Tek Kullanımlık Bebek Bezi Tüketiminin Çevresel İncelenmesi. Environmental Analysis Of Disposable Diapers Consumption

Transkript

1 Tekstil Teknolojileri Elektronik Dergisi Cilt: 7, No: 1, 2013 (1-5) Electronic Journal of TextileTechnologies Vol: 7, No: 1, 2013 (1-5) TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR e-issn: Makale (Article) İbrahim ÜÇGÜL, Elif SARAL, Yasemin AVCI SDÜ Mühendislik Fakültesi Tekstil Mühendisliği, ISPARTA Özet Tek kullanımlık hijyenik ürünler sağlık açısından büyük öneme sahiptir. Bu ürünlerin tek kullanımlık olmaları tüketim miktarının nüfus artışına paralel olarak o oranda büyük olmasına sebep olmaktadır. Bundan dolayı atık miktarları da her geçen yıl artmakta ve çevresel olarak sorun büyümektedir. Tek kullanımlık hijyen ürünlerinde dokusuz yüzey tekstillerin kullanımı, önemli derecede artmakta ve gelişmektedir. Tek kullanımlık hijyenik ürünlerinin en başında gelen bebek bezleri bebeklerin sağlığı ve rahatlığı açısından uygun yapıda olmalıdır. Çünkü bebekler yaklaşık 3-4 yaşına kadar her gün bebek bezlerini kullanmak zorundadır. Anahtar kelimeler: Tek Kullanımlık Hijyenik Ürünler, Bebek Bezi, Tüketim, Nüfus Artışı. Environmental Analysis Of Disposable Diapers Consumption Abstract Disposable hygienic products have importance in terms of health. The single-use feature of these products causes to higher consumption in parallel with the increase of population. In addition to this, amounts of waste are increasing and cause an environmental problem. The areas of use for non-woven textiles are increasing and improving day by day. The diaper which is one of the important uses of hygienic products has to be healthy and comfortable for babies. Because, babies have to use diapers every day until the age of 3-4. Keywords: Disposable Hygienic Products, Diapers, Consumption, Increase of Population.. Bu makaleye atıf yapmak için Üçgül İ. *, Saral E. *, Avcı Y., Tekstil Teknolojileri Elektronik Dergisi 2013, 7(1) 1-5 How to cite thisarticle Üçgül İ. *, Saral E. *, Avcı Y., Environmental Analysis Of Disposable Diapers Consumption Electronic Journal of Textile Technologies, 2013, 7(1) 1-5 1

2 Teknolojik Araştırmalar: TTED 2013 (1) GİRİŞ Günümüzde bebek bezleri üst tabaka, emici tabaka ve alt tabaka olmak üzere çok katmanlı bir yapıya sahiptir. Yıllar içerisinde bebek bezlerinin fonksiyonları iyi hale getirmek amacıyla çalışmalar yapılmıştır. Çalışma yapılan alanlar genellikle emicilik üzerine yapılmıştır. Bebek bezlerinin sentetik yapıda olması biyolojik olarak aerobik ve anaerobik ortamda parçalanmalarını zorlaştırmaktadır. Bu parçalanma süreci yıl arasında değişmektedir. Tek kullanımlık bebek bezlerinin sebep olduğu çevre kirliliğinin doğaya dolayısıyla küresel ısınmaya ilk sıralardan etki etmesi bu konu üzerine çalışmaları tetiklemektedir. Bu sebeple ürünlerin kullanımı ve dolayısıyla üretimi insanlık var oldukça devam etmek zorundadır. Islak mendiller, kadın bağları, bebek bezleri gibi tek kullanımlık hijyenik ürünlerin tüketimi çok fazladır. Yapılan araştırmalar sonucu her bebek yaklaşık 6000 tek kullanımlık bezin tüketimine sebep olur. Bu da 2 ton kadar çöpe denk gelmektedir. Bu derece yüksek tüketim sebebiyle bu çalışmada bebek bezlerinin doğaya ve bununla birlikte insan sağlığına etkisi incelenmektedir. Bebek bezlerinin üretiminde kullanılan hammaddelerin yapılarından dolayı atık olarak doğaya karışması uzun yıllar almaktadır. [1] 2. BEBEK BEZLERİ VE GENEL YAPISI Bebek bezinin sıvı yüküne göre 4 kritik fonksiyonu vardır. Bunlar; hızlı sıvı kazanımı, hedef bölgenin dışına etkili iletim veya emilimi, sıvının depolanması için uygun şekilde toplanması veya sızıntı olmaksızın hareketsiz hale getirilmesi ve bacak bariyerleri ile sızdırmazlık sağlanmasıdır. Ayrıca bebek cildini kuru tutmalı, bebek cildini enfeksiyondan korumalı konuşlarında gelişmiş olmalıdır. Kullanılan tüm kumaşların fonksiyonları için önemli özellikleri vardır, en önemlisi bu kumaşlar sıvıyı itmek ve kuruluğu sağlamak amacıyla ya hidrofob ya da hidrofildir. Bebek bezleri 3 katmandan oluşmaktadır; Üst yüzey tabaka, emici tabaka, alt tabaka [2] 2.1. Çocuk Bezlerinde Kullanılan Hammadde Ve Yardımcı Maddeler Dokusuz yüzey (PP) : Bezinin iç örtüsüdür. İlk üst tabakayı oluşturmaktadır. Selüloz (Pulp) : Bez arasında pamuğun yerine kullanılmaktadır. Ortasında süper emici madde (SAP) bulunmaktadır. Orta emici tabakayı meydana getirmektedir. Süper Emici Polimer (SAP) : Emici toz olup ıslağı toplamakta kullanılır. Pamuk Kağıt (Tissue) : Selülozu taşıyan kağıt tabakadır. Polietilen Film (PE) : Çocuk bezinin dış örtüsüdür. En alt tabakayı oluşturmaktadır. Bacak ve Bel Lastikleri: Çocuğun bacak ve bel kısımlarını tam kavramasını sağlar. Ön Sızdırmazlık Bariyerleri: Poliüertan köpükten oluşturulmaktadır. Yapıştırma Bantları: Çocuk bezinin kundak şeklinde yapılmasını ve daha sonra bezi birden fazla açıp kapatmak için kullanılır. Air-Laid Kaplama: emici ilk tabakayı oluşturur. Perforeli Film: Kuru petek tabakayı oluşturur. Silikonlu Kağıt: yapıştırıcı bant için kullanılmaktadır. Sıcak Tatbik Edilen Yapıştırıcı (Hotmelt) [3] 3. TÜRKİYE BEBEK BEZİ TÜKETİMİ Türkiye yıllık % nüfus artışıyla son sayımında nüfus ulaşmıştır. Genel olarak genç nüfusa sahip olarak nitelendirilen ülkemizde 0-4 yaş bebek nüfusu da azımsanamayacak miktardadır. Tablo 1. de Türkiye genel nüfusu ile 0-4 yaş bebek nüfusu TÜİK verilerine dayanılarak gösterilmiştir. Şekil 1 de de Türkiye genel nüfusu ile 0-4 yaş bebek nüfusunun karşılaştırılması grafik olarak sunulmuştur. 2

3 Üçgu l, Saral E.,Avcı Y. Teknolojik Araştırmalar: TTED 2013 (1) 1-5 Tablo 1. Türkiye genel nüfusu ile 0-4 yaş bebek nüfusu[4] Tarih 0-4 yaş Toplam Şekil 1. Türkiye genel nüfusu ile 0-4 yaş bebek nüfusunun karşılaştırılması Tablo 1 ve Şekil 1 değerlendirilerek nüfus artışına paralel olarak 0-4 yaş grubu bebek nüfusunun son 5 yıllık değişimi Şekil 2 de gösterilmiştir yaş 0-4 yaş Şekil yaş bebek nüfusunun son 5 yıllık değişimi[4] Bebek nüfusunun artışıyla birlikte bebek bezi tüketimi ve buna bağlı olarak atık bebek bezi miktarları da artış göstermektedir. Tablo 2 ye göre bir bebeğin 0-4 yaş arasında yaklaşık olarak 5840 adet tek kullanımlık bebek bezi tükettiği hesaplanmıştır. Tablo 2 den yararlanarak bir bebeğin, günlük bebek bezi tüketim miktarı ortalama 4 adet alınmıştır. Hesaplamalarda yıllık kullanılan bebek bezi miktarı 1460 adet olarak referans alınmıştır. Kullanılarak atılmış bir bebek bezinin ağırlığının 330 gr olduğu baz alınarak yıllık tüketilen bebek bezi miktarı ve buna dayalı oluşan atık miktarı hesaplanmış ve sonuçları tablo 3 de gösterilmiştir. 3

4 Teknolojik Araştırmalar: TTED 2013 (1) 1-5 Tablo 2. Yaş grubuna göre günlük kullanılan bebek bezi sayısı Yaş grubu Günlük kullanılan bebek bezi (adet) 0-1 yaş yaş yaş yaş 1-2 Tablo 3. Yıllık tüketilen bebek bezi miktarı ve buna dayalı oluşabilecek atık miktarı Tarih 0-4 yaş Toplam harcanan (milyar ) Bebek bezinden kaynaklanan atık miktarı (ton/yıl) ,2 8,8 9 8,6 8,4 8,2 8 Toplam harcanan Toplam harcanan Şekil 3. Bebek bezi tüketim miktarının son 5 yıllık değişimi 4

5 Üçgu l, Saral E.,Avcı Y. Teknolojik Araştırmalar: TTED 2013 (1) Bebek bezinden kaynaklanan atık miktarı (ton/yıl) Bebek bezinden kaynaklanan atık miktarı (ton/yıl) Şekil 4. Bebek bezinden kaynaklanan atık miktarının son 5 yıllık değişimi Tablo 3, Şekil 3 ve Şekil 4. incelendiğinde son 5 yıldaki harcanan bebek bezi miktarı 8.46 milyardan 9.05 milyar adete ve bununla birlikte atık bebek bezi miktarının ton/yıl dan ton/ yıla ulaştığı ve her geçen yıl bu değerin daha da artacağı görülmüştür. 4.SONUÇ VE ÖNERİLER Bebeklerin dünyaya geldiği günden itibaren ihtiyaç duydukları bebek bezleri, bebek sağlığının en önemli parçalarından bir tanesi olarak dikkat çekmektedir. Bir insan bebeklik döneminde bebek bezi olarak 1.9 ton atık oluşturmaktadır. Bu değer göz önüne alındığında bebek bezlerinin çevresel uyumluluk içerisinde olması büyük önem arz eder. Türkiye nüfusunun her yıl artmakta olduğu düşünüldüğünde, bebek bezi tüketim oranı da nüfus artımıyla paralel olarak artacaktır. Bebek bezlerinin sağlık açısından önemli olmasının yanında çevresel boyutu da göz önüne alınmalıdır. Bebek bezlerinin çok katmanlı yapıdan ve petrol kökenli maddelerden oluşması çevresel açıdan büyük tehdit oluşturmaktadır. Bebek bezlerinin oluşturduğu atık miktarının çok fazla oluşu bebek bezleri üzerine yapılan çalışmaların ne denli önemini ortaya koymaktadır. Yapılan çalışmada bu konu üzerine ülkemizde yeterli çalışmaların bulunmadığı görülmüştür. Sonuç olarak giderek artan atık sorununun çözümü için bebek bezinde kullanılan plastik tabakalar yerine doğada çözünen biyo-bozunur malzemeli bebek bezi üretimi teşvik edilmelidir. 5.TEŞEKKÜR Bu çalışma Tübitak (2209 üniversite öğrencileri araştırma projeleri destekleme programı) kapsamında desteklenmiştir. Desteklerinden dolayı Tübitak a teşekkür ederiz. 6. KAYNAKLAR 1. doktorum.com/../95-blog 2. Baylan, E. ( 2006 ),.Tıbbi Alanlarda Kullanılan Non-Woven (Dokusuz Yüzey) Tasarımları, Yüksek Lisans Tezi, syf 21-24, KSÜ, Kahramanmaraş 3. Ertuğrul, E. ( 2003 ), Çocuk Bezi Ve Hijyenik Kadın Pedi Sektörü Sektör Araştırması, syf TÜİK 2012 istatistikleri 5