Türk ve İslam Eserleri Müzesi Koleksiyonu ndan Yüzyıl Osmanlı Halıları

Transkript

1 Türk ve İslam Eserleri Müzesi Koleksiyonu ndan Yüzyıl Osmanlı Halıları 15 th -17 th century Ottoman Carpets from the Museum of Turkish and Islamic Arts Collection

2

3 YÜZYIL OSMANLI HALILARI OTTOMAN CARPETS FROM THE 15 th TO THE 17 th CENTURIES SERGİ GENEL KOORDİNATÖRLERİ EXHIBITION GENERAL COORDINATORS Seracettin ŞAHİN Ahmet DİLER SERGİ TASARIMI EXHIBITION DESIGN Abt Grup Restorasyon Mimarlık Mühendislik İnşaat Fatih Mehmet BÖLÜKLER SERGİ KÜRATÖRLERİ EXHIBITION CURATORS Seracettin ŞAHİN Deniz KANBEROĞLU M. Murat BOZCU KATALOG EDİTÖRLERİ CATALOGUE EDITORS Seracettin ŞAHİN Ahmet DİLER KATALOG MADDE YAZARLARI CARPET DESCRIPTIONS Deniz KANBEROĞLU M. Murat BOZCU KİTAP TASARIMI VE UYGULAMA GRAPHIC DESIGN Yeliz KESKİN FOTOĞRAF PHOTOS Müze Arşivi / The Museum Archives İNGİLİZCE ÇEVİRİ ENGLISH TRANSLATION Asya Profesyonel Çeviri Hizmetleri ve Tovi DİLER BASKI VE CİLTLEME PRINTING and BINDING Ömür Matbaacılık

4

5 İÇİNDEKİLER TABLE OF CONTENTS ÖNSÖZ... 5 INTRODUCTION Uğur UYSAL TAKDİM... 7 INTRODUCTION Dr. Coşkun YILMAZ SUNUŞ PRESENTATION Seracettin ŞAHİN TÜRK VE İSLAM ESERLERİ MÜZESİ HALI KOLEKSİYONU THE TURKISH AND ISLAMIC ARTS MUSEUM CARPET COLLECTION Seracettin ŞAHİN KATALOG CATALOGUE Deniz KANBEROĞLU M. Murat BOZCU

6 4

7 ÖNSÖZ INTRODUCTION Sevgili Halı Sevdalıları, Türk halı ve kilim sektörünün en önemli temsilcisi olan İHİB (İstanbul Halı İhracatçıları Birliği), tasarımı ve tasarımcıları hayatımızın ve toplumumuzun ayrılmaz birer parçası haline getirerek halı mirasını bir adım ileriye taşımaya kararlıdır. Bir yandan dünyaca bilinen Türk Halısı markasını sürdürürken, yeni hedefimiz ise Türk Tasarımı şeklinde bilinen bir marka yaratmaktır. 11. Ulusal Halı Tasarımı Ödülleri ni gerçekleştirirken, bundaki amacımız yetenekli genç tasarımcıları keşfetmek ve üniversiteler ve halı sektörü arasındaki işbirliğine vurgu yaparak onları halı sektörüne yönlendirmektir. İHİB, dokumacılığın Anadolu nun çeşitli bölgelerinde yeniden canlanmasının yanı sıra topluma katılımlarını desteklemek amacıyla engelliler için açılan okullarda halı imalatıyla ilgili projelere dair girişimleri desteklemektedir. Devam eden projelerimize ek olarak, İHİB sponsorluğundaki İstanbul Halı Haftası bir kez daha sıkı bir programla gerçekleşecek. İstanbul Uluslararası Halı Konferansı, İstanbul Halı Fuarı, Ulusal Halı Tasarımı Ödülleri, Türk ve İslam Eserleri Müzesi ndeki Antika Halı Sergileri mirasımıza ve Türkiye deki tasarım potansiyeline dikkat çekmek için düzenlenmektedir. Bu coşkulu sergiler tarihi mirasımızı korurken, tüm halı meraklılarının bu zamana kadar ki en iyi koleksiyonları gelip görmek istemelerini sağlamaktadır. 15 ila 17. yüzyıllara ait tarihi halıları yeniden hayata döndürmek İHİB için heyecan verici bir tecrübe ve harika bir proje olmuştur. Umarız, benzersiz kültürümüzü size sunmaktan duyduğumuz memnuniyet kadar siz de İstanbul Halı Haftası ndan memnun kalırsınız. Hoş geldiniz! Ugur UYSAL İHİB Başkanı Dear Rug Lovers, İHİB (Istanbul Carpet Exporters Association), the most important representative of the Turkish rug and kilim industry, is dedicated to taking the carpet heritage one step further by making design and designers an inseparable part of our life and society. While maintaining our worldwide Turkish Carpet brand, our new goal is to create a known brand, the Turkish Design. While we celebrate the 11 th National Carpet Design Awards, our aim is to discover talented young designers and to channel them towards the carpet industry by emphasizing cooperation between universities and the rug sector. İHİB supports initiatives to revive weaving in different regions of Anatolia as well as projects to produce rugs in schools for the handicapped in order to promote their integration into society. In addition to our ongoing projects, İHİB sponsored Istanbul Carpet Week is on once again with a full and tight schedule. The Istanbul International Carpet Conference, Istanbul Rug Show, National Carpet Design Awards and Antique Rug Exhibitions at the Turkish and Islamic Arts Museum are organized in order to attract attention to our heritage and the designing potential of Turkey. These impressive exhibitions are intended on preserving our ancient heritage by ensuring that all rug enthusiasts will be eager to come and see the best collections ever. Bringing 15 th to 17 th century historic Turkish rugs back to life has been an exciting experience and a great project for İHİB. We hope you enjoy your experience at the Istanbul Carpet Week as much as we will enjoy presenting our unique culture to you. Hoşgeldiniz! Welcome! Ugur UYSAL Chairman, İHİB 5

8 6

9 TAKDİM INTRODUCTION Dr. Coşkun YILMAZ Halı ve kilim Anadolu insanının duygularının nakış nakış işlenmesidir Her ilmikte, her renkte, her desende ruh ikliminin dile gelmesi, gönül ve duygu dünyasının resmedilmesidir Ne deniliyor o güzel türküde: Kilim kalbin aynasıdır gönlün sesidir Her nakışı bir duygunun ifadesidir Kilim sevgiliye çağrı aşka davettir Kimi renkler şikayettir kimi hasrettir Gençliğe yakın çocukluk yıllarında evlerindeki kilim ve halı tezgahının başına bir nebze oturmuş, bir Hereke halısının hangi ümitlerle, hayallerle, nice zahmetlerle ilmik ilmik dokunuşuna, dürülüş üne, tezgah odasından uğurlanışına, omuzlanıp pazara çıkarılışına, hayal kırıklığından yeni bir dünya inşasıyla yeniden ama yine ümitle tezgaha yöneliş yaşamış birisi olarak ifade etmek isterim ki; halı veya kilim sadece halı ve kilimden ibaret değildir Her birisinin görünür yüzünün ötesinde nice hikayeleri vardır, hatıraları vardır, yaşanmışlıkları ve yaşanamamışlıkları vardır Onun içindir ki, her halı veya kilim bir anlayıştır, bir seziştir, bir sesleniştir, bir sevinçtir, bir hüzündür Her halı kendi ekseninde bir dünyanın temsilcisidir, bir dünyadır Bu dün böyle idi, bugün böyledir, yarın da böyle olacaktır Zaman değişmiş, ihtiyaçlar değişmiş, halıların veya kilimlerin fonksiyonunda değişimler olmuş, ancak göz alıcılığı, gönül okşayıcılığı, hisleri, inanışları, kültür dünyalarını yansıtışları hep devam etmiştir Halı her zaman halı, kilim her zaman kilim olmuştur Anadolu coğrafyası tarihin akışı içerisinde, köyden şehre, halılarını ve kilimlerini hem ihtiyaçlarına bir cevap olarak, hem duygularına tercüman olarak, hem de estetik dünya görüşlerine, tabii sanat dokuyuşu ve dokunuşlarına bir ayna olarak imal etmişlerdir. Bu Carpets and kilims are like an embroidery of the Anatolian people s emotions... In every knot, in every color, in every design, there is a desire to express the spiritual mood, the realm of the heart and emotions as can be seen in this beautiful folk song: The kilim, mirror of the heart, voice of the soul Every motif is a testimony of an emotion The kilim is an invitation for the love of a beloved For some, colors are a grievance, for some a yearning When I was a teenager sitting in front of a kilim and carpet loom, I witnessed the production of a Hereke rug, knot by knot, accompanied by such hope, with so many dreams and with such hard work. I witnessed when it was rolled up and carried on a shoulder out of the room where it was woven in towards the bazaar. Having experienced the rude awakening of having to return to the empty loom to start a new world all over again, I would like to say that a carpet and a kilim are not just carpets or kilims, they are much more. Beyond the visible side there are many stories, memories, life experiences and experiences yet to come. Every carpet or kilim is consciousness, a voice, a joy, melancholy... Every carpet represents a world revolving on its axis. That s how it was yesterday, how it is today and how it will be tomorrow Times have changed, needs have changed, the function of carpet or kilims have changed, yet their luster, enticement, emotions and beliefs still reflect worlds of culture. Carpets have always been and always will be, kilims have always been and always will be Throughout history, Anatolians produced rugs and kilims both to meet their needs, to express their emotions, their vision of esthetics and as a reflection, of course, of their know-how of weaving. That is why a 7

10 nedenledir ki sıradan bir köy evinin sıradan bir odasının zeminini örten bir kilim, önemli mekânların zengin aksesuarına, mutena bir eşyasına dönüşebilmektedir. Bugün olduğu gibi, dün de halılarımız, kilimlerimiz kültürel zenginliğimizin asırlarına ayna tutan yüzü olmuştur. İktisadi bir gayretin veya günlük temel bir ihtiyacın ürünü olmasına rağmen aynı zamanda bir sanat eserine dönüşen halılarımızın veya kilimlerimizin tarihi incelendiğinde, sosyo-ekonomik ve kültürel hayatımıza köy ve şehir yaşantımıza dair de önemli veriler ve sonuçlar elde etmek mümkündür. Selçuklu dan Osmanlı ya Osmanlı dan Cumhuriyet e devam eden tarihi süreklilik içerisinde köy evlerinde kurulan mütevazi halı ve kilim tezgahların yanında, özellikle kamu yapılarının ve şehir hayatının doğurduğu taleplere cevap vermek için büyük imalathaneler de kurulmuştur. Göçebe hayatının getirdiği sınırlı talep, sınırlı arz, buna mukabil bozkırların renk ve tasvir dünyasını yansıtan, insanımızın özgür ve özgün desenlerine, saray sanatçılarının tasarladığı desenlere profesyonel halıcıların dokuduğu devasa halılar eşlik etmiştir. Gün gelmiş, halılarımız ve kilimlerimizin şöhreti sınırlarımızı aşmış, erken dönemlerden itibaren Batı dünyasının ilgisini çekmiş ve talep edilmiştir. Avrupa nın önemli müzeleri, bilimsel yayınlar, uluslararası sergiler bu alandaki tarihi birikimimize ve halılarımızın etki dünyasına şahitlik etmektedir. Şüphesiz dünyanın en zengin ve en önemli halı ve kilim koleksiyonlarının başında Türk ve İslam Eserleri Müzemiz gelmektedir. Buradaki koleksiyonun çekirdeğini yılları arasında Anadolu daki çeşitli cami ve türbelerden toplanan eserler oluşturmaktadır. Sonraki yıllarda yapılan bağış ve satın almalarla koleksiyon gelişmeye devam etmiş ve dünyaca saygın bir mahiyet kazanmıştır. Düzenlediğimiz ve katıldığımız sergiler de bu müzemizin ve koleksiyonumuzun bilinirliliğine önemli katkılar sağlamıştır.. Koleksiyonumuzda yer alan 21 adet eser 2017 İstanbul Halı Haftası etkinlikleri kapsamında Türk İslam Eserleri Müzesi Sergi Salonunda sergilenmekte. 75 tanesi de bu katalogda yer almaktadır. rug that once covered the floor of an ordinary room in an ordinary village house can become a commodity and a select accessory in important venues. Today as yesterday, our rugs and kilims reflect centuries of cultural richness. Their history reveals important information about our socio-economical, urban, rural and cultural life. Despite being an economical endeavor and a product of basic necessity, they are also works of art. In addition to modest carpet and kilim looms in village homes, from the Seljuk to the Ottoman Empire, from the Ottoman Empire to the Republic, big workshops were created to answer the demand for carpets in urban living and especially for public structures. The need and supply for a nomadic lifestyle was limited but the colors and the original and specific patterns of our people were accompanied by designs created by palace artists and enormous carpets woven by professional weavers. The time came when our carpets and kilims reached beyond our borders. From the earliest times onward, the Western world found our rugs attractive and the demand grew. Important European museums, scientific publications and international exhibitions in this field bear witness to our historical knowledge and the influence of our rugs in the world. Without any doubt our museum, the Turkish and Islamic Arts museum, possesses the most important and richest collection of carpets and kilims in the world. The core of the collection is made up of items collected between from multiple mosques and mausoleums in Anatolia. The collection continued to grow with purchases and donations to reach a respectable size. The exhibitions that we have organized and in which we have participated have made important contributions to the awareness about our museum and our collection. 21 pieces of our collection are exhibited at the Turkish & Islamic Arts Museum within the scope of the 2017 Istanbul Carpet Week. Seventy-five carpets of the museum s collection appear in this catalogue. I present my thanks and my congratulations to Numan Kurtulmuş, Minister of Culture and Tourism, for his support and encouragement for this event, to 8

11 Bu çalışmalara büyük destek veren ve bizi teşvik eden Kültür ve Turizm Bakanımız Numan Kurtulmuş a, İstanbul Valimiz Vasip Şahin e, Sergi ve kataloğun hazırlanmasına katkılarını esirgemeyen İstanbul Halı İhracatçılar Birliği Yönetim Kurulu na ve başkanı Uğur Uysal a, özverili çalışmaları için Müze Müdürümüz Seracettin Şahin e, müze çalışanlarımıza ve bu çalışmalara fikir ve emekleri ile katkıda bulunanlara, ziyaretleriyle sergimizi, bu sayfaları çevirmeleriyle de yayınımızı anlamlı kılan ziyaretçi ve okuyucularımıza tebrik ve teşekkürlerimi sunuyorum Sözü bitirirken, müsaadelerinizle duygularımı bir türkünün sözlerine emanet ediyorum Ben şu gönül tezgahında kilim dokudum Erenlerin dergahında aşkı okudum Töremizde kilim demek ilim demektir Kilim sevdadır özlemdir derttir istektir Vasip Şahin, Governor of Istanbul, to the board of the Istanbul Carpet Exporters Association and their Chairman Uğur Uysal who did not spare any effort or expense for the preparation of the exhibition and the catalogues, to our Museum Director, Seracettin Şahin, to our museum staff and to all those who worked towards accomplishing this project with their effort and ideas, to our exhibition visitors, to the translators and to the readers of these pages that gives it all meaning And to finish, I d like to entrust my feelings to you, with your permission, by quoting the lyrics of a Turkish folk song: I wove a kilim on the loom of my soul I read love in the dervish convent of the wise In our tradition kilim means wisdom Kilim is passion, kilim is yearning, kilim is suffering kilim is desire 9

12 10

13 SUNUŞ PRESENTATION Seracettin ŞAHİN İnsanoğlunun yerleşik hayata geçtiği Neolitik dönemden bu yana, dokuma ile olan ilişkisi halen devam etmektedir. M.Ö e ait yerleşim yerlerinde yapılan kazılarda ortaya çıkan dokuma ağırlıkları, biz ve iğler, dokumanın insan hayatının ayrılmaz bir parçası olduğunu göstermektedir. Dokuma tarihinin bu kadar eski olmasına rağmen, günümüze ulaşan en eski halı, St. Petersburg daki Hermitage Müzesi nde bulunan ve M.Ö yüzyıla tarihlenen Pazirik halısıdır. Yine Doğu Türkistan da Lop Gölü batısında ve Turfan da bulunan 3. ve 4. yüzyıla tarihlenen düğümlü halı parçaları bugün Londra British Museum, Hindistan Yeni Delhi Müzesi ve Berlin İslam Sanatı Müzesi ndedir. Fustat ta (Eski Kahire) bulunan ve 8-9. yüzyıla tarihlenen hayvan figürlü ve kûfi bordürlü halı parçaları, Doğu Türkistan da bulunan halı parçaları ile büyük benzerlik göstermektedir. Bu halı parçaları, Stockholm Müzesi, Kahire İslam Eserleri Müzesi, Washington Textile Museum ve New York Metropolitan Müzeleri nde teşhir edilmektedir. Türklerin geleneksel sanatı olan halı Anadolu da ise 13. yüzyılda Selçuklular ile başlamıştır. Konya Alaeddin Camii nde Alman Başkonsolosluğunda görevli Danimarka asıllı Fredrik MARTIN tarafından keşfedilen üçü tam, diğerleri fragman olan 9 parça halı bugün Türk ve İslam Eserleri Müzesi nde yer almaktadır. Selçuklular ile başlayan halı sanatı, 15. ve özellikle 16. yüzyılda daha da gelişmiştir. Batıya ihraç edilen halıların belirli tipleri, onları sıkça resmeden Avrupalı ressamların adları ile anılır olmuştur. Halı literatürüne Holbein, Lotto, Crivelli, Memling ve Bellini halısı olarak geçmiştir. Osmanlı halı imalatı pek çok bölgede yoğunlaşmış olmakla birlikte en önemli merkez dev tezgahların bulunduğu Uşak tır. Bergama ise diğer önemli bir merkezdir. Selçuklu döneminin ünlü sanat şehri Konya da halı üzerindeki önemini her zaman korumuştur. Mankind s relationship with weaving began in the Neolithic period, during which a sedentary life was first adopted. Weaving weights, bodkins and spindles found in the excavation of a 6000 B.C. site show that weaving has been an integral part of human life for many centuries. Although the history of weaving is ancient, the oldest carpet to survive through to the present day is the Pazyryk carpet in the Hermitage Museum in St. Petersburg, which dates back to the 5 th and 4 th centuries B.C. Knotted pieces of carpet that were found in the west part of Lop Lake in East Turkestan and Turfan, dating from the 3 rd and 4 th centuries, are in the British Museum in London, New Delhi Museum in India, and the Museum of Islamic Art in Berlin. The pieces of carpet with animal figures and kufic borders found in in Fustat (Old Cairo) and dated to the 8 th and 9 th centuries are very similar to those found in East Turkestan. These fragments are exhibited in the Stockholm Museum, the Cairo Museum of Islamic Arts, the Washington Textile Museum, and the New York Metropolitan. Carpet-making is the traditional art of the Turks. It started with the Seljuks in the 13 th century in Anatolia. Nine pieces of carpet, three of which are complete while the others are fragmented, were discovered in the Konya Alâeddin Mosque by the Danish-born Fredrik Martin, working for the German Consulate General. They are now kept in the Turkish and Islamic Arts Museum. The art of carpet-making that started with the Seljuks was further developed in the 15 th century, and flourished especially in the 16 th century. Certain types of carpet exported to the West have become known by the names of European painters who often depicted them. They have been included in carpet literature as Holbein, Lotto, Crivelli, Memling and Bellini carpets. Although Ottoman carpet manufacturing became intense in many regions, the most important center is Ushak, where there are giant looms. Bergama is another important center. Konya, which was famous as the artistic center of the Seljuk period, has also maintained its importance to carpet manufacture. 11

14 Osmanlı halı sanatının Klasik Dönemi 16. yüzyılda başlar, en önemli merkezi ise Uşak tır. Büyük atölyelerde, saray nakkaşlarınca oluşturulan desen repertuarı ile dokunan seccadeler ve dev boyutlu halılar, dönemin büyük camilerinin, saray ve konakların tefrişinde önemli bir yer tutmuştur. 17. ve 18. yüzyılda Konya, Ladik, Gördes, Kula ve Mucur gibi merkezlerin ortaya çıkması Uşak taki önemli üretimi engellememiştir. 19. Yüzyılda ince ve sık dokunan Hereke halıları ve İstanbul Feshane de üretilen halılar, Kumkapı da ipek seccadeleri ile tanınan Kumkapı halıları ve belirtilen merkezlerin dışında daha birçok merkezde dokunan halılar, dokunduğu mahalin adıyla anılarak literatüre geçmiştir. İstanbul Halı Haftası kapsamında Türk ve İslam Eserleri Müzesi Divanhane bölümünde yüzyıla ait teşhir edilen halılar, daha çok Avrupalı ressamların resimlerinde işlenen seccade tipi halılar ile Orta Anadolu ve Batı Anadolu da dokunan seccade tipi halılardan oluşmaktadır. Önemli derecede müzenin halı teşhirine yer veren bu sergi, İstanbul İHİB (İstanbul Halı İhracatçıları Birliği) işbirliği ile yapılmıştır. Bu nedenle, İstanbul Halı Haftası kapsamında yapılan bu sergiye izin veren Bakanlığımıza, sergi ve kataloğunun her türlü giderini karşılayan İHİB Yönetim Kurulu Başkanı sayın Uğur UYSAL ve diğer yönetim kurulu üyelerine, sergi kurulumunu yapan Mehmet Fatih BÖLÜKLER e, Müzemiz Müdür Yardımcıları Deniz KANBEROĞLU ve M. Murat BOZCU ya ve emeği geçen Müzemiz tüm çalışanlarına teşekkür eder saygılarımı sunarım. The Classical period of Ottoman Carpet Art started in the 16 th century, the most important center being Ushak. The prayer rugs and giant-sized carpets that were woven with a pattern repertoire created by muralists in large workshops had an important place in the furnishing of the great mosques, palaces, and mansions of the period. The emergence of centers such as Konya, Ladik, Ghiordes, Kula and Mucur in the 17 th and 18 th centuries did not stifle the significant production in Ushak. In the 19 th century, carpets woven in many other centers were mentioned in the literature by the name of the place where they were woven. This was the era of the fine Hereke carpets and the carpets produced in the Istanbul Feshane, as well as Kumkapı carpets,renowned for their silk prayer rugs. Many carpets from the 15 th to the 18 th century appear in the Turkish and Islamic Arts Museum s Divanhane section within the scope of Istanbul Carpet Week. These are mainly prayer-rug-type carpets featured in the paintings of European painters, and prayerrug-type carpets woven in Central Anatolia and Western Anatolia. This exhibition, where great importance is given to displaying these rare rugs, is held in cooperation with Istanbul İHİB (Istanbul Carpet Exporters Association). Therefore, I would like to thank and pay my respects to our Ministry, which granted permission for this exhibition to take place as part of of Istanbul Carpet Week; to Uğur Uysal, İHİB Chairman of the Board of Directors, and other board members who met all kinds of expenses regarding the exhibition and catalogue; to Mehmet Fatih Bölükler, who established the fair; to the Deputy Managers of our Museum, Deniz Kanberoğlu and M. Murat Bozcu; and all the employees of our Museum who contributed. 12

15 TÜRK VE İSLAM ESERLERİ MÜZESİ HALI KOLEKSİYONU TURKISH AND ISLAMIC ARTS MUSEUM CARPET COLLECTION Seracettin ŞAHİN Türk ve İslam Eserleri Müzesi, 1914 yılında Süleymaniye Külliyesi içinde yer alan İmaret binasında Evkaf-ı İslamiye Müzesi (İslam Vakıfları Müzesi) adı ile kurulmuştur. Aynı yıl müzeye bağlı bir hattat okulu (Medresetü l Hattatin) açıldı. Okulda dönemin birçok ünlü sanatçıları yetişti. Cumhuriyet Döneminde çıkan Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile lağvedilen Medresetü l Hattatin, müze idaresi dışında Tezyin-i Sanatlar Mektebi olarak faaliyetlerini sürdürdü yılında Evkaf Nezareti özel bir kanunla kaldırılınca, Evkaf-ı İslamiye Müzesi, Milli Eğitim Bakanlığı na bağlandı ve adı Türk ve İslam Eserleri Müzesi olarak değiştirildi. Süleymaniye Külliyesi ne ait imaret binasında faaliyetlerini sürdüren Türk ve İslam Eserleri Müzesi koleksiyonunun zenginliğinden doğan yer darlığı, ziyaretçi ulaşım zorluğu ve benzeri nedenlerden dolayı 1960 lı yılların ortasında yeni bir bina arayışı gündeme gelmiştir. Sultanahmet te tarihi Atmeydanı nda bulunan 16. yüzyıl yapısı İbrahim Paşa Sarayı nın Türk ve İslam Eserleri Müzesi olarak kurulmasına karar verilmiştir. Saray da 1965 yılında başlayan restorasyon çalışması uzun bir süre devam etmiş ve 1983 yılında Türk ve İslam Eserleri Müzesi İbrahim Paşa Sarayı na taşınmıştır. Türk ve İslam Eserleri Müzesi koleksiyonlarının zenginleşmesi, İbrahim Paşa Sarayı na taşındıktan sonra da devam etmiştir. Maden-cam-keramik, ahşap, taş, etnoğrafya, Yazma eserler, halı ve kilim gibi çeşitlilik arzeden koleksiyonun en önemlileri şüphesiz bugün olduğu gibi, halılar ve el yazmaları idi. Türk halı sanatında en eski halılar, erken dönem Konya halı grubu olarak bilinen yüzyıl Selçuklu halılarıdır. Venedik ve Selçuklu İmparatorluğu arasında 1220 den itibaren mevcut olan ticaret ilişkisi vasıtasıyla Selçukluların karakteristik renk ve motifli halıları İtalya da Marco Polo ( ), de Küçük Asya ya yaptığı seyahat sırasında, zayıflama döneminde olan Selçuklu In 1914, the Turkish and Islamic Arts Museum was established under the name of the Evkaf-ı İslamiye Museum (Museum of Islamic Foundations), in the İmaret building located in Süleymaniye Complex. A calligraphy school attached to the museum (Medresetü l Hattatin) was opened in the same year. Many famous artists of the period were trained in the school. Medresetü lhattatin was discontinued by law as part of the unification of education during the Republic Period; however, it continued its activities as Tezyin-i SanatlarMektebi,independent from the museum administration. In 1924, when the Ministry of Foundations was abolished by a special law, Evkaf-ı İslamiye Müzesi was linked to the Ministry of National Education and its name was changed to the Turkish and Islamic Arts Museum. The search for a new building was put on the agenda in the mid-1960s. A lack of space had resulted from the sheer size of the collection of the Turkish and Islamic Arts Museum, which was continuing its activities in the İmaret building of the Süleymaniye Complex. There were also transportation difficulties for visitors, and other problems. It was decided to repurpose the 16 th -century İbrahim Paşa Sarayı (İbrahim Pasha Palace) in the historic Atmeydanı (Hippodrome) in Sultanahmet. Restoration work started in 1965, continued for a long time, and it was not until 1983 that the Turkish and Islamic Arts Museum was moved to İbrahim Paşa Sarayı. The expansion of the Museum s collections continued after this move. The most important items of the varied collection (which also encompasses ceramics, wood, stone, and ethnography) are without doubt the carpets and manuscripts, as they always have been. The oldest items within Turkish carpet art are the Seljuk carpets of the 13 th and 14 th centuries, which are known as the Early Period Konya carpet group. Through the trade relationship between Venice and the Seljuk Empire which had existed since 1220, the carpets of the Seljuks with their characteristic color 13

16 İmparatorluğu nun başkenti Konya olmak üzere Sivas ve Kayseri yi de gezmişti. Bu şehirlerde Müslüman göçebe Türklerin yanı sıra Ermenilerin ve Yunanlıların da yaşadığını ve ekonomilerini dünyanın en zarif ve en güzel halılarına borçlu olduklarını belirtmektedir. Selçuklu İmparatorluğu, I. Keykubat ın vefatından sonra (1237) zayıflar ve 1243 te Moğol istilasını müteakiben dağılır. Selçuklu döneminden sonra Türk halı sanatının ikinci evresi altı yüz yıl boyunca süren dönemi Osmanlı-Türk halılarına aittir. Literatürde, Osmanlı İmparatorluğu topraklarında, Osmanlı iktidarı sırasında (1922 ye kadar) hazırlanmış halıların tümü Osmanlı Türk halıları, Osmanlı dönemi öncesi halıları Osmanlı öncesi, 16. yüzyıl ortalarından önceki Osmanlı halıları Erken Dönem Osmanlı, yüzyıla ait parçalar klasik Osmanlı halıları olarak sınıflandırılmaktadır. Erken Dönem Osmanlı- Türk halı sanatı hakkındaki bilgiler az miktarda malzeme nedeniyle sınırlıdır. Bilgilerimizi çağdaş, öncelikle Avrupalı ressamların tesvirlerinden edinmekteyiz. Osmanlı-Türk halılarının altın çağı olan klasik dönem Uşak halıları ile başlar. Erken Dönem Osmanlı-Türk halılarında az sayıda örnek günümüze ulaşırken, Türk halı sanatının altın çağı yüzyıldan çok sayıda, çeşitli motifte halı tipine, müze, dini kurum ve özel koleksiyonlarda rastlanmaktadır. Anadolu da 13. yüzyılda Selçuklular ile başlayan halı sanatı, 15. ve özellikle 16. yüzyılda daha da gelişmiştir. Batıya ihraç edilen Osmanlı halılarının belirli tipleri, onları sıkça resmeden Avrupalı ressamların adları ile anılır olmuştur. Halı literatürüne Holbein, Lotto, Crivelli, Memling ve Bellini halısı olarak geçmiştir. Osmanlı halı imalatı pek çok bölgede yoğunlaşmış olmakla birlikte en önemli merkez dev tezgahların bulunduğu Uşak tır. Bergama ise diğer önemli bir merkezdir. Selçuklu döneminin ünlü sanat şehri Konya da halı üzerindeki önemini her zaman korumuştur. Osmanlı halı sanatının klasik dönemi 16. yüzyıl ile başlar en önemli merkezi ise Uşak tır. Büyük atölyelerde, saray nakkaşlarınca oluşturulan desen repertuarı ile dokunan seccadeler ve dev boyutlu halılar, dönemin büyük camilerinin, saray and motifs became widely known.they were seen in Sivas and Kayseri, as well as Konya, the capital of the Seljuk Empire. During his travels Marco Polo ( ) encountered them in Italy and Asia Minor in It is recorded that Armenians and Greeks, as well as Muslim nomadic Turks, lived in these cities, and that their economies depended on the most elegant and beautiful carpets in the world. The Seljuk Empire was weakened after the death of Keykubat I (1237) and was dispersed following the Mongolian invasion in The second period of Turkish carpet art after the Seljuk period belonged to Ottoman-Turkish carpets and lasted for 600 years. In the literature, all of the carpets prepared during the Ottoman rule (until 1922) in the territories of the Ottoman Empire are classified as Ottoman Turkish carpets; those before the Ottoman period are classified as Pre-Ottoman carpets; Ottoman carpets before the middle of the 16 th century are classified as Early Period Ottoman carpets and the carpet examples from the 16 th and 17 th centuries are classified as Classical Ottoman carpets. Information about the Early Period Ottoman-Turkish carpet art is limited, owing to the small amount of material. We have obtained our information from contemporary, primarily European painters. The Classical period, which is the golden age of the Ottoman-Turkish carpets, began with Ushak carpets. While only a few samples of Early Period Ottoman-Turkish carpets have survived to the present day, we find in museums, religious institutions and private collections a large number of carpets of various motifs, from the 16 th and 17 th centuries, the golden age of Turkish carpet art. The carpet art that started with the Seljuks in Anatolia in the 13 th century was further developed in the 15 th century, flourishing especially in the 16 th century. Certain types of carpet exported to the West have become known by the names of European painters who often portrayed them. They have been included in carpet literature as Holbein, Lotto, Crivelli, Memling and Bellini carpets. Although Ottoman carpet manufacturing became intense in many regions, the most important center is Ushak, where there are giant looms. Bergama is another important center. Konya, which was famous as the artistic center of the Seljuk period, has also maintained its importance to carpet manufacture. 14

17 ve konakların tefrişinde önemli yer tutmuştur. Uşak halılarının en tanınmış tipleri kitap ciltlerinden esinlenen madalyonlu geometrik bir yerleşime sahip yıldızlı Uşak halıları en önemli grubu oluşturur. Kuşlu ve çintemanili olarak tanınan halıları ile saf seccade olarak üretilen türleri de mevcuttur. 17. yüzyıl Uşak halıları adeta bir Rönesans çağıdır. Bu dönemde başta Uşak olmak üzere, Bergama, Gördes, Demirci, Çanakkale Batı Anadolu da ve İç Anadolu da Konya, Aksaray ve Niğde önemli halı dokuma merkezleridir. 18. Yüzyılda Konya, Ladik, Gördes, Kula, Mucur, Bergama, Milas, Ladik, Çanakkale, Kırşehir ve Sivas halıları önem kazanmıştır. Geleneksel doğu motiflerinin yaşatıldığı dragonlu, iri bitkisel yapraklı Kafkas halıları ve zengin bitkisel ve hayvan figürlerinin bir bahçe teması içinde sunulduğu Bahçe halıları olarak adlandırılan Yüzyıl arasına tarihlenen İran halıları müzeye ayrı bir önem ve zenginlik katmıştır. 19. yüzyılda ince sık dokunan Hereke halıları ve İstanbul Feshane de halılar üretilmiştir. Yine İstanbul Kumkapı da ipek seccadeleri ile tanınan Kumkapı halıları dokunmuştur. Türk halı sanatı belirtilen merkezlerin dışında daha birçok merkezde dokunmuş ve dokunduğu mahallin adıyla anılarak devam edip gelmiştir. Türk ve İslam Eserleri Müzesi nin büyük bir çeşitlilik gösteren koleksiyonları arasında yer alan halı koleksiyonu, dünyanın en zengin halı koleksiyonu olarak bilinmektedir. Bunların büyük bir bölümü cami ve türbelerden toplanmıştır. Osmanlı hukuk sisteminin bir sonucu ve aynı zamanda bir gelenek olan Vakıf sisteminin bir gereği olarak Sultan ve ailesinin yaptırdıkları büyük cami ve türbelere bağışlanan eşyalar arasında halılar da yer almaktaydı yılları arasında Anadolu nun çeşitli cami ve türbelerinden toplanan halılar müze koleksiyonlarının en önemli grubunu oluşturmuştur. Daha sonraları çeşitli bağış ve satın almalarla zenginleşen koleksiyon 1700 e yaklaşan halı ve kilim koleksiyonu ile Türk ve İslam Eserleri Müzesi, sadece Türkiye nin değil dünyanın en önemli müzelerinden birisi olmuştur. Toplanan halılar The Classical period of the Ottoman Carpet Art started in the 16 th century, the most important center being Ushak. The prayer rugs and giant-sized carpets that were woven with a pattern repertoire created by muralists in large workshops had an important place in the furnishing of the great mosques, palaces and mansions of the period.the most well-known types of Ushak carpet are the Star examples with a medallion geometric settlement inspired by book volumes. There are also groups known as the Bird or Çintemani carpets, and the types produced as pure prayer rugs. Ushak carpets of the 17 th century amount to almost a Renaissance. In this period, the main, most important carpet weaving centers were Ushak, Bergama, Ghiordes, Demirci and Çanakkale in Western Anatolia and Konya, Aksaray and Niğde in Central Anatolia. In the 18 th century, the carpets of Konya, Ladik, Ghiordes, Kula, Mucur, Bergama, Milas, Çanakkale, Kırşehir, and Sivas gained importance. Adding their own aura to the museum are: the Caucasian carpets with dragons; ones showing large plant leaves on which traditional oriental motifs are perpetuated; and the Persian carpets dated between the 17 th and 18 th centuries which are called Garden carpets. On these last, a wealth of herbal and animal figures are presented. Finely woven Hereke carpets and the carpets in Istanbul Feshane were produced in the 19 th century. Kumkapı carpets, especially silk prayer rugs, were woven in İstanbul Kumkapı. Turkish carpets were woven in many centers outside those already mentioned, but were still referred to by the name of the place where they were manufactured. The Turkish and Islamic Arts Museum s carpet collection is known as the richest collection of carpets in the world. Many of them have been collected from mosques and tombs. This is a result of the Ottoman legal system, and also a requirement of the traditional Foundation system: carpets were among the items donated to the great mosques and tombs built by the Sultan and his family. The carpets that were collected from various mosques and tombs of Anatolia between 1911 and 1914 constituted the most important group of museum collections. The Turkish and Islamic Arts Museum with its collection of about 1,700 carpets and rugs enriched with various 15

18 arasında teşhir edilen İran ve Kafkas halıları, müzenin halı repertuarını daha da genişletmiştir. Müzenin halı koleksiyonu içinde kuşkusuz en önemli halılar Konya halıları olarak bilinen ve 13. Yüzyıl a tarihlenen Selçuklu Halılarıdır. Uşak halıları ise koleksiyonun çok önemli bir bölümünü teşkil etmektedir. Halı koleksiyonunun yanı sıra, kilim koleksiyonu da önemli bir yer tutmaktadır. Bunlar daha çok Orta ve Batı Anadolu kilimleri ile Kafkas, İran ve Trakya yöresine ait kilimlerdir lı yıllardan sonra müzeye satın alma yoluyla kazandırılan bu kilimler, müzede yer alan ünlü ve zengin halı koleksiyonunun gölgesinde kalmıştır. donations and purchases became one of the most important museums of not only Turkey but also of the world. The Iranian and Caucasian carpets displayed among the collected carpets further expanded the carpet repertoire of the museum. The most important carpets in the collection are certainly the Seljuk Carpets that are known as Konya Carpets dating back to the 13 th century. Ushak carpets constitute a very significant part of the collection. In addition to the carpet collection, the kilim collection also occupies a place of great importance.these are mostly Central and Western Anatolian kilims as well as Caucasian, Iranian and Thrace kilims. After the 1960s, these kilims, bought by the museum, were overshadowed by the institution s famous and distinguished carpet collection. Selçuklu Halıları Anadolu Selçukluları döneminden ve 13. Yüzyılın ilk yarısından kalan orijinal parçalarla tanıdığımız Selçuklu Halı sanatı, devamlı gelişmelerle daha sonraki halı sanatına sağlam bir temel olmuştur. Konya Alaeddin Camii nde, 1905 yılında Alman Seljuk Carpets Seljuk carpet art, with original pieces remaining from the Anatolian Seljuk period and the first half of the 13 th century, provided a solid basis for subsequent carpet art to continuously improve. In 1905 nine Selçuklu Halısı / Seljuk Carpet - Envanter No. / Inventory No

19 Selçuklu Halısı / Seljuk Carpet - Envanter No. / Inventory No

20 Başkonsolosluğunda görevli Danimarka asıllı Fredrik MARTİN tarafından keşfedilen üçü tam, diğerleri fragman olan 9 parça halı, müzede yer alan en eski tarihli Türk halılarıdır. Bu halılar, çift Gördes Türk düğümü ile yapılmıştır. Bir m 2 de en çok düğüm vardır. Her düğüm sırasından sonra iki veya üç arış geçirilmiştir. Halılar renk ve dekor bakımından inanılmaz bir zenginlik gösterirler. Zemin genelde koyu mavi veya kırmızıdır. Pek az renk kullanılmış olmakla beraber, aynı rengin çeşitli nüanslarıyla büyük bir zenginlik etkisi uyandırmıştır. Bu halıların asıl anıtsal ve karakteristik manzarasını veren geniş bordürlerdeki iri kûfi yazı dekorudur. Başlangıçta uçları ok başını andıran sivri üçgenlerle nihayetlenen dik harfli bir kûfi görülür. Sonraları bu çeşitli değişimlere uğrayarak devam eder. Zeminde yer alan motifler genelde, baklava, sekiz köşeli yıldız, uçları çengellerle çevrilen sekizgenler gibi geometrik şekillerden ibarettir. Erken Osmanlı Halıları Selçuklu İmparatorluğu nun yıkılmasından sonra, Konya halıları olarak adlandırılan Osmanlı öncesi halıların yerini 13. yüzyıl sonundan itibaren yeni tip Anadolu nun hayvan desenli halıları alır. Erken Osmanlı Türk halılarının belirlenmesinde ve tiplendirilmesinde öncelikle İtalyan tablolarının halı tasvirleri dayanak noktası oluşturmaktadır. Tablolarda 14. yüzyılın ilk yarısından itibaren ortaya çıkan, döşemeye serilen halıların deseni, köşelere düzenlenen karelerden oluşur, kareleri sekizgenlere işlenen hayvan şekilleri, tek veya çift kuş, dört ayaklı ve deniz hayvanları, kuş tasvirleri doldurur. Yüzyılın ikinci yarısında kuşlara çoğunlukla bir veya iki hayat ağacı motifi eşlik eder. Tasvir edilmeleri konusunda 15. yüzyılın son çeyreğine kadar örnekler vardır. Sonrasında bunların yerini geometrik desenli halılar alır. İlk erken dönem hayvan desenli halıyı Berlin Königliche Museen in heykel ve tablo koleksiyonu mütevellisi ve 1905 yılından itibaren Kaiser-Friedrick Museum un müdürü olan Wilhelm von Bode ( ) 1886 da Roma da bir antikacıda keşfetmiştir. pieces of carpet, three complete and the others fragmented, were discovered in the Konya Alâeddin Mosque by the Danish-born Fredrik Martin, working for the German Consulate General. They are the oldest Turkish carpets in the museum. These carpets were made with a double Ghiordes Turkish knot. There are a maximum of 84,000 knots per square meter. Two or three warps were applied after each row of knots. The carpets are incredibly rich in color and decoration. The background is usually dark blue or red. Although few colors were used, a sumptuous effect was created through various nuances of the same color. The characteristic that gives these carpets their monumental and distinctive appearance is the decoration, with a big kufic inscription on the wide borders. Pointed triangles that resemble arrow heads come first and the sequence is completed with vertical kufic letters. Later, this underwent various changes. The motifs on the field are usually composed of geometric shapes such as diamonds, eight-pointed stars, and octagons the ends of which are surrounded by hooks. Early Ottoman Carpets After the collapse of the Seljuk Empire, the pre- Ottoman carpets known as Konya carpets were replaced by the new type of animal-figured carpets from Anatolia, beginning at the end of the 13 th century. The carpet depictions in Italian paintings were primarily the reference point in identification and classification of the Early Ottoman Turkish carpets. The carpets laid on furnishing seen in paintings of the first half of the 14 th century show patterns consisting of squares arranged in corners; the frames are filled with octagons, single or double birds, and fourlegged and marine animals. In the second half of the century, birds were often accompanied by one or two tree-of-life motifs. From the last quarter of the 15 th century, these designs are replaced in paintings by geometric patterned carpets. The first Early-Period animal figured carpet was discovered in an antique dealer s shop in Rome in 1886 by Wilhelm von Bode ( ). He was the trustee of the sculpture and table collection of the Berlin Königliche Museum and became director of the Kaiser-Friedrick Museum in

21 Carlo Crivelli Halıları, 15. yüzyılda Venedikli ressam Carlo Crivelli ( ), iki resminde 1482 de Melek Selamı adlı üç parçalı tablosunun sağ taraftaki kanadında ve 1486 da Aziz Emidius ile Melek Selamı adlı altar resminde (London, National Gallery) o zamana kadar bilinmeyen bir halı çeşidini tasvir eder. İki benzer desenli, küçük ebatlı halıların tablolarda sadece bir yarıları görünmektedir. Zeminini karmaşık kuşlarla ve geometrik şekillerle doldurulmuş sekiz kollu büyük bir yıldız madalyon süsler. Türk ve İslam Eserleri Müzesi nde Crivelli yıldız halısı, Vakıflar Halı Müzesi nde ve Macaristan Budapeşte Uygulamalı Sanatlar Müzesi nde kuş tasvirli Crivelli halısı bulunmaktadır. Carlo Crivelli Carpets. In the 15 th century, the Venetian painter Carlo Crivelli ( ) depicted a type of carpet that had not been known up to that time. This new design appeared in two drawings: on the right-hand wing of the threepiece table named The Annunciation to the Virgin in 1482; and in an altar drawing named The Annunciation, with Saint Emidius in 1486 (National Gallery, London). Only one half (each) of two similarpatterned, small-sized carpets is seen on the paintings. A large star medallion with eight points filled with complex birds and geometric shapes decorates the field. Crivelli s Star carpet is in the Turkish and Islamic Arts Museum, and Crivelli carpets depicting birds are in the Foundations Carpet Museum and the Hungarian-Budapest Museum of Applied Arts. Crivelli Halısı / Crivelli Carpet - Envanter No. / Inventory No

22 Memling Halıları, Hans Memling in ( ) resimlerinde ortaya çıkar. 15. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Avrupa tablolarından Selçuklu sonrası kompozisyon düzenli, erken dönem Osmanlı hayvan desenli şeklinde adlandırılan halılar kademeli olarak kaybolur ve yerlerini, karelere kompoze edilen, daha basit veya daha karmaşık çizgili, katı bir şekilde geometrik desenli halılar alır. Literatürde, sonsuz şekilde tekrarlanan geometrik deseni taşıyan halılara Memling halısı denmektedir. Memling gülü motifi ile süslenen halılar yüzyıllarca yapılmıştır. Çok sayıda 19. yüzyıl Anadolu, Kafkas, Orta Asya ve İran göçebe ve köylü çeşidi bilinmektedir. Holbein Halıları, Alman ressam Hans Holbein in ( ) resimlerinde görülen tipleri Holbein halısı olarak adlandırılmaktadır. Holbein halıları erken Osmanlı halılarının sonsuzluk prensibine göre dizayn edilen geometrik motiflerden oluşur. Holbein in iki tablosunda büyük desenli Holbein ve minik desenli Holbein halısı olarak ayırt edilmiştir. Büyük desenli Holbein tipini 1533 te hazırlanan Elçiler adlı resmi (Londra National Gallery) temsil etmektedir. Halının zemininde sonsuz bir şekilde tekrarlanan, daha küçük desen unsurları ile süslenen minik desenli Holbein grubu ise Alman Tarihçi George Gisze yi ölümsüzleştiren, 1532 de Londra da yapılan portresinde yer alan halıdan adını almıştır. Memling Carpets appeared in the paintings of Hans Memling ( ). From the second half of the 15 th century, the carpets called Post- Seljuk those seen in European paintings, with their regular compositions, and the early Ottoman carpets with animal figures gradually disappeared and were replaced by geometric-patterned carpets showing squares and stripes of various degrees of complexity. In the literature, infinitely repeated geometrical patterned carpets are called Memling carpets. Carpets decorated with the Memling gül motif were made for centuries. Numerous Anatolian, Caucasian, Central Asian and Iranian nomadic and peasant varieties of the 19 th century are known. Holbein Carpets. The types seen in the paintings of the German painter Hans Holbein ( ) are called Holbein carpets. Holbein carpet designs were composed of geometric motifs in accordance with the infinite principle of the early Ottoman carpets. In two paintings of Holbein, large-patterned Holbein and tinypatterned Holbein carpets can be distinguished. The painting named The Ambassadors (National Gallery, London) executed in 1533, represents the largepatterned Holbein type. The tiny-patterned Holbein group, decorated with smaller pattern elements repeated infinitely on the background of the carpet, took its name from the carpet in the 1532 portrait of the German historian George Gisze. Holbein Halısı / Holbein Carpet - Envanter No. / Inventory No

23 Minik desenli Holbein halı grubunun orta kısmını dolduran, sonsuzluk prensibine göre tekrarlanan geometrik süslemeler mevcuttur. Halının zeminini ekseriyetle koyu mavi veya koyu yeşil, ender olarak kırmızı renk üzerine boyuna ve enine eksenlere dizilmiş, iki çeşit dönüşümlü şekilde yer değiştiren motif doldurmaktadır. Holbein gülü denilen şerit örgü ile çerçevelenmiş sekizgen arabesk desenli, haç şekilli, dört yarım daireli madalyondur. Arabesk desenli haçlar sıkça birbirine bağlantılı kafes oluşturarak ana motifler sayılan Holbein Güllerini iki yanda tutarlar. Halıların bordürünü genellikle stilize kûfi şerit süsler. Halı grubunun yapım yeri genellikle Batı Anadolu da Bergama dır. Giovanni Bellini Halıları, 15. yüzyılın ikinci yarısında Venedikli ressam Giovanni Bellini nin resimlerinde görülen halılardır. Bellini tipi halılarda kırmızı ve kırmızının çeşitli tonları, mavi, krem, beyaz, taba, koyu kahve, yeşil ve koyu sarı renkler hakimdir. Simetrik çift (Gördes) düğümlüdür. Ana zemin mihrap nişli ve alt anahtar delikli, merkezi madalyonlu çift mihraplı veya çift taraflı sekizgen girintili ve anahtar delikli olarak dizayn edilmişlerdir. Geometric ornamentations repeated in accordance with the infinite principle fill in the middle part of the small-patterned Holbein carpet group. The field of the carpet is filled with two types of alternating shifting motifs arranged in longitudinal and transverse axes, usually on dark blue or dark green, rarely red. The design called Holbein gül is an octagonal medallion within which are four reserves containing a cross-shaped arabesque pattern. Arabesquepatterned crosses often form interconnected strapwork and display Holbein güls, which are considered main motifs, on both sides. The borders of the carpets are usually decorated with a stylized kufic stripe. Production site of this carpet group was usually sited at Bergama in Western Anatolia. Giovanni Bellini Carpets are the carpets that were seen in the paintings of the Venetian painter Giovanni Bellini from the second half of the 15 th century. The Bellini carpets type is dominated by red and various shades of blue, cream, white, ginger, dark brown, green, and dark yellow. It is symmetrical pair (Ghiordes) knotted. Its main field design contains a mihrab or niche at the top with a keyhole or reentrant design below and its center may contain a central medallion sometimes flanked by a double inverted mihrab or keyhole. Bellini Halısı / Bellini Carpet - Envanter No. / Inventory No

24 Lorenzo Lotto Halıları, Venedikli ressam Lorenzo Lotto nun ( ) resimlerinde geçen halılarına verilen addır. Lorenzo Lotto halılarının yapım yeri Uşak ve civarıdır. Daha çok kırmızı zemin üzerine, sonsuzluk prensibine göre dizayn edilen uzunlamasına eksene düzenlenen haç şekilleri ve sekizgen madalyonlar sisteminden oluşan sarı arabesk kafeslerden oluşmaktadır. Kenar bordürleri kûfi yazı, kancalı çengeller, çarkıfelek, svastika veya bulut şeridi desenleri ile doldurulmaktadır. 17. Yüzyılda erken dönem Lorenzo Lotto halılarına özgü, dar kûfi kenar süslemesi kaybolur. Kademeli olarak genişleyen, bazen orta kısmla dahi rekabet eden bordür şeridinde yeni süslemeler yer alır. En çok karşılaşılan bordür desenleri kıvrımlı dallar üzerinde çarkıfelek motifleri veya rozetler, kancalı çengellerle ayrılan, bir ters bir düz palmetlerden ve kancalı haçlardan oluşan desen serisi merkezinde svastika olan madalyonlarla dönüşümlü yer alan bulut şeridi motifi ve yarım daire şeklinde dilimlenen baklava biçimli madalyon veya kartuşlar dizisinden oluşan süslemelerdir. Lorenzo Lotto Carpets were named for the carpets in the paintings of Venetian painter Lorenzo Lotto ( ). Lorenzo Lotto carpets were produced in Ushak and its vicinity. They are mainly composed of cruciform shapes arranged longitudinally, designed according to the principle of infinity on a red background with yellow arabesque strapwork consisting of an octagonal medallion system. Edge borders are filled with kufic writing, hooks, passionflowers, swastikas, or cloud band designs. In the 17 th century, kufic narrow-edge decoration specific to the early Lorenzo Lotto carpets disappeared. There are new decorations in the border strips, which gradually expand and sometimes even compete with the middle part. The most common border patterns are the decorations consisting of passionflower motifs or rosettes on the curved branches, a set of patterns consisting of an inverted flat palmette and hooked crosses, separated by hooks, cloud band motifs alternating with medallions with swasticas in the center, and semicircular sliced diamond-shaped medallions or cartouches. Lotto Halısı / Lotto Carpet - Envanter No. / Inventory No

25 Uşak Halıları Selçuklu halılarından sonra, Türk halı sanatının ikinci parlak devri 16. yüzyılda Uşak ve çevresinde yapılan halılarla başlar. Bu halıların ortaya çıkmasıyla, geometrik desenli Memling ve Lorenzo Lotto halıları dönemi kapanıyor. Osmanlı İmparatorluğu nun genişlemesiyle Tebriz (1514), daha sonra Kahire nin (1517) zapt edilmesi ile öncelikle İran olmak üzere, Memlük unsurlarını da kapsayan yeni stil akımları Türk sanatında ortaya çıkmıştır. Osmanlı saray stilinin yaratılmasında 15. yüzyılın son çeyreğinden 16. yüzyılın ortasına kadar İranlı ustalar büyük rol oynamıştır. Sultan II. Mehmet ( ) 1472 de Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan a karşı elde ettiği zaferi müteakiben, daha sonra I. Selim ( ) 1514 de Tebriz deki sarayını zapt ettiğinde çok sayıda İranlı sanatçıyı ve ustayı İstanbul a yerleştirmiştir. Halı desenlerinde yer alan saray stil akımları arasından 1470 li yıllardan 1520 ye kadar süren dönemde minyatür ustası İranlı Baba Nakkaş tarafından ilk kez kullanılan arabesk desenli veya rumi stili belirleyici olmuştur dan itibaren Tebriz den İstanbul a gelen Bağdat kökenli sanatçı Şahkulu sayesinde arabesk motiflerin yerini uzun, sivri, testere dişli, Hatay otu olarak adlandırılan ayak otu yaprakları ve lotus çiçeklerinden oluşan saz stili almıştır. 16. yüzyılın ortalarından itibaren o zamana kadarki her sanat dalında genel olarak moda saz stiline, Kara Memi tarafından oluşturulan doğal bir şekilde tasvir edilen çiçeklerden, öncelikle lale, karanfil, gül ve sümbüllerden ayrıca çiçek açan meyve ağacı dalından oluşan dört çiçekli veya çiçekli stil eklenmiştir. Saray için dokunacak halıların renk ve desen tasarımı saray nakkaşlarınca belirlendikten sonra, saraya ait imalathanelerde veya saray tarafından denetlenen imalathanelerde dokunmuştur. Büyük Madalyonlu Uşak Halıları, ortada büyük bir madalyon, köşelerde ise yarım madalyon motifleri yer almaktadır. Madalyonun rengi genelde kırmızı zemin üzerine mavi, nadir olarak da mavi zemin üzerine kırmızı işlenmiştir. Madalyonlar arası ince yapraklı sarmaşan daha dizili Hatay stili Ushak Carpets After Seljuk carpets, the second golden age of Turkish carpet art started with the carpets made in and around Ushak in the 16 th century. With the emergence of these carpets, the period of geometrical-patterned Memling and Lorenzo Lotto carpets ended. With the conquest of Tabriz (1514) and then Cairo (1517),and the expansion of the Ottoman Empire, new style trends appeared in Turkish art,including Mamluk and especially Iranian elements. In the creation of the Ottoman palace style, Iranian masters played a major role from the last quarter of the 15 th century until the middle of the 16 th century. After Sultan Mehmet II ( ) gained a victory against the Akkoyunlu ruler Uzun Hasan in 1472, Selim I ( ) conquered the palace in Tabriz in 1514 and settled many Iranian artists and craftsmen in Istanbul. The arabesque-patterned or rumi style used for the first time by Iranian Baba Nakkaş, master of miniatures, from the 1470s to 1520, determined style trends for palace carpet designs. From 1526, arabesque motifs were replaced by a long, pointed, sawtooth reed style consisting of sedge leaves and lotus flowers called Hatay grass, thanks to the Baghdad-based artist Şahkulu who came to Istanbul from Tabriz. From the mid-16 th century, the four-flowered or flowery style consisting primarily of tulips, carnations, roses, and hyacinths, and also a fruit tree branch in bloom, was added to the reed style. It derived from the flowers depicted naturally by the Ottoman illuminator Kara Memi, whose influence spread through almost all forms of art. After the color and pattern design of the carpets to be woven for the palace were determined by the muralists, they were woven in the workshops belonging to or controlled by the palace. Ushak Carpets with Large Medallions had large medallion motifs in the middle and half medallion motifs in the corners. The color of the medallion was usually executed as blue on red ground, and exceptionally as red on blue ground. There are Hatay-style lotus flowers intertwined with 23

26 Büyük Madalyonlu Uşak Halıları / Large Medallion Ushak Carpets Envanter No. / Inventory No. 61 Lotus çiçekler kaplar. Orta madalyona yukarıda ve aşağıda birer baklava şekilli palmet bağlanır. Kenar bordürleri, bulut şeritlerinden, palmetlerden veya başka bitkisel motiflerden oluşur. Yıldızlı Uşak Halıları, süslemeler sonsuzluk prensibine göre dizayn edilmiştir. Kırmızı renk orta kısmında arabesk sekiz kollu yıldızlar ve baklava şekilleri, değişimli ve kaydırmalı bir düzende birbirlerinin yerini alır. Ana motifler arasındaki alanı genellikle yapraklı çiçekli sarmaşıklar doldurur. Kenar bordürlerinin ana şeridini sarmaşan dala dizili stilize yapraklar, çiçekler ve bulut şeritleri süsler. Çintemani Desenli Halılar, halıda yer alan desen çoğu kez bir veya iki bulut şeridi veya üç benek motifiyle tamamlanan Çin menşeli Budist thin leaves between the medallions. Diamondshaped palmettes above and below are connected to the middle medallion. Edge borders consist of cloud bands, palmettes, or other plant motifs. Star Ushak Carpets. Patterns were designed according to the infinite principle. In the middle part of the red color, arabesque eight-pointed stars and diamond shapes are juxtaposed in an alternating and shifting plane. The area between the main motifs is usually filled with leafy flowering vines. The intertwined, stylized leaves, flowers and cloud bands decorate the main strip of the borders. Çintemani Patterned Carpets. Turkish sources often describe the design as leopard and tiger (cloud band) patterned from the çintemani pattern, or as a Çintemani Desenli Halı / Çintemani Patterned Carpet - Envanter No. / Inventory No

27 sembolü olarak veya Timur un arma tasviri olarak da bilinen çintemani deseninden Türk kaynakları leopar ve kaplan (bulut şeridi) desenli şeklinde bahseder. Kuşlu Halılar, adını halının beyaz zeminini boylamasına ve enlemesine sıraya düzenlenen rozet motifleriyle bağlanan S şekilli, stilize kuş, bazılarına göre de yaprak süslemelerinden almıştır. Zemininin yüzeyini boylamasına kuş ve rozet dizisi genellikle simetrik düzende süsler. Aynı zamanda asimetrik çeşitleri de vardır. Ana bordürü genellikle bulut şeridi süslemelidir. Buddhist symbol of Chinese origin completed with one or two cloud bands or a three-spot motif. Carpet with Birds took their name from the S shaped, stylized bird, connected with rosette motifs longitudinally and transversely arranged on the white ground of the carpet. Alternatively, according to some people, the name comes from the leaf ornaments. The surface of the ground is usually decorated with a longitudinal series of birds and rosettes in a symmetrical arrangement. There are also asymmetric varieties. Main borders are usually decorated with a cloud band. Kuşlu Halı / Carpet with Birds - Envanter No. / Inventory No

28 Transilvanya Halıları, Uşak halı grubuna giren bu halılar, Erdel halıları adını da almaktadır yılında Budapeşte de Erdel Türk Halıları adlı serginin eser listesinde Erdel Halıları olarak geçen bu halı türü, 1909 da Neugebaur-Orendi nin el kitabında Erdel Halıları olarak geçmiştir. Küçük madalyonlu Uşak halılarından gelişen Transilvanya halılarının ortasında çift mihrap kemeri yer alır. Çift mihrabın ana hatları ortada büyük ebatlı, tüm zemini dolduran altıgen madalyon olarak adlandırılan alan meydana getirir. Küçük Uşak halılarında sadece tek mihrabın ucunda cami kandili asılıyken, Transilvanya halılarında her iki ucundan cami kandili sarkar. Transilvanya halılarının diğer bir arkaik çeşidi arabesk sarmaşıklı Transilvanya halı tipi 16. yüzyılda, halının zeminini zarif hatlı, çiçekli yapraklı sarmaşık deseni, kemer üzerindeki alanı ise tipin adını veren rumi veya arabesk süsleme doldurur. Transilvanya halılarının tipik çift mihraplı çeşitleri yanında ender olarak geleneksel tek mihraplı örnekler de yapılmıştır. Transylvanian Carpets. These carpets that are included in the Ushak carpet group are also named Erdel carpets. This type, described as Erdel Carpets in the listings of the Erdel Turkish Carpets exhibition in Budapest in 1914, had already been so-called in the manual of Neugebauer-Orendi in Transylvanian carpets display in their center a double mihrab arch developed from the Ushak carpets, with small medallion. The main line of the double mihrab forms a large area in the middle, filling the entire ground and called a hexagonal medallion. While the mosque oil lamp is hung at the end of a single mihrab in small Ushak carpets, there are lamps at both ends of Transylvanian carpets. Regarding the arabesque-ivy Transylvania carpet type that is another archaic type of Transylvanian carpet from the 16 th century: The ground of the carpet is composed of an elegantly lined, flowering and leafy ivy pattern, and the area on the arch is filled with rumi or arabesque ornamentation, thus its name. In addition to typical double-mihrab types of Transylvanian carpets, traditional single-mihrab examples were made, but rarely. Transilvanya Halısı / Transylvanian Carpet - Envanter No. / Inventory No

29 Ladik Tipi Sütunlu Seccadeler, Ladik menşeli olan seccadelerdir. H. Beattie, 1968 de neşredilen etüdünde Ladik in menşeini sorgulayarak altı sütunlu halı tipini 16. yüzyıl Osmanlı Saray imalatı halılara bağlamakta ve üç nişli tavanı tutan ikili sütunlardan hareketle ikiz sütunlu seccade diye adlandırılır. Genelde 17. yüzyıla tarihlenen bu seccade, yünden ve çift Gördes düğümlüdürler. Ana zemin genelde kırmızı, bazen de toprak sarısı ve beyaz renkte oluyor. Ana bordürler renk dönüşümlü kartuşlar veya yuvarlak rozetler yer almaktadır. Ladik-Type Columned Prayer Rugs. These are prayer rugs of Ladik origin. In his study conducted in 1968, H. Beattie examined the origins of Ladik and associated the six-column carpet type with the 16 th -century Ottoman palace-manufactured carpets. He called it a twin-column prayer rug, based on the double columns holding the ceiling, with three niches. This prayer rug, which is generally dated to the 17 th century, is made of wool and double Ghiordes knots. The main ground is usually red, sometimes yellow earth and white. Main borders include color reversal cartouches or round rosettes. Ladik Tipi Sütunlu Seccade / Ladik-Type Columned Prayer Rug - Envanter No. / Inventory No

30 Gördes Tipi Seccadeler, Genelde 17. yüzyıla tarihlenen seccadeler yünden ve çift Gördes düğümlüdürler. Gördes seccade grubu genellikle toprak sarısı veya kırmızı renk mihraplardan oluşmaktadır. Mihrabın kemeri iki yanda kırılan başomuz tipi veya basamaklı kapanışlıdır. Kemer üstü kapanışlarında rozetler, palmetler, karanfil, testere dişli yaprak motifler veya çiçekli dallar ve arabesk sarmaşıklar yer alır. Ana bordür zeminleri genelde toprak sarısı ve bazen de mavi renkten oluşmaktadır. Ana bordürü narları ve rozetlerin dönüşümlü sırası, yapraklarla çevrilen rozetler ve palmetler, bazen Ladik tipi seccadeler gibi altıgen kartuşlar, yıldız rozetler, orak biçimli yapraklar ve nar motifleri doldurmaktadır. Ghiordes-Type Prayer Rugs. The prayer rugs that are generally dated to the 17 th century are made of wool and double Ghiordes knots. The Ghiordes prayer rug group usually consists of yellow earthor red-color mihrabs. The rugs have finely stepped arches with prominent shoulders and two cross panels, one above and the other below the niche. There are rosettes, palmettes, carnations, sawtooth leaf motifs or flowering branches and arabesque vines at the spandrel closures. The field of the main border are usually yellow earth (and occasionally blue) in color. The main border is filled with alternating sequences of pomegranates rosettes and palmettes surrounded by leaves, and sometimes hexagonal cartouches such as in Ladiktype prayer rugs, starry rosettes, sickle-shaped leaves and pomegranate motifs. Konya Halısı / Konya Carpet - Envanter No. / Inventory No

31 İran Halısı / Iranian Carpet - Envanter No. / Inventory No

32 30 İran Halısı / Iranian Carpet - Envanter No. / Inventory No. 815

33 Kafkas Halısı / Caucasian Carpet - Envanter No. / Inventory No

34 32 Kafkas Halısı / Caucasian Carpet - Envanter No. / Inventory No. 835

35 Kafkas Halısı / Caucasian Carpet - Envanter No. / Inventory No

36 34

37 KATALOG CATALOGUE Deniz KANBEROĞLU M. Murat BOZCU 35

38

39 HALI SECCADE Batı Anadolu-Uşak, 16. yüzyıl 165 cm x 117 cm Sivrihisar Şeyh Baba Yusuf Camii nden Envanter No. 11 Çift mihraplı, merkezi tek madalyonlu Uşak halısı, dönemin kitap cilt kompozisyonlarındaki düzenlemeye sahiptir. Üç bordürlü halının içteki ince bordürü kırmızı zemin üzerine, testere dişi görüntüsünde olup zemini çevreler. Dış bordür kırmızı zemin üzerine beyaz, mavi ve sarı renkli rozetlerin yan yana sıralanmasından oluşur. Siyah zeminli geniş ana bordürü üzerinde dolaşan iri hatayiler, stilize çiçekler ve Çin bulutlarının oluşturduğu desen, Uşak halılarının geleneksel bordürlerinin karakteristik özelliklerini yansıtır. Kırmızı zemin üzerine zarif kıvrımlı mihrap nişlerinin ortasında mavi renkli iri oval bir madalyon yer alır. Madalyonun bir ucunda bulunan palmetin diğer ucunda sadece başlangıcı kalmıştır. Merkezi madalyon, merkezden başlayarak çevreye dağılan, rumi kıvrımları arasında yer alan palmetlerle doludur. SECCADE* Western Anatolia Ushak, 16 th century 165 cm x117 cm From the Sivrihisar Sheikh Baba Yusuf Mosque Inventory No. 11 The double-niched (mihrab), center single-medallion Ushak carpet has a layout that was used in the composition of book covers of its time. The thin border on a red background on the inside of the three-bordered carpet has a sawtooth shape and surrounds the background. The outer border consists of white, blue, and yellow rosettes arranged side by side on a red background. The pattern created by the big hatayi motifs, stylized flowers and the Chinese cloudbands circulating on the large main border with black background reflects the characteristics of the traditional borders of Ushak carpets. There is a big blue oval-shaped medallion on the red background located in the center of the elegant curved niches of the mihrabs. While there is one palmette located at one end of the medallion, only its beginning exists on the other end. The central medallion is filled with palmettes located between the rumi motifs scattered outward from the center. * Halı Seccade in Turkish can be used to mean both a prayer rug and a rug woven to the specific size of around 1.80x120 m. While prayer rugs are typically made to this size, it does not follow that all seccade are prayer rugs, therefore rugs with a mihrab are referred to as seccade prayer rugs and rugs of these dimensions without a mihrab are simply called seccade. 37

40

41 HALI SECCADE Orta Anadolu-Konya, 17. yüzyıl 175 cm x 112 cm Konya Alâeddin Keykubat Türbesi nden Envanter No. 14 Birinci bordürü, kırmızı üstüne siyah ve sarı renkte şekil oluşturmaktadır. İkinci bordür 16 cm genişliğinde olup üzerinde açık sarı renkte mavi şekiller ve bu şekillerin göbeklerinde çiçekler vardır. Üçüncü bordürün zemini siyah renkte olup üzerinde kırmızı beyaz renk şekiller bulunmaktadır. Seccadenin ortası kırmızı, mihrap köşelikleri lacivert renktedir. Bu lacivert kısmın üstünde ve mihrabın iki tarafında kırmızı-beyaz renkli haşhaş resmi vardır. Üst tarafında da kırmızı üzerine 7 tane yine haşhaş resmi vardır. Seccadenin iç bordüründen mihraba doğru uzatılmış, ikisi sağ ve biri sol cihetinde olmak üzere mavi renkte gayet küçük üç çiçek vardır. SECCADE PRAYER RUG Central Anatolia Konya, 17 th century 175 cm x 112 cm From the Alâeddin Keykubat Tomb in Konya Inventory No. 14 The first border forms a black and yellow vine meander on red. The second border is 16 cm wide and has light yellow and blue reserves within which flowers are located. The background of the third border is black and has red and white shapes on it. The center of the prayer rug is a deep red, and the mihrab corners are navy blue. Red and white poppy figures occupy the navy blue section above the mihrab. At the top, seven poppies appear on a red background. There are three small flowers in blue, two of which are on the right side and one on the left side, extending from the inner border of the prayer rug to the mihrab. 39

42

43 HALI SECCADE (Lotto Tipi) Batı Anadolu-Uşak, 17. yüzyıl 195 cm x 136 cm Konya Alâeddin Keykubat Türbesi nden Envanter No. 16 Uşak halılarının seccade boyutlarında olan Lotto tipidir. Halının taba renkli ana bordürü renkli ve zengin bir bezemeye sahiptir. Çeşitli stilize insan, hayvan figürleri ile hayat ağacı ve tılsımlı güçler içeren sembolik motiflerin bir arada kullanıldığı desen, Lotto tipinin farklı bir örneğidir. Ana bordürü, dıştan kırmızı, mavi noktalar ve karelerden oluşan zincir motifli beyaz zeminli, içten ise mavi zeminli dar bir iç bordür çerçeveler. Kırmızı renkli ana zemindeki desen sarı renkle, stilize edilmiş rumi ve palmet motiflerinin ince dallarla birbirine bağlanmasıyla sonsuz kareler oluşturan bir şema gösterir. SECCADE (Lotto Type) Western Anatolia Ushak, 17 th century 195 cm x 136 cm From the Alâeddin Keykubat Tomb in Konya Inventory No. 16 A Lotto type carpet. The tan-color main border of the carpet has a rich and colorful ornamentation. The pattern - combining a variety of stylized people, animal figures, and motifs including a tree of life and magical symbols - is an unusual example of the Lotto type. The main border is framed by a narrow inner border on a white background with a chain motif that consists of red and blue dots and squares from the outside, and a blue background from the inside. The pattern on the red-colored main field shows a diagram of infinite geometric units with yellow, stylized rumi and palmette motifs connected together by thin branches. 41

44

45 HALI SECCADE (Merkezi Madalyonlu) Orta Anadolu, 17. yüzyıl 212 cm x 148 cm Konya Alâeddin Keykubat Türbesi nden Envanter No. 277 Yıldızlı Uşak halılarının geleneksel düzenine sahip bir Orta Anadolu halısıdır. Dört bordürlü halının dördüncü bordürü, kısa kenarlarda görülen Orta Anadolu ya has nişli bordürdür. Birinci ve üçüncü bordürü aynı olup; sarı zemin üzerine dörtlü çınar yaprağının yan yana sıralanmasıyla oluşur. Ortadaki ana bordür, açık mavi zemin üzerine, kıvrılarak giden dalgalı hat arasında yaprak çiçek desenlidir. Kırmızı renkli halının merkezindeki yıldız madalyon parçalanarak, beyaz konturlarla belirlenen, sekizgenin köşelerine bağlı kartuşlara dönüşmüştür. Sekizgenin merkezinde lacivert zeminli bir baklava yer alır. Baklava şeklinin içi ve sekizgenin köşelerindeki yıldızın kolları, stilize edilmiş palmet ve bitkisel motiflerle bezelidir. Madalyonun dışında kalan zemin, yıldızın kolları arasında dört yönlü lotus-palmet motifleri ve rozetler dışında oldukça sade bırakılmıştır. Yıldızlı Uşak halılarında görülen alt kenarlardaki yarım yıldız formlarının, geometrik hatları sertleşerek bu örnekte yarım baklavalara dönüşmüştür. SECCADE (With Central Medallion) Central Anatolia, 17 th century 212 cm x 148 cm From the Alâeddin Keykubat Tomb in Konya Inventory No. 277 This Central Anatolian carpet has the traditional layout of Star Ushak carpets. The ends of the rug have an additional border, the niche border that is unique to Central Anatolia. The inner and outer minor borders are the same, formed by arranging the quad sycamore leaves side by side on a yellow ground. The main border has a leaf flower pattern on a light blue background, in between the twisting wavy line. The star medallion in the center of the red field is divided up into cartouches attached to the corners of the octagon, marked by white contours. At the center of the octagon there is a diamond shape with a dark blue background. The inside of the diamond shape and the points of the star at the corners of the octagon are decorated with stylized palmettes and floral motifs. The ground outside the medallion is left empty except for four-way lotus-palmette motifs and rosettes between the arms of the star. The geometric lines of the half-star forms on the lower edges seen in the Star Ushak carpets turned into a half-diamond in this example. 43

46

47 HALI SECCADE (Yıldız Madalyonlu) Orta veya Batı Anadolu, 17. yüzyıl 200 cm x 128 cm Konya Alâeddin Keykubat Türbesi nden Envanter No. 281 Yıldız madalyonlu halı grubunun geç bir örneğidir. Dört bordürlü halının bordürleri düz hatlarla birbirinden ayrılır. İç ve dış ince bordürü aynı olup; kırmızı zemin üzerine sarı, mavi ve yeşil renkli S motiflerin birbirini takip ettiği bir sudur. Ana bordür, koyu renk zemin üzerine kırık hat arasında stilize edilmiş bitkisel motiflidir. Taba renkli ana zemin, ortada sekiz kollu bir merkezi madalyon ile köşelerde mavi zeminli köşebentlerin sınırladığı kapalı bir şema gösterir. Köşebentlerden merkezi madalyona doğra uzayan, stilize edilmiş iri birer lale yer alır. Aynı laleler, yıldız madalyonun köşelerinde de görülür. Yıldız madalyonun merkezinde yer alan sekizgenden köşelere doğru uzayan bir çiçek dalı, madalyonun içini doldurur. Madalyonun etrafı, ana zemin boşluğu, içleri yıldız dolu sekizgenler, stilize edilmiş çiçeklerle doludur. SECCADE (With Star Medallion) Central or Western Anatolia, 17 th century 200 cm x 128 cm From the Alâeddin Keykubat Tomb in Konya Inventory No. 281 A late example of the Star Medallion carpet group. The borders of the four-bordered carpet are separated from each other by straight lines. The inner and outer minor borders are the same: with a succession of yellow, blue and green S -shaped motifs on a red background. The main border has a stylized floral motif in a broken line on a dark background. The tan-colored main background shows a closed diagram framed by an eight-pointed central medallion in the middle, and the spandrels at the corners on a blue background. There is one large stylized tulip in each corner extending from the spandrels to the central medallion. The same tulips are also seen at the corners of the star medallion. A flower bud, extending from the octagon at the center of the star medallion to the corners, fills the inside of the medallion. Around the medallion we see the main background space, star-filled octagons and stylized flowers. 45

48

49 YÜN HALI SECCADE (Kâbe Tasvirli) Orta Anadolu-Konya, 17. yüzyıl 146 cm x 113 cm Konya Alâeddin Keykubat Türbesi nden Envanter No. 287 Seccade, Müslümanlar için kutsal olan Kâbe ve çevresindeki mekânların tasvir edildiği değişik örneklerden biridir. Üç bordürlü seccadenin bordürleri; koyu renk zeminlidir. İç ve dış bordür, birbirini takip eden kırmızı, sarı ve beyaz renkli çengelli motiflerin diyagonal sıralanmasıyla dolguludur. Ana bordür kırmızı renkli, düz konturlu, yer yer çengelli, kırık hatlı bir suyun boşluklarında yer alan stilize edilmiş, dik çatılı mimari motiflere sahiptir. Seccadenin beyaz renkli ana zemini, Mekke şehrinin kutsal dağı Arafat ın, mihrap şeklinde tasarlandığı ve içinde Kâbe nin yer aldığı bir kompozisyona sahiptir. Mihrabı teşkil eden, nişi taşıyan stilize edilmiş sütunlar, Arafat a giden iki kapıyı taşırlar. Bu kapılar, sütun başı olarak kullanılmış, sütunlar da sembolik taşıyıcılar olmuştur. Nişin içinde, merkezinde Kâbe nin bulunduğu, daire şeklinde revakların çevirdiği bir avlu, önünde bir minber yer alır. Tabanlık kısmındaki bölümde Hz. Muhammed (SAV) in ayak izlerinin (Kadem-i Saadet) sembolik tasviri bulunur. Halının desen karakterine uygun olarak, ayak izleri dikdörtgen şeklinde, çengelli ve tepeliği koçboynuzu ile tasvir edilmiştir. SECCADE PRAYER RUG (With Kaaba Depiction) Central Anatolia Konya, 17 th century 146 cm x 113 cm From the Alâeddin Keykubat Tomb in Konya Inventory No. 287 This prayer rug is one of several examples depicting the Holy Kaaba, sacred to Muslims, and its surroundings. The borders of this prayer rugs have dark fields. The inner and outer border are filled with diagonally aligned hook motifs consecutively in red, yellow, and white. The main border has stylized, steep-roofed architectural motifs in a red-colored, smooth contour, somewhat hooked. The main white backround of the prayer rug has a composition in which Arafat, the holy mountain of the city of Mecca, is designed in the form of a mihrab; inside is located the Kaaba. Stylized columns carrying the niche that constitutes the mihrab carry two gates leading to Arafat. These gates are used as column heads, and the columns become symbolic carriers. Inside the niche, there is a courtyard in which the Kaaba is placed at the center and surrounded by circular cloisters, and there is a minbar in front. In the bottom end part, there is a symbolic representation of the footprints of the Prophet Muhammad (Peace be upon Him) ( Kadem-i Saadet ). In accordance with the pattern of the carpet, the footprints are depicted in a rectangular shape, hooked,with ram horns on top. 47

50

51 HALI SECCADE Orta Anadolu-Konya, 17. yüzyıl 175 cm x 121 cm Konya Alâeddin Keykubat Türbesi nden Envanter No. 295 Halı, baklavalara ayrılmış ana zemini ve kare şekillerden oluşan bordürü ile geometrik bir düzene sahiptir. Üç bordürlü halının etrafı tahrip olduğundan üçüncü bordürün mevcudiyeti çok küçük bir kalıntıdan anlaşılır. İç ve dış ince bordür sarı, kırmızı renkli testere dişi deseninde olup; noktalı ince sedef bordürlerle ana bordürün etrafını çevirirler. Ana bordür, koyu sarı zemin üzerine mavi, yeşil ve kahverengi ile dört yöne giden kancalı motiflerle dolgulu kare şekillerin yan yana dizilmesinden oluşur. Kırmızı renkli ana zemin, kaydırmalı eksende sonsuza giden baklava şemasındadır. Baklavaların içi diyagonal hatlar üzerinde mavi, kırmızı, yeşil ve kırmızı renkli dolgularla dört sırada bir dönüşümlü olarak tekrarlanır. Her baklavanın içini, merkezinde sekiz kollu bir yıldız olan, konturları basamaklı baklavalar doldurur. SECCADE Central Anatolia Konya, 17 th century 175 cm x 121 cm From the Alâeddin Keykubat Tomb in Konya Inventory No. 295 This carpet has a geometric layout with its main background divided into diamond shapes, while its border consists of square shapes. The presence of the third border can be determined from a very small fragment, since the edges of the three-bordered carpet have been lost. The inner and outer thin borders have a yellow and red sawtooth pattern, and surround the main border with dotted, thin, pearlescent borders. The main border is formed from square shapes arranged side by side filled with hooked motifs extending in four directions in blue, green, and brown on a dark yellow background. The red-colored main ground is occupied by diamond-shapes that extend to infinity in shifting axes. The inside of the diamond shapes is repeated alternately in four rows with blue, red, green, and red fillings on the diagonal lines. The diamonds with stepped outlines, in which the eight-pointed star is located in the center, fill the inside of each diamond shape. 49

52

53 HALI PARÇASI (Çintemani Desenli) Batı Anadolu-Uşak, 16. yüzyıl 77 cm x 77 cm Getirildiği yer bilinmemektedir. Envanter No. 305 Esas boyutları bilinmeyen halı parçası, çintemani deseninin büyük boyutta uygulanmış bir örneğidir. Bir kenarında çok az bir bolümü kalmış olan halının iki bordürü vardır. İç bordür, mavi ve kahverengi iki çizgi arasında kalan beyaz, mavi ve yeşille dolgulu, kırmızı konturlu zincirdir. Ana bordür, lacivert zeminli olup; geleneksel hatayi desenli Uşak halıları bordürü karakterindedir. Kırmızı renkli ana zemini, kaydırmalı düzende yerleştirilmiş krem renkle konturlanmış, üçlü ay motifi arasında, çift çizgili kaplan postu deseni doldurur. Eskiden Hindistan da kullanılan dillerden biri olan Sanskritçe olan çintemani kelimesi, genellikle yuvarlak veya hilal şeklinde kullanılmıştır. Osmanlı padişahları güç sembolü olarak gördükleri bu motifi, erken dönemlerden itibaren giysilerinden, pabuç bezemelerine kadar yaygın olarak kullanmışlardır. SECCADE fragment (With Çintemani Pattern) Western Anatolia Ushak, 16 th century 77 cm x 77 cm Origin unknown Inventory No. 305 The exact dimensions of the original carpet are unknown. This carpet fragment is an example of the overall use of the çintemani pattern. The carpet has two borders, of which only a very small portion has remained on one side. The inner border is a red-outlined chain with white, blue, and green designs between the two lines of blue and brown. The main border has a dark blue background and the characteristic features of the traditional hatayi-patterned borders of Ushak carpets. The red-colored main background is filled with the double-striped tiger stripe pattern between the triple moon motif, countered with the cream color and placed in shifting order. In the Sanskrit language, one of the languages used in India in the past, the word çintemani is usually used for round or crescent shapes. Regarded as a symbol of power, this motif had been widely used by Ottoman sultans since early times, ornamenting clothing and shoes. 51

54

55 HALI SECCADE Batı Anadolu, yüzyıl 123 cm x 92 cm Sivrihisar Şeyh Baba Yusuf Camii nden Envanter No. 310 Halının deseni, Osmanlı kumaş ve işlemelerinde yaygın olarak kullanılan, iki iri hançeri yaprağın iki yandan kavradığı çiçek deseninin halıya uyarlanmış şeklidir. Tek bordürlü halının zemini kırmızı olup; mavi renkli iki ince hat arasına alınmıştır. Deseni, beyaz konturlu, içleri mavi, kırmızı ve sarı renklerle dolgulu, birbirine kancalarla bağlanmış zincir halkalarıdır. Beyaz renkli ana zemin üzerinde, hançeri yaprakların kavradığı bir sap üzerindeki stilize edilmiş nar motifi, al kırmızı, kırmızı ve koyu yeşil renklerle üç kez tekrarlanmıştır. Uzun kenarlarda bu desenlerin arasında karşılıklı duran, mavi ve kahve renkli stilize edilmiş hayat ağaçları yer alır. SECCADE Western Anatolia, 18 th 19 th century 123 cm x 92 cm From the Sivrihisar Sheikh Baba Yusuf Mosque Inventory No. 310 The pattern of this carpet, widely used in Ottoman fabrics and embroideries, is adapted to a rug with a floral motif of two leaves in the shape of big daggers cupping a flower design. The background of the single-border carpet is red, placed between two blue lines. The pattern is one of chain rings, hooked to each other by a white outline, filled with red, blue, and yellow. On the white-colored main background, the leaf motif is repeated three times in blood-red, red, and dark green colorsas well as a stylized pomegranate motif on a stem and on the sides, symmetrical stylized trees of life in blue and brown are placed in between them. 53

56

57 HALI (Holbein Tipi-Sekizgen Madalyonlu) Orta veya Batı Anadolu, 17. yüzyıl 180 cm x 130 cm Konya Alâeddin Keykubat Türbesi nden Envanter No. 312 Büyük desenli Holbein tipi halılarının, bordürleri değişik düzenlenmiş bir örneğidir. Üç bordürlü halının iç bordürü; yeşil zemin üzerine kırmızı, yeşil ve mavi renkli tarak motiflerinin ters düz olarak yan yana sıralanmasından meydana gelir. Dış bordür, ana bordürden beyaz noktalı bir sedef bordürle ayrılıp; sarı zemin üzerine kırmızı ve mavi renkli, birbirine bağlı S motiflerin teşkil ettiği bir sudur. Kahverengi zeminli ana bordürü, birbirini takip eden içi geometrik motiflerle dolu altıgen kartuşlar çevirir. Kırmızı renkli ana zemin, üç yatay bölüme ayrılmıştır. Ortadaki yeşil zeminli olup; her birinin ortasına konturları koçboynuzuyla zenginleştirilmiş birer sekizgen yer alır. Merkezini sekiz kollu yıldızların belirlediği sekizgenlerin içi, iç içe sekizgenlerle dolgulu olup; en dış sıradaki renkli tarak dizisi iç bordürle bir bütünlük sağlar. Ortadaki sekizgenin etrafı, konturları basamaklı bir baklava içine alınmıştır. Baklava ile dikdörtgen çerçevenin köşe boşlukları sekizgenler, aralarında rozet ve birer yıldızla doludur. Alt ve üst bölümlerde aynı merkezi sekizgen madalyon deseni tekrarlanırken, detaylarda bazı farklılıklar göze çarpar. Üst bölümdeki madalyon koyu renklerle tasvir edilirken, alt bölümdeki yeşil renklidir. Sekizgenlerin iki tarafında birer küçük sekizgenle üzerinde; konturlar çengelli, koçboynuzuyla sonlanan dörtgen formunda birer sembolik şekil yer alır. SECCADE (Holbein Type-with Octagonal Medallion) Central or Western Anatolia, 17 th century 180 cm x130 cm From the Alâeddin Keykubat Tomb in Konya Inventory No. 312 Here is an example of the large-patterned Holbein type carpets whose borders are arranged differently than usual. The inner border of the three-bordered carpet consists of red, green, and blue inverted comb motifs on the green background, aligned side by side. Separated from the main border by a white, dotted, mother-of-pearl border, the outer border is a figure formed by red and blue S -shaped motifs interlocked with each other, on a yellow background. The browncolored main background is surrounded by sequential hexagonal cartouches filled with geometric motifs. The main background in red is divided into three horizontal sections. The one in the middle has a green background and there is an octagon in the middle of each of them whose outlines are enriched with ram horn motifs. The inside of the octagons, whose center is marked by eightpointed stars, is filled with octagons, one within the other, and the outermost colorful comb array provides an integrity with the inner border. The contour of the octagon in the middle is contained by a diamond shape whose outlines are stepped. The gaps in the corners of the rectangle frame and the diamond are filled with octagons and, in between, rosettes and a star. While the same central octagonal medallion pattern is repeated in the upper and lower parts, some differences are noticeable in the detail. The medallion in the upper part is depicted in dark colors, while the lower part is green. On either side of the octagons, there is a small octagon and a symbolic shape on it in the quadrangular form with hooked counters, ending with ram horn motifs. 55

58

59 HALI SECCADE Batı Anadolu-Uşak, 16. yüzyıl 166 cm x 119 cm Sivrihisar Şeyh Baba Yusuf Camii nden Envanter No. 313 Çift taraflı veya çift mihraplı olarak tanınan, zemini sade, bordürü ağır deseniyle dikkati çeken bir Uşak seccadesidir. Üç bordürlü halının birinci ve üçüncü bordürü aynı olup; içteki lacivert dıştaki kırmızı zeminlidir. Desenleri, ince çizgiyle belirtilen dalgalı bir hat arasında rumi ve hatayilerle bezelidir. Ana bordür lacivert zemin üzerine stilize edilmiş rumilerin çizdiği köşeli kırık hatların boşluklarına dönüşümlü olarak yerleşmiş hatayi ile bir sap üzerindeki çiçektir. Kırmızı renkli ana zemin üzerinde çift taraflı mihrap nişleri, mavi renkli ince dilimli hatlarla belirtilmiştir. Çift mihrabın köşeleri, zarif kıvrımlı Çin bulutları ile dolguludur. Ana zemin ortasında küçük baklava şeklinde bir madalyon yer alır. Merkezi, beyaz renkli sekiz kollu bir yıldızla belirlenen madalyon, merkezden dört yöne giden, kollarının içi hatayilerle dolu, haçvari bir şekille belirginleşir. SECCADE Western Anatolia Ushak, 16 th century 166 cm x119 cm From the Sivrihisar Sheikh Baba Yusuf Mosque Inventory No. 313 An example of an Ushak prayer rug characterized by its double side or double mihrab (niche). It has a plain background but grabs attention with its elaborated border pattern. The first and third borders of the three-bordered carpet are the same; the inner one is on a navy-blue background and the outer is on a red one. It is decorated with rumi and hatayi motifs between wavy lines with patterns outlined by a fine border. The main border consists of a flower on a stem with a hatayi motif placed alternately in the cavities of angular lines shaped by stylized rumi motifs on a dark blue background. Double-sided mihrab niches on the red-colored main background are indicated by thin-sliced blue lines. The corners of the double mihrab are filled with elegant, curved Chinese clouds. In the middle of the main background, there is a small diamond-shaped medallion. The medallion, whose center is identified by a white eight-pointed star, becomes distinctive in a cruciform shape, extending from the center in four directions; the interiors of its arms are full of hatayi motifs. 57

60

61 HALI SECCADE (Crivelli Tipi-Yıldız Madalyonlu) Çanakkale, 16. yüzyıl 147 cm x 110 cm Konya Alâeddin Keykubat Türbesi nden Envanter No. 320 On altı kollu, merkezi yıldız motifli halılar İtalyan ressam Carlo Crivelli nin tablolarında tasvir edilmiştir. Halının bordürünün bir kısmı eksiktir. Üç bordürlü olan halının dördüncü bordür olarak bir kısa kenarında mevcut olan, aralıklarla dokunmuş üç şeridin diğer kısa kenarda da olması gerekir. Birinciyle üçüncüsü aynı olan dar bordürlerde sarı, beyaz ve kırmızı zeminli, çengelli S motifleriyle dolgulu dörtgenler birbirini takip eder. Koyu sarı zeminli ana bordürde; aynı desen daha büyük dörtgenler içinde tekrarlanır. Kırmızı renkli ana zeminin köşelerinde, lacivert zeminli etrafı küçük beyaz yıldızlarla çevrili köşebentler yer alır. Tam ortadaki lacivert konturlu, on altı kollu yıldızın merkezini sekiz kollu bir yıldız belirler. Kolların içini düz hatlar üzerinde çengelli S ler doldurur. Madalyonun etrafını dönerek sekiz kollu yıldızlar çevirir. Köşebentlerin arasında, alt ve üst kısmın ortasından sarkan üçgen şeklinde nazarlıklar vardır. SECCADE (Crivelli Type-with Star Medallion) Çanakkale, 16 th century 147 cm x 110 cm From the Alâeddin Keykubat Tomb in Konya Inventory No. 320 Carpets with sixteen-pointed, central star motifs are depicted in the paintings of Italian painter Carlo Crivelli. Some parts of the border of this carpet are missing. The rug appears to have had have four borders originally. In the first and third narrow borders, quadrangles filled with hooked S motifs on yellow, white and red backgrounds follow one another. The same pattern is repeated in larger quadrangles with a dark yellow background in the main border.the four corners of the red main background have dark blue spandrels surrounded by small white stars. In the centre of the dark blue-lined sixteen-pointed star is an eight-point star. The straight lines of the star s branches are completed with hooked S shapes and eight-pointed stars surround the medallion. Triangular amulets hang between the spandrels. 59

62

63 HALI (Holbein Tipi-Hayvan Figürlü) Konya-Karapınar, 17. yüzyıl 200 cm x 137 cm Konya Alâeddin Keykubat Türbesi nden Envanter No. 341 Halı, sekizgenler içinde 15. yüzyıl hayvanlı halılarını anımsatan stilize edilmiş hayvan figürleri, kısa kenarlarında yer alan on küçük nişli bordürü ile dikkati çeker. Üç bordürlü halının kısa kenarlarına birer bordür daha eklenmiştir. İç ve dıştaki ince bordürler aynı olup; içini lacivert zemin üzerine kırmızı, sarı renkli çiçekli bir su dolaşır. Ana bordürde, koyu sarı zemin üzerine mor renkli stilize edilmiş rumi ve palmetlerin oluşturduğu kırık hatlı bir su dolaşır. Bu hattın boşluklarında; kırmızı, mavi ve yeşil renkli geometrik dolgu motifleri yer alır. Halının iki kısa kenarındaki bordür ise, başlangıcı 14. yüzyıla kadar giden Memluk işleme yastıklarında karşılaşılan bordürlerdendir. Bu bordür, 17. yüzyılda Osmanlı çatma kadife yastık yüzlerinin karakteristik özelliği olarak 19. yüzyıl sonuna kadar devam etmiştir. Halının desen şeması, Bergama halılarının üst üste sıralanmış büyük sekizgen madalyonun kompozisyon ile III. Holbein halılarının özelliğini göstermektedir. Kırmızı zemin üzerine yerleştirilen iki büyük sekizgen ve etrafındaki küçük sekizgen rozetlerin gruplaşmasından meydana gelen kompozisyon, 15. yüzyıl hayvanlı halı geleneğinin uzantısıdır. 16. yüzyıl Holbein (Bergama) halılarındaki sekizgenin etrafında bulunan kare çerçeveler ortadan kalkmış, buna karşılık, içteki sekizgenler bölünerek, bölümlerin köşe parçalarına stilize edilmiş hayvan figürleri yerleştirilmiştir. SECCADE (Holbein Type-with Animal Figure) Konya-Karapınar, 17 th century 200 cm x 137 cm From the Alâeddin Keykubat Tomb in Konya Inventory No. 341 The carpet is noteworthy for its stylized animal figures in octagons, reminiscent of 15 th -century carpets with animal figures, and for its border with ten small niches on its ends. The inner and outer minor borders are identical, and red and yellow-colored flowery meander circulates over the navy blue background inside them. In between, on a dark-yellow background, a pattern formed by purple stylized rumi,palmette motifs and red, blue, and green geometric motifs runs along the main border. The borders of the two ends can also be seen on Mamluk cushion embroideries, first made in the 14 th century. This border continued to be used until the end of the 19 th century as a characteristic feature of the cushion covers of the Ottoman velvet cushion (catma yastik) in the 17 th century. The pattern scheme of the carpet demonstrates the characteristics of the large Holbein carpets, with the composition of the large octagonal medallion lined up on top of the Bergama carpets. The composition is an extension of the tradition of the 15 th -century carpets with animal figures, formed by two large octagons placed on a red background and groupings of small octagonal rosettes around them. The square frames around the octagons in the 16 th -century Holbein (Bergama) carpets were removed, whereas the octagons inside were divided and stylized animal figures were placed at the corners of the sections. 61

64

65 HALI SECCADE (Bellini Tipi) Batı Anadolu, 17. yüzyıl 192 cm x 156 cm Sivrihisar Şeyh Baba Yusuf Camii nden Envanter No. 343 Kompozisyon düzenlemesi nedeniyle Anahtar Delikli olarak tanınan bu grup halılar, İtalyan ressam Giovanni Bellini nin tablolarında görülmüştür. Bu sebeple daha çok Bellini Halıları olarak tanınırlar. Üç bordürlü halının kahverengi zeminli ana bordürü, etrafı çengelli, küçük sekizgenler ve stilize palmet desenleri ile dolguludur. Ana bordür, içten ve dıştan sarı renkli ince dar bordürle çevrilidir. Ana zeminde; merkezde yer alan bir dikdörtgen şekil ile ona alt ve üstten bağlanan sekizgen motifler deseni oluşturur. Tarak motifine benzer stilize edilmiş geometrik bir bordür, bu kompozisyonun etrafını dolaşır. SECCADE (Bellini Type) Western Anatolia, 17 th century 192 cm x 156 cm From the Sivrihisar Sheikh Baba Yusuf Mosque Inventory No. 343 Carpets of this group, known as keyhole, are depicted in the paintings of the Italian painter Giovanni Bellini and thus are commonly known as Bellini Carpets. The main border of the three-bordered carpet with brown background is filled with small octagons with hooks around them and stylized palmette motifs. It is surrounded internally and externally by a thin, narrow, yellow border. A rectangle is in the center of the main background and octagonal motifs connected to it from the top and bottom form the design. A stylized geometric border, similar to a comb motif, wraps around this composition. 63

66

67 HALI SECCADE (Bellini Tipi) Batı Anadolu-Uşak, 17. yüzyıl 205 cm x 125 cm Tekirdağ Sinan Ağa Camii nden Envanter No. 357 Seccade, tabanında sekizgen anahtar deliği, sivri mihrap nişi ve yoğun desenli ana zeminiyle dikkati çeker. Üç bordürlü halının birinci ve üçüncü bordürü aynı olup, incedir. Koyu renk zemin üzerine birbirini takip eden S motifleri, bu bordürleri oluşturur. Kırmızı zeminli ana bordür, üzerindeki mavi kancalı dallarla geniş kırık hatlar çizerek, halının etrafını çepeçevre dolaşır. Kırık hatların boşluklarında stilize edilmiş sarı karanfiller, tarak motifleri yer alır. Kahverengi olan ana zemin, yoğun bir şekilde doludur. Sarı zemin üzerine bir zincirin doldurduğu ince bordür, ana zeminin etrafını dolaşarak, altta sekizgen anahtar deliğini, üstte düz, sivri mihrap nişini oluşturur. Mihrap nişiyle anahtar deliği arasındaki orta zeminde, dikdörtgen bir çerçeve içinde, kenarları dilimli bir baklava motifi yer alır. Üçgen köşebentler, merkeze doğru uzayan, birbirine paralel kısa çizgilerle zenginleşir. Mihrap nişinden sarkan kandil motifinin iki yanında, çengelli kartuşların içinde hayat ağacı yer alır. Boşlukların sarı ve mavi renkli üç benek motifleriyle doldurulması dikkati çeker. Alttaki sekizgen anahtar deliğinin ortası, içinde bir yıldız olan yuvarlakla doludur. Anahtar deliğinin iki yanındaki boşluklar, köşelerde birer çiçek ve stilize edilmiş bitkisel motiflerle doludur. SECCADE PRAYER RUG (Bellini Type) Western Anatolia-Ushak, 17 th century 205 cm x 125 cm From Tekirdağ Sinan Ağa Mosque Inventory No. 357 This prayer rug is notable for the octagonal keyhole at its base, its sharp mihrab niche, and densely patterned main background. The first and third border of the three-bordered carpet are thin and identical, on a dark background and with consecutive S motifs. The main border with a red background circulates all around the carpet via large broken lines with branches on the blue hooks. There are stylized yellow cloves and comb motifs in the spaces. The main background, brown in color, is heavily filled. The thin border, filled by a chain on a yellow ground, circles around the main background, forming an octagonal keyhole at the bottom and a flat, pointed mihrab niche at the upper side. In the middle background between the niche and the keyhole, there is a diamond-shaped motif in a rectangular frame with its sides sliced. Triangular shapes are enriched with short lines running parallel to each other, extending towards the center. On both sides of the oil-lamp motif hanging from the niches of the mihrab, there is a tree of life in the hooked cartouches. It is noteworthy that the gaps are filled with three-speckled motifs of yellow and blue. The middle of the octagonal keyhole at the bottom is filled with a circle within which there is a star. The gaps on either side of the keyhole are filled with a flower on the corners and stylized floral motifs. 65

68

69 HALI (Çift Yıldız Madalyonlu) Konya-Karapınar, yüzyıl 191 cm x 128 cm Sivrihisar Şeyh Baba Yusuf Camii nden Envanter No. 378 Kırmızı zeminindeki iki yıldız motifiyle sade bir halıdır. Dört bordürlü halının, sonuncusu, sadece kısa kenarlarda bulunan nişli bordürdür. Birinci ve üçüncü bordür, dar olup; beyaz zemin üzerine birbirini takip eden renkli ve küçük baklavaların ayırdığı, renkli küçük kartuşlardan oluşan bir sudur. Ana bordürü, kırmızı zemin üzerine birbirine geçmelerle bağlanan kare şekillerden meydana gelir. İçleri kırmızı beyaz damalı küçük baklavalarla dolguludur. Kiremit kırmızısı rengindeki ana zemin şeması, üst üste yerleştirilmiş, sekiz kollu, iki büyük yıldız motifidir. Yıldız şekillerinin konturları ince, mavi renkle belirgin olup; merkezlerinde iç içe geçmiş, sekiz kollu yıldızlarla doludur. Halının zemininde yıldızlardan kalan boşluklar, küçük sekizgenler ve beyaz noktalı küçük baklava motifleriyle doludur. CARPET (With Double Star Medallion) Konya-Karapınar, 17 th 18 th century 191 cm x 128 cm From the Sivrihisar Sheikh Baba Yusuf Mosque Inventory No. 378 A plain carpet with two star motifs on a red background. The last of the four borders of the carpet is the niche border, present only on the short edges. The first and third borders are narrow; a design formed by colored small cartouches separated by consecutive colored and small diamond shapes on a white background. The main border consists of square shapes that are connected to each other on a red background. The inside is filled with red-and-white checkered small diamond shapes. The scheme of the main background in tile red comprises two large, eight-pointed star motifs placed on top of each other. The outlines of the star shapes are delineated with a thin, blue color; and each is filled with eight-pointed stars, nestled in its centers. The spaces on the background of the carpet, free of stars, are filled with small octagons and small diamond-shaped motifs with white dots. 67

70

71 HALI (Büyük Madalyonlu) Orta veya Batı Anadolu, 17. yüzyıl 260 cm x 120 cm Çanakkale Biga Ulu Camii nden Envanter No. 386 Halı, büyük Holbein tipi halılarına benzer bir düzenlemeye sahiptir. Üç bordürlü halının birinci ve üçüncü bordürü aynı olup; beyaz noktalı sedef bordürler arasında gene beyaz noktalarla dörtgenlerle ayrılmış, içleri S çengelli şekillerle doldurulmuştur. Ana bordür turuncu renkli zemin üzerine, birbirine bağlanmış, içleri kırmızı, mavi renkle dörde bölünmüş, yan yana sıralanmış kare motifle dolguludur. Dördüncü bordür, sadece kısa kenarlarda mevcut olup 12 nişlidir. Kırmızı renkli halının ana zemini iki kareye bölünmüştür. Kare şekillerin içinde yer alan sekizgenlerin konturlarını köşebentleri de oluşturan sarı çengelli bir hat belirler. Ortasında kırmızı zeminli, merkezi bir motifin etrafında sekiz kollu yıldızın yer aldığı bir sekizgen daha görülür. Türkmen gülü denilen, içi yıldızlı sekizgenlerle büyük sekizgenin arasındaki zemini on iki rozet çevirir. CARPET (With Big Medallions) Central or Western Anatolia, 17 th century 260 cm x 120 cm From the Çanakkale Biga Big (Ulu) Mosque Inventory No. 386 This carpet has an arrangement similar to the large Holbein-type carpets. The first and third borders of the three-bordered carpet are the same white dotted mother-of-pearl border with white dots separated by rectangles and its interior is filled with S -shaped hooks. The main border is filled with square motifs arranged side-by-side and connected to each other on an orange background, and the insides are divided into four parts by use of red and blue. The fourth border is present only on the short sides and has twelve niches. The main background of the red carpet is divided into two squares. The contours of octagons in the square shapes are defined by a yellow hooked line that also forms the spandrels. In the middle, there is also an octagon with an eight-armed star around a central motif on a red background. Twelve rosettes fill in the space between the big octagon and octagons in which there is a star these are called Turkmen güls. 69

72

73 HALI SECCADE (Transilvanya Tipi) Batı Anadolu-Uşak, 17. yüzyıl 162 cm x 124 cm Kastamonu Sinan Bey Camii nden Envanter No. 401 Geleneksel Uşak halılarının desenlerine sahip, Transilvanya tipi seccadelerin tek mihraplı ve yazılı örneklerindendir. Beş bordürlü seccadenin birinci ve beşinci ile ikinci ve dördüncü bordürleri aynıdır. Birinci ve beşinci bordür, kırmızı zemin üzerine beyaz renkli zincir motiflidir. İkinci bordür, beyaz konturlu, kırmızı ve kahverengi ters-düz yerleştirilmiş palmet dizisi ile çevrilidir. Ana bordür, açık yeşil zemin üzerine, içleri rumi ve palmetlerle dolgulu kartuş desenlidir. Lacivert renkli ana zeminde; beyaz renkli, kırık hatlı mihrap nişinin içini rumi ve hatayiler doldurur. Mihrap nişinin tepesinde baş aşağı sarkan bir kandil vardır. Mihrap nişinin köşelikleri kırmızı zemin üzerine, beyaz konturlu, mavi renkli, çifte rumi yaprakları ile dolguludur. Mihrap nişinin alınlığında bulunan kitabelik bölümünde, eski yazı ile Ölmeden önce namaz kılmak için acele ediniz anlamına gelen Arapça bir ibare yazılıdır. 17. ve 18. yüzyıllara tarihlenen, Transilvanya tipi seccadelerin, Uşak, Manisa, Gördes civarında dokunup, buradan Transilvanya ya gittiği ya da orada dokunduğu düşünülmektedir. SECCADE PRAYER RUG (Transylvanian Type) Western Anatolia Ushak, 17 th century 162 cm x 124 cm From the Kastamonu Sinan Bey Mosque Inventory No. 401 Here is one of the few examples of a single niche (mihrab) and inscribed Transylvanian-type prayer rugs which reflect the designs of traditional Ushak carpets. The first and fifth as well as the second and fourth borders of the five-bordered prayer rug are the same. The first and fifth border have white chain motifs on a red background. The second border is surrounded by red and brown inversely placed palmette series with white outlines. The main border has a cartouche design filled with rumi and palmette motifs on a light-green background. On the navyblue main background, the inside of the white-colored mihrab niche with a broken line is filled with rumi and hatayi motifs. There is an oil lamp hanging upside down at the top of the mihrab niche. The corners of the mihrab niche are filled with blue double-rumi leaves with white outlines on a red background. The inscription section in the forehead of the mihrab niche is written in the old form of Arabic; it means hurry to pray before death. The Transylvanian type of prayer rugs, dated to the 17 th and 18 th centuries, are thought to have been woven in and around the Ushak, Manisa, and Ghiordes regions and then transported to Transylvania; alternatively, they could have been woven there. 71

74

75 HALI SECCADE (Büyük Madalyonlu) Batı Anadolu, 17. yüzyıl 190 cm x 139 cm Sivrihisar Şeyh Baba Yusuf Camii nden Envanter No. 402 Büyük desenli Holbein halılarının zemin şemasındadır. Üç bordürlü halının iç ve dış bordürü aynı olup kırmızı, mavi, yeşil rozetle dolguludur. Kahverengi zeminli ana bordür küçük kare dolgulu olup, aynı zamanda zemini ikiye böler. Kırmızı zeminli halı, iki kare bölüme ayrılmış, içlerine birer sekizgen yerleştirilmiştir. Sekizgenlerin etrafında sekiz kollu yıldızlar ve rozetler yer alır. Köşelerde kufi karakterli harflere benzeyen konturlu köşebentler yer alır. SECCADE (With Big Medallions) Western Anatolia, 17 th century 190 cm x 139 cm From the Sivrihisar Sheikh Baba Yusuf Mosque Inventory No. 402 This carpet is an illustration of the large-patterned Holbein carpets. The inner and outer border of the three-bordered carpet are the same and are filled with red, blue, and green rosettes. The main border on a brown background is filled with small squares and at the same time divides the background into two. The carpet, with its red background, is divided into two square parts, and an octagon is placed in each of them. The octagons are surrounded by eight-pointed stars and rosettes. There are accented spandrels located at the corners that resemble letters with kufic characters. 73

76

77 HALI SECCADE (Çift Yıldız Madalyonlu) Orta Anadolu-Konya yüzyıl 184 cm x 131 cm Biga Ulu Camii nden Envanter No. 420 Büyük Holbein şemasının uygulandığı halılardan bir örnektir. Üç bordürlü halının iç ve dış bordürü aynı olup; çengelli S motifinin oluşturduğu bir zincirdir. Ana bordür, kahverengi zemin üzerine; mavi renkli baklava dizisinin içini ve boşluklarını dolgulayan rozetlerden oluşur. Kısa kenarlarda beyaz konturlu, kırmızı zeminli küçük dikdörtgenlerin baklavalarla bağlandığı, iki sıra ince bordür yer alır. Halının koyu sarı renkli ana zemini, iki kare bölüme ayrılmıştır. Her bölümün içini, merkezini sekiz kollu yıldızın belirlediği, iç içe dörtgenlerle büyüyen bir şekil, baklava şekliyle son görünüşünü alır. Baklavaların, yanlarda, alt ve üst köşelerde uzatılmış uçları palmetlerle son bulur. Dörtgen bölümlerde yer alan, köşebentlerin kufi harfleri hatırlatan konturları, Selçuklu geleneğinin bir devamı olan Uşak halılarındaki madalyon düzenini yansıtır. SECCADE (With a Double-Star Medallion) Central Anatolia Konya, 17 th 18 th century 184 cm x 131 cm From the Grand Mosque of Biga (Ulu Camii) Inventory No. 420 An example of the implementation of the Great Holbein carpet schema. The inner and outer border of the three-bordered carpet are the same: a chain formed by a hooked S motif. The main border consists of rosettes that fill the inside and the gaps of the blue diamond row on a brown background. On the short sides, there are two rows of a white-countered thin border on which small rectangles with red backgrounds connect with the diamond-shapes. The main dark yellow background of the carpet is divided into two square sections. In each section, a shape whose center is determined by an eight-pointed star grows with concentric quadrangles and its final shape looks like a diamond. The extended edges of the diamonds on the sidelines, in the lower and upper corners, end with palmette motifs. The contours of the angles reminiscent of kufic letters in the quadrangular sections reflect the arrangement of medallions in Ushak carpets, a continuation of the Seljuk tradition. 75

78

79 HALI SECCADE (Sütunlu-Marpuçlu) Konya-Ladik, 18. yüzyıl 156 cm x 103 cm Konya Alâeddin Keykubat Türbesi nden Envanter No. 428 Seccade, camilerin iç mekanlarının sütun, sütun başlıkları ve kemer gibi mimari ögelerini dokumaya taşınmış örneklerinden biridir. Tek bordürlü olan seccadenin bordür zemini mavi olup; krem renkli ve bordo rengi düz çizgilerle içten ve dıştan sınırlanmıştır. Bordür üzerindeki desen, beyaz ince bir hat üzerinde, birbirine aralıklarla bağlanmış, kenarları dilimli baklava ve haçvari şekillerdir. Haçvari şekillerin konturları hançeri yapraklarla belirlenmiştir. Farklı düzende lale, nar, gül gibi çiçeklerle dolguludur. Kırmızı zeminli seccadenin zemini iki yanda tek, orta iki çift sütunçenin taşıdığı üç sivri kemerle, üç nişe bölünmüştür. Aslında sütunçeler bir ağaç dalı şeklinde betimlenmiş ve mihrap nişlerinin tepesindeki kandil yerine sarkan aynı dallarla zemini doldurmuştur. Mihrabın köşe dolguları, mavi renkli, testere dişi konturlu ve üçgen şekillerin ayetliğe ulaştığı tepelerin arasındaki boşluklar kırmızı zeminlidir. Ayetlik kısmında, kırmızı zeminli beş nişin kaide oluşturduğu, çiçekli bölüm yer alır. Her nişin tepesinde kırmızı birer iri lale, aralarında uzun mavi saplar üzerinde haşhaşlarla ayrılır. SECCADE PRAYER RUG (With Pillar/Hookah Tube) Konya-Ladik, 18 th century 156 cm x 103 cm From the Alâeddin Keykubat Tomb in Konya Inventory No. 428 This prayer rug is one of several examples in which architectural elements of the interior spaces of mosques, such as pillars, column headings and arches, have been translated into weaving. The prayer rug has only one border with a blue background, and it is contoured by cream and maroon-colored straight lines both on the inside and the outside. The pattern on the border consists of diamond shapes with sliced edges and cruciform shapes connected to each other at intervals on a thin white line. The outlines of the cruciform shapes are determined by the daggerlike leaves. They are filled with flowers such as tulips, pomegranates, and roses in different layouts. The background of the red prayer rug is divided into three niches and three pointed arches carried by single pillars on both sides and two pillars in the middle. In fact, the pillars are depicted in the shape of a tree branch and the background is filled with the same branches instead of oil lamps hanging from the top of the mihrab niche. The spaces between the mihrab s corner fillings, blue colored, sawtooth outlines and the triangular shapes have red backgrounds. In the verso area, there is a flower section with five niches forming a pedestal with a red background. On top of each niche, a big red tulip is separated by poppy on a long blue stalk. 77

80

81 HALI SECCADE Orta Anadolu, yüzyıl 172 cm x 122 cm Hayrabolu Hasan Bey Mescidi nden Envanter No. 433 Birinci bordürde koyu sarı üstüne mavi renk kıvrım dallar ve bunların arasında yaprak ve çiçekler vardır. İkincisi 15 cm genişliğinde olup lacivert üstüne sarı, mavi, mor renkte çiçekler ve şekiller vardır. Üçüncü bordür birincisinin aynısı ise de bunun zemini mordur. Üstü yeşil benekli beyaz renk iki çizgi arasındadır. Mihrabın zemini açık sarı olup secde mahallinde beyaz üstüne tarihi sene 1206 yazısı vardır. SECCADE PRAYER RUG Central Anatolia, 17 th 18 th century 172 cm x 122 cm From the Hayrabolu Hasan Bey Prayer Room Inventory No. 433 On the first border, there are blue-colored curled branches, and among them leaves and flowers on the dark-yellow background. The second border is 15 cm wide and has yellow, blue, and purple flowers and shapes on the navy-blue background. The third border is the same as the first, but its background is purple, between two white lines with green speckles on them. The mihrab s background is light yellow and the year 1206 is inscribed on the white background in the place of prostration. 79

82

83 HALI SECCADE Batı Anadolu-Uşak, H / M tarihli 154 cm x 130 cm Konya Alâeddin Keykubat Türbesi nden Envanter No. 435 Üzerinde tarih bulunan, beyaz zeminli nadir seccadelerden biridir. Bir dış ve ana bordürü olan seccadenin dış bordürü, beyaz zemin üzerine mavi, kırmızı küçük rozetlerin yan yana dizilmesiyle oluşur. Ana bordür krem rengi, geniş zikzak hatlar çizen, stilize edilmiş çengel hatlar arasında kırmızı, mavi, sarı renkli hatayilerin, dönüşümlü olarak ters yüz sıralanmasından meydana gelir. Beyaz zeminli namaz seccadesinin, boğumlu mihrap nişi, kırmızı renkli, basamaklı, ince bir hatla belirtilmiştir. Nişin secde yerinde, Arap rakamı ile sonu 2 veya 3 okunabilen, H (M ) tarihi yazılıdır. Pabuçluk kısmında yer alan bir çift ayak izi, mavi renkli, ince çizgiyle belirtilmiş, ortası boğumlu, koçboynuzlarıyla nihayetlenen, dikdörtgen kartuş şeklindedir. Mihrap zemininde başka bezeme bulunmazken, mihrabın köşe dolguları, ince mavi dallar arasında hatayilerle dolguludur. Bu desen, mihrap konturunun boğumlu kavislerini dolduracak şekilde; altta kavisli, köşeliklerde dik açılar içine ustalıkla yerleştirilmiştir. SECCADE PRAYER RUG Western Anatolia Ushak, dated according to the Hegira calendar and according to the Gregorian calendar 154 cm x 130 cm From the Alâeddin Keykubat Tomb in Konya Inventory No. 435 This is one of the rarely found prayer rugs with white backgrounds that carry a date. The prayer rug has two borders: the outer border and the main border. The first one is formed by blue and red small rosettes arranged side by side on a white background. The cream-color main border consists of alternately aligning red, blue, and yellow hatayi motifs in repeated sequence between the stylized hook lines that draw wide zigzag lines. The mihrab niche of the whitegrounded prayer rug is indicated with a red-colored, stepped fine line. There is an inscribed date in Arabic numerals h (a.d ), of which the last digit can be read: 2 or 3,at the point of prostration. A pair of footprints in the form of a rectangular cartouche with a fine blue line is located at the base topped with ram horn motifs. While there is no other form of ornament on the field of the mihrab, the mihrab s corner fillings are decorated with hatayi motifs between thin blue branches. This pattern was carefully placed into the curved spandrels at the bottom and vertically at the corners, in a way to fill the curves of the mihraboutline. 81

84

85 HALI SECCADE Orta Anadolu-Konya, 18. yüzyıl 190 cm x 140 cm Sivrihisar Şeyh Baba Yusuf Camii nden Envanter No. 437 Yünün doğal renginde dokunmuş üç mihraplı bir seccadedir. Üç bordürlü seccadenin birinci ve üçüncü bordürü aynı olup; beyaz noktalı kahverengi zeminli, sedef bordürlerle birbirinden ayrılırlar. İçleri art arda dizilmiş, kırmızı, beyaz, sarı renkli, küçük S motifleriyle doludur. Ana bordür, bej rengi zemin üzerine, aynı renklerle yan yana sıralanmış kare ve dikdörtgen formlar gösteren, dört ve altı kollu geometrik şekillerden oluşur. Ana zemin, bej rengi üzerine kırmızı renkli iki sütunun taşıdığı, üç kemerle, üç nişe bölünmüştür. Dar nişlerin, basamaklı niş kemerleri, cami kubbelerinde görülen ay şeklindeki alemlerle sonlanır. Mihrap nişleri, yatay eksende de üçer mihrap nişine sahiptir. Basamaklı konturlu, bu nişlerin tepesi oklarla son bulur. Yatay bölünmüş, mihrap nişlerin aralarında sırt sırta vermiş stilize kuş, kum saatine benzer geometrik ve simgesel motifler yer alır. SECCADE PRAYER RUG Central Anatolia Konya, 18 th century 190 cm x 140 cm From the Sivrihisar Sheikh Baba Yusuf Mosque Inventory No. 437 Natural colored wool was used to weave this three-mihrab prayer rug. The first and third border of the three-bordered prayer rug are the same, separated from the main border by a white-dotted mother-of-pearl on a brown background border. The interior is filled with small red, white, and yellow S shaped motifs arranged in sequence. The main border is made up of four- and six-armed geometric shapes on a beige background with square and rectangular forms arranged side by side of the same colors. The main background is divided into three arches and three niches carried by two red pillars on a beige background. The stepped arches of the narrow niches end with moon-shaped finials seen on mosque domes. Each mihrab niche also has three mihrab niches horizontally. The top of these stepped-contoured niches ends with arrows. There are stylized birds standing back-to-back and geometric and symbolic motifs similar to an hourglass between the horizontally divided mihrab niches. 83

86

87 HALI (Çift Yıldız Madalyonlu) Konya-Karapınar, 17. yüzyıl 207 cm x 120 cm Konya Alâeddin Keykubat Türbesi nden Envanter No. 439 Büyük desenli Holbein halı şemasına benzeyen desen şemasına sahip olan halı, zemin rengi ve motifleri itibariyle Orta Anadolu, Konya yöresinde dokunmuştur. Üç bordürlü halının birinci ve üçüncü ince bordürü aynı olup; kırmızı, mavi, sarı, mor, yeşil renkli çok küçük kareler ve onları ayıran beyaz renkli çaprazların yan yana sıralanmasından oluşur. Ana bordür, kahverengi zemin üzerine yan yana sıralanmış, çengelli köşegenlerle ikiye bölünmüş kare şekillerden meydana gelir. Devetüyü renkli ana zemin, tam ortadan iki büyük kareye bölünmüştür. Köşeleri kırmızı ve lacivert zeminli köşebentlerle dolgulanan karelerin içini, üstte ve altta küçük, ortadakiler büyük olmak üzere dört baklava doldurur. Konturları çengelli baklavaların, alt uçları ok, iki yan uçları koçboynuzuyla belirlenmiştir. Lacivert zeminli küçük baklavaların içini sekiz kollu kırmızı yıldız, büyük madalyonların içini haçvari motifler doldurur. SECCADE (With Double Star Medallions) Konya-Karapınar, 17 th century 207 cm x 120 cm From the Alâeddin Keykubat Tomb in Konya Inventory No. 439 We can tell that this carpet, with a pattern schema similar to large-patterned Holbein type design, was woven in the Central Anatolia, Konya region, on account of its background color and motifs. The first and third thin borders of the three-bordered carpet are the same, and formed by aligning very small red, blue, yellow, purple, and green squares with white crosses that separate them. The main border is made up of square shapes, divided into two halves with hooked lines and arranged side by side on a brown ground. The buff-colored main background is divided right in the middle into two large squares. Four diamond shapes, the ones at the top and bottom small and the ones in the middle big, fill the inside of the squares whose corners are filled with spandrels on a red and navy-blue background. The lower ends of the diamonds with hooked outlines are ended with arrows and the two side ends with ram horn motifs. An eight-pointed stars fill the inside of the small diamonds with the dark-blue background, whereas cruciform motifs fill the inside of the large medallions. 85

88

89 HALI (Madalyonlu Holbein Tipi) Orta Anadolu, 17. yüzyıl 180 cm x 126 cm Konya Alâeddin Keykubat Türbesi nden Envanter No. 447 Büyük desenli Holbein grubuna giren halının bordürleri zeminle bütünleşmiştir. Mevcut dış bordür, mavi zeminli kalın bir hat olarak iki uzun kenarda görülür. Alt ve üst kısa kenarda görülen bordür farklı olup; bir tarafta beyazla zikzak hatlı bir bordür, diğer kenarda kırmızı zemin üzerine ince bir su bordür vardır. Halının dört tarafını çeviren ince dar bordür aynı zamanda zemin desenini oluşturan iki dörtgenin de etrafını çevirir. Bu bordür koyu zemin üzerine dalgalı bir hattır. Kırmızı zeminli geniş ana bordür, ana zemindeki dörtgenlerin arasını da ayırır. Ana bordürün deseni, yan yana dizilmiş sembolik motiflerdir. Kiremit renkli halının ana zemin şemasını iki büyük dörtgen oluşturur. İç içe dörtgen şekillerin yer aldığı bölümlerin ortasını yatay konumda yerleştirilmiş bir baklava şekli belirler. Baklavanın içi dört yöne giden ok motifiyle doldurulmuştur. CARPET (Holbein Type With Medallion) Central Anatolia, 17 th century 180 cm x 126 cm From the Alâeddin Keykubat Tomb in Konya Inventory No. 447 The borders of this carpet of the large-patterned Holbein group are integrated with the background. The existing outer border is seen on the two long sides as a thick line with a blue ground. The border on the lower and upper short sides are different; there is a border with a white zigzag line on one side and a thin border on a red field on the other. The thin narrow border that contours the four sides of the carpet also surrounds the two quadrangles that make up the background pattern. This border is a wavy line on a dark background. The large main border with red background also separates the quadrangles in the main background. The pattern of the main border is of symbolic motifs arranged side by side. The main background scheme of the tile-red carpet is composed of two large rectangles. The middle of the sections,in which the quadrangular figures nestle, is defined by a horizontally positioned diamond shape. The inside of the diamond is filled with arrow motifs extending in four directions. 87

90

91 HALI SECCADE Batı Anadolu-Uşak, 17. yüzyıl 150 cm x 107 cm Sivrihisar Evkaf İdaresinden Envanter No. 587 Yıldızlı Uşak tipinden gelişen küçük ebatlı bir halıdır. Üç bordürlü halının bordürleri, düz kalın hatlarla birbirinden ayrılır. En içteki ince bordür, sarı zemin üzerine küçük kare ve çapraz şekillerin yan yana dizilmesinden oluşur. Dış bordürü, kırmızı zemin üzerine sarı, beyaz, mavi ile renklendirilmiş, düz akan bitkisel bir sudur. Ana bordür; koyu kahverengi zemin üzerine dalgalı bir hattın aralarında yer alan, sarı, kırmızı renkli hatayilerden oluşur. Kırmızı renkli ana zemin, Uşak halılarının yıldız madalyonlarının arasında yer alan sonsuza giden baklava desenleri, ana desen kompozisyonunu oluşturur. Dilimli, konturları beyaz renkli, baklava şeklindeki madalyonlar merkezde tam, alt ve üst kenarlarında yarım olmak üzere yerleştirilmiştir. Zeminleri sarı, kahverengi ve lacivert gibi farklı renklerde olan madalyonlar, stilize palmet desenleriyle dolguludur. Madalyonların dışında kalan zemin, ince dallarla birbirine bağlı, stilize edilmiş hatayi ve yapraklarla bezenmiştir. SECCADE Western Anatolia Ushak, 17 th century 150 cm x 107 cm From the Sivrihisar Foundations Directorate Inventory No. 587 A small-sized carpet emulated from Star-Ushak-type carpets. The borders of the three-bordered carpet are separated from each other by thick, straight lines. The innermost thin border consists of small squares and diagonal lines side by side on a yellow background. The outer border is a straight-flowing yellow, white, and blue on a red background. The main border consists of yellow and red hatayi motifs in a wavy line on a dark brown background. As for the main red background, the main pattern is an infinity diamond pattern found in the star medallions of Ushak carpets. The medallions, white in color and in the shape of a diamond, are completely in the center but halved at the top and bottom edges. They have different background colors, such as yellow, brown, and navy blue and are filled with stylized palmette designs. The background field is decorated with stylized hatayi and leaves connected to each other by thin branches. 89

92

93 HALI PARÇASI Batı veya Orta Anadolu, yüzyıl 97 cm x 85 cm Sivrihisar Şeyh Baba Yusuf Camii nden Envanter No. 588 Halı, taşıdığı koçboynuzu, ok ucu, ay motifleriyle Orta Asya Türkmen geleneğinin izlerini taşır. İki bordürlü halı, zeminden düz kain beyaz ve kahverengi çizgiyle ayrılır. Çok az mevcut olan dış bordürü, kırmızı zemin üzerine birbirini takip eden ok başı motifidir. Ana bordür, kırmızı zemin üzerine yan yana sıralanmış sarı ve mavi kare formunda dört yapraklı şekillerle dolguludur. Beyaz zeminli halının deseni; kaydırmalı düzende sonsuza giden esasta yerleştirilmiş baklava şekillerinden meydana gelir. Dönüşümlü olarak mavi ve kırmızı zeminli baklavaların alt ve üst uçları ok başı, iki yan ucu koçboynuzuyla sonlanır. Baklavaların merkezini, iç içe yerleştirilmiş üç küçük baklava belirler. Baklavaların etrafı ay motifleriyle dolgulanmıştır. Bu görüntü, Orta Asya Türkmen geleneğinin totemik desenlerini anımsatır. CARPET FRAGMENT Western or Central Anatolia, 17 th 18 th century 97 cm x 85 cm From the Sivrihisar Sheikh Baba Yusuf Mosque Inventory No. 588 This carpet carries the traces of the Turkmen tradition of Central Asia with its motifs of ram horns, arrowhead, and the moon. The two-bordered carpet is separated from the background by a flat white and brown line. The outer border, of which little remains, has arrowhead motifs that follow each other on a red background. The main border is filled with four-leaf figures in the form of yellow and blue squares arranged side by side on a red background. The pattern of the white-background carpet is composed of diamond shapes placed in an order that extends to infinity in shifting axis. The lower and upper ends of the diamonds, with alternately blue and red backgrounds,are topped with an arrowhead, and the two sides with ram horn motifs. The centers of the diamonds are marked by three small diamonds surrounded with moon motifs. This image is reminiscent of totemic patterns of the Central Asian Turkmen tradition. 91

94

95 HALI Batı Anadolu-Uşak, 17. yüzyıl 151 cm x 115 cm Sivrihisar Şeyh Baba Yusuf Camii nden Envanter No. 699 Uşak halılarının balık pulu deseninde dokunmuş değişik bir örneğidir. Üç bordürlü halının iç ve dış bordürü, kırmızı zemin üzerine birbirini takip eden yatay şeklinde yerleştirilmiş S motifleridir. Geniş ana bordür, çifte rumi yapraklarının oluşturduğu kırık hatlar arasındaki stilize edilmiş palmet ve çiçek desenleriyle klasik Uşak halılarının bordürüne sahiptir. Ana zeminde diyagonal olarak yerleştirilmiş, sonsuza giden balık pulu deseni, bir sırada kırmızı bir sırada mavi, beyaz zeminli olmak üzere sıralanmıştır. Pulların merkezinde bulunan stilize edilmiş birer hatayinin etrafını ince dal, stilize edilmiş çiçek ve yapraklar doldurur. CARPET Western Anatolia Ushak, 17 th century 151 cm x 115 cm From the Sivrihisar Sheikh Baba Yusuf Mosque Inventory No. 699 A different example of and an Ushak carpet, woven in a fish-scale pattern. The inner and outer borders of the three-bordered carpet have horizontally placed S motifs arranged in a row on a red background. The wide main border has the borders of classical Ushak carpets with stylized palmette and floral designs between the broken lines of double rumi leaves. Placed diagonally in the main background, the fish-scale patterns that extend to infinity are aligned successively in rows on red, blue and white backgrounds. Twigs, stylized flowers and leaves make up each stylized hatayi motif at the center of the fish scales. 93

96

97 HALI SECCADE (Holbein Tipi-Büyük Madalyonlu) Batı Anadolu-Bergama, 16. Yüzyıl 218 cm x160 cm Sivrihisar Şeyh Baba Yusuf Camii nden Envanter No. 701 Büyük ve küçük sekizgenlerin birlikte kullanıldığı Holbein tipi halılardandır. Dört bordürlü halının birinci ve üçüncü bordürü aynı olup; kırmızı zemin üzerine çengelli S lerin teşkil ettiği altıgenlerden oluşan bir zincirdir. İkinci bordür, sarı, mavi, siyah renkli küçük S motiflerin oluşturduğu ince bir hattır. Aynı hat, ana zeminde büyük kareleri ayırırken de kullanılmıştır. Ana bordür, mor zemin üzerine sarı, beyaz, mavi, siyah renkli, gövdeleri düğümlü, kufi taklidi harflerin yan yana sıralanmasından oluşur. Kırmızı renkli halının zemin deseni, içleri sekizgenlerle dolu, üst üste iki kare ve onun üstünde yer alan iki küçük kareden oluşur. Alt kısmı eksik halının bu kısmında da içinde sekizgen olan iki küçük kare yer almalıydı. Büyük karelerin köşebentleri, beyaz çengelli hatlarla belirgindir. Madalyonların merkezi sekiz kollu bir yıldızla belirtilmiş, etrafı dönerek yerleştirilmiş aynı yıldızlarla dolgulanmıştır. Küçük karelerin köşebentleri çizgi halindedir. Sekizgenlerin merkezini sekiz kollu bir yıldız belirler ve merkezden dağılan sekiz kol zemini doldurur. Büyük ve küçük kareleri birbirinden kırmızı renkli ana zeminin oluşturduğu rozet ve dört bölümlü çınar yaprağının dönüşümlü tekrarlandığı bordürler ayırır. SECCADE (Holbein Type, with Big Medallion) Western Anatolia Bergama, 16 th century 218 cm x 160 cm From the Sivrihisar Sheikh Baba Yusuf Mosque Inventory No. 701 In this Holbein-type carpet, large and small octagons are used together. The first and third borders of the four-bordered carpet are the same, a chain of hexagons formed by hooked S motifs on a red background. The second border is a thin line of small S motifs in yellow, blue, and black. The same line was also used to separate the large squares on the main background. The main border consists of intertwined yellow, white, blue, and black kufic-imitation letters arranged side by side on a purple background. The background pattern of the red carpet is made up of two squares one on top of the other, with two small squares filled with octagons on top of those. We suppose that there were two small squares with octagons in the bottom part of the carpet that s missing. The spandrels of the large squares are marked with white hooked lines. The center of the medallions is marked with an eight-pointed star, surrounded by the other eight-pointed stars. The spandrels of the small squares are in the form of a line. The center of the octagons is marked by an eight-pointed star expanding from the center to fill the background. Large and small squares are separated from each other by borders in which rosette and quadratic leaves, formed by the red main background, are alternately repeating, 95

98

99 HALI SECCADE (Holbein Tipi-Büyük Madalyonlu) Orta Anadolu, 16. yüzyıl 183 cm x 140 cm Sivrihisar Şeyh Baba Yusuf Camii nden Envanter No. 704 Sekizgen madalyonlu halı, Hans Holbein tablolarında resmedilen büyük madalyonlu gruba girer. Beş bordürlü halının en içteki sarı zeminli birinci bordürü, ana zemindeki kompozisyonu ikiye bölerek zeminle bütünleşmiştir. Bordürde; kırmızı ve mavi renklerle dönüşümlü sıralanan rozetler, kare şekiller oluşturan stilize edilmiş dört parçalı çiçeklerle birbirinden ayrılır. İkinci ince bordür, mavi zemin üzerine kırmızı renkli S motifin oluşturduğu bir su ile doludur. Üçüncü ile aynı olan beşinci bordür, mavi zeminli olup, eşit aralıklarla dizilmiş dört yapraklı çiçek desenlidir. Ana bordürü, kırmızı zemin üzerine beyaz konturlu kancalı üçgen bir hat dolaşır. Halının kırmızı renkli ana zemini, ortadan ikiye bölünmüş ve meydana gelen kare bölümlerin içine, konturları koçboynuzlu, birer sekizgen yerleştirilmiştir. Sekizgen madalyonun kare çerçeve ile arasında kalan boşluklar köşebent şeklinde dolgulanmıştır. Madalyonların içini merkezdeki bir yıldızdan gelişen, stilize edilmiş çiçekler ve çiçeklerin etrafını bir yıldız halkası çevirir. SECCADE (Holbein Type-with Big Medallion) Central Anatolia, 16 th century 183 cm x140 cm From the Sivrihisar Sheikh Baba Yusuf Mosque Inventory No. 704 This octagonal medallion carpet belongs to the big medallion carpet group depicted in the paintings of Hans Holbein. The innermost first border on a yellow background of the fivebordered carpet is integrated into the background by dividing the main background into two with rosettes alternating with red and blue colors, separated from each other by stylized fourpetal flowers forming a square. The second thin border is formed by a red S motif on a blue background. The fifth border, same as the third, has a blue background and a four-leaved flower pattern arranged at even intervals. A line of triangles with white contoured hooks on the red background contours the main border. The red-colored main field of the carpet is divided into two halves and a ram horn-contoured octagon is placed inside the squares created. The spaces between the octagonal medallion and the square frame are filled with spandrels. The stylized flowers that evolve from a star at the center circulate inside the medallions and a circle of stars surrounds the flowers. 97

100

101 HALI Batı Anadolu-Uşak, yüzyıl 214 cm x 167 cm Sivrihisar Şeyh Baba Yusuf Camii nden Envanter No. 712 Beyaz zeminli, bordüründe stilize edilmiş Çin bulutları ile karakteristik Uşak halısıdır. Geniş ana bordür kırmızı, yeşil ve beyaz renkli ince çizgilerle ana zeminden ayrılır. Koyu kahverengi zeminli bordürde stilize edilerek ejder görünümü alan bulut motiflerinin aralarında, kırmızı rozetler ve beyaz düğüm motifleri yer alır. Ana zemin, sonsuza giden baklava şemasında düzenlenmiştir. Baklavalar, bir sıra beyaz, bir sıra lacivert zeminli olmak üzere dönüşümlü sıralanmıştır. Zeminde kullanılan bu zıt renkler halının etkileyici olmasını sağlamıştır. CARPET Western Anatolia Ushak, 16 th 17 th century 214 cm x 167 cm From the Sivrihisar Sheikh Baba Yusuf Mosque Inventory No. 712 A characteristic Ushak carpet with a white background and stylized Chinese clouds on the border. The large main border is separated from the main background by fine lines of red, green, and white. There are red rosettes and white knot motifs between the cloud motifs, stylized to reveal the dragon-like appearance on the dark brown border. The main background is arranged in the form of an infinite diamond schema. The diamonds are arranged alternately with one row of white and one row of dark-blue backgrounds. These contrasting colors make the carpet particularly impressive. 99

102

103 HALI SECCADE Orta Anadolu-Konya, 17. yüzyıl 103 cm x 92 cm Sivrihisar Şeyh Baba Yusuf Camii nden Envanter No. 727 Seccade, yastık ölçülerindeki küçük boyutları ve çift mihrabı ile dikkati çeker. Tek bordürlü olup; bordür, zeminden düz kalın bir hatla ayrılır. Kırmızı zeminli beyaz noktalı iki sedef bordür arasındaki ana bordür, kırmızı zemin üzerine sarı, beyaz, mavi renkli, çengelli S motiflerinin, belirli aralıklarla diyagonal yerleştirilmesinden oluşur. Sarı renkli seccadenin zeminini, kırmızı konturlu, beyaz zemin üzerine kırmızı zikzak hatla dolgulu bir bordür, kısa kenarlarda içe doğru kademeli girinti yaparak çevirir. Ana zeminin ortasında kırmızı-mavi damalı köşebentlerle kare bir alan yaratılmıştır. Karenin ortasında lacivert zeminli, uçları oklarla son bulan bir baklava şekli yer alır. Bu şeklin altında ve üstünde ikişer sekizgen ve kısa kenarlardaki girintinin boşluklarında, dört köşede üçlü hilal (nazarlık) motifleri yer alır. PRAYER RUG Central Anatolia Konya, 17 th century 103 cm x 92 cm From the Sivrihisar Sheikh Baba Yusuf Mosque Inventory No. 727 This prayer rug stands out due to its small size, like that of a pillow or yastik,and its double mihrab. It has a single border separated from the background by a thick, straight line. The main border, between the two mother-of-pearl borders with white dots on a red background, consists of yellow, white, and blue hooked S motifs on a red background, diagonally placed at certain intervals. A red-contoured border filled with a red zigzag line on a white background encircles the field of the yellow prayer rug with stepped indents on the shorter sides. A square area, created by red-blue checkered angles, isin the middle of the main field. At its center, a diamond shape on a dark-blue background whose edges end with arrows. There are two octagons below and above this figure and triple crescent (amulet) motifs on the four corners. 101

104

105 HALI SECCADE Orta Anadolu-Konya, 18. yüzyıl 159 cm x 111 cm Konya Alâeddin Keykubat Türbesi nden Envanter No. 760 Birinci bordürü iki sarı çizgi arasında beyaz zemin üstüne lacivert ve pembe renkle birbirine girift tezyinatlıdır. İkinci bordür beyaz zemin üstüne lacivert ve vişne renginde şekiller ile mavisarı renkte çiçek ve yıldız motifleriyle oluşturulmuştur. Üçüncü bordür yine beyaz zemin üstüne vişne renginde motiflerden oluşturulmuştur. Mihrabın ortasında beyaz zeminli ikisi tam ve yarı yarım olarak dört sütun vardır. Ortadaki sütunun arası mavi zemin üstüne muntazam çiçek resimlidir ve bu iki sütunun iki başlarında koyu sarı renk üstüne siyah, pembe ve beyaz renkte dallar ve çiçekler vardır. Secde mahallinde kare bir alan içinde Kâbe resmi ve iki yanında kandil resimleri bulunmaktadır. Bunların üstünde de lacivert, vişne, beyaz, pembe, yeşil renkte küçük dörtgenler içerisinde küçük kandiller asılıdır. SECCADE PRAYER RUG Central Anatolia Konya, 18 th century 159 cm x 111 cm From the Alâeddin Keykubat Tomb in Konya Inventory No. 760 The first border is intricately decorated in navy blue and pink against a white background between the two yellow lines. The second border is shaped by navy blue and sour cherrycolored shapes, and blue-yellow flower and star motifs on a white background. The third border is again shaped from sour cherry-colored motifs on a white background. In the middle of the mihrab there are four columns with white backgrounds; two of them are complete, and the other two are halved. There are regular flower figures on a blue background between the two columns in the middle, and at the heads of these two columns there are branches and flowers in black, pink, and white on a dark-yellow background. There is a picture of the Kaaba in a square area in the prostration section and oil lamps on both its sides. Above them, small oil lamps hang inside small quadrangles in dark blue, sour cherry, white, pink, and green colors. 103

106

107 HALI SECCADE Kula, 17. yüzyıl 173 cm x127 cm Edirne Sultan Selim Camii nden Envanter No. 783 Birinci bordür, iki kırmızı çizgi arasında olup sarı zemin üstüne kırmızı, mavi, yeşil ve mor yapraklıdır. İkinci bordür, dördü sarı ve üçü siyah renkte yedi hattan meydana getirilmiş olup bunların üzerinde kırmızı, yeşil renk küçük çiçekler vardır. Üçüncü bordür birinci bordürün aynıdır. Mihrabın ortası yeşil renktedir. Kenarları ve secde mahalleri iki kenarı da kırmızı, sarı, siyah renk çiçeklerle çevrilmiştir. Secde mahallinin üstü, mavi zemin üstüne kırmızı ve sarı renk yapraklıdır. İki yanında kitabelik kısmı vardır. SECCADE PRAYER RUG Kula, 17 th century 173 cm x 127 cm From the Sultan Selim Mosque in Edirne Inventory No. 783 The first border between the two red lines consists of red, blue, green, and purple leaves on a yellow background. The second border is made up of seven lines, four of which are yellow, and three of which are black, with red and green small flowers. The third border is the same as the first. The center of the mihrab is green. Its sides and the prostration area are surrounded by red, yellow, and black flowers on both sides. The upper part of the prostration section is red and yellow on a blue background. There are inscription sections on both of its sides. 105

108

109 HALI SECCADE Orta Anadolu, yüzyıl 170 cm x135 cm Pirlepeli Ömer Efendi tarafından hediye edilmiştir. Envanter No. 800 Birinci bordür, üzerleri sarı ve mavi benekli iki kırmızı çizgi arasında sarı zemin üstüne siyah, mavi, kırmızı renkte çiçeklidir. İkinci bordür 15 cm genişliğinde olup beyaz zemin üstüne lacivert, kırmızı, mavi renkte üçer parçadan oluşan yaprak tezyinatları vardır. Üçüncü bordür yine iki kırmızı çizgi arasındadır. Koyu sarı üstüne kırmızı, mor, mavi renk tezyinatlıdır. Mihrabın zemini kırmızıdır. Yeşil, beyaz, sarı renkte çiçek ve laleye benzer tezyinat vardır. Mihrap köşeliklerinde mavi zemin üzerine kırmızı ve sarı renklerle oluşturulmuş çok sayıda yaprak motifi bulunmaktadır. İki kitabe mahalli vardır. SECCADE PRAYER RUG Central Anatolia, 17 th 18 th century 170 cm x 135 cm Donated by Ömer Efendi of Prilep Inventory No. 800 The first border has black, blue, and red flower figures on a yellow background between the two red lines with yellow and blue spots on it. The second border is 15 cm wide with leaf decorations consisting of three parts in navy blue, red, and blue, on a white background. The third border, again between the two red lines, is decorated with red, purple, and blue on dark yellow. The mihrab s field is red. It has green, white, and yellow decorations similar to flowers and lilies. There are many leaf motifs in red and yellow on a blue background in the spandrels of the mihrab and two inscription areas. 107

110

111 HALI SECCADE Gördes, 17. yüzyıl 170 cm x119 cm Sultan Ahmet Camii nden Envanter No. 801 Birinci bordür kırmızı iki hat arasında mavi, lacivert zemin üstüne kırmızı, yeşil, sarı, beyaz renk çiçeklidir. İkinci bordür 13 cm genişliğinde olup lacivert, kırmızı, mavi, sarı, beyaz renkte büyük yapraklar arasında sümbüle benzer şekiller ve çiçekler vardır. Üçüncü bordür yine güvez renginde iki hat arasında olup mavi zemin üstüne kırmızı hat ve sarı yapraklarla süslenmiştir. Mihrabın ortası koyu tuğla renginde, iki yanında başları çiçekli iki sütun ve secde mahallinde vazoya benzer bir şekil içinde çiçeklerden oluşan bir düzenleme bulunmaktadır. Secde mahallinin iki yanında lacivert üstünde sarı dallar arasında kırmızı, yeşil renkte çiçekler bulunmaktadır. Bir yanında kitabe mahalli vardır. SECCADE PRAYER RUG Ghiordes, 17 th century 170 cm x 119 cm From the Blue Mosque (Sultan Ahmet) in Istanbul Inventory No. 801 The first border is between the two red lines with red, green, yellow, and white flower figures on the blue and navy-blue background. The second border is 13 cm wide with hyacinth-like shapes and flowers among large leaves of navy blue, red, blue, yellow and white. The third border is between two violet lines decorated with red lines and yellow leaves on a blue background. The center of the mihrab is a dark tile-red; there is an arrangement composed of two columns topped with flowers on both sides of the mihrab, and flowers in a vase-like shape in the prostration place. There are red and green flowers among the yellow branches on navy blue on either side of the prostration section and an inscription area on one side. 109

112

113 HALI SECCADE Kula, yüzyıl 185 cm x127 cm Edirne Sultan Selim Camii nden Envanter No. 803 Birinci bordürü sarı-kırmızı renkte testere ağzına benzer iki hat arasında sarı, kırmızı, mavi renkte çiçekler ve yapraklar vardır. İkinci bordür 16 cm genişliğinde olup açık sarı zemin üstüne mavi, sarı, kırmızı, yeşil renkli çiçekler vardır. Üçüncü bordür birincinin aynı ancak bunun zemini kırmızıdır. Mihrabın ortası lacivert zeminlidir ve etrafında küçük kırmızı çiçekler vardır. Mihrap köşeliklerinde sarı zemin üstüne beyaz ve kırmızı renkli yapraklar işlenmiştir. İki başında kitabe mahalli vardır. SECCADE PRAYER RUG Kula, 17 th 18 th century 185 cm x 127 cm From the Sultan Selim Mosque in Edirne Inventory No. 803 The first border consists of yellow, red, and blue flowers and leaves between two lines in yellow and red, similar to saw teeth. The second 16 cm wide border has blue, yellow, red, and green flowers on a light yellow background. The third border is the same as the first but the background is red. The center of the mihrab is dark blue and has small red flowers around it. White and red leaves are placed on a yellow background in the mihrab s spandrels. There are inscription areas at both ends. 111

114

115 HALI SECCADE Gördes, 17. yüzyıl 184 cm x 127 cm Konya Alâeddin Keykubat Türbesi nden Envanter No. 820 Birinci bordürü kırmızı iki hat arasında pembe zemin üzerine mavi, lacivert, sarı, beyaz renkte çiçeklidir. İkinci bordür 22 cm genişliğinde olup sarı zemin üzerine lacivert, kırmızı, mavi, mor renkte büyük yapraklar arasında dallar ve çiçeklerden oluşan düzenlemeye sahiptir. Üçüncü bordürde mavi zemin üzerine kırmızı, pembe, sarı, mor çiçekler ve küçük boyutlu üçgen ve çark motifleri vardır. Mihrabın ortası açık pembe renktedir. Mihrap köşeliklerinde krem zemin üzerine sarı, kırmızı, mavi renkte dal, yaprak ve çiçekler vardır. SECCADE PRAYER RUG Ghiordes, 17 th century 184 cm x 127 cm From the Alâeddin Keykubat Tomb in Konya Inventory No. 820 The first border consists of blue, navy-blue, yellow, and white flower figures on a pink background between two red lines. The second border is 22 cm wide with an arrangement on a yellow ground of branches and flowers between large leaves of navy, red, blue, and purple. The third border has red, pink, yellow, and purple flower figures and small-sized triangle and wheel motifs on a blue background. The center of the mihrab is light pink. The spandrels of the mihrab have are yellow, red,blue branches and leaves and flowers on a cream background. 113

116

117 SECCADE Afyon-Dazkırı, 19. yüzyıl 145 cm x 122 cm. Evkaf (Vakıf) Ambarından Envanter No. 837 Seccade, normal seccadelerdeki oranlara göre geniş ana zemininin ortaya yakın yerinden düz bir hatla ikiye ayıran küçük mihrap nişi, niş içi ve mihrap köşe dolguları ile farklılık gösterir. Üç bordürlü seccadenin iç ve dış bordürü aynı olup; küçük rozet dolguludur. Sarı zeminli ana bordür, stilize edilmiş, dik konumda birer çiçek dalıyla bölümlere ayrılır. Her bölümün içini, dönüşümlü olarak sıralanmış kırmızı, yeşil, mavi renkli stilize edilmiş çiçekler doldurur. Seccadenin alt bölümü krem renkli olup küçük, sivri mihrap nişi ile sonlanır. Mihrap nişinin ortasından aşağıya sarkan ibrik motifi, baş aşağı yerleştirilmiştir. İbriğe tespit edilmiş çiçekli bir hat, nişin zeminini ikiye böler. Mihrap nişinin iki yanında baş aşağı yerleştirilmiş ibriklerin üzerinde, boğumlu gövdeli ince sütunlar yükselir. İbriklerden birinin bulunduğu yer haraptır. Zemin, yatay sıralar halinde, mihrap nişi başlangıcına kadar küçük sekizgen, tarak ve rozet motifleriyle doludur. Üst kısmında, mihrabın köşe dolguları yeşil zemin üzerine, mihrap tepesi ekseninde simetrik olarak dolgulanmıştır. Dolgu motifler arasında; sarı, beyaz laleler, küçük rozetler ve geometrik şekiller dikkati çeker. SECCADE PRAYER RUG Afyon Dazkırı, 19 th century 145 cm x 122 cm From the Storehouse of the Foundations Administration Inventory No. 837 The prayer rug is exceptional on account of its unusual proportions, the small mihrab niche that divides the field into two almost in the middle, the decoration inside the niche and decorations around it. The inner and outer border of the three-bordered prayer rug are the same, filled with little rosettes. The main border with yellow ground is divided into sections with stylized, upright flowers alternately arranged in red, greenand blue. The lower part of the prayer rug is cream in color and ends with a small, pointed mihrab niche. The pitcher motif hanging down from the center of the mihrab niche is placed upside down. A flowery line touching the pitcher divides the background of the niche into two. Thin columns rise on top of the pitchers placed upside down on both sides of the mihrab niche, areas unfortunately partially damaged. The background up to the beginning of the mihrab niche is filled with small octagon, comb, and rosette motifs placed in horizontal rows. On the upper part, the corner fillings of the mihrab are filled symmetrically on the axis of the mihrab spire on a green background.the yellow and white tulips, small rosettes and geometric shapes used to fill the space attract attention. 115

118

119 HALI SECCADE (Osmanlı) Konya-Ladik, yüzyıl 172 cm x 104 cm Evkaf (Vakıf) Ambarından Envanter No. 934 Seccade, ayaklık kısmındaki ters laleler ve bordürü ile Ladik seccadelerinin tipik bir örneğidir. Dört bordürlü seccadenin birinci ve üçüncü bordürü aynıdır. Kırmızı zemin üzerine renkli çiçek başlarının yan yana sıralandığı bu bordürler, ince bantlarla sınırlanmıştır. Ana bordür, sarı zemin üzerine, iri çiçek başları ve stilize edilmiş lalelerin dönüşümlü olarak sıralanmasından oluşur. En içteki ince bordür ise mavi zeminli olup; üstte mihrap nişinin başlangıcına kadar devam eder. Kırmızı zeminli üç bölümlü mihrap nişleri hilal motifleri ile son bulmaktadır. Seccadenin mihrap nişinin üst dolgusu, mavi zemin üzerine simetrik olarak düzenlenmiş rozetler ve stilize edilmiş bitkisel motiflerle doldurulmuştur. Ayaklık bölümü ise, Ladik halılarının karakteri olan baş aşağı yerleştirilmiş, geleneksel lale motifleriyle bezelidir. SECCADE PRAYER RUG (Ottoman) Konya Ladik, 18 th 19 th century 172 cm x 104 cm From the Storehouse of the Foundations Administration Inventory No. 934 A typical example of Ladik prayer rugs, with inverted tulips in the base part and at its borders. The first and third borders of the four-bordered prayer rug are the same. These borders, on which colorful flowers on a red background are aligned side by side, are bordered by thin bands. The main border is made up of alternating rows of large flowers and stylized tulips on a yellow background. The innermost thin border has a blue background and continues until the beginning of the mihrab niche in the upper part. The three-part mihrab niche with a red background end with crescent motifs. The top of the mihrab niche of the prayer rug is filled with rosettes and stylized floral motifs arranged symmetrically on a blue background. The base part is decorated with the traditional tulip motifs placed upside down, the characteristic feature of Ladik carpets. 117

120

121 HALI (Merkezi Madalyonlu) Batı veya Orta Anadolu, yüzyıl 195 cm x143 cm Evkaf (Vakıf) Ambarından Envanter No. 935 Halı, ağırlıklı olarak kullanılan kırmızı ve mavi renkleri, mavi zeminli köşebentleriyle ilk bakışta Uşak halılarını anımsatır. Üç bordürlü halının ikinci ve üçüncü bordürü aynı olup; kırmızı, sarı, kahverengi, beyaz S şekillerin diyagonal sıralanmasından oluşur. Ana bordür, kırmızı zemin üzerine, beyaz konturlu stilize edilmiş rumilerin içine yerleştiği, yan yana sıralanan karelerden meydana gelir. Kısa kenarlardan birinde on üç nişli bordür bulunur. Diğer kenar tahrip olduğundan bu bordür eksiktir. Kırmızı renkli halının zemin şeması, ince kırık beyaz hatlarla belirlenen çift taraflı mihrap nişleri ve mavi zeminli köşebentlerden meydana gelir. Ortada sekiz kollu, beyaz düz konturlu, uçları koçboynuzuyla belirtilmiş merkezi bir madalyon yer alır. Halının bir kısmı tahrip olmasına rağmen, merkezi belirleyen sekiz kollu bir yıldızdan dört yöne gelişen bir desenin madalyonu dolguladığı anlaşılır. Madalyonla köşebentler arasında kalan zemini, altta ve üstte merkezi madalyonun konturlarını takip eden iki sıra üzerinde düzenlenmiş, ince lacivert hatlar üzerinde stilize edilmiş hatayi ve rozetler doldurur. Bu bezeme iki uçtaki mihrap girintilerinin içini de mihraptan sarkan kandil motifi gibi bezer. Köşebentlerin içi, ortada geometrize edilmiş bir hatayiden etrafa dağılan, düz ince dallar arasında yaprak ve rozetlerle doludur. SECCADE (With a Central Medallion) Western or Central Anatolia, 17 th 18 th century 195 cm x 143 cm From the Storehouse of the Foundations Administration Inventory No. 935 At first glance this carpet is reminiscent of Ushak carpets, with its predominantly red and blue coloration and blue-grounded spandrels. The second and third border of the three-bordered carpet are the same and are composed of red, yellow, brown, and white S shapes arranged diagonally. The main border is made up of squares arranged side by side on a red background filled with stylized rumi motifs with white contours. There is a thirteen-niche border only on one of the short sides, the other side is missing. The background scheme of the red carpet is composed of the double-sided mihrab niches and spandrel swith blue-colored background that stand out thanks to fine broken white lines. In the center is an eight-armed central medallion with a white, flat contour and ram horn motifs. Although some parts of the carpet have been destroyed, it may be inferred that the medallion is filled with a pattern that extends in four directions from an eightpointed star that determines the center. The area between the medallion and the angles is filled with stylized rosettes and hatayi motifs on fine, dark-blue lines arranged on two rows following the contours of the central medallion at the top and bottom. This ornament also decorates the inside of the mihrab niches on both ends, similar to the oil-lamp motif hanging from the mihrab. The inside of the angles is filled with leaves and rosettes among flat twigs scattered from a geometrically hatched hatayi motif. 119

122

123 HALI (Lotto Tipi) Batı Anadolu-Uşak, 17. yüzyıl 170 cm x 127 cm Topkapı Sarayı Müzesi Müdürlüğünden Envanter No. 955 Mavi zeminli nadir Lotto tipi halılardandır. Mevcut parçada iki bordürlü olan halının dış bordürü de iç bordürle aynı olmalıydı. Beyaz konturlu geometrik desenli ince iç bordür zemini sınırlar. Birbirine bağlı eşkenar dörtgen kartuşlar ve aralarındaki üçgenlerle şekillenen kırmızı zeminli ana bordür, kıvrım dallar ve rozetlerle sıkışık olarak doldurulmuştur. Desen bir orta eksene göre, simetrik olarak düzenlenmiş, uzun kenar boyunca karşılıklı yerleştirilmiş dörder kartuştan oluşur. Kartuşlar, uçlar sivrilerek biten, ortaları sivri dilimli, uzatılmış dörtgenlerdir. Bunlar birbirlerine ortaları yuvarlak, konturları keskin geometrik şekillerle bağlıdır. Aradaki boşluklar Lotto tipi halılarda görülen uçları çengelli, üçgen, haçvari şekillerle doludur. SECCADE (Lotto Type) Western Anatolia Ushak, 17 th century 170 cm x 127 cm From the Topkapı Palace Museum Directorate Inventory No. 955 We have here a rare example of Lotto-type carpet with a blue background. In this piece, the inner and outer borders of the two-bordered carpet are supposed to be the same. A whiteoutlined thin inner border with geometric patterns marks out the background. The red-bordered main background, formed by interconnected rhombic cartouches with triangles in between, is filled densely with curved branches and rosettes. The pattern consists of four cartouches arranged symmetrically with respect to a central axis, evenly spaced along the long side. The cartouches are elongated quadrangles with a sharp-pointed mid-section and tapering ends. They are connected to each other with sharp-edged geometric shapes with round middle parts. The spaces between them are filled with hooks, triangles, and cruciform shapes, seen in Lottotype carpets. 121

124

125 HALI (Çift Yıldız Madalyonlu) Batı Anadolu-Uşak, 18. yüzyıl 161 cm x117 cm Topkapı Sarayı Müzesi Müdürlüğünden Envanter No. 956 Halı, zemininde yer alan iki baklava madalyonla dikkati çeken, değişik yörelerden etkilenmiş Uşak ın daha geç örneğidir. Beş bordürlü halının sonuncusu tahrip olmasına rağmen, üçüncüyle aynı olduğu anlaşılır. İç bordür, kırmızı zemin üzerine ince beyaz çizgilerle belirlenen birbirini takip eden küçük kartuşlardan oluşur. Ana bordür, koyu sarı zemin üzerine, yan yana sıralanmış, ortalan beyaz, kenarları kırmızı ve mavi zeminli iri yuvarlak rozetlerdir. Üçüncü ve beşinci bordür, kırmızı zemin üzerine dört yapraklı küçük çiçeklerin oluşturduğu bir sudur. Dördüncü bordür, kırmızı zemin üzerine ince beyaz noktalı diyagonal hatların aralarında yer alan rozetlerden oluşur. Bu bordür bugün de Antalya, Döşemealtı halılarında kullanılmaktadır. Kırmızı renkli ana zemin, ortadaki simetri ekseninde yer alan, lacivert zeminli iki baklava şemasıyla dikkati çeker. Merkezi beyaz renkli, sekiz kollu bir yıldızla belirlenen madalyon, merkezden dört yöne giden kollarının içi hatayilerle dolu, haçvari bir şekille belirginleşir. Beyazla konturlanan haçvari şekille baklava madalyonun arasındaki boşluk, küçük rozetlerle dolgulanmıştır. Madalyonların dışında kalan zemin mavi ve yeşil rumi yapraklarıyla birbirine bağlanan, kırık dallar arasında stilize edilmiş palmet, lale ve rozetlerle bezenmiştir. CARPET (With Double Star Medallions) Western Anatolia Ushak, 18 th century 161 cm x 117 cm From the Topkapı Palace Museum Directorate Inventory No. 956 As a late example of Ushak carpets influenced by different regions, this carpet commands our attention with its two diamond medallions. Although the fifth border of the five-bordered carpet has been destroyed, it was most likely the same as the third one. The inner border consists of successive small cartouches, identified by thin white lines on a red background. The main border is composed of successive large, round rosettes, on a dark yellow background, whose centers are on a white background while the edges are on red and blue backgrounds. The third and fifth borders have tribal patterns on them of four-leaved small flowers on a red background. The fourth border is made up of rosettes placed between thin, white-dotted diagonal lines on a red background. Today, this border is still used in Antalya Döşemealtı carpets. The main field in red stands out with its double diamond scheme on a dark-blue background, located at the axis of symmetry in the middle. The medallion, whose center is identified by a white-colored eight-pointed star, is highlighted by a cruciform figure; the interiors of its arms (which extend outward in four directions from the center)are filled with hatayi motifs. The space between the white-contoured cruciform figure and the diamond medallion is filled with small rosettes. The area outside the medallions is decorated with stylized palmettes, tulips, and rosettes, between branches, connected by blue and green rumi leaves. 123

126

127 SECCADE PARÇASI Batı Anadolu-Uşak, yüzyıl 157 cm x 130 cm Ankara Etnografya Müzesinden Envanter No a-b Halı zemin düzenlemesi ve Döşemealtı halılarında görülen bordürüyle dikkati çeker. Üç bordürlü halının iç ve dış bordür, kırmızı zeminli olup; ince bir sudur. Ana bordür, Döşemealtı halılarının diyagonal çizgiler oluşturan küçük çiçeklerin ayırdığı bölümler arasında yer alan çiçeklerle karakteristik olan bordürüne sahiptir. Ana zemin, lacivert üzerine altı dikey hat üzerinde, birbirine paralel giden hançeri yaprakların çizdiği S şeklindeki hatlarla doludur. Yaprakların içinde ve aralarındaki boşluklarında stilize edilmiş küçük çiçekler yer alır. SECCADE FRAGMENT Western Anatolia Ushak, 18 th 19 th century 157 cm x 130 cm From the Ethnography Museum in Ankara Inventory No a-b This carpet draws attention with its background layout and a border seen in the Döşemealtı carpets. The inner and outer borders of the three-bordered carpets have a red background and a thin flowing pattern. The main border has a Döşemealtı carpet border characterized by flowers among the sections separated by small flowers forming the diagonal lines. The main background is filled with S -shaped lines with dagger-like leaves on six vertical lines parallel to each other on the navy-blue background. There are stylized small flowers inside the leaves and in the spaces between them. 125

128

129 HALI PARÇASI (Ejder Figürlü) Batı veya Orta Anadolu, yüzyıl 83 cm x 50 cm Getirildiği yer bilinmemektedir. Envanter No yüzyıl erken Osmanlı Döneminin Hayvanlı Halılar grubunun 18. yüzyıla tarihlenebilen geç bir örneğidir. Muhtemelen üç bordürlü olan halı parçasının kırmızı zeminli ana bordüründen çok az bir bölümü kalmıştır. Kalan bölüm içinde, sekiz kollu yıldız ve rozet çiçekleri dönüşümlü olarak tekrarlanır. İç bordür beyaz zeminli olup, yan yana dizilmiş renkli rozet çiçekleriyle doludur. Kahverengi zemin üzerine beyaz noktalı sedefli ince hatlar, iç bordürü çevreler. Koyu mavi renkli zemin üzerine, dikey eksenlerde yan yana yerleştirilmiş, stilize edilmiş ejder figürleri yer alır. Aynı yönlere bakan ejderlerin arasında rozet çiçekleri sıralanmıştır. CARPET FRAGMENT (With Dragon Figure) Western and Central Anatolia, 17 th 18 th century 83 cm x 50 cm Origin unknown Inventory No A seccade fragment dated to the 18 th century that belongs to the 14 th - to 15 th -century early Ottoman period Animal-Figured Carpet group. Only a small part remains of the main border of the red-background carpet piece, which was probably three-bordered. In the fragment, eight-pointed stars and rosette flowers are repeated alternately. The interior border has a white background and is filled with colored rosette flowers arranged side by side. White-dotted mother-of-pearl fine lines on a brown background surround the inner border. Stylized dragon figures are placed on a dark-blue background, placed side by side on vertical axes. There are rosette flowers between the dragons, looking in the same direction. 127

130

131 SECCADE Orta Anadolu-Konya, yüzyıl 139 cm x 113 cm Satın alınmıştır. Envanter No Kırşehir, Ladik yöresinin özellikleri görülen seccade, dört bordürlü olup; içten ikinci ve dördüncü bordürü geniştir. En geniş olan beyaz zeminli ikinci ana bordür üzerinde; yan yana sıralanmış iki ruminin kavradığı palmet dizisi yer alır. Dördüncü geniş bordür Kırşehir Mucur halılarında görülen, sarı zemin üzerine stilize edilmiş karanfil dizisiyle doludur. İkinci ve dördüncü bordür arasında, kırmızı zemin üzerine bir çiçek suyunun dolaştığı üçüncü bordür yer alır. En içteki bordür mavi zeminli olup; mihrabın etrafını çevirir. Ana zeminde; kırmızı zemin üzerine, kademeli yükselen, sivri tepelikli mihrap nişi, Kırşehir seccadelerinde görülen kanca ve karanfil motifleri ile yer alır. Açık kahverengi zeminli, stilize hayat ağacı motifleriyle dolgulu niş köşeliklerinin üzerindeki kitabelik bölümü, geleneksel Ladik seccadelerinde görülen haşhaş veya lale deseni bezemeye sahiptir. Kullanılan renkler ve dokuma malzemesi bakımından Ladik halılarından farklılık gösteren seccade, Konya - Tuzla yöresinde dokunduğu tahmin edilen nadir örneklerdendir. SECCADE PRAYER RUG Central Anatolia Konya, 18 th 19 th century 139 cm x 113 cm Purchase Inventory No This prayer rug,with characteristics of Ladik, Kırşehir region, has four borders; the second and fourth borders from the inside are larger. The largest main border with a white background with two rows of palmette lines arranged side by side and embraced by two rumi motifs. The fourth large border is filled with a sequence of stylized carnations on a yellow background, as seen in Kırşehir Mucur carpets. In between is a third border with aflower motif on the red background. The innermost border has a blue background and encircles the mihrab. On the main field, there is a gradually rising mihrab niche with a sharp crest on a red background, together with the hooks and carnation flower motifs, as seen in the prayer rugs of Kırşehir region. Above the niche,spandrels filled with stylized tree-of-life motifs on a light brown background and the inscription area has the poppy or tulip-patterned decoration seen in the traditional Ladik prayer rugs. This prayer rug, which differs from the Ladik carpets in terms of the colors and weaving materials, is a rare example of those believed to have been woven in the Konya-Tuzla region. 129

132

133 HALI SAF SECCADE Orta Anadolu, 19. yüzyıl 195 cm x120 cm Satın alınmıştır. Envanter No İki secde mahalli bulunan bir saf seccadedir. Bordürü kırmızı zeminli olup rozet ve çengel motifleri ile bezenmiştir. Mihrap kısımları bej zeminli ve mavi köşeliklidir. Köşeliklerde kırmızı, beyaz ve yeşil renkli ibrik motifleri vardır. SECCADE SAF PRAYER RUG Central Anatolia, 19 th century 195 cm x 120 cm Purchase Inventory No A Saf prayer rug with two prostration places. The border has a red background and is decorated with rosette and hook motifs. The mihrab sections are beige-grounded with blue backgrounds. There are red, white, and green pitcher motifs in the spandrels. 131

134

135 HALI SECCADE Mucur, 19. yüzyıl 152 cm x 211 cm Müsadere edilmiştir. Envanter No Seccadeyi siyah zemin üzerine sarı, mavi, beyaz, kırmızı, yeşil, mor, turuncu renklerle geometrik desenli ince bir dış bordür çevirir. Orta bordürü ise Mucur halılarının tipik bordürü gibidir; sarı zemin üzerine yine aynı renklerle kare bölümlere ayrılmış ve karelerin içi baklava şeklinde tertiplenmiş olup içinde geometrik yıldız motifleri vardır. Seccadenin kademeli mihrabı kırmızı zeminli olup, mihrap konturları mavi karanfillerle çevrilmiştir. Mihrap nişleri açık yeşil zeminli ve üzerinde kırmızı birer ibrik yer almaktadır. Mihrap nişinin üzerinde dikdörtgen panel siyah zemin üzerine aynı renklerle ok uçlu motiflidir. Seccadenin atkı, çözgü ve düğümleri yündendir. Seccadenin iki başı yeşil renkli kilim dokumadır. Seccade; renkleri bordür ve mihrap değerlemeleriyle tipik bir 19. yüzyıl Mucur seccadesi örneğidir. SECCADE PRAYER RUG Mucur, 19 th century 152 cm x 211 cm Expropriated Inventory No A thin outer border with geometric patterns in yellow, blue, white, red, green, purple, and orange on a black background contours the prayer rug. The middle border is like the typical borders of Mucur carpets: divided into square parts with the same colors on the yellow background, and the inner part of the squares are arranged in the shape of a diamond with geometric star motifs inside. The stepped mihrab of the prayer rug has a red background, and the mihrab edges are enclosed by blue carnations. The mihrab niches have a light green background with a red pitcher motif. The rectangular panel on top of the mihrab niche has the arrowhead motifs with the same colors on the black background. The weft, warp, and knots of the prayer rug are made of wool. The two green borders flanking the prayer are a flat weave. The prayer rug is a typical example of a 19 th -century Mucur prayer rugs with its colors, border and mihrab arrangements. 133

136

137 HALI (Madalyonlu Tip) Batı Anadolu-Uşak, 16. yüzyıl 663 cm x 292 cm Eskişehir Seyyid Battal Gazi Türbesi nden Envanter No. 77 Halı, mavi ve kırmızı rengin dengeli kullanımı, dokuma tekniği ve desen tasarımının mükemmelliği ile erken dönem Uşak halılarının nadir örneklerindendir. Üç bordürlü halının iç ve dış ince bordürü, aynı olup; kırmızı zemin üzerine çiçek suyudur. Kırmızı zeminli ana bordürün içinde, rumi ve hatayilerden oluşan bir su dolaşır. Lacivert renkli ana zeminde yer alan, ortadaki iki büyük salbekli oval madalyon kırmızı zeminlidir. Yan kenarlarda yer alan ikişer yarım madalyon, lacivert zeminlidir. Büyük madalyonların içi, merkezden çıkarak dört yöne giden ve uzantıları palmet motifleriyle sonlanan rumilerle doludur. Yarım madalyonların içinde, ortada bir madalyon ve etrafında dönerek yerleştirilmiş daha küçük oval madalyonlar yer alır. Madalyonların dışında kalan ana zemin, ince dallar arasında hatayiler, palmetler ve bitkisel motiflerle yoğun bir şekilde doldurulmuştur. CARPET (Medallion Type) Western Anatolia Ushak, 16 th century 663 cm x 292 cm From the Seyyid Battal Gazi Tomb in Eskisehir Inventory No. 77 A rare example of early Ushak carpets with a balanced use of blue and red, and the excellence of the weaving technique and pattern design. The inner and outer fine borders of the threebordered carpet are the same, with a flower meander pattern on a red background. Rumi and hatayi motifs on a red background feature in the main border. The main field is navy blue. The two large oval medallions with red backgrounds are decorated with pendants (salbek) in the middle with two dark blue half-medallions on each side. The interior of the large medallions is filled with rumi motifs, extending from the center in four directions ending with palmette motifs. The half medallions are each decorated with a central medallion surrounded by smaller oval medallions. The main field outside the medallions is richly filled with hatayi, palmette and floral motifs between delicate branches. 135

138

139 HALI (Madalyon ve Çintemani Desenli) Batı Anadolu-Uşak, 16. yüzyıl 810 cm x 370 cm. Ayasofya Sultan II. Selim Türbesi nden Envanter No. 61 Büyük ve madalyonlu Uşak halısı üç bordürlüdür. Ana bordür, lacivert zemin üzerine hatayiler ve stilize edilmiş bitkisel motiflerle geleneksel uşak bordürüne sahiptir, iki taraftan koyu mavi üzerine kırmızı sarmaşık desenli dar bordürle çevrilir. Halının desen şeması merkezde; salbekli iki büyük madalyon, köşelerde çeyrek, yanlarda yarım, konturları dilimli, salbekli madalyonlardan oluşur. Ortadaki madalyonların içleri rumi yaprakları ile dört bölüme ayrılır. Bölümlerin içi, rumi, palmet ve hatayiler ile muhtelif çiçek ve yaprak desenleri ile doldurulmuştur. Madalyonların dışındaki lacivert zemin kaplan postu deseni ve üç benek ile Çintemani desenlidir. Uşak halılarındaki kompozisyon şeması, kitap ciltlerinin düzeninden alınmıştır. Sonsuza giden bu madalyon düzeni, İran halılarının geleneksel madalyon şemasından ayrılan bir özelliktir. Avrupalı birçok ressamın tablolarına konu olan ve çok sayıda ihraç edilen Madalyonlu Uşak Halıları gelişimini yüzyıllar arasında izlemek mümkündür. CARPET (With Medallion and Çintemani Pattern) Western Anatolia Ushak, 16 th century 810 cm x 370 cm From the Hagia Sophia Sultan II Selim Tomb Inventory No. 61 This big-medallion Ushak carpet has three borders. The main border is a traditional Ushak border on a dark blue background with hatayi and stylized floral motifs, surrounded by a narrow border with a red ivy pattern on dark blue. The pattern design consists of two large medallions with salbek decoration in the center, quarter-medallions on the corners, half-medallions on the sides, with sectional contours and salbek decoration. The interiors of the medallions in the middle are divided into four sections by rumi leaves. These sections are filled with rumi, palmette and hatayi motifs and various flower and leaf patterns. Outside the medallions there sa tiger stripe pattern and çintemani pattern with three dots on the navy-blue background. The design of Ushak carpets is taken from the layout of book cover designs. This infinite medallion schema is the feature that makes it stand apart from the traditional medallion schema of the Persians. One can observe the development of medallions Ushak carpets that were widely exported through the 16 th to 18 th centuries through the paintings of various European painters. 137

140

141 MADALYONLU HALI Şam, 16. yüzyıl 765 cm x 292 cm İstanbul Evkaf (Vakıf) Ambarından Envanter No Büyük boyutlu Damaskus - Şam halısının Osmanlı sarayı için özel olarak dokutulduğu düşünülmektedir. Parçalar halindeki halının bordüründen az bir kısmı mevcuttur. Mevcut parçadaki ana bordür, kırmızı zemin üzerine içleri rumi ve palmet dolgulu dilimli sekizgen rozetlerle birbirine bağlanan uzun kartuşlarla doludur. Kırmızı renkli ana zemin üzerinde, orta eksende sıralanmış üç büyük madalyon ve yanlarında ikişer yarım madalyon yerleşimi ile Uşak halılarının kompozisyonundadır. Orta eksende bulunan lacivert zeminli, dilimli madalyonların içi, merkezi motiften dört yöne açılan, ince saplarla birbirine bağlanan rumi çiftleri, hatayiler ve muhtelif çiçeklerle dolguludur. Yanlarda bulunan yarım madalyonlar kırmızı zeminlidir. Madalyonların dışında kalan ana zemin, daha koyu kırmızı renk üzerine rumi ve hatayi motifli arabesk bir bezemeye sahiptir. Bu halılar, Uşak madalyonlu halılarına benzemekle beraber, burada madalyonların uzamış görüntüleri, madalyonlar arasındaki boşlukların rumilerle doldurulması, ağırlıklı olarak kullanılan pastel renkleri bakımından Uşak halılarından farklılık gösterir. CARPET (With Medallions) Damascus, 16 th century 765 cm x 292 cm From the Storehouse of Istanbul Foundations Administration Inventory No It is thought that this large Damascus carpet was specially woven for the Ottoman palace. Only a few parts of the borders of the carpet remain. The main border on the existing part of the carpet is filled with long cartouches connected to each other by segmented octagonal rosettes filled with rumi and palmettes on a red background. It has the composition of Ushak carpets on the red-colored main field with three large medallions aligned in the middle axis and two half medallions placed on either side. The interior parts of the medallions, with dark blue backgrounds in the middle axis, are filled with rumi pairs, hatayi motifs and various flowers; these are connected to each other by fine pedicles, extending in four directions from the central motif. The half-medallions on the sides have a red background. The main background outside the medallions has an arabesque decoration with rumi and hatayi motifs on a darker red color. Although these carpets are similar to the medallion Ushak carpets, this one differs in terms of the extended images of the medallions, the filling of the spaces between the medallions with rumi motifs, and the predominant use of pastel colors. 139

142

143 SECCADE Orta Anadolu, 17. yüzyıl 146 cm x 91 cm Ankara Etnografya Müzesinden Envanter No Altıgen kırmızı sahanın içinde beyaz zeminli kartuş gözükür. Bordür cevîzî renk üzerine bitkisel motiflidir. Altıgen kartuşun iki ucu koçbaşı şeklinde nihayetlenmiştir. Boş kalan dört üçgen saha gri-mavi zeminlidir. İki baş kısım kahverengi zemin üzerine kıvrım dal ve stilize motiflidir. SECCADE Central Anatolia, 17 th century 146 cm x 91 cm From the Etnography Museum in Ankara Inventory No A cartouche with a white background is seen inside the hexagonal red area. The border has a floral motif on walnut color. The two tips of the hexagonal cartouche end with ram horn figures. The four remaining triangular areas have a gray-blue background and the heads of the two short sides have curly branches and stylized motifs on a brown background. 141

144

145 HALI SECCADE Mucur, 17. yüzyıl 130 cm x 93 cm Topkapı Sarayı Müzesi Müdürlüğünden Envanter No Mucur halı seccadesidir. Seccadenin beş bordürü vardır. Dar bordürlerde verev konmuş noktalama süsler ve S lerden çengel motifleri vardır. Kırmızı, mor, beyaz, kahverengi ile siyah renkler kullanılmıştır. Orta geniş bordür ise devetabanı motiflerinin üst üste dizilmesinden meydana gelmiştir. Orta zeminde de kenarları çengelli ve kademeli olan mihrap nişi vardır. Zemini kırmızı renkli köşelerde kalan zemini ise mor renklidir. SECCADE PRAYER RUG Mucur, 17 th century 130 cm x 93 cm From the Topkapı Palace Museum Directorate Inventory No Mucur carpet prayer rug with five borders. The arrow borders have slanting ornamentations and S -shaped hook motifs. Red, purple, white, brown, and black colors are used. The middle large border is made up of overlapping philodendron leaf motifs. The mihrab niche has hooked and stepped edges in the mid-section of the field. The spandrels are purple. 143

146

147 HALI SECCADE Mucur, 17. yüzyıl 147 cm x 84 cm Ankara Etnografya Müzesinden Envanter No Kırmızı mihrap mavi zemin üzerine oturtulmuş kahverengi geniş bordür, geniş sahalı bozuk karakterde karanfil ve gül çiçeklidir. Mavi zemin üzerinde köşelerdeki boş kalan sahalarda stilize motifler ve orta zemini sınırlandıran ince kırmızı zeminli bordürde sarı S motifleri görülür. Mihrap üstünde koçbaşı motifi vardır. SECCADE PRAYER CARPET Mucur, 17 th century 147 cm x 84 cm From the Ethnography Museum in Ankara Inventory No The carpet has a red mihrab on a blue background, a large brown border, a wide field and irregularly placed carnation and rose motif, stylized motifs on the blue background and yellow S motifs on the thin, red colored border that marks the central field. There is a ramhead motif on top of the mihrab. 145

148

149 KİLİM Manisa veya Selendi, 17. yüzyıl 305 cm x 205 cm Evkaf Ambarından Envanter No. 919 Manisa veya Selendi yörelerinde piyasa için dokunmuş veya böyle bir kilimden kopya edilmiş olabilir. Bu şekilde bitkisel desenli kilimler çoğunlukla geometrik desenli olan geleneksel kilimlerden farklıdır. 17. yüzyıl Osmanlı belgelerinde Manisa Selendi kilimlerinden bahsedilmektedir. Bu kilimlerden bazı müze ve koleksiyonlarda çok az sayıda bulunmaktadır. KILIM Manisa or Selendi, 17 th century 305 cm x 205 cm From the Storehouse of the Foundations Administration Inventory No. 919 This kilim may have been woven for sale in the Manisa or Selendi regions, or may have been copied from a similar kilim. Plant-patterned kilims of this type are different from traditional ones that usually havegeometric patterns. Manisa-Selendi kilims are mentioned in 17 th -century Ottoman documents. Only a very few examples of these kilims can be found in museums and collections. 147

150

151 KİLİM Konya-Karapınar, 19. yüzyıl 414 cm x170 cm Satın alınmıştır. Envanter No Beyaz zeminli olan kilim uzunlamasına ortadan eklidir. Ek yeri kaydırılmıştır. Kilim kahverengi koçboynuzu ile tezyin edilmiştir. Orta bölüm karşılıklı 5 erden 10 adet büyük motifler içi stilize motiflidir. Yeşil, kırmızı, kahverengi ve mavi renklidir. Bordür stilize yaprak motifli olup kahverengi zeminlidir. Kırmızı, yeşil, turuncu, beyaz, kahverengi, sarı ve mavi renklidir. Bir taraftaki madalyonun etrafı maviye boyanmıştır. KILIM Konya-Karapinar, 19 th century 414 cm x 170 cm Purchase Inventory No The kilim with a white background is joined together lengthwise along the middle. The stitching has shifted and moved over time. The rug is decorated with brownram horn motifs. The middle section consists of evenly spaced five large green, red, brown, and blue motifs on each side with stylized motifs in them. The border has red, green, orange, white, brown, yellow, and bluestylized leaf motifs on a brown background. The medallions on one side are blue. 149

152

153 YÖRÜK KİLİM SECCADE Kula, 19. yüzyıl 156 cm x125 cm Satın alınmıştır. Envanter No Ortada sarı zeminli mihrap ve içine yerleşmiş mor, kırmızı, yeşil renkli ortadan bitişik üst üste üçgenler ile aralarında yerleşmiş küçük geometrik desenlerle süslüdür. Mihrap mavi zemin üstüne sıralanmış renkli altıgenli bir bordür, daha dışta ise kahverengi üzerine çifte koçboynuzlu ikinci bir bordür sıralanır. YÖRÜK KILIM PRAYER RUG Kula, 19 th century 156 cm x 125 cm Purchase Inventory No The rug is decorated with a yellow-grounded mihrab in the center and face to face purple, red, and green triangles arranged in rows inside the mihrab withsmall geometric patterns around them. The colored hexagonal border is on a blue background, and a second, outer border with doubleram horn motifs on a brown background. 151

154

155 KİLİM Adana, 19. yüzyıl 310 cm x178 cm Satın alınmıştır. Envanter No İki şaktır. Geniş dış bordür koyu kahverengi olup üzerine çeşitli renklerle desenler işlenmiştir. İkinci bordür beyaz renktedir. Zemin üç sandıklıdır. İçleri geometrik desenlerle doldurulmuştur. KILIM Adana, 19 th century 310 cm x 178 cm Purchase Inventory No The wide outer border is decorated with patterns in various colors on a dark brown background. The second border is white in color. The background has three boxes. The interior is filled with geometric patterns. 153

156

157 HALI (Lotto Tipi) Batı Anadolu-Uşak, 16. yüzyıl 540 cm x 290 cm Antalya Murat Paşa Camii nden Envanter No. 702 İtalyan Ressam Lorenzo Lotto nun tablolarında görülmesinden sonra bu grup halılar, Lotto halısı olarak anılmıştır. Üç bordürlü halının ana bordürü, mavi zemin üzerine stilize edilerek ejder görünümü alan bulut motiflerinin aralarında, merkezinde gamalı haçlar bulunan rozet çiçekleri ve yapraklarla klasik Uşak bordürlerinin özelliklerini taşır. İç bordür, mavi zemin üzerine ince dalgalı bir sudur. Dış bordür, sarı zemin üzerine geometrize edilmiş, dalgalı hatlar ve aralarında stilize edilmiş bitkisel motifli bir sudur. Kırmızı renkli halının zemini karelere bölünmüş ve içleri stilize edilmiş, karşılıklı duran rumi çiftleriyle sekizgenlerle doldurulmuştur. Sonsuzluk esasında düzenlenmiş bu kompozisyonun bütününde, beş sıralı karelerin aralarında oluşan haçvari düzen, Lotto grubu halılarının karakteristiği olarak görülür. Sonsuzluk anlayışıyla işlenen kompozisyonda bitkisel öğelere ağırlık verilmiş olması dikkat çeker. CARPET (Lotto Type) Western Anatolia Ushak, 16 th century 540 cm x 290 cm From the Murat Pasha Mosque in Antalya Inventory No. 702 This group of carpets has become to be known as the Lotto-type carpets, as depicted in the paintings of the Italian painter Lorenzo Lotto. The main border of the three borders has the characteristics of Classical Ushak borders, with rosettes and leaves, among stylized dragon cloud motifs on the blue background. The inner border is a fine meandering motif on a blue background. The outer border has geometrized wavy lines on the yellow ground and a stylized plant motif between them. The background of the red-colored carpet is divided into squares filled with octagons and stylized, opposing pairs of rumi motifs. In this infinite composition, the cruciform layout formed between the five consecutive squares order is considered as a characteristic of the Lotto group carpets. It is noteworthy that the floral elements are emphasized in this layout. 155

158

159 HALI (Holbein Tipi-Büyük Madalyonlu) Orta Anadolu, 16. yüzyıl 234 cm x176 cm Konya Alâeddin Keykubat Türbesi nden Envanter No. 417 Bergama yöresinde dokunduğu kabul edilen, 14. yüzyıldan itibaren Avrupalı ressamların tablolarına konu olmuş Holbein tipi halılar, çok sayıda Avrupa pazarlarına ihraç edilmiştir. Zincir desenli iki dar bordürle çevrelenmiş kahverengi zeminli ana bordürde sarı, yeşil ve kırmızı gibi birbirine zıt renklerle dokunmuş, ortaları düğümlü stilize küfi harfler sıralanmıştır. İç bordür, kırmızı, yeşil, mavi küçük rozetlerle dolguludur. Ana bordürle iç bordürün arasını geometrik hatlı bitkisel bir su dolaşır. Halının karelerle ikiye bölünen zemini, iç içe iri sekizgenlerle doldurulmuş, geometrik bir düzenlemeye sahiptir. Sekizgenlerin merkezinde bulunan sekiz kollu yıldız etrafında örgülü geometrik geçmeler arasındaki çiçek deseni, halıyı diğer Holbein tipi örneklerden ayıran bir fark olarak görülür. CARPET (Holbein Type-with Large Medallion) Central Anatolia, 16 th century 234 cm x 176 cm From the Alâeddin Keykubat Tomb in Konya Inventory No. 417 Holbein-type carpets considered to have been woven in the Bergama region were exported to many European markets and appeared in the paintings of European artists from the 14 th century onwards. The main border of this carpet has a brown background surrounded by two narrow borders with chain pattern; on it,aligned side by side, are stylized kufic letters, whose centers are knotted, woven with contrasting colors like yellow, green, and red. The inner border is filled with red, green, and blue small rosettes. Between the main and the inner border, a plant-figured meander travels along the geometric line. The background of the carpet, which is divided into two by squares, has a geometric arrangement, filled with concentric large octagons. The flower pattern between the braided geometric passages around the eight-pointed star in the center of the octagons is seen as a differentiating element that distinguishes these carpets from other Holbein-type carpets. 157

160

161 HALI (Holbein Tipi) Batı Anadolu, 16. yüzyıl 292 cm x170 cm Sivrihisar Şeyh Baba Yusuf Camii nden Envanter No. 468 Büyük ve küçük desenli sekizgenlerin bir kompozisyon oluşturduğu Holbein tipi halılarının bir örneğidir. Dört bordürlü halının iç bordürü, mavi zemin üzerine kırmızı, beyaz renkli küçük rozetleri birbirinden ayıran diyagonal hatlar oluşturur. İkinci ve dördüncü bordür aynı olup, kırmızı zemin üzerine çengelli S lerin teşkil ettiği altıgenlerden oluşan bir zincirdir. Lacivert zeminli ana bordür, noktalı sedef bordürlerle ikinci ve dördüncüden ayrılır. Üzerinde beyaz, sarı, yeşil renkli, gövdeleri düğümlü, kufi taklidi harfler yan yana sıralanır. Sarı renkli halının ana zemini; içleri sekizgenle dolu, iki büyük kare şeklin altında ve üstünde ikişer ikişer sıralanan, köşebentli sekiz küçük kareden oluşur. Büyük karelerin zemini kırmızı renkli olup; içlerinde merkezini beyaz renkli, sekiz kollu yıldızların belirlediği sekizgenler yer alır. Küçük kareler sarı zeminlidir. İçlerine kırmızı konturlu, mavi zeminli, merkezlerini kırmızı rozetlerin doldurduğu sekizgenler yerleştirilmiştir. Büyük ve küçük kareleri birbirinden sarı renkli ana zeminin oluşturduğu rozet ve dört bölümlü çınar yaprağının dönüşümlü tekrarlandığı bordürler ayırır. CARPET (Holbein Type) Western Anatolia, 16 th century 292 cm x 170 cm From the Sivrihisar Sheikh Baba Yusuf Mosque Inventory No. 468 An example of Holbein-type carpets in which large and small-patterned octagons form a composition. The inner border of the four-bordered carpet creates diagonal lines separating the red and white small rosettes on a blue background. The second and fourth borders are the same, consisting of hexagons formed by hooked S shapes on a red background. The main border with dark-blue background is separated from the second and fourth border by dotted mother-of-pearl borders. The imitation kufic letters arranged on it in white, yellow, and green with knotted bodies side by side. The main background of the yellow carpet consists of six small squares with spandrels grouped in twos above and below the two big squares. The big squares are red in color, and there are octagons inside them, whose centers are marked by white, eightpointed stars. The small squares have a yellow background.inside them are placed octagons with red outlines and blue backgrounds, whose centers are filled with red rosettes. Large and small squares are separated from each other by borders on which rosette and four-part split leaves alternately repeat on a yellow main background. 159

162

163 HALI Orta Anadolu-Konya, 16. yüzyıl 210 cm x108 cm Sivrihisar Şeyh Baba Yusuf Camii nden Envanter No. 772 Halı, zeminine yakın genişlikteki ana bordür ile dikkati çeker. Kenarları harap olmuş halının bir kısa kenarındaki kalıntısından beş bordürlü olduğu anlaşılır. En içteki birinci ile üçüncü dar bordür aynı olup; kırmızı zeminli, sarı, mavi ve yeşil renkli küçük çizgilerin yaptığı zikzak hat ile doludur. Sarı zeminli ana bordür, halının üçte biri genişliğinde olup; kırmızı renkli düz çengelli şekillerin oluşturduğu kırık hat, halının etrafını çepeçevre dolaşır. Kırık hattın boşlukları, stilize edilmiş bitkisel motiflerle doludur. Dördüncü bordür, geniş olup; kısmen mevcut, fakat oldukça haraptır. Çengelli hatların ayırdığı kare bölümler içinde yer alan stilize edilmiş birer hatayi ya da karanfil motifi, bu bordürü oluşturur. Dıştaki beşinci bordür, kırmızı zeminli olup; sadece baştaki kısa kenarda mevcuttur. Ana zemin, lacivert renkli ve desensizdir. CARPET Central Anatolia Konya, 16 th century 210 cm x 108 cm From the Sivrihisar Sheikh Baba Yusuf Mosque Inventory No. 772 This carpet stands out as the width of its main border is so similar to the width of its main field. It is presumed that it had five borders, as the remains on one side of the carpet has five borders. The innermost first and third narrow borders are the same: small yellow, blue, and green lines are filled with a zigzag line on a red background. The main border with yellow background is one third of its width; the broken line formed by the red, flat hooks encircles the carpet. The gaps in the broken line are filled with stylized floral motifs. The fourth border is wide; it is partially intact, but mostly ruined. This border is formed by stylized hatayi or carnation motifs within the square sections separated by hooked lines. The fifth outside border has a red background, surviving only at the first short side. The main background is navy blue and patternless. 161

164

165 HALI SECCADE (Bellini Tipi) Orta Anadolu-Konya, yüzyıl 227 cm x128 cm Konya Alâeddin Keykubat Türbesi nden Envanter No. 725 İtalyan ressam Giovanni Bellini nin tablolarında sıkça yer almalarından dolayı, Bellini tipi veya anahtar delikli olarak adlandırılan bu halılar, Avrupalı ressamların tablolarında 15. yüzyılın ikinci yarısından 16. yüzyılın sonlarına kadar görülmektedir. Üç bordürlü seccadenin ana bordürü, kahverengi zemin üzerine çengelli, dalgalı hatların boşluklarında yer alan hatayilerle doludur. İç ve dış bordürü aynı olup; lacivert zemin üzerine birbirini takip eden geometrik motiflidir. Ana zemin kiremit rengi olup; üzerine lacivert renkli sarmaşık dal tezyinatlı şeritle belirlenen sade üçgen mihrap nişi alt kenarda sekizgen şeklinde girinti yaparak tabanlığı oluşturur. Üçgen alınlıklı mihrap nişinden sarkan kandil motifi, stilize edilmiş koçbaşı ile son bulur. Kandille sekizgen girinti arasındaki boşlukta, sarı konturlu mavi köşebentlerin çerçevelediği zeminin ortasında, sekiz palmetle zenginleşen bir motif yer alır. SECCADE PRAYER RUG (Bellini Type) Central Anatolia Konya, 16 th 17 th century 227 cm x 128 cm From the Alâeddin Keykubat Tomb in Konya Inventory No. 725 These carpets which are called keyhole or Bellini type (due to their frequent presence in the works of the Italian painter Giovanni Bellini) are seen in the paintings of European artists from the second half of the 15 th century until the end of the 16 th century. The main border of the three-bordered prayer rug is filled with hatayi motifs between the spaces of the wavy and hooked lines on the brown background. The inner and outer border are the same; they have successive geometric motifs on a dark-blue background. The main background is tile-red. The plain triangular niche determined by the navy-blue line with ivy branch decoration creates the base by making an octagonal indentation in the lower edge. The oil-lamp motif hanging from the mihrab niche with triangular pediment ends with the stylized ram s head motif. In the space between the octagonal indents and the oil lamp, there is a motif enriched with eight palmettes in the middle of the background, framed by the yellow-contoured blue spandrels. 163

166

167 HALI (Yıldız Madalyonlu) Batı Anadolu-Uşak, 17. yüzyıl 285 cm x160 cm Konya Alâeddin Keykubat Türbesi nden Envanter No. 765 Kırmızı zeminli halı yıldızlı Uşak halılarının desen şemasına sahiptir. Üç bordürlü halının iç ve dış bordürleri, koyu sarı zeminli sarmaşık dal motifli olup; beyaz ve kahverengi noktalı şeritle sınırlanmıştır. Ana bordür, mavi zemin üzerine yan yana dizilmiş ve iç içe geçmiş baklava motifleriyle dolguludur. Ana desen, klasik Osmanlı dönemi kitap ciltlerinde görülen salbekli madalyon şemasının, merkezde sekiz kollu iri bir yıldız madalyona uygulanmış şeklidir. Köşelerde çeyrek madalyonlar yer alır. İçleri çifte rumiler ve palmet motifleri ile zengin bir biçimde dolgulanmış madalyonların dışında kalan zemin boş bırakılmıştır. CARPET (With Star Medallion) Western Anatolia Ushak, 17 th century 285 cm x 160 cm From the Alâeddin Keykubat Tomb in Konya Inventory No. 765 The red-background carpet has the pattern scheme of Star Ushak carpets. The inner and outer borders of the three-bordered carpet have ivy branch motifs on a dark yellow background, bounded by a white and brown dotted strip. The main border is filled with nested diamond motifs linedup side by side on a blue background. The main pattern is the application of the medallion scheme, decorated with pendants, seen on the books covers of the classical Ottoman period, to a large star medallion with eight arms in the center. There are quarter-medallions on the corners. The background outside the medallions packed with double rumi and palmette motifs has been left plain without motifs. 165

168

169 HALI (Madalyonlu) Orta Anadolu-Konya, 17. yüzyıl 274 cm x152 cm Konya Alâeddin Keykubat Türbesi nden Envanter No. 382 Halı ortasında yer alan geometrize edilmiş iri salbekli bir altıgen ve çarpıcı zıt renkleriyle dikkati çeker. Üç bordürlü halının birinci ve üçüncü bordürü aynı olup; mavi zemin üzerine kırmızı, sarı renkli, birbirini takip eden küçük S lerden oluşur. Ana zemin kiremit rengi üzerine; ince beyaz noktalı çizgilerle ayrılan içleri diyagonal yerleşmiş çengelli bir hatla dolgulu, dörtgenlerin yan yana sıralanmasından oluşur. Kısa kenarlarında on iki nişli bir bordür bulunur. Koyu kırmızı renkli ana zemin deseni; keskin hatlarıyla geometrik bir karakter kazanan, etrafı beyaz kancalı motiflerle konturlanan salbekli bir altıgendir. Lacivert zeminli madalyonun orta ekseninde; kırmızı konturlu, stilize edilmiş rumilerin teşkil ettiği dört altıgen yer alır. Bu şekillerin içi ve merkezi madalyonun boşlukları sarı renkli geometrik motifler ve çengelli S lerle doğuludur. Salbekli altıgenin yer aldığı dikdörtgen zeminin köşelerinde, beyaz çengelli konturları olan köşebentler yer alır. CARPET (With Medallion) Central Anatolia Konya, 17 th century 274 cm x 152 cm From the Alâeddin Keykubat Tomb in Konya Inventory No. 382 The carpet is notable for its strikingly contrasting colors and a geometrized hexagon with a big salbek (pendant) decoration, located in the middle. The first and third border of the three-bordered carpet are the same and consist of a series of small, red S figures on a blue background. The main background of tile red, consists of a series of adjacent quadrilaterals whose inside is filled with a hooked line placed diagonally and separated by fine white dotted lines. On its short sides there is a border with twelve niches. The pattern of the main darkredbackground is a hexagon with salbek,whose space is outlined by white hooked motifs; it gains a geometric character with its sharp lines. In the middle axis of the medallion, with darkblue background, there are four white-outlined hexagons formed by stylized rumi motifs. The inside of these shapes and the gaps of the central medallion are filled with yellow geometric motifs and hooked S shapes. There are spandrels with white hooked contours on the corners of the rectangular background where the hexagon with salbek is located. 167

170

171 HALI (Yıldız Madalyonlu) Orta Anadolu-Kapadokya, yüzyıl 311 cm x177 cm Konya Alâeddin Keykubat Türbesi nden Envanter No. 457 Orta Anadolu bölgesine özgü sarı zeminli halı, yıldızlı Uşak halıları şemasına benzer. Bordürleri harap olmuş halının bir kenarındaki mevcut parçasından üç bordürlü olduğu anlaşılır. Kalın sarı düz bir hatla zeminden ayrılan, ince iç bordür, kırmızı zemin üzerine beyaz ve lacivert renkli zikzak desenlidir. Mevcut olmayan dış bordürün de aynı desende olması gerekir. Ana bordürün kalan parçasından ise, lacivert zeminli olduğu anlaşılır. Halının sarı renkli ana zemininin ortasında, lacivert zeminli, kare bir form gösteren, ancak konturları parçalanmış, köşelerinde küçük kareler, yan kenarlarında basamaklı çıkıntılar, üst ve alt kenarlarında sivrilerek son bulan büyük bir motif yer alır. Bu merkezi desene göre, halının alt ve üst kenarı farklı bir şema gösterir. Sivrilerek son bulan bir kısa kenardaki desen, aynı formda sarı zeminli olarak devam eder. Halının bir ucu eksik olduğundan, ana şema ve köşeler anlaşılamamıştır. CARPET (With Star Medallion) Central Anatolia Cappadocia, 17 th 18 th century 311 cm x 177 cm From the Alâeddin Keykubat Tomb in Konya Inventory No. 457 This carpet, with a yellow background unique to the Central Anatolian region, is similar to the Star Ushak carpets. One can presume from the existing piece on one side of the damaged carpet that it had three borders. The thin inner border is separated from the background by a thick, yellow straight line, has white and navy-blue zigzag pattern on a red background. The lost outer border must also have had the same design. From the remaining part of the main border, it can be deduced that it had a dark-blue background. There is a large motif in the center of the yellow main background of the carpet, with a dark blue background and a square shape, but with abrokenoutline, small squares on its corners, stepped indents on the side edges, and ends tapering on the top and bottom edges. According to this central pattern, the bottom and top edges of the carpet show a different schema. A pattern in one of the short edges ending with tapering continues in the same form with a yellow background. Since one of the edges of the carpet is missing, the main scheme and the spandrels cannot be completely understood. 169

172

173 HALI Konya-Karapınar, yüzyıl 243 cm x146 cm Konya Alâeddin Keykubat Türbesi nden Envanter No. 200 Halı, çift taraflı, iç içe geçmiş üçer mihrap çizgisiyle seccade özelliği gösterir. Üç bordürlü halının içteki kırmızı, dıştaki kahverengi zeminli olup; eşit genişlikte ve aynı desene sahiptir. İçteki bordürde, aralıklı yerleştirilmiş bitkisel motifler açık yeşil düz hatlar arasına alınmışken, dış bordürde lacivert hatlar arasındadır. Ana bordür koyu sarı renkli zemin üzerine, rumilerin çizdiği kırık hatlar arasındaki kırmızı renkli hatayilerle göz doldurur. Kahverengi zeminli halının merkezini, sarı zeminli, dört kollu küçük bir baklava şekli belirler. Kompozisyon bu merkezden geçen eksene göre, simetriktir. Eksen üzerinde, kalın düz saplarla kontursuz iri hatayi şekilleri sıralanır. Bunlar iki taraftaki üçgen mihrap çizgisinin tepesinden sarkan, kandilleri hatırlatır. Köşe dolgularında iri çengelli rumiler ve stilize edilmiş dilimli yapraklı ağaçlar dikkati çeker. CARPET Konya Karapinar, 17 th 18 th century 243 cm x 146 cm From the Alâeddin Keykubat Tomb in Konya Inventory No. 200 This carpet shows the features of a prayer rug, with three double-sided, intertwined mihrab lines. The inner border of the three-bordered carpet has a red background, and the outer one a brown background, but both have equal width and the same pattern. On the inner border, the floral motifs are placed at intervals between the light-green straight lines, while on the outer border they are placed between the dark-blue lines. The main border catches the eye with its red hatayi motifs between the brokenlines drawn by the rumi motifs on a dark yellow background.the center of the brown-grounded carpet is marked by a small, four-pointed diamondshape on a yellow background. The composition is symmetrical with respect to the axis passing through this center. On the axis, thick, straight stems and large hatayi motifs without contours are arranged side by side. These resemble the oil lamps hanging from the top of the triangular mihrab line on the two sides. In the corner fillings, there are striking rumi motifs with large hooks and stylized leafy trees. 171

174

175 YÖRÜK HALI Orta Anadolu-Konya, 18. yüzyıl 122 cm x 76 cm Konya Alâeddin Keykubat Türbesi nden Envanter No. 679 Halı, dikey hatlar üzerinde düzenlenmiş zemin şeması ve geometrize edilmiş motifleriyle dikkat çeker. Tek bordürlü halının kahverengi zemin üzerine, diyagonal olarak yerleştirilmiş düz hatlarla, çengelli hatların dönüşümlü sıralanmasından oluşur. İki kısa kenarında geniş kilim kısımları vardır. Ana bordür, içten ve dıştan kırmızı zemin üzerine beyaz noktalı sedef bordürlerle çevrilidir. Ana zemini bej rengi olan halı, dört dikey hat üzerine düzenlenmiş, konturları çengelli, ters-düz yerleştirilmiş, yatay palmet sıralarından oluşur. Palmet sıraları ilk sırada sarı, ikinci sırada lacivert, üçüncü sırada bej rengidir. Bu sıra dönüşümlü olarak devam eder. YÖRÜK (NOMADIC) CARPET Central Anatolia Konya, 18 th century 122 cm x 76 cm From the Alâeddin Keykubat Tomb in Konya Inventory No. 679 This carpet grabs attention with its background schema and geometrized motifs arranged in vertical lines. It consists of alternately arranged hooked lines and straight lines placed diagonally on a brown background on a single-bordered carpet. There are wide flatweave parts on both short sides. The main border is lined with white-dotted mother-of-pearl borders on a red background. The carpet, with its beige background, consists of horizontal palmette rows arranged in four vertical lines, with hooked outlines, placed in alternating directions. Palmette lines are yellow in the first row, navy blue in the second, and beige in the third. This sequence continues alternately. 173

176

177 HALI SECCADE (Osmanlı) Orta Anadolu, 18. yüzyıl 130 cm x110 cm Evkaf (Vakıf) Ambarından Envanter No. 856 Orta Anadolu menşeli seccadenin, kırmızı zemini ve sarı bordürü ile canlı bir görüntüsü vardır. Üç bordürlü namazlığın dış bordürünün büyük bir kısmı mevcut değildir. Sarı zeminli ana bordürde, iri yapraklı çiçek rozetleriyle diyagonal olarak yerleştirilmiş uzun sünbül dalları, dönüşümlü olarak tekrarlanır. İç bordür, mavi renkli zemin üzerine dalgalı bir hat şeklinde uzanır. Seccadenin kırmızı renkli ana zemini bir mihrapla sonlanır. Mihrap nişinin içinde iri bir rozet yer alır. Mihrap nişinin köşe dolguları, beyaz zemin üzerine simetrik düzenle yerleştirilmiş rozetler, laleler ve tomurcuklu gül dallarıyla bezenmiştir. SECCADE PRAYER RUG (Ottoman) Central Anatolia, 18 th century 130 cm x 110 cm From the Storehouse of the Foundations Administration Inventory No. 856 The Central Anatolian-origin prayer rug has a vivid presence with its red background and yellow border. A substantial part of the outer border of the three-bordered prayer rug no longer exists. On the main border with yellow background, large-leafed flower rosettes and long hyacinth branches placed diagonally are repeated alternately. The inner border extends in the form of a wavy line on the blue background. The red-colored main background of the prayer rug ends with a mihrab. There is a big rosette figure inside the mihrab niche. The spandrels of the mihrab niche are decorated with rosettes, tulips, and rose branches with buds arranged symmetrically on a white background. 175

178

179 SAF SECCADE Batı Anadolu-Uşak, 16. yüzyıl 155 cm x 431 cm Edirne Selimiye Camii nden Envanter No. 804 Saray tarafından Edirne Selimiye Camii için dokutulmuş saf seccadelerdendir. Lacivert zeminli geniş ana bordür, Uşak halılarının geleneksel motifli olan hatayi desenleri ile dolguludur. Dört kenarından geniş bordürlerle kuşatılmış seccade, meandır motifli, mavi zeminli ince bordürle beş bölüme ayrılmıştır. Her bölümde yer alan kıvrak çizgilerle sınırlanan boğumlu mihrap nişlerinin zemini kırmızı renklidir. Mihrap nişlerinden ince zarif zincirlerle kandil motifleri sarkar. Kandil motifinin altında yer alan oval madalyonun etrafında testere dişli, hançeri yapraklar bir çelenk meydana getirir. Lacivert zeminli madalyon içinde klasik Osmanlı döneminin geleneksel süsleme motifleri lale, karanfil ve güllerden oluşan bir çiçek buketi yer alır. Niş köşelikleri lacivert zemin üzerine rumi yaprakları ile arabesk bir düzende bezenmiştir. SAF PRAYER CARPET Western Anatolia Ushak, 16 th century 155 cm x 431 cm From the Selimiye Mosque in Edirne Inventory No. 804 Here is one of the Saf prayer rugs woven for the Edirne Selimiye Mosque by the Palace. The large main border with dark blue background is filled with hatayi motifs, the traditional motif of Ushak carpets. Surrounded by wide borders on four sides, the prayer rug is divided into five sections by a fine border with a meander motif and blue background. The mihrab niches that are delimited by the wavy lines in each section have a red background. Motifs of oil lamps hang from the mihrab niches with fine, elegant chains. Sawtoothed dagger shaped leaves create a wreath around the oval medallion placed under the oil-lamp motif. Inside the navyblue background medallion, there is a bouquet of tulips, carnations, and roses, the traditional decorative motifs of the Classical Ottoman era. Niche spandrels are decorated with rumi leaves in an arabesque order on a dark-blue background. 177

180

181 SAF SECCADE Batı Anadolu-Uşak, 16. yüzyıl 151 cm x 779 cm Edirne Selimiye Camii nden Envanter No. 54 Sultan II. Selim ( ) tarafından Mimar Sinan a yaptırılan Edirne Selimiye Camii için özel olarak dokutulan seccadelerden biridir. Deseni caminin çinileri ile büyük benzerlik gösterir. Üslûp ve desen özellikleri açısından 16. yüzyıl Osmanlı Sarayı sanatçısı Şah Kulu tarafından uygulanan Saz üslubu motifleriyle, öğrencisi Kara Memi okulunun Çiçek üslubu nun motifleri olan lale, gül ve karanfilin birlikte kullanılması, desenlerin saray sanatçıları tarafından hazırlandığını gösterir. Seccadenin üst bölümünde kalan ve kırmızı renkli sarmaşık bordürle sınırlanmış lacivert zeminli ana bordür, natüralist üsluplu geleneksel Uşak bordürüne sahiptir. Lacivert zeminli seccadenin desen kompozisyonu koyu sarı çizgilerle sınırlanmış, kırmızı zeminli ince sarmaşık bordürle dörtgenlere bölünmüştür. Bu bölümlerin içleri zarif dilimli, ince kıvrık hatlı, boğumlu kemerlerle şekillenen on mihrap nişi halinde düzenlenmiştir. Koyu sarı renkli niş köşelikleri ile mihrap nişleri natüralist üsluplu lale, karanfil, gül goncaları ve hatayilerle dolguludur. Mihrap nişlerinden zincirle aşağıya sarkan kandillerin içleri, kıvrık hatlı rumi yaprakları ile dolguludur. Bunların altında dış hatları Saz üslubundaki sivri hançer yaprakları ile lale ve karanfillerle çelenk biçiminde çevrelenen ve içinde natüralist üsluplu lale, karanfil, gül goncaları ve hatayilerden oluşan bir buket bulunan oval bir madalyon yer alır. SAF PRAYER CARPET Western Anatolia Ushak, 16 th century 151 cm x 779 cm From the Selimiye Mosque in Edirne Inventory No. 54 We have here one of the prayer rugs specially woven for the Selimiye Mosque in Edirne, ordered by Sultan Selim II ( ), and built by the architect Sinan. Its pattern has great similarities with the ceramics of the Mosque. In terms of style and pattern, certain features show that the patterns were prepared by the palace artists:the use of the motifs of saz style applied by the 16 th -century Ottoman Palace artist ŞahKulu and the use of tulips, roses, and carnations together, the motifs of the flower style of the school of Kara Memi, one of ŞahKulu s students. The main border with a dark-blue background, resting on the upper part of the prayer rug, and with a red ivy border has a traditional Ushak border with naturalistic style. The pattern composition of the navy-blue background prayer rug is bordered by dark yellow lines and divided into quadrilaterals by a thin ivy border with a red background. The interior part of these shapes is arranged in the form of ten mihrab niches shaped by elegantly sliced, fine curly-lined nodal arches. The dark yellow niche spandrels and the mihrab niches are filled with naturalistic tulips, carnations, rosebuds, and hatayi motifs. The interior of the oil lamps hanging down with the chain from the mihrab niches are filled with curly-lined rumi leaves. Under these, there is an oval medallion whose external lines are encircled with pointed dagger leaves in the saz style, and tulips and carnations in the shape of a wreath. Inside, a bouquet of naturalistic tulips, carnations, rosebuds and hatayi motifs. 179

182

183 HALI SECCADE PARÇASI Orta Anadolu-Konya, 17. yüzyıl 320 cm x119 cm Konya Alâeddin Keykubat Türbesi nden Envanter No. 680 Halı parçası, seccade boyutlarından daha büyük, sarı zeminli nadir Konya halılarındandır. Harap seccadenin bordüründen kalan az kısımdan iki bordürlü olduğu, geniş ana bordürün aynı zamanda mihrap nişlerinin köşelerini de dolguladığı anlaşılır. Kahverengi zeminli iç ana bordür, kademeli ve çengelli zikzaklarla büyük üçgenlerle ayrılmıştır. Üçgenlerin içi, farklı renklerle konturlanmış, kancalı zikzaklarla yoğun bir biçimde dolguludur. Mavi renk zeminli dış bordür, kırmızı zeminli, ince sedef bordürle iki kenardan sınırlanır. İçinde, kancalı düz ince beyaz kırık bir hat dolaşır. Bu hattın boşluklarında, stilize edilmiş hatayiler yer alır. Sarı renkli ana zemin üzerinde uzun, dar bir mihrap nişi yer alır. Mihrap nişinin konturlarını, lacivert zemin üzerine, geometrik motif dolgulu düz bir hat oluşturur. Bu hat, nişin uzun kenarını dolaşarak alt kısa kenarda iki kademeli derin olmayan bir niş yapar. Niş tepeliğinden konturları zikzaklı, uçları koçboynuzuyla sonlanan simgesel bir kandil sarkar. Aynı hizada belirli aralıklarla konturları kazayağı deseniyle çevrili dört sekizgen yer alır. Diğer kısa kenarı eksik olan seccadenin bu kısmında da bir mihrap nişi başlangıcı mevcuttur. Uzun kenarda ise, mihrap nişinin yan bordürü, yan yana birkaç mihrabın daha olabileceğini düşündürür. PRAYER CARPET FRAGMENT Central Anatolia Konya, 17 th century 320 cm x 119 cm From the Alâeddin Keykubat Tomb in Konya Inventory No. 680 The carpet piece is from a rare Konya carpet with yellow backgrounds, larger than prayer-rug size. It may be inferred from the small remaining parts of the border of the ruined prayer rug that it had two borders, and that the large main border also filled the corners of the mihrab niches. The inner main border with brown background is divided into large triangles with stepped and hooked zigzags. The interior of the triangles is heavily filled with hooked zigzags, outlined in different colors. The outer border with a blue background is bounded on two sides with a red-grounded, thin mother-of-pearl border. Inside, a hooked, straight, thin white brokenline meanders. There are stylized hatayi motifs in the spaces of this line. There is a long, narrow mihrab niche on the yellow-colored main background. The outlines of the mihrab niche form a straight line filled with geometric motifs on a dark-blue background. This line travels the long side of the niche, making a two-stage shallow niche on the bottom short edge. A symbolic oil lamp with zigzagged contours hangs down from the niche top and its edges end with a ram horn motif. At the same level, there are four octagons surrounded by a hounds-tooth pattern at regular intervals. There is the beginning of a mihrab niche also in this part of the prayer rug, while the other short side is missing. On the long side, the side border of the mihrab niche suggests that there may have been more mihrabs arranged side by side. 181

184

185 HALI (Yıldız Madalyonlu) Orta Anadolu, 17. yüzyıl 230 cm x137 cm Sivrihisar Şeyh Baba Yusuf Camii nden Envanter No. 438 Halı, yıldızlı Uşak halılarına benzeyen şeması ve üç benek oluşturan sekizgenleriyle dikkati çeker. Kenarları harap olmuş halının, dört bordürlü olduğu anlaşılır. Kısa kenarlardaki kalıntılardan dördüncü bordürün sadece bu kenarda bulunan nişli bordür olduğu tahmin edilir. Birinci ve üçüncü bordür aynı olup; beyaz noktalı sedefli ince bordür arasında S ve kare şekillerin dönüşümlü olarak birbirini takip ettiği bir sudur. Ana bordür kahverengi olup, mavi renkli çengelli bir hattın çizdiği kırık hatların boşlukları arasında ters yüz yerleştirilen, stilize edilmiş sarı renkli hatayi ve karanfillerden oluşur. Kahverengi ana zeminin ortasını sekiz kollu bir yıldız madalyon belirler. Merkezinde lacivert zeminli, kırmızı desenli sekizgenin yer aldığı madalyonun çevresi, beyaz zeminli sekiz kollu bir çerçeve ve dışında sekizgeni genişleten, kahverengi düz bir hatla desen tamamlanır. Bu yıldız madalyon dışında köşelerde çeyrek madalyon görülmez. Bütün zemin, kahverengi zeminle kontrast yapacak beyaz, sarı gibi renklerle konturlanmış sekizgenlerin oluşturduğu iri üç beneklerle doludur. İçlerinde mavi renkli çiçeklerin yer aldığı sekizgenin araları, çengelli baklavalar ve geometrik şekillerle doldurulmuştur. CARPET (With Star Medallion) Central Anatolia, 17 th century 230 cm x 137 cm From the Sivrihisar Sheikh Baba Yusuf Mosque Inventory No. 438 The carpet is notable for its scheme similar to Star Ushak carpets and its octagons shapes made from three sections. Though the edges of the carpet are ruined, it is assumed that it had four borders. From the residues on the short side, it is estimated that the fourth border is the niche border, found only on this edge. The first and third border are the same: a tracery figure in which S and square shapes between white-dotted, fine, mother-of-pearl borders alternately repeat and follow each other. The main border is brown and consists of stylized yellow hatayi and carnation motifs, placed in an alternating fashion between the gaps of the broken lines drawn by a blue hooked line. The center of the brown main background is dominated by an eightpointed star medallion. In the center of the medallion, there is a red-patterned octagon with a dark-blue background surrounded by eight-armed frame with a white background and, outside, the pattern is completed with a brown straight line extending the octagon from outside. Apart from this star medallion, there is no quarter medallion on the corners. The whole background is filled with octagons made from three large sections each, outlined with colors like white and yellow to contrast with the brown background. The spaces between the octagons, in which the blue flowers are placed, are filled with hooked diamonds and geometric shapes. 183

186

187 HALI (Holbein Tipi-Küçük Madalyonlu) Batı Anadolu-Bergama, 16. yüzyıl 187 cm x100 cm Konya Alâeddin Keykubat Türbesi nden Envanter No. 303 Büyük boyutlarda olduğu tahmin edilen, küçük desenli Holbein tipi halılarının en erken örneklerinden biridir. Dört bordürlü halının birinci ve dördüncü bordürü aynı olup; kırmızı zemin üzerine sarı renkli, yan yana sıralanmış palmet dizisidir. İkinci bordür, kırmızı zemin üzerine bir çift, örgülü kufi taklidi şekillerle dört yapraklı çiçeklerin dönüşümlü olarak tekrarlanmasından meydana gelir. Lacivert zeminli ana bordür üzerinde çengelli baklavalarla birbirine bağlanan sarı ve lacivert zeminli dikdörtgen kartuşların dönüşümlü devamından oluşan bir dizi yer alır. Lacivert renkli ana zeminde, desen şeması birinden diğerine açılan, konturları dilimli, sonsuza giden küçük baklava şemasındadır. İçini bir sırada merkezinde sekiz kollu bir yıldız bulunan (Türkmen gülü), konturları düğümlü bir sekizgen doldurur. İkinci sırada, merkezi, iç içe baklavalarla belirlenen, haçvari motifler doldurur. Sekizgen ve haçvari dolgulu baklavalar dönüşümlü olarak devam eder. CARPET (Holbein Type-with Small Medallion) Western Anatolia Bergama, 16 th century 187 cm x100 cm From the Alâeddin Keykubat Tomb in Konya Inventory No. 303 This is one of the earliest examples of small-patterned Holbein type carpets, and is estimated to have been larger carpet. The first and fourth borders of the four-bordered carpet are the same: a yellow palmette line arranged side by side on a red background. The second border is formed by alternately repeating four-leaf flowers and a pair of braided imitation kufic shapes on a red background. There is a series of alternately continuing rectangular cartouches of yellow and navy-blue background, connected to each other by hooked diamonds on the main border with dark-blue background. On the navy-blue main background, the pattern scheme is a small diamond pattern that opens from one to the other, with its outlines sliced and continuing to infinity. Its interior is filled with an octagon with knotted outlines and an eight-pointed star (Turkmen gül) is placed in its center in one row. In the second row, the center is filled with cruciform-shaped motifs, determined by intertwined diamonds. The diamonds, filled with octagon and cruciform figures, continue alternately. 185

188

189 TÜRK VE İSLAM ESERLERİ MÜZESİ MÜDÜRLÜĞÜ Binbirdirek Mh. Atmeydanı Sk. No: 12, 34122, Sultanahmet / İSTANBUL Tel: / 06 Faks: Web: / e-posta: tiem@tiem.gov.tr