IUGS-ULUSAL TEMSİLCİLİK KOMİTESİ 2006 FAALİYET RAPORU

Transkript

1 IUGS-ULUSAL TEMSİLCİLİK KOMİTESİ 2006 FAALİYET RAPORU International Union of Geological Sciences (IUGS) ve faaliyetlerini onunla ortak olarak yürüten International Correlation Programme (IGCP) iki uluslararası bilimsel örgüt olup yerbilimlerine ilişkin pek çok konuda araştırmaların ve ortak girişimlerin eşgüdümünü sağlamaktadır. Ülkemizde bu iki kuruluşun ortak temsilciliğini halihazırda MTA Genel Müdürlüğünün nezdindeki Türkiye Ulusal Jeoloji Bilimleri Birliği Ulusal Komitesi yürütmektedir. Bu komite faaliyetlerini tarihinde MTA Müdürler Encümeni tarafından kabul edilen yönetmelik doğrultusunda yeniden örgütlenerek çalışmalarını bu doğrultuda gerçekleştirmektedir. Komite üyelerini, Başkan Prof. Dr. Cemal Göncüoğlu olmak üzere, Ergün Akay (MTA), Dr. Yavuz Hakyemez (MTA), Prof. Dr. Aral Okay (ITU), Dr. Mustafa Şenel (MTA), Prof. Dr. Baki Varol (Ankara Universitesi) ve sekreterliği de Burcu Coşkun (MTA) oluşturmaktadır. Üyelerden Ergün Akay ve Mustafa Şenel emekli olmaları nedeniyle komiteden ayrılmışlardır. Ulusal Temsilcilik Komitesi tarihinde MTA Genel Müdürlüğünde toplanmış, 2006 yılı IGCP projeleri ile ilgili görüşmüştür. Bu doğrultuda, 2006 yılı IGCP projeleri tüm üniversite, kamu kurum ve kuruluşlarına duyurulmuş, yeni projelere katılım için çağrı yapılmıştır. Ulusal Temsilcilik Komitesi koordinasyonunda Türkiye 2006 yılı içinde devam eden toplam 13 adet IGCP projesine ulusal liderler (national leader) ve çalışma grupları atayarak katılmıştır. Bu projeler, IGCP 467, IGCP 479, IGCP 480, IGCP 482, IGCP 486, IGCP 494, IGCP 497, IGCP 499, IGCP 502, IGCP 503, IGCP 510 ve IGCP 514, IGCP 518 dir. Bu projeler ile ilgili faaliyetlerin raporu 2006 Kasım ayı içerisinde proje liderlerinden istenmiştir. Bu projelerden IGCP 480 no lu projenin lideri Boris Natalin (ITU-Avrasya), IGCP-482 lideri Semih Gürsu (MTA), IGCP-502 lideri Namık Çağatay (İstanbul Üniversitesi), IGCP 515 lideri Bedri Alpar (İ.Ü., Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü), IGCP 518 lideri Tuncer Demir (Harran Üniversitesi) ve Türkiye Stratigrafi Komitesi (TSK) sekreterliği Erkan Ekmekçi tarafından 2006 yılı ile ilgili faaliyet raporları gelmiştir. Bu faaliyetler ekte sunulmaktadır. REPORT ON ACTIVITY OF IGCP-480 PROJECT Structural and Tectonic Correlation across the Central Asia Orogenic Collage: Implications for Continental Growth and Intracontinental Deformation in 2006 Central Asia encompasses several tectonic collages that were created by oceanic subduction and continental collision from the late Proterozoic to the end of the Paleozoic. The last decade witnessed the establishment of two competing tectonic hypotheses for the development of these orogenic complexes. The first views the Paleozoic-Early Mesozoic development of Central Asia as a process of continuous growth of the continental crust by duplicating arc and forearc materials via large-scale strike-slip systems during subduction. In contrast, other workers consider that frontal collision and collapse of back-arc oceans are the main mechanism for crustal growth of Central Asia. Beside Paleozoic accretionary tectonics, Central Asia is also a locus of extensive Cenozoic deformation. Debate in the past two decades has been focused on whether the deformation was induced by (1) the far-field effect of Indo-Asian collision, (2) back-arc deformation induced by interaction of the Asian and Pacific plates, and (3) flow and upwelling in the deep mantle. Although testing these first-order problems would yield important insights on how continental crust has grown

2 and how continental lithosphere deforms, the failure to correlate even the first-order tectonic elements and boundaries in the region has severely hindered our understanding of the region. Because the Central Asian orogenic belts cross several international borders, to tackle the above problems requires a collaborative and systematic approach across the entire region. Although some international collaborations have occurred or are still underway, these early studies nearly exclusively emphasize the geochemistry of igneous and metamorphic rocks and mineral resources. Little attention has been paid to structural investigation of major tectonic boundaries in terms of their geometry, kinematics, and temporal evolution. Consequently, tectonic implications of the geochemical and petrological studies in central Asia have been somewhat ambiguous because the structural and tectonic settings are not well defined. To put emphasis on structural and tectonic studies and correlating major tectonic boundaries and units across international borders, we organized a new IGCP project entitled Structural and Tectonic Correlation across the Central Asia Orogenic Collage: Implications for Continental Growth and Intracontinental Deformation. Its main mission is to assist international collaboration to solve the first order tectonic problems listed above. The project successfully started in 2005 with the first workshop and field excursions near the southern boundary of the Siberian craton. It got the full approval from The IGCP Scientific Board in February According to the working plan the activity of the IGCP-480 project was focused on two principal events: 1) Organizing of the session SE20 Asian lithosphere: Orogenic processes in Asia: Regimes of continental accretion for the third annual meeting AOGS 2006 that was held in July in Singapore. 2) Organizing of the Second workshop in Ulaanbaatar, Mongolia and following field excursions to central and Southern Mongolia. This event was held during the time interval between July 27 and August 7. Nine oral presentations were delivered during the session SE20 by scientists from Australia, China, Germany, Russia, Mongolia, Taipei, Turkey, and United Kingdom. These presentations covered various aspects of orogenic processes occurring in Central and Eastern Asia in the Phanerozoic. The second workshop was attended by 92 scientists and students from 12 counties: Australia, China, Germany, Japan, Korea, Mongolia, Poland, Russia, Taipei, Turley, United Kingdom, and USA. They made 30 oral and 8 poster presentations. The following field excursion to the Khangai-Khantey zone, Bayanhongor zones, the Baidrag block, and Southern Mongolian arcs allowed participants of the project to see and discuss structural relationships and better understand each other in describing and interpretation of tectonic relationships. All participants of the second workshop of the IGCP-480 project are uniform in their opinions that the workshop and field excursions were very useful for learning various aspects of regional geology and tectonics of Mongolia, exchange of data and ideas, generation of new bilateral relationships and projects between participants from different countries, and for establishing close personal contacts. Participants of the project express their sincere gratitude to the Institute of Geology and Mineral Recourses of the Mongolian Academy of Sciences and the School of Geology and Petroleum of the

3 Mongolian University of Science and Technology and especially to the team lead by Prof. O. Tomurtogoo and Dr. D. Tomurhuu who made the workshop and field excursion efficient and productive and our stay in Mongolia pleasant and comfortable. As a leader of the IGCP-480 project I wish to have a help from the Turkish National Committee (TNRC) for IGCP/IUGS. Boris Natal in Leader of IGCP-480 Istanbul Technical University Turkey IGCP 515 NOLU PROJENIN DÖNEMİ FAALIYETLERİ 26. Mayıs 2005 itibariyle Ulusal Temsilcilik Komiteniz tarafından 2005 yılı içinde başlayan IGCP (Int. Geoscience Programme) projelerinden Vulnerability and resilience assessment of coastal zone in Mediterranean and Black Sea areas related to the forecast sea level rise for management purposes adlı 515 nolu projeye ülkemiz adına lider olarak katılmamın karara bağlamanızdan itibaren, ilk önce bir Proje Çalışma Grubu oluşturulmaya çalışıldı. Bu amaçla projenin amaç ve kapsamı iki kez ler vasıtasıyla konu ile ilgili çalışanlara dağıtılmaya çalışıldı. Kişisel bazda yapılan konuşmalarda konuya sıcak bakılmasına rağmen beklenen olumlu veya olumsuz cevaplar alınamadı. Bunun başlıca nedeni birkaç bölge dışında kıyılarımızın deniz düzeyi değişimlerinden genellikle fazla etkilenmediği düşünülerek konuya duyarsız kalınması veya kişilerin bu konuda neler yapabileceklerini tam olarak bilmemesi olabilir. İkinci neden karşılıklı yazışmalarla çözülmeye çalışıldıysa da ikna konusunda başarı sağlanamadı. Bu gelişmeler üzerine proje çalışma grubu içinde sadece aşağıda isimleri yazılı çalışanlar yer aldı: 1. Prof. Dr. Bedri Alpar (İÜ) 2. Doç. Dr. Selmin Burak (İÜ) 3. Mehmet Ali Akkaya (İÜ) 3. Doç. Dr. Ahmet Cevdet Yalçıner (ODTÜ) 2005 yılı sonlarına doğru, Prof. Umberto Simeoni (Dipartimento di Scienze della Terra, Universita di Ferrara, FERRARA, Italya) UNESCO projesi çerçevesinde ilk toplantıyı yapmak üzere karar aldı. Bu hem proje katılımcılarının birbirlerini tanıması için bir fırsat oluşturacak, hem de yeni kaynaklar sağlayabilmek için Avrupa Projesi hazırlanmasına olanak sağlayacaktı. Ayrıca bu toplantı sonucunda yayınlanması düşünülen kitap da tanıtılacaktı. Bu amaçla herkesten Eylül 2005 ilk haftasına kadar makale yazmaları istendi. Ancak UNESCO nun ilk yıl için ancak 5000 USD sağlaması herkesin İtalya da yapılacak olan toplantıya katılmasına yetmeyecekti. Ancak ikinci yıl için UNESCO nun desteğini artırmasını sağlamak için de herkesin ilk toplantıya katılması öneriliyordu. Bu toplantının Şubat 2006 içinde yapılması Temmuz 2005 itibariyle karlaştırıldı. Ancak 17 Ocak 2006 da gelen bir mail ile ek proje ve fon bulunamadığından ve 5000 USD nin bu toplantının masraflarına yetmeyeceği ve konudan UNESCO nun bilgisi olduğu belirtilerek toplantı yaz ayları içinde yapılmak umuduyla belirsiz bir tarihe ertelendi. Daha sonra bugüne kadar konu ile ilgili bir bilgi tarafıma gelmemiştir.

4 Bu zaman içinde aşağıda başlıkları verilen 2 makale proje kapsamında, uzun çabalar sonucunda İtalyan liderler tarafından belirlenen Geomorphology dergisinde yayınlanmak üzere hazırlanarak gönderildi: 1. Vulnerability of Turkish Coasts to Accelerated Sea-level Rise (Bedri Alpar) 2. Sea-level rise in Erdek (Turkey): foreseeable impacts on the coastal zone (Selmin Burak, Bedri Alpar, Cem Gazioğlu, Ahmet Türker, İpek F. Barut) Haziran 2006 da bu makalelerde önerilen düzeltmelerin yapılarak, 10 Temmuz tarihine kadar geri gönderilmeleri istendi. Esas eleştiri derginin bu özel sayısının 360 sayfa ile sınırlandığı ve bu nedenle makalelerin kısaltılması idi. Temmuz ayı başında düzeltmeler yapılarak mail ile gönderildi. O tarihten bugüne kadar konu ile ilgili bir haber alınmamıştır. Yürütmeye çalıştığım IGCP projesi ile ilgili olarak geçen süre içinde İtalyan Liderler ile herhangi bir sözleşme veya diğer bir resmi anlaşma yapılmamıştır. UNESCO tarafından sağlanan fonun çok düşük olması nedeniyle katılımcılara bu proje sayesinde diğer ek projelerin (subvension) araştırılması ve yeni projelerin yapılması sürekli olarak telkin edilmiştir. Bu amaç doğrultusunda TRANSFER isimli 6. Çerçeve Avrupa Projesine girilmiş olup 1 Ekim 2006 tarihinde 30 aylık proje başlatılmıştır. Bu proje sonuçlarından elde edeceğimiz verilerden Marmara Denizi ve Fethiye Körfezi kıyıları ile ilgili olanlar IGCP de kısmen kullanılabilecektir. Proje konusu ile ilgili kişisel çalışmalar devam etmektedir. Doç. Dr. S. Burak tarafından Özel Duyarlı Deniz Alanları ve Türk Boğazlar Bölgesi isimli Yüksek Lisans tezi yönetilmiştir. Dönem içinde ulusal bir toplantı düzenlenmemiş olup, önümüzdeki dönem için de toplantı düzenlenmesi düşünülmemektedir. Prof. Dr. Bedri ALPAR İ.Ü., Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü Müşkile Sokak No: 1, Vefa-Istanbul 2006 YILINDA IGCP485 TÜRKIYE PROJE GRUBU YILLIK ÇALIŞMA RAPORU - Bozkaya, Ö., Gürsu, S. & Göncüoðlu, M.C Textural and mineralogical evidence for a Cadomian tectonothermal event in the Eastern Mediterranean (Sandıklı, Afyon area, western Taurides, Turkey). Gondwana Research, 10, Gürsu, S. & Göncüoðlu, M.C Petrogenesis and geodynamic evolution of the Late Neoproterozoic post-collisional magmatism in NE Afyon area, Western Central Turkey. Geological Society Special Publication, London (basýmda) Semih Gürsu MTA Genel Müdürlüğü STRATİGRAFİ KOMİTESİ 2006 YILI FAALİYET RAPORU 2006 yılında Toros kuşağı ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi Prekambriyen-Paleozoyik kaya birimlerinin litostratigrafi adlamaları çalıştayı yapılmıştır. Çalıştaya bölgede araştırmaları bulunan 17 kişi toplam

5 14 bildiri ile katılmış, çalıştayın 1,5 günü sunumlara son yarım günü tartışmalara ayrılmıştır. Çalıştaydan elde edilen sonuçların çalıştay düzenleme kurulu üyeleri tarafından rapor haline getirilme çalışmaları devam etmektedir. Ayrıca Trakya Bölgesi Litostratigrafi Adlamaları Kitabı Stratigrafi Komitesi Litostratigrafi Adlamaları Serisi nin 2. kitabı olarak basıldı. Batı Anadolu Karasal Tersiyer Çökellerinin Litostratigrafi Adlamaları Çalıştayı ile ilgili ilk metin Prof Dr. Gürol SEYİTOĞLU tarafından oluşturularak ilgili diğer yazarlar ve Stratigrafi Komitesi sekreteryasına bilgi mahiyetinde gönderilmiştir. Bunun gibi daha önce yapılan diğer çalıştayların sonuçlarının takibi ve kontrolü Yönetim Kurulu adına sekreterya tarafından yürütülmektedir. Dr. Erkan EKMEKCİ YILI IGCP-518 TÜRKIYE PROJE GRUBU YILLIK ÇALIŞMA RAPORU IGCP 518 Fluvial sequences as evidence for landscape and climatic evolution in the Late Cenozoic konulu proje kapsamında Eylül 2006 tarihler arasında Newcastle University (İngiltere), Dokuz Eylül Üniversitesi ve Harran Üniversitesi Coğrafya bölümlerinin birlikte organizasyonuyla İzmir Dokuz Eylül Üniversitesinde Uluslararası FLAG 2006 konferansı düzenlenmiştir. Bu konferansa 12 değişik ülkeden toplam 28 yabancı ve 22 Türk bilim insanı katılmıştır. Konferansa IGCP-518 Projesi Türkiye çalışma grubunu temsilen toplam 5 adet bildiri sunulmuştur Eylül 2006 tarihler arasında Çin in Şangay şehrinde IGCP 518 Projesi nin 2. yıllık toplantısı yapıldı ve bu toplantıya Çalışma Grubumuz adına bir bildiri ile iştirak edilmiştir yılı yaz döneminde IGCP 518 projesi kapsamında 2005 yılında başlatmış olduğumuz arazi çalışmalarına devam edilmiştir. Bu çalışmalar, İngiliz ve Hollandalı bilim adamlarıyla birlikte Ülkemizin Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri (Adıyaman, Şanlıurfa, Gaziantep, Hatay, Diyarbakır) ile Batı Anadolu da (Manisa-Kula) yöresinde yapılmııştır. Arazi çalışması yapılan alanlar: Manisa-Kula yöresi (D. Maddy, T. Demir, S. Yurtmen, D. Bridgland, R. Westaway ve Tom Weldcam. Karasu Nehri (Hatay ili): (A. Seyrek, T. Demir, S. Yurtmen, R. Westaway ve D. Bridgland). Ceyhan Nehri (Adana-Düziçi çevresi). (T. Demir, A Seyrek, R. Westaway ve D. Bridgland). Fırat Nehri: Kuzey Suriye, Adıyaman ve Şanlıurfa, Birecik. (T. Demir, A Seyrek, R. Westaway ve D. Bridgland). Asi Nehri: Kuzey Suriye ve Hatay Çevresi (T. Demir, A Seyrek, R. Westaway ve D. Bridgland). Dicle Nehri: Diyarbakır ve Batman illleri (T. Demir, A Seyrek, R. Westaway ve D. Bridgland). Manisa-Kula yöresi (D. Maddy, T. Demir, S. Yurtmen, D. Bridgland, R. Westaway ve Tom Weldkamp, Chris Stemerdink). Göksu Nehri: Diyarbakır Şanlıurfa ve Adıyaman çevresi (T. Demir, A Seyrek, R. Westaway ve D. Bridgland, Ö. Kesici, B. Çelik). Newcastle University (İngiltere), Dokuz Eylül Üniversitesi ve Harran Üniversitesi Coğrafya bölümlerinin birlikte organizasyonuyla İzmir Dokuz Eylül Üniversitesinde Uluslararasi nde düzenlenen FLAG 2006 konferansına IGCP-518 adına yapılan sunumlar:

6 1. T. Demir., A. Seyrek., R. Westaway., D.R. Bridgland, A. Beck and K. Challis., Late Cenozoic evolution of the Rivers Tigris and Euphrates in SE Turkey. 2. T. Demir, M. Pringle, D.R. Bridgland, A. Seyrek, S. Yurtmen, R. Westaway, A. Beck, K. Challis and M.J. White. Long-timescale evolution of the River Euphrates in Syria: latest results. 3. M. Pringle, T. Demir, S. Yurtmen, R. Westaway and D.R. Bridgland. New Ar/Ar dates from the River Euphrates in Syria and the River Tigris in Turkey Yılı itibariyle IGCP 518 Projesi kapsamında yaptığımız çalışmalarla ilgili olarak aşağıda belirtilen makaleler hazırlanmıştır. 1. Westaway, R., Pringle, M., Yurtmen, S., Demir, T., Seyrek, A., Bridgland, D., Beck, A., Interactions between Quaternary surface uplift, volcanism and incision by the River Tigris around Diyarbakır, SE Turkey. Global and Planetary Change 2. Maddy, D., Demir, T., Climate History of Anatolia and the Black Sea: Early Pleistocene Environments in the Gediz River Valley around Kula, Western Turkey. Submitted to Anatolian Archaeology. 3. Demir, T., Pringle, M., Yurtmen, S., Westaway, R., Bridgland, D., Anthony B., Challis, K., Rowbotham, G., The histories of Late Cenozoic volcanism, regional uplift, incision by the River Euphrates, and human occupation of northeast Syria, deduced from Ar-Ar dating of basalt flows capping fluvial terraces. Submitted to Tectonophysics 4. Demir, T., Pringle, M., Yurtmen, S., Westaway, R., Rowbotham, G., Late Cenozoic plate kinematics, geomorphology and vertical crustal motions in the Malatya-Elazığ region, eastern Turkey: new constraints from Ar-Ar dating of Plio-Pleistocene volcanism. Submitted to Tectonophysics. 5. Demir, T., Seyrek, A., Pringle, M., Bridgland D., Westaway, R., Beck, A., Yurtmen, S., Rowbotham, G., Dating Quaternary volcanism and incision by the River Tigris at Diyarbakır, SE Turkey. Submitted to Journal of Quaternary Science. Doç. Dr. Tuncer DEMİR IGCP 518 Projesi Türkiye Çalışma Grubu Yürütücüsü (Ulusal Lider) Harran Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü ŞANLIURFA