Ama.ç: Nadide biyolojik zenginliklerin botanik turizmine yönelik olarak değerlendirilmesi ve yörenin tanıtımına katkıda bulunulması

Transkript

1 ŞANLIURFA DA BOTANĐK TURĐZMĐ (Güz Çiğdemlerine ve Vargetgüllerine yolculuk ) (Hafta sonu gruplarına yönelik) Ama.ç: Nadide biyolojik zenginliklerin botanik turizmine yönelik olarak değerlendirilmesi ve yörenin tanıtımına katkıda bulunulması Taslak Program Sabah: :Mini Botanik okulu (misafirlerimize 30 dakikalık mini sunumlar yapılacak ve ülkemizin bitki örtüsü hakkında kısa kısa bilgiler verilecektir: Ülkemiz dolayında doğal bitki türü ve bunların yaklaşık üçte birinin sadece ülkemize özgü olması nedeniyle doğal bitki örtüsü odaklı turizm aktiviteleri için özel bir potansiyele sahiptir. Avrupa da ise doğal zenginliklerimizi merak eden çok sayıda insan bulunuyor. Üyesi olmaya çalıştığımız Avrupa dan çok daha zengin ve üstün olan doğal güzelliklerimiz ve bitki zenginliğimiz mevcuttur. Endemik (ülkeye özgü) bitki zenginliğiyle de ülkemiz Avrupa'dan üstün olmanın da ötesinde dünyanın birkaç bölgesinden biridir. Ülkemizdeki her 3 bitkiden biri endemik yani ülkemize özgü... Dört Mevsim Anadolu da her sezonda çiçeklere yolculuk yapılabilir... Mezopotamya sümbülü, Peygamber çiçeği Urfa ya özgü olan onlarca endemik bitki türünden bazılardır. Mezopotamya sümbülü (Tüm dünyada sadece Urfa da yetişir)

2 Renklerin dansı ve dağ çiçeklerinin senfonisini ile birlikte rengarenk o eşsiz kokulu çiçeklerin güzelliklerini yerli ve yabancı konuklara tanıtılması ve sergilenmesi yöre turizmine ap ayrı bir çeşnilik ve güzellik katacaktır Bu sumumda Türkiye nin doğal bitki örtüsünde GAP Çiçeklerinin özel konumu vurgulanacak ve halk geleneğinde uzun yıllardan beri kullanılan bitkilere de değinilecektir (Etnobotanik özelliği olan bitkiler köy ortamında yerinde tanıtılacaktır). Cumartesi : Ekskursiyon (Güz Çiçeklerinin keşfine çıkıyoruz..) Tektek Dağları Milli Parkına Çıkıyoruz. Ülkemizin en son Milli parkı..ve yabani fıstık ağaçlarının ormanlarını göreceğiz. Yani yöresel deyimle Bıttım, çitlembik veya menengiç gibi ağaçları yerinde göreceğiz. Yabani fıstığı da tatmadım demeyesiniz sonra.) Alın toplayın yabani fıstığın meyvelerini ve kendinize menengiç kahvesini yapın. Kendin pişir kendin iç:)).. Tektek Dağları Milli Parkı yabani fıstık(menengiç, Bıttım) Ve hemen devamında ise bu dağlarımızı güzelliğiyle süsleyen Yılan yastıkları isimli geofit bitkilerin keşfine gideceğiz. Yılanyastığıgiller ailesine bağlı olan Biarum carduchorum bitkisi kayalık tepelerin en albenili çiçeğidir. Đlk kez Avusturya lı botanikçi tarafından bu yöreden toplanmış ve 1879 yılında bilim dünyasına tanıtılmıştır.

3 Yılan yastıkları (yöresel ismi: Gardi) Milli Park tan dönerken Karaali Jeotermal seralarını da yerinde ziyaret edeceğiz ve topraksız yetişen, hormonsuz domatesleri tadacaksınız:)) hormonsuz domatesler Burada kır yemeğimizi de yedikten sonra yol kavşağımızda olan ve Tektek dağları milli parkı eteklerinde yer alan Soğmatar antik şehrini ve tapınaklarını ziyaret edeceğiz. Soğmatar tarihteki esas ününü; ay, güneş ve gezegenlerin kutsal sayıldığı Assur ve Babillilerin politeist inancından gelen Pagan (putperest) dinin ve bu dinin baştanrısı (tanrıların efendisi) Mar alahe (Marelahe)nin merkezi olmasından almaktadır. Ayrıca, Efsaneye göre, Mısır Firavunundan kaçan Hz. Musa, Soğmatar'a gelerek, Şuayp peygamberin kızları ile buradaki bir kuyunun başında karşılaşmış ve mucizevi asasını Şuayp

4 peygamberden almıştır. Köyün ortasında bulunan höyük, Soğmatar'ın milattan önceki tarihini gün ışığına çıkartacak tarihi belgeleri içersinde barındırmaktadır. Cumartesi 15-16: Şanlıurfa ya dönüşte ise Göbeklitepe yi Göreceğiz. Şanlıurfa nın 15 kilometre kuzeydoğusunda yer alan ve Neolitik döneme ait yerleşim birimi olduğu belirlenen Göbeklitepe, Hz. Adem ve Havva nın burada yaşadığı söylenceleri yer alıyor. Dünyaca ünlü haber dergisi Der Spiegel, kapaktan verdiği araştırma yazısında, 11 bin yıl geriye uzanan ve cennetten kovulan Adem ile Havva nın da burada yaşadığını yazdı Adem ile Havva nın cennetten atılmasından sonra burada toprağı işlemeye başladığı ve ilk tarımın da burada yapıldığı belirtiliyor. Dunyanin su ana kadar bulunmus en eski tapinaginin bulundugu yerdir Göbeklitepe. Yol güzergagımızda pamuk, mısır, bamya ve biber tarlalarında çalışan işçileri ziyaret edeceğiz. Hatta çorbada benim de tuzum olsun, ben de biraz çalışayım diyorsanız alın size güzel bir fırsat:)) Dar gelirli ailelerin maddi yetersizlikler sebebiyle tarlada pamuk işçisi olarak çalışan kız çocuklarının acıklı öykülerini dinleyeceksiniz belki de Barakalarda veya tarla içinde kurdukları çadırlardaki çileli yaşamlara tanık olacaksınız Harran ovasının bereketli topraklarında bir gezinti yapacağız.

5 Cumartesi saat : Balıklıgöl, Aynezeliha gölü, Urfa kalesi ve Hz.Đbrahimin doğduğu mağara ve kent gezisi Pazar saat 8-12: Ekskursiyon (Güz çiğdemlerinin keşfine çıkıyoruz..) Sabah kahvaltımızı aldıktan sonra kendimizi Fırat ın boylarına atacağız gün boyu.. Güz çiğdemlerin yanı sıra kelaynakları ve yol rotasındaki ceylanları da göreceğiz Yol güzergamımızda görülecek çiçekler: COLCHICUM: Bitkinin latince adı olan Colchicum, colchis (kolkhis) kelimesinden gelir. Bu ad Karadeniz ile Güney Kafkasya arasında bölge (şimdiki Batum ile Poti bölgesi) nin eski adıdır. Halk arasında genellikle çiğdem olarak bilinir. Genellikle nemli çayırlıklarda, alpin bölgelerde, çam ormanlarında ve bozkır alanlarda yetişmektedir. Yararlı ilaçlar içinde ayrı bir yeri olan Çiğdem tohumu içinde bulunan Colchicine alkaloidi nedeniyle gut hastalığının tedavisinde kullanılmaktadır. Colchicum türleri zehirli bitkilerdir. Yumruları yanlışlıkla çocuklar tarafından çiğdem yumrusu yerine yenilmekte ve bu nedenle de zehirlenmeler görülmektedir. Türkiyede ki Colchicum türlerinin hepsinde de kolşisin bulunmuştur. 1) -Colchicum cilicicum (Güz çiğdemi): Zambakgiller ailesinden, soluk-leylak-mor renkli ve harikalüda gösterişli bir güz çiğdemi. Genellikle taşlı yamaçlarda yetişmektedir. Bozkırların en nadide çiçeklerindendir. Đlk kez 1989 yılında bilim dünyasına tanıtılmıştır. (Güz çiğdemi, Deli salep, Đt sarmısağı, Sarımsak salebi,)

6 2) Colchicum percisum (Acı çiğdem, vahvehe): Zambakgiller ailesinden pembemsi-mor veya leylak çiçeklidir. Bozkırların ve yarı-çöl ikliminin taşlık alanlarını süsleyen harika bir bitkidir. Đlk kez 1859 yılında bilim dünyasına tanıtılmıştır. Son derece görkemli bir sonbahar Çiğdem idir. Acı çiğdem, vahvehe 3) Crocus cancellatus subsp. damascenus (sonbahar çiğdemi, pifok, çiydem): Süsengiller ailesinden, sonbaharda çiçek açan, mavimsi-leylak veya beyaz renkli çok yıllık bir bitkidir. Bitki ilk kez 1982 yılında bitki dünyasına tanıtılmıştır. Güneydoğu da demetler halinde pazarlarda satılmaktadır. Bitkinin soğanları çiğ veya pişirilerek de yenilmektedir. Ayrıca, önemli günlerde pilava da katılmaktadır. sonbahar çiğdemi, pifok, çiydem

7 4) Crocus pallasii subsp. turcicus (Pifok, Çiydem, çitvan, sonbahar çiğdemi): Süsengiller ailesinden, sonbaharda çiçek açan, mor-leylak-mavimsi renkli çok yıllık bir bitkidir. Genellikle taşlık yamaçlarda ve çalılıklar arasında yetişmektedir. Đlk kez 1973 yılında bu böleden toplanmış ve bilim dünyasına 1977 yılında tanıtılmıştır. Pifok, Çiydem, çitvan, sonbahar çiğdemi 5) Sternbergia clusiana (sarı çiğdem, varget gülü, sonbahar nergizi, çakal nergizi): Nergizgiller ailesinden olup, koyu sarı ya da yeşilimsi-sarı çiçekleri ile Ekim-Kasım ayları arasında muhteşem bir doğal süs bitkisidir. Taşlı yamaçlara sırtını vermiş ve bozkırların en nadide çiçeklerindendir. Yaprakları ilkbaharda ve çiçekleri de sonbaharda açtığından halk arasında buna öksüz oğlan da denilir.) Đlk kez 1825 yılında bilim dünyasına tanıtılmıştır. Kışnergizinin (Karaçiğdem) bilimsel adı olan Sternbergia cins ismi Avusturyalı botanikçi, paleontolog ve rahip taksonomist Count Kaspar Moritz Von Sternberg in ( ) adından türetilmiştir. sarı çiğdem, varget gülü, sonbahar nergizi, çakal nergizi

8 -ve hemen akabinde Ceylan ları ziyaret edecğiz Pazar saat 12-14: Köy odasında otantik ortamda köy yemeği (Köy kadınlarının el emeği-göz nuruyla yaptıkları sarmaları-dolmaları, köy ayranı, kuzu kavurma ve lebeni) Öğle yemeğimizi aldıktan sonra Kelaynakları görmeye gideceğiz. Bilindiği gibi Kelaynaklar, dünyada nesli tükenmek üzere olan kuşlar arasındadır. Şu an itibariyle dünyada sadece Fas ve Birecik te koloni halinde yaşamaktadırlar. Kelaynakların bilimsel adı Geronticus eremita dır. Göçmen bir kuş olan kelaynaklar yüzyıllar boyunca hızlı bir şekilde azalmıştır. Eski Mısırlıların hiyerogliflerinde yer alan kelaynaklar, Avrupa Alplerinden 400 yıl önce kayboldular. Kitle halinde yok oluşlar 1950 lerden sonra zirai ilaçlar, özellikle DDT nin kullanımıyla başladı. Türkiye de, sadece Şanlıurfa nın Birecik ilçesindeki Fırat kenarında bulunmaktadır. Pazar saat : Halfeti ye yolcuk. Urfa da Fırat kenarında adeta saklı bir cennet.. Siyah gülün diyarı olarak bilinen ve baraj nedeniyle yarısı sular katlında kalan şirin bir ilçemiz. Siyah Gül tüm dünyada yalnızca Halfeti de çiçek açmaktadır. Halfeti'den Atatürk Barajı-Rumkale-Zeugma-Batık Kent Beresul 'a Tekne Turu düzenlenecek. Rumkale olarak

9 bilinen tarihi yer aynı zamanda Đncilin bir bölümünün yazıldığı ve çoğaltıldığı yer olarak da bilinmektedir. Ayrıca Fırat Nehri üzerinde Kurulu Restorantlar'da Yemeğin Tadına Başka Hiçbir Yerde Varamayacağınız bir akşam yemeğini alacağız. Botanik Rehberimiz: Doç.Dr. Hasan AKAN 1972 yılında Mardin in Nusaybin ilçesinde doğdu. Đlk ve örta öğrenimini aynı ilçede tamamladı. Bitlis Erkek Öğretmen Lisesini ikincilikle bitirdi. Ordan ODTÜ Biyoloji Öğretmenliği bölümünü kazandı. ODTÜ de şeref listesine girdi yılında Botanik asistanı olarak Kütahya da göreve başladı. Kütahya nın dağlarındaki çiçekleri araştırmakla başladı bu mesleğe. Kütahya nın anıt ağaçları isimli kitabın yazarlığını da yaptı. Doktora tezini GAZĐ Üniversitesinde yine Botanik konusunda yaptı ve Türkiye yollarına çıktı bu defa.. Ülkemizin yabani gevenlerini araştırdı doktora tezinde ve diyar diyar gezdi yılında Harran Üniversitesinde Yrd.Doç.Dr. olarak göreve başladı. Ve 34 yaşında yine Botanik alanında Doç.Dr. oldu. Şanlıurfa nın nadide çiçekleri isimli kitabının yanı sıra uzmanlık alanında 100 den fazla bilimsel makalesi yayımlandı. TÜBĐTAK burslarıyla Amerika, Viyana ve Seul da uzmanlık alanıyla ilgili olarak araştırmalarda bulundu.