2014 YILI BELEDİYE VERGİ VE HARÇLARININ MİKTARLARI 18 ŞUBAT 2014 TE YENİDEN BELİRLENDİ! Dr. Ahmet OZANSOY

Transkript

1 2014 YILI BELEDİYE VERGİ VE HARÇLARININ MİKTARLARI 18 ŞUBAT 2014 TE YENİDEN BELİRLENDİ! Dr. Ahmet OZANSOY 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu nda yer alan bazı vergi ve harçların miktarlarını, kanunda belirtilen alt ve üst sınırlar içinde kalmak koşuluyla, her yıl belirleme yetkisi, aynı Kanun un 96 ncı maddesi ile Belediye Meclislerine verilmişti. Bu madde, Anayasa Mahkemesi nin 19/05/2012 tarihli Resmi Gazete de yayımlanan 2011/175 sayılı kararı ile Belediye Meclislerinin vergi miktarı belirleyemeyeceği gerekçesi ile iptal edildi ve yeni düzenleme yapılması için Yasama Organı na 19/05/2013 tarihine kadar süre verdi. Ancak Yasama Organı, bu süreye kadar gerekli değişikliği yetiştiremedi. Nihayet 11 Haziran 2013 tarihli Resmi Gazete de yayımlanan 6487 sayılı Bazı Kanunlar ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun un 16 ncı maddesi ile 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu nun 96 ncı maddesinin (A) fıkrası Bakanlar Kurulu, bu Kanunda en az ve en çok miktarları gösterilen vergi ve harçların tarifelerini belediye grupları itibarıyla tayin ve tespit eder şeklinde değiştirilerek daha önce Belediye Meclislerine verilmiş olan yetki, Anayasa ya uygun şekilde Bakanlar Kurulu na verildi. Ancak bu defa da Bakanlar Kurulu tarafından hemen belirleme yapılamadı. Bu nedenle 19/05/2013 tarihinden itibaren Bakanlar Kurulu tarafından yeni belirleme yapılıncaya kadar geçecek zamanda hangi oranların uygulanması gerektiği tartışması başladı. Burada öne sürülebilecek 2 hukuki argüman bulunmakta idi: 1 Birincisi; 2013 yılı başında bu yıl için Belediye Meclisleri tarafından tarife oluşturulurken, o tarih itibariyle iptal hükmü yürürlüğe girmemiş olduğu için, oluşturulan tarife yılsonuna kadar geçerlidir. İkincisi ise; 19 Mayıs 2013 tarihi itibariyle Belediye Meclislerince belirlenmiş hadlerin yasal dayanağı kalmadığından ötürü, Kanun da yazan en düşük hadlerin uygulanması gerekir. Ancak konuyla ilgili olarak önce 2013/5585 sayılı BKK yayımlandı ve başka bir tartışma daha başladı. Çünkü söz konusu BKK, 19 Mayıs 2013 tarihinden itibaren geçerli sayıldı. Bu durumda 19 Mayıs 2013 ile 18 Aralık 2013 tarihleri arasında geçmişte daha az ya da daha çok olarak tahsil edilen vergi ve harçlar ne olacaktır? sorusu haklı olarak sorulmaya başlandı. Ayrıca bu kararname ile yapılan belirlemede bilardo, langırt ve play-station dükkânları gibi eğlence yerlerinde fahiş tutarlı vergi tutarları ortaya çıktı. Bunun üzerine 2013/5585 sayılı BKK nın Resmi Gazete de yayımlanmasından tam 2 ay sonra bu defa 10/02/2014 tarih ve 2014/5896 sayılı BKK 2 Resmi Gazete de yayımlandı. 1 Ahmet OZANSOY: Belediye Meclislerinin Belediye Vergilerini Belirleme Yetkisi Kaldırıldı, T24 Haber Sitesi, 30/05/ /02/2014 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. Sayfa 1 / 8

2 2014/5896 SAYILI BKK İLE YAPILAN DÜZENLEMELER 1. İlan ve Reklam Vergisi 1. Dükkân, ticari ve sınaî müessese ve serbest meslek erbabınca çeşitli yerlere asılan ve takılan her çeşit levha, yazı ve resim gibi tüm sabit ilan ve reklamların beher metrekaresinden yıllık olarak 2. Motorlu taşıt araçlarının içine veya dışına konulan ilan ve reklamların beher metrekaresinden yıllık olarak 3. Cadde, sokak ve yaya kaldırımları üzerine gerilen, binaların cephe ve yanlarına asılan bez veya sair maddeler vasıtasıyla yapılan geçici mahiyetteki ilan ve reklamların metrekaresinden haftalık olarak 4. Işıklı veya projeksiyonlu ilan ve reklamlardan her metrekare için yıllık olarak 5. İlan ve reklam amacıyla dağıtılan broşür, katalog, duvar ve cep takvimleri, biblolar veya benzerlerinin her biri için 6. Mahiyeti ne olursa olsun yapıştırılacak çeşitli afişler ve benzerlerinin beherinin metrekaresinden Belediye Grubu / Verginin Tutarı (TL) ,12 0,03 0,03 0,02 0,01 0,25 0,07 0,06 0,05 0,03 2. Eğlence Vergisi I - Biletle Girilen Yerlerde Vergi Oranı 1. Yerli film göstermelerinden % Yabancı film göstermelerinden % Tiyatro, opera, operet, bale, karagöz, kukla ve ortaoyunundan % 0 4. Spor müsabakaları, at yarışları ve konserlerden % Sirkler, lunaparklar, çalgılı bahçeler ve benzerlerinden % 20 II- Müşterek Bahislerde % 5 III - Biletle girilmesi zorunlu olmayan Belediye Grupları/Vergi Miktarı (Günlük, TL) eğlence yerlerinden 1. Bar, pavyon, 50 m 2 ye kadar gazino, gece kulübü, m 2 arası diskotek, kabare, m 2 arası dansing gibi eğlence 301 m 2 den yukarı yerlerinden çalışılan 4 yıldızlı otelde her gün için 5 yıldızlı otelde Bilardo ve masa futbolu gibi eğlence yerlerinden çalışılan her gün için Sayfa 2 / 8

3 3. İşgal Harcı nci maddenin (1) numaralı (pazar veya panayır kurulan yerler, meydanlar, mezat yerleri vb. yerlerin mal satmak için işgali) ve (2) numaralı (yol, meydan, pazar, iskele, köprü gibi umuma ait yerlerden bir kısmının herhangi bir maksat için işgali) bentlerinde yazılı işgallerde beher metrekare için günde; nci maddenin (1) numaralı bendinde (pazar veya panayır kurulan yerler, meydanlar, mezat yerleri vb.) yazılı hayvan satıcılarının işgallerinde; nci maddenin (3) numaralı bendinde yazılı işgallerde; (Motorlu kara taşıtlarının park etmeleri için il trafik komisyonlarının olumlu görüşü alınarak belediyelerce şehir merkezlerinde tesis edilen ve işletilen mahallerin çalışma saatleri içinde, taşıtlar tarafından işgali (Bisiklet ve motosikletler hariç)) a) Satışı yapılan küçükbaş hayvan başına b) Satışı yapılan büyükbaş hayvan başına a) Her taşıttan beher saat için b) Parkmetre çalıştırılan yerlerde beher saat için Belediye Grupları/Harç Tutarı (TL) 1,5 0,50 0,50 0,50 0,50 1,5 0,50 0,50 0,50 0, ,30 0,30 0,25 0,25 2 0,70 0,60 0,50 0,50 4. Tatil Günlerinde Çalışma Ruhsatı Harcı Her tür işyeri için yıllık olarak Belediye Grupları / Harcın Tutarı (TL) 25 m 2 ye kadar m 2 arası m 2 arası m 2 arası m 2 den yukarı İşyeri Açma İzni Harcı Her tür işyeri için Belediye Grupları / Harcın Tutarı (TL) 25 m 2 ye kadar 0,50 0,19 0,18 0,17 0, m 2 arası 0,70 0,27 0,25 0,24 0, m 2 arası 0,80 0,31 0,29 0,28 0, m 2 arası 0,90 0,35 0,33 0,31 0, m 2 den yukarı 1 0,39 0,37 0,35 0,33 Eski tarifede, belirlenen rakamların her türlü işyerinin beher metrekaresi için olduğu yazılı idi. 2014/5896 sayılı BKK nda bir açıklama yer almamakla birlikte, belirlenen rakamların metrekare başına olduğunu varsayıyoruz. Sayfa 3 / 8

4 ANKARA-İSTANBUL-İZMİR İLE YENİ VE ESKİ BÜYÜKŞEHİR VE DİĞER BELEDİYELER FARKLILAŞTIRMASI Genel tarife yukarıdaki gibi olmakla birlikte, 2014/5896 sayılı BKK eki tarifenin 2 nci maddesinde birinci sınıf belediyeler ile 6360 sayılı Kanun sonrasında Büyükşehir haline gelecek belediyeler için tarifenin belirli yüzdelerle uygulanmasına karar verilmiştir. Buna göre; a. Birinci grup belediyelerde; Ankara, İstanbul ve İzmir illerinde 18 Şubat 2014 tarihi itibariyle büyükşehir sınırları içerisinde olanlar için tarifenin % 100 ü, b. Birinci grup belediyelerde; (Ankara, İstanbul, İzmir hariç) 6360 sayılı Kanun un yürürlüğe girdiği (31 Mart 2014) tarihten önce büyükşehir belediyesi sınırları içerisinde olanlar için tarifenin % 80 i, c Sayılı Kanun ile büyükşehir sınırlarına giren belediyeler için %60 ı, d. Diğer birinci grup belediyeler için % 40 ı uygulanacaktır. Belirlenen tarifeler incelendiğinde; yukarıda d fıkrasına giren bir büyükşehirde uygulanacak tarifenin, yani I.grup belediyeler tarifesinin % 40 ının, ikinci grup belediye tarifesinden yüksek çıkacak şekilde belirleme yapıldığı anlaşılmaktadır. Örneğin birinci grup belediye olan Çankırı ilinde 300 m 2 den büyük bir barın günlük eğlence vergisi tutarı 30.-TL x %40 = 12.-TL dir. Bu tutar ikinci grup bir belediye olan Çorum/İskilip sınırları içinde bulunan aynı büyüklükteki aynı tür bir işyerinin vergisi olan 11.-TL den büyüktür. Tarifenin tüm kalemleri için bu husus aynen geçerlidir. Bu nedenle yeni tarife belirlenirken, eski tarifeye kıyasla, birinci grup belediyeler ile ikinci grup belediyeler arasındaki makasın (yukarıda anlatılan dengeyi sağlamaya dönük olarak) açıldığı anlaşılmaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken husus, bahse konu farklılaştırmanın sadece 2014/5896 sayılı Kararname konusu ilan-reklam vergisi, eğlence vergisi, işgal harcı, tatil günlerinde çalışma ruhsatı harcı, işyeri açma izin harcı için söz konusu olduğudur. Bu kararname dışında kalan diğer gelirler için yukarıda belirtilen yüzdelik oranların uygulanması mümkün değildir. Sayfa 4 / 8

5 2014/5896 SAYILI BKK İLE YAPILAN DÜZENLEMELERİN GEÇERLİLİK ZAMANI PROBLEMİ 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu nda yer alan bazı vergi ve harçların miktarlarının, Kanun da belirtilen alt ve üst sınırlar içinde kalmak koşuluyla, her yıl Belediye Meclisi nce belirlenmesi yetkisi, Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildikten sonra 19/05/2013 tarihine kadar TBMM ne düzenleme yapma yetkisi verildi. Bu durumda olması gereken; vergilerin yıllık olması ilkesi de düşünülerek 2012 yılı sonuna kadar gerekli yasal değişikliklerin yapılması ve 2013 yılı başından itibaren belediyelerin yeni duruma uygun vergiler toplamasının sağlanması idi. Böylece oluşabilecek çeşitli hukuki ihtilaflara da meydan verilmemiş olacaktı. Ancak, Anayasa Mahkemesi nin kararının idare tarafından algılanmasında güçlükler yaşandı. Öyle ki; bırakalım 2012 yılı sonunu, Anayasa Mahkemesi nce verilen sürenin sonuna kadar bile gerekli değişiklikler yapılmadığı gibi, aynı gerekçelerle Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmesi muhakkak olacak yeni kanunların çıkarılması sağlandı. 3 Nihayet 11 Haziran 2013 tarihli Resmi Gazete de yayımlanan 6487 sayılı Kanun un 16 ncı maddesi ile 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu nun 96 ncı maddesinin (A) fıkrası Bakanlar Kurulu, bu Kanunda en az ve en çok miktarları gösterilen vergi ve harçların tarifelerini belediye grupları itibarıyla tayin ve tespit eder şeklinde değiştirilerek daha önce Belediye Meclislerine verilmiş olan yetki, Anayasa ya uygun şekilde Bakanlar Kurulu na verildi. Söz konusu Kanun değişikliğinden sonra behemehâl konuyla ilgili BKK nın çıkartılması gerekiyordu. Çünkü hali hazırda Anayasa Mahkemesi nce verilmiş süre aşılmış durumda idi. Buna rağmen bu kararname ancak 4 ay 10 gün sonra Bakanlar Kurulu nca imzalanmış, bununla da yetinilmeyerek anlaşılamayacak bir nedenle Resmi Gazete de yayımlanması için 2 ay daha beklenilmiştir. Toplamda Kanun değişikliğinden 6 ay sonra, Bakanlar Kurulu belirleme yapabilmiştir. Fakat yapılan belirleme de özellikle bilardo ve langırt salonları ile play-station salonları gibi işletmelerden alınacak eğlence vergisi tutarının fahiş tutarlara çıkmasının tepkiler doğurması üzerine 2013/5585 sayılı BKK dan 2 ay sonra bu defa 2014/5896 sayılı BKK çıkartılmıştır. Hem 2013/5585 sayılı BKK ve hem de 2014/5896 sayılı BKK eki tarifede; Bu Karar 19/5/2013 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer denilmiştir. Anayasa Mahkemesi nin verdiği süre 19/05/2013 te dolduğu için başka türlü denmesi de çok mümkün değildir. Çünkü eğer yayımı tarihinde ya da 01/01/2014 tarihinden itibaren yürürlüğe girer denilse idi, arada oluşacak boşlukta yani 19/05/2013 ile ilk BKK nın tarihi olan 18/12/2013 veya 31/12/2013 arasında hangi oranların ve tutarların geçerli olacağı belirsiz olacaktı. Esasen bu belirsizlik, kararname yayımlanıncaya kadar da var idi. Çünkü ortada 3 Bu konuda geniş bilgi için Bkz: Ahmet OZANSOY: Yol Harcamalarına Katılma Payında Anayasa ya Aykırılık Sorunu, İdari ve Mali Mevzuat, Aralık 2012, Cilt 13, Sayı 3, s Sayfa 5 / 8

6 iptal edilmiş ve süresi dolmuş bir düzenleme uyarınca alınmaya devam edilen vergi ve harçlar bulunmaktaydı. Burada öne sürülebilecek 2 hukuki argüman bulunmakta idi: Birincisi; 2013 yılı başında 2013 yılı için Belediye Meclisleri tarafından tarife oluşturulurken, o tarih itibariyle iptal hükmü yürürlüğe girmemiş olduğu için, oluşturulan tarife yılsonuna kadar geçerlidir. İkincisi ise; 19 Mayıs 2013 tarihi itibariyle Belediye Meclislerince belirlenmiş hadlerin yasal dayanağı kalmadığından ötürü, Kanun da yazan en düşük hadlerin uygulanması gerekir. Her iki argümanın da savunulması mümkün olmakla birlikte, belediye vergi ve harçlarının bir kısmının tahakkukunun yıllık olarak yılın başında yapılıyor olmasını da dikkate alarak ilk argümanı daha uygulanabilir bulduğumuzu daha önce yazmıştık. 4 Ancak konuyla ilgili olarak önce 2013/5585 sayılı BKK nın yayımlanmasıyla beraber başka bir tartışma daha başladı. Çünkü söz konusu BKK, 19 Mayıs 2013 tarihinden itibaren geçerli sayıldı. Bu durumda 19 Mayıs 2013 ile 18 Aralık 2013 tarihleri arasında geçmişte daha az ya da daha çok olarak tahsil edilen vergi ve harçlar ne olacaktır? sorusu haklı olarak sorulmaya başlandı. Bu yetmezmiş gibi 2014/5896 sayılı BKK nın yayımlanmasıyla birlikte ilave bir sorun daha doğdu. 2014/5896 sayılı BKK eki tarifede, 2013/5585 sayılı BKK eki tarifeye kıyasla çok büyük, yer yer beşte bire varan oranlarda indirimler yapıldı. Bu durumda 18 Aralık 2013 tarihi ile 18 Şubat 2014 tarihi arasında geçen 2 aylık dönemde yapılan yüksek tahsilâtların iadesi gündeme gelebilecektir. Dahası 2014/5896 sayılı BKK da 19 Mayıs 2013 tarihinden itibaren geçerli sayıldığından fazla ya da eksik ödeme bakımından kıyaslamanın doğrudan doğruya bu kararnamede belirlenen rakamlarla yapılması gerekmektedir. Esasında; bir vergi oranının veya miktarının geçmişe dönük olarak yürürlüğe sokulması Anayasa ya açıkça aykırıdır. Geçmişte buna benzer uygulamalar olmuş ve Anayasa Mahkemesi iptal kararları vermiştir. Bahse konu hukuki düzenleme bir yasa maddesi olmayıp Kararname olduğundan Anayasa Mahkemesi ne götürülemez ancak başvurulması durumunda Kararname nin yürürlük tarihinin Danıştay ca iptal edilmesi kuvvetle muhtemeldir. Ne var ki, iptal edilmediği sürece geçerlidir. O halde belediyeler ne şekilde uygulama yapacaklardır? 19/05/2013 tarihi ile 18/02/2013 tarihi arasında Belediyelerin tarh, tahakkuk ve tahsil ettiği İlan ve Reklam Vergisi, Eğlence Vergisi, İşgal Harcı, Tatil Günlerinde Çalışma Ruhsatı Harcı ve İşyeri Açma İzin Harcı için 2 durum söz konusu olabilir. 1- Ya bu vergi ve harçların bir kısmı eksik tahakkuk ve tahsil edilmiştir, 2- Ya da bu vergi ve harçların bir kısmı fazla tahakkuk ve tahsil edilmiştir. 4 Ahmet OZANSOY: Belediye Meclislerinin. T24. Sayfa 6 / 8

7 Belediyeler öncelikle kendi uyguladıkları tarife ile 2013/5585 sayılı BKK nda belirlenen tarife tutarlarını kıyaslamalı, daha düşük tarife uyguladıkları vergi ve harçları tespit etmeli, daha sonra söz konusu vergi ve harçlardan eksik tahakkuk ettirilen kısmı her bir mükellef için ikmal etmelidir. Eğer fazla tahakkuk ve tahsil yapılmış ise bu durumda alacaklı olan (veya borcu azaltılması gereken) mükelleftir. Bu takdirde ne yapılacaktır? 2014/5896 sayılı BKK eki tarifede rakamlar oldukça düşük belirlendiği için kuvvetle muhtemel fazla tahakkuk ve tahsil çıkacaktır. Fazla tahsil edilen bu tutarların iadesi gerekecek midir? Özetle; belediyelerin 18/05/ /02/2013 tarihleri arasında eksik tahsil ettikleri vergi ve harçları ikmal etmeleri, fazla tahsil ettikleri vergi ve harçları da red ve iade etmeleri gerekmektedir. İş o kadar karmaşık bir hal almıştır ki, bu işin altından hakkıyla kalkabilmek belediyelerin kurumsal kapasitelerini fersah fersah aşmıştır. Örneğin İstanbul da bir belediyenin 2013/5585 sayılı BKK yürürlüğe girmeden önce gazino, bar, tavernalar için günlük 100.-TL eğlence vergisi belirlediğini varsayalım. 4 ya da 5 yıldızlı otel içinde olmayıp bağımsız olan bu işyerinin büyüklüğünün 400 m 2 olduğunu ve her gün çalıştığını düşünelim. Bu işyeri için 2013/5585 sayılı BKK eki tarife ile belirlenen günlük vergi tutarı 40.-TL ve 2014/5896 sayılı BKK eki tarife ile belirlenen günlük vergi tutarı da 30.-TL dir. 2013/5585 sayılı BKK yürürlüğe girmeden önce bu işyerinin aylık eğlence vergisi tutarı 30 gün x 100.-TL = TL dir. 2013/5585 sayılı BKK 18/12/2012 tarihinde 19/05/2013 den itibaren yürürlüğe girdiğine göre ve biletle girilmesi zorunlu olmayan eğlence yerlerinde her aya ait vergi o ayı takip eden ayın 20 nci günü akşamına kadar ilgili belediyeye yatırılacağına göre (örneği basitleştirmek adına son beyanname verme gününden önce beyanname verilmediği varsayılmıştır) 18/12/2013 tarihine kadar 2013 yılının Mayıs-Haziran-Temmuz-Ağustos-Eylül ve Ekim ayı beyannameleri verilmiş demektir. 2014/5896 sayılı BKK eki tarife de 18/02/2014 te yürürlüğe girdiğine göre o tarihe kadar da Kasım-Aralık 2013 beyannameleri verilmiş demektir. Aşağıdaki tabloda durumu inceleyelim. Dönem 2013/5585 sayılı BKK öncesi (1) (2) (3) (4) (5) 2013/5585 Fark 2014/5896 Fark sayılı BKK (1-2) sayılı BKK (1-4) sonrası sonrası Mayıs 2013* Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık * Mayıs ayı 19 gün 2013/5585 öncesi ve 11 gün de sonrası şeklinde kıst olarak dikkate alınmıştır. Sayfa 7 / 8

8 Görüldüğü gibi mükellef 2013/5585 sayılı BKK öncesinde her ay TL eğlence vergisi ödemekte iken, 2013/5585 sayılı BKK nın 19/05/2013 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe girmesiyle birlikte Mayıs ayı için 660.-TL, diğer aylar için de TL fazla ödeme yapmış durumdadır. Talep etmesi halinde bunların iadesi gerekecektir. Mükellefin Aralık ayı içerisinde talepte bulunarak fazla ödediği tutarları geri aldığını varsayalım. Bu defa 18/02/2014 tarihinde yine 19/05/2013 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 2014/5896 sayılı BKK eki tarifenin yürürlüğe girmesiyle ikinci defa düzeltme işlemi gerekecektir. Örneğin Haziran 2013 ayında başlangıçta TL eğlence vergisi tahakkuk etmiş iken 2013/5585 sayılı BKK sonrası tahakkuk tutarı TL olarak düzeltilerek TL nin mükellefe red ve iadesi gerekecektir. 2014/5585 sayılı BKK nın yürürlüğe girmesiyle beraber aynı dönem için (Haziran 2013) bu defa ikinci bir düzeltme gerekecek ve TL olarak düzeltilen vergi, 900.-TL olarak tekrar düzeltilecek ve 300.-TL daha red ve iade yapılacaktır. Eğer bu mükellef, birinci defada başvurmamış ise ve örneğin 20 Şubat 2014 tarihinde başvurursa düzeltme doğrudan TL nin 900.-TL ye indirilmesi şeklinde yapılacak ve Haziran 2013 dönemi için toplam TL red ve iade gerekecektir. Kuşkusuz her dönem için aynı şey geçerlidir. Öte yandan, mükelleflerin 19/05/ /12/2013 tarihleri arasında Bakanlar Kurulunca belirlenen tarifenin değil, Kanun da yazan en düşük hadlerin uygulanması gerekeceğini savunmaları ve iadeyi bu kapsamda isteyip red cevabını dava konusu edebilecekleri de dikkate alındığında, belediyelerin ne kadar zor durumda bırakıldığı açıkça ortaya çıkmaktadır. Sayfa 8 / 8