KABUL EDİLMEZLİK KARARI

Transkript

1 Priştine, 3 Nisan 2013 Nr. Ref.: RK396/13 KABUL EDİLMEZLİK KARARI Başvuru No: KI114/12 Başvurucu Kastriot Hasi Yakova Belediyesi Şehircilik ve Çevre Koruma Müdürlüğü nün 07/ sayı ve 24 Ocak 2011 tarihli kararı hakkında anayasal denetim başvurusu KOSOVA CUMHURİYETİ ANAYASA MAHKEMESİ Mahkeme Heyeti: Enver Hasani, Başkan Ivan Čukalović, Başkanvekili Robert Carolan, Üye Altay Suroy, Üye Almiro Rodrigues, Üye Snezhana Botusharova, Üye Kadri Kryeziu, Üye Arta Rama-Hajrizi, Üye Başvurucu:

2 1. Başvurucu Yakova Rr. A. Mojsiu p.n. adresinde mukim Bay Kastriot Hasi dir. İtiraz Edilen Karar 2. Kamu otoritesinin itiraz edilen kararı başvurucuya teslim tarihi belirtilmemiş olan 07/ sayı ve 24 Ocak 2011 tarihli Yakova Belediyesi Şehircilik ve Çevre Koruma Müdürlüğü kararıdır. Başvurunun Konusu 3. Başvurucu tarafından 8 Kasım 2012 tarihinde Kosova Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi (bundan sonra: Mahkeme) ye yapılan başvurunun konusu, başvurucuya Yakova Belediyesi Şehircilik kadastro bölgesindeki 382/2 ve 382/4 numaralı parseller üzerinde Bay Hasi tarafından başlatılan toplu konut inşaat izni sürecinin müdürlük tarafından durdurulduğu bildirilen 07/ sayı ve 24 Ocak 2011 tarihli Yakova Belediyesi Şehircilik ve Çevre Koruma Müdürlüğü kararıdır. İlgili Hukuk 4. Anayasa nın fıkrası, 03/L-121 sayılı Kosova Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi Hakkında Yasa (bundan sonra: Yasa) nın 22 ve 27. maddelerine ve Kosova Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi İçtüzüğünün (bundan sonra: İçtüzük) 54, 55 ve 56. kuralları. Başvuru Süreci 5. Başvurucu 8 Kasım 2012 tarihinde Mahkeme ye başvurmuş ve bu başvuru KO114/12 numara ile kaydedilmiştir. 6. Mahkeme Başkanı, 11 Aralık 2012 tarihinde çıkardığı GJ.R. KI114/12 sayılı kararla Üye Kadri Kryeziu yu raportör yargıç olarak görevlendirmiş ve Başkan ın KSH 114/12 sayılı kararıyla üyeler Robert Carolan (başkan), Altay Suroy ve Prof. Dr. Enver Hasani den oluşan Ön İnceleme Heyeti ni belirlenmiştir. 7. Mahkeme 11 Aralık 2012 tarihinde başvurucuya başvurunun kaydedildiğini bildirmiştir. 8. Anayasa Mahkemesi, başvurucu tarafından posta yoluyla gönderilen ve plan kopyası ile şemaların ve başvurucunun yapmayı planladığı binanın projesinden oluşan ilave evrakı 2 Aralık 2012 tarihinde teslim almıştır. 9. Ön İnceleme Heyeti 6 Mart 2013 tarihinde Raportör Yargıç ın raporunu görüştükten sonra Mahkeme Heyeti ne başvurunun kabul edilmezliğine ilişkin öneri sunmuştur. Olguların Özeti 2

3 10. Yakova Belediyesi Şehircilik ve Çevre Koruma Müdürlüğü, Bay Kastriot Hasi tarafından yapılan inşaat izni başvurusunu inceledikten sonra 29 Mayıs 2008 tarihinde sayılı bildirimle Bay Kastriot Hasi nin 29 Ağustos 2001 tarihinde kabul edilen Belediye Planı uyarınca inşaat izni talep ettiği parsellerin bulunduğu bölgede mevcut bina üstüne bir kat daha çıkmaya izni olduğunu belirtilmiştir. Ancak Bay Hasi yüksek bina inşaatı izni talep ettiğinden Belediye başvurucudan başvurusuna ilaveten şu evrakı talep etmiştir: Yüksek bina inşaatı için komşuların onayı. 11. Belediye Bay Hasi den şu dört adet onayın alınıp Belediye ye teslim etmesini talep etmiştir: 1) Yakova Şehir Kadastro Bölgesindeki 382/1 ve 383/1 numaralı parsellerin sahibi olan Yakova Belediye Mahkemesi nin onayı, 2) 382/3 numaralı parsel sahibinin onayı, 3) batı yöndeki komşusunun onayı ve 4) kuzey komşusu Bay Selim Tolaj ın onayı. 12. Belediye, dosyanın görüşülmesi ve inşaat izninin verilmesine ilişkin sürecin devamı için bu yazılı onayların alınıp sunulmasının esas olduğunu bildirmiştir. Belediye devamında, bu onayların sunulmamasının iznin verilmemesine etkisi olacağını ilave etmiştir. 13. Bay Hasi 29 Mayıs 2008 tarihinde sınır komşusu olan Yakova Belediye Mahkemesi ve diğer komşulardan inşaat izni için onay talep etmiş, ancak şehir planına göre bu parsellerde yüksek bina inşaatına izin verilmediği gerekçesiyle bu talep reddedilmiştir. 14. Yakova Belediyesi Şehircilik ve Çevre Koruma Müdürlüğü 30 Haziran 2008 tarihinde 07/ sayılı kararı çıkartarak Yakovalı Bay Kastriot Hasi tarafından toplu konut (yüksek bina) inşaatı izni başvurusuna ilişkin sürecin durdurulması, zira Belediye nin ilave evrak talebine başvurucunun Yakova Belediye Mahkemesi, kuzey ile batı komşusundan alınmış yazılı onayları sunmadığı belirtilmiştir. 15. Bu kararda Bay Hasi tarafından Belediye nin talep ettiği koşulların yerine getirilmesi halinde yeniden inşaat izni başvurusunda bulunulabileceği belirtilmiştir. 16. Bay Hasi tarafından tekraren yapılan başvuruyu inceledikten sonra Yakova Belediyesi Şehircilik ve Çevre Koruma Müdürlüğü 6 Aralık 2010 tarihinde sayılı bildirimi çıkartarak başvurucudan başvurusuna şu evrakı ilave etmesini istemiştir: bu kararın 11. paragrafında zikredildiği şekilde sınır komşularının yüksek bina inşaatı için yazılı onayı. 17. Bay Hasi, Belediye nin talep ettiği koşullar uyarınca 8 Aralık 2010 tarihinde Yakova Belediye Mahkemesi ne yüksek tolu konut binası inşaatına onay vermesi içi yazılı bir dilekçe sunmuş ve bir daha inşaatı planladığı arsalarda inşaatın öngörülmediği gerekçesiyle reddedilmiştir. 18. Belediye Mahkemesi nden onay çıkmayınca (Bak Hasi diğer komşulardan yazılı onay almış olmasına rağmen) Yakova Belediyesi Şehircilik ve Çevre Koruma Müdürlüğü 07/ sayılı kararla Yakovalı Bay Hasi nin toplu konut yüksek bina inşaatı iznine ilişkin sürecin başvurucunun Belediye nin 3

4 dosyayı tamamlama talepleri doğrultusunda hareket etmediği ve komşu olan Belediye Mahkemesi nden yazılı onay sunmaya muvaffak olamayışından dolayı durdurulması emredilmiştir. 19. Kararın kanun yolu talimatında, memnun olmayan tarafın kararın teslim alındığı tarihten itibaren 30 gün içerisinde Priştine deki Çevre ve Alan Planlama Bakanlığı na itiraz hakkı olduğu belirtilmiştir. 20. Bay Hasi 15 Kasım 2012 tarihinde Yargı Kurulu Sekretaryası ndan aldığı bir cevapta Yargı Kurulu ile Yakova Belediye Mahkemesi nin Bay Hasi tarafından talep edilen yüksek bina inşaatı onayını Yakova Belediyesi nin ayrıntılı şehir planına sahip olmadıkları müddetçe veremeyecekleri, yürürlükteki taslak planda ilgili parsellerin olduğu paftada yüksek bina inşaatının öngörülmediği, bu nedenle Belediye Mahkemesi ve Yargı Kurulu nun kanun sınırları dışına çıkamayacakları belirtilmiştir. Başvurucunun İddiaları 21. Başvurucu, Yakova Belediyesi nin kararları ve tebligatlarıyla kendi mülkünde bina yapma hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüş, ancak hangi anayasal hakkının ihlal edildiğini belirtmemiştir. 22. Başvurucu devamında Yakova Belediyesi ile Yakova Belediye Mahkemesi arasındaki uyuşmazlıktan dolayı kendisinin mağdur edildiği görüşündedir. Çünkü bu organlar sorumluluğu biri diğerine atarak planladığı binayı yapamadığını ileri sürmüştür. Başvurunun Kabul Edilirliği 23. Başvurucunun başvurusu hakkında bir karara varmadan önce Mahkeme nin öncelikle Anayasa da belirtilen ve Yasa ile İçtüzükte ayrıntılı bir şekilde açıklanan kabul edilirlik koşullarının yerine getirilip getirilmediğini incelemesi gereklidir. 24. Bununla ilgili olarak Anayasa nın fıkrası şunu belirlemiştir: Belediyeler, ilgili yasa veya karardan zarar görmeleri durumunda, belediye yetkilerine zarar veren veya gelirlerini azaltan yasa veya Hükümet kararlarının anayasallığına tartışma yetkisine sahiptir. 25. Mahkeme, bu doğrultuda Bay Hasi nin Kosova vatandaşı olduğunu, birey olduğunu ve Belediye nin kararları ile Belediye Mahkemesi nin tebligatlarının Anayasa ile güvence altına alınmış haklarını ihlal ettiklerini ileri sürmüştür. Diğer yandan Mahkeme, başvuruyu Kosova Anayasası nın fıkrasının (bireysel başvuru) hukuki çerçevesinde ele alacaktır. 26. Netice itibariyle Bay Hasi nin, üst paragraf uyarınca Anayasa Mahkemesi ne başvurmadan önce yasa ile öngörülen tüm kanun yollarını tüketmesi gerekirdi. 4

5 27. Dava dosyası dikkate alınarak Mahkeme, Yakova Belediye Mahkemesi nden talep edilen onayların inşaat izni alma koşullarının yerine getirilmesine yarayacak evrak olduğunu tespit etmiştir. Bu nedenle başvurucunun esas başvurusu mevzuata göre Belediye nin düzenlediği inşaat izni talebi olduğu görülmektedir. 28. Başvurucunun Anayasa Mahkemesi ne yaptığı başvuruyla ilgili tüm kanun yollarını tüketip tüketmediğini tespit etmek amacıyla Mahkeme, yürürlükteki mevzuatı göz önünde bulundurur. Yerel Özyönetim Yasası (No 03/L-040) Madde 17 Özel Yetkiler Belediyeler, yerel çıkarı bakımından, geçerli yasama ile saptanmış standartlara saygı göstererek, tam ve hususi yetkilere sahiptir. Sahip olduğu yetkiler şunlardır: ( ) d) inşaat ve inşaat standartlarının denetlenmesine ait yönetmeliklerin uygulanması; Madde 74 İdari Denetimin Amaçları İdari Denetimin Amaçları b) Yerel özyönetim organları tarafından yapılan faaliyetlerin yasalara uygunluğunu sağlamak; Madde 76 Denetim Yetkilileri 76.1 Yasa gereği denetim sorumluluğunun, denetimden sorumlu olan bakanlığa veya özel alanlardan sorumlu kurumlara devredilmediği takdirde, Yerel İdari Bakanlığı, Denetim yetkilisidir. Yakova Belediyesi Tüzüğü 29. Yakova Belediyesi Tüzüğü de başvuruya ilişkin geçerli hükümler içermekte olup özellikle aşağıdaki hükümler konuyla alakalıdır: Madde 55 Şehircilik ve Çevre Koruma Müdürlüğü Bu Müdürlük şu konulardan sorumludur: ( ) 5

6 i) İnşaat izni başvurularının incelenmesi ve Belediye Kalkınma Planı, Şehir Gelişme Planı, Düzenleme Planı ve Mecliste kabul edilen diğer planların uygulanması, j) İnşaat yapılacak ilgili arsanın ebatları ve kullanım amacı, toprak özellikleri ve öngörülen inşaat nitelikleri hakkında bilgi verip imar onay ve izinleri verir, k) İnşaat ve kullanım izni verir. 30. Yukarıda belirtilen yasal hükümlerden Mahkeme şu sonuca varmıştır: a) İnşaat izinleri Belediye (Şehircilik ve Çevre Koruma Müdürlüğü) tarafından düzenlenir, b) İnşaat izni ilgili idari makam tarafından ve ilgili idari usule göre düzenlenen idari işlemdir, c) İzin talebinin reddi veya bu başvuruda olduğu gibi kararla sürecin durdurulmasına karşı itiraz kanun yolu bulunmaktadır, d) Yerel Özyönetim Yasası na göre kanun yolu hakkı ilgili banklıkta kullanılır; mevcut başvuruda Belediye nin 07/ sayı ve 24 Ocak 2011 tarihli karardaki kanun yolu talimatı uyarınca bu hak Çevre ve Alan Planlama Bakanlığı (bundan sonra: ÇAPB) üzerinden kullanılmalıydı. 31. Dahası ÇAPB tarafından olumsuz cevap alınması halinde memnun olmayan taraf ilgili yetkili mahkemede idari dava süreci başlatabilir, burada idari işlemlerin meşruiyeti incelenir. 32. Başvurucu tarafından Mahkeme ye sunulan evraktan Mahkeme, Bay Hasi tarafından bu kanun yollarından yararlanmadığı olgusunda bir tartışmaya mahal vermeyip bunun yerine Yakova Belediyesiyle olduğu gibi ısrarla Yargı Kurulu ile Belediye Mahkemesi nden inşaat onayında için başvurmuştur. 33. Mahkeme, kanun yollarının tüketilmesi ilkesinin Anayasa nın fıkrasındaki tanımdan çıkan yasal yükümlülüğün yanı sıra yerli otoritelere ve her şeyden önce mahkeme ile idari makamlara Anayasa ihlallerine ilişkin şikayetleri önleme amacı gütmektedir. Ulusal hukuk düzeninin Sözleşme ile yaptırım gerektiren hak ihlallerine ilişkin etkili bir kanun yolu sağlayacağı varsayımına dayanan ve Sözleşme nin 13. maddesinde ortaya konan böyle bir tutumu Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de sergilemektedir. (bkz. Selmouni v. Fransa [DHM], 74, Kudla v. Polonya [DHM], 152, Andraşik ve diğerleri Slovakya [Karar]). 34. Ulusal yargı ve idari sistemleriyle karşılaştırıldığında Anayasa Mahkemesi nin tali rolü vardır ve ulusal mahkemelerin veya yetkili idari organların meselelere ilişkin olarak yerli anayasal hukuka uygunluğu hakkında etkili karar alma yetkilerine sahip olmaları istenir (bkz. AİHM A. B. ve C. v. İrlanda [DHM], 142). 6

7 35. Başvurucu bu koşullarda, yasalarla öngörülmüş tüm kanun yollarını tükettiğini kanıtlamamış olduğundan Mahkeme, İçtüzüğün 36. kuralı 1. fıkra uyarınca başvurunun erken yapıldığı tespitinin gerekli olduğu görüşündedir. BU SEBEPLERDEN DOLAYI Anayasa nın fıkrası, Yasa nın 20. maddesi ve İçtüzüğün 56.2 kuralı uyarınca Anayasa Mahkemesi nin 6 Mart 2013 tarihinde yapılan duruşmasında oybirliğiyle: I. Başvurunun kabul edilmez olarak reddine, II. III. Yasa nın 20.4 fıkrası uyarınca kararın taraflara bildirilip Resmi Gazete de yayımlanmasına karar vermiştir. İşbu karar derhal yürürlüğe girer. Raportör Yargıç Anayasa Mahkemesi Başkanı Dr. sc. Kadri Kryeziu, imza Prof. Dr. Enver Hasani, imza 7