Bizim Dergi Ocak 2007 Sayı 5

Transkript

1 Bizim Dergi 3 ayda bir yayınlanır Ocak 2007 Sayı 5 Bizim Dergi yaşında

2 2 İsviçre Türk Kadınları Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği Adına Başkanı Fatma JÄGGLI Genel Yayın Yönetmeni ve Yazı İşleri Sorumlusu Gülter LOCHER Yazı ve Yayın Kurulu Esin KESKİN Fatma JÄGGLI Füsun EGLI Gülter LOCHER Meltem DİRİK NAUER Sevim KARADENİZ Zuhal TETİKAŞAR Dernek Haberleri Meltem DİRİK NAUER İsviçre de Sigortalar Adnan MİRZA Çocuk Eğitim ve Eğlence Sayfaları Tuba GÖNÇ Kadın ve Sağlık Meltem DİRİK NAUER Yazarlar Gülter LOCHER Didem REİSOĞLU Semra FİZ ARIKÇI Teknik Yayın Sorumlusu Cemil KARADENIZ Jakob JÄGGLI İletişim: Yazışma Adresi: Türkischer Frauenhilfsverein Schweiz Postfach Winterthur Postcheck: Bu Sayımıza Katkıda Bulunanlar Kahraman TUNABOYLU Evet değerli okuyucularımız üyelerimiz İsviçre Türkçe Basılı Yayın da birinci yılımızı doldurduk. Nasıl başladık, nereye geldik Hiçbir maddi destek ve beklentimiz yoktu iddiamiz da... Aşağı yukarı bir buçuk yıl önce TFS e üyelik başvurumda bana gönderilen giriş formlarını, üzerinde boş yer kalmamacasına doldurdum. Biz yazan insanlar için kağıt kutsaldır, elimize boş bir kağıt geçmesin, hakkını vermeden elimizden bırakmayız. Eh ben de öyle yaptım. Bu formları dolduran üyelerimiz bilirler, kimliğimiz dışında bir de derneğe önerebileceğimiz yenilikler sorulur. İşte özellikle o bölümde beyaz bir köşe Gulter.locher@ turk-frauenverein.ch bırakmadım, hatta yer kalmadı, bir de ayrı bir kağıda devam etmek zorunda kaldım. Önce Dernek Başkanı Fatma Jäggli ile bir ön görüşme yaptık. Dergi fikri Fatma Hanım ı çok heyecanlandırmıştı. Ama dernek çalışanları içerisinde bu işlerden anlayan kimse olmaması O nu endişelendiriyordu. Öyle ya, bir dergi çıkarmak kolay mıydı? Hayır, değildi çok emek, özveri gerekiyordu, paylaşımı, yazmayı sevmek ve biraz da olsa deneyim ya da deneyimli birisinin yönlendirmeleri Tıpkı bir çocuğun emin adımlar atmaya başlayana kadar elinden annesi tarafindan tutulmasi gibi, birinin elinden tutması gerekiyordu Tüm bu endişelerinde haklıydı Fatma Hanım O na emekleme devresinde elimi severek dergiye vereceğimi söyleyince, düşünceyi Yönetim Kurulu Toplantı sında açmıştı Kuruldaki tüm hanımlar heyecanımızı paylaşınca, Fatma Hanım a kolları sıvamak, işin teknik ve maddi olanaklarını temin etmek düştü. Geçtiğimiz yıl bu ay ilk sayımızı verdik sevgili okurlar. Ne çabuk geçti zaman, dolu dolu geçen tüm zamanlar gibi İşte tam bir yıl sonra yine dopdolu bir sayımızı ellerinize ulaştırdık. Bir yıl önceki ilk sayımızda Başkonsolosumuz Mehmet Emre nın eşi Sema Hanım ı konuk etmiştik sayfalarımızda. Bu yılın ilk sayısında yine konsolosluktan bir misafirimiz var: Konsolos Belgin Koldaş ile yaptığımız adeta belge niteliğindeki kapsamlı söyleşi ile sizlere hoş bir sürpriz gerçekleştirdik, zevkle ilgiyle okuyacağınızı umuyoruz. Dergimiz, bir çocuğun doğduktan sonra ayağa kalkıp yürümeye başladığı zamana kadar geçirdiği süreçlerin hepsini geçirdi. Ama bu çocuğun annesi bir tane değildi... Birbirini hiç tanımayan bir grup hanım aynı amaç çevresinde tanıştık, aynı sevgi etrafında gönüllerimiz birleşti. Dergimiz eğer bir çocuk olsaydı da şimdi ayağa kalkmış, adım atmaya başlamıştı. Başlangıçta sizlere ulaşmaktan, dernekte yapılan ve yaşanan güzellikleri paylaşmaktan başka bir amacımız yoktu. Ama dergimiz adeta yaşayan, kişiliği olan bir organizma gibi kendisini yaratanları aştı Hem de bir yıl gibi çok kısa bir süre içinde. O bizim yörüngemizde değil de biz O nun yörüngesindeydik artık. Yazıları kendimiz derleyip, yazdığımız için biliyorduk elbette içinde neler olacağını ama yine de dergiyi elimize alacağımız günü biz de sizler gibi, sanki içinden neler çıkacak bilmiyormuşuz gibi bekliyorduk artık. Sürekli bir yenilik yaparak bizi bile şaşırtıyordu sanki. Dergimiz bu sayıda da yeniliklerle karşınızda değerli okurlarımız; sizlere bir forum sayfası açtık. Bu sayfa tamamen sizlere ait, her türlü paylaşımlarınızı burada yayınlayacağız. Paylaşmak istediğiniz güzellikleri, acıları, düşüncelerinizi yazabilir, yazılanlara eleştiri, yanıt, düşüncelere katılım ya da genişlik getirebilirsiniz. Denemelerinizi, öykülerinizi, Bizim Dergi kısa adı TFS olan İsviçre Türk Kadınları Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği nin Resmi Yayın Organıdır

3 3 şiirlerinizi gönderebilirsiniz. Varsa uzmanlık alanlarınızdaki yazılarınızla ve bilgilerinizle bizleri de zenginleştirebilirsiniz. Bir ikinci yeni sayfamızda arkadaşımız Meltem D.Nauer in söyleşileri yer alacak. Bu söyleşilerle öncelikli olarak sizlere Bizim Dergi yi gerçekleştiren ekibi tanıtmayı amaçladık. Değerli Okurlarımız, dergimizin doğum yılında tüm ekip olarak Winterthur da bir Fondue Restaurant ında buluştuk. Hoş vakitler geçirirken daha neler yapılabileceğini tartıştık. Ekibimizdeki iki erkekten birisi olan Jakob Jäggli iş seyahatinde olması nedeniyle geç vakit aramıza katılabildi, diğer erkek arkadaşımız Adnan Mirza ise hanımların arasında tek erkek olmanın keyfini çıkardı. Türkiye den yazan çok sevdiğimiz arkadaşlarımızdan Didem Reisoğlu doğal olarak aramızda olamadı, ama kendisinin kulaklarını bol bol çınlattık. O nu da aramızda görmeyi ne kadar arzu ettiğimizi hissettik. Meltem Nauer arkadaşımız ise ailevi bir nedenle Türkiye ye gitmek zorundaydı Aramızda olamayan arkadaşlarımızın verdiği hüzne rağmen, dergimizin daha nice doğum yıllarında da bir araya gelmek dileğiyle birbirimizden ayrılıp evlerimize giderken, hepimizin yüzü mutluluk, dostluk ve umutla pırıl pırıldı. Sevgili dostlarımız hepinizin geçmiş Kurban Bayramı nı kutlar, yeni senenin hepimizin olan dünyamıza barış, huzur ve mutluluklar getirmesini dileriz G. Locher DERNEK DUYURULARI Derneklerden ve Konsolosluktan Haberler... 4 Bayram çocukları Sevim Karadeniz... 5 İÇİMİZDEN BİRİ TFS Bşk. Fatma Jäggli ile Söyleşi Meltem D. Nauer... 6 SOSYAL SİGORTALAR Pansiyon Kasalar, PK dan Toplu Para Çekimi Adnan Mirza SAĞLIKLI YAŞAM Her Derdin İlaci Havada, En Önemli Ihtiyacimiz Nefes Meltem D. Nauer SOSYAL YAŞAM, AİLE Yaşam boyu sürüklediğimiz çocukluğumuz / Kaygı (Gülter Locher) Engin Geçtan Toplumsal Yaşamda Kurallar / Yemekte Görgü Kuralları Sevim Karadeniz Yararlı Adresler / Jump ve Jumpina KÜLTÜR, SANAT VE DÜŞÜNCE YAZILARI İnsan Yüzlü Hayalet Kuklalar Hannah Arendt OSCE (AGİT) 2-13 Ekim Varşova toplantısı Kahraman Tunaboylu Konsolos Belgin Koldaş İle Söyleşi Gülter Locher Kitapların Dünyasından Seçkiler / Gabriel Marquez Gülter Locher Aforizmalar, Güzel Sözler, Atasözleri Ustalardan Öyküler / Leylekler Geçerken Sunay Akın Şiirler Cemal Süreya KÖŞE YAZILARI Kına Gecesi Semra Fiz Arıkçı Dünyayı Değerlerin Yok Oluşu Mahvedecek Didem Reisoğlu ÇOCUK DÜNYASI Tuba Gönç FORUM Sizden Gelenler GÜLERKEN DE DÜŞÜNELİM Fıkralar... 48

4 4 DERNEK DUYURULARI SARMALAR, BÖREKLER KAPIŞ KAPIŞ Winterthur Alte Kaserne'de 30 Ekim-5 Kasım 2006 tarihleri arasında düzenlenen *Interkulturelles Fest e dernek olarak 4 Kasım akşamı katıldık. Amaç farklı kültürlerin, kısıtlı bir menü ile de olsa mutfaklarıyla kendilerini tanıtması ve daha da önemlisi birbirlerini tanımasıydı. Biz de söylemesi ayıp derler ama yaprak sarması, mercimekli köfte, sigara böreği, açma, şekerpare ve yoğurt tatlısı olarak belirlediğimiz menüyü katılımcılara büyük bir heyecanla sunduk. Hem masamızın yerinin satış yapmaya çok müsait oluşu, hem de yemeklerimizi evlerinde büyük bir özveri ve özen ile pişiren arkadaşların herşeyi çok lezzetli hazırlamış olması, hemen herşeyi hem de büyük bir hızla satmamıza yardım etti. Birlikten kuvvet doğar dedikleri gibi, sadece derneğimiz için güzel bir gelir elde etmekle kalmadık, ayrıca Türkiye mizi mümkün olan en iyi şekilde temsil etmiş olduk. Tüm emeği geçen arkadaşlarımıza buradan tekrar teşekkür ediyoruz. Hiç eksik olmasınlar başımızdan... *Farklı Kültürler Bayramı Sokaklardaki İnsanlar İçin 1000 Mum Sevgili okurlarımız, 21 Aralık 2006 tarihinde, yani yılın en uzun gecesinde SUBITA Winterthur'da 1000 MUM YAKMA etkinliği düzenledi. Sosyal dayanışma ve yardımlaşma derneklerinden biri olan Subita nın faaliyet alanı, sokaklara düşmüş kişilere ve onların sorunlarına yardım etmek. Dernek olarak bizler de bir pasta ve kek standı ile bu gecede hazır bulunduk ve hem gecelerine destek olduk, hem kardeşlik mesajı verdik. Tüm Subita çalışanları ve katılımcılar desteğimizden çok memnun kalmış görünüyorlardı. Subita hakkında daha çok bilgi edinmek isteyenler için web sitesi adresi şöyle; Kahraman Tunaboylu yeniden İTT'nin Başkanı İsviçre Türk Toplumu'nun Olağan Genel Kurulu 7 Ocak 2007 tarihinde T.C. Zürih Başkonsolosluğu binasında yapıldı. Derneğimizin de bir oy hakkınının bulunduğu Genel Kurul'da dernek temsilcilerimiz Fatma Jäggli, Esin Keskin ve Meltem Nauer idi. Genel Kurul'da Kahraman Tunaboylu yeniden İTT Yönetim Kurulu Başkanlığına seçildi. Kendisine ve yönetim kurullarına seçilen tüm arkadaşlara çok başarılı bir çalışma dönemi diliyoruz. T.C. ZÜRİH BAŞKONSOLOSLUĞU'NDAN ÇOCUKLARIMIZA ÇOK ÖNEMLİ BİR DESTEK T.C. Zürih Başkonsolosluğu'nda Zürih ve çevresinde yaşayan Türk çocuklarının okulda ve daha sonraki meslek seçimlerinde karşılaştıkları sorunların çözülmesine yönelik olarak, yol gösterici nitelikte danışmanlık hizmeti verilmektedir. Söz konusu hizmet programı, 24 Kasım 2006 tarihinde başlatılmış olup, cuma günleri saatleri arasında isteyen tüm vatandaşlarımıza ücretsiz olarak sunulmaktadır. Başkonsolosluk binasında düzenlenen bu hizmet, Zürih Kantonu Entegrasyon ve Eğitim Projeleri nde tecrübeli Eğitim Uzmanı Yvonne Ehrbar ve aynı zamanda kendisi yeminli tercüman olan Eğitim Uzmanı Hülya Lükel tarafından yürütülmektedir.

5 5 19 MAYIS 2007 ZÜRİH'TE TÜRK GÜNÜ İsviçre'de Bir İlke İmza Atılıyor T.C. Zürih Başkonsolosluğu nun büyük bir özen ve özveri ile organizasyon ve koordinasyonunu sağladığı, İsviçre'de bulunan tüm Türk Toplumu Örgütleri nin de kendi güçleri doğrultusunda katkıda bulunduğu TÜRK GÜNÜ PROJESİ ni okuyucularımıza tekrar duyurmakta yarar görüyoruz; tekrar diyoruz, çünkü Aralık 2006 tarihli Post gazetesi bu haberi detaylı şekilde duyurmuştu. Bizim amacımız sizlere bir kez daha hatırlatmak, duymayanlar varsa onlara da duyurmak. Zürih Konsolosu muz Belgin Koldaş'tan aldığımız bilgiye göre; İsviçre'de ilk kez Türk Kültürü adına bu ciddiyette ve büyüklükte bir tanıtım organizasyonu gerçekleştirilecek. Bu günde Türkiye ve Türk ler, müzik ve dansta seçkin sanatçılarıyla, yemeklerde seçme aşçıların hazırladığı geleneksel Türk yemekleriyle, sergide değerli elişi, sanat ve tarihi eserlerle temsil edilecek. Post gazetesinin haberinde yazıldığı gibi, Mayıs 2007'de düzenlenecek Türk Günü için herkesin ortak beklentisi, şenliğin İsviçre'deki tüm Türk leri dini ve siyasi ayrım olmaksızın kucaklaması. Bu sebeple katılımın büyük olması çok önemli. 19 Mayıs 2007 hepimizin en büyük bayramlarından biri ve bu yıl cumartesi gününe denk geliyor, bunun katılımı bir şekilde kolaylaştıracağına inanıyoruz. Dernek olarak biz de şenliğin bütçesine1000 Franklık bağışta bulunduk. Boşa gitmeyeceğini biliyoruz. En büyük dileğimiz bu büyük şenliğin başarılı olması, burada yaşayan tüm Türkler arasına daha çok huzur, barış ve kardeşlik duygularını getirmesi ve ayrıca İsviçreli lerin bilinçaltına Türk ler ve Türkiye hakkında yerleşmiş bulunan olumsuz önyargıların yıkılmasına yardım etmesi. BAYRAM ÇOCUKLARI Dernek adına on beş çocuk giydirilecekti. Bursa da bulunduğum için bu görev bana verildi. Kardeşimle onbeş muhtaç çocuğu nasıl bulacağımızı düşündük ve ertesi gün Ahmet Paşa Mezarlığı nın yakınındaki, Sokak Çocuklarını Barındırma Ev ine gittik. Yetkili bayandan, derneğimiz adına on beş çocuk giydirmek istediğimizi belirterek, bize yardımcı olmasını istedik. Kendisi de bize iki gün içinde çocukları hazırladı ve çarşıda buluştuk. Beş ve on beş yaş arası çocukları görünce çok duygulandım Aynı zamanda da bu çocukların duygularını incitmeden, onları üzmeden en ucuza nasıl giydirebileceğimizi düşünmeye başladım O an, ne büyük bir bir sorumluluk altında olduğumu hissettiğim andı Hemen kardeşimi ve diğer dernekteki bayanı devreye soktum, pazarlık işiyle sizlerin ilgilenmenizi istiyorum dedim. Pantolon ve kazaktan başladık O an çocuklar için kıyafetler büyük-küçük, üstlerine olmuş-olmamış hiç farketmiyordu. Nasıl da büyük bir sevinçle kıyafetleri alıyorlardı Sonra baktık ki böyle olmuyor, hepsini sıraya soktuk. Tezgahtar genç sırayla giydirdiği çocukları oturtuyordu, ama bu arada gözyaşları hiç dinmeyenler de vardı; ağlayan çocuklardan bir tanesinin annesine çocuğun ağlama nedenini sorduk Karnı açmış, erkenden yollara çıkmışlar, beni ve diğer bayanı bekletmek istememişler. Saat on olmuştu biz hala ilk satış tezgahındaydık İşimiz uzundu. Çocuklardan en büyük olanını yollayıp, hepsine simit aldırdık. Simitleri çok büyük bir iştahla yediler (simitler de mis gibi kokuyorlardı). Ama yine bir ağlayan! Sorduk: Sen niye ağlıyorsun? Meğer yedi yaşlarındaki bu kız çocuğu bir kot etek-ceket takım beğenmiş ama tezgahtar, sana göresi yok demiş. İşin aslı farklıydı: Bizimkiler, tezgahtarla pazarlık yaparken bize çok hesap çıkartırsan almadan bırakırız demişlerdi. O da pahalı olanlar için sana olmaz diyerek çocukları atlatıyordu Ama, çocuk işte gel de anlat kolaysa Şimdi sırada montlar, botlar, çizmeler vardı Tezgahtar hemen hemen üç saat gibi bir zamandır uğraşıyordu Bizim işimiz bittiğinde

6 6 tezgah öyle bir karışmıştı ki, toparlanması için de en az bir üç saat daha uğraşılması gerekiyordu. Şimdi sırada montlar vardı Uygun fiyatlarla satın alabileceğimiz dükkan aramaya koyulduk. Girdiğimiz dükkanlarda, pazarlık yaparken dükkan sahibine çocukları dernek adına giydirdiğimizi belirtiyorduk; Mübarek Ramazan Ayı nda herkes gibi dükkan sahipleri de duyarlıydılar, bize çok yardımcı oluyorlardı. O gün de gerçekten hava soğuktu, çocukların bazıları montlarını giydiler; bir baktım birinin üzerinde etiket sallanıyor, gel bunu koparalım dedim, ama koparttırmadı; kullanılmamış belki de ilk defa yeni ve etiketli ve de severek aldığı bir montu vardı; etiketini koparttırırsa kim anlayacaktı onun yeni montu olduğunu? Evet sıra geldi sıcak tutan kışlık bot veya çizmelere Hadi bakalım! Yalnız kaç kişi olduğumuzu söylemedim; onbeş çocuk üç anne, üç biz, toplam yirmi bir kişilik bir grup olarak geziyoruz ve her girdiğimiz dükkanı dolduruyoruz. Bizi görünce esnaflar da seviniyorlar, bayram üstü bir sürü müşteri geldi diye. ALLAH ALLAH!! diyorlar, ben biraz da esprili yazıyorum, çünkü çok yoğun duygular yaşadım. Neyse bot ve çizmeler de alındı. Ammaaaa Yine ağlayan bir çocuk!!! Spor ayakkabı istiyormuş, Biz birsürü dil döktükten sonra ikna ettik Kışın kar ve yağmurda bunu okula giderken giyemezsin, bot alırsan ayakların ıslanmaz, hasta olmazsın, biz sana baharda yine gelip bu spor ayakkabıdan alırız dedik. Evet alışveriş bitti, beş saat sürmüş. Sonra hepsi boynumuza sarılıp öptüler ve gerçekten kimileri İsviçre ye selam söyle dediler ve hepimiz güzel ve mutlu bir şekilde yeniden görüşmek üzere ayrıldık. Saygılarımla S. Karadeniz İÇİMİZDEN BİRİ Meltem D. Nauer Her yaşam, başka bir gezegen Sevgili okurlarımız, bundan böyle bu köşede, her sayıda İçimizden Biri konuk olacak! Onunla yaşamı hakkında, yaşama dair görüşleri, beklentileri hakkında söyleşeceğiz. İçimizden Biri kim mi olacak? Aradığımız tek özellik tam ya da yarım olsun, geç ya da erken yaşta buraya gelip yerleşmiş olsun, birinci, ikinci ya da üçüncü nesilden olsun, yani bir şekilde Türk olması, Türkiye ile Türk kültürü ile bağlantısı olması. Yani yaş, cinsiyet, din, dil, köken, görüş vb. ayrımı yok! Mutlaka yaşam hikayelerimizde birbirine benzer unsurlar çoktur. Böyle de olsa, her birimizin hikayesinin kendine has, çok özel yanları vardır. Amacımız yaşam hikayelerini bu yanlarıyla sunmak, okuyucuyu bir başkasının gerçeklerine götürmek, böylece belki de bir başkasının tecrübelerinden feyz almasını sağlamak... Ama en çok da, bizi birbirimize daha iyi tanıtmak ve sevgi bağını güçlendirmek. Tabii bu arada konuğumuzun payına da ister istemez içten ve dürüst bir yaşam muhasebesi yapmak düşüyor... İlk kimi mi konuk ediyoruz?! Biz çok sevgili dernek başkan ımızın olmasını istedik. Bizi kırmadı. Evet, Fatma Jäggli çalışkanlığı, titizliği ve daha pek çok meziyetiyle övgüye fazlasıyla layık bir insan. Yakından tanıdıkça da daha çok takdir ediyoruz onu. Ne var ki uluorta övgüden hiç hoşlanmıyor. Onu kızdırmamak

7 7 adına sözü çok da uzatmadan söyleşiye geçiyoruz. Meltem Nauer: Sevgili Fatma, İsviçre'ye gelişin nasıl oldu? Nerelisiniz aslen? Aileni anlatır mısın bize biraz? Anne, baba, kardeşler? Fatma Jäggli: Ben sekiz yaşındayken babam, İş ve İşçi Bulma Kurumu yoluyla iki seneliğine İsviçre ye gelmiş. Gelmiş diyorum, çünkü gittiğini hatırlamıyorum. O iki sene, bir türlü bitmeyip altı sene olduktan sonra, annem artık ya sen gelirsin ya da bizi oraya alırsın! diye diretmiş ve babam bütün aileyi İsviçre ye getirtmek zorunda kalmış. Babam buraya geldiğinde biz dört kardeştik. O altı yıllık gurbetlik sırasında kız kardeşim dünyaya gelmişti. Ben o doğduğunda on bir yaşındaydım. O benim oyuncak bebeğim, canımdı. Günde üç defa kıyafetini değiştirirdim, uyuması için ayaklarımda sallarken ben uyuya kalırdım. İsviçre ye geldikten sonra en küçüğümüz Murat doğdu. Böylece altı kardeş olduk. Altı değişik karakter. Ben İstanbul un Eyüp semtinde doğup büyüdüm. Eyüp çok muhafazakar bir semtti o zamanlar. Ailem de muhafazakardı. Hele babamın başımızda olmayışı, annemi aşırı titiz, temkinli ve ona göre de disiplinli hareket etmeye zorlamıştı. Bizlerin başına bir şey gelecek diye ödü kopardı. Şimdi düşününce ona hak veriyorum, ne kadar büyük bir yük taşımış olduğunu görüyorum, fakat o zamanlar, anneme çok kızardım. Hiç bir yere gitmeme izin vermezdi. Anne ve baba tarafından Arnavut kökenliyiz. Annem Elazığ da doğmuş, babam dokuz yaşındayken dedemler Yugoslavya dan Türkiye ye göç etmişler. Onlar da önce Elazığ a yerleştirilmişler, daha sonra İstanbul a taşınmışlar. MN: Buraya geldiğin ilk zamanlardaki duygularını hatırlıyor musun? O zamanın Türkiye'si ile burası arasında seni en çok etkileyen farklılıklar nelerdi? FJ: Çok iyi hatırlıyorum... Babamla birlikte olduğum için çok mutluydum. Ben babama çok düşkündüm. Hem çok çekinirdim ondan, hem de çok severdim. Onun için Türkiye den ayrıldığıma üzgün değildim. Biz ilk geldiğimizde Walensee kenarında, adı Murg olan bir köyde oturuyorduk. Gölün etrafında geziyorduk, bu çok hoşuma gidiyordu. Annem, artık babamın yanında olduğumuz için, o kadar sıkmıyordu bizi. Yani çok huzurlu ve güven içinde hissediyordum kendimi. Bir tek gölün öbür tarafında, gölün hemen kıyısından dimdik yükselen dağlar, ürkütücü geliyordu bana. MN: Bu ani değişim günlük yaşantını, psikolojini nasıl etkiledi? FJ: Okul hayatım çok değişmişti. Türkiye den, lise birinci sınıftan ayrılıp gelmiştim. Burada köydeki Oberschule ye gitmeye başlamıştım. Galiba ortaokul 2. ve 3. sınıflarının ikisi birden okutuluyordu. Almanca bilmiyordum. Matematik derslerinde, sınıf arkadaşlarımdan çok daha ilerideydim, ama diğer dersleri anlamıyordum. Fakat babam, evde Almanca öğrenmemiz için, elinden geleni yapmıştı. Yani bu durum beni hiç olumsuz etkilememişti. Galiba anne, baba, kardeşler yanında olunca, insan bir çok şeyin yükünü hissetmiyor. Babam ın ilk izine geldiği sene çekilmiş bir fotoğraf MN: Bize birazcık da özel hikayeni anlatır mısın? Evlilik, kızının doğumu, eğitim ve iş yaşamın? FJ: Babam, bilhassa kızlarının iyi bir tahsil yapmalarını istemişti. Bu yüzden yukarıda bahsettiğim köyden taşınıp Buchs a, oradan da Winterthur a getirdi bizi. Çünkü oralarda bana uygun bir okul yoktu. Winterthur da Sulzer firmasının sanat okulunda teknik resim üzerine meslek eğitimi yaptım. Ne yazik ki babam, mezuniyet imtihanlarımdan bir gün önce vefat etti. Diploma aldığımı göremedi. Eğitimim bitmiş, benim evlilik zamanım gelmişti. O yaz, kızım Aysun un babası ile tanışıp evlendim. Bir sene sonra da 20 yaşındayken Aysun cuğum

8 8 doğdu. Ben bebek olunca çalışma hayatıma hiç ara vermedim. Zaten çalışmam da gerekiyordu. Büroya giderken Aysun u kreşe bırakıyordum. O yüzden, bugün hala kızıma doyamadığımı hissediyorum. Ama Aysun, kreş hayatını güzel bir anı olarak hatırlıyor. Yani pek yanlış da olmadı. Evliliğim pek iyi gitmiyordu. Ayrılmalar, aileler tarafından barıştırılmalar O zamanlar bizim koca sülalede boşanmış kimse yoktu. Çok ayıptı. Sonra şimdiki eşim Jakob a önce hayran, sonra da aşık oldum ve boşanmayı gerçekleştirebildim. Bu arada okul bitmişti, ama asıl öğrenme dolu süreç devam ediyordu li yıllar bilgisayarın, büro hayatının her alanına yavaş yavaş girme yıllarıydı. Ben Computer Aided Design kısmında bilgisayarı ilk kullananlar arasında çok başarılıydım. Çok geçmeden kullanımın ötesinde, diğer kullanıcıların işini kolaylaştıracak programlar geliştirmeye başladım. Bunu da eşim Jakob a boçluyum. O program yapmasını biliyor, ama klavyede çok yavaş yazıyordu. Ben çok daha hızlı olduğum ve işlerimi de hep zamanından önce bitirdiğim için, programları bilgisayara geçiriyordum. Yanlışlık yapmamak için ona sorduğum sorular sonucu, program yapmasını öğrenmiştim. Sonra kurslar, başka dilde programlar, geniş organizasyonlar vs. Yani, işimin hayatımdaki yeri çok büyük ve önemli. Allah beni çok şanslı biri olarak yaratmış ki, hem Jakob la karşılaştım, hem de tesadüfen çok sevdiğim bir meslek edindim. Şimdi çok tatlı ve akıllı bir torunum da var. (Bütün anneannelere torunları akıllı geliyordur herhalde.) Bu da ayrı bir tecrübe. Ben biraz önce Aysun a hala doymadığımı düşündüğümü söylemiştim. Şimdi onun kızıyla mümkün olduğunca beraber olmak istiyorum. Belki ona olan hasretimi gidereceğini umduğumdan olsa gerek. Ama cadı kız altı buçuk yaşında oldu, pek yüzüme bakmıyor artık! Torunum Desideria yla MN: Bambaşka bir kültürde doğup, bir başkasında hayat kurmak şimdiki kafa yapını, dünya görüşünü nasıl etkilemiş olabilir sence? FJ: Bence çok olumlu etkilemiştir. Önceden dediğim gibi, muhafazakar bir ortamda büyüdüm. O zamanlar Müslüman olmayan biriyle evleneceğim bile hiç düşünülemezdi. Sonra göçmen bir ailenin çocuğuydum. Yani Sırp zulmünden kaçmış bir ailenin. Bize Müslüman olmayanlar kötü olarak tanıtılmıştı. Tabi o zamanın Türkiye si ile günümüzün Türkiye si de farklı. Yaşamım Türkiye de de devam etseydi, bu gibi düşünceler yer almayacaktı kafamda. Zaten yaşlarımda da bu konular konuşulduğunda isyan ederdim. Ama yine de burada yaşamam, insanlar arasında hiç bir fark görmememde büyük rol oynamıştır. Şimdi insanların davranışlarını yaşadığı ülkeden çok, yaşadığı coğrafi ve sosyal şartların belirlediğini düşünüyorum. Şehirli, köylü, dağlık kesimler gibi. Herkesin yaşamını olabildiğince düzene sokup bir şekilde geçinmeye çalıştığını düşünüyorum. Bu dünyanın her yerinde aynı. MN: Senin buraya ilk geldiğin yıllarındaki İsviçre ve şimdiki arasında kendi bakış açına göre ne gibi önemli farklılıklar görüyorsun? FJ: Büyük farklar görüyorum. O zamanlar bizler Gelmesi İstenilenler dik. Demin bahsetmiştim, bana uygun okul olmadığı için, Murg dan, Buchs a taşınmıştık. Taşınmadan önce, evimizin eşyalarını almamıza, babamın çalışacağı fabrikanın sekreteri yardım etmişti. Biz, bütün aile trenle Buchs a gittiğimizde, sekreter tren istasyonunda karşılamıştı bizi. Her cumartesi günü gelir, kirli çamaşırlarımızı alır, yıkayıp getirirdi. Sakın yanlış anlaşılmasın, babam üst düzeyde bir eleman değildi, bir işçiydi. Ama çok saygı görüyordu. Ben de Sulzer firmasında el bebek, gül bebek muamele görüyordum. Burada rahat etmemiz için ellerinden geleni yapıyorlardı. Fakat o zamanlar iş sıkıntısı yoktu. Her yerde işçi aranıyordu. Çıraklık eğitimi için de yer bulma sıkıntısı yoktu. Bence fabrikaların Uzak Doğu ya taşınmaları, İsviçre nin

9 9 içinde bulunduğu ekonomik sıkıntının başlıca nedeni olarak, halkı bu duruma getirdi. İşsizlik olan yerde, insanlar sadece kendilerini düşünerek haksızlık yapabiliyorlar. MN: Kendini bu kültürle kaynaşmış yani popüler terimiyle entegre olmuş hissediyor musun? FJ: Evet. Kendimi, getirdiğim kültür ve burada edindiğim kültürün birleşmesiyle çok zenginleşmiş hissediyorum. MN: Türkiye ile olan düşünsel ve duygusal bağın nasıl? Hala özlem duyuyor musun bazı şeylere? FJ: Türkiye deki gelişmeleri olabildiğince takip etmeye çalışıyorum tabii. Duygusal bağlarıma gelince Nasıl söylesem, galiba biz burada yüz sene de yaşasak vatan özlemi çekeceğiz. Her zaman Gurbet dendiğinde içimiz sızlayacak. Ben hala yalnız başıma televizyon izlerken, bir şarkı veya türkü duyduğumda veya bir memleket şiiri okunduğunda gözyaşlarımı tutamıyorum. Uzun uzun ağlıyorum ardından. Neden? Niçin? Ne derdim var? Hiç bilmiyorum Veya, Türkiye deki tatillerimizin son günü, ben yalnız başıma deniz kenarına giderek ya da şehirdeysek, pencereden dışarıya bakarak vedalaşırım Türkiye yle. Tabii her seferinde ağlayarak. Çok saçma, değil mi? Bir kez de 2-3 sene evvel, benim çok istemem üzerine (Jakob a kalsa hep Türkiye ye gideriz.) iki haftalığına Portekiz e gittik. Lizbon da, tepeden şehri seyrederken oradaki köprüyü Boğaz Köprüsü ne çok benzettim. İçim burkuldu. Bir de tam o sırada büyük bir grubun Türkçe konuştuğunu duymaz mıyım? Konuşmalardan, Türkiye den geldikleri anlaşılıyordu. O anda nasıl büyük bir özlemle yandığımı anlatmak mümkün değil. Çekindiğim için de o insanlarla konuşamadım. İşte böyle... Nesini özlediğimi bilmiyorum ama, hep Türkiye yi özlüyorum. MN: Şimdiki aklım olsa öyle yapmazdım dediğin şeyler var mı yaşamında? FJ: Yaşamım böyle gelişmesi gerekiyormuş, diye düşünüyorum. O bakımdan başka türlü yapardım, dediğim bir şey yok. Fakat, şimdiki aklım olsaydı, anneme o kadar hırçın davranıp onu üzmezdim. Sadece anneme değil, başkalarına da daha saygılı davranırdım. MN: Dernekte büyük bir sorumluluğu başarıyla yürütmektesin. Nasıl bir özveriyle çalıştığını hepimiz görüyoruz. Bulunduğun bu pozisyonun da verdiği tecrübeyle İsviçre'de yaşayan Türk toplumunun, özellikle kadınların hala var olan en büyük sorunları nelerdir sence? FJ: Çok klişe bir cevap olacak ama, bence en büyük sorun, kadınlarımızın yeteri kadar iyi Almanca konuşamıyor olmaları. İnsanın yaşadığı yerde kendini kabullenmiş ve iyi hissedebilmesi için, o yörenin dilini iyi derecede anlayıp konuşabilmesi çok önemli. Son yıllarda, artık Türkiye televizyon kanallarının burada izlenebilmesi, çoğu insanımızın dış dünya ile zaten az olan ilişkilerinin, daha da azalmasına sebep oldu, diyebilirim. Oysa büyük bir inatla Almanca öğrenip her fırsatta sosyal hayata katılmak, insanın öz güvenini geliştirir. Hareketleri rahat ve doğal olan, halkın dilini konuşarak aralarına katılan bir kişi de zaten entegre olur. İnsanlarımız, çocuklarının ve kendilerinin iyiliği için bunu yapmak zorundalar. En büyük sorunlardan biri de, başımıza her geleni yabancı oluşumuza vermek. Bu düşünceden kurtulmamız gerek. Alıngan olmakla işimizi daha da zorlaştırıyoruz. MN: Yaşamında gerçekleştirmeyi en çok istediğin üç şey nedir diye sorsam? FJ: Bilmiyorum ne desem? Hiç olmazsa iki tane söyleyeyim: Etrafımdakilere mümkün olduğu kadar faydalı olmak, bir de kanun çalmasını öğrenmek. MN: Fatma'cığım bu renkli yaşam tecrübesiyle kafanda oturmuş yaşama dair pek çok değerli görüşlerin vardır mutlaka. O çerçevede bizlere ve gençlerimize bir dost ve abla olarak bunlardan sadece bir tanesini tavsiye mesajı olarak vermeni istesek, ne söylerdin? FJ: Aman estağfurullah! İnsanın kendini tavsiye veren biri konumunda görmesi zor da olsa, madem ki bu yaşa kadar sağlıkla sıhhatla gelmişiz, çok şükür; şu kadarcık bir şey söylemek isterim: Her zaman başkalarına karşı hoşgörülü olmaya çalışın ve kimseyi karalamayın. MN: Kendi dünyanın bir kısmını hem de tüm samimiyetinle paylaştığın için çok teşekkür ediyoruz. FJ: Ben teşekkür ederim. Söyleşi: Meltem Nauer

10 10 PANSİYON KASALARDAN KAPİTALİN TOPLU ÇEKİMİ Geçen gün çok sevdiğim bir dostum telefon açtı. İyi bir mesleği var, onun için emeklilikte pansiyon kasasından alacağı maaş veya toplu kapital de gerçekten yüksek olacak. Bu arkadaşım iki-üç sene sonra erken emekli olarak, kapitali topluca alıp Türkiye ye dönmeyi düşünüyor. Bazı yerlerden pansiyon kasasındaki birikmiş kapitali, 1 Haziran 2007 tarihinden itibaren toplu olarak alamayacağı şeklinde, -ne yazık ki fazla araştırmadan- bilgi vermişler, hem de doğru bilgi almamız gereken bir makamdan. Bana telefon açtı, buluştuk, konuştuk. Kendisine gerekli bilgileri verdim. Hepimiz için önemli olan bu bilgileri, elimden geldiğince anlaşılacak bir şekilde sizlere aktarmak istiyorum. Pansiyon kasalardaki birikmiş kapitalin toplu olarak ödenmesi iki kategori altında işleniyor: Normal emeklilik (erkekler 65, kadınlar 64) veya erken emeklilik (yasaya göre en düşük yaş 58) gelmeden birikmiş kapitalin alınması: Bu kapitali toplu olarak alabilmek için ya İsviçre içinde serbest meslek sahibi olmak ya da İsviçre yi temelli terk etmek gerekiyor. Serbest meslek sahibi olma konusunda yasalarda herhangi bir değişiklik olmadı, ama İsviçre yi temelli terk etmede yeni bir uygulama var: İsviçre ile Avrupa Birliği (EU )* arasında yapılan ikili anlaşmalara göre 1 Haziran 2007 tarihinden itibaren İsviçre yi temelli terk edip, EFTA** veya EU' ya dahil olan bir ülkeye yerleşen ve gittiği ülkenin sosyal sigortalarında mecburi olarak sigortalı olanlara birikmiş kapital toplu olarak ödenmeyecek. Bu uygulama sadece yasaların belirttiği oranda tasarruf edilen miktarı (obligatorischer Teil) kapsıyor. Bu kapital Freizügigkeitspolice veya Freizügigkeitskonto şeklinde İsviçre de yatırılıyor ve ancak kadınlar 59, erkekler ise 60 yaşına geldikten sonra çekilebiliyor. Yasaların öngördüğünden fazla kapital (überobligatorsicher Teil) bu uygulamanın dışında kalıyor. Türkiye ne EU'ya ne de EFTA'ya üye değil. Onun için 1 Hazirandan itibaren yürürlüğe girecek uygulama, şu anda Türkiye ye kesin dönmek isteyenleri ilgilendirmiyor. Normal emeklilik yaşında (65/64) veya erken emeklilikte (58) uygulama değişik : Bir sene evvel yürürlüğe giren yasaya göre pansiyon kasalar, sigortalı talep ettiği takdirde, sigortalının hesabındaki birikmiş kapitalin en az dörtte birini toplu olarak ödemek zorundalar, Geri Adnan Mirza kalanı ise emekli maaşı olarak ödenir. Ufak çaplı şirketlerin çoğunun pensiyon kasaları herhangi bir büyük sigorta şirketinde olduğu ve sigorta şirketleri bu konuda liberal bir tavır takındıkları için, istendiğinde toplu kapitalin tamamı ödeniyor. Küçük şirketlerin aksine büyük şirketlerin çoğunun kendi emekli sandıkları bulunmaktadır ve parayı kendileri çalıştırmak istediklerinden, sigorta şirketlerine göre daha değişik bir tavır takınmaktadırlar. Bu kasalar tüzüklerine dörtte birin haricinde toplu ödemeyi almıyorlar ve sadece emekli maaşı ödemekle yetiniyorlar. Böylelikle bu tür büyük şirketlerden emekli olanların toplu para alma şansı olmuyor. Bu nedenle okuyucularıma pansiyon kasa tüzüklerini iyi okumalarını tavsiye ediyorum. Böylelikle bilhassa emeklilikte toplu çekim mümkün değilse öğrenirler. Daha detaylı bilgi için pansiyon kasa yöneticisine de gidebilirsiniz. Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz: eğer tüzük emeklilikte kapitali toplu ödemeyi öngörüyorsa Türkiye ye dönerken hiçbir sorun çıkmaz. Emekli maaşı yerine parayı toplu çeker, Türkiye ye dönebiliriz (bazı kasalar bunun emeklilikten üç sene evvel yazılı bildirilmesini istiyorlar). Eğer tüzük dörtte bir dışında toplu ödemeyi öngörmüyorsa ve biz Türkiye ye dönmeyi ve bu parayı yanımızda götürmeyi hedeflediysek, sizlere 58 yaşınıza gelmeden önce bir çözüm bulmanızı öneririm. Bu yaştan sonra toplu kapitali çekmede sorunlar yaşayabilirsiniz yılının hepinize başarı, sağlık ve mutluluklar getirmesini dilerim. A. Mirza * EU Ülkeleri: Belçika, Danimarka, Almanya, Finlandiya, Yunanistan, İngiltere, İrlanda, İtalya, Luxemburg, Hollanda, Avusturya, Portekiz, İsveç, İspanya, Estonya, Letonya, Litvanya, Malta, Polonya, Slovenya, Slovakya, Çek Cumhuriyeti, Macaristan ve Kıbrıs **EFTA Ülkeleri: İzlanda, Norveç ve Liechtenstein Prensliği.

11 11 HER DERDİN İLACI HAVADA, EN ÖNEMLİ İHTİYACIMIZ NEFES Yaşamlarımız bir koşuşturmacadır gidiyor. Bir bakıyoruz pazartesi, bir bakıyoruz cuma.. Bu süreçte farkına varamadığımız o kadar çok şey var ki! Varlığını öylesine kabullendiğimiz, gözden kaçırdığımız, üzerine kafa yormadığımız Bunların en önemlilerinden biri de nefes. Nasıl nefes alıp verdiğimizin farkına varamadan ya da bunun yaşamsal olarak gerçek önemini anlamadan yaşayıp gidiyoruz. Oysa bedenimiz son derece zeki tasarlanmış, harikulade canlı bir makina; tüm organlarıyla her saniye durmadan çalışıyor. Beynimiz küçücük zaman dilimlerinde sayısız emirler veriyor ve bunları sinir sistemi sayesinde gerekli tüm organlara iletiyor. Bu sayededir ki, solunum sistemimiz bize nefes aldırıyor, vücudumuza giren hava kan dolaşımımız yoluyla tüm vücut tarafından kullanılıyor, yediklerimiz sindiriliyor, kalbimiz çarpıyor, gözlerimiz açılıp, kapanıyor, derimiz nefes alıyor, hormonlar salgılanıyor, hücreler yenileniyor, bağışıklık sistemimiz vücudu koruyor ve daha nice sayısız faaliyet kendiliğinden gerçekleşiyor. Tüm bu hayati faaliyetler için kendimizi yormamıza bile gerek kalmıyor. Onlar biz uykudayken dahi devam ediyor. Aslında tüm bu olup bitene -tıp doktoru bilgisine sahip olmaya gerek yok-, bu kadarcık bile yaklaşıp bakabilsek, vücut denen bu makinanın dakikliği ve muazzamlığı karşısında şaşkınlık ve hayranlıkla tüylerimiz ürperir, ona saygımız artardı. Peki vücut tüm bunları gerçekleştirebilmek için gerekli olan enerjiyi nereden buluyor?! Vücut en önemli ve temel enerji ihtiyacını önce nefes ile karşılıyor; su, yiyecekler, güneş ışığı bunu izliyor. Bir insanın nefessiz en çok beş dakika hayatta kalabildiği düşünülürse, diğer enerji kaynaklarının yanında, nefes almanın vücut için ne kadar önemli olduğu daha iyi anlaşılmış olur. En ünlü şairlerimizden Orhan Veli'nin bir şiirinde dediği gibi Bedava yaşıyoruz bedava, hava bedava, bulut bedava... peynir ekmek değil ama, acı su bedava. Biz çok farketmesek de en önemli ihtiyaçlarımız kendiliğinden karşılanıyor. İşte doğanın eşsiz bir tasarıma ve plana sahip olduğunun ispatı ama buna inanıp inanmamakta herkes serbest tabi. Tekrar nefese dönelim. O içinde nasıl bir güç barındırıyor ki tüm bedenimiz onunla canlılığını sürdürüyor, ya da onsuz 5 dakikada ölüyor? Bu derece önemli bir şeyi hakkıyla kullanıyor muyuz? Bu gücü yeterince içimize çekmesini biliyor muyuz? Bence bu sorulara doğru yanıt verenlerin sayısı çok değil. Biz daha ziyade modern yaşam tarzının stres dolu etkisiyle neredeyse tüm bedenimiz kasılmış bir halde, kısa ve kullanmaya yanlış alıştırdığımız solunum sistemi kaslarıyla yetersiz nefesler alıyoruz. Bu yetmiyormuş gibi bir de solunum organlarımızı gün boyu sigara vb. maddelerin zehiriyle dolduruyoruz. Hiç duymamış olabilirsiniz ama sigara içen insanların bedenlerinin asıl ihtiyacı nikotinden ziyade doğru nefes almaktır. Onun için sigarayı Meltem D. Nauer Meltem.nauer@turk-frauenverein.ch bıraktırma terapileri derin nefes egzersizlerini de içerir. Çünkü sigara dumanını içe çekerken, tıpkı nefes alıştırmalarında olduğu gibi insanın, solunum kaslarını yanlış kullanması imkansızdır. O dumanı çekerken solunum kaslarımız rahatlamakta, bu geçici de olsa zihinsel bir gevşeme sağlamaktadır. Biz bedenimize o zehirli duman yerine temiz havayı çekmeyi öğretirsek, bu derin nefes alma ihtiyacını olumsuz bir davranışla değil, olumlu bir davranışla karşılamış oluruz ve aslında tüm hayatımızı da olumsuzdan olumluya çevirmiş oluruz. Nereden mi biliyorum? Çünkü bizzat deneyimledim. Doğru nefes çalışmalarını yoga sayesinde öğrenmeye başladıktan sonra yıllar yıllar boyu tiryakisi olduğum sigaradan kurtuldum. Çünkü o kirli dumanın yerine getirisi çok daha yüksek olan bir şey bulmuştum. Kolay mıydı peki? Elbette değildi. (Hayatta değerli olan şeyleri elde etmek hep çok emek istiyor, öyle değil mi? Kendimizi zehirlemek en kolayı; bedenimizi sağlıksız bir yaşam tarzına teslim etmekten daha kolay ne var ki?!) Ancak doğru nefes almak irademi de

12 12 güçlendiriyordu bir yandan. Bu savaşı kazanmanın kendime olan saygımı ve güvenimi artıracağı da açıktı. Bedenim sigarayı bıraktıktan çok kısa bir süre sonra bana adeta teşekkür etmeye başladı: O kadar güzel tepkiler veriyordu ki; mesela cildimin rengi ve yapısı hemen değişip gençleşti, zindeliğim arttı. Zehir vücudumdan temizlendikçe baş, boğaz mide ve eklem ağrılarım kayboldu. Sigara aklıma geldiğinde bol bol derin nefesler alıyordum, sigara ihtiyacım iki dakika içinde kaybolduğu gibi zihnen de çok rahatlıyordum. Yoga öğretmenlerimin, yoga kitaplarının dediği her şey yavaş, yavaş gerçekleşiyordu. Yoga dilinde nefes egzersizlerine Pranayama denir. Nefesin barındırdığı o güce de prana yani yaşam gücü denir. Hocalarım bu gücün sadece bedenimi değil, zihnimi, konsantrasyonumu, bilincimi ve idrakimi de güçlendireceğini, yaşamda daha üst zevklere ilgimin artacağını söylüyorlardı. Yıllar alıyor olsa da dediklerinin hepsi yavaş yavaş gerçekleşiyor. Mesela İnsan daha huzurlu, daha hoş görülü oluyor. Önce kendi bedenine, sonra diğer canlılara karşı daha çok saygı, sevecenlik ve şefkat geliştiriyor. Kendi bedeninin, zihninin ihtiyaçlarına duyarlı hale geliyor. Zekasını daha etkin kullanmaya başlıyor. Evet tüm bunlar doğru nefesle başlıyor ve gerçekleşmeye, artarak devam ediyor... Öyle ya, yokluğu beş dakikada öldürüyorsa, doğru kullanıldığı takdirde insan üzerindeki etkisi nasıl olur, siz tahmin edin artık. Bu yazıyı hazırlarken doğal olarak depderin nefesler almaya başladım oturduğum yerde ve yazmak böylece çok daha eğlenceli bir hale geldi benim için. Sizler okurken, aynısını sizlere de diliyorum. Umarım farkında olmadan derin derin soluk alıp veriyorsunuzdur şimdi. Ve umarım o nispette biraz gevşemiş ve içiniz açılmıştır. Hep beraber derin bir nefes alalım şimdi yeniden ve gelecek sayıya kadar da bunu sık sık yapmaya çalışalım. Bir sonraki sayıda bu köşede doğru nefesin, derin nefesin anlamlarını ve nasıl olduğunu anlatmakla devam edeceğim. O zamana kadar vücudumuz derin nefese alışmaya başlamış olur böylece. Unutmayın doğru nefes almayı öğrenmeye başlamak için hiç bir yaş asla geç değildir. Geç kalmaktan değil, hiç öğrenmemekten korkmalı insan. Temiz havası, nefesi bol günler diliyorum hepinize. M. Nauer Yeni Yılınız Kutlu Olsun

13 13 YAŞAM BOYU SÜRÜKLEDİĞİMİZ ÇOCUKLUĞUMUZ Gülter Locher Değerli okurlarımız, geçen sayımızda çocukluğumuzdan yetişkinliğe taşıdığımız sorunlarımızdan insanlardan korkmayı işlemiştik. Bu sayımızda KAYGI ile devam ediyoruz. Engin Geçtan / İnsan Olmak / Metis Yayınevi İNSANLAR vardır, işleri yolunda gitse de kaygılıdırlar. İlişkilerinde de aşırı duyarlı olan bu kişiler yaşadıkları günlük sorunlar karşısında kendilerini yetersiz bulur, kolayca depresyona girerler. Belirsiz kaygılar ve aşırı duyarlılık, sürekli sıkıntılı ve gergin olmalarına, umutlarını kolayca yitirmelerine neden olur. Dikkatlerini toplayamadıkları ve yanlış yapmaktan çok korktukları için karar vermekde güçlük çekerler. Büyük zorlukla bir karara ulaşabilseler bile, yapabilecekleri yanlışlar ve bunların doğurabileceği olumsuz sonuçlar üzerinde aşırı bir kaygı sürdürürler. Bu insanların üzüntü konusu yaratmadaki hayal güçleri sonsuzdur. Bir üzüntü konusu ortadan kalktığı anda yeni bir sorun bulunur ve sonunda çevrelerindeki kişilerin sabrı tükenir. Üzüntüler gece yatağa girdikten sonra da bitmez. Günlük olaylara ilişkin kaygılara, geçmişte yapılmış yanlışlar ve gelecekte ortaya çıkabilecek güçlükler eklenir. Bu düşünceler sona erip uykuya daldıklarında da kaygı içerikli rüyalar görürler ve ertesi sabah başlayan gün de kaygıyla karşılanır. Özellikle boyun ve omuz bölgelerinde daha çok duyulan kas gerilimi, sık idrar yapma, uyku düzensizlikleri, terleme, avuç içlerinin sürekli soğuk ve ıslak olması, görünür bir neden olmadan kan basıncının ve nabız hızının artması, kalp çarpıntıları gibi bedensel belirtiler de bazen bu duruma eşlik edebilir. Böylesine yaşanan kaygının korku duygusuyla bazı ortak yönleri vardır. Her iki duygu da yaklaşmakta olan bir tehlikeye karşı geliştirilmiş duygusal tepkilerdir. Her iki duyguya da bazı bedensel belirtiler eşlik edebilir. Ancak iki duygu arasında çok önemli bir fark vardır: Korku, herkes tarafından tehlikeli olarak kabul edilen bir duruma karşı yaşandığı halde, kaygı kişinin kendisinin ürettiği bir duygudur ve bu duyguya neden olarak gösterilen durum çoğu insana saçma görünür. Kaygılı insan, kaygılarının mantıkdışı olduğunu çoğu kez kendisi de kabul eder. Bir insanın telaşlı bir gününde evden çıkmadan önce havagazını kapattığını hatırlayamayıp, geri dönerek kontrol etmesi doğal bir tepki sayılabilir. Ancak, eğer bu insan geri dönüp havagazını kapalı bulduğu halde, tekrar dışarı çıktığında aynı kaygıya yeniden kapılırsa ve bu davranışını sık sık yinelerse durum farklılaşır. İnsanlar vardır, bir çift ayakkabı almak için bildikleri çoğu dükkanı dolaşır yine de bir karar veremezler. Sonunda karar verip aldıkları ayakkabılarla eve döndüklerinde beğenmezler, bir önceki dükkanda gördükleri ayakkabıların daha iyi olduğu duygusuna kapılırlar, hatta bazen aldıklarını değiştirmeye çalışırlar. Bu nedenle alışverişe mutlaka birisiyle birlikte giden insanlar vardır. Bu insanlar için en basit konularda bile karar verebilmek bir ölüm kalım sorunuymuşçasına yaşanır; düşünceleri bir türlü sonuca ulaşamadan iki karşıt seçenek arasında gider gelirler. Kaygılı insanların olaylara bakış biçimi oldukça karamsardır. Günlük olağan sorunları bile dünyanın sonu gelmişçesine yaşarlar. Kendilerine ilişkin olaylarda olduğu gibi, diğer insanların yaşantılarına ilişkin beklentileri de daima olumsuzdur. Ürettikleri "felaket senaryoları" ile çevrelerindeki insanları da bunaltırlar. Çünkü kaygı bulaşıcı bir duygudur ve kaygılı insan çoğu kez çevresindeki kişileri de kendi sistemine sokmayı başarır. Ancak bu arada ilginç bir çelişki de yaşanır. Kaygılı insan, kaygılarına katılmayan kişilere karşı bir yandan kızgınlık yaşar ve onları kendisini ciddiye almamakla suçlarken, öte yandan kendisiyle birlikte sürüklenmedikleri için onlara saygı ve güven duyar. Kaygıyla birlikte yaşanan bir diğer duygu da, çaresizliktir. Her insan yaşamı boyunca zaman zaman baş edemeyeceğini fark ettiği durumlarla karşılaştığında çaresizlik duyguları yaşayabilir. Ancak kaygılı insanda bu duygu, güvenliğinin sağlanmış olduğuna inandığı bazı geçici durumlar dışında, sürekii olarak benliğe egemendir. Kimi insanda kaygı, birden ortaya çıkan panik nöbetleri biçiminde de yaşanabilir. Çarpıntı, soluk alma güçlüğü, aşırı terleme, bayılma duygusu ve baş dönmesi, yüz ve ellerde soğukluk ve soğuma, göğüs ve

14 14 mide böigelerinde yoğun bir ağırlık hissi ve en önemlisi, "ölüme yaklaşıyormuşçsına" bir duygu yaşanır. Aslında tanımlanması oldukça güç olan ve birkaç saniyeden birkaç saate kadar sürebilen bu duygu öyle ürkütücü-dür ki, çevredeki insanların da paniğe kapılmasına neden olur. Kaygı Kökenini Çocukluk Yaşantılarından Alır Kaygı, kökenini bireyin çocukluk yaşantılarından alır. Bu yaşantılar çocuğun anababası ve öğretmenleri gibi yetişkinlerin yanı sıra yaşıtlarıyla olan ilişkilerini de içerir. Kaygı, çocuğun çevresinde kaygılı insanların varlığı ile gelişir. Bulaşıcı bir duygu olduğundan, kaygılı ve telaşlı bir annenin bakışları, ses tonu ve genel havası çocuğu etkisi altına alır. Anneden geçen kaygı sonucu çocuk, zihninde yeni bağlantılar kurarak çevre-sindeki bazı diğer kişiler ve durumlar karşısında da kaygı duy-maya başlar ve bunlardan uzak durmayı öğrenir. Reddedici ve küçük düşürücü tutumlar çocuğun kaygılı bir insan olarak gelişmesine katkıda bulunur. Çocukluğu izleyen ergenlik döneminde de ana-baba ya da diğer yetişkinlerin alaycı tutumları ergenin üzerinde yıkıcı etkiler yaratır. Çocuğun eğitiminde ceza yöntemleri hakça uygulandığında kaygıya neden olmaz. Ama ceza uygulamalarına ana-babanın kendi kaygıları ya da itici davranışları eşlik ederse, çocuk da kaygılı bir insan olur. Çocuğu eğitmekten çok kendi öfkesini yaşayan ya da yıkıcı isteklerine doyum sağlamaya çalışan ana-baba, zaten çocuğu korkutmayı ve hırpalamayı amaçlamıştır. Üstelik anne, çocuğun altını kirletmesi ya da cinsei oyunlar gibi gelişim sürecinin doğal olaylarını tepkiyle karşılarsa, çocukta yoğun kaygıların yerleşmesi kaçınılmaz bir sonuç olur. Bazı ana-babalar, iyi niyetli olmalarına karşın, yine de çocuğun kaygı yaşamasına neden olabilecek davranışlarda bulu-nabilirler. Gerekli eğitim ve görenekten yoksun ve kişilikleri yeterince gelişmemiş anababaların birbirine karşıt düşen istekleri ve öğütleri, çocuğun şaşkınlığa düşmesine ve kaygılar geliştirmesine neden olur. Çekişmelerini boşandıktan sonra da sürdüren çiftlerin çocukları için durum daha da karmaşıktır. Çocuğun ilk toplumsallaşma deneyimlerinde karşılaştığı güçlükler de kaygı duygularının yerleşmesine neden olabilir. Çocuk, kendi yaşıtlarıyla da baş edebilmek için bazı yöntemler geliştirmek zorundadır. Arkadaş ilişkilerinde karşılaştığı itici ve küçük düşürücü davranışlar, özellikle evde de benzer tepkilerle karşılaşıyorsa, çocukta yıkıcı izler bırakabilir. Sözü edilen koşullarda yetişen bir çocukta düşman bir dün-ya içinde yaşamakta olduğu duygusu gelişir. Dış dünyadan kötülük beklentisi giderek çocuğun da çevresine karşı düşmanca duygular geliştirmesine neden olur ve daha önce ayrıntılı biçimde tartışılmış olan bu eğilimleri denetleme güçlükleri, kaygı duygusunun yaşanmasındaki en önemli etmen olarak varlığını sürdürür. Kaygılı insanın kendisini yeteneksiz ve yetersiz bulmasının gerisinde, düşmanca eğilimlerinden kaynaklanan kendini lanetleme duyguları bulunur. Yakın çevresindeki insaniarın da başına olumsuz olaylar geleceği biçiminde yaşadığı kaygılar ise dışadönük düşmanlığının maskelenmiş bir görüntü-sü olduğu gibi, bağımlı olduğu insanlardan yoksun kalarak ce-zalandırılma beklentileri içerir ki, bunun gerisinde kişinin kendi suçluluk duyguları bulunur. Bir başka deyişle, kaygı sadist ve mazoşist eğilimlerin de eşlik ettiği bir duygudur. Kişiliğin bir bölümü diğer bölümüne eziyet ederek hem sadist hem de mazoşist eğilimlere doyum sağlanır. Kaygı duygusuna son verebilmek oldukça güçtür. Örneğin bebek kaygısını ağlayarak dile getirir; bebeğin ağlaması esasen kaygılı annenin kaygılarını daha da artıracağından bebeğin kaygıları azalacağına artar. Kaygının bir diğer özelliği de, kapsadığı alanın giderek genişlemesidir. Mantığa uymayan bağlantıların kurulması sonucu, çocukluk yaşantılarının izlenimleri yetişkin yaşamda da dış dünyaya yönelik olumsuz genellemelere yol açabilir. Örneğin, bir insan annesini reddedici biri olarak algılamışsa, bazı özellikleriyle onu anımsatan kadınların, hatta tüm kadınların kendisini reddedeceğinden korkabilir. Bir diğeri, babasını sert ve katı bir insan olarak algılamışsa, ilerideki yaşamında karşılaştığı yönetici, öğretmen ve polis gibi otoriteyi temsil eden erkeklerden de benzer davranışları bekleyebilir. Dolayısıyla, çocukluk yıllarında oluşan genellemeler yetişkin insanın çevresini yanlış algılamasına ve ilişkilerinin bozulmasına neden olur. Aynı durum bir insanın kendisini değerlendirmesinde de söz konusu olabilir. Ana-baba ve çocuk ilişkilerindeki ödül ve ceza oranı, kişinin kendisini iyi ya da kötü olarak değerlendirmesinde yaşam boyu etkisini sürdürebilir. Kaygı duygusunun yoğunluğu

15 15 oranında davranışlar da aksar, algılama ve dikkat bozuklukları ortaya çıkar. Kaygılı kişi davranışlarını kaygı yaratan durumlardan kaçınmak amacıyla yönlendirdiğinden çevresindeki diğer seçenekleri algılayamaz. Bu durum yaşam alanının kısıtlanmasıyla sonuçlanır. Kişinin kaçındığı ve görmezden geldiği durumların sayısı arttıkça davranışları da kısırlaşır. Dolayısıyla kendisine doyum sağlayabilecek birçok kaynağı da değerlendirmemiş olur. Kaygı duygusunu yaşamamak için geliştirilen kaçınma tepkileri çeşitli biçimlerde görülür: İlkinde, kişi kendisinde kaygı yaratan durumlardan uzak durmaya çalışır. Örneğin, bir insan çok iyi bildiği bir konuda bile kalabalık karşısında konuşmaktan kaçınabilir; konuşmaya başladığında sesinin titreyeceğinden ya da yüzünün kızaracağından korkabilir. Konuyu iyi bilmiş olması kaygısının giderilmesine yardımcı olamaz. Çünkü bir insanın entelektüel yönleri çok iyi geliştiği halde duygusal yönden olgunlaşmamış olabilir. Sahip olduğu bilgiler duygusal benliğiyle bütünleşmemiş olduğundan, kendisini yine de yetersiz bulur ve bu durumunun kalabalık karşısında fark edileceği kaygısına kapılır. Bu kaygının gerisinde, çevresinde yarattığı olumlu izlenime karşılık, kendi kendisini yetersiz görmesinden kaynaklanan çatışma bulunur. Kaygı duygusundan kaçınmak için, kullanılan bir diğer mekanizmada kişi, çevresinden ve kendi iç dünyasından kaynaklanan ve kaygı yaşanmasına neden olan durumları algılamamaya çalışır. Bu mekanizma bebeklerde uykuya sığınma biçiminde görülür. Yetişkin insanda ise bu, kaygı yaratabilecek nitelikteki düşünce ve duyguları, seçici bir biçimde bilincinden uzak tutma yoluyla gerçekleştirilir. Örneğin, insanlar vardır, yalnızlık ve mutsuzluklarına karşın her şey yolunda gidiyormuşçasına davranırlar ve mutlu olduklarına kendileri de inanırlar. Gerçek durumlarını kabul etmenin vereceği acıya katlanamaz, ama, bunun karşılığını kendilerine yabancılaşarak ve sorunlarına çözüm getirebilmek için gerekli etkinliği gösterememekle öderler. Bir erkek hoşlandığı kadına gösterdiği ilgiye karşılık verilmediğini görmezden gelebilir; sevdiği insan tarafından terk edilen bir diğeri onun tekrar kendisine dönebileceği inancını sürdürerek reddedilmiş olmanın acısını hafifletmeye çalışabilir. Bazı insanlar ise kaygı duygusundan kaçınmak için alkol ya da uyuşturucu ilaçlar kullanırlar. Yetişkin insanın kaygıdan kaçınmak için kullandığı bir diğer yöntem de, kaygı yaratabilecek duygusal tepkilerin yerine böyle bir etki yaratmayacak tepkiler vermek biçiminde görülür. Çevresindeki bir erkekten çok hoşlanan genç kız, onu her gördüğünde ilgilenmiyormuşçasına, tutumlar takınabilir. Böyle yapmakla çoğu kez hoşlandığı insanı kendisinden uzaklaştırmış olur. Ama ona göre böyle bir sonuç, reddedilmenin gururuna indireceği darbeden daha az acı vericidir. Bu nedenle, reddedilmeden reddetmeyi yeğler. Hoşlanmadığı bir insandan bir şey istemek zorunda kalan bir diğeri, durumun kendisinde yarattığı kaygıyı aşırı dost ve sevecen bir tutumla geçiştirmeye çalışabilir. Böylece, olumsuz duygularının tam karşıtı tepkiler geliştirerek bu eğilimlerini denetim altına almış olur Bu tür kaçınma tepkileri, bir insanın kaygılarının ilk bakışta dıştan gözlemlenebilmesini engelleyebilir. Gerçekten de sürekli tedirgin oldukları halde sakin bir insan izlenimi veren kişilerin sayısı oldukça fazladır. Ne var ki, bu insanlar belirli bir süre boyunca yakından izlendiklerinde, kaçınma tepkilerini fark etmek pek de güç olmaz. Üstelik günümüzde pek çok sayıda insan, kaygılarını aşırı denetim altına almalarının bedelini psikosomatik hastalıklarla ödemektedirler. Mide ülseri, bağırsak spazmı, hipertansiyon, astım, bazı deri hastalıkları ve diğer birçok bedensel bozuklukların gerisinde doğrudan yaşanmayan duygular bulunur. Boşalım yolu bulamayan bu gerilimler ve kaygılar organlar aracılığıyla anlatım bulurlar. Bazen insanın iç dünyasından kaynaklanan olumsuz duyguların yarattığı tedirginlik ve kaygı biçim değiştirerek, belirli durumlara yönelik panik tepkileri biçiminde yaşanır. Örneğin kimi insan yüksek bir yere çıktığında yoğun bir panik yaşar. Kimi paniğinin nedenini anlayamaz, kimi ise bunun kendini aşağı atma korkusu olduğunu seçebilir. Böyle bir durumda düşmanca eğilimler kişinin kendine yönelmiş ve bilincinde olmadığı bir ölme isteği geliştirmiştir. Bu isteğin

16 16 gerisinde suçluluk duyguları ve kendini cezalandırma eğilimi bulunur. Kimi insan araba kullanırken yayaları ezeceği paniğine kapılabilir. Böyle bir durumda düşmanca eğilimler insanın kendi içinde ve dışa yöneltilmiş olarak yaşanır. Bazen ise kedi ya da köpek gibi belirli bir hayvanla karşılaşmak yoğun bir paniğin yaşanmasına neden olabilir. Burada düşmanca eğilimler insanın dışında ve kendine yönelik olarak yön değiştirmişlerdir. Kimi insan ise paniği kendi dışında ve başkalarına yönelik olarak yaşayabilir ve hiçbir neden yokken yakınlarından birinin öleceği, korkusuna kapılabilir. Bu, insanın özellikle o yakınına karşı düşmanca duygular taşıdığı anlamına gelmez. Daha çok, suçluluk duygularıyla ilişkilidir ve bağının olduğu bu kişinin sevgi ve desteğinden yoksun bırakılarak cezalandırılma korkularını içerir. Böylesine yaşanan kaygı, bir insanın gün boyunca sayısız üzüntü konusu bulması biçiminde yaşanan kaygıdan görünürde farklıdır. Kaygının bilinç altına itilerek yalnızca belirli durum-larda yaşanması kaygıdan kaçabilmeyi kolaylaştırır ve kişi kendisinde panik yaratan durumlardan uzak durarak korunmaya çalışır. Asansör bulunan bir binada merdivenle çıkmayı yeğleyen, sinema ya da tiyatroda mutlaka sıra kenarında oturan ya da kedisi olan dostlarının evine gidemeyen insanların sayısı hiç de az değildir. Ne var ki, kaygının belirli bir duruma karşı yaşanarak sınırlandırılması, o insanın diğer zamanlarda rahat ola-bileceği anlamına gelmez. Kaygılarını fobik tepkiler biçiminde yaşayan çoğu insan, genellikle diğer zamanlarda da gergin ve tedirgindir. Başka bir deyişle, insanın iç dünyasında kapalı kalan duyguların yarattığı kaygıyı belirli bir duruma odaklaştırarak boşaltma biçiminde işleyen bilinçdışı mekanizma, kişinin yaşadığı tedirginliği tümden ortadan kaldırmaz. Çoğu insan kaygılarının farkında değildir. Bu tür duygularının varlığını ancak kaygı içerikli bir düş gördüğünde ya da günlük yaşamı dışında kalan, örneğin önemli bir kişiyle görüşmeden önce yaşadığı kaygı gibi durumlarda fark edebilir. Kimindeyse kaygı benliğin öylesine sürekli bir parçası durumuna gelmiştir ki, bir başka türlü var olunabileceğini bilmediği için, yaşadığı tedirginliğin olağandışı bir durum olduğunu fark edemez bile. Her şeyin irade gücüyle çözülebileceğine inanmış aşırı mantıklı kişilerin de bu davranışlarının altında var olan kaygılarını görebilmeleri ve kabul edebilmeleri oldukça güçtür. Kimi insan içsel kökenli kaygıların belirli bir davranış alanında, örneğin karşı cinsle olan duygusal ya da cinsel ilişkile-rinde yaşar. İlişkileri sürdürememek, sürekli yeni ilişkiler aramak erkekte iktidarsızlık ve kadında orgazm olma güçlüğü, kaygının bu alanda yaşanmakta olduğunun belirtileridir. İnsanlar vardır, duvardaki tablo biraz çarpık dursa düzeltmeden edemez, otomobillerin plaka numaralarını izler ya da aynı anda birden fazla mektubu postaya verirse mektupları yanlış zarflara koyduğu kuşkusuna kapılırlar. Baskıcı ve cezalandırıcı bir ortamda yetişmiş olan bu tür kişiler gerçek benliklerine o denli yabancılaşmışlardır ki, derinlerde saklı olan kızgınlıklarını ancak bu yoldan denetim altında tutabilirler. Çarpık duran tablo o insanın gerçek benliğini ve bu benliğin suçluluk duygusu uyandıran eğilimlerini yansıtır. Tabloyu düzeltmek ise vicdanına işlenmiş olan değer yargılarına boyun eğmeyi simgeler. Çarpık duran tablo dışarıya fışkırmak isteyen gerçek benliğini kışkırtıcı bir uyaran olduğundan, kişi farkına vardığı çarpıklığı düzeltmeden rahat edemez. Böyle durumlarda, kişiliğin kuralcı ve yargılayıcı bölümü, içinden geldiğince davranmak isteyen diğer bölümünü sürekli tehdit altında tutar. Kişinin bilincinde olmadığı bu tür mekanizmalar da kaygıyı tümden ortadan kaldırmadığı gibi, bu kez farklı türde kaygıların yaşanmasına neden olur. İnsanın gerçek duygusal dünyasından kopması sonucu ortaya çıkan boşluk, kendisine de yabancı gelen ve engelleyemediği, saçma ve gereksiz birtakım fikirlerin zihnine üşüşmesine neden olabilir. "Ya sokağa attığım portakal kabuğunun üzerine birisi basıp kayar ve başını taşa çarpıp ölürse!", "Ya az önce imzaladığım yazının üzerinde işle-mediğim suçları içeren bir itirafname yazılı idiyse!" biçiminde, saçmalığını kendisinin de kabul ettiği düşünceler kişinin zihnini onu yorgun düşürene dek işgal eder. Bu düşünceler, gerçek bir olayın sonuçlarının olumsuz olabileceği biçiminde doğrudan yaşanan kaygıdan farklı olmakla birlikte, dolaylı olarak yine de kaygı yaşanmasına neden olurlar. Kendisi ve bazen de çok yakınındaki birkaç kişi dışındaki çevresi bu düşüncelerden haberdar olmadığı için, böyle biri dıştan bakışta sakin bir insan olarak algılanabilir. Ancak yakından izlendiğinde kendi kişiliği içindeki sadistmazoşist

17 17 öğelerin dış dünyadaki ilişkilerine de yansıdığı gözlemlenebilir. Bu tür insanlar genellikle kendilerinden güçlü olana karşı boyun eğici ve saygılı, kendilerinden zayıf olana karşı ise katı ve cezalandırıcı bir tutum içindedirler. İnsanlara ulaşabilme umudunu yitiren bazı kişilerde ise kaygı dış dünya olayları yerine iç organlara yöneltilir. Önceki dönemlerinde de kaygılar yaşamakta olan böyle biri sürekli kendi sağlık durumuyla ilgilenmeye ve çeşitli hastalık belirtilerinden yakınmaya başlar. Bu yakınmalar bedenin bir böigesinden diğerine erişebilir. Ciddi bir hastalığı olduğuna dair kesin bir inanç geliştirmiş olan bu kişilerin iyileşme umudu da yoktur, ama amansız bir hastalığa yakalanan bir insanın kaygılarını da yaşamazlar; kimi, sürekli bir hekimden diğerine dolaşır, kimi ise kendi hastalığını tanımlamış olarak hekime başvurur; ancak tıp bilgisi noksan olduğundan vardığı sonuçlar mantıkdışı olur. İç organlara yönelik, bir dayanaktan yoksun bu düşünceler, genellikle kırk ya da elli yaşlarında başlar. O güne dek düşlerini ve beklentilerini gerçekleştirememiş olan kişi, gelecek için de bir umudu olamayacağı düşüncesine kapılır ve dış dünyadan kopma sonucu düşmanca eğilimler iç organlara yöneltilir. Hangi biçimde yaşanırsa yaşansın kaygı ve buna eşlik eden çaresizlik duyguları, günlük yaşamın sorumluluklarını üstlenebilmek için gerekli beceriyi geliştirememiş ve gerçek benliğine yabancılaşmış olmanın belirtileridir. Bu becerilerden yoksun bir insan hazırlıklı olmadığı yarışmalı bir dünya içinde kendini güvensiz ve yetersiz hisseder. Esasen çocukluk yıllarından bu yana var olan hafif ve sürekli kaygılar, günlük yaşamda ortaya çıkan yeni durumların yarattığı ek zorlanmalar karşısında yoğunlaşabilir. Kaygılı insan genellikle çevresindekileri de bıktırdığı için, aradığı sevgi ve destekten de yoksun kalır. Bu ise çaresizliğinin ve esasen denetiminde güçlük çektiği olumsuz duygularının daha da pekiştirilmesine neden olur. Zaman zaman yaşadığı bazı olaylarda insanları gereğince sevemediğini fark edebilirse de bunu görmüş olmanın yarattığı suçluluk ve insanları yitirme paniği, bu gerçeği hızla bilincinden uzaklaştırmasına neden olur ya da insanları sevememesini haklı gösterecek gerekçeler bulur. Bir insanın kaygılarından kurtulabilmesi için tek yol, kendi varoluş sorumluluğunu üstlenebilmesidir. Bu sorumluluk gereğinde başka insanların desteği ve yardımını alabilmeyi de içerir. Ne var ki, çaresizlik duygularından kaynaklanan aşırı bağımlılık eğilimleri ve bunun sonucu oluşan kızgınlık, kaygılı insanın kendisine verilen desteği değerlendirebilmesini güçleştirir. Bir başka deyişle, kaygılı insan vermeyi de almayı da beceremez. Verilenle yetinmeyip tüm sorumluluğunun çevresindeki insanlar tarafından üstlenilmesini bekleyebilir. Bir insana yaklaşabileceğini fark ettiğinde, çocuksu bir bağımlılık ve çaresizlik yaşamaya başlayabilir. Bazen ise tam karşıtı bir tepki oluşur. Artan çaresizliği ve bağımlılığı, diğer insanların benliğine mal olarak yok olma kaygılarını yaşamasına neden olabilir. Bu kez seçilen yol, diğer insanlar tarafından yutulmamak için bağımlılık eğilimlerinin ve çaresizlik duygularının tümden yadsınması olur. Böyle bir insan verileni almamakta direnir. Gelecek sayımızda sorumluluktan kaçış başlıklı konumuzda buluşmak üzere sağlıklı günler diliyorum sevgili okuyucular G. Locher Yemekte Görgü Kuralları Masada çatal sola, kaşık ve bıçak sağa yerleştirilir. Bıçak, kaşık ile tabak arasına, keskin tarafı tabağa dönük olarak konur. Kaşık ve bıçak daima sağ elle tutulur. Sadece makarna yerken kaşık sol ele geçer. Bıçaksız yenecek bir yemekte çatal sağ elle tutulur. Yeşil salata bıçak kullanılmadan çatalla yenir. Sadece dilimleri büyükse bıçak kullanılır. Pilav çatalla yenir. Resmi yemeklerde sofraya oturduktan sonra tabağa el sürmek veya hele garsonun işini kolaylaştırmak için ona uzatmak görgüsüzlüktür. Masada, sol taraftaki ekmek ve salata tabakları kullanılır. Çatal, bıçak ya da kaşık bir kez kullanıldıktan sonra masaya bir daha dokunmaması gerekir; kullanılmış çatal, bıçak ya da kaşık daima tabağın içinde tutulmalıdır.

18 18 Masada dik oturmalı, dirseklerlerle masanın üzerine dayanılmamalıdır. Peçeteler resmi olmayan yemeklerde çatalların soluna, resmi yemeklerde servis tabağının içine konur. Masaya oturunca ev sahibesi, peçeteyi alır almaz siz de onu takip etmeli ve peçeteyi sağ üst köşesinden tutarak açıp dizlerinize yerleştirmelisiniz. Yemek esnasında masadan kalkmak gerekirse, peçete sandalye üzerine veya masanın size ait olan kısmında boş bir yere bırakılabilir. Peçeteye ağzını, etrafa göstermeden silmeli ve peçetenin yağlanan veya kirlenen kısımlarını diğer konuklardan gizlemeye çalışmalıdır. Masadaki yiyecekleri uzatırken, her zaman sağınıza verin. Ekmek verirken kendinize almadan önce başkalarına ikram edin. Yemekte sigara içmeyin, eğer masadaki kişiler ve restorant kuralları yasaklamıyor ise yemekten sonra içebilirsiniz. Sofra takımı ve bardaklar üzerinde ruj izi bırakmamaya özen gösterin. Yemeğe oturmadan önce rujun fazlasını bir peçete ile alın. Tadına bakmadan önce yemeğe tuz yada biber koymayın Baylar sağ ve sol taraflarında oturan bayanlara oturmaları için yardım ederler Bunları Asla Yapmayın!!! Ev sahibesi davet etmeden sofraya oturmayın. Ne kadar aç olursanız olun, önce ev sahibesinin yemeğe başlamasını bekleyin. Çorba sıcaksa üfleyerek soğutmaya çalışmayın. Yerken ağız şapırdatmayın. Sunulan tepside önünüze isabet eden parçayı alın, asla seçmeyin. Tabağınızı doldurmayın ya da büyük miktarda almayın. İkinci bir kere yemek teklif edilmezse istemeyin. Dirseklerinizi masa üstüne koymayın. Ellerinizi masa altına koymayın. Ağız dolu iken konuşmayın. Çok hızlı yiyip herkesten önce yemeğinizi bitirmeyin, yemeği diğer misafirler ile birlikte bitirmek esastır. Konuşurken çatal bıçak ile hareketler yapmayın. Çatal bıçak kat iyen yalanmaz. Ekmek ısırılarak koparılmaz. İzin istenmeden masadan kalkılmaz. Masa terkedildiğinde peçete katlanmaz. Olduğu gibi sandalyenin üstüne bırakılır. Peçeteyi göğse takmak, yeleğe geçirmek ya da tabağın altından sarkıtmak ayıptır.

19 19 Yararlı Adresler: Jump ve Jumpina Jump ve Jumpina, Winterthur da oturan genç kız (13-17) ve delikanlılar (13-18) için okul ile meslek eğitimi ve iş imkanları arasında bir köprü görevi üstlenen sosyal bir kuruluştur. Kız ve erkekler için ayrı ayrı yürütülen bu sosyal içerikli programların önemli iki hedefi şudur: İlk hedef, gençleri meslek eğitimi ve iş yaşamına hazırlayıcı, somut çözümler üzerindeki çalışmalardır. Diğer hedef ise gençlerin okuldan erken yaşta ayrılmaları riskini azaltmaktır. Programın özünde, gençlerin problemlerine bire bir çözüm imkanı aranır ve gereken kişilerle görüşmeler yapılır. Gençlerin yaşam çevreleri göz önünde bulundurularak, meslek eğitimi veya iş aramadan, okuldaki, evdeki, arkadaş çevresindeki sorunlarına kadar, onlara yardımcı olunmaya çalışılır. Hatta kendilerine sosyal iletişim becerilerini geliştirme imkanları da sunulur. Bu hizmetler 3 ile 9 ay arasında sürer. Gerekirse uzatılabilir. Aynı şekilde gençlerin aileleri, öğretmenleri veya iletişimde bulundukları diğer kişiler de bu hizmetten destek görürler. Bu hizmet neden sunuluyor? Kişisel, ailevi, eğitimsel ve/veya göçe dayalı sorunlar yaşayan gençler, okul ve meslek seçimi zamanı geldiğinde zorlanmaktadırlar. Gerçekçi bir gelecek planı hazırlamakta güçlük çekmekte ve okulu bitirmede sorunlar yaşamaktadırlar. Okulda hevessiz olmakta, dersin huzurunu bozucu davranışlarda bulunmakta, okul dışında da tatsız olaylara karışabilmektedirler. Kendilerine özel bir ilgi ve danışmanlık hizmeti sunulmazsa, geleceklerini kaybedebilirler. İşte tam bu dönemde Jump ve Jumpina devreye girer. Başvuru : İster telefon açıp randevu alabilirsiniz, ister bir e.posta gönderebilirsiniz. İsterseniz bize bir dostunuzla da uğrayıp, ortamımızı görebilirsiniz. Web sayfasından daha geniş bilgi alabilirsiniz. Nerede? Erkekler için : Kızlar için : Jugendprogramm jump Palmstrasse Winterthur Telefon: jump@win.ch Jugendprogramm jumpina Trollstrasse Winterthur Telefon: jumpina@win.ch Türkçe danışmanlık: Mehmet Ertoğrul

20 20 Gülter Locher Hannah Arendt (14 Ekim, Aralık, 1975 ) Alman siyaset bilimcisidir. Çoğu kişi tarafında felsefeci olarak da bilinmekle birlikte, felsefenin "bireyin kendisi"ne dair sorunlarla uğraştığını söyleyerek bu sıfatı reddetmiştir. Siyaset bilimci olarak tanımlanmayı istemesinin sebebi çalışmalarının "tekil olarak insana değil, dünyada yaşayan ve dünyayı kaplayan insanlığa" odaklanmış olmasıdır. Geçtiğimiz yıl, insanlığa her alanda büyük hizmetler vermiş bilim adamlarının, düşünürlerin, sanatçıların, politikacıların anma yıl dönümleri öyle çoktu ki, bu sayede bu konularla ilgilenenler sanatla, bilgiyle, felsefeyle dolu bir yıl geçirdiler. Son sayımızda biz de bu önemli kişilerle ilgili bir makaleye yer verdik. Özellikle Mozart üzerinde etraflıca durmuştuk. Geçtiğimiz yıl anılanlardan birisi de Hannah Arendt idi; 100. Doğum Yılıydı Arendt in. Hannah Arendt 14 Ekim 1906 da Almanya da doğdu. Doğum yılı ve doğduğu yer belki de hiçkimsenin yaşamında bu denli önemli rol oynamamıştır, Hannah Arendt in yaşamında rol oynadığı kadar. Çok iyi bir eğitim gören Arendt dönemin en tanınmış düşünürleri ile de birlikte çalışmak olanağına sahip olmuştur. Arendt Antisemitizm olgusuyla karşı karşıya gelip de mülteci yaşama başlamak zorunda kalınca, bu "yerinden edilme" ile başlayan yaşam kesitinde en önemli yapıtlarını vermiştir. Üç ciltten oluşan 'Totalitarizmin Kaynakları' adlı eserinde, Batı felsefe geleneğinin nasıl olup da milyonların kıyımıyla sonuçlanan bir ideoloji yaratabildiği sorusuna yanıt aramaktadır. Aşağıda sizlere sunduğumuz makaleyi bize Hollanda dan gönderen arkadaşımız Birten Lostar a çok teşekkür ediyoruz. İNSAN YÜZLÜ HAYALET KUKLALAR Liberal demokrasiye olan benzerliği nedeniyle Totalitarizm endişe verici ölçüde önemlidir. Hannah Arendt in sığınmacılar, vatansızlar ve öteki gereksiz insanlar üzerine dersleri 1961 yılında, Final Çözüm ü (endlösung: yahudilerin çalışma kamplarına gönderilerek yok edilmesi) bulan ve düzenleyen bürokratlardan birisi olan Adolf Eichmann a karşı The New York Times adına Kudüs te açılan davayı Hannah Arendt kazanır. Hannah Arendt davanın anlatıldığı Eichmann Kudüs te (1963) adlı kitabın muhteşem sonsözünde, 1933 te ve 1942 den sonra giderek artan totalitarizm (nasyonal sosyalizm) adına işlenen suçları tanımlamaya çalışır. Hannah Arendt a göre, Eichmann ve yandaşlarının işledikleri suçlar Yahudi halkına karşı değil, tamamiyle insanlar arası farklara, insan çeşitliliğine ve insan statüsüne bir saldırıydı. Bu nedenle doğrudan doğruya Eichmann a yönelerek şöyle söyler: sanki siz ve sizin üstlerinizin yeryüzünde kimin yaşayıp, kimin yaşayamayacağı konusunda karar verebilme hakkınız varmış gibi, yeryüzünü Yahudi Halkı ve daha bir sürü diğer halk gruplarıyla paylaşmak istemiyorsunuz, İnsan cinsinin hiçbir üyesinden, yeryüzünde bu tür istek ve arzuları olan ve bu arzuları uygulamaya Marieke Borren/ Filosofie Magazine, Mart 2005 Hollandaca dan çeviren: Birsen Lostar geçirmek isteyenlerle birlikte yaşamayı kabul etmesi beklenemez. Bütün bu nedenlerden dolayı siz ölmelisiniz. Arendt esas olarak Kötülüğün Bayağılığı teziyle tanınır. Eichmann ın yargılanmasına neden olan suçlarda, radikal bir kötülüğün varlığından ziyade, aşırı bir düşünce yoksunluğunun olduğuna dikkat çeker. Bu tezin bir sonucu olarak da, söz konusu suçların, bihassa bizim insan oluşumuza yönelik bir saldırı olduğuna ilişkin görüş arka plana itilmiş olur. Arendt ın (pre-)totaliter rejimlerin felsefesiyle ilgili keskin ve tüyler ürpertici tahlilleri, ve oradan çıkarılan günümüz post-totaliter ve sözüm ona liberal-demokratik toplumlara yönelik uyarıcı derslerde Eichmann ın görüşlerinin hala tayin edici önemde oluşu yatar. Hannah Arendt bu tahlillerine, Totalitarizmin Kökeni (The Origins of Totalitarianism, 1951) adlı kitabında, totalitarizmin ögeleri ve yirminci yüzyılın ilk yarısında ortaya çıkışıyla ilgili çalışmalarıyla başlar. Bütünsel egemenlik Arendt, ( )Totalitarizmin Kökeni nin üçüncü bölümünde,- Arendt a göre totalitarizmin gövdesinden çıkan iki sürgün olan nasyonal