ZİRAİ MAHSULLER. Zirai faaliyetler neticesinde doğadan elde edilen, üretilen istihsal olunan yararlı maddelere mahsul denir. (GVK.Md.

Transkript

1 ZİRAİ MAHSULLER I-MADDE METNİ: Madde 276-Zirai mahsuller maliyet bedeli ile değerlenir. Maliyet bedeli zirai mahsullerin hususiyetlerine göre 275'inci maddede yazılı unsurlara mütenazir olarak Maliye Bakanlığınca tespit edilecek esaslar dairesinde hesaplanır. II-AÇIKLAMA VE YORUM: A-GENEL AÇIKLAMA: 213 sayılı Vergi Usul Kanunu nun 262, 273 ve 274.ncü maddeleri emtia ve demirbaşların değerlemesi ile ilgili hükümleri belirlemiştir. Zirai mahsüllerin de, bir emtia gibi alınıp satılması durumunda bu maddelerdeki hükümlere göre değerlenmesi gerekir. O takdirde zirai mahsüllerin değerlemesi ile ilgili 276. ncı maddenin düzenlenmesine ne gerek vardır diyemeyiz. Çünkü, Vergi Usul Kanunu'nun 276.ncımaddesindeki zirai mahsüllerin değerlemesi ile ilgili hüküm, zirai işletmelerde üretilen zirai mahsullerin değerlemesi için, ayrıca düzenlenmiştir. Bu şekilde ayrı bir düzenlemeye gidilmesinin nedeni; ticari işletmelerin satın aldıkları mahsuller emtia ve demirbaş niteliğinde olduğundan, bunlarla ilgili değerlemenin VUK. nun 262, 273 ve 274. madde hükümlerine göre yapılması gerektiğinden, zirai mahsüllerin ise, VUK. nun 276. ve 277. maddelerindeki hükümler çerçevesinde, yapılması gerektiğindendir. B-ZİRAİ MAHSULÜN VE ZİRAİ FAALİYETİN TANIMI: Zirai faaliyetler neticesinde doğadan elde edilen, üretilen istihsal olunan yararlı maddelere mahsul denir. (GVK.Md.52/7) Zirai mahsul olarak, nebati, hayvani, kara ve deniz avından elde edilen mahsulleri ve bunlann işlenmesinden meydana getirilen mahsulleri kapsamaktadır. Canlı hayvanların zirai işletmede geliştirilmesi ve beslenmesi koşuluyla, demirbaş durumuna getirilmesi mahsulolarak kabul edilebilir. 1 GVK. nun 52.nci maddesinin ikinci fıkrasında, zirai faaliyet; arazide, deniz, göl ve nehirlerde, ekim, dikim, bakım, üretme, yetiştirme ve ıslah yollarıyla veyahut doğrudan doğruya tabiattan istifade etmek suretiyle nebat, orman, hayvan, balık ve bunların mahsullerinin istihsalini, avlanmasını, avcıları ve yetiştiricileri tarafından muhafazasını, taşınmasını, satılmasını veya bu mahsullerden sair bir şekilde faydalanılmasını ifade eder şeklinde tarif edilmiştir. Zirai mahsulleri ise aşağıdaki şekilde örneklendirmek mümkündür. a-canlı Varlıklar doğada kendiğilinden gelişen, b-tarla Bitkileri, c-bahçe Bitkileri, d-canlı Kümes Varlıkları, e-canlı Su Varlıkları, f-canlı Küçük ve Büyükbaş Varlıklar, g-meyve Ağaçları, h-meyve Vermeyen Ağaçlar, ı-diğer Canlı Varlıklar, i-çayır Mahsulleri: Ot, çayır, j-hayvan Mahsulleri: Süt, yağ, peynir, tiftik v.b. k-orman Mahsulleri : Kereste, odun kömürü, meşe pala-mudu v.b. l-kara Avcılığı Mahsulleri: Vahşi hayvanlar, kuşlar, v.b. 2 m-arıcılık. 1 Kızılot a.g.e s Kızılot a.g.e s.2326

2 2 Zirai mahsulün tanımı GVK. nun 52/7.nci maddesinde çok özet olarak ancak, geniş çerçeveli şekilde yapılmıştır. Buna göre,her türlü zirai faaliyet neticesinde istihsal olunan maddelere zirai mahsul denmiştir. Örneğin, doğada doğal olarak yetişen ve çevre sakinleri tarafından toplanarak veya yakalanarak işlenmek üzere satın alan ve ihraç eden firmalara satılan mantar, su kurbağası, salyangoz gibi ürünlerin zirai ürün olarak kabul edilmesi ve alış bedeli üzerinden de GVK.nun 94.ncü maddesine göre tevkifat yapılması gerekir. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununa göre; zirai faaliyet ile uğraşan gerçek kişiler ile adi ortaklık çiftçi sayılır. Adi ortakların, zirai kazançtan dolayı aldıkları kar payı, şahsi zirai kazanç hükmündedir. Kollektif, adi ve eshamlı komandit şirketler, zirai faaliyetle uğraşsalar dahi çiftçi sayılmazlar. Kollektif şirketlerin ortakları ile komandit şirketlerin komandite ortaklarının şirket karından aldıkları paylar şahsi ticari kazanç hükmündedir. Anonim ve limited şirketlerin ise zirai faaliyette bulunmaları halinde faaliyetlerinden dolayı elde ettikleri gelirler bir ticari kazançtır. Örneğin, hindi besiciliği yapan bir limited şirketin, bu faaliyetinden dolayı elde ettiği kazanç bir ticari kazanç sayılmaktadır. Kazançları gerçek usulde vergilendirilmeyen çiftçiler, yazılı olarak vergi dairesinden istemde bulunmaları halinde izleyen vergilendirme dönemi başından, işe yeni başlayanlar, işe başlama tarihinden itibaren gerçek usule geçebilirler. 54 üncü maddede yazılı ölçüleri aşanlar müteakip vergilendirme dönemi başından itibaren gerçek usulde; gerçek usule tabi olanlardan bu ölçülerin altında kalanlar müteakip vergilendirme dönemi başından itibaren hasılatları üzerinden tevkifat yapılmak suretiyle vergilendirilirler. C- ZIRAİ MAHSÜLLERİN DEĞERLEMESİ: Zırai mahsüller ve zırai işletmeye dahil hayvanlar maliyet bedeli ile değerlenir. Vergi Usul Kanununun 276 ncı maddesinde, zırai mahsüllerin, imal edilen emtiadakine paralelolarak, Maliye Bakanlığınca tespit edilecek esaslar dairesinde hesaplanacağı öngörülmüştür. Maliye Bakanlığınca bu konuda bu güne kadar yapılmış tespitlerin yeterli olduğu söylenemez. Zirai kazançların gelir vergisi kapsamına alındığı 1962 yılından bu yana, 44 Seri Nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği dışında açıklama veya düzenleme yapılmış değildir. Konu, 1981 öncesi için fazla önem taşımamaktadır sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 1981 yılından itibaren ise mahsül değerlemesi işlerlik ve önem taşır duruma girmiştir. Bundan sonra ise, Maliye Bakanlığınca yapılacak yeni açıklama yapılmış değildir. Kısaca Maliye Bakanlığının gerekli açıklama düzenlemeleri yapmasına ihtiyaç bulunmaktadır. Maliye Bakanlığı, 4369 sayılı Kanunla yaptığı düzenleme ile zirai kazançlardaki vergileme sistemini değiştirmiş ve götürü gider usulüne göre vergilemeyi ve küçük çiftçi muaflığını kaldırmıştır. GVK.nun 53.ncü maddesine göre, 54' üncü maddede yazılı işletme büyüklüğü ölçülerini aşan çiftçiler ile bir biçerdövere veya bu mahiyetteki bir motorlu araca veya on yaşına kadar ikiden fazla traktöre sahip olan çiftçilerin kazançları gerçek usulde (zirai işletme hesabı veya diledikleri takdirde bilanço esasına göre) tespit olunarak vergilendirilmektedir. Bunun dışındakilerin zirai kazançları üzerinden tevkifat yapılmak suretiyle vergilendirilmesi esası getirilmiştir. Yani çiftçilerin eldeettikleri zirai kazançları, 54.ncü maddedeki işletme büyüklüğünü aştığı takdirde, ya zirai işletme defteri veya bilanço esasınagöre defter tutacaklarve gerçek usulde vergilendirilecekler, hadleri aşmayan bir kazanç elde edilmesi durumundaise bu kazançlarüzerinden tevkifat yapılacak ve bu tevkifat nihai vergileme olacak, ayrıca beyanname verilmeyecektir. Gelir Vergisine tabi çiftçilerden sadece ziraî kazançlarını zirai işletme hesabı ve bilânço esasına göre tespit edenler sene sonu ve sene başı mevcutlarını değerlendirmek durumundadırlar. Gelir Vergisi Kanununun 52.nci ve 53.ncü maddesinin şumulüne giren zirai kazançlarını zirai işletme hesabı ve bilânço esasına göre tespit edecek çiftçilerin Vergi Usul Kanununun 276 ncı maddesine uygun olarak yapacakları değerlemelerde Maliyet bedeline girecek unsurlar, değerleme konusu olan mahsûlün hususiyetine göre Vergi Usul Kanununun 275 inci maddesinde yazılı unsurlara mütenazır (parelel) olarak tespit edilecektir. 3 Örnek. EDR A.Ş.Tarım işletmesi tarihinde dikilmek üzere liralık dometes fidesi satın almıştır tarihinde bu fideler nakledilmiş ve lira nakliye gideri yapılmıştır tarihinde 3Mülga 44 no.lu GVK.genel tebliği.

3 3 işletme arazisine TL tutarındaki domates fideleri dikilmiş ve dikilen fideler tarihinde domates bitkisine dönüşmüştür İLK MDDE ve MALZEMEHESBI Dometes fidesi 191 İNDİRİLECEK KDV BANKALAR HESABI Ekilmek üzere dometes fidesi satınalınması İLK MADDE ve MALZEME HESABI İNDİRİLECEK KDV BANKALAR HESABI Nakliye bedeli İLK MADDE VE MALZEME GİDER. HS Domates fidesi 150 İLK MADDE ve MALZEME HS Domates fidesinin toprağa dikilmesi TARLA BİTKİLERİ HS Domates Bitkisi 711 İLK MAD. MALZ. GİD. YANSIT.HS Domates fidesinin dometes bitkisine Dönüşmesinin muhasebesi DİREKT İŞÇİLİK GİDERİ Dometeslerin bakım ve işçilik gideri. 730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ Dometeslerin ilaçlama gideri 100.KASA HESABI / TARLA BİTKİLERİ DİREKT İŞÇİLİK GİD.YANSIT.HS GENEL ÜRETİM GİD.YANSIT.HES Giderlerin yansıtma hesabına nakli / D-ZİRAİ İŞLETME SAHİBİNİN ZİRAİ İŞLETMESİNDE ÜRETİP TİCARİ İŞLETMESİNDE SATILAN ZİRAİ MAHSULLERİN DEĞERLEMESİ: Zirai işletme sahibinin, kendi mahsulünü zirai işletmesinde üretip, ticari işletmesi vasıtasıyla satması halinde, zirai işletmeden ticari işletmeye intikal ederken, mahsulün emsal bedeli ile değerleyip, ticari işletmesine intikal ettirmesi gerekir. Yani zirai işletmesde üretilen mahsulün ticari işletmeye devrederken, emsayl bedeli ile değerleyip, zirai işletmeye hasılat yazılması, tiacri işletmeyede bu bedel üzerinden giriş kaydının yapılması gerekmektedir. Örnek: Domates ihracatı yapan mükellef (A), kendi sera ve tarlalarında dometes üretmekte ve bu domatesleri, ticari işletmesi vasıtasıyla ihraç etmektedir. Mükellef (A) kendi zirai işletmesinde ürettiği zirai mahsulleri, emsal bedeli ile ticari işletmesine devredecek, ticari işletmesi de emsal bedeli üzerinden bu mahsulleri giriş kaydı yapacaktır. Emsal bedelinin ise V.U.K. nun 267.nci maddesine göre tespit edilmesi gerekir. E-SEBZE VE MEYVE KOMİSYONCULUĞU YAPAN MÜKELLEFİN SATIN ALDIĞI TARLA, TRAKTÖR VE ELMA FİDELERİ İÇİN ÖDEDİĞİ BEDELLERİN VERGİSEL DURUMU: Meyve sebze komisyonculuğu faaliyetinden dolayı ticari kazanç mükellefinin elma yetiştirmek üzere bir tarla, elma fidanları,... traktör ve gerekli diğer malzeme ve teçhizatlar satın alması durumunda, ağaçlar elma verecek duruma gelene kadar devam eden bu maliyetlerin, ticari kazancın tespitinde gider olarak indirilemez. Çünkü,

4 4 GELİR VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN: 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 37'nci maddesinde her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan kazançların ticari kazanç olduğu, 40'ıncı maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde, ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderlerin, (7) numaralı bendinde ise Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanların safi kazancın tespitinde indirim konusu yapılacağı hüküm altına alınmıştır. Öte yandan, aynı Kanun 'un 52 'nci maddesinde; zirai faaliyetten doğan kazançların zirai kazanç olduğu, zirai faaliyetin; arazide, deniz, göl ve nehirlerde, ekim, dikim, bakım, üretme, yetiştirme ve ıslah yollarıyla veyahut doğrudan doğruya tabiattan istifade etmek suretiyle nebat, orman, hayvan, balık ve bunların mahsullerinin istihsalini, avlanmasını, avcıları ve yetiştiricileri tarafından muhafazasını, taşınmasını, satılmasını veya bu mahsullerden sair bir şekilde faydalanılmasını ifade ettiği ve satışların dükkan ve mağaza açılarak yapılması halinde, mahsullerin dükkan ve mağazaya gelinceye kadar geçirdikleri safhaların zirai faaliyet sahasında kalacağı hükümlerine yer verilmiştir. Yine aynı Kanun 'un 53 'üncü maddesinde; çiftçilerin elde ettikleri zirai kazançların, bu Kanun'un 94'üncü maddesine göre hasılatları üzerinden tevkifat yapılmak suretiyle vergilendirileceği, 54'üncü maddede yazılı işletme büyüklüğü ölçülerini aşan çiftçiler ile bir biçerdövere veya bu mahiyetteki bir motorlu araca veya on yaşına kadar ikiden fazla traktöre sahip olan çiftçilerin kazançlarının gerçek usulde (zirai işletme hesabı veya diledikleri takdirde bilanço esasına göre) tespit olunarak vergilendirileceği, kazançları gerçek usulde vergilendirilmeyen çiftçilerin bu kazançları için beyanname vermeyecekleri, kazançları gerçek usulde vergilendirilmeyen çiftçilerin, yazılı olarak vergi dairesinden istemde bulunmaları halinde izleyen vergilendirme dönemi başından, işe yeni başlayanların, işe başlama tarihinden itibaren gerçek usule geçebilecekleri hüküm altına alınmıştır. Anılan Kanun'un 54'üncü maddesinin (A) fıkrasında ise arazi üzerinde yapılan zirai faaliyetlerde zirai kazancın tespiti bakımından 1 takvim yılı içinde dikkate alınacak ölçüler gruplar halinde sayılmış olup 18'inci grupta meyve verebilecek hale gelmiş elma ağacında 2000 ağaç ölçü olarak belirlenmiştir. Kanun'un 57'nci maddesinin (1-6) No.lu bendinde, Vergi Usul Kanunu'na göre ayrılan amortismanların, (1-8) No.lu bendinde, zirai kazancın elde edilmesi ve idamesi için yapılan genel giderlerin zirai işletme hesabı esasında gider olarak dikkate alınacağı, "Kazancın bilanço esasına göre tespiti" başlıklı 59'uncu maddesinde ise, çiftçilerin diledikleri takdirde işletme hesabı yerine bilanço esasına tabi tutulmalarını isteyebilecekleri, bu durumda 56, 57 ve 58'inci maddeler hükümleri de göz önünde tutularak, ticari kazancın bu husustaki hükümlerinin uygulanacağı hüküm altına alınmıştır. Buna göre; elde edilecek mahsullerin ticari faaliyet kapsamında satışının yapılması amacıyla bir tarla alınarak meyve fidanları dikilmesi durumunda, ticari ve zirai olmak üzere iki ayrı işletmenin varlığı söz konusu olup tarladan alınacak mahsulün ticari işletmeye gelinceye kadar olan safhanın zirai faaliyet, mahsullerin ticari işletmenin aktifine girdiği tarihten sonraki safhanın ise ticari faaliyet kapsamında değerlendirilmesi, mahsuller toplandıklarında zirai işletme kayıtlarına dahil edilmesi, satılmak üzere satışın yapılacağı yere sevk edildiklerinde ise zirai işletme tarafından ticari işletmeye emsal bedel ile satışının yapılması, satış bedeli üzerinden Gelir Vergisi Kanunu'nun 94'üncü maddesinin birinci fıkrasının (l/i-b) bendine ve sayılı Bakanlar Kurulu Kararı'na istinaden ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınan zirai mahsuller için %2, diğerleri için %4 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir. Diğer taraftan, mükellef tarafından yapılan giderlerin, ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderler kapsamında değerlendirilmesi için yapılan harcamanın doğrudan gidere dönüşmesi ve işletmenin varlıklarında yeni bir iktisadi değer meydana gelmemesi gerekmektedir. Bu hüküm ve açıklamalara göre; -Tarla satın alınarak elma yetiştirme faaliyeti zirai faaliyet olup bu faaliyeti sonucunda elde edeceği mahsullerin satılmak üzere ticari işletmenize sevk edilmesi halinde söz konusu mahsullerin zirai işletme tarafından emsal bedel ile satışının yapılması ve satış bedeli üzerinden Gelir Vergisi Kanunu'nun 94'üncü maddesine göre gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir. -Zirai faaliyetinizden dolayı gerçek usulde vergilendirilmemeniz durumunda zirai faaliyet sonucunda elde edilecek kazancın gelir vergisi beyannamesine dahil edilmemesi gerekmekte olup bu durumda, bu faaliyet için

5 5 yapılan genel giderlerin ve söz konusu tarlanın amortismanının ticari kazancın tespitinde de dikkate alınması mümkün değildir. -Zirai faaliyetinizden dolayı gerçek usulde vergilendirilmeniz durumunda ise, söz konusu tarlanın zirai işletme kayıtlarına dahil edilmesi, zirai faaliyet çerçevesinde yapılan harcamaların doğrudan gidere dönüşüp dönüşmedikleri hususu dikkate alınarak giderleştirilmesi ve mahsullerin emsal bedeli üzerinden ticari işletme adına fatura düzenlenmesi gerekmekte olup bu bedelin döneme ait zirai kazanca dahil edilerek beyan edilmesi gerekmektedir. KATMA DEGER VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN: 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi (KDV) Kanunu'nun 1/1 maddesinde, Türkiye'de yapılan ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin KDV'ne tabi olduğu, aynı maddenin ikinci fıkrasında, ticari, sınai, zirai ve serbest meslek faaliyetinin devamlılığı, kapsamı ve niteliğinin ise Gelir Vergisi Kanununda açıklık bulunmadığı hallerde, Türk Ticaret Kanunu ve diğer ilgili mevzuat hükümlerine göre tayin ve tespit edileceği, Kanun'un 17/4-b maddesinde, Gelir Vergisi Kanununa göre gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçiler ile aynı Kanun'un 66'ncı maddesine göre vergiden muaf olan serbest meslek erbabı tarafından yapılan teslim ve hizmetlerin KDV'den istisna tutulacağı, 29/1 maddesinde, mükelleflerin vergiye tabi işlemler üzerinden hesapladıkları KDV'den, bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça, faaliyetlerine ilişkin olarak, kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen KDV'yi indirebilecekleri, 30/a maddesinde, vergiye tabi olmayan veya vergiden istisna edilmiş bulunan malların teslimi ve hizmet ifası ile ilgili alış vesikalarında gösterilen veya bu mal veya hizmetlerin maliyetleri içinde yer alan KDV'nin indirilemeyeceği, hüküm altına alınmıştır. Buna göre, gerçek usulde vergiye tabi çiftçi olmanız halinde zirai faaliyet kapsamında yapacağınız işlemler KDV'ye tabi olacak ve bu işlemler nedeniyle yüklenilen KDV vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan KDV'den indirilebilecektir. Ancak, gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçi olmanız halinde, zirai faaliyet kapsamında yapacağınız teslim ve hizmetler Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 17/4-b maddesi kapsamında KDV'den istisna olacağından, istisna olan bu teslimler nedeniyle yüklenilen vergilerin ticari faaliyetleri nedeniyle vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan KDV'den indirilemeyeceği tabiidir. VERGİ USUL KANUNU YÖNÜNDEN: 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 172'nci maddesinde, ticaret ve sanat erbabının, ticaret şirketlerinin, iktisadi kamu müesseselerinin, dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmelerin, serbest meslek erbabının ve çiftçilerin defter tutmaya mecbur oldukları, 176'ncı maddesinde tüccarların defter tutma bakımından iki sınıfa ayrıldığı I'inci sınıf tüccarların bilanço esasına göre, II'nci sınıf tüccarların işletme hesabı esasına göre defter tutacakları hüküm altına alınmıştır. Aynı Kanun'un 177'nci maddesinde, I'inci sınıfa dahil olan tüccarlar bentler halinde sayılmış; (1) numaralı bentte satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satan ve yıllık alımlarının veya satışlarının tutarı, (2) numaralı bentte birinci bentte yazılı olanların dışındaki işlerle uğraşıp da bir yıl içinde elde ettikleri gayri safi iş hasılatlarının tutarı, (3) numaralı bentte ise bir ve iki numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde iki numaralı bentte yazılı iş hasılatının beş katı ile yıllık satış tutarı maddede belirtilen hadleri aşanların I inci sınıf tüccar olacakları hükmüne yer verilmiştir. Öte yandan, Kanun'un 213'üncü maddesinde zirai kazanç elde eden mükelleflerin çiftçi işletme defteri tutacağı ifade edilmiş olup, bu mükelleflerin isteğe bağlı olarak bilanço esasına defter tutabilmeleri Gelir Vergisi Kanununda düzenlenmiştir. Buna göre; zirai faaliyetin Gelir Vergisi Kanununa göre gerçek usulde zirai kazanç kapsamında değerlendirilmesi durumunda çiftçi işletme defteri tutulması gerekmektedir. (Gelir İdaresi Başkanlığı İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı nın 14/11/2013 tarih ve [ /VUK-2-...]-1828)

6 6 Yukarıdaki özelgede de belirtildiği gibi, zirai faaliyetler nedeniyle yapılan giderlerin ticari kazançtan indirlmesi mümkün değildir. Çünkü, GVK: nun 40.ncı maddesinin(1) nolu bendinde belirtildiği gibi, Ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderler safi kazancın tespitinde indirlmektedir. Zirai faaliyet nedeniyle yapılan giderlerin ise ticari kazancın tespiti ile bir ilgisi bulunmamaktadır. Mükellefin ticari faaliyetine devam ederken, zirai faaliyette de bulunması halinde, zirai faaliyetle ilgili kazancının gerçek usulde vergilendirilmesi için, GVK. nun 54.ncü maddesindeki işletme büyüklüğüne ulaşması gerekir. Ulaşırsa, zirai faaliyetini, çiftçi işletme defterinde göstermesi gerekmektedir.