Millî piyango idaresinin 1943 malî yılı bilançosunun gönderildiğine dair Elaşvekâlet tezkeresi ve Divanı Muhasebat Encümeni mazbatası (3/178)

Transkript

1 S. Sayısı: 147 Millî piyango idaresinin 1943 malî yılı bilançosunun gönderildiğine dair Elaşvekâlet tezkeresi ve Divanı Muhasebat Encümeni mazbatası (3/178) Başvekâlet 16. V Muamelât Umum Müdürlüğü Tetlcih Müdürlüğü Saıj:i : 86-5, 6/1340 Büyük 1/üllot Meclisi Yüksek Reisliğine Millî Piyango İdaresinin Murakabe Heyeti tarafından tetkik vo tasdik edilen 1943 takvim yılı bilançosunun tasdikli bir nüshasının ilişkleriylc birlikte, 3670 sayılı kanunun 6 ncı maddesi hükmünü-tevfikan, sunulduğunu arzederim. Başvekil Ş. Saraçoğlu Millî Piyango Murakabe Heyeti Reisliğinin 51 sayılı ve 24. III tarihli tezkeresi surotî Maliyo Vekâleti Ankara 3670 numaralı kanunun 6 ncı maddesine tevfikan Heyetimizce tetkik ve tasdik edilen Millî Piyango idaresinin 1943 bilançosunu ilişik olarak takdim ede? derin saygılarımı sunarım; Reis Na. Şefik 'Başman, Millî Piyango Murakabe Heyeti Yüksek lteisliğino Millî Piyango İdaresinin 1943 takvim yılı bilançosunu 3670 sayılı kanunun 6 ncı maddesi hükmüne teyfucan yüksek tetkik ve tasviplerine arzediyoruz., îkiricikânun ayında çekilen piyangolar, üç aylık tertiplerin üçüncü çekilişini teşkil ettiklerinden tertiplerin parçalanmasını temin maksadiyle, idarenin tcşekkülündenbcri ikincikânun çekilişleri de bir evvelki sene bilançosuna maledilmekte, bilançolar o sene içerisinde tertip olunan fevkalâde piyangolarla 12 aylık çekilişi ihtiva eylemekteydi. İdare Heyetimiz, 7. IX tarihli vo 122 sayılı kararı ile üç aylık tertip usulünü terkederek ikinci teşrin 1943 den itibaren aylık müstakil piyango usulünün tatbikini kabul etmiş olduğundan bu karar neticesi 1943 yılı ile irtibatı-kalmıyan 15 ikinci kânun 1944 çekilişi hesabı 1943 yılma maledilmemiştir. Bu suretle 1943 ve mütaakrp yıllara ait bilançoların tam bir takvim yılı muamelâtını ihtiva etmesi esası temin olunmuştur. Fakat bu esasm intikal devresini teşkil eden 1943 takvim yılı bilançomuz, 11 i aylık, 5 i fevkalâde olmak üzere 16 çekiliş hesabını ihtiva eylemiştir. Bir yıllık faaliyetimizin bir çekilişi eksik olmasma rağmen idaremiz bu sene de (her yıl fazla satış, fazla ikramiye ve fazla kâr) prensibino sadık kalmış, 1943 takvim ynı bilançosunu

2 " lira kârla kapamıştır. Evvelki yıla nazaran lira kâr fazlası vardır. Geçen seneler olduğu gibi 15 ikincikânun 1944 çekilişi debu soneye maledilmiş olsaydı 1943 yılının kâr fazlalığı liraya baliğ bulunacaktı Varidat İdarenin varidatı, bilet satışlarından elde edilen hasılat ilo bankalardan alman faizlerden ve İstanbul ile Ankara'daki resmî gişeler hasılatından terekküp etmektedir. A) Bilet satışları : Asli gelir kaynağımızı teşkil eden bilet satışjları bu yıl zarfında liraya yükselmiştir. Piyango adedi bir aylık noksan olduğu halde bu yılm satışı 1942 yılı satışından lira fazladır. Artış nispeti % 18 dir. 15 ikinci kânun 1944 çekilişi de 1943 yılma maledilmiş olsaydı hasılatta görülen hakikî fazlalık liraya, fazlalık nispeti ise % 24 e yükselecekti. Bilet satışlarında kaydedilen ve devamlı bir mahiyet gösteren bu artışın istinat ettiği sebepler aşağıda kısaca arzedilmiştir.. ' - 1. Bilet fiyatları yılbaşı hariç diğer fevkalâde çekilişlerin 2 lira olan tam bilet fiyatları 23 nisan 1943 çekilişinden itibaren 3 liraya yükseltilmiş, Cumhuriyet 1943 çekilişinde ise tam bilet fiyatları 5 liraya çıkarılmıştır. Fevkalâde çekilişler bilet fiyatlarının artması, satılan bilet adedini azaltmamış buna mukabil varidatta inkişaf temin etmiştir. Bilfarz tam bilet fiyatları 2 lira olan 1942 yılı Cumhuriyet piyongosunda liralık bilet satılmışken bilet fiyatları 5 liraya çıkarılan 1943 Cumhuriyet piyoııgosıında liralık bilet satılmıştır. Bilet fiyatının arttın İmasiyl o bu çekilişte temin edilen satış fazlalığı lira ve artış nispeti % 130 dur. 2. Zengin plânlar : Fevkalâdelerde bilet fiyatla.^ arttırıldığı için daha zengin ikramiycli plânlar hazırlanması mümkün olmuş bu da satışfin yükselmesine ayrıca yardım etmiştir. 3. Müstakil piyango : Aylık piyangolarda tatbile edilen, tam biletlerin 2,3 vo 4 lira olması ve aynı numaralı biletin üç. _ çekilişte devamlı olarak alınabilmesi esasına dayanan tertip usulü ikinci teşrin 1943 tarihinden itibaren kaldırılmış, aylık müstakil piyango usul ti ihdas edilmiştir. Bu suretle aylık piyangolar da fevkalâde çekilişler gibi tek başına müstakil bir hüviyet taşımış, bilet fiyatları müstakar bir hal almıştır. ' " - Müstakil piyangolar, tertip'usulüne nazaran daha iyi netice vermiş, satış hasılatım arttırmıştır. 4. Reklâm ve propaganda : Reklâm ve propaganda işlerinin sistemli vo plânlı bir şekilde idaresine 1943 yılında da devam olunmuş, bu hal do satışların inkişafını mucip, olmuştur. B) Mevduat faizleri, tasarruf bonosu faiz ve komüsyonları : 4120 sayılı kanunla verilen müsaadeye istinaden tasarruf bonosu alınarak, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına nakten bloke edilen piyango ikramiyelerinin bu bonolarla karşılanması işine bu sone de devam olunmuş, bu muameleden lirası faiz, lirası da satış komüsyonu olmak üzere cem'an lira kâr temin edilmiştir. Bankalardaki mevduattan da lira faiz alınmıştır., C) Gişeler varidatı : Halka perakende bilet salmak ve ikramiyo ödemek üzero Ankara ve istanbul'da açılan gişelerimizin 1943 yılında temin ettikleri varidat liradır yılında bu gişelerimizden lira varidat temin olunmuştur. ( S. Sayısı : 147 )

3 Masraflar A) îkramiyo : liralık bilet satış hasılatının lirası ikramiye olarak tevzi edilmiştir. Şu halo göre hasılatın % 59,7 sini fiilen dağıtılmış olan ikramiye teşkil etmektedir. Plânların tanziminde tâyin olunan ikramiye haddi de daima hasılatın % 60 ı olarak tesbit edilmiştir. Bu nispet Milli Piyongonun kuruluşundan bugüne kadar daima muhafaza edilmiştir. Diğer memleketlerin en zengin piyangolarında da ikramiyeye tahsis olunan miktar bu nispetten fazla değildir. İdaremiz fazla kârı ikramiye nispetini tenzilde değil daima fazla satışta ve az masrafta aramıştır. B) Satış komüsyonu : Bu yıl içinde lirası satıcılara, lirası Ziraat Bankasına vo P. T. T. Yardım Sandığına olmak üzere cem'an lira satış komüsyonu verilmiştir. Verilen komüsyonun satış hasılatına nispeti % 7, 09 dur. C) îdaro masrafları : 1943 yılı bütçemize konulan tahsisattan ödenecek ikramiyelerle bilet satış komisyonları hariç olmak üzere umum idare masrafları için cem'an lira sarf edilmiştir yılının idaro masrafları lira olduğuna göre bu senenin masraf fazlalığı liradır. Bu fazlalığın isebeplerini; , 4306 ve 4500 sayılı kanunlar mucibince 1943 yılında ücretlere fevkalâde zam yapılmış olmasında, memur ve müstahdemlere giyim eşyası; verilmesinde vo ilk teşrin 1943 ayında bir fazîa maaş tediye edilmesinde; 2. Muhtelif eşya fiyatlarının bilhassa kâğıt ve tabiye.masraflarının artmış olmasında; Aramak lâzmıdır. Ahvali haziranın, satışlarda ki inkişaf dolayısiyle artan iş hacminin de sebep olduğu lira gibi cüzi bir fazlalığa muakbil 1943 y'ıî&ıda lira fazla kâr elde edilmesi temin olunmuştur. D) Gişeler masrafı: Ankara ve îstanbul 'da açılan gişelerin bir yıllık kira, tenvir, teshin, memur maaşlariylo sair müteferrik masrafları liraya baliğ olmuştur. Gişeler varidatı lira olduğuna göre bu gişelerimizden bir senede eldo edilen safi kâr liradır. Geçen seneye nazaran safi kâr fazlalığı liradır. 3 - Safı kâr İdaremizin 1943 yılı safi kân liradır yılının kârı liraydı. Bu sene geçen seneye nazaran lira fazla kâr temin edilmiştir. Safi kârdaki artış nispeti % 28 dir. Geçen seneler olduğu gibi 15 ikincikânun 1944 çekilişi de 1943 yılına maledilmiş olsaydı hakikî senelik kâr fazlalığı liraya, artış nispeti do % 33 e çıkacaktı. Netico: ". Dördüncü takvim yılı faaliyetimiz do fazla satış, fazla ikramiye ve fazla kârla kapatılmıştır, Halkın menfaatine ve piyango tekniğine uygun ve bunun yanında memleket müdafaasına tahsis olunan varidatın inkişafına hadim tedbirlerin arattırılarak tatbik olunmasına gelecek yıllar da devam edileceğini saygılarımla arzederim. Millî Piyango '. ; îdaro Heyeti Reisi (S. Sayısı : 147)

4 f Millî Piyango İdaresi Yüksek Reisliğine, Millî Piyango'İdaresinin 1943 takvim yılma ait bilanço, kâr ve zarar hesapları tarafından tetkik edilerek; (Aktif) ve (Pasif) inde.mevcut rakamlar resmî kuyudat ve evrakı müsbiteleri karşılaştırılmış olduğu gibi mevcut kıymetler de tadat edilmiştir. İdarenin.,1943.takvim yılı zarfında ( ,89) lira safi kâr elde ottiği ve bilançonun kayıtlara mutabık, usul ve mevzuata uygun bir şekilde tanzim edildiği görülmüştür- Saygılarımızla arzederiz. Millî Piyango idaresi nezdinde Millî Piyango idaresi nezdinde T. C. Merkez B. Murakıbı Maliyo Vekâleti Murakıbı Reşat Tığrah Muvaffak Menemencioğlu '(S..'Sayısı:'147)

5 1043 senesi umumî vaziyet Aktif?/ - Lira K. Lii'a K. Kasa Bankalar cari hesabı d Ödenecek ikramiyeler karşılığı olarak Merlcez Bankasına tevdi edilen tasarruf bonoları Cari hesaplar Muhtelif borgîjllar Muvakkat hesaplar Sermaye Muhtelif alacaklılar Muvakkat hesaplar ödenecek ikramiyeler şılığı 1943 senesi safi kârı kar- 93ü UDU, Nâzım hesaplar Nâzım hesaplar ''{'&." Sayısı ;< 147 )

6 6. Borç» 1&43 senesi li,âr ödenen ikramiyeler: t/ira K. ' Aylık'çekilişler-. ' ' Fevkalâde çekilişler "' yılbaşı ödenen komüsyonlar: Satıcılara, ' Banka ve P. T. T. ye Umumî, masraflar Gişeler masrafları, sfıfl kârı (S, Sayısı il*?)

7 ve zarar hesabı Alacak Lira K. Satılan biletler: Aylık çekilişler Fevkalâde çeküller ' yılbaşı Talep edilmiyen ikramiyeler: Bir sene sarfında talep edilmediğinden dolayı 3670 sayılı kanunun 30 ııcu maddesi mucibince irada alman ikramiyeler Alman faizler: Bankalardan Tasarruf bonolarından Alınan komüsyonlar: Tasarruf bono satıış re tediyelerinden Müteferrik kârlar Gişeler hasılatı ( S, Salısı : 147 ),

8 T. B. M. M. Di. Mu. Encümeni Esas No. 3/178 Karar No. 8 IMvam Mufcaisebat Encümeni mazbafbası Yüksek Millî Piyango İdaresinin Murakabe Heyeti tarafından tetkik ve tasdik edilen 1943 takvim. yılı.pilâncjosunun tasdikli bir nüshasının ilişikleriyle birlikte, 3670 sayılı kanunun 6 ncı maddesi hükmüne tevfikan sunulduğu bildiren Başvekâletin 16 mayıs 1944 tarih ve 6/1340 sayılı.tezkeresi Encümenimize havale Duyurulmakla. mezkûr İdare Heyeti Reisi Nihat Ali Üçüncü de hazır olduğu halde okundu. İlişik evrak arasında bulunan idare vo murakıp raporlarının tetkikinden dahi müsteban buyuru] acağı veçhile piyango çekilişlerinde şimdiye kadar takibedilmiş olan üç aylık tertip usulü terk edilerek ikinciteşrin 1943 tarihinden iti- baron, aylık, müstakil piyango usulü ihdas edilmiş vu bu yılda dahi (her yıl fazla satış, fazla ikramiye, fazla kâr) prensiplerine sadık kalınarak bilet satışının onbir milyon yodiyüz yetmiş üç bin ikiyüz yetmiş dokuz liraya yükselmesi sayesinde 1942 yılı satışından 1,818,349 lira fazla kâr hâsıl olmuş ve artış nisbeti yüzde onsekizi bulmuştur. 11,773,279 liralık bilet satış hasılatının 7,028,213 lirası! ikramiye olarak tevzi edildiği ve plânların tanziminde tâyin olunan yüzde altmış ikramiye adedinin bugüne kadar mahfuz kaldığı ve diğer memleketlerin en zengin piyangolarında dahi ikramiyeye tahsis olunan miktar bu nisbetten fazla bulunmadığı ve idarenin, fazla kârı her vakit ikramiyenin tenzilinde değil fazla satışta ve az masrafta aradığı anlaşılmıştır. İdare masraflarında geçen seneye nazaran görülen 31, 444 lira fazlalık ise, olbabtaki kanunlar mucibince ücretlere yapılan fevkalâde zamlarla memurlara verilen fazla birer maaş ve giyim eşyasından ve bir de muhtelif eşya fiyatlarının bilhassa kâğıt ve tab'iyo masraflarının artmasından ileri gelmiştir. Bilanço kârü zarar hesaplarının aktif vo pasifinde mukayyet rakamların resmî kayıtlar ve müsbit evrak ile karşılaştırılması neticesinde idarenin 1943 takvim yılı içindo ,89 lira safi kâr elde ettiği Reisliğe Ç Si'Sayı sı :. 147) 5. VI.1944 vo bilançonun kayıtlara mutabık, usul, vo : mevzuata uygun şekilde tanzim -edildiği tezahür etmiştir. Yukarıda sözü geçen 3G70 sayılı kanun, idarenin bütçe vo kadrosunun tasdikini İcra Vekilleri Heyetine ve bilançosunun tetkik ve. tasdiki salâhiyetini de Merkez ve Ziraat Bankaları ilo Maliye Vekâleti Nakid İşleri Umum Müdürlerinden ve Divanı Muhasebat âzasından iki zatten mürekkep hususi bir murakabe Heyetine tevdi etmekte ve tasdikli bilançonun birer suretini Maliye Vekâletiyle Büyük Millet Meclisine takdimini âmir bulunmaktadır. Vazn kanunun bu baptaki maksat ve gayesi sayın mebusların bilanço üzerinde yapacakları incelemeler sonunda Maliye Vekâletine - Dahilî Nizamname hükümlerine göre - herhangi bir sual tevcihinde bulunabilmelerini teshil olduğu gibi piyongo safi hasılatından umumî muvazeneye irat ve diğer taraftan Mülî Müdafaa vekâleti Hava kısmı bütçesinin levazım ve teçhizatı harbiye faslına tahsisat kaydedilen paraların da bilanço muhteviyatına uygun olup olmadığı hususlarının Hazine hesabı katisinin tasdiki sırasında nazarı itibare alınmıasını sağlamaktan ibaret bulunduğu şüphesizdir. Piyango varidat kaynaklarının idare ve işletilmesinde görülmekte olan inkişaf ve terakki takdire şayan görülmüştür. Kekfiyet Umumî Heyetin ıttılaına arzedilmck üzere işbu mazbata Yüksek Reisliğe sunuldu. Divanı Mu. En. R Na. M. M. Kâtip Çanakkalo Iİ. Bulayırh Amasya A. K. Yiğitoğlu Diyarbakır 0. Ocak Malatya Dr. V. Özclçi Muğla C Karamuğla Çanakkalo II. Bulayırh Bolu G. özçaylar Kastamonu Z. Orbay Malatya M. Pektaş Niğdo A. 0. Bodrumlu Kastamonu N. T amaç Burdur /. N. Dilmen Kocaeli 8. Pek Manisa /. Ertem Sivas A. Yurdakul