BEYAZ EŞYA SEKTÖRÜ RAPORU (2013/1)

Transkript

1 T.C. BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI BEYAZ EŞYA SEKTÖRÜ RAPORU (2013/1) Sektörel Raporlar ve Analizler Serisi 1

2 İÇİNDEKİLER Tablolar Listesi... 3 Şekiller Listesi... 3 Kısaltmalar Listesi... 3 YÖNETİCİ ÖZETİ SEKTÖRÜN GENEL DURUMU... 4 Sektörün Tanımı Sektörün Dünya Ekonomisi ve AB Ülkelerindeki Durumu Sektörün Türkiye deki Genel Durumu Sektördeki Üretim Eğilimleri ve Üretilen Başlıca Ürünler Sektörün Bölgesel Yapısı ve Kümelenmeler Sektörün İşyeri Sayısı ve İstihdamı Sektörün Ar-Ge Faaliyetleri Sektörün Dış Ticareti Sektörün Maliyet Bileşenleri Sektörün Projeksiyonu SEKTÖRÜN 2012 YILI DEĞERLENDİRİLMESİ Son Dönemdeki Sektöre İlişkin Türkiye ve Dünyadaki Gelişmeler Sektörün Üretim Endeksi Değerlendirmesi Sektörün Kapasite Kullanım Oranı Değerlendirmesi Sektörün İhracat ve İthalat Değerlendirmesi KAYNAKÇA

3 Tablolar Listesi Tablo-1: Temel Beyaz Eşya Ürünlerinin Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonları (G.T.İ.P) 4 Tablo-2: Türkiye nin Ev Aletleri İhracatının Ülkelere Göre Dağılımı (ISIC Rev4) Şekiller Listesi Grafik-1: 2012 Yılı Beyaz Eşya 6 Ana Ürün Üretimi ve İç Satışı (Adet) Grafik-2: 2012 Yılı Beyaz Eşya 6 Ana Ürün İhracatı (Adet)... 7 Grafik-3: Ev Aletleri İmalatı İhracat Rakamları (Milyon ABD Doları).. 9 Grafik-4: Elektrikli Ev Aletleri 2012 Yılı Sanayi Üretim Endeksi (2010=100.0) 10 Grafik-5: Elektrikli Teçhizat İmalatı Kapasite Kullanım Oranı (Ağırlıklı Ortalama, Yüzde) Kısaltmalar Listesi A.Ş. AB ABD Ar-Ge BEYSAD G.T.İ.P ISIC ISO TCMB TURKBESD TÜİK TV WTO Anonim Şirket Avrupa Birliği Amerika Birleşik Devletleri Araştırma Geliştirme Beyaz Eşya Yan Sanayiciler Derneği Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonları International Standard Industrial Classification International Organization for Standardization Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Türkiye Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği Türkiye İstatistik Kurumu Televizyon World Trade Organisation (Dünya Ticaret Örgütü) 3

4 YÖNETİCİ ÖZETİ Beyaz eşya sektörümüz yıllık yaklaşık 25 milyon adet üretim kapasitesi ile Avrupa nın en büyük üretim üssüdür. Ürünler yüksek standartlara sahip ve oldukça kaliteli olup sektörün aldığı patent sayısı da oldukça yüksektir. Sektör AB ye yaptığı ihracatın yanı sıra Rusya ve Çin de de yaptığı yatırımlarla geniş pazarlara hitap etmektedir. Navlun ücretlerinin yüksekliği nedeniyle Uzak Doğu pazarlarında etkin olunamamaktadır. Ayrıca, navlun ücretleri Uzak Doğu pazarına karşı iç piyasayı da korumaktadır. Altı büyük beyaz eşya üreticisi de "Türk Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği-TURKBESD" üyesidirler. Beyaz Eşya Yan Sanayicileri Derneği-BEYSAD çatısı altında 195 üye firma bulunmaktadır ki, bu da sektöre hizmet eden firmaların sayısal olarak % 85 ini, cirosal olarak da % 95 ini karşılamaktadır. 1.SEKTÖRÜN GENEL DURUMU Sektörün Tanımı Bazı kaynaklarda elektrikli ev aletleri, bazılarında ise dayanıklı tüketim malları kapsamına giren Beyaz Eşya Sektörü farklı teknolojileri nedeniyle çok geniş bir ürün yelpazesine sahiptir. Bu ürünlerin başlıcaları; buzdolabı, çamaşır, bulaşık makinası, fırın, ocak, süpürge gibi temel ürünler ve tost makinası, robot, meyve presi, blender, mixer gibi küçük ev aletleri ayrıca, derin dondurucu, klima, şofben, termosifon, su arıtma cihazı gibi ürünlerdir. Bu raporda daha çok temel beyaz eşya ürünleri olarak gösterilen buzdolabı, çamaşır, bulaşık makinası, fırın, ocak ele alınmıştır. Tablo-1 de bu ürünlerin Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonları (G.T.İ.P) yer almaktadır. Tablo-1: Temel Beyaz Eşya Ürünlerinin Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonları (G.T.İ.P) G.T.İ.P Ürün İsmi , , , , Buzdolabı-Derin Dondurucu , , Çamaşır Makinası Bulaşık Makinası , , , Fırın , , Çamaşır Kurutma Makinaları Elektrik Süpürgeleri Elektrikli Ütüler , , , , Elektrikli Mutfak Cihazları 4

5 1.1.Sektörün Dünya Ekonomisi ve AB Ülkelerindeki Durumu Beyaz eşyada kullanılan teknolojinin belli bir olgunluğa gelmesi, gelişmekte olan ülkelerin bu teknolojiyi lisans yoluyla edinmesi aynı zamanda gelişmekte olan ülkelerde beyaz eşya talebinin artması ile birlikte üretim gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere doğru kaymaya başlamıştır. Örneğin Batı Avrupa sektörde lider konumundayken, son dönemlerde bu liderliğini Güney Avrupa ülkelerine kaptırmış durumdadır. Amerika kıtasında da üretim ABD den Latin Amerika ülkelerine doğru kaymaya başlamıştır. Teknolojinin gelişmesiyle ülkeler arasındaki teknolojik fark giderek azalmaktadır. Gün geçtikçe gelişmekte olan ülkelerin üreticileri de beyaz eşyayı gelişmiş ülkelerin üreticilerinin ürettiği kalitede ve daha ucuza üretebilir duruma gelmişlerdir. Bundan dolayı gelişmiş ülkelerin üreticileri kendilerini koruyabilme refleksi ile Ar-Ge çalışmalarına büyük önem vererek, teknolojik yenilikleri bir an önce ürünlerine yansıtmaya çalışarak farklılık yaratmak istemektedirler. Bunu gerçekleştirebilmek için de şirket birleşmeleri yoğun olarak yaşanmaktadır. Bunun sonucunda dünyada gittikçe daha az sayıda şirket, toplamda daha çok beyaz eşya üretmektedir. Dünyada beyaz eşya üreticisi şirketler genel olarak üçe ayrılmaktadır. Bunlardan birincisi uluslararası şirketlerdir. Bu şirketler tüm dünyada üretim yaparak satmaktadırlar. İkinci gruptaki şirketler ise bölgesel olarak konumlanmaktadırlar. Bunlar kendi ülkelerinin yanında yakın bölgede olan diğer ülkelerde de ürünlerini pazarlanmakta ve üretim yapmaktadırlar. Üçüncü grubu ise yerel şirketler oluşturmaktadır. Bunlar tek bir ülkede üretim yapmakta ve ağırlıklı olarak kendi ülkelerinin pazarına hitap etmektedirler. ABD ve İngiltere de beyaz eşya sektörü rekabette büyük bir değişim yaşamamakla birlikte, Almanya nın rekabet gücü yüksek düzeyden orta düzeye inmiştir. ABD ve Almanya gibi ülkelerdeki beyaz eşya sanayicilerinin uluslararası yatırımlar yapmaları, ülkelerin rekabet güçlerinin, mevcut durumundan nispeten daha düşük ölçülmesine neden olmaktadır. Özellikle son dönemlerde Güney Kore ve Çin in ihracatı önemli oranlarda artmakta, İtalya nın yüksek seviyedeki rekabet gücü ise artarak devam etmektedir. Japonya nın rekabet gücü ise son dönemlerde düşme yönündedir yılında, dünya beyaz eşya pazarının, altı ana ürün grubunda, 146 milyar dolar seviyesine ulaştığı tahmin edilmektedir. Dünya beyaz eşya pazarındaki büyüme esas itibariyle; Çin, Latin Amerika, Hindistan gibi pazarlardan kaynaklanmaktadır. 1.2.Sektörün Türkiye deki Genel Durumu Dış ticaretteki serbestleşme, iç pazarda ithal ürünlerin serbestçe yer almasını sağladığı gibi, Türk ürünlerinin de yabancı pazarlara tarife ve kota gibi engellerle karşılaşmadan girebilmesinin yolunu açmıştır. Üretimde kullanılan ileri teknoloji, Ar-Ge faaliyetlerine verilen önem, ISO serisi vb. kalite standartlarının öneminin kavranması, tüketici tercihlerinin ön planda tutulması, gelişmiş pazarlama teknikleri ve iyi işleyen servis yapısı ihracattaki büyük başarının temelini oluşturmaktadır. 5

6 Grafik-1: 2012 Yılı Beyaz Eşya 6 Ana Ürün Üretimi ve İç Satışı (Adet) Kaynak:TÜRKBESD 1.3.Sektördeki Üretim Eğilimleri ve Üretilen Başlıca Ürünler Beyaz Eşya Sektöründe Türkiye, son yıllarda yaptığı atılımlarla en büyük üreticisi konumuna yükselmiştir. Beyaz Eşya sektöründe yerli malzeme kullanım oranı % seviyelerindedir. Sektörün bu kadar hızlı büyümesinin altında yatan en önemli faktör, gelişmiş ve uluslararası standartlarda üretim yapan yan sanayi firmalarının, ana üreticilere sağladığı destek ve kaliteli üretim olmuştur. Beyaz Eşya Sektörü çok geniş bir ürün yelpazesine sahiptir. Bu ürünlerin başlıcaları; buzdolabı, çamaşır, bulaşık makinası, fırın, ocak, süpürge gibi temel ürünler ve tost makinası, robot, meyve presi, blender, mixer gibi küçük ev aletleri ayrıca, derin dondurucu, klima, şofben, termosifon, su arıtma cihazı gibi ürünlerdir. 1.4.Sektörün Bölgesel Yapısı ve Kümelenmeler Sektörde bugüne kadar çeşitli firmalar faaliyet göstermiş, bunların bir kısmı zaman içinde birleşme ve devralmalar yoluyla el değiştirmiştir. Bugün beyaz eşyada yerli sermayeli olarak Arçelik A.Ş. (Arçelik, Beko, Altus ve Aygaz) ve Vestel A.Ş. yabancı sermayeli olarak da Alman BSH (Bosch-Siemens-Profilo), İtalyan Indesit, Ariston ve Candy şirketleri yerleşik tesisleriyle üretim yapmaktadır. Bu şirketler beyaz eşyada ana ürünlerde iç piyasa talebinin yaklaşık % 90 ını karşılamaktadır. Yerleşik markaların yanında, ithalat ve son yıllarda patlama gösteren yabancı teknomarketlerin de vasıtasıyla hemen hemen tüm yabancı markalar Türk pazarına girmiştir. Sektörün imalatı daha çok Marmara, Ege ve Orta Anadolu da yoğunlaşmıştır. Başlıca fabrikalar İstanbul, Tekirdağ, Manisa, Eskişehir, Bolu, Bursa, İzmir, Ankara, Kocaeli, Yalova, Kayseri, Konya ve Bilecik te yer almaktadır. Sektörde, yerli sermayeli olarak Arçelik (İstanbul, Ankara, Eskişehir, Tekirdağ, Bolu, Romanya, Rusya ve Çin) ve Vestel (Manisa), yabancı sermayeli olarak da Alman BSH (Bosch-Siemens)- 6

7 Manisa-Bursa, İtalyan Indesit ve Candy şirketleri, TV de ise yerli sermaye olarak Belge Vestel Başlığı ve Grundig (Beko) Elektronik şirketleri yerleşik tesisleriyle üretim yapmaktadır. 1.5.Sektörün İşyeri Sayısı ve İstihdamı Beyaz Eşya Sektörü, iç pazarın % ini meydana getiren 6 büyük beyaz eşya üreticisinin yanı sıra, 50 nin üzerinde orta ölçekli imalatçı ile yaklaşık 500 aksam ve parça imalatçısından oluşmaktadır. Ayrıca yaklaşık bayi ve yetkili servis bulunmaktadır. Sektörde üretim şirketleri ve yan sanayi ve diğer tedarikçileri ile birlikte çalışanın i mavi yakalı, i beyaz yakalı personeldir. Eğitim durumlarına baktığımızda personelin lise öncesi eğitimden geçtiği, personelin lise ve meslek lisesi mezunu olduğu, personelin üniversite ve lisans eğitimi aldığı, birçok çalışanın lisansüstü eğitimli ve doktoralı olduğu görülmektedir. 1.6.Sektörün Ar-Ge Faaliyetleri Montaj sanayi olarak başlanan Türkiye beyaz eşya sektörü, bugün yaklaşık 1000 kişi ile Ar-Ge çalışmalarını sürdürmekte ve ülkenin en fazla inovasyon yaratan sektörü konumunda bulunmaktadır. Beyaz eşya sektörü 2012 yılında da en fazla patent başvurusunda bulunan sektörler arasındadır. 1.7.Sektörün Dış Ticareti Sektör üretiminin yaklaşık % 70 ini, özellikle Avrupa ülkeleri, komşu ülkeler ve Afrika gibi pazarlara ihraç etmektedir. TÜİK verilerine göre sektörün 2012 yılı ihracatı yaklaşık 4,2 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Türkiye Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği (TÜRKBESD) verilerine göre beyaz eşya sektörünün 6 ana ürün 2012 yılı adet bazlı ihracat miktarı ise yaklaşık 16 milyon adet olarak gerçekleşmiştir. Grafik-2: 2012 Yılı Beyaz Eşya 6 Ana Ürün İhracatı (Adet) Kaynak:TÜRKBESD 7

8 Tablo-2: Türkiye nin Ev Aletleri İhracatının Ülkelere Göre Dağılımı (ISIC Rev4) ÜLKE 2010 (Milyon ABD 2011 (Milyon ABD 2012 (Milyon ABD Doları) Doları) Doları) İngiltere Fransa Almanya İtalya İspanya Irak İran Polonya Romanya Rusya Federasyonu İsrail İsveç Yunanistan Azerbaycan Ukrayna Hollanda Portekiz ABD Libya Fas Mısır Diğer Toplam Kaynak: TÜİK İhracatın büyük bir kısmı AB ülkelerine yapılmaktadır. AB nin sektör için en önemli pazar olmasının yanında Türk beyaz eşya üreticileri özellikle Rusya ve Çin deki üretim tesisleri ile dünyanın hemen hemen her ülkesine ulaşma yeteneğine sahiptir. 8

9 Grafik-3: Ev Aletleri İmalatı İhracat Rakamları (Milyon ABD Doları) Kaynak: TÜİK Türkiye nin beyaz eşya ithalatı ihracatımıza göre düşük seviyededir. TÜİK verilerine göre 2012 yılı ev aletleri ithalat miktarı 1,123 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. İthalatın büyük bir kısmı Çin den yapılmaktadır. İtalya, Almanya, Fransa, İspanya ve Güney Kore ithalat yapılan diğer önemli ülkelerdir. 1.8.Sektörün Maliyet Bileşenleri Hammadde, malzeme sektörün maliyet bileşenlerinden önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Beyaz eşyalarda kullanılan paslanmaz çelik sacın büyük bir kısmı ithal edilmektedir. Ayrıca enerji, işçilik ve test giderleri maliyeti arttıran faktörlerdir. Sektörde Ar-Ge çalışmaları yoğun olduğundan Ar-Ge harcamaları da sektör için maliyet oluşturan faktörlerdendir. 1.9.Sektörün Projeksiyonu Genel olarak bakıldığında Türkiye beyaz eşya sektörünün önümüzdeki yıllarda Türkiye ekonomisine paralel olarak, büyümesini beklenmektedir. Enerji verimli cihazlar, çevre dostu gibi kavramlar ve ankastre ürünler sektörün başlıca büyüme alanlarını oluşturacaktır. Çevre, verimlilik gibi faktörlerin ve teknolojik gelişmelerin sektörü etkilemesi kaçınılmaz olduğundan yaşanan teknolojik gelişmeler ve Ar-Ge faaliyetleri sektör tarafından üretilen ürünlere yansımakta, sensör, haberleşme ve yazılım teknolojilerinin ürünlere entegre edilmesi ile tüketicileri daha akıllı ürünler beklemektedir. Ayrıca beyaz eşya sektörü Sanayi Strateji Belgesi nde de ana sektör olarak ele alınmış ve bu konuda beyaz eşya sektörünün rekabet gücünü artırmak için ürün kalitesinin artırılması, Ar-Ge teknikleri ile yeni ürünler tasarlanması, finansman maliyetlerini düşürücü modeller geliştirilmesi, enerji sarfiyatı düşük ve düşük maliyetli ürünler tasarlanması, şeklinde bir hedef konulmuştur. 9

10 2. SEKTÖRÜN 2012 YILI DEĞERLENDİRİLMESİ 2.1. Son Dönemdeki Sektöre İlişkin Türkiye ve Dünyadaki Gelişmeler Sektördeki üretici firmaların Ar-Ge çalışmaları ve teknolojik gelişmeler sonucunda enerji verimi son derece yüksek ürünler ortaya çıkmıştır. Enerji verimliliğinin yanı sıra son yıllarda tüketicilerin çevre dostu beyaz eşyaya olan talebinin artması ve bu konudaki AB ve ulusal teknik mevzuatın da etkisi ile üreticilerin bu yöndeki çalışmaları hız kazanmıştır. Tüketimin her alanında olduğu gibi beyaz eşya sektöründe de enerji tasarruflu, doğaya daha az zarar veren ürünler geliştirilmeye başlanmıştır. Bu yöndeki çalışmalar ilerleyen yıllarda da artarak devam edecektir Sektörün Üretim Endeksi Değerlendirmesi Elektrikli Ev Aletleri sektörü sanayi üretim endeksi 2012 yılı yıllık ortalaması 118,1 olarak gerçekleşmiştir. Grafik-4: Elektrikli Ev Aletleri 2012 Yılı Sanayi Üretim Endeksi (2010=100.0) Kaynak: TÜİK 2.3. Sektörün Kapasite Kullanım Oranı Değerlendirmesi Elektrikli teçhizat imalatı kapasite kullanım oranı 2012 yılı başında bir önceki yılın aynı dönemine göre daha düşük seviyede olmasına yılın ikinci döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre düşmüştür. 10

11 Grafik-5: Elektrikli Teçhizat İmalatı Kapasite Kullanım Oranı (Ağırlıklı Ortalama, Yüzde) Kaynak: TCMB 2.4. Sektörün İhracat ve İthalat Değerlendirmesi Türkiye beyaz eşya sektörünün başlıca ihracat pazarı Avrupadır. Sektör üretim hızında yakalamış olduğu ivmeyi devam ettirerek yaklaşık 25 milyon adet üretim kapasitesiyle Avrupanın lideri olurken ihracatını da aynı şekilde artırmıştır. Sektörün 2012 yılı ihracatı bir önceki yıla göre yaklaşık %10 luk bir artışla 4,2 milyar ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. Sektörün 2012 yılı ihracatı artarken, ithalat miktarı ise bir önceki yıla göre azalmış ve 1,12 milyar ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. 11

12 KAYNAKÇA TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu TCMB, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası TÜRKBESD, Türkiye Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği WTO, World Trade Organisation 12