olduğunu ifade etmekte. Çin den Avrupa ya 20ft. Konteyner navlunlarının bir yıl önceki 600$ dan, $ seviyesine çıkmasından sonra beklenti Avrupa da Çin grafiti ile rekabet etmek. Titanyum Dioksit fiyatları boya üreticilerini korkutuyor Son altı ayda ton fiyatı Avrupa da 2000 dan 3000 ya fırlayan Titanyum Dioksit boya üreticilerini alternatif arayışlarına yönlendirdi yıllarında benzer bir fiyat dengesizliği sonucu boya üreticileri formülasyonlarında titanyum yerine %40 a varan ikame maddelere dönmüşlerdi. Bu sefer de kalsit, kaolin, talk gibi hammaddelerin kullanımı artsa bile bu artış sınırlı olabilir. Titanyum dioksit ile ilgili gelişmeler daha çok çevresel kaygılara dayanıyor. Bu maddenin üretiminde yaygın olarak kullanılan sülfat prosesi büyük miktarlarda asit üretimine sebep oluyor. Bu durumda da pek çok boya üreticisi titanyum dioksitin sürdürülebilir bir geleceği olmadığına inanıyor. 66 SEKTÖRMADEN

36 ENDÜSTRİYEL MİNERAL FİYATLARI Hazırlayan: Mad.Yük. Müh. Dündar Ergunalp MİNERAL TİP/KALİTE ÖZELLİKLER FİYAT ALUMİNA ANTİMUAN BARİT BOKSİT BENTONİT BORLAR KALSİT SELESTİT KROMİT DİATOMİT Na-FELSPAT FLORİT GRAFİT İLMENİT İYODİN DEMİR OKSİT KAOLİN KYANİT LİTYUM MANYEZİT MİKA OLİVİN PERLİT NADİR TOPRAK MİNERALLERİ RUTİL SİLİS KUMU SODA KÜLÜ TİTAN DİOKSİT VERMİKÜLİT VOLASTONİT ZİRKON Kalsine Öğütülmüş, % Al2O3, Dökme, Fob ABD $/t Tipik %99,5 Sb2O3, 5 Tonluk Lotlar, Cif Antwerp $/t Sondajlık OCMA/API, s.g.4.20, Öğütülmüş, 1.5t Torbalı, Fob Türkiye $/t Sondajlık OCMA/API, s.g.4.10, Parça Dökme, Fob Çin $/t Kimyasal Çin Menşeli, Cif Meksika Körfezi $/t Refrakter Çin Menşeli, 0-25mm, 85 Al2O3/1,8 Fe2O3, Fob Xingang $/t IOP Ham, Dökme, Wyoming Işletmede $/t OCMA/Döküm Ham, Kurutulmuş, Dökme, Fob Milos /t Kolemanit B2O3, Ögütülmüş, Torbalı, Fob Arjantin, $/t Uleksit %46 48 B2O3, Fob Lima $/t Borik Asit Fob Buenos Aires $/t 3 mikron Fob ABD $/t 1 mikron Stearat Kaplı, Fob ABD $/t Konsantre Asgari %96 Sr2SO4, Fob İskenderun $/t Kimyasal %46 Cr2O3, Dökme, Fob G. Afrika $/t Refrakter %46 Cr2O3, Dökme, Fob G. Afrika $/t Metalürjik %40 Konsantre, Fob G. Afrika $/t Kalsine Filtrasyon Kalitesi, ABD Tesiste $/t Ham - 10mm Dökme, Fob Güllük $/t Flote -150 Mikron, Torbalı, Fob Güllük $/t Asit %97 CaF2 Çin menşeli, Yaş, Fob Çin $/t Metalürjik Çin Menşeli, Asgari %85 CaF2, Cif Rotterdam $/t Amorf Toz, %80-85 C, Çin Menşeli, Avrupa'da Teslim $/t Kristal %85-87 C, Meş, Cif Avrupa limanı $/t Konsantre Asgari %54 TiO2, Dökme, Fob Avustralya $/t Kristal Asgari %99,5 Varilde, Spot $/kg Kızıl tip 130 % 90 Fe2O3, Torbalı, Fob Çin $/t Kağıt kaplama 1 no, Georgia Tesiste $/t Ham %55-60 Al2O3, ABD Fabrikada Teslim $/t Konsantre %56,5-57,5 LiOH, Çin Menşeli, Torbalı, Avrupa'da Teslim $/kg Spodumen %5 Li2O Konsantre, Cif Avrupa $/t "Dead-Burned" Parça, %90 MgO, Fob Çin $/t Kalsine % 90-92% MgO, Parça, Fob Çin $/t Ergimiş %96 MgO, Parça, Fob Çin $/t Öğütülmüş Hint Menşeli, Yaş, Cif Avrupa $/t Refrakter Dökme, ABD Tesiste $/t Ham Kırılmış, Dökme, Fob Türkiye $/t Cerium oksit Asgari %99, Fob Çin 1,5-1,6 $/kg Europium oksit Asgari %99, Fob Çin $/kg Neodimiyum oksit Asgari %99, Fob Çin $/kg Konsantre Asgari % 95, Fob Avustralya, Torbalı $/t Cam Konteynerde, ABD Tesiste $/t Sentetik Ağır ve Hafif, Fob Çin $/t Pigment Cif Kuzey Avrupa /t Konsantre G. Afrika Menşeli, Dökme, Antwerp Teslimi $/t Asiküler -200 Meş, ABD Tesiste $/t Seramik Dökme, Fob G. Afrika $/t Mikronize % 99,5-4 Mikron, c&f Asya, $/t 68 SEKTÖRMADEN

37 ETKİNLİK TAKVİMİ TÜRKİYE DE EYLÜL th European Symposium on Communition and Classification Eylül 2017 İzmir II. INERMA Uluslararası Enerji Hammaddeleri ve Enerji Zirvesi Eylül 2017 Hilton, İstanbul ( EYLÜL 2017 SEG 2017: Ore Deposits of Asia: China and Beyond Eylül 2017 Beijing, Çin Mining Indonesia Yıl Eylül 2017 Jakarta, Endonezya EKİM 2017 MINEX 7. Madencilik, Doğal Kaynaklar ve Teknolojileri Fuarı Ekim 2017 İzmir minex.izfas.com.tr 6. Uluslararası Maden Makinaları ve Teknolojileri Kongresi Ekim 2017 İzmir KASIM 2017 XVII. Balkan Cevher Hazırlama Kongresi 1-3 Kasım 2017 Antalya DÜNYA DA AĞUSTOS 2017 Aimex, Asia-Pacific Int. Mining Exhibition Ağustos 2017 Sydney 70 SEKTÖRMADEN The 6th Int. Conf. on Magnesium Eylül 2017 Shenyang ICM6@imr.ac.cn Asia-Pacific s International Mining Exhibition AIMEX Eylül-1 Ekim 2017 Sydney, Olympic Park, Avustralya reedexhibitions.com.au/ EKİM 2017 Minex Russia Ekim 2017 Moscow KASIM 2017 Claytech UK Kasım 2017 Newark confs@iom3.org Minex Eurasia 27 Kasım 2017 London Concorde De Luxe Resort, Lara/Antalya - Turkey CONTACT Tel: +90 (212) Fax: +90 (212) bmpc2017@itu.edu.tr

38 LONDRA METAL BORSASI ALTIN YILLIK 1, USD/ozt 5 Temmuz 17 ALUMİNYUM YILLIK 1, USD/t 3 Temmuz 17 KOBALT YILLIK x 1000 USD/t 3 Temmuz 17 KURŞUN YILLIK 2, USD/t 3 Temmuz 17 BAKIR YILLIK 5, USD/t 3 Temmuz 17 ÇİNKO YILLIK 2, USD/t 3 Temmuz 17 MOLİBDEN YILLIK x 1000 USD/t 3 Temmuz 17 PLATİNYILLIK USD/ozt 5 Temmuz 17 FERROKROM YILLIK USD/t 31 Mart 17 GÜMÜŞ YILLIK 16,06 USD/ozt 5 Temmuz 17 TERMAL KÖMÜR YILLIK USD/t 28 Mart 17 TOZ DEMİR YILLIK USD/t 31 Mart SEKTÖRMADEN SEKTÖRMADEN 73

39 KISALTMALAR BULMACASI Hazırlayan: Mad. Yük. Müh. Dündar Ergunalp SOLDAN SAĞA 2. Konsolosluk birimi ya da karbon kopya anlamında 4. Petrol ihraç eden ülkeler organizsyonu 5. Milyarda bir 7. Amerikan Jeoloji Topluluğu 9. İş sağlığı ve güvenliği sertifikasyonu 12. Çevresel etki değerlendirmesi 14. Ulusal bor araştırma enstitüsü 16. İstanbul maden ihracatçıları birliği 17. Basınç birimi 18. Asimetrik sayısal abone hattı 20. Maden işleri genel müdürlüğü 23. Nadir toprak oksitleri 24. Taşıma ve sigorta bedeli ödenmis olarak teslim, ya da altın eldesinde karbon kullanan metod 25. Bölgesel güvenlik sistemi 28. İngiliz ısı birimi 30. Bilimsel araştırma kurumu 31. Hektar 32. Uygulama program arayüzü ya da Amerikan petrol enstitüsü 33. Kilopaskal YUKARIDAN AŞAĞI 1. Gemi üstünde teslim 3. Kosinüs 5. Inç kareye düsen pound 6. Ağırlık birimi pound 7. Kesintisiz güç kaynağı 8. Araştırma geliştirme 9. Organize sanayi bölgesi 10. Afet ve acil durum yönetimi baskanlığı 11. Sinter manyezit 13. Alman standartları enstitüsü 15. Bilgisayarda okunabilir ve yazılabilir bellek 17. Avrupa insan hakları mahkemesi 19. Sıvılaştırılmış doğal gaz 21. Uluslararası Standartlar Organizasyonu 22. Bankalar arası para aktarımı 23. Dakikadaki devir 24. Bilgisyarda ana işlem birimi 26. Tahmini varış zamanı 27. Kritik kontrol noktalaıinda tehlike analizi, daha ziyade gıda güvenliği sertifikasyonunda kullanılır 29. İstatistik kurumu 32. Acele posta servisi A K N A R G E C H A C C P K T R A M E I O P B B M D B F O Ü T P T A E A I H M P S I H S E F T G 31 E L N G B O E M C O S I S O S A C U P S A F A D R P M L B S I H C P U O S B 24 T U I K I P B M A P S I N 32 Ç E D 74 SEKTÖRMADEN SEKTÖRMADEN 75

40 BRİÇ BRIÇ BRIÇ Hazırlayan: Süleyman Kolata Hazırlayan: Süleyman Kolata BRIÇ BRIÇ TURNUVALARI Merhaba Merhaba sevgili sevgili briçseverler, briçseverler, Türkiye Türkiye Yaz Yaz Takımlar Takımlar Şampiyonaları Şampiyonaları Mayıs Mayıs tarihlerindlerinde takımla takımla (76 (76 Swiss, Swiss, Nakavt Nakavt ve ve Kadın) Kadın) Kuşadası Kuşadası tarih- Pine Pine Bay Bay Otel'de Otel'de yapıldı. yapıldı. Dereceye Dereceye giren giren takımlar takımlar ve ve kadroları kadroları şöyle: şöyle: Nakavt Nakavt Fox: Fox: Namık Namık Kökten, Kökten, Mehmet Mehmet Ali Ali İnce, İnce, Sedat Sedat Aluf, Aluf, Adnan Adnan Musaoğlu, Musaoğlu, Ercan Ercan Kuru, Kuru, Tayfun Tayfun Özbey Özbey Halezer: Halezer: İdris İdris İrfan İrfan Doğan, Doğan, Ahmet Ahmet Kahraman, Kahraman, Okan Okan Zabunoğlu, Zabunoğlu, Özcan Özcan Pehlivan Pehlivan Yakında: Yakında: Ali Ali Uçar, Uçar, Fikret Fikret Ak, Ak, Cengiz Cengiz Şeker, Şeker, Levent Levent Özgül, Özgül, Erdal Erdal Çalışkan Çalışkan Açık Açık Takımlar Takımlar Bumu: Bumu: Erdinç Erdinç Erbil, Erbil, İlker İlker Ayaz, Ayaz, Bülent Bülent Kaytaz, Kaytaz, Sinan Sinan Tatlıcıoğlu, Tatlıcıoğlu, Mustafa Mustafa Esener Esener Aslında Aslında Briç: Briç: Nafiz Nafiz Zorlu, Zorlu, Erhan Erhan Yamut, Yamut, Turan Turan Yavuz, Yavuz, Polat Polat Erdemil, Erdemil, Hasan Hasan Güner, Güner, Zeki Zeki Uçum Uçum Alfa Alfa Romeo: Romeo: Murat Murat Kaya, Kaya, Bora Bora Ünver, Ünver, Soner Soner Çubukçu, Çubukçu, İlker İlker Çubukçu, Çubukçu, Rıfat Rıfat Vardar Vardar Güven Güven Erkaya Erkaya Türkiye Türkiye Açık Açık İkili İkili Şampiyonası Şampiyonası çiftin çiftin katılımtılımı ile ile Mayıs Mayıs tarihleri tarihleri arasında arasında Kuşadası Kuşadası Efes Efes Kongre Kongre ka- Merkezinde Merkezinde yapıldı. yapıldı Zeki Zeki Uçum-Ömer Uçum-Ömer Celal Celal Umur Umur Turan Turan Yavuz-Okay Yavuz-Okay Gür Gür Ali Ali Uçar-Salim Uçar-Salim Yılankıran Yılankıran Mehmet Mehmet Mihdi Mihdi Işık-Selahattin Işık-Selahattin Ayhan Ayhan Ali Ali Seçkin Seçkin Çelebi-Salih Çelebi-Salih Bilgen Bilgen Federasyon Federasyon Başkanı Başkanı Nafiz Nafiz ZORLU ZORLU ve ve MHK MHK Başkanı Başkanı Nezih Nezih KU- KU- BAÇ BAÇ İtalya'da İtalya'da yapılan yapılan Avrupa Avrupa Açık Açık İkiliden İkiliden altın altın madalya madalya ile ile döndüler. döndüler. Ayrıca Ayrıca bu bu yarışmada yarışmada İtalyan İtalyan ortağı ortağı Alfredo Alfredo Versace Versace ile ile bronz bronz madalya madalya alan alan Mustafa Mustafa Cem Cem TOKAY TOKAY ve ve yedinci yedinci olan olan Süleyman Süleyman KOLATA-İsmail KOLATA-İsmail KANDEMİR KANDEMİR takdiri takdiri hak hak eden eden bir bir performans performans gösterdiler. gösterdiler. 1 1 KUBAC KUBAC Nezih Nezih ZORLU ZORLU Nafiz Nafiz TUR TUR - - TUR TUR MAHMOOD MAHMOOD Zia Zia MECKSTROTH MECKSTROTH Jeff Jeff USA USA - - USA USA VERSACE VERSACE Alfredo Alfredo TOKAY TOKAY Mustafa Mustafa Cem Cem ITA ITA - - TUR TUR NANEV NANEV Ivan Ivan STEFANOV STEFANOV Julian Julian BUL BUL - - BUL BUL FREDIN FREDIN Peter Peter BERTHEAU BERTHEAU Peter Peter SWE SWE - - SWE SWE BOMPIS BOMPIS Marc Marc VINCIGUERRA VINCIGUERRA Herve Herve FRA FRA - - FRA FRA KOLATA KOLATA Suleyman Suleyman KANDEMIR KANDEMIR Ismail Ismail TUR TUR - - TUR TUR VAN VAN LANKVELD LANKVELD VAN VAN DEN DEN BOS BOS Joris Joris Berend Berend NED NED - - NED NED CONTI CONTI Fabrizio Fabrizio VILLANI VILLANI Claudio Claudio ITA ITA - - ITA ITA VANDERVORST VANDERVORST Mike Mike BAHBOUT BAHBOUT Sam Sam BEL BEL - - BEL BEL Nafiz Zorlu-Nezih Kubaç çiftinin turnuvada ki 2 elini inceleyelim. Dağıtan: N N-S Zonda AQ RQ7 Q85 B K8 ARQJ J843 A Eğer Tref çıkılmış olsaydı kontrat batabilecekti, fakat karo çıkışından sonra Zorlu karoyu As ile alıp Vale piki oynadı,defans tekrar karo dönünce 9 lövesini alıp 140 yazdı. Bu ikilide muteşem bir skor oldu. K G 3 J AJ D J A62 RJ964 ZORLU COMBESCURE KUBAÇ ROMBAUT Batı Kuzey Doğu Güney - 1 TREFL PAS 1 KARO PAS 1 KÖR PAS 2 KÖR PAS PAS X PAS 2 PİK HERKES PAS Dağıtan: Batı Herkes Zonda BOMPİS ZORLU VINCIQUERRA KUBAÇ Batı Kuzey Doğu Güney PAS PAS 1 NT 2 KARO(*) X PAS PAS 2 PİK X HERKES PAS (*): Majörlerden bir tanesi. Bompis 9'lu kör çıktı, Vinciquerra yerdeki Valeyi örtmedi, Kubaç pik çevirdi, Rua ile alan batı körünü oynadı, bunu elden damla kazanan Kubaç dam pikini oynadı, As ile alan Vinciquerra ortagına kör kupunu verdi ama iş işten geçmişti. Defans 3 pik ve 2 tref alıp 5 lövede kaldı Kubaç-Zorlu çifti için muhteşemdi Karadeniz Ikili 1.cileri Süleyman Kolata - Levent Özgül 2017 Karadeniz İkili Toplam 110 çift ile Ordu da yapıldı. Sonuçlar aşağıdaki şekilde oluştu Ankara Ankara İkili İkili Şampiyonası Şampiyonası Haziran Haziran Tarihleri Tarihleri arasında arasında yapıldı. yapıldı İsmail İsmail Kandemir-Okay Kandemir-Okay Gür Gür Aslı Aslı Acar-Ufuk Acar-Ufuk Özer Özer Murat Murat Kaya-Bora Kaya-Bora Ünver Ünver Ata Ata Özgür Özgür Göksel-Uğur Göksel-Uğur Taşman Taşman Nurettin Nurettin Şen-Sabahattin Şen-Sabahattin Durgut Durgut Avrupa Avrupa Briç Briç Şampiyonası Şampiyonası İtalya'nın İtalya'nın Montecatini Montecatini Şehrinde Şehrinde yapıldı. yapıldı. Nafiz Nafiz Zorlu-Nezih Zorlu-Nezih Kubaç, Kubaç, avrupa avrupa açık açık ikili ikili şampiyonları şampiyonları R AQJ K B G QJ9764 AQ D A10 R865 R862 RQ4 1- Süleyman Kolata- Levent Özgül % Uğur Taş -İlker Çubukçu % Yalçın Özdamar-Zafer Bilgin % Karışık 1=Tuna Aluf-Namık Kökten % Senyör 1= Adnan Mısırlıoğlu-Halim Benekli % Kadın 1= Ferda Zorlu-Zeynep Seda Eren % itü vakfı dergisi 76 SEKTÖRMADEN SEKTÖRMADEN 77

41

42

43