IST A NBUL TICARET ODASI PROGRAMI VE BOTÇESI. Hüsnütabiat Matbaası İstanbul- ı 9 6 8

Transkript

1 IST A NBUL TICARET ODASI IŞ PROGRAMI VE BOTÇESI Hüsnütabiat Matbaası İstanbul- ı 9 6 8

2 ~.

3 İÇİNDEKiLER BiRİNCi BÖLÜM 1967 YILI FAALiYETLERİNİN GENEL GÖRÜN'UŞÜ Sahife I. Dış Ticarete İlişkin Meseleler II. Mali Konular II. İkinci Beş Yıllık Planın Hazırlanması ile ilgili çalışmalar IV. Kültür Faaliyetleri V. Perwnel Rejimi Reformu VI. Diğer Genel Meseleler VII İş Programında yer alan fakat halen bir sonuca bağlanaınıyan konular hakkında bilgi VIII. Günlük Mutad Faaliyetler İKiNCi BÖLÜM 1968 YILI İŞ PROGRAMI A. Giriş ve Uygulama Prensipleri B İş Programımızın Ana Hatları üçüncü BÖLÜM 1968 YILI BÜTÇESi 1. Gelir ler Giderler YILI BüTÇE TALİMATI Odamızın 1968 Yılı Kadrosu (Ek. 2) Yılı Kırtasiye satın alma planı tahmini fiat listesi (Ek. 3) Yılı Basılı Evrak işleri Planı tahmirni fiat listesi (Ek. 4) Yılı Oda müstahdemlerinin giyim ihtiyaçlan fiat listesi (Ek. 5) Yılı Demirbaş satın alma planı tahmini fiat listesi (Ek. 6) GELİR VE GİDER BüTÇESi TABLOLAR!.

4 BİRİNCİ BÖLüM 1967 YILI FAALiYETLERİNiN GENEL OÖRÜNÜŞti Odamızın 1967,Yılı faaliyetleri, daha önceki yıllarda da olduğu gibi, bir yandan ilgili mevzuat hüküınlerini, diğer taraftan da, iktisadi' ve ticari hayatın icaplarını gözönünde bulundurmak su:ı:etiyle yürütülmüş ve ayrıca, Meclisin karar ve temennileri de i ş lerin icıras nda önemle ı ı azarı itibare alınmıştır. Bilindiği gibi, Oda Meclisinin sayın üyelerine, her faaliyet devresinde, muntazam fasılalarla, işler hakkında yazılı ve sözlü maruzatta bulunulmaktadır. Yı l sonu itibar:yle takd:m olunan işbu raporda ise, 1967 yılı faaliyetleri bir bütün olarak geııel bir perspektif içinde izah edilmiştir. I - DIŞ TiCARETE İLiŞK i N MESEI... ELER : 1967 yılı zarfında, dış ticarete ilişkin me~eleler iki ayrı yönden önemle ele alınmıştır. Bunlardan birincisi dış ticaret politikası ile ilgili uzun vadeli genel meseleler, diğeri de rejim ve tatbikatla ilgili kısa vadede çözüm yolu 'bekleyen problemlerdir. A. D ı ş Ticaret Po li tikas ı ile ilgili Görüş ve Teşebbüsleriınj z : Dış ticaret politikası ile ilgili çeşitli teşebbüslerimiz~ hakim olan görüşlerimizi şöylece ifade edebiliriz :. 1) Prensipler Hakkındaki Temel Görüşlerimiz : ; Diş ticaret politikası ile ilgili uzun vadeli rrieseleler, mensubu bulunduğumuz Batı camiasının rejim ve usullerine mümkün mertebe yaklaşmak yönünden ve bilhassa A vru!;')a Ekonomik Topluluğ una iştirakimizin ortaya koyduğu meseleler açı ~oında ıı incelenmi tir. Bu arada, beynelmijel teşekküllere karşı an laşmalar la yüklendiğimiz vecibelerin yer:ine getirilmesi incelemelerimizde önemle nazarı itibara alııımış : ır. Ayrıca, ekonomimizin, Ortak Pazar içinde geçirmesi gereken istihale ve bünye değişikliğinin muhtelif sektörlerdeki tesirleri de ehemmiyetle gözönünde bulunduru lmuştur. Ayrıca, sanayiimizin ortak pazar içinde rekabet gücü kazanması ve hayatiyetini devam ettirebilmesi içiıı, bilhassa. mali bünye, -6-

5 kuruluş yeri_ ve cesam.eti, prodüktivite meseleleri, yatırımların teşviki konuları üzerinde, çeşitli çal:şma sahalarında önemle durulmuştur. Dış ticaret politikamızın uzun vadeli meseleleri olarak, dış ticaretimizin serbestleştirilmesi ve Türk parasmın konvertibilitesi üzerinde de durulmuş, tediye bilançosunun denkleştirilmesi ve ekonominin gelişme temposu bakımından dış yardım ve kredilere tabiiyetin en kısa zamanda asgari haclde indirilmesi gerektiği görüşüııden hareket edilmiştir. Bu görüşlerin makes bulması için spesifik olarak yapılan teşebbüslerin tümünü işbu raporun dar sıııırları içine sığdırmak mümkün değildir. Ancak, şu kadarı söylenebilir ki, dış ticaretle ilgili her toplantıda, dış ticaret politikası ile ilgili olarak reeımi makamlara intikal ettirilen her raporda bu görüşler def'atle ifade ve izah olunmuştur. Özellikle kotaların ve Kalkınma Planının hazırlanmasına ilişkin toplantılarda bu görüşlerimiz, yıllardan beri olduğu gibi, 1967 yılmda da ifade ve müdafaa edilmiştir. 2) İhracatın geliştirilmesi ile ilgili görüş ve teşebbüsler : Dış ticarete ilişkin meseleler arasında ihracatın geliştirilmesine taalluk edenler 1967 yılı faaliyetlerinde özel bir önem kazanmıştır. Esasen, ihracaat konusunun, son yıllarda gittikçe artan bir tempo içinde Oda faaliyetleri arasında yer aldığı bilinen bir keyfiyettir. Nitekim, ihracat rejimi, ihracatın arttırılması ve serbestleştirilmesi, ihracat personelinin eğitimi gibi konularda araştırmalar, o:eminerler yapılmış, ilgili resmi merciiere sunulmak üzere raporlar hazırlanmıştır. Bu arada: - İhracat rejimi, ihr2.catın serbestleştirilmesi, - Lisans ve tescil usulünün asgari hadde indirilmesi, İhracata müdahale eden teşkilatın ve bu arada bilhassa ihracatçı birliklerinin kaldırılması, - İhracatçıya formalite ve mali mükellefiyetler bakım ndan yük tahmil edilmemesi, İhracat kazançlarının vergiden muafiyeti, - İhracatta vergi iadesinin ıslahı ile daha kolay ve mües:;ü bir şek;lde işler hale getirilmesi, İhracatta yabancı sermayenin prefinansman ve maliyetine ihraç şeklinde göstermekte olduğu faaliyetin yerli tüccar ve sermaye aleyhine olan kısımlarının düzeltilmesi ve yerli sermaye ve ihracatçıya eşit şartlar altında faaliyette bulunma imkanının sağlanması, - Kambiyo rejiminde ihracatçıyı sıkan takyidatm azaltılması ve hatta tamamen kaldırılması. ~7

6 - An'anevi ihraç mallanmızın dış pazarlarının daha iyi araştırılması suretiyle bu malların ihraemın arttırılması. - Yeni ihraç mallarımızın dış piyasalara taııı:tılması, - Sanayi mamullerinin ihracı ve bu maksatla icabında bir sübvansiyon sisteminin tatbiki, - İhracata yönelmiş sanayi ve zirai faaliyetlere ait girdilerin-inputucuzlatılarak, maliyetlerinin düşürülmesi, - Hükümetçe tatbik edilen zirai mahsul destek fiyatı konusunun ihracatı zorlaştırmayacak bi'r suples dahilinde :yürütülmesi ve as~ gari fiyat tatbikatmdan mümkün mertebe s;:ırfınazar edilerek iç ve dış fiyatların, tamamile arz ve talep, fiyat ve. rekabet müesseseleri tahtında teşekkülüne imkan verilmesi, - Ziırai istihsalin ı.:zwı vadeli meselelerini incelernek maksadile milli komiteler kurulması, gibi çok veçheli meseleler bazan münferiden bazan ge:nel bir şekilde alınmış ve Odamızın yapıcı ve mü :ıpet, memleket menfaatlerini herşey den üstün tutan teklifleri ilgili mercilere ulaştırılmışt ~ r. Memleketimizin ekonomik gelişme ve istikrarı bakımından hayati bir önem arzeden ihracatın geliştirilmesi konusu üzerindeki çalışma ve teşebbüslere bundan sonr~ da ehemmiyetle devam edil ıecektir. B. Rejim ile ilgili tatbikata müteallik meseleler : Dış ticarete ilişkin meseleler arasında, tatbikata taalluk edenlerinin de ticaret sektörü için ne büyük bir önem taşıdığı her türlü izahtan varestedir. Aşağıdaki paragraflarda, bu çal şmalar hakkında gerekli bilgiler arzolunmuştur. 1tşmalar: 1) ithal Kolalarının hazırlanması ve uygulanması ile ilgili ça- Odamız bakımından birinci derecede önem arzeden tatbikat meselelerinin ba şında, hiç şüphesiz ithal kotalarının hazırlanması ve uygulanması He ilgili meseleler gelmektedir. Kotaların ha:~ırlanmasında takip edilen prosedür şudur : Ko taların neşrinin mutad olduğu tarihten 3 ay evvel, Odalar Birl i ği bütün ticaret ve sanayi odalarma bir tamim göndererek, kotalar ve ithalat yönetmeliğ.i, AİD Yönetmeliği hakkındaki teklifierin tespit ~ edilmeuini tster. Bu tamim üzerine Odamız. İthalat rejjimi ve. ithal listeleri hakkında tekliflerinin bildirilmesini, gündelik gazeteler ve Odamız Gazetesi ile ilan etmek suretiyle üyelerine duyurur. Kendilerine 15 günden. az olmamak üzere bir. müddet bırakıılır. Rejimden şikayeti olan, ithal listeleri ile ilgili teklifi bulunan ithalatçıların., bu tekliflerinin her zaman - 8- ele

7 hazır olması gerektiği düşünülürse, işbu (15) günlük sürenin yeterli olduğunu kabul etmek lazımdır. Üyelerimizin tekliflerinin tesbitine kadar geçen zaman zarfında ve esasen daimi olarak çalışma halinde bulunan Odamız idari servisleri ele, konu hakkındaki tekliflerini bir taraftan hazırlar. Ayrıca biir tamim ile Meslek Komitelerimiz üyelerinden teklif ve şikayetlerinin bildirumesi istenir. Bu suretle bir taraftan idari servıslerce, diğer taraftan üyelerimizce talep edilen husı.:.slar derlenerek, ithalat rejimi ve listeleri hakkındaki bütün teklifler, bu maksatla kurulmuş olan Dış Ticaret İthalat Komisyonu tarafından yegan yegan incelenir ve Komisyonun görüş ve teklifleri haz~rlaııır. Bu hazırlıklarda üyelerimizin menfaati ve rejimde kolaylık sağlanması gözönünde bulundurulur Komi:oyon çalışmalarında, lüzumu halinde müracaat sahibi de hazır bulundurularak, teklifinin gerekçesi dinlenir. Komisyon çalışmaları sonunda kabul edilen teklifler ile reddedilen teklifler bir arada Yönetim Kuruluna sevkedilir ve Kuruldan çıkan karara göre işlem yap:larak, rejim ve ithal listeleri hakkındaki Odamız teklifleri Odalar Birliğine gönderilir. Birlikçe : muhtelif Odaların rejim hakkındaki tekliflerinin telif! ve özel sektör adına Ticaret Bakanlığına tek bir rapor ve görüş sunulması maksadile bir toplantı yapılır. Sadece (16) Odanın temsilcilerinin katıldığı bu toplantılara, verilen kontenjan dahilinde bir tacir ve idareci kadro~u ile iştirak edilerek, üyelerimizin menfaatleriııin korunmasına c,~alışılır. Anayasamızın benimsediği karma ekonomi düzeninin özel teşebbüc-ün hakim rol oynadığı bir serbest piyasa ve rekabet düzeni olduğuna, rekabetin, sihirli ve tanzirnci tesirlerine inanıyoruz. Bu sebeple, Oda olarak, sanayi vesair gerekçelerle kotalar ve ithal listelerinden herhangi bir malın çıkarılmas-na lıkbir zaman taraftar olunmamıştır. Odamız, rekabetin teessüs etmediği bir piyasada ithalatın yasaklanmasının, müstehlikin ve piyasanın istismarına yol açtığını daima belirtmiş, başta Odalar Birliği olmak üzere bütün reemi mercileri ve bakanlıkları zamanında ikaz etmiştir. Alenilik, rekabet ve eşitlik şartları altında işieyecek bir ithalat düzeninin faydaları, yalnız Odalar Birliği seviyesinde yapılan toplantı Jarda değil, bakanlıklar arası to~ılantılarda da dile getirilmiştir. Zira, Odalar Birliğinden sonra toplantılar, ligili bakanlıkların iştirakiyle Ticaret Bakanlığında yapılaıı toplantılar halinde devam etmekte ve her iştirak eden resmi teşekkül ve bakanlık. ke!ldi tekliflerini ortaya atarak müzakere ve münakaşa konusu yapmaktadır. Bu vesile ile Ticaret Bakanlığındaki çalışmalara özel sektör adına tek bir görüş ve raporla gidildiğini hatırlatmak isteriz. Bu suretle, özel sektör adına Odalar Birliği tarafından ve diğer teşekküller tarafından yapılmış tekliflerden kabule mazhar olanlar, Odalar -9-

8 Birliği, Maliye, Sar:ayi, Gümr.ük ve Tekel, Ticaret Bakanlığı ile Merkez Bankası temsilcilerinden müteşekkil bir redaksiyon komitesi taraf:nçian kaleme alındıktan sonra, iktisadi kurula ~.evkedilmekt e ve rejim ve listelerde yapılacak değiş~klikler hakkında iktisadi kurulc:a yapılan son tadilattan sonra. rejim ve listeler Bakanlar Kuruluna sevkedilmekte ve bir kararname ile yürürlüğe konmaktadır. Buraya kadar özetlenen çalışmaların, redaksiyon komitesiı~e kadar olan safhasına. Odalar Birliği ile birlikte Odamız da katılmakta ve İktisadi Kurul safhasına ka.dar olan teknik çalı maları yakından izlemektedir. İktisadi Kurul ve Bakanlar kuruluna ne Odamız ı.n. ne de Odalar birliğinin iştirakı şüphesiz mümkün değ i ldir. İşte. tacirlerimizin ş!kayet konusu olan rejimre ve listelerle ilgili tekliflerimiz, büyük kısmı itibariyle bu son iki safhada reddedilebilmertedir. Birinci kotadan wn kotaya kadar, rejimin geçirdliğ:i safhalar ve tah~iitçi ve yasakçı bir ithalat rejimi ve listeleri içinde, ithaltçılarımıza bazı kolaylıklar sağlanabilmişse bu, Odamız n yılınayan gayretleri ve teşebbüsleri sonunda olmuştur. Memleket ve müstehlik menfaatleri yanında olan Odamız, şartlar ne kadar aleyhte olursa olsun, doğru bildiği yolda faaliyetlerine devam edecektir. 2) Anlaşmalı memleketler rejimi ije ilgili faaliyf~tler : Başta tütün olmak üzere, ihracında müşkilat çekilen bazı ihraç mallarımızın sürümünün temini maksadile, anlaşmah memleketlerle kliring esası üzerinden ticari ilişkilerimiz devam etmektedir. Serbest döviz sahasına ihracatım : z güçleştik çe, anlaşmalı memleketlerle olan ticaret hacmimizin artma eğilimi gösterdiği bir vakıadır. Bunun sonucu olarak, anlaşmalı memleketler temsilcilikleri, ithalatta eşitliği ve aleniyeti bozan ve bazı kimselere haksız meıııfaatler sağlayan bir takım teşebbüslere girişmektedirler. Bunun önüne geçmek için, geçen yıl Odalar Birliğince, Odamızın da iştirakile hazırlanmış bulunan Anlaşmalı Memleketler ithalat Yönetmeliğinin. bu devre de yürürlüğe konması mümkün olamamı şt r. Ticaret Bakanlığında yapılan 19. Kota. çalışmaları sırasında, OJamJz temsilcileri. anlaşmalı memleketlerle.ticaretiı;ı arzettiği özellik delayıs ile ayrı bir ithalat yönetmeliğine duyulan ihtiyacı belirtmiş ve konu üzerinde çal şılmasını i stemiştir. T.icaret Bakanlığı da anlaşmalı memleketlerden va ki şikayetlerin artması üzer ne ayrı bir yönetmelik fikrini benimsemi ş, bir yandan hazırlanan bir tr.sarı üzerinde muzakerelerde bulunur.ken., diğer taraftan kısa bir süre içir de yürürlüğe koyabilmek amacıyla rejimde yapılması gereken değişiklik hususunda 20. Kota çalışmalarına teklif getirmiştir. Bu ülkelerle yapılan ihracatta fiyatlar : mızıı ı uygunluk ve intibak göstermesi zahiri ve aldatıcı olmaktadır. Burada uygulanan yükşek fi- -10-

9 yatlar, ithal malları fiyatlarının da aynı ve hatta bazen daha fazla yüksek olmasına sebep olmaktadır. Bu itibarla her şeyden önce ihracatımızın bu ülkelere bağlılığını azaltmak gerekmektedir. Kaldı ki, Avrupa Ekonomik Topluluğu içersinde dış ticarette çok taraflılığı ve paramızın konvertibiliteo-ini taahhüt etmiş bir ülke olarak iki taraflılığa ve kliriııge zorlanmamız tecviz edilemez. Filvaki, serbest kaynaklarımızın nisbeten bol olduğu devrelerde anlaşmalı ülkelerle ticaretimiz, gerek hacim ve gerekse nisbet bakımından düşme eğilimi göstermekte, döviz imkanlarımızın zayıfladığı devrelerde i:oe bu ülkelerle ticari ilişkilerimizin dış ticaretimizdeki payı tedricen yükselmektedir. Bu itibarla, ekonomik istikrar politikamıza uygun olarak dış ticaret politikamızın uzun vadeli amaclarına erişebilme yolunda anlaşmalı ulkelerle olan ticaretimizin bü.yük bir kısmı serbest döviz sahasına kaydırılmalidır. Nitekim bütün bu mülahazalarla Odamız, anlaşmalı memleketlerle vaki ticari münasebetlerimizin kliriııgli ödemelerden tedricen serbest dövize kaydınlmasına taraftar olup, bu husustaki görüşünü Odalar Birliğine intikal ettirmiştir yılında bu yoldaki çalışma ve teşebbüslere devam olunacaktır 3) ithal lıistelerinden çıkarılacak maddelerin tayini ile ilgili çalışınalar: Dış ticaret rejimi koııusunda, Odamızın müspet bir faaliyeti de, yerli imalatı sebebiyle ithal listelerinden çıkarılacak maddelere ait taleplerle yapılacak tetkikatın esaslarının bir yönetmelikle belirtilmesinin temini olmuştur. Bu maksatla hazırlanan yönetmelik, Mart ayında Odalar Birliğinde yapılan bir toplantı sonunda kat'i şeklini almış ve yürürlüğe girmiştir. Bundan sonra, dahilde imal ediliyor diye herhangi bir mal sadece bir tek Odanın veya Odalar Birliğinin radoru ve hatta beyanı üzerine ithal listelerinden çıkarılamıyacaktır. İmal edildiği iddia edilen malın imalatcısı, bağlı olduğu Odaya rriuayyen bir formüler doldurmak suretiyle m~iracaat edecek ve gerekli tetkikatın yapılmasını isteyecektir. Keyfiyet, yerli imalatın miktar ve Kalite bakımından kifayeti ve fiyat aç,sıııdan Odalar Birliği, İstanbul Sa PRyi Odası, Ege Bölgesi Sanayi Odası ve İzmir Ticaret Odası ile Odaınız temsilcilerinden kurulu bir daimi Komite tarafından, mühendisler ve iktisatçılar marifetiyle incelettirilecek, icabında yabancı bir laboratuvarda tahlil ve kontrole tevessül edilecek, bilhassa fiyat humsu ehemmiyetle gözönünde bulundurulacakt:r. Kamu sektörünü de böyle bir yönetmeliğe tabi kıldıktan sonra ~anırız ki, bu konuda bugüne kadar devam eden keşmekeşe kısmen bir -ll-

10 ı:;on verilmiş olacak tı r. Yönetmeliğin herşeyi halleden sihirli bir tedbir olmadığı muhakkaktır. Ancak, bu bir başlangıç olup daha müspet teşebbüslere bir hareket noktas ı teşkil edecektir. Sanayi Bakanlığın ın bu konudaki faaliyeti bir disiplin altına a l u;ımadığı takdirde, kotalardaki k ısıtlamalara devam edilmesi ihtimali qliyük ölçüde mevcuttur. Şimdiki halde, gayretlerimizi, Sanayi Baka~1ı ğmm, kotalardan vaki çıkarmalardaki tek taraflı davranışlarını ve hakimiyetini önleme noktasına tevcih etmiş bulunmaktayız. 4) Fuaı Kotası Meselesi : Anlaşmalı memleketlerden vaki şikayetlere benzer ~ik.iyetlerm, fuar kontenjanlarından da vuku bulduğu malumdur. Fuıar kontenjaıllar i, fuar gayesi dışında normal ve keyfi bir ithalat yolu teşkil etmektedir. Fuar kontenjanlar ;nın da İthalat Yönetmeliği esaslan ve prensipleri d~hilinde kullanılması hususunda halen idarece hazırlık ~;alışmaları yapılmaktadır. C. Yeni Bir Dış Ticaret Şubesi Kurulması : Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, d ış ticarete iliş kin konular her geçen gün biraz daha kesafet arzetmekte ve çapraşık bir bir mahiyet kazanmaktadır. Yakın bir tarihe kadar bu alanda bir yandan Etüd ve Araştırma Şube si nin, bir taraftan da Ticaret ve Sanayi Şubelerinin faaliyette bulunduğu malumdur. Njtekim, son zamanlara kadar. Etüd Şubesi özellikle Dış Ticaret Politikası, Dış Ticaret Rejimi ve ithal kotalarının hazırlanmas ı ile ilgili çalışmalar yapm ış, diğer iki Şube ise kotaların tatbikatıyla ilgili işlemlerle meşgul olmuştu r. Memleketimizde D ış Ticaretle mesgul taeirierin büyük bir kısmının Odaınız üye~ i bu lu nduğu da gözönünde bulunduırularak d ş ticarete ilişkin -ça lışmaların müstakil bir şube marifetiyle yürütülmesinin daha rasyonel ve daha verimli ol acağı Yönetim Kurulunca kar~rlaştırıl rılmıştır. Konunun arzettiği vüs'at ve önemle mütenasip b ir şekilde ele alınan ve yürii t.ülen hazırlık çal smalan sonuçlandıldan sonra Yönetim Ku rulu'nun tarih ve 65 sayı lı kararı ile "Dış Ti.caret Şubesi" ad. ı ile yeni bir ünite kurulması kabul edilmiştir. Diğer Şubeler için mevcut iş talimatıarına paralel olarale kurulmuş olan bu yeni şubenin gayesin,i, maksadını. gerçekleştirmek istediği hususları, yetki ve sorumluluğunu. teşkilatın ı v~ iş ak ş ~< icaplarına göre hangi işlerin kimlc=r tarafından nasıl yürütuleceğini açıklayan iş talima tı da kabul olunmuştur. Bu ı:).lretle Şube fiilen!:urulmuş ve faaliyete geçmiştir. D. iktisadi Kalkınma 'fesıisi : Yüksek Meclisini-zin tasvibi ile. Avrupa Ekonomik Topluluğu ve

11 Kalkınma Planı ile ilgili konularda camiamıza yardımcı olacak çalışmaları yapmak üzere, İstanbul Sanayi Odasile müştereken İktisadi Kalkınma Tes isi'nin kurulmuş bulunduğu malumlarıdır. Bu Tesis Muntazaınan gönderdiği bültenlerile çalışmaları hakkında bilgi vermekte ve ayrıca gittikçe sayısı artan neşriyatı ile görevini başarınağa çalışmaktadır. İktisadi Kalkınma Tesisinin camiamıza yararlı faaliyetlerinin devamı ve geliştirilmesi 1968 yılında da önemle takib edilecektir. E. Fuarlar Komitesinin Çalışmaları : Yabancı memleketlerdeki fuarlara şehriınizin ticaret ve sanayi aleminin müştereken katılarak, memleketimizin daha iyi tanıtılması ve ihraç maddelerimizin daha iyi teşhiri maksadile, Odamız :ile İstanbul Sanayi Odasının ve İstanbul Ticaret Bon:asmın müştereken Fuarlar Komitesini kurdukları malumlarıdır. Bu komitenin faaliyetleri üç teşekkülün her ay toplanan müşterek İdare Heyetlerinin murakebesi alt,nda olup, programları, faaliyetleri ve kesin hesapları bu müşterek İdare Heyeti tarafından kontrol edilmektedir yılında Fuarlar Komitesi, Poznan Fuarına yalnız, Brno Fuarına Odalar Birliğinin mali iştirakile, Paris ve Brüksel fuarlarına Odalar Birliği ile müştereken ve Anuga Fuarına Ticaret Bakanlığı ile müştereken katılarak, ihraç maliarım zı tanıtmaya ve ihracatı geliştirme faaliyetine yardımcı olmuştur. Bu fuarların çoğunda teşhir olunan mamuller satılru-ak dövizleni memleketimizde getirilmiş ve ihracatçılarımıza yeni piyasalar açıldığı görülmüştür. F. Konjonktür Raporu : Memleketimizin piyasasının hareketlerini, gelişmeleri, fiyat seviyelerini, iç ve dış piyasaya durumlarını, takip ederek üyelerimize piyasa ve konjonktür hakkında muntazaman bilgi verilmesi faaliyeti 1967 yılında muntazaman devam etmiştir. Piyasa ile ilgili bilgilerin derlenerek bir ilim adamının görüşü ile konjoktür raporu ha1inde Odamız Gazetesinde her ay yayınlandığı malumlarıd-r. Bu raporların taze ve doğru bilgilerle daha geniş görüşler ihtiva edecek şekilde tanzimi için gayretlerimiz devam edecektir. Il - MALİ KONULAR : Planlı Kalkınma dönemine giren her memlekette olduğu gibi, Türkiye'de de, planın finansmanı zarureti, neticede çeşitli mali problem Ierin doğmasına sebebiyet vermekte ve bu meseleler bazan ticaret ve sanayi sektörleri üzerinde çeşitli yönlerden etkili olmaktadır. Mesleki bir amme teşekkülü olan Odamız, kendi yönünden bu meselelerle ilgilenmekte temsili ve istişari fonksiyonlarının tabii bir.icabı olan görevlerini yerine getirrneğe çalışmaktadır. Aşağıda, bu gayretlerden 1967 yılına taallfik edenleri arz ve izah olunmuştur. - 13

12 1) Ortalama Kar Hadleri : Odamız mensubu tacir ve sanayicileri son yıııa:rda en çok meşgul ve hatta izrar eden meselelerden biri, ortalama kar hadleri ile ilgili tatbikat olmuştur. Aslında bir oto-kontrol m.üessesesiııdeı ı başka biır şey olmayan ve beyan edilen gelirin doğruluğunun bir tahkik vasıtası bulunan ortalama kar hadleri sistemi mali teşkilatın gayrı kabili izah tutumları sebebiyle ihdasındaki gayeden tamamen uzaklaşmış ve Gelir Vergisinin temel esprisi ile çelişen bir asgari mükellefiyet haline gelmiştir. ilgilenmiş Odamız, 1967 yılında da meesle ile yakıinen ve ısrarlı bir şekild e olup, bu konudaki gayretlerine halen de deva.m etmektedir. Mevzuattaki aksaklıkların düzeltilmesi yolundaki görüşler Vergi Reform Komisyonuna akrettirilmiş, tatbikattaki çelişmelerin önlenmesi meselesi de önce Defterdar, sonra da Maliye Bakanı seviyesinden hem sözlü ve hem de yazılı bir şekilde takip olunmaktadır. 2) Vergi Reform Komisyonu Ça lışmal ar ı : Maliye Bakanlığı, Odalar Birliği ve Üniversite temsilcileririden terekküp eden Verg.i Reform Komisyonunun uzun bir s:üredenberi, vergi sistemimizin tümü üzerinde çalışmalar yaptığı ve bu çahşmalarında özellikle vergiciliğin bir ekonomik kalkınma aracı olarak kullanılması 'için gerekli vergi teşvik tedbirleri üzerinde durduğu malfıml.arıd1r. Keza, Komisyon vergi kanunlarının tatbikatında ortaya çıkan hak lı şikayetleri giderici tedbirler üzerinde durduğu malfımlarıdır.. Keza, Komisyon vergi kanunlarının tatbikatında ortaya ç ıkan haklı ş i kayetleri giderici tedbirleri de ele almaktadır. Bu arada Odamız mensuplarının ve Oda Meclisinin, Komisyonda görüşülüp ha.l suretine bağlanmasını arzuladığı meseleler de Komisyondaki üyelerimiz vasıtasiyle adı geçen kuruluşa intikal E!ttirilmektedir. Faaliyetine, daha önce tespit ettiği çalışma planına uygun olarak muntazam. bir surette devam eden Komisyonun mesais:inin, mensuplarımızın vergi kanuniarına ilişkiu haklı talep ve şikayetlerinin olumlu birer hal suretine bağlanmasını sağlıyacağına inanıyoruz. Komisyonun re'seıı ve talebimiz üzerine ele aldığı meselelerio izahı işbu raporun hudutlarını aşacağı cihetle bundan sarfınazar edilmiştir. 3) Belediye Gelirleri Kanun Tasa rısı ; Maliye Bakanlığı tarafından hazırlan p 1963 yıtlıııda hakkındaki Odamız görüşü sorulan "Belediye Gelirleri Kanun Tasarısı" üzerinde,' zamamıtda gayet etraflı bir komisyon çalışman yapılarak sonuçlarının Odalar Birliğine intikal ettirildiği hatırlardadır. Bilahare aynı konuda 1965 yılında İç İşleri Bak anlığı tarafından -14-

13 da bir tasarı hazırlanması üzerine mezkur tasarı ile ilgili çalışmalar yapılarak Odalar Birliğinde tertiplenen toplantıya iştirak edilmişti. Son defa 1966 yılı Aralık ayında Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan tasarıya son şeklinin verilmesi ve Büyük Millet Meclisine sevki üzerine Odamızın önayak olmasıyla Odalar Birliğinde bir toplantı tertiplenerek canüa görüşü tespit olunmuş ve Parlamento üyelerine dağıtılmıştır. Bununla da yetinilmiyerek, mezkur tasarının ticaret alemini çok yakından ilgilendiren hükümler ihtiva etmesi dolay siyle, Odamız temsilcilerinin de dahil bulunduğu bir heyet te~kil olunarak Ocak 1967 de B.M.M.'de gerekli temaslar ya~ılmış ve tasanyı inceleyen Geçici Komisyonda görüşlerimizin şifahen izahı talebinde bulunulmuş ve bu talep kabul edilmiştir. Mezkur Komisyon tasarıyı henüz incelemeye başlamamıştır. Konunun hassasiyetle takibine devam olunacaktır. 4) Servet Beyanı Konusundaki Faaliyetler : Servet Beyan: mües:cesesinin arzettiği çeşitli mahzurların üzerillde Odamızın ötedenberi durduğu malumdur. 10 Ekim 1965 genel seçimler.:nden wnra Hükümet programının Mali Politika ile ilgili kısmında "Vergi Usul kanununda bir Oto-kontrol müessesesi olarak ihdas edilmiş olmasına rağmen, ticari mahremiyeti eelbeder bir mahiyet gösteren, psikolojik etkileriyle tatbikine başlanıldığı tarihten bu yana mükellef zümreleri üzerinde geniş çapta huzursuzlukların, endişe ve güvensizlikleriıı husule gelmesine :::ebebiyet vermiş olan Servet Beyanı mües,sesi yerine vergi ziyaını önliyecek müessir ve ilmi tedbirler getirilmesi lilzumuna kaniyiz." denilmekte idi. Bunun üzerine Maliye Bakanl:ğınca Vergi Reform Komisyonundan, programda zikredilen servet beyanı yerine kaim olacak müessir ve ilmi tedleirlerin nelerden ibaret olabileceği ve bunların mahiyeti, tatbik imkanları ve mevzuatımızda ne şekilde yer alabileceği hususunun öncelikle incelenerek sonucunun Bakanlığa gönderilmesi istenmiş ve incelenerek sonucunun Bakanlığa gönder.ilmesi istenmiş ve bünyesinde temsilcilerimizin de yer aldığı Vergi Reform Komisyonu durumu müzakere ederek vardığı sonuçları ve tekliflerini, "Vergi Güvenlik Tedbirleri Hakkında Ön Rapor" başlığ nı taşıyan raporu ile Bakanlığa intikal ettirmişti. Bilahare MaLyc Bakanlığı, Vergi Reform Komisyonu'nun tekliflerini kaale almadan hazırladığı bir tasanda, Servet beyanı müessesesi yerine kaim olmak üzere "Özel Durum Beyanı" adını taşıyan bir beyan usulünün ihdasını öııgörmüş ve tasarıyı B.lVJ.M.'ne sevketmiştir. Mezkur tasarının Odamızda tetkiki neticesinde, ihdası düşünülen yeni beyan usulünün birçok bakımlardan Servet Beyanı müesses.esınm mahzurlarını hertaraf etmek şöyle dursun aksine bu mahzurları teşdit edici nitelikte bulunduğu tespit olunmuş ve yine Odamızın telkinleriyle -15-

14 Odalar Birliğinde bir toplantı tertiplenerek camia goruşu ortaya çıkarılmış, hazırlanan rapor Parlamento üyelerine dağıtılmıştır. Konunun önemi gözönünde bulundurularak bununla da yetinilmemiş ve durum bir telgrafla Başbakan'a intikal ettirilmiştir. Üzerinde hassa:siyetle durduğumuz bu meselenin takibine devam edileceği Uıbiidir. 5) Tasarruf Bonoları ile İlgili Faaliyetler : 1960 inkılabını müteakip çıkarılan 223 sayılı "Yatırımlar Finansman Fonu Teşkili ve Tasarruf ıbonoları İhracı Hakkındaki Kanun" ile, bazı öd.emeler ve gelirler üzerinden tasarruf bonosu karşılığı tahsil edildiği malumdur. Kanunda belirtilen hedeflerden tamamen ayrılmış bulunan ve her geçen gün Türk Parasının kıymeti ve Devletin itibarı üzerinde artan ölçülerde yakıcı tesirler icra edegelmekte olan Tasarruf Bonosu mükellefiyetinin daha az mahzurlu bir hale getirilmesi maksadıyla Maliye Bakanlığı tarafından bir tasarı hazırlanması üzeriııe, mezkur tasarı Odamızda bir incelemeye tabi tutularak görüşlerimiz tespit olunmuştur. Bilahare Odalar Birliğinde. bu konuda tertiplenen ve Odamız Temsilcilerinin de katıldığı toplantıda, camia görüşü tespit edilmiş, neticede düzenlenen rapor hastınlarak parlamento üyelerine dağıtılmııştj.t. Bu raporda camiamıızın ötedenberi üzerinde durduğ;u, sistemin aksayan mahzurlu yönleri ortaya konmuş ve bunların düzeltilmesi için alınması gerekli tedbirler izah edilmiştir. Neticede, bilindiği gibi, ta~arı B. M. M.'de müzakere olunarak Kanuniaşmış ve kanun metni de Resmi Gazetede neşredilmiştir. Kanunun incelenmesi sonunda, görüşlerimizden bir çoğunun realize edildiği an!aşılmıştır. 6) Sermaye Şirketlednde Dağıtılınayan Kazan~;larm Vergi Rejimi Konusundaki Faaliyetler : Bilindiği üzere memleketimizin ekonomik kalkınmasında sermaye şirketlerinin taazzuv ve taammümü hayati bir önem arzetmekted.ir. Diğer taraftan, sermaye terakümünün yeteri seviyede bulunmad ığı da bir gerçektir.!şte bu realiteleri de nazarı dikkate alan kantın koyucu, sermaye şirketlerinin temettü hisselerinin dahil bulunduğu ınıenkul sermaye iratlarında, vergiye tabiiyet için "elde etme'' prensibini benimsemiştir. Başka bir deylmle dağıtılınayan şirket kazançları (muvazaa halleri hariç) şerikler yönünden elde edilmiş sayılmıyacağından şahsi gelir vergisi beyannamelerine ithali bahse konu olmamak lazım gelir. Durum böyle iken Maliye Bakanlığının bazı inceleme elemanları, -16-

15 bu taze aykırı bir görüşle bir kısım müesseselerin hesaplarının incelenmesi sonunda dağıtılınayıp şirket bünyesinde tutulan kazançların şerikierin şahsi gelir vergisi beyannamelerine ithali gerektiğini iddia etmişler ve Danıştay IV. Dairesi de bu görüşü teyid eden bir karar vermiştir. Öğrendiğimize göre bu karar üzerine aynı yolda tarhiyata gitmek maksadıyla bir çok sermaye şirketinin hesaplarının incelenmesine tevessül oluıımuştur. Bu, gerek memleketimizin ekonomik realite ve ihtiyaçlarına, gerek-ı:e kanun koyucunun maksadına aykırı haksız tatbikata nihayet verilmesini teminen Maliye ve Ticaret Bakanlıkları ile Odalar Birliği nezdinde teşebbüse geçilmiştir. Bu mesel.enin olumlu bir sonuca bağlanması gayret yine de sarfedilecektir. için gereken bütün 7) Likidite ihtiyacı Meselesi : 1967'nın en önemli ekonomik olay larından biri de, hiç şüphesiz bu yılın ikinci yarısında piyasayı ziyadesiyle sıkıntıya düşürmüş bulunan ve ayrıca, üzerinde geniş ekonomik tartışmaların açılmasına sebep olan para darlığı meselesidir. Sıkıntı kendisini piyasada hissettirdiği anda derhal mesele ile ilgilenen Oda Yönetim Kurulu, ilk olarak Maliye Bakanı ile Bankaların Genel Müdürlerine telgrafla müracaat etmiş ve olaya dikkatlerini çekerek ekonomiyi içine düştüğü tıkanıklıktan kurtarmak maksadiyl.e gerekli tedbirlerin ittihazını talep etmiştir. ve varılan Konu ayrıca, sonradan lvieclis seviyesiııde de ele alııııp tartışılmış sonuçlar derhal uygulama safbasma intikal ettirilmiştir. III- ikinci BEŞ YILLIK PLANlN HAZlRLANMASI ile İLGİLİ ÇALIŞMALAR : İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planının hazırlanması ile ilgili olarak Devlet Planlama Teşkilatı tarafından yürütülen çalışmalara Odamız baştanberi aktif bir tarzda iştirak etmiştir. 1967'dEm önceki devrelerde başlayıp sonuçlandırılan çalışmalar daha önceki yıllara ait faaliyet programlarında arzedildiğinden, burada sadece 1967 yılına ait olanlarına deği11m.ekle yetineceğiz. Devlet Planlama Teşkilatıııın II. Beş Yıllık Planının hazırlama safhasındtı., çeşitli ekonomik faaliyet dalları için teşkil ettiği özel ihtisas komisyonlarının çalışmalarına, Odamız temsilcileri fiilen iştirak etmişlerdir. -17-

16 Diğer taraftan II. Beş Yıllık Kalkınma Planı Hedef ve Stratejisirnin tayini maksadıyla adı geçen teşkilat tarafından tertiplenen geniş kadrolu bir toplaııtı ya Odamız da, bu konu ile ilgili görüşlerini önceden tespit etmek suretiyle temsilc.i leri vasıtasiyle iştirak e tm iştir yılında II. Beş yı llık Planın son şeklini almasından öne~, bilhassa özel sektörü yakından ilgilendiren bazı konularda özel sektqrun son defa görüşlerinin alınması yolunda yapılan teşebbü~ler mezkur Teş ki.latça da olumlu karşıianmış ve bu konuda Odalar :Sirliğinde yap ılan, Odam ı zın da iştirak ettiği bir ihzari toplantıyı müteakip. Odamız temsilcilerinin de dahil bulunduğu bir heyet, Devlet Planlama Teşkilatı yetkilileriyle müşterek bir toplantı yapmıştır. Bu toplantıda camiamjz yönünden önem arzeden: Özel sektörün döviz tahsisleri lle ilgili problemleri gibi konular teklif ve temenniler izah olunmuştur. daki görüş, Özel sektörün kredi konusundaki problemleri, Halen yayınlanmış bulunan Planda bu görüşlere büyük ölçüde yer \rerildiği müşahede edilmiştir. IV - KtlLTtlR FAALİYETLERİ: Qdanın, uzuu vadeli çalışmalarının ea önemlilerinden birini de kültür faaliyetleri teşkil etmiştir. Bu çalışmalarda, Meclisin teşvik ve telkinlerinin büyük rolü o lmuştur. Aşağıdaki paragratla,rda Kültür konl!su ile iigili bu faaliyetlere k:saca temas olunmuştur. 1) Kültür Meseleleri ile ilgili Çal ı şm alar : Odanın kült~r alan ındaki faaliyetlerinin istikametiııi tayin etmek ıçın çalışmalar yapan Meclisin bu işlerle görevli Komi~yonuna, İdare de bütün_ imkanlarıyla iştirak etmiştir. Teknik elemaııların bu maksatla yaptıkları ça l iışmalar ve haz ırlad ıkları raporlar, sözü geçen Komisyonuıı tetkik ve tasvibine arzolunmuştur. Bu raporlarda, sosyal yönden büyük bir önem taşıyan ve girift bir karaktere sahi9 bulunan kültür meselesi ile ilgili ı:eşitli eğilim ve alternatifl~rin izahı yapılmış ve ayrıca, dış memleketlerdeki.odaların bu alandaki faaliyetleri belirtilmiştir. 2) Lise Ta lebeleı-i için Tertip]enen Mesleki Rehberlik K onferanslan: Malum olduğu üzere, Odamız, A.B.D. Ticaret Odalarıı~ın ~ygu ladığı "Vocatioııal Guidence" programından mülhem a!arak, 1966 yılında, iş adamlarımızııı, liselerin son sınıflarındak i talebelen:~ konferanslar ver- -18-

17 meleri ve me~.lek seçiminde kendilerine bu suretle rehberlik etmeleri için bir program tertipiemiş ve gerçekleştirmiş idi. Aynı program, bu yıl da geçen yılın tecrübelerinden faydalanmak suretiyle tekrar edilmiş ve şehrimizdeki liselerin 10 tanesinde iş adamlarımız ile talebeler karşılıklı olarak görüşmüşlerdir. Okul yöneticileri Odamızııı bu faaliyetini teşekkürle karşılamışlar ve devamını temenni etmişlerdir. V - PERSONEL RE;Jİi\lİ REFORMU : 1967 yılının idari bünyeye taalluk edip sonuçlandırılan en önemli meselelerinden birini de personel rejimi reformu teşkil etmiştir. Meclisin de bu konudaki karar ve eğilimini göz önünde tutmak suretiyle gerçekleştirilen reform un temelini, Oda teşkilil.tını modern personel organizasyonu esasına göre tanzim etmek, görev yerlerinin gerektirdiği personel kabiliyetlerini objektif olarak tesbit etmek, personelin kabiliyetine uygun görev yerlerinde çahimasını :oağlamak, görev yerlerine uygun durumu olan personelin bu durumuna göre tayin ve terfilerini sağlamak fikri teşkil etmiıştir. uyulmuştur ~ Personel Rejimi reformunun gerçekleştirilmesinde şu prensiplere a) Azami şekilde objektif hareket etmek, b) Teşkilatm huzurunun bozulmamasına dikkat etmek, c) Personele zararlı olacak bir durum yaratmamak. Konu hakkında yapılan çalışmalar aşağıdaki sıraya ve esaslara göre yürütülmüştür : 1) Her görev yerinin iş tahlili yapılmış ve işin bu safhasında bizzat personelin kendisinden alınan bilgiler üzerinde çalışılmıştır. 2) ünitelerin amirleri kendi ünitelerine dahil iş yerlerinin şube veya servis içindeki değerlendirilmesini yapmışlardır; 3) Şubeler, şeflikler ve müdürlükler arasında, ilgili mevzuatı da gözönünde bulundurmak suretiyle Odanın genel ve her görev ünitesiniıı özel fonksiyonuna göre değerlendirmesi yapılmıştır'. Bu değerlendirmenin dayandığı hususlar aşağıda göe,te:rıilmiştir: - İşler, k ali te ve hacim, - Tali işler, - İlişkiler, - Yetki ve sorumluluklar, - VerilmeEıi gereken raporlar, - 19

18 - Kullanılan araçlar, - Çalışma şartları, - Gerekli asgari tahsil, - Gerekli asgari tecrübe, - Gerekli yabancı dil bilgisi. 4) Halen yürürlükte olan ilgili mevzuat ı da gözönünde bulundurmak suretiyle ücretleriıı asgari ve azami hadleri tesbit edilmişt i r. Bu suretle şakuli, ufki ücret ve terfi sistemi OdamJZca üzerinde uzun bir süre çalışılan ve bünyemize intibak ettirilen bir sistem baline get i rilmiştir. 5) Bütün bu işlerin intacından sonra varılan sonuçlar lar Komitesinden de geçmek suretiyle Yönetim Kuruluna intikal etmiş ve burada nihai karara b ağlanmıştır. Şu hususu de b:lhassa belirtmek gerekir ki, reformuıı başarılı bir şekilde uygulanması icin modern sistemlerden örnek alınmak suretiyle liyakat takdir sistemi ihdas olunmu::j ve bu suretle personelin terfii ile ilgili hususlar objektif sicil esasına bağlanmıştır. VI- Dİ!iER GENEL MESELELElR. : Daha önceki k"sımlarda izah edilen meseleleır arasında yer almayan ve fakat herbiri kendi yöniinden önem arzeden münferit konular üzerindeki çalışmalar da işbu bölümde açıklanmıştır. 1) İş Kanunu ile ilgili faaliyetler : Çalışma hayatımızı yakından ilgilendiren ve bu arada wsyal bir kısım rahatsızl klara da sebebiyet veren iş mevzuatıııın yeniden tedvin o lunciuğu ve yeni İş Kanununun, uzun!)arlementer tartışma lar sonunda Yasama Organınca kabul edildiği malum bulunmaktadır. Çalışanı o lduğu l<adar çalıştıranı da çok yakından ilgilendiren bu konu, tasarının kanunlaşmasına takaddüm eden safalhatın her birinde yakın bir şekilde taki.9 olunmuş ve şehrim i z Sanayi O dası ve Odalar Birliği ve Marmara - Trakya Bölgesi Oda ve Borsaları ile işbirliği yapılmak suretiyle, Odam z görüşünün mümkün olan ölçüler içinde kanunda yer a:: masına çalışılmıştır. Sözü geçen maksadın tahakkuku için önce teknik ve akademik kademelerde çalışmalar ya~)ı lm ı ş, sonra da, meselenin parlamento içinde halli cihetine gidilmiştir. Ayrıca. yeni İş Kanunun belirli maddelerine i>tinaden çıkarılacak tüzüklerin hazırlık çalışmalarına işverenler i n de iştiraki ve bu tüzüklerle ilgili Oda görüşlerinin te~biti konusunda yoğun bir faaliyete giri~ lmiş ve bunlardan bir kısmı sonuçlandırılmıştır. -20-

19 2) Sendikalar Kanuııu ile Toplu Sözleşme, Grev ve Lokavt Kanunu konusundaki çalışmalar : İş Kanununu takiben, calışma hayatını düzenliyen mevzuat içinde en hakim mevkii işgal eden Sendikalar Kanunu ile Toplu Sözleşme, Grev ve Lokavt Kanunları, bilindiği gibi 1963 yıl'nda kabul olunmuştur. Sosyal bünye ve mevzuatıımza strüktürel bir değ.işiklik getiren bu Kanunlar, kabul etmek gerekir ki, henüz yörüngelerine yerleşmiş değildir. Bu sebeule, çalışma hayatım zda halen sık sık rahatsizlıklar müşahede edilmektedir. Tamamen hususi hukuk hükümlerinin şumulüne giren bu meselelerde, Odamız, üyeleriı;e istişari yönden faideli olmağa çalışmakta ve bu konularda iş verenlerin taazzuv etmeleri gerektiği görüşüne sahip bulunmaktadır. 3) Çırak, Ka lfa ve Ustalar Kanun Tasarısı Üzerindeki Çalışmalar : Çalışma Bakanlığının büyük bir ihtiyaca cevap vereceğine emin bulunduğumuz "Çırak, Kalfa ve Ustalar" konusunda hazırladığı Kanun tasarısı Odamız tarafından da dikkatli bir şekilde incelenmiş ve Odalar Birliğinde yapılan toplant,larda görüşlerimiz sözlü ve yazılı bir şekilde savuııulmuştur. 4) Belediye Kanun Tasarısı ile Hgili Çalışmalar : İç İşleri Bakanlığı tarafından hazırlanan ve henüz Bakanlıklarda inceleme safhasında bulunan Belediyeler Kanun Tasarısı üzerinde Odalar Birliği tarafından Temmuz ayı ortalarında düzenlenen toplantıya iştirak edilmiştir Sayılı Kanunun yerine geçmek üzere hazırlanan mezkur kanun tasarı::ının incelenmesi neticesinde, Belediyelere ekonomik alanda geniş çalışma ve müdahale imkanları tanıyan hükümlerin yer aldığı tespit olunmuştur. Anaya~amız'ıı kabul ettiği Karma Ekonomi düzeni ile bağdaştırılması mümkün bulunmayan bu hükümlerin memleketimizin gerçeklerine ve ihtiyaçlarına cevap verebilecek şekilde değiştirilmesi içiıı camia görüşü tespit ve Ticaret Bakanlığına intikal ettirilmiştir. 5) Kambiyo Denetleme Kanun Tasansı Üzerindeki Çalışmalar : Bilindiği üzere Kambiyo sahası, yıllardan beri, 1567 sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkındaki Kanun ile bu kanuna istinaden çıkarılan Karar ve tebliğler le düzenlenmektedir. Mezkür kanun, 1929 Dünya İktisadi bulıranını müteakip o gi.inün şartlarına göre hazırlanmış olması, kararnamelerle suç ihdası gibi hukuki yönden rnünakaşalı durumlar yaratması, fiille gayri mütenasip cezalar uygulanmasına yol açması gibi sebeplerle uzun zamandan beri tenkit konusu yapılmakta idi. Son defa Anayasaya uygunluğu Anayasa mahkemesi tarafından bir oy farkla kabul edilen mezkür kanuııun, yukarıda bazılarına temas olunan mah- -21-

20 zurlu taraflarını hertaraf etmek üzere Maliye Bakanlığınca yeni bir Kambiyo Denetleme Kanun Tasarısı ve gerekçesi hazırlanmıştır. üyelerimiz bakımından büyük bir önem arzeden mezkur tasarı hakkında Oda- 1~r Birliğinin mütalaasının istenmesi üzerine önce Odalar Birliğinde Özel Sektör camiasının görüşinelerini te:pit için düzenlenem toplantıya iştirak edilmiş, bilahare Odamız temsilcilel'i Odalar Birliği c.dına, Maliye Bakaıı li.gında muhtelif Bakanlık v'e te~ekkül temsilcilerinin iştirakiyle yapılan bütüıl toplantılara katılmışlardır. Bu toplant larda görüşlerimizin izah ve savunulması yapılmıştır. 6) Tür!~ P arası Kıymetini Korwna Mevzuatı ile ilgili çalışmalar : 19G7 yılı içinde, Türk Paras ı Kıymetin i Koruma mevzuatı konusunda yapılan çalışmalar, lvialiye Bakanlığınca sözü geçen konuda yayınlanan İnünferid 'tebliğle r üzerinde cereyaıı etmiştir. Gaye olarak Kambiyo serbestliği prensibini benimseyen ve buna aykırı idari tasarrufları yakinen takip eden Odamız. Maliye Bakanlığınca yaymlanan 34 say ı lı Turist dövizlerine ilişkin Tebliğ ile yürü rlüğe konmuş ~olan esarların, istihdaf ed'leıı gayeleri gerçeklı~ştirmiveceğiııi. tahclltierin kambiyo serbestisi alaıııııı:la ;Jeri cloğru atılmış adımların geri alınmasını tazammum edeceğini, bu tedbirlerin yepi tedbirleri davet edeceğini ileri sürerek, 34 sayılı tebliğin yürürlükten kaldıırılmas ~ nı Maliye Bakanlığından talep etmiştir. 34 Sayılı Tebliğ. turistlerden döviz satın alm.ağa yetkisi olmayan şahısların. satın alabilecekleri döviz miktarını azami 5D dolar ile tahdit etmekte ve bu dövizlerin yetkili bankalara beyanı ve devri için tanınmış olan eski (1) aylık süreyi 10 güne indirmektedir. Maliye Bakanlığı alınan tedbirin, turist sayısı arttığı halde, turi~t dövizi gelirinin aynı oranda artmadığı müşahades;ne istinat ettiğini ve alınan tedbirlerle, turist dövizlerinin resmi kanallara intikal edeceğini 'ileri sürmektedir. Maliye Bakanlığına yapm ş olduğumuz müracaatta. bu kabil jdari ve polis tedbitleri ile, turi~t dövizlerinin resmi kanallara intikal etmesinin melhuz olmadığı, turist dövizlerinin arttırılması icin ekonomik tedbirler alınması icabettiği belirtilmiş ve bu durum muvacehesinde kı :::ıtlayıcı tedbirlerin birbirini takip edeceği ifade olunmuştur. Nitekim ion. çıkan bir tebliğ ile turistlerin Türkiye'ye ithal edebilecekleri Türk Hras! ~~ktan da liradan liraya indirilrniştir. Gerekçe yine ayıııdır; turistlerin daha fazla miktarda dövizleri. yetkili müesseselerde bozdurmasını sağlamak suretile turist dövizi gelirlerini arttırmak. Tahdit tedbirleri arttırıldıkça, çlaha fazla miktarda turist döv;z:nin gayrı resmi yollara sapacağı hususundaki kanaatimizi Maliye Bakan lı ğına aksettirerek, Kambiyo serbestliğinin, 1.'ürk ParaEJınııı d : ş kıymetinin ist'krarında faydalı bir unsur alacağın ıifade etmiş bulunuyoruz