Mekke'de nâzil olmuştur. 96 âyet, 318 kelime, 1703 harften ibarettir. Adını ilk âyetinde geçen kelimeden alır.

Transkript

1 2U31JJ1 VÂKIA SÛRESİ Mekke'de nâzil olmuştur. 96 âyet, 318 kelime, 1703 harften ibarettir. Adını ilk âyetinde geçen kelimeden alır. Osman Radıyallâhû Anh'ın hilâfeti zamanında, Abdullah bin Mes'ud'un vefatını tekaddüm eden hastalığında, Osman Radıyallâhû Anh ziyaret ediyor ve soruyor; "Hastalığın şikâyetin nedir?" Cevaben; "Şikâyetim günâhlarımdır." Yine soruyor; "Bir ihtiyacın, istediğin nedir?" Cevap veriyor; "Benim istediğim, Rabbimin rahmetidir." Teklif ediyor; "Sana bir doktor getirelim mi?" Cevaben; "Doktor beni hasta etti" diyor. Sonra yine bir teklif yapıyor; "Sana bir ikramda bulunup maaş, ücret bağlayalım." Cevap olarak; "B e nim ihtiyacım yoktur" demiş. Tekrar Osman Radıyallâhû Anh buyuruyor; "Senden sonra kızlarına kalır." Bu defa cevaben; "Kızo larıma Vâkı'a sûresini talim edip öğrettim. Her akşam bu sûreyi okuyorlar. Ben Rasûl-û Ekrem Sallâllâhû Aleyhivesellem'den işittim. Her kim, her akşam Vâkıa Sûresini okumaya devam ederse, dünyada fakr-u zaruret görmeyecek." İ 1- ISj

2 116 Tefsir Sohbetleri Vâkı'a Kıyâmetin bir ismidir. Cenâb-ı Hak, Habibi Rasûl-û Ekrem SaNâNâhû Aleyhivesellem'e "Ey Habibim ümmetine bildir kıyâmetin ahvâlini. Kıyâmet koptuğu zaman, f 2- İolS' j 4 J Onun oluşunu yalanlayacak hiçbir kimse yoktur. Hak ve hakikattir m uhakkak gelecek. İ 3-4_*İİj İ* İlL- O gün Allâh-û Teâlâ, adille düşmanlarını esfel-i sâfiline indirir. Evliyasını Âlâ-i İlliyin'e yükseltir. 4- Şiddetli bir hareket olur, yer şiddetle sarsılır. Yerin içindeki, dışarıya çıkar. 5- Lİj Jl*; Jl w *J Dağlar ufalıyor, parçalanıyor, atılmış pamuk gibi olur. 6- lilla «.La d -Jl İ i» 7- İLİJ L>- lj^l olur o dağlar, dağılıp toz duman haline gelir. O gün insanlar üç sınıf olur. 8- İl^JLoJl J^_»^?l la İligJLgJl _->L>t_^lİ 3-H1DI i L ^ İ S Sağ taraf ehli uğurlular, L2

3 Vâkıa Sûresi 117 ne bahtiyardır onlar. nimet, ne kadar çok olur. A> o ^ I 'ye Cenâb-ı Hak'kın verdiği 9- L^l û> O <^_LLl!l ^ Diğerleri, amel defterleri sol ellerine verilen sol taraf ehli, uğursuzluğa uğrayanlar. < l- L L lil c iı'- ^ l hâli o gün ne fenadır. Onların Meymene; sağ kol, sağ taraf yâhut meymenet, yümnü bereket manâlarına gelir. Meş'eme de; sol kol, sol taraf yahut yümnün zıddı şeamet, uğursuzluk mânâlarına gelir. İ 10- d)j JLLUI d)j JLLİJIj Hayrâta, hayırlı işlere sür'atle koşanlar. Peygamberler başta olm ak üzere, tefsirin verdiği beyâna göre; Hicrette koşanlar, cennete koşanlardır. İmân ve itâatte koşanlar, cennete, Rıza-i İlâhiye sür'atle koşanlardır. Namazların devamına gayret edenler, cennet nimetlerine sür'atle koşanlardır. Günâhların tevbesine azim le gayret eden, İlâhi kabûle koşanlardır. Önde olanlar, onlar öncüdürler. <L d ^ j id l d lj jl İşte bunlar, en yüksek derecelere yaklaştırılanlardır. Naîm cennetlerinde devamlı olur. 13- L j j V l Çoğu önceki ümmetlerdendir.

4 118 Tefsir Sohbetleri 14 - <Xr7^' Birazı da sonrakilerdendir. Onlar, cennette altından örülmüş (inci, yakut ve zümrütlerle işlenmiş) tahtlar üzerindedir. 16- (^JjLiî^a L^İP l^la Karşılıklı olarak serirlerin üzerine yaslanırlar. Yukarıda geçen âyetlerde; kıyâm et ve ahiret hayatının bir bölümü açıklanmaktadır. Buna göre ahirette insanlar üç sınıfa ayrılacaklardır. Bunların ikisi cennete, biri cehenneme girecektir. Cennete girecek olan sağcılar, amel defterleri sağından verilecek olan bahtiyar Mü'minler demektir. Solcular da kitapları sollarından verilen ve cehenneme girecek olan inkârcı ve günâhkâr kim selerdir. Cennete girecek olan öteki grubun adı da öncüler (sabıklar) dır. Bunlar inanç ve ameliyle hayır yarışında önde olanlardır. Âl- lâh'a en yakın, ruhi tekâm ülde en ileri seviyeye ulaşan kim selerdir. Bunların en makbul zümreyi teşkil ettikleri, Kur'an-ı Kerim'de açıklanmıştır. Ayrıca İslâm'a ilk girenler için de aynı terim ler kullanılır. "Öncüler"in cennette dereceleri en yüksek kişiler olduklarını ve oradaki hayatlarını, geçen âyetler haber vermektedir. Nj ^ 17- o 'jj j ^ ^r. İp ^ j i Çevrelerinde hizmet etmek için hazır bekleyen, ölümsüzlüğe ulaşmış gençler dolaşırlar. (Bunlar buluğdan önce vefat etmiş olan hıristiyanların evlatlarıdır. Bunlar inkâr, günâh yapmadığından

5 Vâkıa Sûresi 119 cehenneme gitmiyor. Cennete gider, ameli olmadığından derecesi yok. Ehl-i cennete hizmet ederler.) ^ ^. i ' ' 18- ûyy* j -» J d j '. j Kaynağından doldurulmuş şaraplarla dolu destiler, ibrikler. Ve kadehlerle etraflarında dolaşır, hizmet ederler. Nj ^ 19- <jj-îyu V j öj-p V Cennetin nimetleri, meşrubatı dünyadakilere benzemiyor. A fiyet, huzur verir. Onların o şaraptan (sarhoş olup da) başları ağrımaz, akıllarına da halel gelmez. 20- ^ J j^ 4 & Onların beğendikleri meyvelerin her çeşidinden verilir. C *' ** f i t 21- Qj 0 Î'-' Iştiha ettiği, istediği kuş etlerinden verilir. Rivayete göre; Cennette insanın canı kuş eti isteyecek ve hemen istediği şekilde bir tabak içinde önünde hazır bulunacaktır. Ondan dilediği kadar yedikten sonra kuş yine eski haline dönüp uçacaktır. 22- Z 23- j^ i^ l^ jj ü l J& bt Onlar için cennette mükâfat olmak üzere (el dokunmamış sa- definde) saklı, bir inci gibi, siyah gözlü huriler de vardır. 0 J» X y ^ 24- lj-jls" Lqj

6 120 Tefsir Sohbetleri İşledikleri güzel am ellerine mükâfat olm ak üzere karşılık olarak verilir. 'i x 0x x x 25- Lo.Jİİj Sfj Ij-iJ Sİ O y U -Lj J Cennette işitmezler. Dünya sohbeti gibi gıybet yok. Orada boş bir söz ve günâha sokan bir laf işitmezler. Âllâh-û Teâlâ'ya hamd-ü senâ ederler. O hamd-ü sena da onlara ayrı bir nimet verir. 26- u & L. u & L. v\ Orada duydukları söz, yalnız selâm, selâmdır. (İki defa selâm buyurulm ası; nasıl ki dünyada karşılıklı iki taraflı selâm verilip alınıyorsa, ahirette de benzeri şekildedir deniyor.) Onlara Âllâh-û Teâlâ neleri lütfedecek? İstifhamdır. (Ne bahtiyardır onlar?) Sağcılar, ne mutlu o sağcılara! Sabikundan biraz sonra geliyor. Kıyâmet günü amel defterleri sağlarından verilecektir. Âshab-ı Yemin; yemininde sadık, ahdinde vefâkâr, işine sahip bahtiyarlar dem ek de olabilir. 28- ^ O Dikensiz Arabistan kirazı, ^ - \\ ' 29-.La «L j Meyveleri tıklım tıklım dizili muz ağaçları altında, 3»- ^

7 Vâkıa Sûresi 121 (Fecirle Güneş'in tulûu arasındaki sabah gölgesi gibi) yayılmış gölgelerde, güneş yok ki gölge değişsin, devamlı gölge var. j y 7 s 31- «.Laj Çağlayarak akan sular, 32- ^ i ^ l i j Pek çok m eyveler arasında, ^ s ' - * 33- İp jjjî j j İp t^ajla j Asla tükenm eyen ve yenilmesi men edilmeyen k^ J J m ** * o ^ $ * s 34- o^j Sj Ve yükseltilm iş döşekler üzerindedirler. *,-â 35- ^ b L ^ l ljl Bu hurileri inşâ ediyoruz. Onlar, ana babadan meydana gelmiyorlar. (Gerçekten biz Azimüşşân, Âshab-ı Yemin için hurileri yepyeni bir yaratışla yarattık.) 36- Ijl& l j.alıi^^5 Onları bakireler kıldık. 37- ijljsi l/ LŞ^p Efendilerine muhabbet sahibidirler, LŞ lyl mesturdurlar. Onların nazarında, efendilerinden daha güzel ve iyi düşünülemez. Eşlerine düşkün ve yaşıttırlar. (Hepsi otuz üçer yaşında olacak,

8 122 Tefsir Sohbetleri çocuk doğurmayacak. Hurilerden daha güzel ve kocalarına âşık olacaklar.) t i O 38- /C-o-Jl t_>l>>^v Sağcılar içindir, (bunlar) amel defterleri sağ tarafından verilenler içindir. 39- c^ j^ 1dr? ^ Bunların birçoğu evvelki ümmetlerdendir. 40-5? ^ j Birçoğu da sonrakilerdendir. (Sağcıların cennetteki hayatları; Cennet ehlinin 30 veya 33 yaşında gençler olarak cennete girecekleri, hurilerin doğum hadisesi olmaksızın yaratılacakları veya dünyadaki yaşlı kadınların, bakire kızlar haline dönüştürülecekleri rivayetlerine yer verilm iştir.) 41- JLo^Jl _L>>^l L? (JLa^Jl _L^_^lj Solcular, ne yazık o solculara! Ne bedbahttır onlar. Şer ve ihanetlerinden dolayı, onlara ne şiddetli azaplar veriliyor. Bunların hali; p l i - Sam rüzgârı derler. İnsanın kıl dipleri deliklerinden, sam rüzgârı havası girdiği zaman hasta olur. Onlar, ateşin (mesamata nüfus eden) sıcaklığı ve kaynar su içinde,

9 Vâkıa Sûresi 123 ^ *0A O t. X 43- Ç y ^ c r?,, f J Kapkara dumandan bir gölge altındadırlar. 44- Bu gölge ne serin ne de faydalı değildir. <L ^ 45- clus Jİ3 IyLS ^ p l Bunlar, İ J İ J J j I^IS bundan evvel dünyada iken m ütenâ'imine itâat etm ezlerdi, varlık içinde safahata dalmışlardı. 46- ^.İ3*Jl ı^.jj>cjl j j J ^ j IjjLSj Büyük günâhı işlemekte direnir, ısrar ederdi. i X -J J, ^ ^ ^ s * X ^ ^ p -* J» J» X 47- j y L j U LaL^pj b ly LÎSj liı? Ijjl j y y L Ij-jLSj Kıyâmeti inkâr ederlerdi ve derlerdi; LiL> IIlJİ "Biz öldükten sonra, U ly u S j vücudumuz toprak olduktan sonra, U lk p j kemik ' i» ' s yığını haline geldikten sonra LSI* tekrar bu vücut, hayat bulup diriltilecek miyiz? 48- j y J v ı u M j ı / Ve evvelki babalarımız da mı hayat bulacaklar" diyerek inkâr ediyorlar. 49- Oi> ^IJ 'û^j^1j} J o j J_3 Ey Habibim Ekmelerrusül Sallâllâhû Aleyhivesellem, onla-

10 124 Tefsir Sohbetleri rın bu inkârına karşı de ki; evvelkiler hem de sonrakiler, i' t s ' \>> ûl M uhakkak ki hem 50 x ^ t / j[ ^ 4 Yevm-i me'lum olan kıyâmet gününde, o mîkat günü belli vake tinde, mutlaka toplanacaklardır. 51- J j j ASs-oJI lgj Sonra siz ey (doğru yoldan) sapanlar, kıyâmeti inkâr eden insanlar, oradaki hâli düşünün neler oluyor. Elbette bir ağaçtan, Zakkum ağacından yiyeceksiniz. <L ^ J l O 0 X X 53- J j k J l l g *s jjjlojj y Muhakkak ki zakkum ağacından yiyecek, karınlarınızı ondan dolduracaksınız. tl ö ^s ^ $ s ^ 54- ^ ^ J-Sj)jj^l*^J5 Üstüne de kaynar sudan içeceksiniz. 55-» «g )l _ j-s J j j jl^-î Susam ış develerin suya saldırışı gibi içeceksiniz. Hüyâm; develere arız olan istiskaya benzer bir susuzluk hastalığıdır. Bizde mûsâfaha, sünnet-i seniyedir. İki Müslüman birbiriyle karşılaştığında mûsâfaha eder salâvât-ı şerifeyi getirirse, duâ

11 Vâkıa Sûresi 125 ederse, birbirinden ayrılmadan Cenâb-ı Allâh, o duâyı kabûl eder. Bunu bizden aldılar, değiştirerek toka yaptılar. Bize tersini satıyorlar. 56- j " jji I j-a Bu ehl-i cehennem, solculara ceza yalnız bu kadar değil. İşte bu (zakkum ve kaynar su,) ceza gününde onlar için bir nüzuldür. 57- İ j l i l^lih^- j Z Ey kıyâmeti inkâr eden, sizi biz yarattık. SfJ_Ü Û ylu zj O halde niçin ahirete inanmıyorsunuz? Hiç yoktan sizi hal- keden, iâdeye de kadir değil midir? A* x j» J» t s ^ 58- jjla-j La ^-*"1>1 Söyleyin öyleyse dökmekte olduğunuz meni nedir? O"" 59 j j ij L ij l j z ^I 4jjiLİJZ Onu siz mi yaratıyorsunuz? (Siz mi takdir ve tasvir edip insan şekline sokuyorsunuz?) Yoksa yaratan, biz miyiz? ~ ^ T 60- j j 9 j j Z Laj tijja-li o j j j l i-xiia LS jjıî Biz Azim üşşân takdir ettik, hükm ettik 'i ölümü bütün hayat sahiplerine. ^ îjl - İ J o U>j Ve biz, önüne geçilebileceklerden değiliz. (Hepiniz ölümü tadacaksınız.) 61- (jja-l-aj İ La ^-^villal (JJ_J j l

12 126 Tefsir Sohbetleri Böylece sizin yerinize benzerlerinizi getirelim ve sizi bilm ediğiniz bir yaratılışta tekrar var edelim, diye (ölümü takdir ettik.) ' o XX o5^ f 62 j-j V j l î (J,jVl a lilli jjd j t > O jj \ î L l IÎI Muhakkak siz neş'eyi ûlâ olan ilk yaratılışınızı bildiniz. 0 Jj-lâ O halde ne diye ikinci yaratılışınızı düşünm üyorsunuz? 63- l» jliılji l Şimdi bana ektiğinizi haber verin. C f.s.. / x, '7 ' f 0 -* -r 64- (jj.pj ^j çjji- ^l aijpjj j ^jüu Onu siz mi bitiriyorsunuz, yoksa bitiren biz miyiz? 65- Oj-g-Slaj lal^x- olllaxtl i l i J j l ^ X s * s ll İ ] J Eğer biz dilesek, irade etseydik U l k x a U lix J onu da- nesiz saman çöpü yapardık. Siz o zaman düşünecektiniz, şaşar kalırdınız. X j. ^ jı ^ 66- OjiJi-oJ lj (Tohumlarımız mahvoldu, helâk olduk. Yaptığımız masraflar boşa gitti.) Her halde çok ziyandayız. Doğrusu borç altına girdik. 67- Daha doğrusu "umduğum uzdan mahrum kaldık" derdiniz. 68 X j, O X +^ j^x x> OjJj-İj ^ ill «loll ^-.lıljil

13 Vâkıa Sûresi 127 Sizin içtiğiniz su nasıl geliyor? Azamet-i İlâhiye'yi niye tasavs vur etmiyorsunuz? Ne büyük nimettir. Haber verin bana, içtiğiniz tatlı suyu. 69 jjj ju jl ^ (j_3i.ll ';j a Buluttan onu siz mi indirdiniz, yoksa indiren biz miyiz? 70- (jj_^sj* j j f j i î U-U-l elll-^jş- İL^J jj > o ~ y Üy-Uy-1 a l ü ^ İLİŞ ]J Şayet dileseydik onu, içilmez tuzlu bir acı su yapardık. ö / j -H SfjiS O halde niçin şükretmiyorsunuz? \» s 71- ^Jl jljl Bana haber verin o ağaçtan yakm akta olduğunuz ateşi. *^y ^ s s $y j oy 72- ( j j ^ L d l ^ ' l r t J L U l rtjl Onun ağacını siz mi yarattınız yoksa yaratan biz miyiz? 00 ^ 0y y s'0 s 73-3^)j_^-ö-«~l-l LpLî^j j5ju La LU.^- Biz, onu (basiret ehli için) bir ibret ve çöl yolcularına bir m enfaat kıldık. 74- djb p et. O halde Rabbin Teâlâ'yı, o büyük azim ismiyle tesbih ve tenzih Ayet nâzil olduğu zaman Rasûl-û Ekrem Sallâllâhû Aleyhivesellem emrediyor; " İc'a lû h â fi ru kû-ikü m " deyiniz. 75- p p till *Slj-o.j jta

14 128 Tefsir Sohbetleri Yıldızların mevkilerine (kavuştukları yere) ehemmiyetine binâen derim ki 76 ( Jâp j j J 4j]j Bilirseniz, gerçekten bu büyük bir kasemdir. 77- Ni / îd i j, 'T M ül ü l Şüphesiz bu size okunan kelim at sahibi olan (faydalı feyizli) bir Kur'an'dır. kerim, kerem '} jt O X 78- jj-i^ a t»lis' Ç'jb Mâsun bir kitapta (Levh-i Mahfuz'dadır) hatadan mahfuzdur. 79- j j ^ L ^ ı v ı V O'na ancak temizlenenler dokunabilir. (Cenâb-ı Hak emrediyor; "innem âl m ûşrikûne necesûn" Müşrik necistir diyor. Farzedelim bu müşrik banyo yaptı, temiz yıkandı. Yeni, temiz elbise de giydiği halde neden necistir? Demek ki bunun necis olması, akidesinde- dir. Buradaki necaseti akideye verdiğimiz gibi, bu âyetteki tahâre- ti de akideye vereceğiz) ils Ş J Kur'an'ı meshetmez yâni anlamaz mânâsındadır. Taharet; kalbi tathir şirkten, münafıklıktan tem izlenmedikçe Kur'an'dan kimse anlamaz. J Kur'an'ı kimse anlamaz, meshetmez. û jj-4 k ll! j l Ancak tahir, temiz olan, ehl-i sünnet velcem aat akidesine sahip olan, bu dinin aleyhinde olm a yan, Kur'an'ı anlar, bilir. Bundan önceki âyette necaseti, itikada verdi. Bu âyetteki tahareti de itikada vereceğiz. Bir feylosof elli sene Avrupa'da okusa, elli sene de gelse bizim m edreselerde oku

15 Vâkıa Sûresi 129 sa ve ben Kur'an'ı okuyacağım dese, akidesi bozuk olduğundan Kur'an'ı anlamaz, bilemez, gerçeği anlayamaz. Kur'an'dan kimler anlar ve bilir? Ancak akidesi sağlam olanlar bilir. Çünkü Kur'an nurdur. Nur, nûra gider. 80- û ^ ^ 1 Rabbil âleminden nâzil olmuştur. (Herkesin kelâmı kendisine göredir. Azamet-i İlâhiye'nin kelâmı da O'nun azametine göred dir.) Kur'an'ın abdestsiz ele alınmayacağına hükmedilmiştir. Kur'an abdestsiz tutulmaz fakat ezbere okunabilir. Cünüp olan kimse ise Kur'an'a el süremediği gibi ezbere de okuyamaz. 81 ' ^JÜİ İA-^-~3İ Şimdi siz, bu sözü mü küçüm süyorsunuz? Tekzip mi ediyorsunuz? ^ * 'e s * s*'" 82- Oj j J-^j Oj-b-^-j Âllâh'ın verdiği rızka karşı şükrü, O'nu yalanlam akla mı yapıyorsunuz? Rivayetlere göre; müşrikler yağmurun yağmasını, şu veya bu yıldızın doğmasına ve batmasına bağladıkları için âyet, rızka şüd kür yerine böyle bir anlayışa sapmayı kötülemektedir. 83- ^jül^jl IS V j I î Hele can boğaza dayandığı zaman, i

16 130 Tefsir Sohbetleri O vakit siz bakar durursunuz. (Ona bir faydanız olmaz.) 85- V js s ij aj (O anda) biz, ona sizden daha yakınız fakat siz (yakınlığım ızı) idrak edemez, göremezsiniz jjjj-a f*"^s j j V j-î Mademki ceza görm eyecekm işsiniz. -- _ /o-» cr^ 87- rt-ns j j l ^ J y O ruhu niçin geri çevirmiyorsunuz? Şâyet iddianızda doğru iseniz. 1 o 88- j j j a jls jj la li ise; Fakat ölen kişiye gelince eğer o rahmete yaklaştırılanlardan 89- <jl jj^ jy Ona rahatlık, güzel rızık ve Naîm cenneti var. 90- j^-»sl j * jls j j Lolj Eğer (vefat eden) sağ taraf, ashâb-ı yeminden ise; 91- <jwjl _ A ^ -sl (İhtizar hâlinde veya kabirde yahut sıratta) Ashâb-ı Yemin, sağcılardan sana gönderilm iş bir nice selât-ü selâm vardır. Bu selâm, ona cennet ehlinden olduğuna müjdedir.

17 Vâkıa Sûresi jjl ^ Jl J-SCoJl j a öls"' j l LjIj i Şayet (vefat eden) tekzip edenlerden, sapıklardansa yani solculardan ise; 93- ^ î" JA İşte ona, kaynar sudan bir ziyâfet vardır ve cehenneme atılır. Nj ^ t o X 94- ^JUajj Ve onun sonu cehenneme atılmaktır. T L o ^ ^ ^ i & 95- j J i J l j-gj IÂa j Bu (sûrede zikrolunanlar) şüphesiz hak, kesin bir gerçektir. 96 Öyleyse Rabbini o büyük ismiyle tesbih ve tenzih et. Peygamber Sallâllâhû Aleyhivesellem; "İki kelime vardır ki dile hafif, terazide ağırdır. SübhâneNâhi vebiham dihi, sübhanem âhil azîm." buyurmuştur. "Kim her gece Vâkıa sûresini okursa ona hiçbir vakit fakirlik, yoksulluk isabet etm ez" buyurulmuştur. Diğer bir hadiste de "V â kıa Suresi gınâ sûresidir. Onu çocuklarınıza belletiniz" buyurulmuştur.