Biyolojik Çeşitlilik

Transkript

1 Biyolojik Çeşitlilik Biyolojik çeşitlilik dünyada yaşayan canlıların ve yaşam şekillerinin eşitliliği demektir. Bir bölgede yaşayan canlı türleri, tür cinsindeki farklılıklar ve farklı yaşam biçimleri o bölgenin biyolojik çeşitliliğini meydana getirir. Biyolojik Çeşitlilik; Gen, Tür ve Ekosistem çeşitliliği olmak üzere üç kategoriye ayrılır. Genetik Çeşitlilik Bir tür içindeki çeşitliliği ifade eder. Bu çeşitlilik belli bir tür, populasyon, varyete, alt tür ya da ırk içindeki gen farklılığıyla ölçülür. Tür Çeşitliliği Belli bir bölgedeki, alandaki ya da tüm dünyadaki türlerin farklılığını ifade eder. Bir bölgedeki türlerin sayısı(yani o bölgenin "tür zenginliği") bu konuda kullanılan en önemli ölçüttür diyebiliriz. Ekosistem Çeşitliliği Bir ekolojik birim olarak karşılıklı etkileşim içinde olan organizmalar topluluğu ile fiziksel çevrelerinin oluşturduğu bütünle ilgilidir. Ekosistem Kendileri cansız olan fakat canlı topluluklarının oluşumunu, yapısını ve karşılıklı etkileşimlerini etkileyen yangın, iklim ve besin döngüsü gibi faktörleri de içerir. Dünyadaki tür çeşitliliği ekvatordan kutuplara doğru azalır. Bir bölgenin coğrafi yapısı, iklim koşulları ekosistemdeki tür sayısını doğrudan etkiler. Ülkemiz sahip olduğu biyolojik çeşitliliği ve endemik türleriyle dünya üzerinde önemli bir yere sahiptir. Yeryüzünün sınırlı bir bölgesinde ya da yalnızca bir ülkenin sınırları içinde yayılıl gösteren türlere endemik tür denir. Türkiye coğrafi açıdan avantajlıdır ve bu avantaj biyolojik çeşitliliğe de yansımıştır. Farklı alanların varlığı (deniz, göl, akarsu, dağlar vb.) bu konuda çok önemlidir ve ülkemiz bunlara sahiptir. Türkiye'nin Ekosistem ve Biyolojik Çeşitliliği Orman Ekosistemleri Karadeniz ve Akdeniz ormanlarında çam, göknar, kayın, meşe, dişbudak, sedir, akağaç ve gürgen gibi ağaçlar bulunmaktadır.

2 Ülkemizde endemik bitki türlerinden en önemlileri Balıkesir'de Kaz Dağı göknarı, Eğridir'de kasnak meşesi, Köyceğiz'de sıla ağacı, İspir'de İspir meşesi. Ülkemiz ormanları hayvan türleri açısından da zengindir. Geyik, dağ keçisi, çakal, yaban domuzu, ağaçkakan, kaplumbağa, şah kartal, esmer akbaba ve bazı baykuş türleri ormanlarımızda yaşamaktadır. Step Ekosistemleri Stepler genellikle otsu bitkilerin oluşturduğu doğal çayırlık alanlardır. Ülkemizin yaklaşık %28'ini stepler meydana getirir. Buralarda yetişen türlerden bazıları tarım, endüstri ve sağlık alanları için değerlendirilir. Türkiye'deki ekosistemler açısından bakıldığında eb zebgin ebdenik bitki türlerinin steplerde oldğu görülmüştür. Bunlara örnek olarak Ankara çiğdemi, yanar döner çiçeği, çban dikeni gibi bitki türleri, Anadolu miflonu, step vaşağı, gelengi gibi hayvan türleri örnek verilebilir. Avrupa'da nesli tehlikede olan kuş türlerinden toy, küçük kerkenez, yılan kartalı, şahin, doğan, ibibik, bıldırcın gibi türler ülkemizin steplerinde yaşamaktadır. Ayrıca stepler böcek türleri açısından da zengindir.

3 Sulak Alan Ekosistemleri Doğal veya yapay sular, tatlı veya tuzlu sular, durgun veya akıntılı sular, farklı derinlikteki bütün sular, sazlık ve bataklıklardır. Sulak alan ekosistemleri tropikal bölgelerden sonra biyolojik çeşitliliği en fazla olan ekosistemlerdir. Ülkemizde Van Gölü, Tuz Gölü, Kızılırmak, Fırat, Seyhan gibi büyük ırmaklar ve baraj gölleri sulak alanlardır. Bu alanlar, sadece Türkiye'deki kuşlar için değil, göçmen kuşların göç yolları üzerinde olması nedeniyle de büyük öneme sahiptir. Örneğin dünyada nesli tehlike altında olan tepeli pelikan Manyas Kuş Gölü'nde, dik kuyruk ördeği Burdur Gölü'nde kışı geçirir. Tuz Gölü flamingoları da bu bölgede yumurtalarını bırakır ve yuva oluşturur. Türkiye'nin sulak alanlarında saz, kamış, hasır otu, nilüfer gibi bitkilerin yanı sıra su mercimeği gibi su altı bitkilerine de tastlanmaktadır.

4 Deniz ve Kıyı Ekosistemleri Ülkemizde Karadeniz, Ege Denizi, Marmara Denizi ve Akdeniz geniş bir ekosisteme sahiptir. Ege Denizi birçok ada, adacık, deniz mağaraları ve kayalıklar yönüyle ekosistem çeşitliliği açısından önemlidir. Örneğin; Ege Denizi'ndeki mağaralar Akdeniz foku ve birçok balık türü için barınak oluşturmaktadır. Ayrıca bu denizler çeşitli balık türlerinin yanında ticari önemi olan ve nesli tehlike altında olan kalkan, uskumru ve kılıç balığı gibi türlerin yaşama alanlarıdır. Dağ Ekosistemleri Alp-Himalaya dağ kuşağında yer alan ülkemizin yarısında dağ ekosistemi görülmektedir. Dağların uzanışı ve yüksekliği farklı bitki ve orman ekosistemlerinin oluşmasını sağlamıştır. Örnek: Doğu Karadeniz bölgesinin ladin ormanları bakımından zengin olması. Ülkemizde son yıllarda yapılan çalışmalarda bugüne kadar bilinmeyen 130'dan fazla bitki türü tespit edilmiştir. Ülkemizin farklı ekosistemlerinin varlığı dolayısıyla biyolojik çeşitliliğin zenginliği dünyadaki doğal yaşamın varlığı ve sürdürebilirliği açısından önemlidir. Besin maddesi, ilaç ham maddesi, sanayi ham maddelerinin sağlanması açısından

5 biyoçeşitlilik ekonoik öneme sahiptir. Türkiye'nin Endemik Bitkileri Bitki İsmi Orkide Badem Kuşkonmaz Kiraz * Nohut * Tere Keten Kekik Armut * Üvez Turp Safran Sığla Ağacı Ada Çayı Bulundğu Yer Maraş Elazığ, Hakkari, Van Antalya, Konya, Mersin Amasya, Tokat Antalya, Mardin Niğde, Adana Amasya, Ankara Adana, Tunceli Rize Antalya Safranbolu Köyceyiz İzmir ( * işaretli olanların bazı türleri endemiktir.)

6 Türkiye'nin Endemik Hayvanları Hayvan İsmi Van kedisi Kayseri kertenkelesi Sivas kangalı Dağ horozu Deniz kaplumbağası Büyük toy Kara leylek Ankara keçisi Tiftik keçisi Denizli horozu Canik atları Sülün Toros kurbağası Silifke dikenli faresi Alageyik Amonos Yılanı Karadeniz Alası İnci kefali Bulunduğu Yer Van Kayseri Sivas Rize Fethiye Bitlis Erzurum Ankara Ankara Denizli Toros Dağları Silifke Doğu Anadolu Hatay Karadeniz Doğu Anadolu

7 Nesli Tehlike Altında Olan Bazı Canlılar Canlı İsmi Kardelen Göl soğanı Kar çiçeği Yanar döner çiçeği Kelaynak Toy Sülün Flamingo Tepeli Pelikan Sinek Kuşu Volkan Tavşanı Karakuş Küçük Karabatak Mersin Morinası Kutup Ayısı Albatros Bulunduğu Yer Karadeniz Bölgesi Trakya Bölgesi Maraş, Erzincan Ankara Şanlıurfa Doğu Anadolu İzmir Kuş Gölü Peru Meksika Türkiye, Hindistan Güney Avrupa Akdeniz Kuzey Kutbu Güney Yarımküre