Spor Sahalarındaki Işıklı Panolar ile Sinema Salonlarında Gösterilen Reklamlar, İlan ve Reklam Vergisine Tabi midir?

Transkript

1 Melih ORCAN Vergi Başmüfettişi (E. Maliye Başmüfettişi) Spor Sahalarındaki Işıklı Panolar ile Sinema Salonlarında Gösterilen Reklamlar, İlan ve Reklam Vergisine Tabi midir? 1. Giriş Sinema salonları ve spor sahaları, reklam verenler tarafından reklam amaçlı olarak kullanılabilmektedir. Sinema reklamcılığına ilişkin uygulamalar; perde reklam, fuaye reklamcılığı, sinema sponsorluğu, özel etkinlikler, özel uygulamalar ve film festivalleri olarak sıralanabilir. Bunlardan en yaygın olanı perde reklamlarıdır. Spor sahalarında ise, genellikle saha kenarlarına konulan panolarla reklam yapılmaktadır. Bu panolar, eskiden sabit tabelalar biçiminde iken, son yıllarda artık değişebilir ışıklı panolar halini almıştır. Sinema perdelerinde ve spor sahası kenarlarında yer alan ticari reklamlar; hem nispeten yeni bir gelişme olmasından kaynaklı farkındalık eksikliği ve hem de uygulama zorluğu nedeniyle yeterince vergilendirilememektedir. Bu durum belediyeler için önemli bir gelir kaybı doğurmaktadır. Sinema salonlarında gösterilen ticari reklamların (perde reklamların) ve spor sahalarına reklam amaçlı konulan ışıklı panoların ilan ve reklam vergisi karşısındaki durumu, makalemizde tartışma konusu yapılmaktadır. bir ücret karşılığında pazarlamaktadır. Söz konusu kiralama işlemi, daha çok zincir salonlar ile bir yıllık sabit ücret verilerek yapılmaktadır. Sinema salonunun şehir içindeki konumuna, müşteri profiline ve sayısına, mevsimlere ve salonda gösterilen filmin niteliğine göre perde reklam fiyatları değişmektedir. Perde reklamcısı firmalar, reklam verenlerle çeşitli dönemler için anlaşma yapmakta, hazırladıkları ya da hazırlattıkları reklamların kendileri anlaşması olan sinema salonlarında film başında ya da arasında gösterilmesini sağlamaktadırlar. 1 Spor sahalarının kenarlarına konulan reklam amaçlı ışıklı panolar ise hem kapalı salonlarda hem de futbol sahalarında olabilmektedir. Sahanın etrafına dizilmiş panolarda belli zaman aralıklarında belli reklamlar gösterilmektedir. 2. Sinema Salonlarındaki Perde Reklamcılık ve Spor Sahalarındaki Reklam Amaçlı Işıklı Panolar Sinema salonlarındaki perde reklam, her film gösterimi öncesinde veya film arasında seyirciye gösterilen reklam filmlerini ifade etmektedir. Sinema reklamcılığı alanında faaliyet gösteren şirketler, anlaşmalı oldukları sinema salonlarında bu hakkı belli bir süre için kiralamakta ve kiraladığı perdenin kullanım hakkını reklam verenlere yine belli 1 Eylem Arslan, Sinema Reklamcılığı: Sinema Salonunun Bir Reklam Mecrası Olarak Kullanımının Türkiye Örneğinde İncelenmesi, İletişim Fakültesi Dergisi, 2010, Sayı

2 MEVZUAT Ödenen ücrete ve yapılan anlaşmaya göre müsabaka süresince bazen bir panoda hep aynı firma ya da malın reklamı yapılmakta iken bazen belli süre ve sıra dâhilinde farklı firma ya da malların reklamları yer alabilmektedir. 3. Sinema Salonlarında ve Spor Sahalarında Gösterilen Reklamların İlan ve Reklam Vergisi Karşısındaki Durumunun Değerlendirilmesi İlan ve Reklam Vergisine ilişkin düzenlemeler 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu nun 12 ila 16 ncı maddeleri arasında yer almaktadır. Kanun un 12 nci maddesine göre ilan ve reklam vergisinin konusu; belediye sınırları ile mücavir alanları içinde yapılan her türlü ilan ve reklamdır. Buna yurt dışından gönderilen ilan ve reklamlar da dâhildir. Belediye sınırları ile mücavir alanları içinde yapılan ve Kanun un 14 üncü maddesinde sayılan istisna ve muafiyet kapsamında olmayan her türlü ilan ve reklam, verginin konusunu oluşturmaktadır. Dolayısıyla belediye teşkilatı olan kasabalarda ya da mücavir alan sınırları içinde kalan köylerde yapılan ilan ve reklamlar da ilan ve reklam vergisine tâbidir. Belediye sınırları ile mücavir alanlar dışında yapılan ilan ve reklamlar ise verginin konusuna girmemektedir Sayılı Belediye Kanunu na göre belediye; belde sakinlerinin mahalli müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idari ve mali özerkliğe sahip kamu tüzel kişisidir. Mücavir alan ise belediye sınırlarına komşu olan alandır. Bu alanlar, belediye imar mevzuatı bakımından özel düzenlemeye uyruktur; imar mevzuatı bakımından belediyelerin kontrol ve sorumluluğu altına verilmiş olan alanlardır. 2 2 Prof. Dr. Ejder YILMAZ, Hukuk Sözlüğü, Ankara, Yetkin Yayınları, İlan ve reklam vergisinde, vergiyi doğuran olay için ilan ve reklamın belediye ve mücavir alan sınırları içinde yapılması yeterlidir. İlan ve reklamı yapan işyeri olan sinema salonlarının, alışveriş merkezlerinin (AVM) veya spor sahaları işletmelerinin belediyeden işyeri açma izni alıp almamasının bir önemi yoktur. Nitekim işyeri açmaları belediyelerin iznine tâbi olmayan işyerlerinin de ilan ve reklam vergisine tâbi olup olmadığı Maliye Bakanlığı na sorulmuş, Bakanlık vermiş olduğu bir cevapta 3, Belediye Gelirleri Kanunu nda böyle bir gerekliliğe ilişkin bir hüküm olmadığından işyeri açmaları belediyelerin iznine tâbi olmayan iş yerlerinin de ilan ve reklam vergisine tabi olduğunu belirtmiştir. Yine aynı şekilde mücavir alanlara belediye hizmetlerinin götürülmüş olup olmamasının da bir önemi yoktur. İlan duyuru, bildirme, kamuoyunun haberi olsun diye yapılan açıklamayı; reklam da bir malı, işi, kuruluşu ve benzerini tanıtmak için yapılan faaliyetleri ifade etmektedir. 4 Her türlü ilan ve reklam teriminden ne anlaşılması gerektiği, verginin tarifesinin belirlendiği 15 inci maddeye bakarak çıkarılabilir. 5 Buna göre; ü Çeşitli yerlere asılan ve takılan her çeşit levha, yazı ve resim gibi sabit bütün ilan ve reklamlar, ü Motorlu taşıt araçlarının içine veya dışına konulan ilan ve reklamlar, ü Cadde, sokak ve yaya kaldırımlar üzerine gerilen, binaların cephe ve yanlarına asılan bez veya sair maddeler vasıtasıyla yapılan geçici mahiyetteki ilan ve reklamlar, ü Işıklı veya projeksiyonlu ilan ve reklamlar, ü Broşür, katalog, duvar ve cep takvimleri, biblolar, afişler ve benzerleri ilan ve reklam vergisinin konusuna girmektedir. Dolayısıyla ışıklı veya projeksiyonlu ilan ve reklamlardan, istisna ve muafiyet kapsamında olmayan her türlü ilan ve reklamlar, verginin konusunu oluşturmaktadır. Belediye Gelirleri Kanunu nun 14 üncü maddesinde sayılan ilan ve reklamlar, ilan ve reklam vergisinden istisna tutulmuştur. Sinema salonlarında ve spor sahalarında ya- 3 Gelir İdaresi Başkanlığı nın 20/12/2006 tarih ve B GİB.0.66/ /99506 sayılı özelgesi 4 Prof. Dr. Ejder YILMAZ, Hukuk Sözlüğü, Ankara, Yetkin Yayınları, Ahmet OZANSOY, Türk Telekom İlan ve Reklam Vergisinden Muaf Mı?, İdari ve Mali Mevzuat, Ağustos 2013, Sayı 155, s Aylık; Bilim, Haber, Yorum ve Aktüalite Dergisi

3 tâbidir. İlan ve reklam vergisi için uygulanacak en az ve en çok miktarları gösteren tarife ve nispetler Kanun un 15 inci maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre ışıklı veya projeksiyonlu ilan ve reklamlar için uygulanacak tarife şu şekildedir: Tablo: İlan ve Reklam Vergisinin Kanuni Hadleri yımlanan veya gösterilen reklamlar bu istisna ve muafiyetler arasında sayılmamaktadır. Söz konusu maddede TRT tarafından yayınlanan ve yapılan ilan ve reklamlar istisna edilmiş ve bu istisna yargı kararıyla özel televizyonlarda yayımlanan ilan ve reklamlara da teşmil edilmiştir 6. Ancak sinema reklamlarını bu kapsamda değerlendirmek mümkün değildir. Yine istisnalara ilişkin aynı düzenlemede, sinema ve tiyatro binalarının içine veya dışına asılan ve oynatılan film ya da oyunun tanıtımını yapan afişler ve reklamlar, ilan ve reklam vergisinden istisna tutulmuştur. Ancak bu istisna da oynatılan filmin tanıtımı yapan reklamlara ilişkin olup sinema salonunda gösterilen ticari reklama ilişkin değildir. Bu sebeplerle sinema salonlarında, spor salonlarında ya da benzer mekanlarda projeksiyon ve ışık kullanılarak yapılan ilan ve reklamlar, ilan ve reklam vergisine tâbidir. Görüntünün renkli ve hareketli olup olmamasının vergilendirme açısından bir önemi yoktur. Slayt ile yapılan ilan ve reklamların da bu kapsamda değerlendirilmesi gerekir. 7 İlan ve reklam vergisinde vergiyi doğuran olay, ilan ve reklamın umuma gösterilmesi, duyurulması dolayısıyla yapılması olduğuna göre sinema salonlarında ve spor sahalarında reklamın izleyiciye izlettirilmesi ile ilan ve reklam vergisi doğmaktadır. Ancak reklam şirketlerince bu reklam filmlerinin hazırlanması vergiyi doğurmaz. Gösterilecek reklam filminin Türkçe olup olmamasının da bir önemi yoktur. 4. Verginin Tarhı Yukarıda açıkladığımız üzere sinema salonlarında, spor sahalarında ya da benzer mekanlarda ışık ve projeksiyon kullanılarak yapılan reklamlar, ilan ve reklam vergisine 6 Danıştay 9. Dairesi nin E. 1993/1517 K. 1993/5139 sayılı Kararı. 7 M. Cengiz ÜNLÜ, Mehmet KORKUSUZ, Belediye Gelirleri Kanunu, Ankara, Seçkin Yayınevi, Işıklı veya projeksiyonlu ilan ve reklamlardan her metrekare için yıllık olarak Vergi Tutarı (TL) En az En çok Tarifede en az ve en çok tutarlar arasında daha önce belediye meclislerince belirleme yapılırken, Anayasa Mahkemesi nin iptal kararı sonrası yapılan düzenleme gereğince 19/05/2013 tarihinden itibaren Bakanlar Kurulu nca belirleme yapılacaktır. Kanun un 96 ncı maddesi gereğince, Bakanlar Kurulu bu Kanun da en az ve en çok miktarları gösterilen vergi ve harçların tarifelerini belediye grupları itibariyle tayin ve tespit edecektir. Ancak Bakanlar Kurulu, bu konuda henüz bir düzenleme yapmamıştır. Bakanlar Kurulu nca tespit edilecek karar yürürlüğe girinceye kadar; 6527 sayılı Kanun un 6 ncı maddesi ile 2464 sayılı Kanun a eklenen Geçici 7 nci madde yürürlükte olacaktır. Bu madde uyarınca 2013 yılında uygulanmak üzere belediye meclislerince belirlenmiş olan tarifenin uygulanmasına devam edilecektir. 8 Sinema salonlarında veya spor sahalarında gösterilen reklam filmlerine ilişkin ilan ve reklam vergisi hesaplanırken, tarife uyarınca bu reklamın gösterildiği alanın metrekare olarak belirlenmesi gerekmektedir. Kanaatimizce söz konusu reklamların sinema perdesinde veya reklam panosunda kapladığı alan, verginin hesaplanması için alınacak 8 AYM nin iptal kararı sonrasında önce 2013/5585 ve sonra da 2014/5896 sayılı BKK ları çıktı ancak 6527 sayılı Kanun un 5 inci maddesi ile 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu nun 96 ıncı maddesinin (A) fıkrasına 01 Mart 2014 tarihinden itibaren bir ekleme yapılmıştır. Buna göre tarife belediye meclislerinin önerisi, İçişleri Bakanlığı nın görüşü ve Maliye Bakanlığı nın teklifi ile bir kez belirlenecek ve her yıl yeniden değerleme oranında artırılacaktır. İşte bu belirleme henüz yapılmadığından 6527 sayılı Kanun un 6 ncı maddesi ile 2464 sayılı Kanun a Geçici 7 nci Madde uygulanacaktır. Bu maddeye göre Bakanlar Kurulu belirleme yapıncaya kadar 2012 yılı sonunda, 2013 yılında uygulanmak üzere Belediye Meclislerince belirlenen rakamların uygulanmasına devam edilecektir. Ayrıntılı bilgi için bknz; Ahmet OZANSOY: 2014/5896 Sayılı KHK Yürürlükten Kalktı mı, Yeni Kurulacak Belediyeler Hangi Tarifeyi Uygulayacaklar?, yeni-kurulacak-belediyeler-hangi-tarifeyiuygulayacaklar, 07/07/

4 MEVZUAT baz metrekare olacaktır. Bu reklam filmlerinin birden fazla sinema salonunda veya spor sahasında gösterilmesi durumunda söz konusu salonların ve sahaların her biri için söz konusu alanın tespit edilip bu alanların toplamı üzerinden vergi hesaplanmalıdır. Metrekare üzerinden yapılan hesaplamalarda, yarım metrekareye kadar olan kesirler yarım metrekareye, yarım metrekareyi aşanlar ise tam metrekareye tamamlanır. Örneğin, 0,90 m 2 olan alan 1 m 2 ; 1,4 m 2 olan alan ise 1,5 m 2 olarak dikkate alınacaktır. Bu hesaplama biçimi birden fazla sinema salonu veya spor sahası için yapılacak alan metrekare hesabında her perde veya sahadaki her reklam panosu için ayrı ayrı nazara alınacaktır. Yıllık vergilendirilen ışıklı veya projeksiyonlu ilan ve reklamların süresi 6 aydan az olursa vergi miktarının yarısı alınacaktır. 6 ayı geçen süreler 1 yıl sayılacaktır. Bu sebeple hesaplanacak verginin tam mı, yoksa yarım mı alınacağı söz konusu reklam filminin gösterim süresi dikkate alınarak hesaplanacaktır. Örnek: X Belediyesinde, ışıklı veya projeksiyonlu ilan ve reklamlardan her metrekare için yıllık olarak 50.- TL ilan ve reklam vergisi alındığını varsayalım. Y Bankası da X Belediyesi sınırları içinde yer alan 2 sinema salonu ile 4 ay süreyle kendisine ait bir reklam filmi oynatılması hususunda anlaşmıştır. Sinema salonlarından ilkinde oynatılan reklam filmi 31,4 m 2, diğerinde oynatılan reklam filmi de 31,8 m 2 alan kaplamaktadır. Bu durumda ilk sinema salonundaki reklam filminin kapladığı alan 31,4 m 2 olduğundan vergiye baz alan 31,5 m 2 olarak dikkate alınacak ve ilan ve reklam vergisi de (31,5 m 2 x 50.-TL=) TL olacaktır. Ancak reklam filminin gösterileceği süre 6 aydan az olduğu için vergi miktarının yarısı dikkate alınacağından bu sinema salonuna ilişkin vergi ( TL/2=) 787,5.-TL olacaktır. İkinci sinema salonundaki reklam filminin kapladığı alan 31,8 m 2 olduğundan vergiye baz alan 32 m 2 olarak dikkate alınacak ve ilan ve reklam vergisi de (32 m 2 x 50.- TL=) TL olacaktır. Ancak reklam filminin gösterileceği süre 6 aydan az olduğu için vergi miktarının yarısı dikkate alınacağından bu sinema salonuna ilişkin vergi ( TL/2=) 800.-TL olacaktır. Dolayısıyla Y bankası kendi adına hazırlattığı ve sinema salonlarında yayınlattığı ticari reklam filmi için söz konusu reklam filminin gösteriminden önce X Belediyesine vereceği bir beyanname ile (787,5.-TL TL=) 1.587,5.-TL ilan ve reklam vergisi beyan edecektir. Söz konusu örnekteki reklam filminin süresinin (ister 10 saniye, ister 10 dakika, ister 10 saat olsun) vergilendirme açısından bir önemi yoktur. Önemli olan söz konusu reklam filmlerinin yıl içerisinde ne kadar süre ile gösterildiğidir. Hesaplanan verginin, beyanname verme süresi içinde ödenmesi gerekir. Ancak belediye meclisleri bu vergiyi, yılı içinde iki eşit taksitte almaya yetkilidirler. 5. Verginin Mükellefi ve Sorumlusu Sinema salonlarında veya spor sahalarında gösterilen reklam filmlerine ait ilan ve reklam vergisinin mükellefi, yurt dışından gönderilen ilan ve reklamlar dâhil olmak üzere, ilan ve reklamı kendi adına yapan veya yaptıran gerçek veya tüzelkişilerdir. Ancak işin niteliği gereği sinema reklamları ve spor sahalarında yapılan reklamlar, genel de reklamı kendi adına yapan gerçek veya tüzel kişilerce değil de, bu işi meslek edinmiş reklam şirketleri vasıtasıyla yapılmaktadır. İlan ve reklam işlerini mutat meslek olarak ifa edenler, başkaları adına yaptıkları ilan ve reklamlara ait vergileri mükellefler adına ilgili belediyeye yatırmaktan sorumludurlar. V.U.K. a göre vergi sorumlusu, verginin ödenmesi bakımından, alacaklı vergi dairesine karşı muhatap olan kişidir. Böylece bu sorumluluk müessesesi getirilerek verginin tahsili güvence altına alınmaya çalışılmıştır. Dolayısıyla; a. Sinema salonlarında gösterilen reklam filmlerinin ilk gösterimi tarihini b. Spor sahalarında gösterilen reklam filmleri için de müsabaka tarihini 50 Aylık; Bilim, Haber, Yorum ve Aktüalite Dergisi

5 takip eden ayın 20 nci günü akşamına kadar, reklamcılık alanında faaliyet gösteren medya ve reklam şirketi, sorumlu sıfatıyla ilgili belediyeye beyanname verip, vergiyi ödemek zorundadır. Beyannamenin geç verilmesi ya da hiç verilmemesi durumunda, ilan ve reklam işini mutad meslek olarak ifa eden sorumlular adına vergi ziyaı cezalı tarhiyat yapılır. Her ne kadar sinema ve spor sahası reklamcılığında usul, bu konuda faaliyet gösteren şirketler vasıtasıyla reklam yapılması ise de, reklamın mükellefçe bizzat yapılması durumunda; reklam filminin sinema salonunda veya spor sahasında gösteriminden önce mükellef tarafından ilgili belediyeye verilecek bir beyanname ile verginin tarh ve tahakkuk ettirilmesi gerekir. Bu durumda beyannamenin geç verilmesi ya da hiç verilmemesi durumunda mükellef adına vergi ziyaı cezalı tarhiyat yapılır. Beyannameler, sinema salonunun veya spor sahasının bulunduğu mahallin belediyesine verilir. Ancak hazırlanan sinema reklam filmleri genelde aynı anda tüm Türkiye sathına yayılmış birçok sinema salonunda gösterime girmektedir. Bu sebeple birden fazla belediye sınırı içinde gösterim yapılması halinde vergilendirilmenin nasıl yapılacağı sorun olarak karşımızdadır. Maliye Bakanlığı bu konuda vermiş olduğu bir özelge 9 ile görüşünü net olarak ortaya koymuştur. Maliye Bakanlığı na göre; birden fazla belediyeyi ilgilendiren ilan ve reklamlarda her belediyeye ayrı ayrı beyanname verilmesi ve ilan ve reklam vergisi ödenmesi söz konusu olamayacağından, birden çok belediyeyi ilgilendiren ilan ve reklamlarda, ilan ve reklam vergisine ait beyannamenin reklamı yapan kişi veya firmanın iş bakımından muamelelerin bilfiil toplandığı ve idare edildiği yer belediyesine verilmesi ve ödemenin de bu belediyeye yapılması gerekmektedir. 6. Sonuç Sinema salonlarında ve spor sahalarında gösterilen reklamların ve reklam filmlerinin her geçen gün yaygınlaştığı herkes tarafından gözlenmektedir. Ne yazık ki bu alan yeterince vergilendirilmemektedir ve belediyeler için ciddi bir gelir kaybı doğmaktadır. Sinema salonlarında ve spor sahalarında gösterilen reklamlarım ve reklam filmlerinin belediyeler tarafından yeterince vergilendirilmemesindeki iki temel sebebin 9 Gelir İdaresi Başkanlığı nın 16/04/2010 tarih ve B GİB /16-5 sayılı özelgesi. birincisi, bu reklamların ve reklam filmlerinin ilan ve reklam vergisine tabi olup olmadığı yönündeki tereddüttür. Televizyonlarda gösterilen reklam filmlerinin ilan ve reklam vergisine tâbi olmamasından yola çıkılarak, sinema salonlarında gösterilen reklam filmlerinin de vergiden istisna olduğu yönünde yanlış bir sonuç çıkarılmaktadır. İkinci sebep de; bahse konu yerlerde gösterilen reklam filminin ilan ve reklam vergisine tâbi olduğu kabul edilse bile söz konusu verginin nasıl hesaplanacağı konusundaki tereddüttür. İşbu makalede yaşanan bu tereddütler giderilmeye çalışılmıştır. Öncelikle sinemalarda, spor salonlarında ya da benzer mekanlarda ışık ve projeksiyon kullanılarak yapılan ilan ve reklamlar, kesin olarak ilan ve reklam vergisine tâbidir. Belediye Gelirleri Kanunu na göre ışıklı veya projeksiyonlu ilan ve reklamlardan her metrekare için yıllık olarak vergi alınmaktadır. Bu yüzden kanaatimize göre, sinema salonlarında veya spor sahalarında gösterilen reklamlar ve reklam filmlerine ilişkin ilan ve reklam vergisi hesaplanırken, tarife uyarınca bu reklamın gösterildiği alanın metrekare olarak belirlenmesi gerekmektedir. Söz konusu reklamın perde veya pano üzerinde kapladığı alan, verginin hesaplanması için alınacak baz metrekare olacaktır. Bu reklam filmlerinin birden fazla sinema salonunda veya spor salonunda gösterilmesi durumunda söz konusu salonların veya sahaların her biri için söz konusu alan tespit edilip, bu alanların toplamı üzerinden vergi hesaplanmalıdır. Yıllık vergilendirilen ışıklı veya projeksiyonlu ilan ve reklamların süresi 6 aydan az olursa vergi miktarının yarısı alınacaktır. 6 ayı geçen süreler 1 yıl sayılacaktır. Bu sebeple hesaplanacak verginin tam mı yoksa yarım mı alınacağı söz konusu reklamın, reklam filminin veya slaytının gösterim süresi dikkate alınarak hesaplanmalıdır. 51