NÜKLEER GÜÇ SANTRALLERİNİN ENERJİ NAKİL HATTI İLE ETKİLEŞİMİ Haluk UTKU. Hacettepe Üniversitesi, Nükleer Bilimler Enstitüsü, Ankara ÖZET
|
|
- Duygu Bilgin
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 NÜKLEER GÜÇ SANTRALLERİNİN ENERJİ NAKİL HATTI İLE ETKİLEŞİMİ Haluk UTKU Hacettepe Üniversitesi, Nükleer Bilimler Enstitüsü, Ankara ÖZET Nükleer Güç Santrallerinin (NGS) bağlı olduğu enerji nakil hattı (şebeke) ile etkileşimi, kömür, doğalgaz ve petrol yakıtlı güç santrallerine nazaran daha fazla sınırlamalar içerir. NGS'lerin güvenlik gereksinimleri ile bağlı olduğu şebekenin gereksinimleri arasındaki ortaya çıkabilecek çelişkilerden kaçınmak gerektiğinden, tüm sistem ortak çözüm çerçevesinde çalışmalıdır. Örneğin, NGS'nin bağlı olduğu şebekede bir dalgalanma söz konusu olduğunda işletici, santrali şebekeden ayırarak santrali sadece kendi sistemlerinin yükü için çalıştırmak isteyebilir. Ancak bu durum bile santraldeki sistemlerde voltaj ve frekans kararsızlıklarına neden olabilmektedir. Farklı türden güç santrallerinin bağlandıkları elektrik şebekesinin yönetimi başlı başına bir konu olmakla beraber, bu makalede sadece bir NGS ile elektrik şebekesi arasında güvenlik sorunu yaratabilecek yük talepleri ve şebeke voltajı ile freakans değişimlerinden kaynaklanan sorunları ele alacağız. Giriş Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın (UAEA) Güvenlik Klavuzu NS-G-1.8 [1] kurallarına uygun olarak, NGS'ler şebeke ile birbirinden bağımsız en az iki güç destek hattı ile bağlıdırlar. Bunlardan biri, ani durma halinde NGS'ye hızlı bir biçimde şebekeden gerekli yükü çekebilmesini sağlamak içindir. Normal çalışma şartlarında, jeneratör tarafından üretilen yükek voltajlı gücün küçük bir kısmı santral ünitelerinin yardımcı transformatörleri aracılığı ile pompaların ve kontrol sistemlerinin, kısacası santralin gerek duyduğu tüm sistemlerin çalışması için geri alınır. NGS lerin hızlı güç değişimlerine, diğer deyişle hızlı yük değişimi taleplerine yanıt verme kabiliyetindeki sınırlamaların nedenleri nükleer reaktör fiziği ve mühendisliği alanlarının kapsamına girer. Sınırlamaların seviye ve süreleri nükleer güç santralinin türüne, işletim sürecinde yakıt değişim çevrimi peryotlarının başlangıç veya sonlarına denk gelmesine, talep edilen yük değişiminin büyüklüğüne, talep edilen yük değişiminin ne kadar çabuk olması gerektiğine ve reaktörün yük talebi geldiğindeki güç seviyesine bağlıdır.
2 Reaktör fiziği açısından, yakıt sıcaklığı, dolayısıyla da yük değişimi süresindeki sıcaklık değişimleri yakıt atomlarının fisyon yapabilme, yani bölünme etkileşimini gerçekleştirebilmesini etkiler. Yakıt atomlarının bölünme gerçekleştirmeksizin nötronları yutma olasılığında, sıcaklıkla bir artış gözlenir. Nükleer reaktör kontrol mühendisliği açısından ise aslında sıcaklığın bu negatif etkisi, güç yükselmesini baskılayıcı etki yapar. Gücün yükselme hızını yavaşlattığından ve müdahele zamanı sağladığından olumlu bir durumdur. Ancak güç yükselmesi gene de yeterli soğutma, yani soğutucu akışının ayarlanması ile beraber senkronize edilemezse, yakıt sıcaklığı hızla artacağından istenmeyen sonuçlar doğurur. Burada konu ettiğimiz güç değişimi hızı henüz yakıt erimesine tırmandırmayan seviyelerde olsa da, belirli bir güvenlik aralığı ötesinde bir güç değişimi hızında ısrar, reaktörün farklı bölgelerindeki yerel güç değişiminde göreceli olarak arzu edilmeyen farklılıklar meydana getirir ki bu sonuçta gene kazaya neden olabilecek riskleri davet etmek anlamına gelir. Sıcaklık aynı zamanda reaktör yakıt çubuklarının performansını etkiler. Yakıt çubuğundan kastımız, içinde üst üste dizilmiş küçük silindirik yakıtlar bulunduran, yakıt zarfı diye adlandırdığımız, çoğunlukla zirkonyum alaşımlı malzeme içerisine hapsedilmiş, kullanıma hazır çubuktur. Güç değişimi söz konusu olduğunda, özellikle reaktördeki bir kısım yakıtların değiştirilmesi sonrası, reaktörün bazı bölgelerindeki yakıtların güç yoğunluğu çok hızlı yükselir. Eğer güç değişikliği talebi, santral işleticisince yeni yakıtlar henüz alıştırılmadan 1 karşılık bulursa, yakıt çubuklarının yakıt ve zarf malzemeleri arasındaki etkileşimlerden dolayı hasarlar meydana gelir ve soğutma suyuna fisyon ürünleri geçebilir. Reaktör fiziği, reaktör kalbindeki nötron nüfusunun değişimini yetkinlik veya diğer bir ifadeyle reaktivite ile belirler. Nükleer güç santralleri, uzun bir süre çalışabilmesi açısından kurulurken yetkin üstü değerde, yani fazladan reaktiviteye sahip olacak biçimde tasarlamak gerekir. Ancak bu fazladan reaktivite, santralin işletim esnekliğini azaltır. İşletim güvenliği açısından önemli sınırlamalar getirir. Nötron yutucu kontrol malzemeleri ile de yetkinlik dengelenir. Nükleer reaktörde kontrol çubukları ve soğutucu ile verilen çözünmüş borik asit, reaktör kontrolünü sağlayan başlıca kontrol mekanizmalarıdır. Nötron nüfüsu arttırılmak istendiğinde, kontrol çubuklarının reaktör kalbinden dışarıya hareket ettirilmesi reaktöre pozitif reaktivite vermeye karşı gelir. Kabaca ifade etmek gerekirse kontrol çubuklarının fazlalığı, reaktörü şebeke frekansındaki dalgalanmalara karşı daha esnek hale getirir. Daha kolay bir güç kontrolü sağlamak açısından, reaktörleri tamamen durdurmak amacıyla nötron yutma kabiliyeti yüksek "siyah" kontrol çubuklarından başka, kısmen yutucu özelliğe sahip "gri" kontrol çubukları da yerleştirilir. Günlük yük takibi manevraları açısından, gri kontrol çubukları ile borik asitin beraberce kullanıldığı optimal yöntemler de kullanılmaktadır. Ancak kontrol çubuklarının fazlaca kullanımı da sorunlar içerir. Örneğin şebeke frekansını kontrol etmek için bir gün içerisinde bir kaç yüz defa küçük genlikli kontrol çubuğu hareketi yaptırmak gerekir. Bunun kontrol çubuğu mekanizmalarında malzeme yorgunluğu, yıpranmanın yanı sıra yakıt yanmasının 2 ekonomik optimizasyonu ve daha da önemlisi reaktör kalbindeki nötron akısı, dolayısı ile güç, dağılımında dalgalanmalar, 1 conditioning 2 burn-up 2
3 bölgesel farklılıklar getirerek bir fisyon ürünü olan ve çok yüksek nötron yutma kabiliyetinden dolayı "nötron zehiri" tabiri de kullanılan Xenon 135 izotopunun kontrolsüz üretimine, kalp içerisideki dağılımında farklılıklara neden olarak reaktörün kararsızlığına etken olur. NGS lerin yapı ve makine sistemleri büyük ölçekli, et kalınlığı fazla, büyük çaplı malzemelerdir. Kaynak bağlantıları, yüksek sıcaklık değişimin olduğu noktalar, borular ısıl stresin hasara neden olduğu yerlerdir. Titreşimin söz konusu olduğu yerlerde (türbin, birinci ve ikinci devre soğutma sistemleri) mekanik stres kaynağıdır. Haftalık ve aylık güç değişimleri sayısı fazlaca ise, termal ve mekanik stresler malzeme yorgunluğunu hızlandırır, ömrünü azaltır. Bu nedenle de NGS tasarımında, haftalık ve aylık güç değişimleri adeti ile güç değişim hızı öngörüleri hesaba katılır. Yük takibi programları malzeme aşınması ve yorgunluğunu tetiklerinden, yakıt çubuklarındaki hasarları ve bakım-onarım masraflarını arttırdıklarından aslında tercih edilmezler. NGS lerin şebekede taban yük görevi üstlenmelerinin sebebi de budur. Şebeke Frekans ve Voltaj Değişimleri Bir elektrik şebekesi yeterli bağlantılar ve paralel hatlar içeriyorsa, karşılığında frekans ve voltaj dalgalanmalarını yeterince küçük bir aralığa hapsedebiliyor demektir. Şebekede, her an gelebilecek elektrik yükü taleplerine karşılayabilecek miktarda hatta bekleyen senkronize kapasite, yani devinim rezervi 3 mevcutsa, karşılığında nominal frekans ve voltajdan uzun süre sapmalar önlenmiş olur. Yeterince donanımlı bir yük dağıtım 4 (tevzi) merkezi mevcutsa ve güvenli, yeterince hızlı koruyucu sistemler devrede ise, bunun karşılığında şebekede oluşabilecek geçici dalgalanmalar kontrol altına alınabilir ve şebeke sisteminde yayılmasını önler. Bir şebekede %10 kadar güç kaybı frekansta yaklaşık bir dakika içerisinde 3-5 Hz lik düşüşe neden olur ki müsade edilen sapma Hz kadardır[2]. Eğer bir şebeke yeterli performansa sahip değilse frekansın nominal değerinden %1'den fazla sapmalar daha sık yaşanır. Sadece düşük güçlerde %5'lik sapmalara belirli bir süre boyunca müsade edilebilir. Bu durumda frekans değerinin normale gelmesi için saniyeler mertebesinde (20-30 s) devreye girebilecek devinim rezervinden ve en fazla 10 dakikada devreye girmesi gereken hidrolik, kömür veya doğalgaz santrallerinden yararlanılır[3,4,5]. Örneğin %5'lik bantta sapmalar, yukarıda daha önce bahsedilen, santralin şebekeden kendisini ayırarak sadece kendisini beslediği veya sadece küçük bir bölgeyi beslediği durumlarda ortaya çıkar. Böyle durumlarda kontrol, ünitenin hız regülatörü 5 tarafından yapıldığından, regülatördeki bir arıza da frekansın aniden yükselmesine neden olur. Yükselme belirlenen güvenlik değerini bulduğunda aşırı hız koruma sistemi devreye girer. Şebekedeki voltaj değişimlerinin etkisi daha da barizdir. Örneğin şebekedeki gerilim olması gerekenden yüksekse, santral jeneratörü hattaki reaktif gücü karşılamak mecburiyetinde kalacaktır. Güç santrallerinin şebekedeki gerilim değişimlerine karşı 3 spinning reserve 4 load dispatch 5 speed governer 3
4 regülatör sistemleri mevcut olmakla beraber çok hızlı müdahelelerde voltaj osilasyonuna da neden olabildiklerinden NGS leri için güvenlik sorunu da yaratabilirler. Örneğin düşük gerilimde çok hızlı müdahele, büyük pompa motorlarına ani tork kazandırarak çok yüksek akım çekmelerine neden olacaktır. Aynı zamanda soğutucu akış miktarı da değişeceğinden ortalama soğutucu suyu sıcaklığındaki değişimler reaktördeki güç üretimi kontrolüne yansıyacaktır. Voltaj ise nominal değerden %10'a kadar sapmalar gösterebilir ve en fazla 15 dakikalık sürede eski değerine getirilmesi gerekir[3]. Şebekede %20'lere varan voltaj düşüşüne neden olabilecek bir sorun durumunda jeneratör türbin tarafından sağlanan tam gücü dağıtamıyacağından ve voltaj düşüşü frekansta osilasyonlara neden olacağından NGS'lerin türbin-jeneratör sisteminin dinamik performansları önem kazanır. Genelde destek koruyucu sistemler soruna 250 ms'de müdahele ederek düzeltebilecek durumdadırlar[4]. Aksi halde türbin uzun süre durumu kaldıramaz. Türbin önderliğinde güç kontrolü söz konusu olduğunda, büyük ölçekli reaktör birinci devre sisteminin soruna yeterli sürede yanıtı önem kazanır. NGS'lerde türbin önderliği, iki güç kontrol yönteminden biridir. Diğeri ise reaktör önderliğindeki güç kontrolüdür. Türbin önderliğindeki kontrol, jeneratör gücü işletici tarafından ayarlanabildiği gibi esas olarak jeneratör frekansı ile şebeke frekansı arasındaki sapmadan belirlenen güç talebi ile gerçekleşir. Belirli bir değerden sapma miktarından yararlanılarak, örneğin BSR'lerde ortalama soğutucu sıcaklık kontrolü vasıtasıyla reaktör gücü ayarlanır. Ancak BSR'ler için belirtmemiz gereken, normal taban yükü talebini karşılamaya yönelik bu kontrol mekanizması süresince, buhar üreteci basıncının sabit tutulması gerekliliğidir. Güç talebi ile tedarik arsındaki dengesizlik şebeke sistemindeki aktif ve reaktif güçte dengesizliğe yol açar. Aktif güçteki dengesizlik frekansın nominal değerinden sapmalara neden olur. Eğer santral güvenli çalışmasını zora sokan sürelerde nominal frekans değerinden sapmış olarak çalışmaya devam ederse, türbin sürati olması gereken değerden sapar. NGS'lerde soğutma suyu debisi çok yüksek olduğundan türbine gelen buhar debisi de yüksektir ve bu nedenle de NGS lerde kullanılacaklar için özellikle düşük basınç türbin kepçeleri 6 daha uzun ve ince imal edilirler. Kanatlarda tam güç titreşim stres seviyeleri dayanabileceği limitlerin oldukça altındadır ancak şebeke nominal frekans değerlerinin dışına uzun süreler taştığında kanatlar rezonans süratlerine ulaşabilir ve yüksek titreşimin düşük basınç türbin kanatlarının hasarına neden olabilir. Yüksek performanslı şebekelerde türbin bu şartlarda ancak bir kaç dakika çalışabilir. Bu nedenle frekans değişimi yeterince uzun süre nominal değerden artı-eksi belirli bir miktar sapma gösterirse, NGS şebekeden kendini ayırmak zorundadır. Frekans sapmasında, yüksek kapasiteli birinci ve ikinci devre pompa motorları da etkileneceğinden, reaktördeki ısının çekilemeyeceği oldukça tehlikeli durumlara sebep olabilirler. Basınçlı Su Reaktörlerinde (BSR) reaktör kontrol mekanizması birincil devre soğutucu ortalama sıcaklığındaki değişimle devreye girer. Kaynar Sulu Reaktörlerde (KSR) soğutucu sudaki kabarcık (boşluk) dağılımı, Basınçlı Ağır Su Reaktörlerinde de (BASR) reaktör kalbi giriş-çıkış sıcaklıkları arasındaki fark, kontrol sistemlerini harekete geçirir. Şebeke frekansındaki düşüş soğtutucu pompalarının daha az su basmasına 6 buckets 4
5 neden olacağından, birinci devre pompaların hızı nominal değerinden %6-7 kadar düştüğünde reaktör durdurulmak zorundadır[2,7]. Şebekeden İhtiyaç Duyulan Gücün Kaybı Bir bölgeye güç dağıtımında yetersiz üretim kapasitesi, söz konusu bölgeye elektrik gücü aktarımının tamamen kesilmesine, yani yük atımına 7 yol açabilir. Mart 2011'de Japonya'da yaşanan deprem ve sonrasında depremin yarattığı deniz dalgalarının sahile vurması, Daichi ve Daini NGS'lerin durmasına yol açmış, normalde bölgeye sağlanan elektrik gücündeki %25'lik düşüşle başlayan yetersiz güç üretimi, daha geniş bir bölgede elektrik kesintisi başlatarak bu iki santralin şebekeden ihtiyaç duyduğu elektriği alamamasına, tsunami nedeniyle yedek dizel jeneratörlerinin de devreye girememesi ile kazanın başlamasına neden olmuştur. Şebekeye ve şebekeden sağlanacak güce bu derece ihtiyaç duyulmasına neden olan güvenlik sorunu, NGS'lerin özellikle ani durdurulması sonucu bir süre üretilmeye devam edecek olan artık gücün nükleer reaktör kalbinden çekilmesi, yani soğutulmaya devam edilmesi gerekliliğidir. Atom çekirdeğinin bölünmesi sonucu açığa çıkan enerjinin %80 kadarı, ortaya çıkan iki veya daha fazla, bölünme ürünleri dediğimiz radyoaktif izotoplara aktarılır. Bu ürünler kendilerine aktarılan enerjiyi yakıt içerisinde bırakırlar. Geri kalan enerji, açığa çıkan nötronlar ve diğer radyasyon biçimlerinin kinetik enerjisi olarak serbet kalır. Güç üretimi aniden durduğunda, bölünme reaksiyonu esasen sona erer ve güç bir saniye içerisinde durma öncesi üretim gücünün %7'lerine düşer. Bölünme sonucu ürünler radyoaktif olduklarından, bozunuma uğramaya devam ederler ve üretilen enerjinin önemli bir kısmı yakıtta depolanır. Bozunmadan kaynaklı güç üretimi reaktör durduktan bir gün sonra üretim gücünün %2 seviyelerine gerilemekle beraber sonrasında güç düşüşü oldukça yavaş olur ve bir yıl sonunda %0,2 seviyelerine gelir. Şekil 1, bize depremin hemen sonrasından bir yıl geçene kadar Fukushima'daki iki güç santralindeki artık gücü yaklaşık olarak gösterir. Reaktör yakıtlarındaki bozunum ısısının çekilişi, BSR'lerde buhar üreteçlerine su tedariki sağlayan, acil durumlarda da kullanılan yardımcı besleme suyu sistemi veya diğer adıyla acil durum besleme suyu sistemi ile olur. Yardımcı besleme suyu sisteminin buhar üretecine aktardığı suyun buharlaşmasına izin verilerek, buhar türbin baypas vanalarından türbin sonrası ana yoğunlaştırıcıya aktarılır. Kaynar Sulu Reaktörlerde de (KSR) buhar kurutucusundan çıkan hat Şekil 2'de gösterildiği gibi türbin baypas hattı ile türbinin çıkışında gene yoğunlaştırcıya aktarılır. Ana yoğunlaştırıcıda çoğunlukla denizden çekilen sirkülasyon suyu, ısı değiştirici vasıtasıyla buharı yoğunlaştırarak çektiği ısıyı denize aktarır. Belli bir noktadan sonra, üretilen bozunum ısısı soğutmaya devam amacıyla buhar üretecinde yeterli buharın üretilmesine yetmez. Reaktörün soğutma sistemi basıncı ve sıcaklığı önceden belirli değerlere gerilediğinde, artık ısı çekiş sistemi soğutmayı sürdürmek üzere devreye girererk ısıyı çevreye aktarır. Şekil 2'deki yeşil ve mavi hat KSR'lerde artık ısı çekiş sistemini göstermektedir. 7 load shedding, rolling blackout 5
6 Sonuç NGS'ler içerisinde en yaygın tip %60'lık oranla BSR'lerdir. Mersin, Akkuyu'da kurulacak olan nükleer santralde BSR tipidir. Günlük yük takibi programları her ne kadar yakıt ekonomisi ve yakıt çubuğunda hasar olasılığı gibi mühendislik açısından tercih edilmese de reaktör fiziği açısından BSR'ler bu programlara katılabilecek esnekliktedirler. Yük takibi bakımından, akı dağılımdaki düzensizliklerle baş edebilmek için özellikle yüksek zenginlikte yakıt kullanan ve yüksek güç yoğunluklu modern güç santrallerinde kontrol açısından geçici dalgalanmaları önleyebilecek kontrol cihazları ile de donatılmışlardır. Reaktivite kontrolü ortalama soğutucu suyu sıcaklığı, kontrol çubukları ve boron konstantrasyonu ile sağlanır. Soğutucuda çözünen borik asit ilavesi, xenon salınımlarını önlemek, yakıt yanmasını optimize etmek ve yavaş güç değişimlerinde yararlıdır. Soğutucunun reaktör kalbine giriş-çıkış sıcaklık aralığı nispeten düşük tutulduğundan ısıl gerilimleri minimize etmekle beraber, termodinamik verimi sınırlar. Çoğu BSR'ler %30 ila %100 güç aralığında dakikada %1-3 arasında yük değişim hızına müsaittirler. AP 1000 tipi BSR'lerde yük takibi esas olarak kontrol çubukları ile sağlanır. Ender durumlarda ve sadece sınırlı bir aralıkta %5/dakika'lık değişim hızı söz konusu olabilir[6]. Elektriğin önemli bir bölümünü nükleer santrallerden sağlayan Fransa'da yük takibi bir zorunluluk olduğundan kontrol çubukları sayısına ilave yapılmıştır. EPR'lerde % arasındaki güç seviyeleri için sabit bir ortalama sıcaklık ile gri kontrol çubuklarının hareketi yük takibinde manevra kabiliyetini arttırma amaçlı kullanılır. Rus tipi (VVER) BSR'lerde de, özel olarak VVER-1000 tipinde, reaktör gücünde nominal gücün ±%10 kadarı anlık güç değişim büyüklüğü (anlık devinim rezervi) ve nominal gücün %1-5'i kadar aralıktaki dakikadaki güç değişim hızı (gecikmeli devinim rezervi) güvenlik sınırlarındadır[6,8]. Klasik Kaynar Sulu Reaktörlerde iki ana kontrol mekanizması kalp soğutucu suyu akışının devri daim pompaları 8 ile değiştirilmesi ve kontrol çubuklarının harketedir. KSR'lerin kontrolünde soğutucu akışkana borik asit karıştırılmaz. Soğtucu akış hızının değiştirilmesinde soğutucunun negatif reaktivite sıcaklık katsayısından faydalanılır. Akışkan hızı arttığında sıcaklık azalarak daha yoğun bir soğutucu ortamı yaratıldığından nötronlarla çarpışmalar sıklaştığından reaktivite artar. General Electric firmasının yeni ESBWR tipi kaynar sulu reaktörlerinde devri daim pompası kaldırılmış ve kontrol tüm güç aralığında pompasız doğal sirkülasyon ve kontrol çubukları ile sağlanmaktadır. Bu tip reaktörler ince ayar kontrol çubuk sürücüleri kullanırlar. Nükleer güç santrallerinin güç manevraları ve iletim hatlarındaki voltaj ve frekans dalgalanmaları ile ani yük kaybı, yüksek standartlar takip edilse de fiyat kontrolüne tabi olmayan, serbest rekabete dayalı elektrik piyasalarında ilginç bir durum yaratmıştır: şebekedeki rahatsızlıklar azalmakta ama buna karşın oluştuğunda, daha uzun süre ler almaktadır. Serbest rekabete dayalı elektrik piyasalarında büyük çöküşlerin yaşanabileceği uyarıları 1998 yılında başlamış, bazı küçük ölçekli çöküşlerin yanısıra esas iki büyük hadise, 2003 yılında meydana gelmiştir[9]. İlki, 2003 yılının Ağustos ayında şebekedeki dalgalanmaların tetiklemesi ile Kanada daki onbir nükleer güç santralinin ve ABD de dokuz nükleer güç santralinin şebeke bağlantısı kesilmek zorunda kalmasıdır. Son dokuz santral sadece iki dakika içerisinde şebeke ile bağlantısını 8 recirculation pumps 6
7 kesmiştir. Diğer olay ise aynı yılın Eylül ayında İsveç te 1200 MWe gücündeki nükleer santralin aniden durması ile başlamış, şebekenin toparlanamaması sonucu beş dakika sonra diğer bir nükleer güç santralindeki iki ünitede durdurulmak zorunda kalınmış, şebekede 1800 MWe lik ilave bir güç kaybı söz konusu olmuştur. Sonuç olarak İsveç, Danimarka ve Finlandiya da elektrik kesintisi yaşanmış, maliyeti gene yüksek olmuştur. Her ne kadar Türkiye, güç iletim hatlarının iyileştirilmesi yönünde mesafe almış ve Avrupa Birliği şebekesine bağlanabilir hale gelmiş ise de, dağıtım hatlarında sorunlar devam etmektedir. İlave olarak yenilenebilir enerji kaynaklarının, özellikle rüzgar santrallerinin de sisteme dahil olmaya başlaması, frekans sapmalarını belli bir aralıkta tutabilmek açısından akıllı şebeke uygulamalarını da gündeme taşımıştır. Ancak akıllı şebekelerin maliyetleri yakın gelecekte gerçekleşmeyecek kadar yüksek olduğundan, artan rüzgar santrallerinin sisteme taşıyabileceği freakans kararsızlıları, nükleer santrallerin güvenli çalışmasına bir tehdit oluşturabilecektir. KAYNAKÇA [1] IAEA, Design of Emergency Power Systems for Nuclear Power Plants, Safety Standart Series No:NS-G-1.8, [2] John Bickel, Grid Stability and Safety Issues Associated with Nuclear Power Plants, Workshop on Grid Interconnections in Northeast Asia, 14 Mayıs, [3] IAEA, Interaction of Grid Characteristics with Design and Performance of Nuclear Power Plants, [4] DIDELSYS Task Group, Defence in Depth of Electrical Systems and Grid Interaction. CSNI Draft Report, [5] Ralph Pfeiffer, Grid Connection Requirements for Generation Facilities, ENTSO-E Workshop on Connection Requirements for Generators, Brüksel, 16 Nisan [6] Laurent Pouret, William J. Nuttall, Can Nuclear Power Be Flexible?, Electricity Policy Research Group Working Papers, No:07/10. University of Cambridge, [7] Jeffrey S. Merrifield, The NRC and Grid Stability, ANS İdarecileri Toplantısı, Denver, Colorado, 24 Temmuz [8] OECD, Nuclear Energy Agency, Technical and Economic Aspects of Load Following with Nuclear Power Plants, Haziran [9] Eric J. Lerner, What s wrong with the Electric Grid?, Industrial Physicist (TIP), 9 (5),
8 Şekil 1. Durma Anı ve Sonrası Reaktörde Bozunum Gücü 8
9 Reaktör Basınç Kabı Buhar hattı Reaktör Basınç Kabı Buhar kurutuc Reaktör kalbi Jet pompası Türbin baypas hattı Deniz, Göl, ırmak Resirkülasyon pompası Artık ısı pompası Artık ısı çekiş eşanjörü Servis Suyu Şekil 2. Kaynar Sulu Reaktörlerinde artık ısı çekiş sistemi (yeşil ve mavi hat) (Kaynak: 9
Elektrik Enerjisi Üretimi. Dr. Öğr. Üyesi Emrah ÇETİN
Elektrik Enerjisi Üretimi Dr. Öğr. Üyesi Emrah ÇETİN ELEKTRİK PİYASALARI İŞLETME A.Ş. Doğalgaz Yenilenemez (Fosil) Kaynaklı Kömür Elektrik Enerjisi Üretim Çeşitleri Nükleer Petrol türevleri
DetaylıMAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 3
Enerji Kaynakları MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 3 Enerji kaynakları Yakıtlar Doğa kuvvetleri Özel doğa kuvvetleri Yrd. Doç. Dr. Yüksel HACIOĞLU Katı Sıvı Gaz Odun Petrol Doğal Gaz Hidrolik Güneş Rüzgar
DetaylıFukushima Nükleer Santral Kazası ve
Nükleer i Nükleer Kazası ve Prof. Dr. Cemal Niyazi Sökmen Nükleer Enerji Mühendisliği Bölümü Hacettepe Üniversitesi 9 Mart 2013 Özet Nükleer i 1 Nükleer i 2 3 4 5 Sahadaki Reaktörler Nükleer i No Tip Koruma
DetaylıELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİNDE KULLANILAN KAYNAKLAR
ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİNDE KULLANILAN KAYNAKLAR Alternatör Elektrik elde etmek için bir mıknatısı iletken sargı içinde kendi çevresinde döndürmemiz yeterlidir. Manyetik alanın hareketi ile de elektrik
DetaylıELEKTRİK PİYASASI ŞEBEKE YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA İLİŞKİN YÖNETMELİK MADDE
3 Ocak 2013 PERŞEMBE Resmî Gazete Sayı : 28517 YÖNETMELİK Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan: ELEKTRİK PİYASASI ŞEBEKE YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA İLİŞKİN YÖNETMELİK MADDE 1 22/1/2003 tarihli
DetaylıDEPREM VE TSUNAMİ NİN ARDINDAN FUKUSHİMA NÜKLEER SANTRALİ (BİRİNCİ VE ÜÇÜNCÜ ÜNİTELER)
DEPREM VE TSUNAMİ NİN ARDINDAN FUKUSHİMA NÜKLEER SANTRALİ (BİRİNCİ VE ÜÇÜNCÜ ÜNİTELER) 14.03.2011 Bilindiği üzere, 11 Mart 2011 tarihinde Japonya da, dünyada gerçekleşmiş en büyük beşinci deprem meydana
DetaylıDünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi TÜRKİYE 10. ENERJİ KONGRESİ
Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi TÜRKİYE 10. ENERJİ KONGRESİ TÜRKİYE ELEKTRİK SİSTEMİNİN UCTE BAĞLANTISI KAPSAMINDA FREKANS KONTROLÜ KALİTESİNİN UCTE STANDARTLARINA ÇIKARILMASI Mustafa BİRCAN Elektrik
DetaylıNükleer Enerji Santrali Nedir? Yararları ve Zararları
Nükleer Enerji Santrali Nedir? Yararları ve Zararları Nükleer enerji santrali, bilinenin aksine daha az zararlı olup termik ve hidroelektrik santrallerin çevreye verdiği zarardan daha az zarar vermektedir.
DetaylıENERJİ DEPOLAMA YÖNTEMLERİ BEYZA BAYRAKÇI ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ
ENERJİ DEPOLAMA YÖNTEMLERİ 1 BEYZA BAYRAKÇI ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ 2 Mekanik Enerji Isı Enerjisi Kimyasal Enerji Nükleer Enerji Yerçekimi Enerjisi Elektrik Enerjisi 2. ENERJİ DEPOLAMANIN
DetaylıNötronlar kinetik enerjilerine göre aşağıdaki gibi sınıflandırılırlar
Nötronlar kinetik enerjilerine göre aşağıdaki gibi sınıflandırılırlar Termal nötronlar (0.025 ev) Orta enerjili nötronlar (0.5-10 kev) Hızlı nötronlar (10 kev-10 MeV) Çok hızlı nötronlar (10 MeV in üzerinde)
DetaylıNükleer Reaktörler. Özgür AYTAN
Nükleer Reaktörler Özgür AYTAN Bu sunuda anlatılacak olanlar Fisyon Nedir? Nükleer Reaktörler Çalışma Prensipleri Dünyadaki Durum Neden Nükleer Reaktör? Dünyadaki Enerji Kaynakları Dünyadaki Enerji Projeksiyonu
DetaylıMikroşebekeler ve Uygulamaları
Ders 1 Güz 2017 1 Dağıtık Enerji Üretimi ve Mikroşebekeler 2 Başlangıçta... Elektriğin üretimi DC Küçük güçte üretim DC şebeke Üretim-tüketim mesafesi yakın Üretim-tüketim dengesi batarya ile sağlanıyor
DetaylıYüksek Gerilim Tekniği İÇ AŞIRI GERİLİMLER
İÇ AŞIRI GERİLİMLER n Sistemin kendi iç yapısındaki değişikliklerden kaynaklanır. n U < 220 kv : Dış aşırı gerilimler n U > 220kV : İç aşırı gerilimler enerji sistemi açısından önem taşırlar. 1. Senkron
DetaylıNükleer Reaktör Tipleri
Nükleer Reaktör Tipleri Adem Erdoğan TAEK, Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi Kullanım amacına göre reaktörler Güç reaktörleri Isı ve/veya elektrik elde etmek için Araştırma reaktörleri Araştırma
DetaylıM 324 YAPI DONATIMI ISITMA TESİSATI. Dr. Salih KARAASLAN. Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü
M 324 YAPI DONATIMI ISITMA TESİSATI Dr. Salih KARAASLAN Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Gazi Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü Isıtma Tesisatı Isıtma tesisatı
DetaylıJEOTERMAL ELEKTRİK SANTRALLERİ İÇİN TÜRKİYE DE EKİPMAN ÜRETİM İMKANLARI VE BUHAR JET EJEKTÖRLERİ ÜRETİMİ
JEOTERMAL ELEKTRİK SANTRALLERİ İÇİN TÜRKİYE DE EKİPMAN ÜRETİM İMKANLARI VE BUHAR JET EJEKTÖRLERİ ÜRETİMİ Karbonsan ın fabrikası, Orhangazi Bursa da bulunmaktadır. Karbonsan ın ürün çeşitlerini genel çerçevesiyle
Detaylı1.0. OTOMATİK KONTROL VANALARI UYGULAMALARI
1.0. OTOMATİK KONTROL VANALARI UYGULAMALARI Otomatik kontrol sistemlerinin en önemli elemanları olan motorlu vanaların kendilerinden beklenen görevi tam olarak yerine getirebilmeleri için, hidronik devre
DetaylıTÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. (TEİAŞ) Türkiye Elektrik Sisteminde Rüzgar Santralları ve Sistem Bağlantıları
TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. (TEİAŞ) Türkiye Elektrik Sisteminde Rüzgar Santralları ve Sistem Bağlantıları TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM SİSTEMİ - 62 ADET 400 kv TRANSFORMATÖR MERKEZİ - 459 ADET 154 kv TRANSFORMATÖR
DetaylıElektrik Enerjisi Üretimi. Dr. Emrah ÇETİN
Elektrik Enerjisi Üretimi Dr. Emrah ÇETİN Doğalgaz Yenilenemez (Fosil) Kaynaklı Kömür Elektrik Enerjisi Üretim Çeşitleri Nükleer Petrol türevleri Yenilenebilir Kaynaklı Hidrolik Rüzgar Güneş Jeotermal
DetaylıYakın n Gelecekte Enerji
Yakın n Gelecekte Enerji Doç.Dr.Mustafa TIRIS Enerji Enstitüsü Müdürü Akademik Forum 15 Ocak 2005 Kalyon Otel, İstanbul 1 Doç.Dr.Mustafa TIRIS 1965 Yılı nda İzmir de doğdu. 1987 Yılı nda İTÜ den Petrol
DetaylıİÇİNDEKİLER. Türkiye İçin Nükleer Enerji Neden Gereklidir? Dünyada Nükleer Santrallerin Durumu. Tarım, Turizm, Çevre ve Radyasyon
İÇİNDEKİLER 1 2 3 4 Türkiye İçin Nükleer Enerji Neden Gereklidir? Dünyada Nükleer Santrallerin Durumu Tarım, Turizm, Çevre ve Radyasyon Nükleer Enerjinin Katkıları TÜRKİYE İÇİN NÜKLEER ENERJİ NEDEN GEREKLİDİR?
DetaylıENDÜKTİF REAKTİF AKIM NEDİR?
ENDÜKTİF REAKTİF AKIM NEDİR? Elektrodinamik sisteme göre çalışan transformatör, elektrik motorları gibi cihazlar şebekeden mıknatıslanma akımı çekerler. Mıknatıslanma akımı manyetik alan varken şebekeden
DetaylıNÜKLEER ENERJİ SANTRALLERİ
NÜKLEER ENERJİ SANTRALLERİ NÜKLEER ENERJİ NEDİR? Nükleer enerji; füzyon ve fisyon tepkimeleri sonucunda açığa çıkan enerjidir. FİSYON Fisyon: Ağır radyoaktif maddelerin,dışarıdan nötron bombardımanına
DetaylıTÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM SİSTEMİNDE RÜZGÂR ENERJİ SANTRALLERİ TEİAŞ
TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM SİSTEMİNDE RÜZGÂR ENERJİ SANTRALLERİ TEİAŞ Kemal YILDIR Genel Müdür Yönetim Kurulu Başkanı TÜREK, İstanbul Kasım 2013 ANA FAALİYET KONULARI Türkiye Elektrik Sistemini yönetmek Türkiye
DetaylıGaz Yakıtlı Sıcak Hava Üreteçleri www.cukurovaisi.com
Yenilikçi ve Güvenilir... Gaz Yakıtlı Sıcak Hava Üreteçleri www.cukurovaisi.com Gaz Yakıtlı Sıcak Hava Üreteçleri Çukurova Isı nın kendi markası olan ve son teknolojiyle üretilen Silversun Hot Air Gaz
DetaylıYUNUS ACI 2011282001
YUNUS ACI 2011282001 Güneş enerjisi,güneşten yayılan ısı ve ışık enerjsine verilen gelen isimdir.güneş ışınları rüzgar ve dalga enerjisi,biyokütle ve hidroelektrik ile birlikte yenilenebilir enerji kaynaklarının
DetaylıKOMPLE ÇÖZÜM ÇEVRE DOSTU ESNEK ÇÖZÜM. Tekli Uygulama. İkili Uygulama. Montaj Kolaylığı
KOMPLE ÇÖZÜM Isıtma Soğutma Sıhhi Sıcak Su ÇEVRE DOSTU Dünyanın en yüksek COP=4,5 değerine sahip ekonomik sistemlerdir. Yenilenebilir enerji olan Hava ve Güneşten faydalanma Gaz veya yakıt ile ısıtmaya
DetaylıGeleneksel sıcaklık ayarı: Önce emniyet Elektronik kontrollü termostat Daha fazla verimlilik için güvenli bir seçim
MAHLE Aftermarket ürün tanıtımı Elektronik kontrollü termostatlar Geleneksel sıcaklık ayarı: Önce emniyet Bir binek araç motorundaki yanma işlemi, yaklaşık 110 C lik çalışma sıcaklığı seviyesinde mükemmel
Detaylı4. Ünite 2. Konu Enerji Kaynakları. A nın Yanıtları
ENERJİ KAYNAKLARI 1 4. Ünite 2. Konu Enerji Kaynakları A nın Yanıtları 1. Günümüzde kullanılan nin maliyetinin düşük, çevreye zarar vermeyen... yenilenebilir ve güvenli olmasına önem verilmektedir. 12.
DetaylıNÜKLEER ENERJİ. Dr. Abdullah ZARARSIZ TMMOB-Fizik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı
NÜKLEER ENERJİ Dr. Abdullah ZARARSIZ TMMOB-Fizik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Dünyada Elektrik Enerjisi Üretimi (2005) Biyomas ve atık: %1,3 Nükleer: %16,5 Kömür: %38,8 Diğer yenilenebilir:
DetaylıTürbin modeli : LARUS45. Güç: 45 kw. (Maksimum) Kanat çapı: 15,6 m., 3 kanat.
TEKNİK BİLGİLER Türbin modeli : LARUS45 Güç: 45 kw. (Maksimum) Kanat çapı: 15,6 m., 3 kanat. Kule : Bakım ve kurulum eğilmesi yapılabilen, hidrolik piston monte edilebilen, galvanizli çelik kule. Yükseklik
DetaylıTÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM SİSTEMİ RÜZGÂR SANTRALİ BAĞLANTILARI
TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM SİSTEMİ RÜZGÂR SANTRALİ BAĞLANTILARI Ercüment ÖZDEMİRCİ APK Daire Başkanlığı TEİAŞ Türkiye Rüzgar Enerjisi Kongresi 7-8 Kasım İstanbul ANA FAALİYET KONULARI Türkiye İletim Sistemi
DetaylıNükleer reaktörler. Dr.M.Azmi Aktacir 2018 ŞANLIURFA
Nükleer reaktörler Nükleer reaktör, zincirleme çekirdek tepkimesinin başlatılıp sürekli ve denetimli bir biçimde sürdürüldüğü aygıtlardır. Nükleer reaktörler bazen nükleer enerjiyi başka bir tür enerjiye
DetaylıEnerji Verimlilik Kanunu
Enerji Verimlilik Kanunu 2007 yılı itibariyle yürürlükte olan Enerji Verimliliği Kanunu sonucu, toplam inşaat alanı 2000 m 2 ve üzeri olan binalarda merkezi ısıtma sistemi kullanımı zorunlu hale gelmiştir.
DetaylıÖrneğin bir önceki soruda verilen rüzgâr santralinin kapasite faktörünü bulmak istersek
KAPASİTE FAKTÖRÜ VE ENERJİ TAHMİNİ Kapasite faktörü (KF) bir santralin ne kadar verimli kullanıldığını gösteren bir parametredir. Santralin nominal gücü ile yıllık sağladığı enerji miktarı arasında ilişki
DetaylıSANTRALLERİ SICAK SULU ISITMA DENGELENMESİ. üçüka Dokuz Eylül Üniversitesi Makina Müh. M
DEÜ HASTANESİ KLİMA SANTRALLERİ SICAK SULU ISITMA SİSTEMLERİNİN N ISIL VE HİDROLİK DENGELENMESİ Burak Kurşun un / Doç.Dr.Serhan KüçüK üçüka Dokuz Eylül Üniversitesi Makina Müh. M BölümüB GİRİŞ Değişen
Detaylı1.1. FARK BASINÇLI BAĞLANTILAR (ENJEKSİYON DEVRESİ) İÇİN HİDRONİK DEVRELER
1.0. OTOMATİK KONTROL VANALARI UYGULAMALARI Otomatik kontrol sistemlerinin en önemli elemanları olan motorlu vanaların kendilerinden beklenen görevi tam olarak yerine getirebilmeleri için, hidronik devre
DetaylıAkıllı Şebekelerde Enerji Depolama Çözümleri 27.04.2015
Akıllı Şebekelerde Enerji Depolama Çözümleri 27.04.2015 Prof. Dr. Engin ÖZDEMİR KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLĞİ BÖLÜMÜ E-mail: eozdemir@kocaeli.edu.tr İÇERİK: ENERJİ
DetaylıBölüm 5 KONTROL HACİMLERİ İÇİN KÜTLE VE ENERJİ ÇÖZÜMLEMESİ
Bölüm 5 KONTROL HACİMLERİ İÇİN KÜTLE VE ENERJİ ÇÖZÜMLEMESİ Kütlenin korunumu: Kütle de enerji gibi korunum yasalarına uyar; başka bir deyişle, var veya yok edilemez. Kapalı sistemlerde: Sistemin kütlesi
DetaylıFukushima Daiichi Kazası. Dr. Halil DEMİREL
Fukushima Daiichi Kazası Dr. Halil DEMİREL Fukushima Daiichi (Plant I) Unit I - GE Mark I BWR (439 MW), 1971 Unit II-IV - GE Mark I BWR (760 MW), 1974 18.05.2011 TAEK - ADHK 2 2 18.05.2011 TAEK - ADHK
DetaylıMAKİNE ELEMANLARINA GİRİŞ
MAKİNE ELEMANLARINA GİRİŞ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-I DERS NOTU Makineler 2 / 30 Makineler: Enerjiyi bir formdan başka bir forma dönüştüren, Enerjiyi bir yerden başka bir yere ileten,
DetaylıKömürlü Termik Santraller
Kömürlü Termik Santraller TERMİK SANTRAL NEDİR, NASIL ÇALIŞIR? Termik santraller katı, sıvı ve gaz halindeki yakıtlarda var olan kimyasal enerjiyi ısı enerjisine, ısı enerjisini mekanik enerjiye, mekanik
Detaylıakkuyu nükleer enerji santrali DOÇ.DR.M.AZMİ AKTACİR
akkuyu nükleer enerji santrali DOÇ.DR.M.AZMİ AKTACİR Türkiye de nükleer santral kurulması Türkiye de kurulacak herhangi bir nükleer tesis gibi Akkuyu Nükleer Güç Santrali de 2690 Sayılı Türkiye Atom Enerjisi
DetaylıFOTOVOLTAİK SİSTEMLER ŞEBEKEYE BAĞLI OLDUĞUNDA OLUŞAN SORUNLAR
FOTOVOLTAİK SİSTEMLER ŞEBEKEYE BAĞLI OLDUĞUNDA OLUŞAN SORUNLAR Çiğdem KANDEMİR Mehmet BAYRAK Sakarya Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü ÖZET Yenilenebilir enerji kaynaklarından enerji
DetaylıÇEŞME YARIMADASI RÜZGÂR SANTRALLERİNİN İLETİM SİSTEMİNE BAĞLANTISI
1 ÇEŞME YARIMADASI RÜZGÂR SANTRALLERİNİN İLETİM SİSTEMİNE BAĞLANTISI İ. Kürşat BÜLBÜL 1 ÖZET Bu çalışmada; rüzgâr santrallerinin güç sistemlerine entegrasyonu, iletim sistemi operatörünün bakış açısından
DetaylıYENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI RÜZGAR ENERJİSİ SİSTEMLERİ Eğitim Merkezi Projesi
YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI RÜZGAR ENERJİSİ SİSTEMLERİ Eğitim Merkezi Projesi Konu Başlıkları Enerjide değişim Enerji sistemleri mühendisliği Rüzgar enerjisi Rüzgar enerjisi eğitim müfredatı Eğitim
DetaylıEK 4 PRİMER FREKANS KONTROLÜ
EK 4 PRİMER FREKANS KONTROLÜ E.4.1. Amaç Üretici, primer frekans kontrolü yükümlülüğü kapsamında, Elektrik Enerjisi üretim ve tüketimin birbirine eşit olmaması durumunda sapmaya uğrayan sistem frekansını,
DetaylıTürkiye nin Elektrik Üretimi ve Tüketimi
Türkiye nin Elektrik Üretimi ve Tüketimi -Çimento Sanayinde Enerji Geri Kazanımı Prof. Dr. İsmail Hakkı TAVMAN Dokuz Eylül Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Enerji Kaynakları Kullanışlarına Göre
DetaylıTÜRKĐYE ELEKTRĐK ĐLETĐM SĐSTEMĐNDE RÜZGAR SANTRALI BAĞLANTILARI
TÜRKĐYE ELEKTRĐK ĐLETĐM SĐSTEMĐNDE RÜZGAR SANTRALI BAĞLANTILARI Mevlüt AKDENĐZ, Elif BĐNTAŞ, Mustafa ĐZGEÇ, Gül OKAN, Ercüment ÖZDEMĐRCĐ Türkiye Elektrik Đletim A.Ş (TEĐAŞ) ÖZET Ülkemizde son dönemde Rüzgar
DetaylıFUKUSHIMA KAZASI SONRASI NÜKLEER GÜVENLİK AÇISINDAN ÇIKARTILAN DERSLER
FUKUSHIMA KAZASI SONRASI NÜKLEER GÜVENLİK AÇISINDAN ÇIKARTILAN DERSLER Dr. Serhat KÖSE Türkiye Atom Enerjisi Kurumu 9 Mart 2013 Fizik Mühendisleri Odası 1 İÇERİK Giriş Nükleer Güvenlik Fukushima sonrası
DetaylıYumuşak Yol Vericiler - TEORİ
Yumuşak Yol Vericiler - TEORİ 1. Gerilimi Düşürerek Yolverme Alternatif akım endüksiyon motorları, şebeke gerilimine direkt olarak bağlandıklarında, yol alma başlangıcında şebekeden Kilitli Rotor Akımı
DetaylıGenel Bakış. Dünyanın yalnızca 30 dakika boyunca aldığı güneş ışınımı, dünya üzerinde harcanan toplam yıllık enerjinin tamamını karşılayabilir.
Genel Bakış Dünyanın yalnızca 30 dakika boyunca aldığı güneş ışınımı, dünya üzerinde harcanan toplam yıllık enerjinin tamamını karşılayabilir. Giriş Fotovoltaik Güç Sistemleri Tasarımı kolay Kurulumu kolay
DetaylıHİDROLİK MAKİNALAR YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI
HİDROLİK MAKİNALAR YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI HİDROLİK TÜRBİN ANALİZ VE DİZAYN ESASLARI Hidrolik türbinler, su kaynaklarının yerçekimi potansiyelinden, akan suyun kinetik enerjisinden ya da her ikisinin
DetaylıEnerjinin varlığını cisimler üzerine olan etkileri ile algılayabiliriz. Isınan suyun sıcaklığının artması, Gerilen bir yayın şekil değiştirmesi gibi,
ENERJİ SANTRALLERİ Enerji Enerji soyut bir kavramdır. Doğrudan ölçülemeyen bir değer olup fiziksel bir sistemin durumunu değiştirmek için yapılması gereken iş yoluyla bulunabilir. Enerjinin varlığını cisimler
DetaylıSOĞUTMA ÇEVRİMLERİ 1
SOĞUTMA ÇEVRİMLERİ 1 SOĞUTMA MAKİNALARI VE ISI POMPALARI Soğutma makinesinin amacı soğutulan ortamdan ısı çekmektir (Q L ); Isı pompasının amacı ılık ortama ısı vermektir (Q H ) Düşük sıcaklıktaki ortamdan
DetaylıDÜNYADAKİ ATIK SU ISI DEĞİŞTİRİCİSİ UYGULAMALARI. Doç.Dr.Hüseyin GÜNERHAN Yük.Müh.Oğuzhan ÇULHA
DÜNYADAKİ ATIK SU ISI DEĞİŞTİRİCİSİ UYGULAMALARI Doç.Dr.Hüseyin GÜNERHAN Yük.Müh.Oğuzhan ÇULHA İçerik 1. Sisteme Genel Bakış 2. Atık Su Kaynaklı Isı Pompası Isı Değiştiricileri ve Tasarımı 3. Atık Su Isı
DetaylıBölüm 5 KONTROL HACİMLERİ İÇİN KÜTLE VE ENERJİ ÇÖZÜMLEMESİ. Bölüm 5: Kontrol Hacimleri için Kütle ve Enerji Çözümlemesi
Bölüm 5 KONTROL HACİMLERİ İÇİN KÜTLE VE ENERJİ ÇÖZÜMLEMESİ 1 Amaçlar Kütlenin korunumu ilkesi geliştirilecektir. Kütlenin korunumu ilkesi sürekli ve sürekli olmayan akış sistemlerini içeren çeşitli sistemlere
DetaylıMekanik Projelendirme Esnasında Tasarımı Yönlendiren Faktörler
Isı İstasyonu Uygulamaları Mekanik Projelendirme Esnasında Tasarımı Yönlendiren Faktörler Yatırım maliyetinin düşürülmesi İşletme masraflarının kısılması Bakım masraflarının minimize edilmesi Isıtma kalitesinin
DetaylıNükleer Teknoloji ve Enerji Üretimi. Dr. Halil DEMİREL
Nükleer Teknoloji ve Enerji Üretimi Dr. Halil DEMİREL Nükleer Teknoloji 18.05.2011 TAEK - ADHK 2 Nükleer Teknoloji Nükleer teknolojiyi üstün kılan, nükleer reaksiyonları ve radyasyonu faydalı bir şekilde
DetaylıNükleer Enerji Üretim Teknolojilerinin Dünyadaki Gelecegi vetürkiye. Mehmet Tombakoglu Ph.D Nükleer Mühendislik Hacettepe Üniversitesi
Nükleer Enerji Üretim Teknolojilerinin Dünyadaki Gelecegi vetürkiye Mehmet Tombakoglu Ph.D Nükleer Mühendislik Hacettepe Üniversitesi Nükleer Teknolojinin Şu Andaki Konumu İlk ticari nükleer reaktör 1950
DetaylıSORULAR. 2- Termik santrallerden kaynaklanan atıklar nelerdir? 4- Zehirli gazların insanlar üzerindeki etkileri oranlara göre nasıl değişir?
SORULAR 1- Termik enerji nedir? 2- Termik santrallerden kaynaklanan atıklar nelerdir? 3- Gaz atıklar nelerdir? 4- Zehirli gazların insanlar üzerindeki etkileri oranlara göre nasıl değişir? 5- Bir termik
DetaylıEnerji Tasarrufu AB Araştırması
ENERJİ TASARRUFU Enerji Tasarrufu AB Araştırması 2050 yılı Enerji Senaryosu Biyoyakıt 30 % Güneş 40 % Petrol 5 % Rüzgar 15 % Su 10 % 2 Enerji Tasarrufu Shell Araştırması 2000 / 2020 / 2060 yılları Enerji
DetaylıKavitasyon. Pompa Teknolojileri ve Çalışma Prensipleri
Kavitasyon Pompanın içinde statik basınç, basılan sıvının buharlaşma basıncının altına düştüğünde sıvı buharlaşır ve içinde küçük buhar kabarcıkları oluşur. Sıvının pompa içinde dinamik hareketiyle sürüklenen
DetaylıIsı ile emk elde etmek
ELEKTRİK ÜRETİMİ Isı ile emk elde etmek İki farklı iletkenin birer uçları birbirine kaynak edilir ya da sıkıca birbirine bağlanır. boşta kalan uçlarına hassas bir voltmetre bağlanır ve birleştirdiğimiz
DetaylıGDF SUEZ de Su Ayak İzi ve Su Risklerinin Yönetimi. Peter Spalding: HSE Manager, GDF SUEZ Energy International April 2015
GDF SUEZ de Su Ayak İzi ve Su Risklerinin Yönetimi Peter Spalding: HSE Manager, GDF SUEZ Energy International April 2015 GDF SUEZ Önemli Rakamlar 2013 de 81,3 milyar gelir 147,400 dünyada çalışan sayısı
Detaylıİzmir İli Enerji Tesislerinin Çevresel Etkileri - RES
TMMOB Çevre Mühendisleri Odası İzmir Şubesi İzmir İli Enerji Tesislerinin Çevresel Etkileri - RES Hasan Sarptaş, Yrd. Doç. Dr. Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Ens. Türkiye de Rüzgar Enerjisinin Görünümü
DetaylıEv Tipi Yenilenebilir Hibrit Sistem İçin Mikro-Genetik Algoritma ile Optimal Yük Planlaması
Ev Tipi Yenilenebilir Hibrit Sistem İçin Mikro-Genetik Algoritma ile Optimal Yük Planlaması Özay CAN, Nedim TUTKUN Düzce Üniversitesi Elektrik/Elektronik Mühendisliği Kapsam Giriş Hibrit Sistem ve Güç
DetaylıANKARA ÜNİVERSİTESİ GAMA MESLEK YÜKSEKOKULU ELEKTRİK VE ENERJİ BÖLÜMÜ ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ ELEKTRİK ENERJİ SANTRALLERİ 2.
ANKARA ÜNİVERSİTESİ GAMA MESLEK YÜKSEKOKULU ELEKTRİK VE ENERJİ BÖLÜMÜ ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ ELEKTRİK ENERJİ SANTRALLERİ 2. HAFTA 1 İçindekiler Gaz Türbinli Santraller Kuruluş Amacı Gaz
DetaylıDalgıç pompalarda soğutma ceketi uygulaması
TEKNİK MAKALE Dalgıç pompalarda soğutma ceketi uygulaması Hazırlayan: Ali Umut Çakıcı Dünyanın öncü kuruluşlarından Grundfos olarak ürettiğimiz her bir dalgıç pompanın karşılığında uygun vasıflarda mevcut
DetaylıGeliştirilmiş Inverter Teknolojisi ile Hızlı Isıtma ve Soğutma. Arçelik VRS4 Klima Sistemleri Enerji Verimliliği İle Fark Yaratıyor
Geliştirilmiş Inverter Teknolojisi ile Hızlı Isıtma ve Soğutma Arçelik VRS4 Klima Sistemleri Enerji Verimliliği İle Fark Yaratıyor Enerji Tasarrufu Ve Çevre VRS4 (4. Nesil) V-Scroll Inverter Kompresör
DetaylıNükleer Santraller ve Güvenlik
Nükleer Santraller ve Güvenlik Alp Akoğlu Bilim ve Teknik, Nisan 2011, Sayı: 521 Bir nükleer santral işletimi sırasında çevreye hemen hemen hiçbir zararlı madde salmazken, meydana gelebilecek bir kazada
DetaylıCihazlar yalnızca soğutma modunda çalışmaktadır.
Cihazlar yalnızca soğutma modunda çalışmaktadır. Standart ürünlerde çevre dostu R407c soğutucu akışkan kullanılmaktadır. Su sıcaklık rejimine veya isteğe göre farklı soğutucu akışkan ile sistem oluşturulabilmektedir.
DetaylıİÇİNDEKİLER. Türkiye İçin Nükleer Santral Neden Gereklidir? Dünyada Nükleer Santrallerin Durumu. Tarım, Turizm, Çevre ve Radyasyon
İÇİNDEKİLER 1 2 3 4 Türkiye İçin Nükleer Santral Neden Gereklidir? Dünyada Nükleer Santrallerin Durumu Tarım, Turizm, Çevre ve Radyasyon Nükleer Santralin Katkıları TÜRKİYE İÇİN NÜKLEER SANTRAL NEDEN GEREKLİDİR?
DetaylıGÜÇ SİSTEMLERİNDE YÜK-FREKANS KONTROLÜ VE TESTLERİ. Hazırlayan: Hayati SUİÇMEZ Enerjisa Enerji Üretim AŞ Elektrik Elektronik Müh.
GÜÇ SİSTEMLERİNDE YÜK-FREKANS KONTROLÜ VE TESTLERİ Hazırlayan: Hayati SUİÇMEZ Enerjisa Enerji Üretim AŞ Elektrik Elektronik Müh. 1 TANIM : Enerji şebekelerinin kararlılığını sağlamak için, şebeke frekansının
DetaylıHavadan Suya Isı Pompası (Split Tip) [ Hava ] [ Su ] [ Toprak ] [ Buderus ] Kışın sıcaklığı ve yazın ferahlığı. Logatherm WPLS. Isıtma bizim işimiz
[ Hava ] [ Su ] Havadan Suya Isı Pompası (Split Tip) [ Toprak ] [ Buderus ] Kışın sıcaklığı ve yazın ferahlığı Logatherm WPLS Isıtma bizim işimiz Tüm yıl boyunca konfor için yenilenebilir enerjiye yer
DetaylıEnerji Sektörüne İlişkin Yatırım Teşvikleri
Enerji Sektörüne İlişkin Yatırım Teşvikleri 5 Kasım 2015 Ekonomi Bakanlığı 1 Enerji Sektöründe Düzenlenen Teşvik Belgeleri V - 20.06.2012-30.06.2014 Döneminde Düzenlenen Yatırım Teşvik Belgelerinin Kaynaklarına
Detaylı10. ÜNİTE ENERJİ İLETİM VE DAĞITIM ŞEBEKELERİ
10. ÜNİTE ENERJİ İLETİM VE DAĞITIM ŞEBEKELERİ KONULAR 1. Elektrik Enerjisi İletim ve dağıtım Şebekeleri 2. Şebeke Çeşitleri 10.1. Elektrik Enerjisi İletim ve dağıtım Şebekeleri Elektrik enerjisini üretmeye,
DetaylıYAKIT PİLİ DENEY SETİ TEKNİK ŞARTNAMESİ
YENİLENEBİLİR ENERJİ LABORATUVARINA ALINACAK DENEY SETLERİ ŞARTNAMELERİ YAKIT PİLİ DENEY SETİ TEKNİK ŞARTNAMESİ 1. Genel Açıklamalar Deney setindeki tüm parçaların; en az 2(iki) yıl garantisi ve en az
DetaylıENERJİ ÜRETİM SANTRALLERİ MALİYET ANALİZİ
MAKALE ENERJİ ÜRETİM SANTRALLERİ MALİYET ANALİZİ Kadir Kaya * Arş. Gör., Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makine Mühendisliği Bölümü, Samsun kadir.kaya@omu.edu.tr Erdem Koç Prof. Dr.,
DetaylıMAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 4
Akışkanlar ile ilgili temel kavramlar MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 4 Yrd. Doç. Dr. Yüksel HACIOĞLU Su,, gaz, buhar gibi kolayca şekillerini değiştirebilen ve dış etkilerin etkisi altında kolayca hareket
DetaylıYER ALTI SULARINDAN ELEKTRİK
YER ALTI SULARINDAN ELEKTRİK ÜRETİMİ Filiz UYSAL befi26@hotmail hotmail.com Dodurga İlköğretim Okulu BİLECİK Gökçe e DENİZ gokceyildiz01@hotmail hotmail.com Özel Gebze Lisesi KOCAELİ Gülçin TÜKENT glcntkn21@hotmail
DetaylıDaire Isıtma Üniteleri. Daire İçi Isı Dağıtımı ve Kullanma Suyu Isıtması İçin
Daire Isıtma Üniteleri Daire İçi Isı Dağıtımı ve Kullanma Suyu Isıtması İçin Daha İyi Bir Gelecek İçin: Techem Çevre dostu ve ekonomik Doğal kaynakların hızla tükendiği günümüzde, enerjiye olan ihtiyaç
DetaylıYAKIT PİLLERİ. Cihat DEMİREL
YAKIT PİLLERİ Cihat DEMİREL 16360030 İçindekiler Yakıt pilleri nasıl çalışır? Yakıt Pili Çalışma Prensibi Yakıt pilleri avantaj ve dezavantajları nelerdir? 2 Yakıt Pilleri Nasıl Çalışır? Tükenmez ve hiç
DetaylıSıcaklık (Temperature):
Sıcaklık (Temperature): Sıcaklık tanım olarak bir maddenin yapısındaki molekül veya atomların ortalama kinetik enerjilerinin ölçüm değeridir. Sıcaklık t veya T ile gösterilir. Termometre kullanılarak ölçülür.
Detaylıb. Gerek pompajlı iletimde, gerekse yerçekimiyle iletimde genellikle kent haznesine sabit bir debi derlenerek iletilir (Qil).
4. GÜNLÜK DÜZENLEME HAZNESİ TASARIMI 4.1. Düzenleme İhtiyacı: a. Şebekeden çekilen debiler, iletimden gelen debilerden günün bazı saatlerinde daha büyük, bazı saatlerinde ise daha küçüktür. b. Gerek pompajlı
DetaylıRÜZGAR ENERJİ SANTRALİ İŞLETME VE BAKIMI
135 RÜZGAR ENERJİ SANTRALİ İŞLETME VE BAKIMI Levent İSHAK ÖZET Uzun uğraşlardan sonra devreye alınan rüzgar enerji santrallerinde, maksimum verim ve karlılığa ulaşabilmek için yapılması gereken çalışmalar
DetaylıGeleceğe Enerjiniz Kalsın
Geleceğe Enerjiniz Kalsın Günümüzün dinamik pazar koşullarında işletmeler her geçen gün rekabet güçlerini artırmaya yönelik ilerlemeler gerçekleştirmekte, bunu ise genel olarak hizmet kalitelerini artırarak
DetaylıGİRİŞ TURBO MAKİNALARIN TANIMI SINIFLANDIRMASI KULLANIM YERLERİ
GİRİŞ TURBO MAKİNALARIN TANIMI SINIFLANDIRMASI KULLANIM YERLERİ Turbo kelimesinin kelime anlamı Turbo yada türbin kelimesi latince kökenli olup anlamı bir eksen etrafında dönen parçadır. 1 TANIM Turbo
DetaylıASENKRON MOTORLARA YOL VERME METODLARI
DENEY-6 ASENKRON MOTORLARA YOL VERME METODLARI TEORİK BİLGİ KALKINMA AKIMININ ETKİLERİ Asenkron motorların çalışmaya başladıkları ilk anda şebekeden çektiği akıma kalkınma akımı, yol alma akımı veya kalkış
DetaylıTermostatik ve Hidrolik Kontrollü Isı İstasyonlarının Yapısal ve Enerji Verimliliği Bakımından Mukayesesi
Termostatik ve Hidrolik Kontrollü Isı İstasyonlarının Yapısal ve Enerji Verimliliği Bakımından Mukayesesi 2012 Giriş 2007 yılı itibariyle yürürlüğe giren Enerji Verimliliği Kanunu kaynakların verimli kullanımı
DetaylıMÜŞAVİRLİK MÜHENDİSLİK LTD. ŞTİ.
Sayın İşletme İdari ve Teknik Yönetimleri, Mühendislik hizmetlerinde proje ve uygulama alanlarında geçmişten bugüne yürütmüş olduğumuz çalışmalardan edindiğimiz tecrübelere paralel olarak, bu hizmetlerin
DetaylıElektrik Üretiminde Enerji Verimliliği için KOJENERASYON VE TRİJENERASYON
Elektrik Üretiminde Enerji Verimliliği için KOJENERASYON VE TRİJENERASYON 27 MAYIS 2015 - İZMİR Yavuz Aydın Başkan TÜRKOTED KÜRESEL ENERJİ PİYASALARINDA GELİŞMELER VE BEKLENTİLER 2 02.06.2015 The future
DetaylıProses Tekniği TELAFİ DERSİ
Proses Tekniği TELAFİ DERSİ Psikometrik diyagram Psikometrik diyagram İklimlendirme: Duyulur ısıtma (ω=sabit) Bu sistemlerde hava sıcak bir akışkanın bulunduğu boruların veya direnç tellerinin üzerinden
Detaylı1 ALTERNATİF AKIMIN TANIMI
1 ALTERNATİF AKIMIN TANIMI Alternatif Akımın Tanımı Doğru gerilim kaynağının gerilim yönü ve büyüklüğü sabit olmakta; buna bağlı olarak devredeki elektrik akımı da aynı yönlü ve sabit değerde olmaktadır.
DetaylıTÜRKİYE ELEKTRİK SİSTEMİ (ENTERKONNEKTE SİSTEM)
TÜRKİYE ELEKTRİK SİSTEMİ (ENTERKONNEKTE SİSTEM) 8. İLETİM TESİS VE İŞLETME GRUP MÜDÜRLÜĞÜ (İŞLETME VE BAKIM MÜDÜRLÜĞÜ) HAZIRLAYAN TEMMUZ 2008 Ankara 1 Gönderen: Recep BAKIR recepbakir38@mynet.com ENTERKONNEKTE
DetaylıENDÜSTRİYEL BİR TESİSTE DİNAMİK KOMPANZASYON UYGULAMASI
ENDÜSTRİYEL BİR TESİSTE DİNAMİK KOMPANZASYON UYGULAMASI Özgür GENCER Semra ÖZTÜRK Tarık ERFİDAN Kocaeli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Elektrik Mühendisliği Bölümü, Kocaeli San-el Mühendislik Elektrik
DetaylıTÜRKİYE RÜZGAR ENERJİSİ POTANSİYELİ. Mustafa ÇALIŞKAN EİE - Yenilenebilir Enerji Kaynakları Şubesi Müdür Vekili
TÜRKİYE RÜZGAR ENERJİSİ POTANSİYELİ Mustafa ÇALIŞKAN EİE - Yenilenebilir Enerji Kaynakları Şubesi Müdür Vekili Dünya nüfusunun, kentleşmenin ve sosyal hayattaki refah düzeyinin hızla artması, Sanayileşmenin
DetaylıVVER Tipi Nükleer Santraller Nükleer Teknoloji
VVER Tipi Nükleer Santraller Nükleer Teknoloji Türkiye - Rusya Nükleer Teknoloji Transfer Anlaşması ve Akkuyu Santralı Projesi Elektrik Mühendisleri Odası Yrd. Doç. Dr. Şule Ergün 4 Eylül 2010 Sunum Özeti
DetaylıNÜKLEER FİSYON Doç. Dr. Turan OLĞAR
Doç. Dr. Turan OLĞAR Ankara Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü Birçok çekirdek nötron yakalama ile β - yayınlayarak bozunuma uğrar. Bu bozunum sonucu nötron protona dönüşür
Detaylı