337 SIRA NO'LU VERG USUL KANUNU GENEL TEBL Resmi Gazete No Resmi Gazete Tarihi 13/08/2004 Kapsam

Transkript

1 Balık 337 SIRA NO'LU VERG USUL KANUNU GENEL TEBL Resmi Gazete No Resmi Gazete Tarihi 13/08/2004 Kapsam 5228 sayılı Kanun(1) ile 213 sayılı Vergi Usul Kanununun bazı maddelerinde düzenlemeler, bir kısım maddelerinde ibare deiiklikleri yapılmı, bazı maddeleri de yürürlükten kaldırılmıtır. Yapılan bu düzenlemelerle ilgili olarak aaıdaki açıklamaların yapılması gerekli görülmütür. 1. Özel Finans Kurumları 5228 sayılı Kanunun 59 uncu maddesiyle 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 204 üncü maddesinin birinci fıkrasında ibare deiiklii yapılmı ve 5228 sayılı Kanunun yayımı tarihi itibariyle özel finans kurumları, vergi kanunları uygulamasında özel belirleme yapılmadıı sürece, banka olarak addolunmutur. 2. Amortismanlar 2.1. Azalan Bakiyeler Usulüyle Amortisman 5024 sayılı Kanunla(2) Vergi Usul Kanununun 315 inci maddesinde, normal amortisman usulünde amortismana tabi iktisadi kıymetlerin faydalı ömürlerinin dikkate alınarak amortisman ayrılacaı, mükerrer 315 inci maddesinde de azalan bakiyeler usulünde amortisman oranının normal amortisman oranının iki katı olduu yönünde deiiklik yapılmıtır sayılı Kanunun 59 uncu maddesiyle yapılan bu ibare deiiklii ile azalan bakiyeler usulüyle amortisman ayırmada üst sınır getirilmi ve azalan bakiyeler usulüyle amortisman ayrılırken her halükarda amortisman oranının % 50 yi geçemeyecei belirtilmitir Ödeme Kaydedici Cihazlarda Amortisman 5228 sayılı Kanunun 13 üncü maddesi ile 3100 sayılı Katma Deer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanunun(3) 7 nci maddesinin (1) numaralı fıkrasında yer alan hüküm, 1. Mükellefler kullanmak üzere satın aldıkları ödeme kaydedici cihazlar için %100 e kadar amortisman oranı seçebilirler. eklinde deitirilmitir. Söz konusu deiiklikle, kanuni bir yükümlülük olan ödeme kaydedici cihaz kullanma mecburiyetinin getirecei maddi külfeti azaltmaya yönelik olarak mükelleflere, kullanmak üzere aldıkları ödeme kaydedici cihazlar için %100 e kadar amortisman oranı seçebilme imkanı tanınmıtır. Kullanmak üzere ödeme kaydedici cihaz alan mükellefler, cihazlarının Vergi Usul Kanununun deerleme hükümlerine göre tespit edilen deerinin %100 ünü cihazın aktife girdii hesap döneminde amortisman olarak ayırabilecekler ancak, 3100 sayılı Kanunun anılan fıkrasının 5228 sayılı Kanunla deimeden önceki hükmüne göre ilem yapamayacaklar yani fatura bedelinin % 40 ını vergiye tabi kazançtan indiremeyeceklerdir. 3. Enflasyon Düzeltmesi sayılı Kanunun 9 uncu maddesi ile Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (2) numaralı bendinin (g) alt bendinde yer alan reel olmayan finansman maliyeti tanımındaki düzeltme tarihindeki ibaresi borcun alındıı tarihteki olarak deitirilmitir. Dolayısıyla yabancı para üzerinden yapılan borçlanmalarda reel olmayan finansman maliyeti hesaplanırken TEFE artı oranının uygulanacaı borç tutarı, yabancı para üzerinden alınan borcun alındıı tarihteki Türk Lirası karılıı

2 olacaktır. Örnek Bilanço esasına göre defter tutan ve hesap dönemi takvim yılı olan (A) iletmesi, 5 Mart 2002 tarihinde Amerikan Doları banka kredisi kullanarak iletme faaliyetlerinde kullanmak üzere yurt dıından bir makine ithal etmitir. 20 Kasım 2002 tarihinde söz konusu kredi (5.000 Amerikan Doları tutarında faiz ile birlikte) kapatılmıtır. Ödenen faiz 163 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Teblii(4) uyarınca söz konusu makinenin maliyet bedeline ilave edilmitir (5). Yeniden deerlemeye ve %20 oranında normal amortismana tabi tutulan söz konusu makinenin 31/12/2003 tarihli dönem sonu bilançosunda görünen deeri aaıda hesaplandıı üzere TL. olacaktır. Yeniden Deerleme Oranı (%) Yeniden Deerlenmi Makine Maliyeti Cari Yıl Amortisman Gideri Birikmi Amortisman , , Söz konusu makinenin düzeltmeye esas tutarı da TL. olacak, ancak makinenin maliyet bedeli içerisinde yer alan reel olmayan finansman maliyeti düüldükten sonra kalan kısım düzeltmeye tabi tutulacaktır. Borcun kullanıldıı döneme ait TEFE artı oranı %17,2 olarak hesaplanmıtır.(6) Buna göre maliyet bedeli içerisinde yer alan reel olmayan finansman maliyeti aaıdaki ekilde bulunacaktır. ROFM = x 0,172 ROFM = TL. Makinenin enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarı = TL.dır. ( ) 3.2. Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (4) numaralı bendinin son fıkrasında, borsada ilem gören hisse senetlerinin deerleme günündeki borsa rayici ile dikkate alınacaı ve bunlar için

3 ayrıca düzeltme yapılmayacaı hükmü bulunmaktaydı. Bu bent hükmü 5228 sayılı Kanunun 60/1/a maddesiyle 1/1/2004 tarihi itibariyle yürürlükten kaldırılmıtır. Hisse senetleri, borsada ilem gören-görmeyen ayrımına tabi tutulmayacak ve düzeltme katsayısı ile çarpılmak suretiyle düzeltme ilemi gerçekletirilecektir Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (5) numaralı bendinin 5 inci fıkrasının 2 nci cümlesinde, 5228 sayılı Kanunun 9 uncu maddesi ile yapılan deiiklikle mükelleflere, öz sermaye kalemlerine ait enflasyon fark hesaplarında yer alan tutarları, düzeltme sonucu oluan geçmi yıl zararlarına mahsup edebilme imkanı salanmıtır. Öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farklarının, gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerince düzeltme sonucu bulunan geçmi yıl zararlarına mahsup edilmesi, kar daıtımı olarak addedilmeyecektir. Mükellefler (bu hükme Vergi Usul Kanununun geçici 25 inci maddesinde de yer verildii için) 31/12/2003 tarihli bilançolarının düzeltilmesi neticesinde oluan geçmi yıl zararlarını da düzeltme ilemi neticesinde oluan öz sermaye farklarına mahsup edebilecekler ve 31/12/2003 tarihli düzeltilmi bilançoya ait nihai kar ya da zarar rakamına ulaacaklardır Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasına 5228 sayılı Kanunun 9 uncu maddesi ile yeni bir bent eklenmi ve münhasıran sürekli olarak ilenmi altın, gümü alım-satımı ve imali ile itigal eden mükelleflere, enflasyon düzeltme artlarının oluup olumadıına bakılmaksızın, (her geçici vergi dönemi sonu itibariyle) enflasyon düzeltmesi yapma zorunluluu getirilmitir Vergi Usul Kanununun geçici 25 inci maddesinin (c) bendinde 31/12/2003 tarihli bilançonun düzeltilmesi sırasında, iktisadi kıymetlerin maliyet veya alı bedelleri içerisinde yer alan reel olmayan finansman maliyetlerinin tevsik edilememesi halinde, bu finansman giderlerinin ilgili kıymetlerin deerlerinden düülmesi için iki yöntem belirlenmiti. Ancak, reel olmayan finansman maliyetinin tevsik edilmesi halinde uygulanabilecek yöntem sayısı bir idi sayılı Kanunun 11 inci maddesiyle mezkur bende eklenen ve 1/1/2004 tarihinden itibaren yürürlüe giren (3) numaralı alt bent hükmü ile reel olmayan finansman maliyetinin tevsik edilebilir olması halinde de aktife giren kıymetlerin maliyet veya alı bedeline dahil olan finansman giderlerinin reel olmayan kısımlarının; toplam finansman maliyetlerine, ilgili döneme ait TEFE artı oranının dönem ortalama ticari kredi faiz oranına bölünmesi sonucunda belirlenen oranlar uygulanmak suretiyle bulunan tutarın, maliyet veya alı bedelinden düülmesi suretiyle hesaplanabilmesine imkan salanmıtır Vergi Usul Kanununun geçici 25 inci maddesinin (c) bendine 5228 sayılı Kanunun 11 inci maddesiyle eklenen (3) numaralı alt bent ile (31/12/2003 tarihli bilançoya ait düzeltme ile sınırlı olmak üzere) amortisman süresi bitmemi olan kıymetlere ilikin maliyet veya alı bedelinden düülen reel olmayan finansman maliyetinden amortisman ayrılmamı tutarın, 2004 ve sonraki dönemlerde 5 yılda ve eit taksitler halinde dönem kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınacaı belirtilmitir Düzeltme ilemine tabi tutulmu olan 31/12/2003 tarihli bilançoda yer alan parasal olmayan kalemlerin daha sonra elden çıkarılması halinde, bunlara ilikin enflasyon düzeltme farkları maliyet olarak kabul edilmekteydi sayılı Kanunun 11 inci maddesiyle geçici 25 inci maddenin sonuna eklenen (l) bendi ile aynı hüküm korunmu ancak, amortismana tabi olmayan kıymetlerin düzeltilmi deerlerinin altında bir bedelle satılması halinde, düzeltme sonrası deerle, düzeltme öncesi deer arasındaki farka isabet eden zararın, gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde dikkate alınmayacaı belirtilmitir sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesiyle dileyen mükelleflerin 31/12/2003 tarihli bilançolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutmaksızın, 2004 yılının ilk geçici vergi döneminde beyan edecekleri geçici vergi matrahlarını, 5024 sayılı Kanunla yapılan deiiklikleri dikkate almadan önceki hükümlere göre hesaplayabilecekleri esası getirilmiti sayılı Kanunun geçici 5 inci maddesinin (2) numaralı bendinde,

4 2004 yılına ilikin olarak bu Kanunun yayımından önce verilen geçici vergi beyannamelerinde bu Kanunla yapılan deiiklikler nedeniyle herhangi bir düzeltme yapılmaz. hükmüne yer verilmitir. Bu hükümden de anlaılacaı üzere, 5228 sayılı Kanunun yayımlanmasından önce verilmi olan birinci geçici vergi dönemine ait beyannamelerde, 5228 sayılı Kanunla yapılan deiiklikler nedeniyle herhangi bir düzeltme yapılmayacaktır. 4. yeri Kapatma Cezası 5228 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin 1 numaralı fıkrasının (b) bendiyle (iyerleri için kapatma kararı verilenlere uygulanacak özel usulsüzlük cezasına ilikin) Vergi Usul Kanununun 353 üncü maddesinin 5 numaralı bendi; (c) bendiyle de (iyeri kapatma cezasına ilikin) Vergi Usul Kanununun mükerrer 354 üncü maddesi, 5228 sayılı Kanunun yayımı tarihi itibariyle yürürlükten kaldırılmıtır. Bilindii üzere; Türk Ceza Kanununun 2 nci maddesinde lendii zamanın kanununa göre cürüm veya kabahat sayılmayan fiilden dolayı kimseye ceza verilemez. lendikten sonra yapılan kanuna göre cürüm ve kabahat sayılmayan bir fiilden dolayı da kimse cezalandırılamaz. Eer böyle bir ceza hükmolunmusa icrası ve kanuni neticeleri kendiliinden kalkar. Bir cürüm ve kabahatin ilendii zamanın kanunu ile sonradan nerolunan kanun hükümleri birbirinden farklı ise failin lehine olan kanun tatbik ve infaz olunur. hükmüne yer verilmi bulunmaktadır. Bu hükme göre; suç öngören bir normun yürürlükten kaldırılması halinde, yürürlükten kaldırılan normun öngördüü fiilin failleri artık cezalandırılamayacakları gibi bunlar hakkında daha önce verilmi olan hükümler de gerek asli cezalar gerekse cezai nitelikteki sonuçları yönünden yerine getirilemeyecektir. Ceza Hukuku alanında lehe olan kanunun geçmie uygulanabilirlii ilkesi olarak ifade edilen, kanunların geçmie yürümezlii ilkesinin bir istisnasını oluturan ve vergi suç ve cezalarına ilikin olarak da geçerli olan bu ilke gereince, 5228 sayılı Kanunla yapılan yeni düzenlemeyle Vergi Usul Kanununun mükerrer 354 üncü maddesinde yer alan iyeri kapatma cezası kaldırıldıından maddenin yürürlüe girdii tarihten önce belge düzenine uyulmadıına ilikin olarak yapılan tespitlere dayanılarak uygulanması gereken ancak henüz uygulanmamı olan iyeri kapatma cezaları uygulanmayacak ve para cezasına çevrilmi olup ödeme süresi geçmemi olanlar tahsil edilmeyecektir. yeri kapatma cezası para cezasına çevrilmi olup da 5228 sayılı Kanunun yayımından önce para cezası tahsil edilmi ise 31/7/2004 tarihine kadar iyeri kapatma cezasına ilikin söz konusu kanun hükmü yürürlükte olduu için tahsil edilmi olan bu para cezaları iade edilmeyecektir. dari ilemlerin sebep ve konu unsurunu tekil eden mevzuat hükümlerinin yürürlükten kaldırılması halinde, söz konusu ilemlere karı açılan davaların hukuki dayanaı ortadan kalktıından davalar konusuz kalmaktadır. Bu nedenle, kapatma kararına karı yargı organlarında açılıp henüz sonuçlanmamı olan davaların konusu kalmadıından, davaların ortadan kaldırılmasına ilikin olarak ilgili yargı organlarına gereken duyurunun yapılması gerekmektedir. 5. Tevsik Zorunluluuna Uymayanlara Kesilecek Özel Usulsüzlük Cezası 5228 sayılı Kanunun 3/8/2004 tarihinde yürürlüe giren 10 uncu maddesiyle 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 355 inci maddesinin sonuna eklenen fıkra uyarınca; Bakanlıımızca belirlenen limiti geçen tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idareleri aracılııyla yapma zorunluluu getirilen mükelleflerden bu zorunlulua uymayanlara, ileme konu tutarın % 5 i nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilecek; mükerrer 355 inci maddenin 3 üncü fıkrasında yer alan katlamalı ceza uygulaması bu ilemlere uygulanmayacaktır.

5 Tebli olunur. (1) 31/7/2004 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıtır. (2) 30/12/2003 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıtır. (3) 15/12/1984 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıtır. (4) 27/1/1985 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıtır. (5) 5/3/2002 tarihi itibariyle Amerikan Doları döviz alı kuru TL. ve alınan kredinin Türk Lirası karılıı TL.dır. 20/11/2002 tarihi itibariyle Amerikan Doları döviz alı kuru TL. ve kapatılan kredinin (ödenen faiz dahil) Türk Lirası karılıı TL.dır. Maliyet bedeline ilave edilen kısım = = TL.dır. (6) Borcun alındıı Mart 2002 ayına ait TEFE: 5387,90 Borcun kapatıldıı Kasım 2002 ayına ait TEFE: 6314,30 Borcun kullanıldıı döneme ait TEFE artı oranı: (6314, ,90) / 5387,90 = 0,172