Bilgisayar Nedir? Bilgisayarı n Çalı ş ma Ş ekli: Bilgisayarı Oluş turan Öğ eler: Depolama Birimleri. Sonuçlar. İşlemci. Veriler.

Transkript

1 Bilgisayar Nedir? Bilgisayar, çok hızlı elektronik bir hesaplama makinesi olup, özel olarak hazırlanmış verileri alır, hafızasında yüklü olan programa göre işler ve sonucu çıktı olarak verir. Bu işlemleri yaparken veriler girilir, işlenir, depolanabilir ve çıkışı alınabilir. Bilgisayar işlem yaparken hızlıdır, yorulmaz, sıkılmaz. Depolama Birimleri Veriler İşlemci Sonuçlar Girdi Hafıza Çıktı Bilgisayarı n Çalı ş ma Ş ekli: Giriş: Kişi tarafından veya bilgisayar tarafından sağlanan verilerdir. Bu veriler, sayılar, harfler, sözcükler, ses sinyalleri ve komutlardır. Veriler giriş birimleri tarafından toplanır. İşlem: Veriler insanların amaçları doğrultusunda, programın yetenekleri ölçüsünde işlem basamaklarından geçer. Bellek: Verilerin saklandığı yerdir. Giriş yapılan ve işlenen veriler bellekte saklanır. Çıkış: Bilgisayar tarafından üretilen rapor, döküman, müzik, grafik, video ve resimlerdir. İşlenmiş sonuçların yazılı olarak ekrandan veya diğer çıkış birimlerinden çıkarılmasıdır. Bilgisayarı Oluş turan Öğ eler: Bir bilgisayar sistemi donanım ve yazılım sistemlerinden oluşur:

2 Bilgisayar donanımı (hardware) : Bilgisayarların fiziksel kısımlarına donanım denilmektedir. Elle tutulabilirler. Ekran, klavye, sabit disk (harddisk), fare, yazıcı, bellek, mikroişlemci, tarayıcı gibi bileşenler donanımdır. Bilgisayar yazılımı (software) : Donanımı kullanmak için gerekli programlardır. Bilgisayarın nasıl çalışacağını söylerler. Belirli bir işlemi yapmak üzere bilgisayarda çalışırlar. Bilgisayar yazılımı iki ana bölüme ayrılır: Sistem yazılımları ve uygulama yazılımları. Sistem yazılımları; işletim sistemi, BIOS ve diğer destek programlarıdır. Örneğin Windows işletim sistemi bir sistem yazılımıdır. Uygulama yazılımları ise paket programlar (Microsoft Office Paketi) ve özel yazılımlar (Winamp, Winzip) gösterilebilir. Bilgisayarı n Tarihi Geliş imi: Bilgisayarın tarihçesi hesaplama araçlarının tarihçesi ile başlar. M.Ö Hesaplamalarda abaküs kullanımı. 10 luk sayma sisteminin kullanılması Blaise Pascal ın ilk mekanik hesaplama aracını icat etmesi Leibniz in Pascal ın aracını dört işlem ve karekök alacak şekle getirmesi Charles Babbage in karmaşık problemleri çözebilen fark makinesi ve analitik makine planı Herman Holerith in delikli kart sistemi kullanan makine geliştirmesi. Lady Ada Lovalace programlama mantığını geliştirmesi. George Boole ikili sayı sistemi ve işlemler konusundaki çalışmaları İlk elektro-mekanik bilgisayar:abc (Atanasoff-Berry Computer) İlk elektronik bilgisayar: ENIAC Bilgisayarlarda program ve hafıza mantığının geliştirilmesi İlk ticari amaçlı bilgisayar: UNIVAC İlk transistörlü bilgisayarlar İlk entegre devreli bilgisayarlar İlk mikroişlemcili bilgisayarlar İlk kişisel bilgisayar (PC : personal Computer).

3 M.Ö Abaküs ENIAC (İlk Elektronik Bilgisayar) IBM IBM in ürettiği İlk mikroişlemcili bilgisayarlar. IBM IBM in ürettiği ilk kişisel bilgisayar (PC : personal Computer) yılında ENIAC adı verilen ilk elektronik bilgisayar Amerika'da Pennsylvania Üniversitesin de geliştirilmiştir. ENIAC, 30 ton ağırlığında, 20,000 vakum tüpünden oluşan dev bir bilgisayardı. Zaman içinde daha küçük bilgisayarlar geliştirildi yılında IBM firması, MS-DOS ile çalışan IBM PC bilgisayarını piyasaya sürdü. Bu adımın ardından bilgisayar donanımı ve yazılımı artık büyük bir endüstri haline gelerek bugünlere geldi. Bilgisayarı n Özgeçmiş i Computer kelimesi, İngilizcede compute (hesaplamak) fiilinden gelir. Türkçeye Hesaplayıcı olarak geçmesi gerekirken, mantıksal işlemlerde de kullanılması sebebiyle bilgisayar olarak yerleşmiştir. Bilgisayarların geçirdiği evreleri dört kuşakta ele alabiliriz. Birinci kuşak ( ): Radyo lambaları ile çalışan, soğutulması oldukça güç olan dev bilgisayarlardır. Örneğin bu türlerin atası olan ENIAC, 30 ton ağırlığında olup, düşman denizaltılarının kullandığı askeri şifreleri çözmek ve bombaların yörüngelerini hesaplamak amacıyla kullanılmıştır. İkinci kuşak ( ): Yarı iletkenlerin kullanılmasıyla transistörün bulunuşu sayesinde daha hızlı ve güvenilir bilgisayarlar yapma imkânı doğmuştur. Ayrıca mıknatıslı disk belleklerinin kullanılmasıyla, büyük çapta bilgiyi saklamak ve bilgiye hızlı bir şekilde erişmek de mümkün hale gelmiştir. Ayrıca FORTRAN, COBOL ve ALGOL gibi üst düzey

4 programlama dilleri ve bu diller ile bilgisayarın donanımı arasında bir köprü olan işletim sistemleri de geliştirilmiştir. Üçüncü kuşak ( ): Transistörlerin yerine tümleşik devrelerin kullanılması, bilgisayar ebatlarının küçülmesine, hızlarının ise eskilerle karşılaştırılmayacak kadar artmasına yol açmıştır. Bu ise doğal olarak bilgisayar maliyetlerini azaltmış, böylelikle daha önce genellikle Bilgi İşlem merkezlerinde görülen bilgisayarlar, iş yerlerinde de kullanılmaya başlanmıştır. Dördüncü kuşak (1971- ): Bilgisayar hızlarının çok arttığı bir dönemdir. Donanım üzerinde radikal denilebilecek çok büyük değişiklikler olmamakla birlikte, kullanılan donanımların daha kaliteli ve daha hızlı olanları üretilmiştir. Gelişen donanım özellikleriyle birlikte daha önceki bilgisayarlarda görülmeyen farklı entegreler(bütünleşmiş birim) geliştirilmiştir. (Ses kartı, faks-modem kartı, TV-radyo kartı gibi). Ancak yazılım alanında eski ile kıyas kabul edilmeyecek kadar yenilikler olmuştur li yılların başlarından itibaren bilgisayar artık evlere girmeye başlamıştır. Bu bilgisayarlar, evlerde ve işyerlerinde kullanılan ve kısaca PC (Personel Computer) olarak adlandırılan kişisel bilgisayarlardır. Aşağıda göreceğimiz gibi kişisel olarak kullanılan bilgisayarlar da kendi aralarında değişik gruplara ayrılırlar.

5 Bilgisayar ı n Bileş en l eri: Bilgisayar; bilgileri hafızasında saklayıp, bu bilgiler üzerinde çeşitli matematiksel ve mantıksal işlemleri yapabilen ve istenilen sonuçları son derece hızlı ve doğru bir şekilde çıkaran elektronik bir makinedir. Bildiğimiz gibi bilgisayar donanım ve yazılım olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Donanım: Giriş Birimleri : Bilgisayara girilen veriler, sayılar, harfler, sözcükler, ses sinyalleri, sayısal görüntüler ve komutlardır. Veriler giriş birimleri tarafından toplanır. Giriş birimleri; klavye, fare, tarayıcı, web kamera, mikrofon, Joystick, barkod okuyucu, optik okuyucu olarak sayılabilir. 1. Klavye: Üstündeki tuşlarda harfler, rakamlar ve simgelerin bulunduğu bu donanım parçası, bilgisayarın giriş (input) birimi olup, bilgisayara bilgi aktarmak ve komut vermek için kullanılır. Görünüş olarak klasik bir daktiloya benzer. Q tipi ve F tipi klavye olmak üzere iki çeşit klavye vardır. Klavyenin Q veya F tipi olduğunu harflerin bulunduğu alanın sol üst köşesindeki ilk harf belirler. Klavyeler, bilgisayarın en çok kullanılan veri giriş birimidir. Klavye üzerindeki F1'den F12'ye kadar olan tuşlar fonksiyon tuşlarıdır. Her paket programdaki fonksiyonlar farklı farklıdır. Yine birçok paket programda imleci (cursor) istenilen satır ve sütuna getirmek için imleç kontrol tuşları (sol, sağ, yukarı, aşağı tuşları) kullanılır. Klavye kullanımı, doğrudan tuşlara basılarak sağlanır. Hangi tuşa basılmışsa o karakter ekranda görünür. Klavyedeki bazı tuşların üzerinde iki veya üç karakter bulunur. Bu tuşların üst kısmında yer alan karakteri yazdırmak için Üst karakter (shift) tuşu basılı tutulurken, yazdırılmak istenilen tuşa basılır. Örneğin 4 rakamının bulunduğu tuşun üstündeki + işaretini yazdırmak için Üst karakter (shift) tuşuna basılı tutarken, 4 tuşuna basmak yeterlidir. Benzer şekilde, 4 tuşunun alt tarafında bulunan $ sembolünü yazdırmak için Alt Gr tuşu basılı iken yine 4 tuşuna basmak yeterlidir.

6 Klavye Üzerindeki Bazı Tuşların Özellikleri ENTER Verilen komutları veya verileri bilgisayara göndermek için kullanılan tuştur. Bazı klavyelerde ayrıca bulunan Return tuşu ile aynı görevi görür. Bu tuş kullanılarak ekrana yazılan komutların işletilmesi sağlanır. Eğer bir editörde kullanılırsa, bir alt satıra geçmek için kullanılır. SHIFT CTRL Bu tuşla birlikte herhangi bir harf tuşuna basılırsa, basılan harfin büyük karakterini ekrana çıkartır. Eğer Caps Lock tuşu basılı ise, shift tuşu ile birlikte bir harf tuşuna basılırsa bu harfin küçük karakteri ekrana yazılır. Bu tuş birçok komutu yerine getirecek şekilde programlanmıştır. CTRL ve C veya CTRL ve Break tuşlarına birlikte basılırsa; uygulanmakta olan komutu yarıda keser. CTRL, ALT ve DEL tuşlarına aynı anda basılırsa işletim sisteminize göre bilgisayarınız ya hemen yeniden başlatılır ya da yeniden başlatmak ve çalışan programları durdurmak için Windows Görev Yöneticisi penceresi çıkar. CAPS LOCK Sürekli büyük harfle yazılmak istenirse bu tuşa basılır. Bu tuşa basıldığında klavyenin sağ üst köşesinde bulunan ışığı yanar. Işık yanıkken harfler büyük, ışık sönükken harfler küçük karakter olarak ekrana çıkar. Kısaca CAPS LOCK tuşu büyük harf kilitleme tuşudur. ESC SPACEBAR BACK SPACE TAB INSERT PAGE UP Genellikle paket programlarda menülerden geri dönüş ya da işlemi iptal etmek için kullanılır. Boşluk verme tuşudur. İmlecin bulunduğu noktadan itibaren geriye doğru hareket etmek, geride bulunan karakterleri silmek için kullanılır. Özellikle kelime işlemci programlarda, imleci istenilen karakter sayısı ileriye hareket ettirmek için kullanılır Araya ekleme tuşu olarak kullanılır. Açık olan bir belgede ekranı bir ekran boyu yukarı kaydırmak için kullanılır.

7 PAGE DOWN DELETE HOME Açık olan bir belgede ekranı bir ekran boyu aşağı kaydırmak için kullanılır. İmlecin bulunduğu noktanın sağındaki karakterleri birer birer silmek için kullanılır. Basılı tutulursa, harfler otomatik olarak silinmeye devam edilir. Kelime işlemci programlarda (Örneğin MSWord) imleci bulunulan satırın ilk karakterine getirir. END Kelime işlemci programlarda imleci bulunulan satırın son karakterine getirir. NUM LOCK FONKSİYON TUŞLARI ALT ALT GR BREAK PAUSE PRINT SCREEN Klavye üzerindeki Keypad denilen bölümdeki rakamları aktif hale getirmek için kullanılır. Num Lock tuşuna basıldığında, klavyenin sağ üst köşesindeki Num Lock ışığı yanar veya söner. Işık yanıkken bu tuşlar aktif, sönükken pasiftir. F1,F2... F12 tuşlarıdır. Normalde kendi başlarına bir görevleri yoktur. Ancak bu tuşların özelliği programlanabilir olmalıdır. Yani fonksiyon tuşları, kullanıcının değişik amaçlara yönelik olarak tanımlayabilmesi için hazırlanmıştır. Değişik yazılımlar bu tuşlara değişik işlevler yüklerler. Örneğin programların çoğunda F1 tuşu yardım tuşu, F2 kaydetme tuşu olarak kullanılır. Alt tuşu CTRL tuşu gibi, klavyeden PC'ye yolladığımız mesajları birleşimle değiştirir. Kendi başına hiç bir etkisi yoktur. Örneğin; ALT ve F4 tuşlarına birlikte basıldığında açık programlar kapatılır. Açık program yoksa bilgisayarı kapatmak, yeniden başlatmak veya oturum kapatmak için pencere görünür. Bu tuş alfa nümerik tuşlar üzerindeki üçüncü karakteri yazdırmak için kullanılır. Bu tuşun da kendi başına bir anlamı yoktur. CTRL ile basıldığında yapılmakta olan işin yarıda kesilmesini sağlar. Bu tuş PC nin yapmakta olduğu işi dondurur. Herhangi bir tuşa bastığınızda, işlem devam eder. Ekranında mevcut olan görüntüyü, yazıcı aracılığıyla kâğıda aktarmaya yarar. Print Screen tuşuna ALT tuşuyla birlikte basılırsa aktif olan pencerenin görüntüsünü hafızaya kopyalar. 2. Fare: Ekranda gözüken imleç (işaret) yardımıyla komut girişi yapmaya yarar. Farenin çevre birimi olarak kullanılmasıyla işaretleme, tıklama (click) ve sürükleme (drag) yapılarak işlemler yaptırılır.

8 Farenin görevi; bilgisayarla iletişim sağlamaya imkân tanımaktır. Farenin alt tarafında, küçük bir yuvanın içine oturtulmuş kauçuk kaplı metal bir bilye bulunur. Bu metal bilye farenin masa üzerindeki gezinmesini algılar ve bu hareketleri elektronik devreler yardımıyla bilgisayarın anlayabileceği komutlara dönüştürür yılında yapılan ilk fare. Standart bir fare. Radyo frekanslı bir radyo İz topu ( Track Ball ) Yeni fare modelleri metal bir bilye yerine son derece duyarlı bir ışık kaynağı ve optik algılayıcı kullanmaktadırlar, bu yeni tasarımların bilyeli modellere göre kullanımı daha rahattır. Yukarıda görülen iztopu aygıtı fareye benzemektedir. Ancak aygıtı hareket ettirmek yerine başparmağımızla üzerindeki top çevrilmektedir. Daha yaygın olarak dizüstü bilgisayarlarda kullanılmaktadır. Temel fare işlemleri: İşaretleme: Fare işaretiyle bir şeyin üzerine gelmek. Tıklama: Farenin sol tuşuna bir kez basmak. Çift Tıklama: Farenin sol tuşuna kısa aralıklarla iki kez tıklanmasıdır. Sürükleme: Farenin sol tuşunu basılı tutarak imlecin yerinin değiştirilmesidir. Sağ Tıklama: Farenin sağ tuşuna bir kez basmak. Fare Tipleri: Birinci fare tipi, Seri (Serial) olarak bilinen fare olup, bilgisayardaki seri çıkışların birine bağlanır (COM1 veya COM2). İkinci fare tipi ise PS/2 fare olup, yuvarlak bir çıkışı olur. Bu tip bağlantılı fareler günümüzde en yaygın kullanılan tiptir

9 Üçüncü fare tipi ise bilgisayarın USB çıkışına bağlanan fareler olup, yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Son fare tipi ise, yakın zamanlarda üretilen ve bilgisayara hiçbir kablo bağlantısı gerektirmeyen ve pil ile çalışan fare türüdür. Yaklaşık 4 metre uzaklığa kadar aktif olarak çalışabilmekte olan bu fareler, dijital radyo teknolojisi sayesinde oda içinde herhangi bir noktadan bilgisayara komut vermek için kullanılabilir. 3. Mikrofon: Ses kartı takılan bilgisayarların sabit aksesuarlarından biri olan mikrofon, ses kaydetmek için kullanılır. Özellikle Internet in yaygınlaşması ile birlikte kullanıcıların rağbet ettikleri hizmetlerden biri olan sohbet (chat), yazılı olmaktan çıkıp sesli ve görüntülü hale geldikten sonra, mikrofonlar da bilgisayarın olmazsa olmazları arasına girmiştir. Sesin net olarak iletilebilmesi için hassas özellikli mikrofonlar Kulaklıklı mikrofon bulunmaktadır. Kullanım amaçları aynı olmakla birlikte masa üstüne konulan, yakaya takılan veya kulaklık ve mikrofonun bir arada bulunduğu türleri mevcuttur. 4. Tarayıcı (Scanner) : Çok basit bir tanım yapmak gerekirse, basılı herhangi bir belgenin fotokopisini çekip sonucu bir bilgisayara aktarmaya yarayan cihaza tarayıcı denir. Tarayıcı kullanarak herhangi bir belgeyi, renkli veya siyah-beyaz fotoğrafı, plan vb. bilgisayara aktarmak, aktarılan bu belgeler üzerinde istenilen değişiklikleri yapmak, sonucu yazıcıdan almak mümkündür. Tarayıcılar, fotoğrafların bilgisayara aktarılmasının yanı sıra, Scanner yazılı belgelerin bilgisayara aktarılıp, yeniden yazma zahmetinden kurtulmak için de kullanılırlar. Böyle durumlarda kullanılan ve OCR (Optical Character Recognition = Optik Karakter Tanıma) olarak adlandırılan özel yazılımlar gereklidir. 5. PC Kamera: Karşılıklı olarak görüntülü şekilde sohbet imkânı sağlayan cihazlara PC Kamera veya Web Kamera denmektedir. Görüntüyü aldığından dolayı bu cihaz da bilgisayarın giriş birimi olarak kullanılmaktadır

10 Her ne kadar Chat amaçlı üretilseler de; PC kameralar, sadece Internet ortamında sohbet etmek için kullanılmazlar. İstenilirse, bilgisayara görüntü kaydetmek için de kullanılabilir. Günümüzde kullanılmakta olan tüm PC kameraları USB port unu kullanır. USB port sayesinde kurulum problemleri ortadan kalkar. 6. Barkod Okuyucu : Barkod; değişik kalınlıktaki dik çizgi ve boşluklardan oluşan ve verinin otomatik olarak ve hatasız bir biçimde başka bir ortama aktarılması için kullanılan bir yöntemdir. Barkod, değişik kalınlıktaki çizgilerden ve bu çizgiler arasındaki boşluklardan oluşur. Barkod, ürünün kodu veya ürün ile ilgili açıklamalar içermemelidir. Barkod sadece o ürüne ait bir referans numarası içermelidir. Bu referans numarası bilgisayara tanıtılır ve ürüne ait detaylı bilgiler bilgisayarda tutulur. Daha sonra bu referans numarası kullanılarak o ürüne ait bilgiye erişilir. Örneğin; bir markette ürünün üzerinde bulunan barkod çizgileri ürünün fiyatı ve ürünün detayı hakkında bilgi içermez. O bir referans numarasıdır. Ürün, marketin bilgisayarına bu referans numarası ile tanıtılmıştır. Ürünle ilgili fiyat ve diğer bilgiler marketin bilgisayarına girilmiştir. Ürüne ait bilgi istendiğinde referans numarası bilgisayara gönderilir. Bilgisayarda ürün hakkındaki detaylı bilgiyi gönderir. Bu yöntemde ürünün fiyatı değiştiğinde sadece bilgisayardaki fiyatı değiştirmek yeterli olacaktır. Barkod okuyucular da barkodlardan aldıkları çizgileri elektrik sinyallerine çevirir ve kendi içerisinde bu sinyalleri bilgisayarın anlayacağı elektronik sinyallerine dönüştürerek bilgisayara aktarırlar. 7. Oyun Çubuğu (Joystick) : Oyun Çubuğu fare gibi bilgisayarın hareketleri veya farklı konumları algılamasını sağlar. Bu aygıtlar temelde aynı işlevi yerine getirmelerine rağmen oldukça farklı şekilde işletilirler ve farklı uygulamalarda kullanılırlar. Oyun çubukları genellikle bilgisayar oyunlarında kullanılırlar. Günümüz bilgisayar oyunları, özellikle de benzetim programları (simulators ), oyun çubuğu gerektirirler veya oyun çubuğu ile çok daha iyi çalışırlar. Oyun çubukları ses kartı üzerinde bulunan oyun çubuğu bağlantı noktasına ( game port ) bağlanırlar

11 8. Optik Okuyucu: Test sonuçlarının hızlı bir şekilde bilgisayara aktaran elektronik bir aygıttır. Örneğin ÖSS ve LGS sınav sonuçları optik okuyucular yardımıyla tespit edilir. Sistem Birimleri: Sistem birimi girdi parçaları tarafından girilen verilerin işlendiği bölümdür. Bu birimdeki ve saklama birimindeki parçalar kasanın içerisinde yer alırlar. 1. Kasa : Bilgisayarın anakart, sabit disk, bellek, ekran kartı gibi bütün parçalarını içinde barındıran parça, kasadır. Günümüzde kullanılan hemen hemen bütün bilgisayarlarda, donanımı korumak üzere kasa kullanılmaktadır. Bilgisayarın performansı üzerinde kasanın hiçbir etkisi yoktur. Ancak donanımı koruyacak ve ergonomik bir şekilde kullanıcının donanıma ulaşmasını sağlayacak bir kasanın seçilmesi son derece önemlidir. Günümüzde donanımı soğutmak üzere kasalar üzerine entegre soğutma sistemleri eklenmektedir. Kasanın Önden Görünüşü Kasanın Arkadan Görünüşü Port giriş adları 2. Anakart :

12 Anakart (Mainboard) üzerine takılan İşlemci, Ram, Ekran Kartı, Ses Kartı vb. gibi aygıtlar ile Harddisk, CD ve Dvd Sürücü gibi aygıtları bir bütün haline getirip aralarındaki haberleşmeyi, üzerindeki çipset vasıtası ile kontrol eden, bilgisayarımızın en önemli yapı taşlarından biridir. VIA Çipsetli bir Anakartın görünüşü Anakartlar üzerinde taşıdıkları çipsetlere göre sınıflandırılır. Örnek olarak LX çipsetli, ZX çipsetli, BX çipsetli, i810 çipsetli, i845 çipsetli, VIA, ALI çipsetli anakartlar v.b olarak adlandırılır. Bunlardan örneğin i845 çipsetli anakartın P4 işlemciler için tasarlandığı, VIA, ALI çipsetli anakartların AMD işlemciler için tasarlandığı söylenebilir. Anakartın desteklediği ve çalıştırabileceği işlemci modelleri anakartta kullanılan chipsetiyle doğrudan ilgilidir. Anakartların birbirinden farklılıkları hem burada hem de özelliklerinde fark etmektedir. Günümüzde PC lerde kullanılan bütün anakartlar ATX kasalara uygun olarak üretilmektedir. Bu şekilde Windows işletim sistemi kapatıldığında, kasada bulunan kapatma tuşuna basılması gerekmez BIOS : BIOS'un açılımı Temel Giriş Çıkış Sistemi'dir (Basic Input/Output System). BIOS donanıma erişimi ve üzerinde uygulamalarınızı çalıştırdığınız ileri düzey işletim sistemlerinin (Windows, Linux vs.) çalışmasını sağlar. BIOS aynı zamanda PC'nin donanım ayarlarını kontrol eder; PC'nin düğmesine bastığınızda boot etmesinden ve diğer sistem işlevlerinden sorumludur. BlOS da bir yazılımdır; bu yazılım anakart üzerindeki BIOS yongası üzerinde tutulur. Eskiden BIOS bir ROM (Read Only Memory) idi. Yani sadece okunabiliyordu, üzerine yazılamıyordu. Daha sonra eklenen yeni donanımlara göre BlOS'ta güncelleme yapılmasının gerekmesi üzerine Flash BIOS adı verilen yazılabilir/güncellenebilir BIOS yongaları kullanılmaya başladı. Böylece kullanıcılar daha güncel bir BIOS sürümünü anakart üreticisinin Web sitesinden indirerek yükleyebilirler. 3. İşlemci (CPU) :

13 İntel firmasının ürettiği ilk mikro işlemci olan 8080A Intel firmasına ait bir işlemci Anakart (mainboard) en önemli parça işlemcidir. İşlemci olmadan bir bilgisayarın çalışması mümkün değildir. Merkezi İşlem Birimi - MİB (Central Processing Unit) bilgisayardaki bütün aritmetik işlemlerin yürütüldüğü birimdir. CPU, verinin işlenmesinin her aşamasını yönetir. Sistem donanımı bileşenlerinin idarecisi ve gözetleyicisi olarak çalışır. Ayrıca doğrudan veya dolaylı olarak anakart üzerindeki tüm bileşenlerle bağlantısı vardır. İşlemcinin performansının belirlenmesinde önemli bir faktör saat frekansı veya hızıdır. İşlemcinin temposunu oluşturan saat frekansı saniyede darbe sayısı ile ölçülür ve "megahertz" (MHz) veya gigahertz (GHz) birimiyle gösterilir. Bir megahertz (1 MHz) saniyede bir milyon, bir gigahertz (1 GHz) saniyede bir milyar darbeye karşılık gelir. Örneğin; 2.8 GHz saat frekansında çalışan bir işlemci bir işi saniyede 2,8 milyar defa yapabilir demektir. ABD nin Intel firması, dünyanın en büyük mikroişlemci üreticisidir. Bu firma dışında Cyrix ve AMD firmaları da işlemci üretmektedir. Ancak, PC piyasasına hakim firma Intel dir. Ev bilgisayarları için kullanılan ilk işlemci Intel 8080'dir. Fakat piyasalarda asıl etki yapan işlemci yine Intel'in 8088 adlı işlemcisiydi ve bu işlemci 1979 yılında üretildi. PC pazarı 8088'den oradan 80386, 80486, Pentium, Pentium II, Pentium III ve son olarak Pentium 4 'e geçmiştir. Bir saniyede bu kadar fazla işlem yapan işlemci doğal olarak ısınmayla karşı karşıya kalmaktadır. İşlemcinin soğutulması üzerine takılan fan vasıtasıyla yapılmaktadır. Intel işlemciler arasında nasıl farklar olduğunu görmenize yardımcı olacak bir tablo

14 İşlemci ve fanın takılması 4. Ram (Bellek) : RAM (Random Access Memory - Rastgele Erişimli Bellek) bir bilgisayardaki temel hafızadır. Bilgisayarın ve bilgisayardaki programların çalıştırılabilmesi için gereken herhangi bir işletim sistemi (Örneğin Windows 10, MacOS) veya herhangi bir program çalıştırıldığında belleğe yüklenir. Fakat hiçbir belge bellekte kalıcı olarak bulunmaz. Bilgisayarın kapatılmasıyla bellek tamamen boşalır. RAM, CPU gibi bir PC sisteminin çalışması için mutlaka olması gereken bir donanım parçasıdır. Bilgisayarınızdaki bütün parçalar (işlemci, sabit disk ve işletim sistemi gibi) takım halinde çalışır, bu takımın en önemli ve en gerekli parçası bellektir. Bilgisayarı açtığınızdan itibaren kapatana kadar işlemciniz bellekleri kullanır. Bu aşamada akıllarda daha rahat kalması için bilgisayarı bir ofise benzetebiliriz. Bu durumda işlemci ofiste çalışan insan, sabit disk dosyalarınızı sakladığınız dolaplar bellek ise sizin masanız olacaktır. Kullanmak istediğiniz dosyalara hızlı erişmek, her seferinde gidip dolaptan çıkarmamak için onları masa üstünde tutmak en akıllıcasıdır. Bellek yani masa, ofislerde olmazsa olmaz parçalardandır.

15 Fiziksel bir cismin miktarını veya büyüklüğünü ifade etmek için bir birim gerektiği gibi, bilgisayardaki bazı büyüklükleri ifade edebilmek için de bir birim sistemine ihtiyaç vardır. En küçük birim bit olarak adlandırılır. Bilgisayara girdi olarak giren her bir karakter bilgisayarın anlayacağı dile çevrilir. Bilgisayarın anladığı ikili sayı sistemidir. Yani; bilgisayar sadece 0 ya da 1 leri anlamaktadır. İşte bu her bir 0 ya da 1 ler bir biti temsil etmektedir bit = 1 byte dil de Buna göre: 8 Bit = 1 Byte 1 byte ; a, b, c, 1, 4, +, -, = vs. bir karaktere karşılık gelir 1024 Byte = 1 Kilobyte (KB) 1024 KB = 1 Megabyte (MB) 1024 MB = 1 Gigabyte (GB) 1024 GB = 1 Terabyte (TB) Örnek: Bu cümle bilgisayarda 41 byte yer kaplar. Hesaplayalım: Bu 2 byte + 1 byte boşluk = 3 byte cümle 5 byte + 1 byte boşluk = 6 byte bilgisayarda 12 byte + 1 byte boşluk = 13 byte 41 2 byte + 1 byte boşluk = 3 byte byte 4 byte + 1 byte boşluk = 5 byte yer 3 byte + 1 byte boşluk = 4 byte kaplar 6 byte = 6 byte. 1 byte = 1 byte Toplam: = 41 byte 5. Güç Kaynağı : Bir bilgisayar için olmazsa olmaz bir parça sorarsanız o kesinlikle güç kaynağıdır. Güç kaynağı olmadan bilgisayar plastik ve metal dolu bir kutu olmaktan ileri gidemez. Güç kaynağının yaptığı iş evinize gelen alternatif akımı (AC) bilgisayarınızın ihtiyacı olan doğru akıma (DC) çevirmektir. Güç kaynağı tarafından sağlanan tipik voltajlar 3.3 volt, 5 volt, 12 volt tur.

16 3.3 ve 5 volt devrelerde kullanılırken 12 volt sabit disk ve fanların motorlarını döndürmekte kullanılır. Güç kaynaklarının ana özellikleri Watt olarak belirtilir. Watt, voltaj cinsinden potansiyel farkın ve amper cinsinden akımın çarpılmasıyla elde edilir ve güç kaynağının verebileceği gücü gösterir. (W=V*A) Güç Kaynağının dıştan görünüşü Güç kaynağının içten görünüşü 6. Ekran Kartları : Ekran kartları, diğer bir adıyla grafik kartları, bilgisayar monitöründeki her türlü yazı, grafik, resim, film gibi şekillerin oluşturulmasında işlemci ile monitör arasında görev yapan adaptörlerdir. Bilgisayarın yaptığı işlerin sonucu, ekranımızda görüntülenir. Bilgisayar tanıtılırken, elde edilen işlemlerin sonuçlarının alındığı ortam veya cihazlara çıkış ünitesi denilir. Bu itibarla, monitörlerde, yani çıkış araçlarında görülen sonuçlar, ekran kartından gelen bilgilerdir. Günümüzde kullanılan kartların çoğu içlerinde 2D ve 3D işlemlerinde hızlandırma yapan bir işlemciye sahiptir. Böylece büyük miktarda görüntü kapasitesi gerektiren oyun ve programlarda işlemciye düşen görevi azaltmaktır. Ekran kartlarının üzerinde bulunan bellek miktarının fazla olması, görüntü işlemenin çok hızlı olması, dolayısıyla da bilgisayarın performansının yüksek olması anlamına gelir. VGA girişi Artık AGP (Accelerated Graphics Port-Hızlandırılmış Grafik Veriyolu) ekran kartları standart donanım haline gelmiştir. Yeni uygulamalar (oyun, animasyon ) yüksek veriye sahip grafiklerden oluşmaktadır. Son zamanlarda piyasada kullanılmaya başlanılan kartlar sayesinde, TV kartı takılı bir bilgisayardaki görüntüyü TV ye aktarıp oradan izlemek mümkün hale gelmiştir. Tabi, bilgisayarı monitörden kullanmak yerine, TV ekranından da kullanma imkânı sunarak. TV çıkışlı bir ekran kartı

17 7. Ses Kartları : Ses kartı da, bilgisayarlarda standart olarak bulunan parçalardan biridir. Bilgisayardan müzik dinlemek, film izlemek veya sesinizin güzelliğini kontrol etmek isterseniz, mutlaka kullanmanız gereken donanım parçası ses kartlarıdır. Ses kartında hoparlör ve mikrofon girişi bulunur. Böylece sesi dışarıya vermek veya ses kaydı yapmak mümkündür. Ses kartı görünümü Ses kartının kasanın arkasından görünümü Teknolojinin hızlı bir şekilde gelişmesi ses kartlarının artık anakartların üzerinde (onboard) üretilmesini sağladı. Ama profesyonel olarak çalışanlar hala internal olarak takılan ses kartlarını tercih etmektedirler. 8. Faks Modemler : Özellikle İnternet in yaygınlaşmasıyla birlikte kullanılmaya başlanılan bu kartlar, günümüzde bilgisayarların vazgeçilmez parçaları haline gelmiştir. Modem; Modülatör- Demodülatör kelimelerinin kısaltmasından oluşmuştur. Gönderici bilgisayarda bulunan modem, bu bilgisayardan çıkan dijital sinyalleri ses sinyallerine çevirerek telefon hatları üzerinden yollar. Ses sinyallerinin yollandığı bilgisayarda bulunan modem ise, gelen ses sinyallerini yeniden dijital sinyallere çevirerek bilgisayara aktarır. Dâhili Faks-Modem kartı. Harici Faks Modem. Türlerine geçmeden önce, modemlerin hızlarını gösteren birim üzerinde kısaca duralım. Bir modemin hızı BPS (Bits per second = saniyedeki bit sayısı) ile ölçülür. 8 bitlik bir verinin 1 byte, 1 byte ın ise bir karakter olduğunu hatırlayalım. Dolayısıyla bps lik bir modem teorik olarak bir saniyede yaklaşık 7200 byte, yani karakter aktarabilir veya alabilir. Ancak teorik hız, özellikle telefon hatlarındaki gürültüden dolayı, erişilebilen bir hız olmayıp, maksimum kapasiteyi belirtir

18 9. Ethernet (Network) Kartı : Network arabirim kartı bilgisayarınızla ağ arasındaki bağlantıyı sağlar. Veriyi ağın okuyabileceği ve kabul edeceği formata çevirir. Bu kartlar üzerinde hub veya switch e bağlayabilmeniz için konektörler bulunur. 10 Mbps veya 10/100 Mbps çift hızlı çalışabilen Ethernet kartları vardır. 10. TV-Radyo Kartı : Network kartı Televizyon kartı için basit bir tanımlama yapacak olursak, bilgisayarımızı aynı anda bir televizyon gibi kullanmamızı sağlayan bir donanım birimi olarak tanımlayabiliriz. TV kartları internal(dâhili-içeri) ve external(harici-dışına) olarak iki çeşittir. TV kartları artık sadece PC bilgisayarlarda değil, taşınabilir bilgisayarlarda da hem dâhili hem de harici olarak kullanılmaktadır. PC bilgisayarlara internal(dâhili) olarak takılan TV kartının çıkışları TV kartlarında bulunan bazı özellikler: Kameradan görüntü kaydı, Capture özelliği (görüntü yakalama), Çözünürlüğün istediğiniz gibi ayarlanabilmesi, FM radyo, Kod çözücü özelliği, Teletext özelliği. Çıktı Birimleri : 1. Ekran ( Monitör ) : Bazen bilgisayarın kendisi sanılan monitör, aslında bilgisayarda yapılan bütün işlemlerin sonucunun gösterildiği çıkış ünitesidir. Bir bilgisayar kullanıcısının sürekli baktığı bu çıkış ünitesinin kaliteli olması, uzun süre bilgisayar başında kalan bir insanın göz sağlığı bakımından son derece önemlidir. Monitörler çalışma sistemlerine göre çeşitli türlere ayrılırlar.

19 Monitörler, görüntüleme sistemine göre CRT (Cathode Ray Tube - Tüplü monitör), LCD (Liquid crystal), Plazma monitörler olarak gruplandırılabilir. Büyüklükleri 14, 15, 17, 19, 21, 24 inç arasında değişen monitörler vardır. Genellikle 15 ve 17 inç ekranlar standart olarak tüm PC lerde, 19 inç ve üstü ekranlar daha çok çizim programlarında tercih edilir. 15 inç ekranlar TV lerdeki 37 ekrana karşılık gelmektedir. LCD monitör CRT (Tüplü) monitör Grafik ekranda pikseller (nokta) bulunur. Pikseller veya görüntü elemanları ekrandaki noktaların niceliğini belirtir. Pikseller kırmızı, yeşil ve mavi fosfor noktalarının birleşiminden meydana gelirler. Daha çok nokta olması ekrandaki görüntünün daha net olmasını sağlar. 640 x 480 piksel, 800 x 600 piksel, 1024 x 768 piksel gibi. Ekranlardaki görüntü netliği noktalar arasındaki Pikseller uzaklıkla ilgilidir. İki nokta arasındaki uzaklık ne kadar azsa o kadar kaliteli görüntü elde edilir. Ekrandaki noktalar arası uzaklığı 0.28 mm ve daha az olanlar tercih edilmelidir. Monitörlerin büyüklüğü inç ölçüsü ile belirtilir. Standart sistemlerde 15 inç monitörler yeterlidir. Ekran büyüklüğü yapacağınız işe ve amaca göre değişir. Büyüklükle beraber monitörün çalıştırılacağı çözünürlük de önemli hale gelir. 15 inçlik bir monitör, 1024*768 çözünürlüğü destekleyebilir. Aynı zamanda sürekli kullanılan çözünürlükte ekran tazeleme hızı 60 Mhz (en az) veya Mhz olmalıdır Nokta Genişliği : Nokta genişliği pikseller arasındaki boşluktur. Nokta genişliği hakkında akılda kalması gereken şey ne kadar küçükse o kadar iyi olduğudur. Pikselleri bir birine yaklaştırmak daha yüksek çözünürlük elde etmenin temel yoludur

20 1.2. Tazeleme Hızı : CRT teknolojisine dayanan monitörlerde tazeleme hızı saniyede ekrana getirilebilen resim sayısıdır. Eğer monitörünüz varsayılan olarak 72 Hz ise ekrandaki bütün pikselleri yukarıdan aşağıya saniyede 72 kez tarıyor demektir. Tazeleme hızı çok önemlidir. Çünkü ekranın titremesi gibi doğrudan gözü etkileyen ve yoran sonuçlar doğurabilir. Tazeleme hızı ne kadar yüksek olursa o kadar iyidir. 2. Yazıcı ( Printer ) : Yazıcı bilgisayardaki herhangi bir belgenin kopyasını kâğıda yazmak için kullanılan bir çıkış aracıdır. Günümüzde, bilgisayar kullanıcılarının tercih edebilecekleri 3 yazıcı çeşidi mevcuttur Nokta Vuruşlu Yazıcılar (Dot Matrix Printer) : PC lerin kullanılmaya başlanmasıyla birlikte kullanılmaya başlanan yazıcı çeşididir ve pek çok programdan çıktı almakta kullanılabilir. Bu yazıcılarda 9, 18 veya 24 iğnesi olan bir yazıcı kafası vardır. İğnelerin mürekkepli şeride vurmaları sonucu, şeridin arka tarafından bulunan kâğıtta istenilen şekil veya karakterler oluşur. Günümüzde genellikle baskı kalitesinin önemli olmadığı fatura, bordro gibi işler için kullanılmaktadır. Nokta vuruşlu bir yazıcı 2.2. Mürekkep Püskürtmeli Yazıcılar (Ink Jet Printer) : Mürekkebi püskürterek yazma yaparlar. Sessiz çalışırlar ve çıktı kalitesi yüksektir. Renkli çıktıda fotoğraf kalitesinde baskı yapabilirler. Genelde siyah-beyaz ve renkli olmak üzere iki kartuş kullanırlar. Mürekkep püskürtmeli bir yazıcı 2.3. Lazer Yazıcılar (Laser Printers) : Yazıcı kafası dikey olarak yerleştirilmiş birçok püskürtücü ucundan kâğıda minik noktalar halinde özel bir mürekkep püskürtülür. Model ve teknik özelliklerine göre değişmek şartıyla, bu tip yazıcılardan dakikada yaklaşık 2 8 sayfa siyah beyaz veya renkli baskı almak mümkündür.

21 Lazer Yazıcı yazıcı vb. özelliktedir. Fotokopi makinesi ile aynı ilkede çalışır. Yazma işleminde toner kullanır. Diğer yazıcılara oranla daha hızlı, daha sessizdir ve daha kaliteli çıktı verir. Fiyatları yüksektir. Lazer yazıcılarda bir sayfayı tümüyle basmak için geniş bir bellek gerekir. İyi bir lazer yazıcıda yüksek belleğin yanı sıra, işlemci de bulunur. Bunlar, yazıcının çok hızlı bir şekilde baskı yapmasına imkân tanır. NOT: Lazer yazıcıların üretilmesinden sonra Ofis Yazıcıları da üretilmiştir. Ofis Yazıcıları Fotokopi, tarayıcı, 3. Çizici ( Plotter ) : Çiziciler büyük boyuttaki kâğıtlara baskı yapabilen bir tür yazıcıdır. Özellikle mühendislik ve mimarlık alanlarında ayrıntılı planlar ve karmaşık tasarımların kâğıt çıktısını almak için kullanılırlar. Siyah beyaz ve renkli çizimler yapabilirler. Mühendislik ve mimarlıkta kullanılan çizici 4. Hoparlör ( Speaker ) : Kulaklık Bilgisayarınızda ses kartı var ise ve müzik dinlemek, film izlemek veya kaydettiğiniz sesi dinlemek isterseniz, tercih edebileceğiniz iki seçenek var: Hoparlör veya kulaklık. Eğer yüksek ve kaliteli bir ses istiyorsanız sadece hoparlörlerinizin kaliteli olması yeterli değil. Ses kartınızın da kaliteli olması gerekir. Hoparlörler 4.1, 5.1, 6.1, 7.1 çeşitleri de vardır. Aşağıda 5.1 speakerda 1(ortadaki büyük olan) woofer, bas ayarını yapmaktadır. 2.1 Speaker 5.1 Speaker Speaker

22 Saklama Birimleri : 1. Sabit Disk ( Hard Disk ) : Harddiskin dıştan görünüşü Bir bilgisayarda bulunun bütün dosyaların (programlar, belge, resim, müzik vs. dosyaları) kalıcı olarak saklandığı, elektriğin kesilmesiyle kaybolmadığı birim, sabit disktir. Sabit diske dosya eklemek veya diskten dosya silmek mümkündür. Hard diskler, bilgisayarın kasası içine yerleştirilir. Harddiskler üç ayrı standartta üretilirler: 1. IDE (Intelligent Drive Electronics): Normal bir PC de IDE hard diskler daha yaygın olarak kullanılır. Yaklaşık devir dakikada olanları vardır. Günümüzde kişisel bilgisayarlara takılan hard diskler en az GB kapasitesine sahiptirler. 2. SATA : Serial ATA, masaüstü bilgisayarlardaki, bazı sunuculardaki ve ağa bağlı depolama cihazlarındaki paralel ATA fiziksel depolama arabiriminin farklı hali olarak düşünülebilir. Spesifikasyon daha ince, daha esnek kabloların ve daha az iğne sayılarının kullanılmasına olanak veriyor. Bu da bilgisayar üreticilerinin sistemlerini yönlendirmesi ve kurulması kolay kablolarla tasarlamalarını sağlıyor. Bununla birlikte şu an kullanılan Paralel ATA teknolojisinden daha kolay, daha esnek anakart yönlendirmesini de olası kılıyor. Serial ATA II ile daha da geliştirilecek olan teknoloji önümüzdeki yılların bilgisayarlarının ihtiyaç duyduğu depolama arabirimlerini sağlamaya aday.serial ATA Çalışma Grubu şu anda silikon tasarımı, kablo/konektör, depolama gibi konularda dünya lideri olan 80'den fazla üye ile oldukça güçlü bir konumda bulunuyor. 3. SCSI (Small Computer System Interface): SCSI hard diskler daha hızlı fakat daha pahalı oldukları için, genellikle server (sunucu) tipi bilgisayarlarda tercih edilmektedir. Yaklaşık devir dakikada olanları vardır.

23 Sabit diskin iç görünüşü Manyetik Diskin yapısı 1.HDD C, D, E sürücülerine, 2.HDD F ve G sürücülerine ayrılmış Sabit disk ve sürücüsü bir aradadır; yani disket gibi takılıp çıkartılamaz. Sabit disklerde erişim hızı disketlere oranla çok daha yüksektir. Erişim hızı saniyede karakterdir. Sabit diskleri, merkezlerinden geçen bir mil üzerine üst üste yerleştirilmiş disketler gibi düşünebiliriz. Mil ile birlikte hep birden dakikada devirle dönerler. Windows işletim sisteminde sabit diskler C,D,E vb. harfiyle temsil edilirler. Diğer sürücüler varsa bu harfleri izler. Örneğin, ikinci bir harddisk ya da harddiskin ikinci bölümü varsa D 'dir. 2. Disket Sürücü : Disk, program ve bilgilerin kalıcı olarak saklanabildiği ortamlara verilen isimdir. Dosyalar disk üzerindeki manyetik ortamlara kaydedilirler. Disk ve disketlerin kullandığı manyetik ortamlar bir teyp kaseti gibidir. Disketler

24 3.5 inç disketin ayrıntılı kısımları Burada 3,5 (üç buçuk inç ) : 3,5 * 2.54 cm = 8,89 cm. disketin ebadını belirtmektedir. 1 inç = 2.54 cm dir. Bir 3,5 inçlik(8,89 cm.) yüksek yoğunluklu (High Density kısaca HD diye gösterilir) disket 1.44 MB veri alır. 720 KB veri alan 3,5 inçlik disketler de eski disket sürücülerle kullanılmaktadır. Disketin sürücüye takılma şekli 3. CD Sürücüler : Disketlerin kullanılabilmesi için biçimlenmesi (formatlanması) gereklidir. Disket sürücü Disketin yazılabilir ve silinebilir olması için disketin açma kapama düğmesinin kapalı olması gerekir. Disketin kayan penceresi hiç bir zaman açılmamalıdır. Windows işletim sisteminde disket sürücü için A harfi kullanılır. İkinci disket sürücü veya sanal disket sürücünün adı da B 'dir CD-ROM Sürücüler ( Compact Disk Read Only Memory ) : CD Sürücü Bilgisayarda bulunan bir program veya belgeyi başka bir bilgisayara aktarmak için uzun süre değişik kapasitedeki disketler kullanıldı. Ancak, disketlere kaydedilebilen en fazla 1.44 MB büyüklüğündeki veri zamanla gelişen teknoloji karşısında çok önemsiz kaldı. Önceleri sadece müzik parçalarını kaydetmek için

25 kullanılan CD lerin bilgisayar ile birlikte kullanılmasına imkân tanıyan cihazlara CD sürücü denir. Bir CD ye kaydedilebilen veri miktarının en az MB olduğu dikkate alınırsa, CD-ROM sürücülerin sağladığı imkânın önemi daha iyi anlaşılır. CD-ROM sürücüler birçok CD biçimini desteklemektedir. Standart bir CD sürücünün ön panelinde CD çıkarma, CD çalıştırma, çalışma göstergesi, ses kontrol düğmesi ve kulaklık çıkışı vardır. Bazı CD-ROM lara uzaktan da kumanda etmek mümkündür. Bir CD sürücü alırken veri transfer hızının büyük olanlar tercih edilmelidir. Günümüzde yaygın olarak 52 X ( 52 Hızlı ) CD - ROM sürücüler kullanılmaktadır. CD - ROM'lardaki veriler optik olarak kaydedilirler. Kolay bozulmazlar. CD - ROM'lardaki verileri korumak için çizilmemesine dikkat etmek gerekir. CD(Compact Disc) 1 X ( 1 hızlı ) = 150 Kb/s yani saniyede 150 Kb'lık bilgi transferi yapılır. 52X ( 52 hızlı ) = 150 Kb/s * 52 = 7800 Kb/s 'lık bilgi transferi yapılabilmektedir. CD ROM sürücülerin sadece CD yi okuma özelliğine ve hem okuma hem de yazma özelliğine sahip olanları mevcuttur. CD üzerine yazma işlemi CD-Writer aracılığıyla yapılır. CD yazıcılar, CD' lere bilgi kaydetmeyi sağlayan cihazlardır. Yazılabilir CD-R ve tekrar yazılabilir CD-RW olarak iki türlü kayıt yapabilmektedirler. CD-R disklere bir kere bilgi yazıldıktan sonra bir daha silinemez. CD-RW 'lerde ise bilgiler istendiği zaman silinebildiğinden CD-Writer hem okuma hem dolayı birçok kere kullanılabilir. de yazma özelliğine sahip CD-Writer yazıcıların hızı, CD-ROM sürücülerde olduğu gibi "X" değerleriyle gösterilir. Yazma hızı ve okuma hızı çoğunlukla faklıdır. Bir CD-R/RW sürücünün hızını belirtmek için örneğin 24X/48X şeklinde bir ifade kullanılır. 24X, CD-R/RW Sürücünün yazma hızını; 48X ise okuma hızını ifade eder. Bu hızlar, farklı cihazlara göre değişir. Fakat hızlarının ifade edilme şekli aynıdır. CD-R/RW' de ise 24X/12X/48X şeklinde bir ifade kullanılır. 24X, CD- R/RW Sürücünün yazma hızını; 12X, yeniden yazma hızını; 48X ise okuma hızını ifade eder CD Medya Çeşitleri : CD-Recordable (CD-R): CD-Recordable, yazılabilir kompakt disk demektir. Üzerine 74 dakika ses veya MB data (veri) kayıt yapılabilir. Ancak bir kez kayıt yapıldıktan sonra, üzerine bir şey yazmak veya dosya silmek mümkün değildir CD-Rewritable (CD-RW): CD-ReWritable, yeniden yazılabilir kompakt disk demektir. Yüzlerce defa silinip tekrar yazılabilir.

26 3.2. DVD Rom : Çok yönlü dijital disk anlamına gelen Digital Versatile Disk, esas olarak DVD deyiminin esas tanımlamasıdır. Çoğunlukla herkes tarafından DVD kısaltması Digital Video Disk olarak bilinmekte veya tanımlanmaktadır. Bu kavram tamamıyla yanlıştır. DVD, esas olarak yüksek kapasitede veri kayıt ve transferi yapabileceğimiz yeni bir CD-ROM modeli olarak tanımlanabilir. Günümüzde CD ler ne amaçla kullanılıyorsa DVD ler de aynı amaçla kullanılacaktır. DVD Rom ve MPEG kartı DVD diski üzerindeki yüksek kapasite sayesinde iki saat veya daha uzun süreli filmi çok daha kaliteli seyretme imkânı mevcut bulunmaktadır. Bir DVD Video film üzerinde 8 farklı dilde izleme ve istenirse 32 farklı dilde alt yazı kullanım imkânı mevcuttur. Kısaca tek DVD CD üzerinde, İngilizce film oynarken seçmeli olarak Fransızca veya başka bir dilde( 32 farklı dil kullanma imkânı mevcuttur) alt yazı konabilir. Film seyrederken istendiği anda oyuncular veya film hakkındaki bilgileri görmek, CD üzerindeki enteraktif menüler ile mümkündür. Bu nedenle de birçoğumuz DVD denince aklımıza disk üzerinde dijital video filmleri gelmektedir. Kısaca özellikleri bakımından DVD video, DVD Audio, DVD ROM, DVD RAM gibi kullanıma göre adlandırılması gerekir. Birinci nesil DVD sürücüleri yüksek veri transfer hızına sahip CD ROM sürücülerden daha hızlı ve 7 kat daha fazla bilgi ( 4,7 GB) depolama imkânına sahiptir. DVD cihazları hem daha hızlı, hem daha kapasiteli olacaktır. 1X ( 1 hızlı ) = 1350 Kb/s yani saniyede 1350 Kb'lık bilgi transferi yapılır. 12X ( 12 hızlı ) ise 1350 Kb/s * 12 = Kb/s 'lik bilgi transferi yapabilmektedir CD VE DVD Kullanırken Dikkat Edilecek Hususlar : CD VE DVD leri düzenli aralıklarla temizleyin. Temizlik için su ya da CD VE DVD temizleme sıvısıyla nemlendirilmiş bir bez kullanın. Silme işlemini merkezden dışa doğru yapın. Asla dairesel hareketlerle silmeyin. Yay şeklindeki bir çizik CD VE DVD'nizi okunamaz kılabilir. CD VE DVD'yi aygıta yerleştirmeden önce tümüyle kurulayın. CD VE DVD'yi kesinlikle yüzeyinden tutmayın. Yüzeylere kurşun kalem ya da tükenmez kalemle yazmayın. Etiket yüzeyindeki çizikler de veri kaybına yol açabilir. CD VE DVD' nin üstüne yazı yazmak için özel kalemleri kullanın. CD VE DVD üzerine küçük etiket yapıştırmayın. Çünkü bu etiketler CD VE DVD'nin ağırlık merkezinin değişmesine neden olur ve dönerken oluşan titreşimler yazma ve okuma hatalarına yol açabilir.

27 CD VE DVD' yi doğrudan güneş ışığına, sıcak ya da nemli bir ortama maruz bırakmayın ve CD VE DVD'leri koruyucu kılıflar içinde saklayın. Böylece CD VE DVD leriniz toz, çizik ve diğer hasarlardan korunur. CD VE DVD'leri bükmeyin. 4. Flashdisk : Son yıllarda en sık kullanılan depolama birimleri arasında olan Flashdisklerin kapasiteleri 64 MB dan 8 GB kadar olanları vardır. USB portuna takılarak bilgisayarınızı yeniden başlatmadan tanınan Flashdisklerin aynı zamanda MP3 ve radyo çalıştırma özelliğine sahip olanları da mevcuttur. Veri depolamada büyük rahatlık kazandıran flashdisklerin çıkmasıyla önümüzdeki yıllarda disketlerin tamamen ortadan kalkması beklenmektedir. 5. Zip Sürücü : SanDisk marka renkli kapaklı Flashdisk Sıkıştırma teknolojisi kullanılarak üretilmiş olan ZIP sürücüler disketle kapasite ve hız haricinde aynıdır. Kapasiteleri MB tır. Daha uzun ömürlü ve ucuz olduklarından tercih edilmektedirler. SCSI için olanlar en hızlı zip sürücüleridir. Paralel port için olanlarının özelliği ise her bilgisayarın paralel portundan o bilgisayara bağlanabilmesidir. Zip Sürücü 6. SD, MMC, Compact Flash: 6.1. SD (Secure Digital) Kart: Secure Digital kartları yüksek kapasiteli ses, görüntü ve data(veri) için en güvenilir data security (veri güvenliği) bellek kartlarıdır. Cep telefonları, Avuç içi bilgisayarlar, kameralar ve dijital müzik çalarlar için idealdir MMC (MultiMedia Card): MultiMediaCard günümüz dijital cihazlarına daha fazla hafıza imkânı sunmak için geliştirilmiştir. Kartın ağırlığı 2 gr. kadar ve bir posta pulu boyutlarındadır. MultiMedia Kart, müzik çalarlar, ses kayıt cihazlar, akıllı telefonlar ve dijital kameralar için mükemmeldir. MultiMediaCard kullanan tüm cihazlarla uyumludur. MultiMediaCard MB seçenekleriyle sunulmaktadır. 2 GB lık SD dijital kartı 128 MB lık MultiMedia kartı

28 6.3. CF (CompactFlash) Kart: CompactFlash Memory kartları daha fazla resim, müzik, ses ve yazı için olanak sağlar. CompactFlash dijital kameralar, Avuç içi PC ler, Ses kayıt cihazları ve diğer bütün CompactFlash kullanan cihazlarlarla %100 uyumludur. CompactFlash kartları 64 MB - 4 GB arası seçenekleriyle sunulmaktadır. Yazılım: 4 GB lık CompactFlash kartı Donanım, insan vücuduna benzetilecek olursa yazılım onun ruhudur. Yazılımlar, bir bilgisayar dili ile yazılmış programlardır. Yazılım şu iki unsurdan oluşur: Program Veri ( data ) Program, bilgisayarın sıralı olarak yapması gereken işlemleri belirleyen bir komutlar dizisidir. VERİ, bilgisayarın herhangi bir konuyu işleyerek istenilen sonucu verebilmesi için uygulanan program gereğince yararlanacağı ÖN BİLGİLER dir. Özet olarak, PROGRAM ve VERİ birlikte düşünülürse, bilgisayardan istediğimiz konuda belirli bir sonuç alabilmek için, ŞU İŞLEMLERİ - ŞU SIRAYLA - ŞU BİLGİLERİ kullanarak yap diyoruz. Burada: ŞU İŞLEMLERİ, ŞU SIRAYLA YAP derken, bilgisayarı PROGRAMLAMIŞ oluyoruz. ŞU BİLGİLERİ KULLAN derken de, bilgisayara gerekli ÖN BİLGİYİ vermiş oluyoruz. Verilen ÖN BİLGİLER kısaca VERİ ( DATA ) olarak adlandırılmaktadır. YAZILIM ikiye ayrılır: Sistem yazılımı ve uygulama yazılımı. 1. Sistem Yazılımı: Sistem yazılımı kendi içerisinde ikiye ayrılır: 1.1. İşletim Sistemi: İşletim sistemi ( Operating System - OS ), uygulama yazılımları ile bilgisayar donanımı arasında bağlantıyı sağlayan özel bir yazılımdır. Bu yazılım; donanımın mikroişlemci, bellek, disk gibi parçaların kontrolünü elinde tutar ve uygulama yazılımlarına değişmez bir ara birim görevi yapar. İşletim sistemi, bu yönüyle hem donanımla hem de uygulama yazılımları ile doğrudan ilgilidir. İşletim sistemleri, bu işlemi nasıl yaptıklarına göre ayrılırlar. (Windows, Linux, Unix gibi)

29 Microsoft 'un ilk işletim sistemi olan MSDOS ve son çıkardığı Windows 10 işletim sistemleri Linux MacOS Android ios Windows Phone Bir işletim sistemi olmadan, bilgisayarı veya akıllı telefonu kullanmak ve üzerinde uygulama yazılımı çalıştırmak mümkün değildir. İşletim sistemi, bilgisayarı çalıştırabilmek için sabit veya taşınabilir bir diske kurulur İşletim Sistemi Tipleri: Tek İşlemli: Aynı anda sadece bir işlem yapılabilmektedir. Buna örnek olarak DOS işletim sistemini verebiliriz. ( Tek kullanıcılı ) Çok İşlemli İşletim Sistemi ( Multi Tasking ): Aynı anda birden fazla işi yapabilmektedir. Örnek olarak Windows 95, OS/2, Linux verilebilir. ( Tek kullanıcılı ) Çok Programlı İşletim Sistemi ( Multi programing, Multi user ): Bu çok kullanıcılı sistemlerde geçerlidir. Örnek vermek gerekirse UNIX, Windows NT, Windows 10, MacOS, Windows 2000 Server, Windows XP, Windows 2003 Server, XENIX v.s ( Çok kullanıcılı ) 1.2. Programlama Dilleri: Programlama dili programcının programı yazarken kullandığı özel bir dildir. Bilgisayara yaptırılacak olan işlerin bilgisayarın anlayabileceği dilde ifade edilmesidir. Bütün programlar programlama dilleri ile yazılır. Programlama dilleri genellikle İngilizce kelimelerden seçilmiş veya kodlanmış kısaltmalardan oluşur.

30 2. Uygulama Yazılımları: Kullanıcıya kolaylık sağlayan ve hız kazandıran özelleştirilmiş programlardır. Uygulama yazılımı kullanıcıya, sistem yazılımının istenen fonksiyonları, donanıma nasıl yaptırması gerektiğini anlatan bir iletişim köprüsüdür. Uygulama yazılımı türleri: Kelime İşlemciler: Yazı yazmak ve bununla ilgili işlemler (mektup, günlük plan, ders notu hazırlamada ) için kullanılır. Yaygın kullanılan kelime işlem programları : Microsoft Word, Ami Pro, WordPad v.b. i. Hesap&Tablolama Programları: En basit tanımla; birbiri ile ilişkiler kurabilen satır ve sütunlarla hesaplar yaparak, çeşitli istatistikler, grafikler çıkarılmasını sağlayan programlardır. Yaygın kullanılan hesap tablosu programları MS-Excel, Lotus I 23, Quatro Pro v.b. ii. Sunum Programları: Toplantı ve konferanslarda anlatılanların daha etkili olması için görsel ve işitsel sunumlara imkân veren programlardır. En yaygın kullanılanı Powerpoint programıdır. iii. Veri Tabanı Yazılımları: Bir veri tabanı; bilgileri saklamak, belirli bir şekilde sınıflandırmak, istendiğinde bazı özelliklere göre sıralı listeler oluşturabilmek, gerektiğinde daha önce kaydedilmiş bilgileri değiştirebilmek ve bu bilgileri silebilmek için geliştirilmiş yazılımlardır. Örnek olarak; Öğrenci bilgilerinin saklanması, bulunması, güncellenmesi, düzenlenmesi ve rapor oluşturulmasında kullanılırlar. Access, SQL gibi iv. Bilgisayar Destekli Tasarım Yazılımları(CAD) : CAD yazılımları; mühendisler, mimarlar ve diğer tasarımcılar için geliştirilmiştir. Bu yazılımların en temel özelliği; plan, harita ve parça

31 profili çizimleri gibi ince hesaplar gerektiren işlerde kullanılmalarıdır. AutoCad en yaygın kullanılan programdır. v. Grafik ve Resim Yazılımları: Bilgisayar ortamında resim yapmak, çeşitli çizimler oluşturmak ve grafik görüntüler (fotoğraf ve resim gibi) üzerinde bir takım çalışmalar yapmak için geliştirilmiş yazılımlar bu kategoride değerlendirilir. PhotoShop ve Paint en yaygın kullanılanlarıdır. vi. Ticari yazılımlar: Muhasebe, tahmin yapma, proje yönetiminde kullanılırlar. Logo muhasebe programı gibi. vii. Virüsler & Antivirüsler: Virüsler geniş anlamıyla köstek yazılımlardır. Başlıca görevleri bilgisayara ve bilgilere zarar verecek icraatlar yapmaktır. En önemli özellikleri; çok küçük olmaları(bellekte ve diskte çok az yer kaplamaları), kendilerini gizlemeleri, asalak olarak yaşamaları(kendilerini başka dosyaların bir yelerine yerleştirmeleri) ve çok hızlı çoğalmalarıdır. Zararlı programlar olan virüslerin bilgisayardan temizlenmesi görevi yapan programlara anti virüs programları denir. Bir anti virüs programı çalıştırıldığında, sistemdeki birçok öğeyi kontrol eder. Önce ana bellekte ve boot sektörde virüs olup olmadığına bakar, daha sonra virüslerin bulaşabileceği dosyaları tarar ve bulunduğunda, temizleyebildiği virüslerdense temizler ve bunu bildirir. Ancak temizleyemediği virüsler de vardır. Norton anti virüs programı en yaygın kullanılanlardandır. viii. Oyunlar: Belki dünyada en çok bulunan yazılımlar, oyunlardır. Çok çeşitli oyunlar vardır. Oyun programları dünyada ciddi bir sektör haline gelmiştir. FİFA 2005, Football Manager, Tomb Raider, Age of Empires gibi.