Ankebût örümcek demektir, Allahdan ba ka evliya ittihaz edenlerin hâlâtını vedünyayı avlamak için

Transkript

1 Sh:»3761 ANKEBÛT pì j Ø ä È Ûa ñ ì RY Ankebût Sûresi mekkîdir. Ankebût örümcek demektir, Allahdan ba ka evliya ittihaz edenlerin hâlâtını vedünyayı avlamak için kurdukları te kilâtı bir örümcek a ına benzeden örümcek meseli zikr olundu undan dolayı bu Sûreye bu isim verilmi tir. Ancak alem olmu hass isimlerintercemesi do ruolmıyaca ı cihetle Örümcek Sûresi deme e kalkı mamalıdır. Örümcek zikrolunan Sûre denilebilir. Nüzulü Mekkededir. Ba'zıları Mekkede en son nâzil olan Sûre oldu unu söylemi lerdir. u halde hicret sıralarında nâzil olmu demektir. Hattâ ba tarafının Medînede nâzil oldu u da rivayet olunmu tur. Netekim evvelkinin hatimesinde Peygamberin hicretine i aret olundu u gibi bunda da mü'minlerin hicretine i aret olunmu tur. Evvelkinde «æì È u Š m P åî Ô n àü ò j Ób È Ûa ë» é î Û a ë Û

2 buyurulmu tu, bunda da gaye, Allaha irmek oldu u anlatılarak o ittikanın levazımından olan sabr-ü sadakatle Allah yolunda mücahedenin lüzum ve ehemmiyyeti anlatılacaktır. Âyetleri-Altmı dokuz. Kelimeleri - Yedi yüz seksen be. Harfleri - Dört bin iki yüz on bir. Fasılası - âpæp harfleridir, üç âyettedir. ággggggggggggî y ŠÛa å ày ŠÛa é ÜÛa ágggggggggggg 2 b ä ß a a ì Ûì Ô í æ a a ì Š n í æ a b äûa k y a R á Ûa Q æì ä n 1 í ü á ç ë Sh:»3762

3 aì Ó åí ˆ Ûa é ÜÛa å à Ü È î Ü Ï á è Ü j Ó å ß åí ˆ Ûa b ä n Ï Ô Û ë S pb d î Ûa æì Ü à È í åí ˆ Ûa k y â a T åî 2 b Ø Ûa å à Ü È î Û ë é ÜÛa õ b Ô Û aì u Š í æb å ß U æì à Ø z í b ß õ b b 6 ãì Ô j í æ a çb u å ß ë V áî Ü È Ûa Éî à Ûa ì ç ë 6p ü é ÜÛa 3 u a æ b Ï W åî à Ûb È Ûa å Ç ó ä Ì Û é ÜÛa æ a é6 1 ä Û çb v í b à ã b Ï á è mb d î á è ä Ç æ Š 1 Ø ä Û pb z Ûb Ûa aì Ü à Ç ë aì ä ß a åí ˆ Ûa ë ë ë b äî X æì Ü à È í aì ãb ô ˆ Ûa å y a á è ä í Œ v ä Û ë Ù Û î Û b ß ó 2 Ú Š n Û Úa çb u æ a ë b 6 ä y é í Ûa ì 2 æb ã üa æì Ü à È m á n ä b à 2 á Ø j ã b Ï á ØÈ u Š ß ó Û a b 6 à è È À m 5 Ï á Ü Ç é 2 ó Ï ä Ü ä Û áè pb z Ûb Ûa aìü à Ç ë aì ä ß a åí ˆ Ûa ë Y åî z Ûb Ûa Sh:»3763 é ÜÛa ó Ï a a b Ï é ÜÛb 2 b ä ß a 4ì Ô í å ß b äûa å ß ë QP

4 Ù 2 å ß Š ã õ b u å Û ë 6 é ÜÛa la ˆ È b äûa ò ä n Ï 3 È u ë ó Ï b à 2 á Ü Ç b 2 é ÜÛa î Û ë a 6 á Ø È ß b ä b ã a å Ûì Ô î Û å à Ü È î Û ë aì ä ß a åí ˆ Ûa é ÜÛa å à Ü È î Û ë QQ åî à Ûb È Ûa a ìè j ma aì ä ß a åí ˆ Ü Û aë Š 1 åí ˆ Ûa 4b Ó ë QR åî Ô Ïb ä à Ûa å ß á çb íb À å ß åî Ü ßb z 2 á çb ß ë 6 á b íb À 3 à z ä Û ë b ä Üî j É ß üb Ô q a ë á è Ûb Ô q a å Ü à z î Û ë QS æì 2 b Ø Û á è ã a 6 õ ó ; æë Š n 1 í aì ãb b à Ç ò àî Ô Ûa â ì í å Ü d î Û ë 9á è Ûb Ô q a Meali erifi áûa 1 Sandı mı o insanlar «b äß a» demeleriyle bırakılacaklar da imtihan edilmiyecekler? 2 anım hakkı için biz onlardan evvelkileri ne fıtnelerle imtihan ettik, yine Allah, elbette sadakat edenleri bilecek, ve elbette yalancıları bilecek 3 Yoksa sandı mı o kötülükleri yapanlar bizden savu acaklar? Ne fena hukmediyorlar 4 Her kim Allaha irmek arzu ederse elbette Allahın ta'yinetti i ecel, muhakkak gelecektir ve o, i itir bilir 5 Mücâhede eden sırf kendi hısabına mücahede eder, çünkü Allah ganiy, âlemînden müsta nidir 6 Bununla beraber iyman edip de salih salih ameller yapanların her halde taraflarından

5 kötülüklerini keffaretleriz ve elbette kendilerine yaptıkları amellerin daha güzelini veririz 7 Hem insana valideyni hakkında güzellik tavsıye ettik, maamafih sana, hakkında Sh:»3764 sence hiç bir ılim bulunmıyanbir eyi bana irk ko asın diye u ra ırlarsaovakıt onları dinleme, dönümünüz banadır, ben o vakıt sizeyaptıklarınızı haber veririm 8 yman edib salih salih ameller yapanlar ise elbette onları salihîn zümresi içinekataca ız 9 nsanlar içinde kimi de vardır Allaha iyman ettik der, sonra da Allah u runda bir eziyyet edildi mi? nsanların mihnetini Allahın azâbı gibi tutar, celâlim hakkı için rabbından bir nusrat gelirse cidden biz sizinle beraber idik diyeceklerinde übhe yoktur, ya Allah bütün alemînin sînelerindekine a'lem de il mi? 10 Ve elbette Allah iymanetmi olanları her halde bilecek ve elbet münafıkları da behemehal bicek 11 Bir de küfredenler o iyman etmi olanlara: "bizim yolumuza uyun, günahlarınızı da yüklenelim" dediler, halbuki onlar onların günahlarından hiç bir ey yüklenecek de iller ve elbette onlar kat'ıyyen yalancılar 12 Maamafih kendi a ırlıklarını veoa ırlıklarla beraber daha bir çok a ırlıkları yüklenecekler bu übhesiz ve her halde o ettikleri iftiralardan suâl olunacaklar bu da übhesiz 13

6 1. á Ûa - Allahü a'lem ƒûa b äûa k y a - bu âyetlerin sebebi nüzulünde üç kavil vardır: 1 - Ammaribni Yasir ve Ayya ibni Ebi rebîa ve Velîd ibni Velîd ve Seleme ibni Hi am Mekkede ta'zib olunuyorlardı o sebeble nâzil oldu. Ammar ibni Yâsirin validesi Ebu cehil tarafından feci' bir surette parçalattırılmı, kendisine sıcak günde demirden zırhlı gömlek giydirilerek Güne in kar ısında eziyyet edilmi, Velîdibni Velîd ve Hi am dahi ta'zib olunmu lardır. 2 - Mekkede bir takım insanlar islâma ıkrarvermi lerdi, hicret âyeti nâzil olunca eshabı kiram Medîneden bunlara yazmı lar «ıkrarınız, islâmınız kabul olunmıyacak tâ ki hicret edesiniz» demi lerdi, derhal Medîneye müteveccihen çıktılar, mü rikler de ta'kıyb edip geri çevirdiler, i teovakıt haklarında bu âyet nâzil oldu, bu def'a da Sh:»3765

7 hakkınızda öyle öyle âyet nâzil oldu diye yazdılar, bunun üzerine çıkarız,yineta'kıyb eden olursa çarpı ırız dediler ve çıktılar, mü riklerdeta'kıyb ettiler, binaenaleyh çarpı tılar, kimi ehîd oldu, kimi de kurtuldu, Allah tealâ da haklarında «aë çb u á q aì ä n Ï b ß È 2 å ß aë Š ub ç åí ˆ Ü Û Ù 2 æ a á q ;» âyetini indirdi diye Saîdden rivayet áî y ì 1 Ì Û b ç È 2 å ß Ù 2 æ a a = ë Š j ë olunmu tur. 3 - «Bedr» günü ilk ehîd olan Mihca' ibni Abdullah hakkında nâzil oldu u söylenmi tir ki ebeveyni ve zevcesi çok müteessir olmu lardı vehakkında «seyyidü üheda» buyurulmu tu.buikikavlegörebu âyetler Medînede nâzil olmu oluyor. ki evvelkisinde ise hicretle alâkadar bulunuyor. ÜÛa å à Ü È î Ü Ï 3. é - Fahrüddîni Razî der ki: müfessirîn zannettiler ki bu âyetin zâhiri üzere hamli Allahın ılminin teceddüdünü iycab eder. Halbuki Allah, sadıka ve kâzibe imtihandan evvel âlim iken imtihan sırasında bilecek demek nasıl mümkin olur? diye bunu gösterecek, ızhar edecek, ayırd edecek ma'nâlarına hamleylediler. Biz de deriz ki: âyet oldu u gibi zâhirine mahmuldür, çünkü Allahın ılmi bir sıfattır ki onda her vaki', vaki' oldu u gibi zuhur eder. Meselâ tekliften evvel Allah bilir ki Zeyd itaat edecek,

8 Amirdeısyan edecek, sonra teklif vatından da bilir ki o mutı', beriki âsı, yapıldıktan sonra da bilir ki o itaat etti, o ısyan eyledi, ahvalden hiç birinde onun ılmi tegayyür etmez, tegayyür eden ancak ma'lûmdur g ça. bni Münîrin ifadesi daha güzeldir: Elhak Allah tealânın ılmi birdir. Mevcuda vücudu zamanında ve evvel ve sonra oldu u gibi teallûk eder demi tir.fakat unu da unutmamak lâzım gelir ki burada «bilecek» demekten murad, sebebi zikr ile müsebbebe tenbihtir, imtihan eder Sh:»3766 gibi tahkık, tebyin ettirecek de mükâfat ve mücazat edecek demektir. Netekim Kazıy Beyzavî öyle demi tir: «aì Ó åí ˆ Ûa é 2 Œ î à n í b î Ûb y b Ô Ü È m æb z n ß üb 2 é à Ü Ç Õ Ü È n î Ü Ï á è 2b Ô Ç ë á è 2a ì q á è 2 Âì ä í ë éî Ï aì 2 ˆ åí ˆ Ûa ë æb àí ü a ó Ï å í b v î Û ë a æ Œ î à î Û ë ó ä È à Ûa 3î Ó Ù Û ˆ ë ç a» g. 4. æì Ü à È í åí ˆ Ûa k y â a Yoksasandı mı o kötülükleri pb d î Ûa

9 yapanlar - amel kalb ve cevarıh fiıllerinden eamm oldu u için, seyyiat küfr-ü meası ile tefsir edilmi tir. Maamafih bu «k y âa» ba taki «k ya» mukabili olmak hasabiyle burada bilhassa mü'minlere kar ı edilen kötülükler mevzuı bahistir. Ya'ni küfür, dinsizlik teassubu veya bir Dünya menfeati, ehvet ve ihtiras saikasiyle mü'minlere husumet zulüm, eziyyet eden kimseler ki her türlü fenalı ıirtikâb ederler, bunlar sandılar mı ki b 6 ãì Ô j í æ a bizi savu up geçecekler - âciz bırakıp kurtulacaklar æì à Ø z í b ß õ b ne fena hukmediyorlar! - Ne kadar yanlı huküm, ne kadar çirkin hukûmet? mkânı yok onlar Allahdan kurtulamazlar. 5. é ÜÛa õ b Ô Û aì u Š í æb å ß Her kim lilaullahı arzu ederse - Allahın cemaline irme i veya va'd etti i sevaba iri me i isterse 6p ü é ÜÛa 3 u a æ b Ï elbette Allahın ta'yin etti i ecel, va'de gelecek, gelince o va'd, tehakkuk edecektir. Binaenaleyh o gelinciye kadar sabredip o likaye lâyık imtihanları geçirmek, güzellikleri kesb etmek için çalı sın mücahede etsin áî Ü È Ûa Éî à Ûa ì ç ë hem odur o semi', o alîm - bütün o söylenenleri, bütün o sızıltıları, iniltileri i idir, hem yegâne i iden odur. Ve bütün akıdeleri, bütün niyyetleri, bütün yapılan fiılleri, iyisini kötüsünü, hepsini bilir, hem yegâne bilen odur. Edilen duâları i idecek yapılan ıbadetleri bilecek olan odur, ba kaları de il.

10 Sh:» çb u å ß ë Her mücahede eden de - bu cümle «ì u Š í æb å ß» artıyyesinin mahfuz cezasına veya mezkûr cezasının neticesine ma'tuftur ki «çbu åßë çbvîüï» demektir. Bu ikiâyet,islâmın bütün künhünü en yüksek gâyesiyle en yüksek vazifesini hulâsa etmektedir. Allaha irmekiçin ecel gelinciye kadar mücahede etmek. Bu u urda mücahede eden, fitnelere, imtihanlara gö üs geren her kimse de é6 1 ä Û çb v í b à ã b Ï sırf kendisi için-kendihisabına kendi menfeatine - mücahede eder: çünkü o mücahedenin faidesi, menfeati Allaha de il, kendisine aid olur åî à Ûb È Ûa å Ç ó ä Ì Û é ÜÛa æ a Çünkü Allah ganiydir, bütün alemînden müstagnidir ilh. 10. ƒûa å ß ë Bu âyetlerin Medînede nâzil olmu bulunması çok melhuzdur. b äûa Çünkü Munafıklar Medînede idiler, e er bunlar da Mekkede nâzil olmu idilerse gayb haberi verilmi demek olur. Zamanımızda ise bu âyetin mazmunu ço almı tır. Allah muhafaza buyursun. «ó Ü È Ûa é ÜÛa ü a é Û a ü P áí Š Ø Ûa áî Ü z Ûa é ÜÛa ü a é Û a ü Š È Ûa l ë É j Ûa pa ì à Ûa l é ÜÛa Ú b j m P áî Ä È Ûa

11 åî à Ûb È Ûa l é Ü Û à z Ûa ë b à è ä î 2 b ß ë åî ü a l ë áî Ä È Ûa P Ú Š î Ë é Û a ü ë Ù ãb À Ü 3 u ë Ú b u Œ Ç» 13. á è Ûb Ô q a kendi i ledikleri günahların a ırlıklarını 9 á è Ûb Ô q a É ß üb Ô q a ë ve o a ırlıklariyle beraber daha bir çok a ırlıkları - ba kalarını ıdlâl etme e, günaha sokma a çalı malarının günahlarını - yüklenecekler. ò ä Ñ Û a á èî Ï s j Ü Ï é ß ì Ó ó Û a b yì ã b ä Ü a Ô Û ë QT æì à Ûb à á ç ë æb Ïì ÀÛa á ç ˆ b Ï b 6 ßb Ç åî, à ü a Sh:»3768 ò í a b çb ä Ü È u ë ò äî 1 Ûa lb z a ë êb ä î v ã b Ï QU

12 åî à Ûb È Ü Û Meali erifi Ve celâlim hakkı için Nuhu kavmine gönderdik de içlerinde elli yılı müstesna bin sene durdu derken onları tufan yakalayıverdi hep zulmediyorlardı 14 Binnetice onu ve gemi arkada larını netâca çıkardık veo gemiyi âlemlere bir âyet kıldık ó Û a b yì ã b ä Ü a Ô Û ë - Yukarıda «é ß ì Ó á è Ü j Ó å ß åí ˆ Ûa b ä n Ï Ô Û ë» buyuruldu u için burada onun bir kaç misali gösterilecektir. Onun için bu «vav» kasem de il, oraya atıftır. b 6 ßb Ç åî, à ü a ò ä Ñ Û a á èî Ï s j Ü Ï derken içlerinde bin seneden elli yıl eksik durdu - elli yılı yok bin sene, dokuz yüz elli sene eder. Kazıy Beyzavî derki galiba bu ta'birin ıhtiyar edilmesi tamamiyle adede delâlet içindir. Çünkü dokuz yüz elli takribî olarak da söylenebilir, bir de bin ismini zikretmekte muhataba müddetin uzunlu unu tehayyül ettirmek vardır. Çünkü kıssadanmaksud Resulullaha tesliye ve kâfirlerden gördü ü me akkatlere kar ı mücahedesinde tesbittir. Rivayet

13 olundu una göre Nuh, kırkya ında ba's olunmu dokuz yüz elli sene kavmini da'vet etmi, tufandan sonra da altmı sene ya amı tır. 15. åî à Ûb È Ü Û ò í a b çb ä Ü È u ë ve onu, ya'ni gemiyi veya hâdiseyi bütün zevil'ukul âlemlerine bir âyet kıldık - onunla ıbret alır;istidlâl ederler, demek ki Allahın azâbından esbabı madiyyeile tehaffuza çalı mak da Allahın emrindendir. Sh:»3769 Š î á Ø Û 6 êì Ô ma ë é ÜÛa aë j Ça é ß ì Ô Û 4b Ó a áî ç Š 2 a ë QV é ÜÛa æë å ß æë j È m b à ã a QW æì à Ü È m á n ä æ a á Ø Û é ÜÛa æë å ß æë j È m åí ˆ Ûa æ a b 6 Ø Ï a æì Ô Ü m ë b ãb q ë a êë j Ça ë Ö ŠÛa é ÜÛa ä Ç aì Ì n 2b Ï b Ó á Ø Û æì Ø Ü à í ü á ß a l ˆ Ô Ï aì 2 ˆ Ø m æ a ë QX æì È u Š m é î Û a 6 é Û aë Š Ø a ë á Û ë a QY åî j à Ûa Î 5 j Ûa ü a 4ì ŠÛa ó Ü Ç b ß ë 6 á Ø Ü j Ó å ß é ÜÛa ó Ü Ç Ù Û æ a 6 ê î Èí á q Õ Ü Ûa é ÜÛa ªô j í Ñ î a ë Š í

14 a 2 Ñ î aë Š Ä ãb Ï üa ó Ï aë Šî, 3 Ó RP Šî, í õ ó 3 ó Ü Ç é ÜÛa æ a 6 ñ Š üa ñ b äûa õó ä í é ÜÛa á q Õ Ü Ûa æì j Ü Ô m é î Û a ë 7 õ b í å ß á y Š í ë õ b í å ß l ˆ È í RQ 7 Ší Ó á Ø Ûb ß ë 9 õ b à Ûa ó Ï ü ë üa ó Ï åí Œ v È à 2 á n ã a b ß ë RR ; Šî ã ü ë ó Û ë å ß é ÜÛa æë å ß Sh:»3770 å ß aì í Ù Û ë a é ö b Ô Û ë é ÜÛa pb íb 2 aë Š 1 åí ˆ Ûa ë RS la ì u æb b à Ï RT áî Û a la ˆ Ç á è Û Ù Û ë a ë ó n à y æ a 6 b äûa å ß é ÜÛa éî v ã b Ï êì Ó Š y ë a êì Ü n Óa aì Ûb Ó æ a ü a é ß ì Ó å ß á m ˆ ma b à ã a 4b Ó ë RU æì ä ß ªì í â ì Ô Û pb í ü Ù Û ó Ï ò à î Ô Ûa â ì í á q b 7 î ã Ûa ñì î z Ûa ó Ï á Ø ä î 2 ñ ì ß b = ãb q ë a é ÜÛa æë b äûa á Øí ë b ß ë b 9 š È 2 á Ø š È 2 å È Ü í ë œ È j 2 á Ø š È 2 Š 1 Ø í Š ub è ß ó ã a 4b Ó ë < Âì Û é Û å ß b Ï RV > åí Š b ã å ß á Ø Ûb ß ë Õ z a é Û b ä j ç ë ë RW áî Ø z Ûa Œí Œ È Ûa ì ç é ã a 6ó 2 ó Û a

15 ó Ï ê Š u a êb ä î m a ë lb n Ø Ûa ë ñ ì j äûa é n í ó Ï b ä Ü È u ë lì Ô È í ë åî z Ûb Ûa å à Û ñ Š üa ó Ï é ã a ë Ûa b 7 îã Meali erifi brahimi de, kavmine dedi i vakıt: hep Allaha ıbadet edin ve ona korunun, bu sizin için daha hayırlıdır e er bilirseniz 16 Sh:»3771 Siz, Allahı bırakıp da sâde bir takım evsâna tapıyorsunuz ve yalan uyduruyorsunuz haberiniz olsun ki o sizin Allahdan beride ma'bud diye taptıklarınız sizin içinbirrızka malik olamazlar, onun içinrızkı Allah yanında arayın ve ona kulluk edip ona ükreyleyin, hep döndürülüb ona götürüleceksiniz 17 Ve e er tekziyb ederseniz sizden evvel bir takım ümmetler de tekziyb etmi lerdi, Resulün vazifesi ise açık bir tebli den ibarettir 18 Ya görmediler mi de: Allah halkı ibtida nasıl yapıyor? Sonra onu iade de eder, übhesiz bu Allaha göre kolaydır 19 De ki: Arzda bir gezinin de bakın, halkı iptida nasıl yapmı, sonra da

16 Allah "ne 'eti uhra" in a edecek übhesiz Allah her ey'e kadir 20 Diledi ine azâb eder, diledi ine de rahmet ve hep ona çevirileceksiniz 21 Siz de âciz bırakacak de ilsiniz size de ne Yerde ne Gökte, Allahdan ba ka ne bir veliy ne de bir nâsir yoktur 22 Allahın âyâtına ve likasına inanmıyanlar ise hep onlar onun rahmetinden ümidi kesmi olanlardır ve onlar için elîm bir azâb vardır 23 Onun için ona kavminin cevabı sâde u oldu: öldürün onu veya yakın dediler, Allah da onu o ate ten kurtardı, elbette bunda iyman edecek bir kavm için übhesiz âyetler var 24 Ve dedi ki: siz sâde Dünya hayatta aranızda sevi mek için Allahı bırakıp bir takım evsâna tutulmu sunuz amma sonra Kıyamet günü ba'zınız ba'zınıza küfredecek ve ba'zınız ba'zınızı lâ'netliyecek varaca ınız yerate tir, sizin için yardımcılardan eser de yoktur 25 Bunun üzerine ona bir Lût iyman etti hem ben, dedi: rabbıma bir muhacirim (hicr edece im), hakıkat bu: azîz o, hakîm o 26 Ve biz ona shak ile Ya'kubu da ihsan ettik, ve nübüvveti, kitabı zürriyyetinde kıldık,ve kendisine hem Dünyada ecrini verdik hem Âhıretteo übhesiz salihînden b ãb q ë a Evsan - müfredi vesen, ta ve saireden tapılan her hangi bir ey = feti asnamdam eammdır. Meselâ ensab, Sh:»3772

17 salîb hep evsandır. æì Ô Ü m ë ve hep ifk, yalan uyduruyorsunuz - yalan yere onlara b 6 ØÏ a ma'bud veya efî' diyorsunuz, onlar ise birer hayaldır. Meselâ Zeydin resminde bile Zeydden bir hakıkat yoktur. O resim, bir kıymeti olan canlı Zeydin de il, nihayet topra a gömülecek ölü bedeninin bir hayalidir, o bedeni kokar diye gömmekte istical etmek mecburiyyetinde bulunanların tutup da onun câmid bir hayalini Zeyddir diye saklamalarında übhesizki muhakkak bir yalancılık vardır. O halde böyle hayal olan fânîlere ma'bud payesi vermek ne büyük bühtandır. b Ó á Ø Û æì Ø Ü à í ü size bir rızık veremezler - Allahın ınayeti olmayınca meselâ bir lokmacık hazmettiremezler áî Û a la ˆ Ç Pa ë Š í á Û ë a e kadar, Allah tealâ tarafından istînafen sevk buyurulmu kelâmı ilâhîdir. brahime hıtab olarak mahkî olmak muhtemil ise de onun kelâmını hikâye sırasında Resulullaha hıtab olması daha zâhirdir onun için fâsıla de i mi tir. 25. b 7 î ã Ûa ó Ï á Ø ä î 2 ñ ì ß ya'ni sırf Dünya hayatta birbirinizin ñì î z Ûa hissiyyatını ok ıyarak toplanıp sevi mek için ve yâhud Dünya hayatta sevdiklerinizin hayalini ta'kıyb ederek ülfet etmek için - çünkü bütün evsân ba'zı sevilenlerin bir hatırası olmak üzere etraflarında toplanılmak için

18 ittihaz edilmi tir. Fakat birer yalan olan o hayaller üzerine iptina eden sevginin, haksız hissiyyat üzerine toplanan cem'ıyyetin sonu ne olur bilir misiniz? PPPƒÛa ò àî Ô Ûa â ì í á q 26. Š ub è ß ó ã a 4b Ó ë - «å ßa» ye ma'tuf olarak Lûta âid olması yakın görünürse de, brahime âid olmak üzere yukarıki «4 bóë» ye atfı ma'nâca daha âhenkli hem de «åí è î, ó 2 ó Û a k ça ó ã a 4b Ó ë» kavline mutabıktır. Sh:»3773 á Ø Ô j b ß 9 ò yb 1 Ûa æì m b n Û á Ø ã a é ß ì Ô Û 4b Ó a b Ÿì Û ë RX 4b u ŠÛa æì m b n Û á Ø ä ö a RY åî à Ûb È Ûa å ß y a å ß b è 2 la ì u æb b à Ï 6 Š Ø ä à Ûa á Øí b ã ó Ï æì m b m ë 3î j Ûa æì È À Ô m ë åî Ó b Ûa å ß o ä æ a é ÜÛa la ˆ È 2 b ä n öa aì Ûb Ó æ a ü a é ß ì Ó b à Û ë SQ ; åí 1 à Ûa â ì Ô Ûa ó Ü Ç ó ã Š ãa l 4b Ó SP

19 ê ˆ ç 3 ç a a ìø Ü è ß b ã a a ì Ûb Ó =ô Š j Ûb 2 áî ç Š 2 a b ä Ü p õ b u b 6 Ÿì Û b èî Ï æ a 4b Ó SR 7 åî à Ûb à aì ãb b è Ü ç a æ a 7 ò í Š Ô Ûa o ãb 9 é m a Š ßa ü a é Ü ç a ë é ä î v ä ä Û b 9 èî Ï å à 2 á Ü Ç a å z ã aì Ûb Ó á è 2 õó b Ÿì Û b ä Ü p õ b u æ a b à Û ë SS åí Š 2b Ì Ûa å ß Úì v ä ß b ã a æ Œ z m ü ë Ñ m ü a ìûb Ó ë b Ç á è 2 Öb ë åí Š 2b Ì Ûa å ß o ãb Ù m a Š ßa ü a Ù Ü ç a ë Sh:»3774 õ b à Ûa å ß a Œu ò í Š Ô Ûa ê ˆ ç 3 ç a ó Ü Ç æìû Œ ä ß b ã a ST â ì Ô Û ò ä î 2 ò í a b è ä ß b ä Š m Ô Û ë SU æì Ô 1 í aì ãb b à 2 æì Ü Ô È í Meali erifi Lût Peygamberi de, hani kavmine dedi i vakıt: "siz cidden o eni' fi'li yapıyorsunuz ha! sizden evvel

20 âlemînden hiç biri bu haltı etmedi 28 Cidden siz hâlâ erkeklere gidecek ve yolu kesecek ve meclisinizde edebsizlik yapıp duracak mısınız?bunakavminincevabı ancak öyle demeleri oldu: "haydi getir bize Allahın azâbını sadıklardan isen" 29 Ya rab! dedi: ortalı ıfesada veren bu kavme kar ı bana nusrat ver 30 Ve vaktâ ki elçilerimiz brahime müjde ile vardılar, haberin olsun dediler: biz bu karyenin ehalisini ihlâk edecekleriz çünkü onun ehalisi hep zalim oldular 31 "Onda Lût var a" dedi, biz dediler: onda kim var idi ini pek âlâ biliriz, her halde onu ve ehlini kurtaraca ız,ancakkarısı ötekilerden oldu 32 Ve vaktâ ki elçilerimiz Lûta çıka vardılar onlar yüzünden fenala tı, ve haklarında eli kolu daraldı, onlar da: korkma, dediler: ve kader etme, çünkü biz seni ve ehlini kurtaraca ız,ancakkarın ötekilerden oldu 33 Haberin olsun bu karye ehalisinin yapageldikleri fiskları yüzünden üzerlerine Semadan bir feci' azâb indirece iz 34 Ve celâlim hakkı için ondan bir âyet (bir ni ane) bırakmı ızdır ki teakkul edecek bir kavm için beyyine olsun b èä ß o karyeden ò í a bir âyet bir ni ane - ki hikâyesi veya harabesidir. Sh:»3775

21 é ÜÛa aë j Ça â ì Ó b í 4b Ô Ï b = j î È á çb a å í ß óû a ë SV SW åí 1 ß üa ó Ï a ì r È m ü ë Š üa â ì î Ûa aì u a ë SX 9 åî à qb u á ç a ó Ï aì z j b Ï ò 1 u ŠÛa á è m ˆ b Ï êì 2 ˆ Ø Ï á è Û å í ë á è ä b ß å ß á Ø Û å î j m Ó ë a ì à q ë a b Ç ë = åí Š j n ß aì ãb ë 3î j Ûa å Ç áç Ï á è Ûb à Ç a æb À î, Ûa pb ä î j Ûb 2 ó ì ß á ç õ b u Ô Û ë æb ßb ç ë æ ì ÇŠ Ï ë æë b Ó ë SY b ã ˆ a 5 Ø Ï TP 7 åî Ô 2b aì ãb b ß ë üa ó Ï aë Š j Ø n b Ï 7 ò z î Ûa é m ˆ a å ß á èä ß ë b 7 j b y é î Ü Ç b ä Ü a å ß á èä à Ï 7 é j ã ˆ 2 é ÜÛa æb b ß ë b 7 ä Ó Š Ë a å ß á èä ß ë 7 üa é 2 b ä 1 å ß á è ä ß ë æì à Ü Ä í á è 1 ã a a ì ãb å Ø Û ë á è à Ü Ä î Û Sh:»3776 Meali erifi Medyenede karde leri uaybı, vardı dedi ki: ey kavmim, Allaha ıbadet edin de son güne ümid besleyin; müfsidlikle yer yüzünü berbad etmeyin 36 Buna kar ı onu tekzib ettiler, derken onları o recfetutuverdi de

22 yurdlarında dizleri üstü çöke kaldılar 37 Âde de, Semûde de ki size bunlar meskenlerinden belli olmaktadır, eytan onlara amellerini tezyin etmi ti de kendilerini yoldan çevirmi ti, halbuki gözleri açık adamlar idiler 38 Karuna ve Fir'avne ve Hamâne de, celâlim hakkı için onlara Musâ beyyinelerle geldi de onlar o yerde kibirlenib kafa tuttular, halbuki önüne geçecek de illerdi 39 Hasılı her birini günahiyle yakaladık,kiminin ba ına bir ta ya dıran gönderdik, kimini sayha alıverdi, kimini yere geçirdik, kimini de garkettik, Allah onlara zulmetmiyordu ve lâkin kendi nefislerine zulmediyorlardı 40 3 r à õ b î Û ë a é ÜÛa æë å ß aë ˆ ma åí ˆ Ûa 3 r ß TQ < pì j Ø ä È Ûa o î j Û pì î j Ûa å ç ë a æ a ë b 6 n î 2 p ˆ m a 7 pì j Ø ä È Ûa é ãë å ß æì Ç í b ß á Ü È í é ÜÛa æ a TR æì à Ü È í aì ãb ì Û b è 2 Š š ã 4b r ß üa Ù Ü m ë TS áî Ø z Ûa Œí Œ È Ûa ì ç ë 6 õ ó å ß pa ì à Ûa é ÜÛa Õ Ü TT æì à Ûb È Ûa ü a b è Ü Ô È í b ß ë 7 b äü Û ; åî ä ß ªì àü Û ò í ü Ù Û ó Ï æ a 6 Õ z Ûb 2 üa ë Sh:»3777

23 æ a Ûa 6 ñìü á Ó a ë lb n Ø Ûa å ß Ù î Û a ó yë@ a b ß 3 m a TU é ÜÛa ë 6 Š j a é ÜÛa Š ˆ Û ë 6 Š Ø ä à Ûa ë õ b z 1 Ûa å Ç ó è ä m ñì Ü Ûa æì È ä mb ß á Ü È í Meali erifi Allahdan ba kaveliyleretutunanların meseli örümcek meseli gibidir: bir ev edinmi tirfakat evlerin en çürü ü de übhesiz örümcek evidir, e er bilselerdi 41 Her halde Allah biliyor ki onlar onun berîsinden nelere, ne gibi eylere yalvarıyorlar, halbuki azîz odur, hakîm o 42 Hem bu meseller yok mu, biz onları insanlar için darbediyoruz, maamafih onlara âlimlerden maadasının aklı irmez 43 Allah, o Semavât-ü Arzı (oyükseklerivea a ıyı) hakk ile halk etmi tir, elbette bunda mü'minler için bir âyet var 44 Sana vahyolunan kitabı güzel güzel oku ve namazı kıl, sahih namaz edepsizlikten ve uygunsuzluktan nehyeder ve her halde Allahın zikri en büyük i tir ve Allah her ne i lerseniz bilir õ b î Û ë a å aë ˆ ma åí ˆ Ûa 3 r ß Allahın mâsivasından é ÜÛa æë ß bir takım veliylere tutunanların meseli - ya'ni Allahdan ba kalarını ihtiyaclarına kar ı yardım eder,

24 menfeatlari dokunur, i lerini görür, tehlükeden kurtarır diye veliy, sahıb, hâmî ittihaz ederek ma'bud edinenlerin mesel olacak halleri 7 pì j Ø ä È Ûa 3 r à örümce in mesel olmu haline benzer b 6 n î 2 p ˆ m a bir ev edinmi tir - hiç dini olmıyanlar gibi bütün bütün evsiz, bir sinek avlıyacak kadar bir Sh:»3778 haneye tutunmu tur pì î j Ûa å ç ë a æ a ë fakat muhakkak ki evlerin en çürü ü < pì j Ø ä È Ûa o î j Û her halde örümcek evidir - evinde ev mefhumundan bir ey yoktur, ne gölge yapar ne korur, bir rüzgârla târmâr olur, onun için örümcek evinin çürüklü ü me hur meseldir. teo örümcek kafalı mü riklerindeistinadgâhları, tutamakları böyle çürüktür. Bütün tutundukları fanîdir æì à Ü È í aì ãb ì Û e er bilselerdi - Razî der ki: burada âlihe denilmeyip de evliya denilmesi yalnız açık irki de il, hafî irki dahi ibtale i aret içindir. Çünkü ba kasına gösteri ederek riya ile Allaha ıbadet edenler dahi Allahın mâsivasından veliy ittihazetmi olur. Onun meseli de ankebut meseline benzer. Peygamberleri tekzib edip irke giden kavimlerin helâki misalleriyle beyan buyurulduktan sonra bu örümcek temsilinin iyradı Peygambere ve mü'minlere öyle büyük ve öyle umullü bir va'd ve teb îri

25 tezammun etmektedir ki bütün bu Sûrenin ruhu denebilir. Evet, Allahdan ba kasına dayanan her ümid dibsizdir õ ó å ß é ãë å ß æì Ç í b ß á Ü È í é ÜÛa æ a übhesiz, Allah biliyor onlar onu bırakıp da mâsivasından nelere ça ırıyorlar, ne gibi eylere áî Ø z Ûa Œí Œ È Ûa ì ç ë halbuki azîz o, hakîm o - her ey fanî, hepsi zaıyfvehakır,iyzah edildi i üzere ma lûb edilmek ıhtimali olmıyan diledi ini diledi i anda mahvedebilir nihayetsiz bir ızzetve kudret sahibi, ma'budlu u lâyık ancak o, gayet onurlu, yegâne bir azîz, her fi'li hikmet olan yegâne bir hakîm yalnız o iken, onun kar ısında ondan ba kasına yalvarmak ne kadar bo, ne büyük tehlüke b äü Û b è 2 Š š ã 4b r ß üa Ù Ü m ë Bu meseller, biz onları Sh:»3779 insanlar için darb ediyoruz - kâfirler demi lerdi ki Gökleri ve Yeri yaradan Allah nasıl olur da böyle

26 örümcek, sinek gibi hevam Allah ve ha erat ile mesel darb eder? Bununla Allah, ne demek istiyor: «< 5 r ß a ˆ è 2 é ÜÛa a a a b ß» Busuâlekar ı sûrei Bakarede «6b è Ó ì Ï b à Ï ò ì È 2b ß 5 r ß l Š š í æ a ï z n í ü é ÜÛa æ a» buyuruldu u gibi burada da böyle cevab veriliyor: ya'ni bu mesellerin ne için iyrad edildi ini soranlar bilsinler ki biz onları insanlar için iyradediyoruz,sırf hayvan de il de insan iseler anlarlar æìà Ûb È Ûa ü a b è Ü Ô È í b ß ë maamafih onları: onların hakikatini ancak âlimler teakkul edebilir. - Ya'ni Allahın mâsivasının fânî ve âciz ve binaenaleyh ondan maadasına ıbadetin bâtıl oldu una ılim sahibi olanlardır ki bu meselin künhiyle zevkına ve faidelerini idrâk ederler. Bu ılim, cehil farkı neden denirse: 44. üa ë é ÜÛa Õ Ü Allah, o Semavatı vearzı - o yüksekleri ve a a ıyı pa ì à Ûa 6 Õ z Ûb 2 hakkıle halk etti - bo una de il hikmeti hakk ile yarattı hiç birinin yaradılı ı bo una de il, geli i güzel de de il, bir hak sebebi ve hikmeti iledir. Gökü de öyle Yeri de, yukarısı da a a ısı da, âlimi de cahili de, hepsinin hakkı da hâlikının hakkı önünde serfüru etmektir. ; åî ä ß ªì à Ü Û ò í ü Ù Û ó Ï æ a übhesiz bunda mü'minler için elbette bir âyet var. - Ilminkıymetini, hakkın ehemmiyyetini haktan maadasının hiçli ini ve binaenaleyh Allahın mâsivasından

27 veliy ittihaz etmenin çürüklü ünü ve binnetice mü'minlerin muvaffak olacaklarını isbat eden bir âyet. 45. å ß Ù î Û a ó yë@ a b ß 3 m a Sen, sana vahy olunan kitabı lb n Ø Ûa tilâvet eyle - vird ederek devam üzere tekrar tekrar güzel güzel oku. Ya'ni o örümcek kafalı kâfirlerin fitnelerine gam yeme de onlara kar ı olmazsa kendi âleminde bu Sh:»3780 Kur'anı güzel güzel oku, zikr olunan Peygamberlerin ve ümmetlerin halleriyle Allahın âyatını dü ün, onun için «á è î Ü Ç 3 ma» buyurulmamı, mutlak olarak «3 m a» buyurulmu tur. 6 ñì Ü Ûa á Ó a ë Ve namazı devam üzere kıl ñìü Ûa æ a hakikaten namaz õ b z 1 Ûa å Ç ó è ä m fah adan - ya'ni açık çirkinlikten, edebsizlikten, fuh iyyattan 6 Š Ø ä à Ûa ë ve münkerden: aklın ve er'in be enmiyece i uygunsuzluktan, ma'sıyetten neyh eder.-birkerrenamaziçinde bunlar yapılmaz, bundan ba ka, namaz hakikati: ne oldu u bilinerek kılınan sahih namaz, namaz haricinde de çirkinlikten, uygunsuzluktan nehyeder. Nehiy, intihayı istilzam etmese bile her halde ıktıza eder. Sahihan namaza devam edildikçe salâh artar. Resulüllah sallallahü aleyhi

28 vessellemden merviydir ki: «kim bir namaz kılar da o kendisini fah a ve münkerden nehyetmezse o namazla Allahdan uzakla maktan ba kabir ey artırmı olmaz = «å ß Œ í á Û Š Ø ä à Ûa ë õ b z 1 Ûa å Ç é è ä m á Û ñ 5 ó Ü å ß a È 2 ü a é ÜÛa» buyurmu tur. Onun için bni Mes'ud Hazretleri demi tir ki: namazına itaat etmiyen Allah tealâdan uzaklı ı artırmaktan ba ka bir ey yapmaz.» Bunun sebebi, çünkü namaza itaat onu hududuna riayet ederek hakkıylekılıp nehyini tutmakla olur. «= æì çb á è m 5 å Ç á ç åí ˆ Û a = åî Ü à Ü Û 3 í ì Ï» buyuruldu u üzere namaz kılıyor görünüp de namazın ne demek oldu undan gafil olanların vay hallerine. Onun içindirki «= æìè b á è m 5 ó Ï á ç åí ˆ Û a = æì ä ß ªì à Ûa Ü Ï a Ó» buyurulmu tu. Zira sûrei «Taha» da «ô Š ˆ Û Ûa ñìü á Ó a ë» buyuruldu u vechile namazın hikmeti, gayesi Allahın zikridir. Ya'ni Allahı anmak ve bu sâyede «á Š a ó ãë Š b Ï» müeddasınca Allahın anmasına irmektir. Bu suretle namaz bir mi'racdir. Bunu bilenler «á è 2 aì Ó 5 ß á è ã a æì ä Ä í åí ˆ Û a» mantukunca kendilerini her dem rablarının huzurunda mülâkat halinde bulunuyorlar gibi zevk Sh:»3781

29 6 Š j a içinde bir niyyet ve ıhlâs ile kılarlar. Š ˆ Û ë Ve her halde Allahın zikri: é ÜÛa namaz en büyük i tir. - Ya'ni asıl künh-ü hakikati Allahi zülcelâli anmak ve onun celâl-ü kibriyası huzurunda kulun tahavvülât ve tetavvuratıyle acz-ü ıhtiyacını arz etmek demek olan namaz, haddi zatında en büyük âmildir. Yâhud, Allah tealânın sizi anması sizin onu anmanızdan daha büyüktür. Kul, Allah tealâyı celâl-ü cemaliyle yad etti i zaman onun huzurı kibriyasında fah a ve münkerden kaçınarak edeb-ü ıhlâs ile yükselece i gibi Allah tealânın onu yad etmesini dü ündü ü zaman ındi ilâhîde zerre kadar seyyiât ile anılmayı kimse arzu etmiyece inden her dem rızaya yükselmek için hissi hasenat ile me bu' olur. Ve übhe yok ki bu his, evvelkinden daha büyük bir âmili salâh olur. Dü ünmeli ki Allah, Kur'anında Fir'avn gibileri nasıl anıyor, Peygamberleri ve mü'minleri nasıl anıyor. æì È ä mb ß á Ü È í é ÜÛa ë Hem Allah, her ne i lerseniz bilir - ona göre anar ve ona göre ceza verir. ü a > å y a ó ç ó n Ûb 2 ü a lb n Ø Ûa 3 ç a a ì Û b v m ü ë TV 4 Œ ã a ë b ä î Û a 4 Œ ã a ô ˆ Ûb 2 b ä ß a a ì Ûì Ó ë á è ä ß aì à Ü Ã åí ˆ Ûa TW æìà Ü ß é Û å z ã ë ya ë á Ø è Û a ë b ä è Û a ë á Ø î Û a lb n Ø Ûa á çb ä î m a åí ˆ Ûb Ï 6 lb n Ø Ûa Ù î Û a b ä Û Œ ã a Ù Û ˆ ë

30 ü a b ä mb í b 2 z v í b ß ë 6 é 2 å ß ªì í å ß õ ü ª ì ç å ß ë 7 é 2 æìä ß ªì í æë Š Ïb Ø Ûa Sh:»3782 Ù äî à î 2 é À m ü ë lb n å ß é Ü j Ó å ß aì Ü n m o ä b ß ë TX ë ó Ï pb ä î 2 pb í a ì ç 3 2 TY æì Ü À j à Ûa lb m ü a a UP æìà Ûb ÄÛa ü a b ä mb í b 2 z v í b ß ë 6 á Ü È Ûa a åí ˆ Ûa ä Ç pb í üa b à ã a 3 Ó 6 é 2 å ß pb íä é î Ü Ç 4 Œ ã a ü ì Û aì Ûb Ó ë b ä Û Œ ã a ã a b á è 1 Ø í á Û ë a UQ åî j ß Ší ˆ ã b ã a b à ã a ë 6 é ÜÛa â ì Ô Û ô Š ë ò à y Š Û Ù Û ó Ï æ a 6 á è î Ü Ç ó Ü n í lb n Ø Ûa Ù î Ü Ç ; æì ä ß ªìí Meali erifi Ehli kitâba en güzel olan suretden ba kasıyle mûcadelede etmeyin ancak zulmedenler ba ka, ve

31 deyinki: biz, hem bize indirelene iyman ettik hem size indirilene ve bizim ilâhımızla sizin ilâhınız bir, u kadar ki biz yalnız ona müslimiz * te sana böyle kitab indirdik, onun için kendilerine kitab verdiklerimiz ona iyman ederler, unlardan da ona iyman eden var ve bizim âyetlerimizi ancak kâfirler inkâr eder * Sen bundan evvel kitab okur de ildin, hâlâ da elinde yazı yazmazsın öyle olsaydı mubtıller übhelene bilirlerdi * Fakat o (Kur'an) kendilerine ılim verilmi kimselerin sînelerinde parıldayan Sh:»3783 parlak âyetlerdir ve bizim âyetlerimizi ancak zalimler inkâr eder * Netekim ona rabbından âyetler indirilse ya dediler, de ki: o âyetler, hep Allahın ındindedir, ben ancak açık bir nezîrim * Yeti medi mi daha onlara ki sana kitab indirdik, kar ılarında okunup duruyor? übhesiz ki onda iyman edecek bir kavm için muhakkak bir rahmet ve ilâhî bir ıhtar var * lb n Ø Ûa YehûdveNesârâ > å y a ó ç ó n Ûb 2 ü a ç a ancak en güzel olan mücadele sureti ile ba ka - meselâ kalabalı a incelikle, sertli e yumu aklık ile, öfkeye hazm ile, gevezeli e nasıhat ile, iddete vekar ile mukabele ederek delîli hakkı tavzıh vetebyin etmek gibi. á è ä ß aì à Ü Ã åí ˆ Ûa ü a ancak içlerinde zulmedenler ba ka - kâfi olan delîli kabul

32 6 etmeyip haksızlıkla ınada, ifrata sapan, meselâ veledi var demekte, yâhud ò Ûì Ü Ì ß é ÜÛa í gibi lâflar söylemekte ısrar ile mükâbere eden zalimler müstesna, zira o vakıt hallerine lâyık vechile müdafaa vacib olur. Nush iyle yola gelmeyeni etmeli tekdir Tekdirile uslanmıyanın hakkı kötektir. a ì Ûì Ó ë Ve deyin ki - bununla en güzel mücadelenin nasıl olaca ıta'rif edilmi oluyor. ya ë Birdir: ülûhiyyette eriki yoktur æìà Ü ß é Û å z ã ë biz yalnız ona müslimiz. - Onun birli ine ıhlâs ile teslim olmu müslimanız. Bu ta'birde onlara bir ta'rız vardır. Zira onlar Ahbar ve Rühbanlarını erbab ittihazetmi ler, bahusus Nesârâ teslîse kail olmu lardır.47. Ù Û ˆ ë Vei te, böyle - bu güzel, bu bedi' indiri tarziyle 6 lb n Ø Ûa Ù î Û a b ä Û Œ ã a Sh:»3784

33 sana kitab indirdik ya Muhammed lb n Ø Ûa á çb ä î m a åí ˆ Ûb Ï onun için kendilerine kitab verdiklerimiz - gerek Yehûd ve gerek Nesârâ, Abdullah ibni Selâm gibi hakıkaten kitâbdan istifade etmek nı'metine mazher edilenler 7 é 2 æì ä ß ªì í ona, o sana indirilen kitaba iyman ediyorlar. õ ü ª ì ç å ß ë unlardan da - ya'ni Arabdan da 6 é 2 å ß ªì í å ß ona iyman eden var æëš Ïb Ø Ûa ü a b ä mb íb 2 z v í b ß ë ve bizim âyetlerimizi ancak kâfirler inkâr eder - hakkı örtme e alı mı, gâvurlu u âdet edinmi, cehûd kâfirler ki Yehûdî Kâ'b ibni E refve arkada ları gibi. 48. å å aì Ü n m o ä b ß ë halbuki sen bundan evvel - lb n ß é Ü j Ó ß ya'ni bu indirilmezden evvel - kitab okur de ildin Ù äî à î 2 é À m ü ë hâlâ elinle yazmazsın da a a o vakıt - ya'ni ümmî olmayıp da okuyup yazsa idin æìü À j à Ûa lb m ü o mutbıller: ya'ni bâtıl pi inde giden, yâhud ibtale behane arıyan o haksız kâfirler übhe edebilirlerdi - gerçi hakk arayan munsıf muhıkler yine übhe etmezlerdi, çünkü ı'caz için ümmîlik art de ildir. Netekim sair Peygamberler ümmî de illerdi, ancak o takdirde gerek mü riklerve gerek ehli kitabdan olan haksızlariçin hiç olmazsa übheye bir bahane bulunmu olurdu

34 fakat ì ç o - Kur'an 6 áü È Ûa aì m@ë a åí ˆ Ûa ë ó Ï pb ä î 2 pb í a ılim verilmi kimselerin sînelerinde parıldayan açık açık âyetlerdir Sh:» burada beyyinata müteallık olmak nefyi irtiyab siyakına nazaran zâhir ve beyyin oldu u gibi haziften selâmet ı'tibariyle de ercahtır. Ya'ni Allah tarafından birer alâmet, parlak mu'cizeler oldu u ehli ılmin gönüllerinde ıyan beyan açık ve hiç übheye mahal vermiyecek vechile zâhirdir. æìà Ûb ÄÛa ü a b ä mb í b 2 z v í b ß ë ve bizim âyetlerimizi ancak zalimler inkâr eder - bildikleri halde hakkı tanımakistemiyen zulmü âdet edinmi zalimler netekim 50. aì Ûb Ó ë o zalimler - ehli kitabın hakkı kabul etmiyen kısmı Kur'anın âyet, ya'ni mu'cize olmasını - inkâr ettiler de dediler: 6 é 2 å ß pb í a é î Ü Ç 4 Œ ã a ü ì Û rabbından üzerine bir takım âyetler, ya'ni Musânın Asası, Salihin Nakası gibi mu'cizeler indirilse ya! 6 é ÜÛa ä Ç pb í üa b à ã a 3 Ó de ki bütün âyetler ancak Allahın ındindedir. - Ya'ni gerek Kur'an, gerek sizin istedi iniz mu'cizeler: Hepsi Allahın nezdindedir. Kur'anı indiren Allah oldu u gibi

35 obirlerini indiren ve indirecek olan da yalnız Allahdır.Ba kaları de il, binaenaleyh ne dilerse indirir ben ona karı mam åî j ß Ší ˆ ã b ã a b à ã a ë ve ben ancak açık bir nezîrim - inanmıyanlara azâbın habercisiyim. 51. á è 1 Ø í á Û ë a daha yeti medi mi onlara - o ba ka âyet, ba ka mu'cize istiyenlere kâfi gelmedi mi daha mu'cize olmak üzere lb n Ø Ûa Ù î Ü Ç b ä Û Œ ã a b ã a bizim senin üzerine - demin söylenildi i vechile: bundan evvel okuması yazması olmadı ı muhakkak bulunan senin üzerine - übhesiz kitab indirmemiz 6 á è î Ü Ç ó Ü n í kar ılarında okunup dururken Ù Û ó Ï æ a übhe yok ki onda - o kitabda Sh:»3786 ò à y Š Û mutlak bir rahmet - büyük bir nı'met ô Š ë vebirilâhî ıhtar ve nasıhat var ; æìä ß ªìí â ì Ô Û iyman edecek bir kavm için-ınad, teassub, aksilik edecekler için de il, iyman edecekler için bu âyetin, siyak-u sibakına nazaran «ò í a é î Ü Ç 4 Œ ã a ü ì Û» diyen zalimlere cevab olarak nâzil oldu u anla ılıyor. Bununla beraber sebebi nüzulünde u da rivayet olunmu tur. Müslimanların bir takımları Yehûdîlerden i ittikleri ba'zı eyleri yazmı oldukları bir kürek ile gelmi lerdi.

36 Resulullah sallallahü aleyhivesellem «bir kavmın kendi Peygamberlerinin getirdi ini bırakıp da ba kasının ba kalarına getirdi ine ra bet etmeleri hamakat veya dalâletlerine kâfidir» buyurdu. Bunun üzerine «lb n Ø Ûa Ù î Ü Ç b ä Û Œ ã a b ã a á è 1 Ø í á Û ë a» âyeti nâzil oldu g ça. Gerçi bu âyet bu vak'a üzerine de okunabilir. Lâkin bunun sebebi nüzul olması âyetin altına ve üstüne muvafık dü müyor. Çünkü sıyak-u sibakına nazaran «á ç» zamirleri müslimlere de il «ò í a é î Ü Ç 4 Œ ã a ü ì Û» diyenlere raci'dir. Rivayet olunur ki Abdullah ibni Âmir ibni Rükn Hazreti Ai e radıyallahü anhaya bir hediyye takdim etmi ti.mü arün'ileyha «Abdullah ibni Amr» zannedip reddeyledi ve o, ba ka kitabları tetebbu' ediyor, Allah tealâ ise «6á è î Ü Ç ó Ü n í lb n Ø Ûa Ù î Ü Ç b ä Û Œ ã a ã a b á è 1 Ø í á Û ë a» buyuruyor dedi. Bunun üzerine o Abdullah ibni Âmir dediler, o vakıt kabul etti. Hazreti Hafsa radıyallahü anha da kürek üzerine Yusüf kıssasından bir yazı getirmi. Hazreti Peygambere okumu tu, aleyhisselatü vesselâm vechi renkten renge girerek buyurdu ki: canım yedi kudretinde olan zatı a'lâya kasem ederim ki ben aranızda iken size Yusüf gelse de beni bırakıp ona uyacak olsanız sapmı olursunuz. Ben sizin Peygamberlerden nasîbinizim, siz de benim ümmetlerden nasîbimsiniz. Hazreti Ömer ibnilhattab radıyallahü anh bir gün bir adama u ramı tı, bir kitab okuyordu, bir saat dinledi ho una gitti, o adama: bana bu kitabı yazıver dedi. O

37 Sh:»3787 da peki deyip bir deri aldı, onu hazırlayıp içine dı ına yazıverdi, sonra Ömer onu alıp Hazreti Peygambere getirdi, okuma a ba ladı, Resuli ekrem sallâllahü aleyhi vesellem Hazretlerinin mübarek yüzünde de bir renk peyda olma a ba ladı, derhal Ensardan bir zat o kitaba vurdu da «lb À Ûa å 2a b í Ù ß a Ù n Ü Ø q» anan gayb etsin seni ey Hattab o lu» bu gün sen bu kitabı okuyalı beri Resulullahın yüzüne bakmıyor musun? Dedi, o vakıt Peygamber sallâllahü aleyhi vesellem buyurdu ki «ben hem fâtih ve hem hâtim ba'solundum ve bana hem cevamiul'kelim ve hem havatimi verildi ve bana söz ıhtisar edildi de edildi, sakının sizi mütehevvikler helâke sürüklemesinler g ça. Mütehevvikler, reviyyetsiz her i e dalanlar yâhud mütehayyirler demektir. ó Ïb ß á Ü È í a 7 î è á Ø ä î 2 ë ó ä î 2 é ÜÛb 2 ó 1 3 Ó UR = é ÜÛb 2 aë Š 1 ë 3 Ÿb j Ûb 2 aì ä ß a åí ˆ Ûa ë 6 üa ë pa ì à Ûa ü ì Û ë 6 la ˆ È Ûb 2 Ù ãìü v È n í ë US æë Š b Ûa á ç Ù Û ë a æë Š È í ü á ç ë ò n Ì 2 á è ä î m b î Û ë 6 la ˆ È Ûa á ç õ b v Û ó à ß 3 u a

38 = åí Š Ïb Ø Ûb 2 ò Àî z à Û á ä è u æ a ë 6 la ˆ È Ûb 2 Ù ãìü v È n í UT á è Ü u a o z m å ß ë á è Ó ì Ï å ß la ˆ È Ûa á èî, Ì í â ì í UU æì Ü à È m á n ä b ß aì Óë 4ì Ô í ë Sh:»3788 ôb í b Ï ò È a ë ó a æ a a ì ä ß a åí ˆ Ûa ô b j Ç b í UV æì È u Š m b ä î Û a áq p ì à Ûa ò Ô ö a 1 ã 3 UW æë j Çb Ï ò ä v Ûa å ß á è ä ö ì j ä Û pb z Ûb Ûa aì Ü à Ç ë aì ä ß a åí ˆ Ûa ë UX Š u a áè ã b 6 èî Ï åí Ûb b è ã üa b è n z m å ß ô Š v m b Ï Š Ë VP æì Ü ì n í á è 2 ó Ü Ç ë aë Š j åí ˆ Û a UY > åî Ü ßb È Ûa ì ç ë 9 á b í a ë b è Ó Š í é ÜÛ a b > è Ó 3 à z m ü ò 2 a å ß å í b ë pa ì à Ûa Õ Ü å ß á è n Û b å Û ë VQ áî Ü È Ûa Éî à Ûa æì Ø Ï ªì í ó ã b Ï ÜÛa 7é å Ûì Ô î Û Š à Ô Ûa ë à Ûa Š ë üa ë æ a 6 é Û Ô í ë ê b j Ç å ß õ b í å à Û Ö ŠÛa Á j í ÜÛ a é VR å ß 4 Œ ã å ß á è n Û b å Û ë VS áî Ü Ç õ ó 3 Ø 2 é ÜÛa

39 3 Ó 6 é ÜÛa å Ûì Ô î Û b è m ì ß È 2 å ß üa é 2 b î y b Ï õ b ß õ b à Ûa ; æì Ü Ô È í ü á ç Š r a é Ü Û à z Ûa Meali erifi De ki benimle sizin aranızda âhid, Allah yeter, o Göklerde ve Yerde ne varsa bilir, bâtıla iyman edip de Allaha Sh:»3789 küfredenler, i te onlardır hep husrâna dü enler * Bir de senden acele azâb istiyorlar,e er müsemmâ bir ecel olmasa idi o azab onlara muhakkak gelmi ti ve elbette o kendilerine gelecek, uurları olmıyarak ansızın gelecek * Senden acele azab istiyorlar, halbuki Cehennem kâfirleri ku atıp duruyor * O gün ki azâb onları hem üstlerinden hem ayakları altından saracak da tadın bakalım neler yapıyordunuz buyuracak * Ey benim iyman eden kullarım! Haberiniz olsun benim Arzım geni tir, o halde bana ıbadet edin o halde bana * Her nefis, ölümü tadacak, sonra döndürülüp bize getirileceksiniz * Ve iyman edip salih salih ameller

40 yapmı olanlar, elbette onları Cennetin altlarından ırmaklar akan ehni înlerine yerle tirece iz, o halde ki orada ebedî kalacaklar, ne güzeldir ecri o i görenlerin * Ki sabretmi lerdir ve yalnız rablarına dayanırlar * Öyleya nice hayvanlar var rızkını ta ıyamaz, Allah onlara da rızk veriyor size de, o öyle semi' öyle alîm * Celâlim hakkı için sorsan onlara: kim o Gökleri ve Yeri yaratıb ems-ükameriteshir etmi? Elbette übhesiz Allah derler, o halde nasıl çevriliyorlar? * Allah, kullarından diledi ine rızkı sererde kısar da ona übhesiz Allah her ey'e alîm * Celâlim hakkı için yine sorsan onlara: kim o Semâdan peyderpey bir su indirip de Arza ölümünden sonra onunla hayat vermekte? Elbette übhesiz Allah diyecekler, «é Ü 6 Û à z Û a» de, fakat onların ekserisi aklı ermezlerdir * 56. a ì ä ß a åí ˆ Ûa ô b j Ç b í Eyiyman eden kullarım! - «Ibadî» hıtabı hıtabı te riftir. Mükellefin en erefli payesidir «b äû a bjç» gibi mutlak ıbad ta'birinde kâfir dahi dahıl olabilirse de (ıbadî) izafetinde kâfir dahıl olmaz. Zira kâfir eytanın sultası altındadır.halbuki «æb À Ü á è î Ü Ç Ù Û î Û ô b j Ç æ a» buyurulmu tur. ayanı dikkattir ki cenabı Allah Âdemi yarattı ında anlı bir ism olan hılâfet unvanıyle yad buyurdu, öyle iken blîs bu isimdenyılmadı, bil'akis o

41 Sh:»3790 sebeble ıkdamını artırdı adavet etti ve nihayet galebe edip «b è ä Ç æb À î, Ûa b à è Û b Ï» buyuruldu u üzere ikisini de Cennetten kaydırdı. Sonra onun evlâdından «ô b j Ç» te rifine mazher olan muhlisûna gelince eytan onlardan kaçında «æb À Ü á è î Ü Ç Ù Û î Û ô b j Ç æ a» buyuruldu u gibi eytan kendisi de «Ú b j Ç ü a = åî È à u a ä í ì Ë áè ü» dedi. Demek ki Allahın ıbadı olmak payesini ihraz eden mükellef derece ı'tibariyle Yer yüzünde halîfe olandan daha yüksektir. u halde «a ì ä ß a åí ˆ Ûa» vasfı ıhtırazîde il, erefin vechini beyan için sıfatı kâ ifedir. Bu suretle bu hıtab kâfirlerin mumaneatinden dolayı dinini gere î gibi icra edemiyen ba'zı mü'minlere selâmet yolunu göstermek içinbirhıtabı te riftir. Ya'ni ey benim iyman erefiyle mü erref olan kullarım ò È a ë ó a æ a haberiniz olsun benim Arzım geni tir. - Bulundu unuz yerden ıbaret de il vası'dır. æë j Çb Ï ôb í b Ï O halde bana ıbadet ve ubudiyyet edin o halde sâde bana - ya'ni bulundu unuz memlekette sâde bana ıbadet etmek kolay olmaz dininizi ızharda tazyika ma'ruz olur daralırsanız orada ba lanıp kalmayın Onu serbes yapabilece iniz bir yere gidin, firar edin, hicret edin, o darlıktan geni li e çıkmak içinneyapmakiycab ediyorsa yapın bana kulluk edin. Aleyhıssalâtü

42 vesselâmdan bir hadîsi erifte öyle varid olmu tur: her kim dini sebebine bir yerden bir yere firar ederse bir karı da olsa Cenneti hakk eder. Ve brahim ile Muhammed aleyhimesselâma refîk olur g ça. Ya ölüm tehlükesi, tehdid olursa ne yapmalı? Her nefis - her nasıl olsa ve her nerede bulunsa 1 ã p ì à Ûa ò Ô ö a ölümü tadacak æì È u Š m b ä î Û a á q sonra da hep bize irca' olunacaksınız - ba'solunup huzurı hakka dikilerek ecrinizi veya cezanızı alacaksınız. Binaenaleyh ondan kaçmakla kurtulamazsınız bil'âkis Allahdan ba kasına Sh:»3791 kulluk etmemek içinikrah kar ısında bile her fedakârlı ı göze alarak huzurı kemali ıhlâs ve hurriyyet ile gitme e çalı malı. 60. å ß å - Hicret emrolununca ba'zıları geçimli imiz olmıyan memlekette ò 2 a í b ë nasıl gideriz demi lerdi bu nâzil oldu. 61. á è n Û b å Û ë - mes'uller Mekke mü rikleri æì Ø Ï ªì í ó ã b Ï o halde nasıl çevriliyorlar? - Halikı küll oldu unu nâçâr ıkrar ederlerken

43 ülûhiyyete gelince nasıl ondan dönüp irke gidiyorlar? Bu hususta en çok ileri sürülen rızık mes'elesi oldu u için buyuruluyor ki 62. PPPƒÛa Ö ŠÛa Á j í é ÜÛ a a Ûa æ a ë 6 k È Û ë ì è Û ü a b î ã Ûa ñì î z Ûa ê ˆ ç b ß ë VT ó Ï a ìj a b Ï VU æì à Ü È í aì ãb ì Û < æa ì î z Ûa ó è Û ñ Š üa Š j Ûa ó Û a á èî v ã b à Ü Ï 7 åí Ûa é Û åî Ü ß é ÜÛa a ì Ç Ù Ü 1 Ûa aì È n à n î Û ë = á çb ä î m a b à 2 aë Š 1 Ø î Û VV = æì Š í á ç a a bä ß a b ß Š y b ä Ü È u b ã a a ë Š í á Û ë a VW æì à Ü È í Ò ì Ï é ÜÛa ò à È ä 2 ë æ ìä ß ªìí 3 Ÿb j Ûb j Ï a 6á è Û ì y å ß b äûa Ñ À n í ë ë a b 2 ˆ é ÜÛa ó Ü Ç ô Š n Ïa å à ß á Ü Ã a å ß ë VX æë Š 1 Ø í åí Š Ïb ØÜ Û ô ì r ß á ä è uó Ï î Û a 6 ê õ b u b à Û Õ z Ûb 2 l ˆ Sh:»3792 É à Û é ÜÛa æ a ë b 6 ä Ü j á è ä í è ä Û b äî Ï aë çb u åí ˆ Ûa ë VY åî ä z à Ûa

44 Meali erifi Bu Dünya hayat bir e lence ve oyundan ıbaret ve hakıkaten son yurd (dârı Âhıret)i te halîs hayat o amma bilselerdi * Baksan a gemiye bindiklerinde dini Allaha halîs kılarak ona muhlisâne duâ ederler de derken kendilerini karaya çıkardı mı derhal irke koyulurlar * Ki kendilerine verdi imiz ni'mete nankörlük etsinler ve hayattan zevk alsınlar diye, fakat ileride bilirler * Ya görmedilerde mi biz bir Harem yapmı ız, emniyyet içinde, halbuki etraflarında nas çarpılıp kapılıyor,artık bâtıla inanıyorlar da Allahın nı'metine küfran mı ediyorlar? * Allaha kar ı bir yalanı iftira eden yâhud hak kendine gelince yalan diyen kimseden daha zalim kim olabilir? Cehennemde de il midir ancak kâfirlerin yeri? * Bizim u urumuzda mücahede edenlere gelince elbette biz onlara yollarımızı gösteririz ve übhesiz ki Allah her halde muhsinlerle beraberdir *