Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı Cilt 5 Sayı 60 Mart 2018/ 17

Transkript

1 ÖZET: Tehlikeli maddeler hayatın her alanında bulunan muhtemel maddelerdir ve kullanım alanı oldukça geniştir. Evde kullanılan temizlik maddelerinden tutunda petrol, tekstil, maden, enerji, kimya, otomotiv, ilaç kozmetik, sağlık, gıda vb. alanlarda kullanımını çokça görebiliriz. Türkiye de Tehlikeli Madde Faaliyet belgesi almış (TMFB) işletme sayısı e yakındır. Ancak bu kapsama giren işletme sayısı Türkiye de yaklaşık olarak ile arasında olduğu tahmin edilmektedir. ANAHTAR KELİMELER: Tehlikeli Madde, taşımacılık, insan sağlığı, güvenlik. ABSTRACT: Hazardous materials are likely to be found in all areas of life, and their use is quite extensive. From home cleaning materials to petroleum, textile, mining, energy, chemical, automotive, pharmaceutical cosmetics, health, food and so on. We can see many uses in the fields. Hazardous activities in Turkey have received the document number is close to 25,000 businesses. However, the number of businesses entering this coverage is estimated to be between approximately 170,000 and 200,000 in Turkey. KEYWORDS: Hazardous Substance; transportation; human health; security. Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı Cilt 5 Sayı 60 Mart 2018/ 17

2 Tehlikeli maddeler kimyasal ve fiziksel yapısı itibariyle elde edilmesi, işlenmesi, saklanması, paketlenmesi, kullanılması, atılması ve taşınması riskli maddelerdir. Çevreye, insanlara ve doğal hayata zararlı olabilecek tüm maddelere tehlikeli maddeler denir. Tehlikeli maddeler hayatın her alanında bulunan muhtemel maddelerdir ve kullanım alanı oldukça geniştir. Evde kullanılan temizlik maddelerinden tutunda petrol, tekstil, maden, enerji, kimya, otomotiv, ilaç kozmetik, sağlık, gıda vb. alanlarda kullanımını çokça görebiliriz. ADR NEDİR? KAPSAM VE TARAFLARI KİMLERDİR? ADR: Tehlikeli Maddelerin Uluslararası Karayolu Taşımacılığına Dair Avrupa Anlaşmasıdır. Tehlikeli Maddelerin Uluslararası Karayolu Taşımacılığına Dair Avrupa Anlaşması (ADR), Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu tarafından düzenlenmiş bir konvansiyon olup, taraf ülkelerin toprakları üzerinden ya da sınırları arasında gerçekleştirilen tehlikeli madde taşımalarını kapsamaktadır. ADR Konvansiyonu 30 Eylül 1957 tarihinde Cenevre de imzalanmış ve 29 Ocak 1968 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 21 Ağustos 1975 tarihinde New York ta Madde 14 (3) 1e değişiklik öngören bir protokolün imzalanmasıyla değişikliğe tabi olmuştur. Söz konusu Protokol 19 Nisan 1985 tarihinde yürürlüğe girmiştir. ADR Anlaşması, belli sayıda (istisna hariç olmak üzere), söz konusu anlaşmanın gereklerinin yerine getirilmesi koşuluyla karayolu araçlarıyla uluslararası tehlikeli madde taşımacılığı yapılabileceğini öngörmektedir. Tehlikeli maddelerin ADR kapsamında sınırlandırılmasına yönelik sistem, BM tavsiye kararlarını yakından takip etmektedir. AMAÇLARI Karayoluyla uluslararası taşımacılıkta güvenliğin artırılması Tehlikeli maddelerin taşınmasına ilişkin BM Tavsiyelerine dayanarak tehlikeli atıklar dahil olmak üzere tehlikeli malların sınıflandırması, paketlenmesi, etiketlenmesi ve test edilmesiyle alakalı hükümlerin, diğer taşıma şekilleri ile uyumlu biçimde ortaya koyulması Karayoluyla tehlikeli mal taşıyan araçların yapımı, donanımı ve işleyişine yönelik koşulların ortaya konması Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı Cilt 5 Sayı 60 Mart 2018/ 18

3 Uluslararası antlaşmalarla asıl amaçlanan insan sağlığını, çevreyi ve diğer canlıların bu muhtemel maddelerden zarar görmesini olabildiğince engellemektir. ADR ye Taraf Ülkeler Türkiye anlaşmaya 22 Mart 2010 tarihinde taraf olmuştur. Türkiye ile birlikte ADR ye taraf olan ülkeler şunlardır: Fransa, Belçika, İtalya, Hollanda, Portekiz, Birleşik Krallık, Almanya, Lüksemburg, İsviçre, İspanya, Avusturya, İsveç, Polonya, Norveç, Finlandiya, Macaristan, Danimarka, Yunanistan, Slovenya, Hırvatistan, Belarus, Slovakya, Çek Cumhuriyeti, Bosna Hersek, Rusya Federasyonu, Romanya, Lihtenştayn, Bulgaristan, Litvanya, Letonya, Estonya, Eski Yugoslav Makedonya Cumhuriyeti, Moldova Cumhuriyeti, Ukrayna, Azerbaycan, Sırbistan, Fas, Kazakistan, Kıbrıs, Arnavutluk, İrlanda, Karadağ, Malta, Tunus, Andora, Türkiye, İzlanda, Tacikistan, Gürcistan. Taraf ülkeler, ADR mevzuatını doğrudan ilgilendiren teknolojik gelişmeleri ve taşımacılık ile ilgili ülkelerin değişen ihtiyaçlarını görüşmek üzere 6 ayda bir toplanır ve görüş alışverişinde bulunurlar. Mevzuat, bu çalışmalar doğrultusunda iki yılda bir güncellenir ve 6 aylık geçiş süresini müteakip yeni şekliyle yürürlüğe girer. Türkiye deki yayımlanan mevzuatlar 24/10/2013 tarih ve 28801sayılı Resmî Gazete de Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik yayınlanmıştır. 22/05/2014 tarih ve 29007sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanlığı Hizmetleri tebliği (19/04/2017 tarih ve sayılı Resmî Gazete ile değişik), 03/08/2017 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi(TMFB) Düzenlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönerge. TMGD Tebliğinin Kapsamı Türkiye de yayımlanan mevzuat gereği, ADR hükümlerine göre tehlikeli madde ile iştigal edip bir takvim yılı içerisinde yıllık net 50 ton ve üzeri işlem yapan işletmeler öncelikle Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi (TMFB) almak zorundadır. Bu işletmeler ya bünyelerinde bir Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı (TMGD) istihdam etmek ya da bir Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı Kuruluşundan (TMGDK) danışmanlık hizmeti almak zorundadır. İşletmelerin Sorumlulukları ve Yükümlülükleri Nelerdir? Tehlikeli Madde kapsamında faaliyet gösteren işletmeler, en az bir kişi olmak üzere tehlikeli madde güvenlik danışmanı istihdam etmek ya da tehlikeli madde güvenlik danışmanından hizmet almakla yükümlüdürler. İdare, işletmenin işlem hacmi, faaliyet alanı sayısı, kaza yoğunluğu veya kaza riskinin artması gibi durumları dikkate alarak, gerektiğinde işletmelerin istihdam etmesi gereken Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı sayısını artırabilir. Türkiye de bu kapsama giren işletme sayısı Türkiye de Tehlikeli Madde Faaliyet belgesi almış (TMFB) işletme sayısı e yakındır. Ancak bu kapsama giren işletme sayısı Türkiye de yaklaşık olarak ile arasında olduğu tahmin edilmektedir. Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmeliğin Amacı Tehlikeli maddelerin, insan sağlığı ve diğer canlı varlıklar ile çevreye zarar vermeden güvenli ve düzenli bir şekilde kamuya açık karayoluyla taşınmasını sağlamak, bu faaliyetlerde yer alan gönderenlerin, alıcıların, dolduranların, yükleyenlerin, Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı Cilt 5 Sayı 60 Mart 2018/ 19

4 boşaltanların, ambalajlayanların, taşımacıların ve tehlikeli maddeleri taşıyan her türlü aracın operatör ve sürücülerinin sorumluluk, yükümlülük ve çalışma koşullarını belirlemektir. Yönetmeliğin Kapsamı Karayoluyla yapılan tehlikeli madde taşımacılığını, tehlikeli maddeleri gönderenleri ve bu maddelerin alıcılarını, tehlikeli maddeleri dolduran, yükleyen, boşaltan ve ambalajlayanları, maksada uygun teknik özelliklere sahip her türlü araç ile taşıma yapan taşımacıları, tehlikeli madde yüklü her türlü aracı kullanan sürücü ve operatörleri, işletmeciler ile bu faaliyetlerde yararlanılan her türlü taşıt, araç-gereç vb. kapsamaktadır. 11/6/2009 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Karayolu Taşıma Yönetmeliği kapsamında yetki belgesi alma zorunluluğundan muaf olan ve kendi iştigal konusu ile ilgili özmal taşıtlarıyla tehlikeli madde taşımacılığı yapan veya yapacak kamu kurum ve kuruluşlarını, Türk Silahlı Kuvvetler (Jandarma Genel Komutanlığı dahil) adına yapılan, ancak silahlı kuvvetlerin doğrudan sorumluluğu veya danışmanlığı altında olmayan, ticari yükleniciler tarafından yapılan tehlikeli mal taşımacılığını, Bir takvim yılı içerisinde net 50 ton ve üstü işlem yapan ve TMFB sahibi olan; Gönderen, Paketleyen, Yükleyen, Dolduran, Boşaltan, Alıcı konumundaki işletmeleri, Toplam araç taşıma kapasitesi elli ton ve üzerinde olan taşımacılık işletmeleri, Kapsamındaki tehlikeli maddeleri geçici olarak depolayan işletmeleri, Bu faaliyetlerde kullanılan her türlü taşıt, araç, gereç, paket ve benzerlerini kapsar. Yani; Özel ve kamuya ait yataklı hastaneler, diyaliz merkezleri, Belediyeler başta olmak üzere tehlikeli madde bertaraf işi ile iştigal edenleri, Muhtelif gruplardaki tehlikeli maddelerin ambalajlarını üretenleri, Tehlikeli atıkların oluştuğu, kimyasalların çok yoğun olarak kullanıldığı tekstil, otomotiv, gıda, çimento, metal işleme, akaryakıt, vb. gibi burada saymakla bitiremeyeceğimiz sektörlerin paydaşlarını hemen aklımıza gelenler olarak sıralayabiliriz. Bunun yanında, lojistik ve taşıma sektörü İlaç sektörü, Havai fişek, fişek ve mühimmat üreticileri, iştigal edenler, Genetiği değiştirilmiş organizma veya genetiği değiştirilmiş mikro organizmalar ile iştigal eden sektörler, Pil üreticisi veya ithalatçıları, Elektrik ve elektronik cihaz üreticileri, Tehlikeli madde ambalaj üreticileri, Asfalt (bitüm) faaliyeti ile iştigal eden yol yapımcıları ve yol şerit boyama operasyonlarını, Gıda sektörü, Kimya endüstrisi, Madencilik sektörü, Kozmetik sektörü, Tehlikeli Tıbbi Atıkların olduğu Tahlil laboratuvarları, Patlayıcı madde sektörünü kapsamaktadır. Neleri kapsamaz? Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı Cilt 5 Sayı 60 Mart 2018/ 20 a) Uluslararası anlaşmalar ile savaş hali ve olağanüstü hallerde uygulanacak mevzuat hükümlerine göre yapılan taşıma işlemlerini, b) Türk Silahlı Kuvvetlerine (Jandarma Genel Komutanlığı dahil) ait olan ya da Türk Silahlı Kuvvetlerinin temsilcilerinin refakat ettiği taşıtlarla yapılan taşıma işlemlerini, c) Emniyet Genel Müdürlüğüne ait olan ya da Emniyet Genel Müdürlüğü temsilcilerinin refakat ettiği taşıtlarla yapılan taşıma işlemlerini kapsamaz. Yapacağınız iş ve işlemler; 1. Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi alınmalı; 2. Bunun için evraklarınızı hazırlamalısınız, 3. Faaliyet alanınıza giren Tehlikeli Maddeleri tek tek saptamalı, 4. Saptadıklarınızın bir envanterini çıkarmalısınız. Bunların işletmenize doğru şekilde kabul edilip edilmediğini saptamaya ve alıcı olarak sorumluluk ve yükümlülüklerinizi yerine getirmek zorundasınız, Gönderen, boşaltan, dolduran, yükleyen, vb. iseniz yapacağınız iş ve işlemler çok daha fazla ve karışık olacaktır.

5 TMGDK OLARAK NEDEN BİZ? İşletmenizin başındaki kişinin sorumluluğu altında, yapılan işin gereklilikleri kapsamında en uygun araç ve faaliyetleri belirleyip kullanımını sağlayarak, en güvenli yolla bu faaliyetlerin yönetimini kolaylaştırırız. Ambalajlama, eğitim alanında bilançonuza pozitif katkılar yapabiliriz. Tehlikeli maddelerin taşınmasında uluslararası anlaşma ve sözleşme (ADR/RID/IMGD Kod) ve konu ile ilgili mevzuat hükümlerine uyulduğunu izleriz. Tehlikeli maddelerin ADR/RID/ IMGD Kod hükümlerine göre taşınması hususunda işletmenize öneriler sunarız. İşletmenin tehlikeli maddelerin taşınması ile ilgili yıllık faaliyet raporunu İdarenin belirlediği formata uygun olarak, yılsonu itibariyle ilk üç ay içerisinde hazırlamak ve talep edildiğinde adresi üzerinden İdareye göndermek üzere bünyesinde görev yaptığı TMGDK ye ve danışmanlık hizmeti verilen işletmeye sunarız. Taşınacak tehlikeli maddelerin tespiti yapılarak, bu maddeye ilişkin ADR/ RID/IMDG Kod daki zorunluluklar ile uygunluk prosedürlerini belirleriz. İşletmenin faaliyet konusu olan tehlikeli maddelerin taşınmasında kullanacağı taşıma araçları satın alınırken rehberlik ederiz. Tehlikeli maddelerin taşınması, yüklenmesi ve boşaltımında kullanılan teçhizatın kontrolüyle ilgili prosedürleri belirleriz. Ulusal ve uluslararası mevzuat ve bunlarda yapılan değişiklikler dâhil olmak üzere, işletme çalışanlarının görev alanına uygun eğitim almalarını sağlar ve bu eğitimin kayıtlarının tutarız. Tehlikeli maddelerin taşınması, yüklenmesi veya boşaltılması sırasında bir kaza veya güvenliği etkileyecek bir olay meydana gelmesi durumunda uygulanacak acil durum prosedürlerini belirleriz, çalışanlara bunlarla ilgili tatbikatların periyodik olarak yapılmasını ve kayıtlarının tutulmasını sağlarız. Faaliyetler konusunda eğitim, denetim ve kontrol dâhil yaptığı her türlü işi tarih ve saat belirterek kayıt altına almak, bu kayıtları 5 yıl süreyle saklarız ve talebi halinde İdareye ve size sunarız. İşletmede konusuyla ilgili bir tehlikenin söz konusu olduğu durumlarda tehlike giderilene kadar yapılan işin durdurulmasını sağlarız, tehlikenin giderildiği durumda da işi bir onay ile başlatmak ve tehlike giderilene kadar geçen süreçteki her türlü aşamayı danışmanlık hizmeti verilen işletmeye, yetkili mercilere yazılı olarak bildirilmesini sağlarız. Taşıma aracına yüklenen yükün ADR/RID/IMDG Kod hükümlerine uygun olarak; paketlenmesi, etiketlenmesi, işaretlenmesi ve yüklenmesiyle ilgili iş ve işlemlere ilişkin prosedürleri oluştururuz. Taşıma, yükleme veya boşaltma sırasında meydana gelen bir kazanın cana, mala ve çevreye zarar vermesi durumunda; danışmanlık hizmeti verilen işletme yönetimine bir kaza raporu hazırlarız. TMGD tarafından hazırlanan bu rapor, bir ay içerisinde işletme veya TMGDK tarafından İdareye adresi üzerinden gönderilir. Bu rapor uluslararası veya ulusal mevzuat kapsamında işletme yönetimi tarafından yazılması gereken raporun yerine geçmez. İletişim: Turgutalp Danışmanlık Hizmetleri Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı Cilt 5 Sayı 60 Mart 2018/ 21