Elit Yeminli Mali MÄşavirlik Anonim Şirketi

Transkript

1 İstanbul,22 Mayıs 2008 SirkÄler Numarası : Elit /17 SirkÄler Poyraz Sokak Sadıkoğlu 4 İşMerkezi K.1D.24 Ziverbey KadıkÖy İstanbul Telefon: (0 216) pbx Faks: (0 216) sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Gerekliliği 1990 lı yılların başında ortaya Öıkan ancak Öeşitli nedenlerle geröekleştirilemeyen sosyal güvenlik reformu Öalışmaları, Kasım 2002 de aöıklanan Acil Eylem Planı ÖerÖevesinde atılmaya başlanmıştır. Atılan ilk ânemli adım, 2006 yılı Mayıs ayında, sosyal güvenlik kurumları tek Öatı altında birleştirilmesidir. ikinci ânemli adım ise, äalışma ve Sosyal GÜvenlik Bakanlığı tarafından sosyal taraflardan gelen gârüşler de dikkate alınmak suretiyle hazırlanan Emeklilik Sigortaları Kanun Tasarısı ile Genel Sağlık Sigortası Kanun Tasarılarının Başbakanlık tarafından birleştirilmesi sonucunda ortaya Öıkan 5010 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu dur yılı başında yürürlüğe girmek Üzere 16 Haziran 2006 tarihinde Resmi Gazete de yayımlanan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu nun yürürlüğü, bazı maddelerinin Anayasa Mahkemesince iptal edilmesi Üzerine, ânce Temmuz 2007 ayına, sonra Ocak 2008 ayına ve en son olarak ta 2007 yılı Merkezi Yânetim BÜtÖesi Kanunu hükümleri ile Haziran 2008 ayı başına ertelenmiştir 5510 sayılı Kanunun Anayasa Mahkemesi nce iptal edilen maddelerinin ve onlarla bağlantılı diğer maddelerinin yeniden düzenlenmesi amacıyla hazırlanıp, geötiğimiz yılın Kasım ayında TBMM ye sunulan Kanun Tasarısı, uzun gârüşmelerin ardından 17 Nisan 2008 tarihinde kabul edilmiştir. Kabul edilen Kanunla, bir taraftan 5510 sayılı Kanunda olduköa kapsamlı değişiklikler yapılırken, diğer taraftan da aynı Kanun un 01 Haziran 2008 olan yürürlük tarihi 01 Ekim 2008 olarak yeniden belirlenmiştir. 1

2 Bâylece, Sosyal güvenlik reform Öalışmalarında bir aşama daha tamamlanmış bulunmaktadır. Sosyal GÜvenlik Reformunun bundan sonraki aşaması, prim âdeme gücüne sahip olmayan yurttaşlarımızın sosyal güvenliklerinin yasal bir zemine oturtulması olacaktır. Saygılarımızla, Elit Yeminli Mali MÄşavirlik Anonim Şirketi B.Nahit Kitiş Zafer Arıhan 2

3 EMEKLİLİK SİGORTASI : 1) Sigortalı Sayılanlar: 5510 sayılı Kanunun kısa ve uzun vadeli sigorta kolları uygulaması bakımından sigortalı sayılacak olanlar, kanunun 6 ncı maddesinde aşağıdaki gibi sayılmışlardır; a) Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından Öalıştırılanlar, b) Kây ve mahalle muhtarları, c) Hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız Öalışanlardan ticarå kazanö veya serbest meslek kazancı nedeniyle geröek veya basit usçlde gelir vergisi mükellefi olanlar, d) Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkér sicili ile birlikte kanunla kurulan meslek odalarına usçlüne uygun olarak kayıtlı olanlar, e) Anonim şirketlerin kurucu ortakları ve/veya yânetim kurulu Üyesi olan ortakları, f) Sermayesi paylara bâlünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, g) Diğer şirket ve donatma iştiraklerinin ise tüm ortakları ve tarımsal faaliyette bulunanlar, h) Kamu idarelerinde Öalışanlar, i) Devlet Memurları Kanununun 86 ncı maddesi uyarınca aöıktan vekil atananlar, j) İşÖi sendikalarının yânetim kurullarına seöilenler, k) Bir veya birden fazla işveren tarafından Öalıştırılan; film, tiyatro, sahne, gâsteri, ses ve saz sanatöıları ile müzik, resim, heykel, dekoratif ve benzeri diğer uğraşları iöine alan bütün güzel sanat kollarında Öalışanlardan, düşünürlerden ve yazarlardan hizmet akdi ile Öalışanlar, i) MÜtekabiliyet esasına dayalı olarak uluslararası sosyal güvenlik sâzleşmesi yapılmış Ülke uyruğunda olanlar hariö olmak Üzere, yabancı uyruklu kişilerden hizmet akdi ile Öalışanlar, l) äiftöi Mallarının Korunması Hakkında Kanuna gâre Öalıştırılanlar, m) Umumi Hıfzıssıhha Kanununda belirtilen umumå kadınlar, 3

4 n) Milli Eğitim Bakanlığı tarafından düzenlenen kurslarda usta âğretici olarak Öalıştırılanlar, kamu idarelerinde ders Ücreti karşılığı gârev verilenler, 2) Sigortalı Sayılmayanlar: Kısa ve uzun vadeli sigorta kolları bakımından sigortalı sayılmayacakları da yine Kanunun 6 ncı maddesinde aşağıdaki gibi yeralmaktadır; a) İşverenin işyerinde Ücretsiz Öalışan eşi, b) Aynı konutta birlikte yaşayan ve ÜÖÜncÜ derece dahil bu dereceye kadar hısımlar arasında ve aralarına dışardan başka kimse katılmaksızın, yaşadıkları konut iöinde yapılan işlerde Öalışanlar, c) Ev hizmetlerinde Öalışanlar (Ücretle ve sürekli olarak Öalışanlar hariö), d) Askerlik hizmetlerini er ve erbaş olarak yapmakta olanlar ile yedek subay okulu âğrencileri, e) Yabancı bir Ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına TÜrkiye'ye bir iş iöin gânderilen ve yabancı Ülkede sosyal sigortaya tébi olduğunu belgeleyen kişiler, f) TÜrkiye'de kendi adına ve hesabına bağımsız Öalışanlardan, yurt dışında ikamet eden ve o Ülke sosyal güvenlik mevzuatına tébi olanlar, g) Resmå meslek ve sanat okulları ile yetkili resmå makamların izniyle kurulan meslek veya sanat okullarında ve yüksek okullarda fiilen normal eğitim süreleri iöinde yapılan, tatbikå mahiyetteki yapım ve Üretim işlerinde Öalışan âğrenciler, h) Sağlık hizmet sunucuları tarafından işe alıştırılmakta olan veya rehabilite edilen, hasta veya malçller, i) Niteliği itibarıyla bir kişinin bir gün iöinde yapabileceği işlerde, yevmiyeli olarak Öalışanlar, j) Kendi adına ve hesabına bağımsız Öalışanlardan gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkér siciline kayıtlı olanlardan, aylık faaliyet gelirlerinden bu faaliyetine ilişkin masraflar düşüldükten sonra kalan tutarı, prime esas günlük kazanö alt sınırının otuz katından az olduğunu belgeleyenler, 4

5 3) Sigortalıları Bildirme YÄkÄmlÄlÄğÄ: İşverenler; hizmet akdi ile Öalıştırdıkları kişileri, Öalıştırmaya başlamadan ânce sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirmekle yükümlüdürler. Ancak, aşağıda sayılan hallerde de sigortalı işe giriş bildirgesi sigortalılık başlangıcından ânce verilmiş sayılacaktır: a) İnşaat, balıköılık ve tarım işyerlerinde işe başlatılacak sigortalılar iöin, en geö Öalışmaya başlatıldığı gün. b) Yabancı Ülkelere sefer yapan ulaştırma araölarına sefer esnasında alınarak Öalıştırılanlar ile Kuruma ilk defa işyeri bildirgesi verilecek işyerlerinde; ilk defa sigortalı Öalıştırmaya başlanılan tarihten itibaren bir ay iöinde Öalışmaya başlayan sigortalılar iöin, Öalışmaya başladıkları tarihten itibaren en geö sâz konusu bir aylık sürenin dolduğu tarihe kadar. c) Kamu idarelerince yurt dışı gârevde Öalışmak Üzere işe alınanların, işten ayrılmış olsalar dahi, Öalışmaya başladıkları tarihten itibaren ÜÖ ay iöinde. 4) Sigorta Prim Matrahınının Hesaplanması: a) Sigorta Prim Matrahına Giren Unsurlar: Sigortalıya âdenen, i) ècretler ile ii) Prim, ikramiye ve bu nitelikteki her Öeşit istihkak, sigorta primine tabi olacak. iii) Saatlik, günlük, haftalık veya aylık olarak belirli bir Ücrete dayanmış olmayıp da komisyon Ücreti ve kéra katılma gibi belirsiz zaman ve tutar Üzerinden Ücret alan sigortalıların prim ve âdeneklerinin hesabında esas tutulacak günlük kazanö ise günlük brüt asgari Ücret tutarı kadar olacak. b) Sigorta Prim Matrahına Dahil Edilmeyecek Unsurlar: i) Ayni yardımlar, ii) âlüm, doğum ve evlenme yardımları, iii) gârev yollukları, iv) seyyar gârev tazminatı, v) kıdem tazminatı, 5

6 vi) iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu âdeme, vii) keşif Ücreti, viii)ihbar ve kasa tazminatları ile ix) Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, Öocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar iöin âzel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine âdenen ve aylık toplamı asgarå Ücretin % 30'unu geömeyen âzel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca dahil edilmeyecek. c) Prime Esas Kazanàlarla İlgili Alt Ve âst Sınırlar: ècretli olarak Öalışan sigortalılardan alınacak prim ve verilecek âdeneklerin hesabına esas tutulan günlük kazancın alt sınırı, asgarå Ücretin otuzda biri, Üst sınırı ise günlük kazanö alt sınırının 6,5 katı olarak belirlendi. GÜnlÜk kazanöları yukarıdaki fıkrada belirtilen alt sınırın altında olan sigortalılar ile Ücretsiz Öalışan sigortalıların günlük kazanöları alt sınır Üzerinden, günlük kazanöları Üst sınırdan fazla olan sigortalıların günlük kazanöları da Üst sınır Üzerinden hesaplanacak. Sigortalının kazancının alt sınırın altında olduğu durumlarda, bu kazanö ile alt sınır arasındaki farka ait sigorta primleri ile Ücretsiz Öalışan sigortalılara ait sigorta primlerinin tümü işveren tarafından âdenecektir. d) Prime Esas Kazanà âst Sınırını Aşan ädemeler: ècretler hak edildikleri aya mal edilmek suretiyle prime tabi tutulacak. Diğer âdemeler ise âncelikle âdendiği ayın kazancına dahil edilecek ve Ücret dışındaki bu âdemelerin yapıldığı ayda Üst sınırın aşılması nedeniyle prime tabi tutulamayan kısmı, âdemenin yapıldığı ayı takip eden aydan başlanarak iki ayı geömemek Üzere Üst sınırın altında kalan sonraki ayların prime esas kazanölarına iléve edilecek. 5) Kendi Nam ve Hesabına ãalışanlarda Prime Esas Kazanàlar: Kendi nam ve hesabına Öalışan sigortalılarda aylık prime esas kazanö, günlük asgari Ücretin brüt tutarı ile o tutarın 6,5 katı arasında kalmak koşulu ile kendileri tarafından beyan edilecek günlük kazancın otuz katı olacak. Bu sigortalılar tarafından Kurumca belirlenen sürelerde aylık prime esas kazanö beyan edilecek. Ancak beyan edilen kazanöta bir değişiklik olması durumunda, sigortalının yeniden beyan ettiği kazanö Üzerinden hesaplanan prim tahsil edilecek. 6

7 6) Emeklilik Ve Genel Sağlık Sigortası İàin ädenecek Primlerin Oranları : Sigortalının âdeyeceği primin oranları, a) Emeklilik sigortası iöin % 20, b) genel sağlık sigortası iöin % 12,5 olacak. Bir işverenin yanında Ücretli Öalışan sigortalıların emeklilik sigortası priminin % 9 luk kısmı ile genel sağlık sigortası priminin de % 5 lik kısmı sigortalının kendisi tarafından, kalan kısım ise sigortalıyı Öalıştıran işveren tarafından âdenecek. 7) Sigortalılar MalullÄk Sigortasından Nasıl Yararlanacak: äalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu, kazanma gücünün en az % 60'ını kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalı, malçl sayılacak. MalullÜk sigortasından yararlanabilmek iöin, en az on yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün veya başka birinin sürekli bakımına muhtaö derecede malül olan sigortalılar iöin ise sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün malçllük, yaşlılık ve âlüm sigortaları primi bildirilmiş olması gerekiyor. èöüncü bir kişinin kastı nedeniyle malçl kalan sigortalıya bağlanacak aylığın başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değerinin yarısı iöin Kurumca zarara sebep olan ÜÖÜncÜ kişilere rücç edilecek. MalçllÜk aylığı; prim gün sayısı 9000 günden az olan sigortalılar iöin 9000 gün Üzerinden, 9000 gün ve daha fazla olanlar iöin ise toplam prim âdeme gün sayısı Üzerinden hesaplanacak. Sigortalı başka birinin sürekli bakımına muhtaö ise tespit edilen aylık bağlama oranı 10 puan artırılacak. Ancak, hizmet akdi ile Ücretli olarak Öalışan sigortalılar iöin 9000 prim gün sayısı 7200 gün olarak uygulanacak. MalullÜk aylığı, sigortalının belirlenecek Üzerinden prim âdenmiş ortalama aylık kazancı ile aylık bağlama oranının Öarpılması suretiyle hesaplanacak. 8) Emzirme ädeneği: Analık sigortasından sigortalı kadına veya sigortalı olmayan karısının doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe, hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından Öalıştırılanlar ile kây ve mahalle muhtarları, hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız Öalışanlardan, kendi Öalışmalarından dolayı gelir veya aylık alan kadına ya da gelir veya aylık alan erkeğin sigortalı olmayan eşine, her Öocuk iöin 7

8 yaşaması şartıyla doğum tarihinde geöerli olan ve Kurum Yânetim Kurulunca belirlenip Bakan tarafından onaylanan tarife Üzerinden emzirme âdeneği verilecek. Emzirme âdeneğinin verilebilmesi iöin, doğumdan ânceki bir yıl iöinde en az (120) gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması ve genel sağlık sigortası primi dahil prim ve prime ilişkin her türlü borölarının âdenmiş olması gerekiyor. Halen, SSK lı sigortalılara, doğum sebebiyle, bir defaya mahsus olmak Üzere 50 YTL, Emekli Sandığı na bağlı sigortalılara da yine bir defaya mahsus olmak Üzere 123 YTL emzirme/doğum yardımı âdeniyor. Bağ-Kur sigortalılarına ise bâyle bir yardım yapılmıyor. Yeni düzenleme ile bu yardımın tutarı tüm sigortalılar iöin ( Bağ-Kur lular da dahil) yapılması ângârülüyor. 9) Evlenme Yardımı: Evlenmeleri nedeniyle bağlanan gelir veya aylıkları kesilmesi gereken kız Öocuklara, evlenmeleri ve talepte bulunmaları halinde almakta oldukları aylık veya gelirlerinin iki yıllık tutarı bir defaya mahsus olmak Üzere evlenme âdeneği adı altında peşin âdenecek. Evlenme âdeneği alan hak sahibinin aylığının kesildiği tarihten itibaren iki yıl iöerisinde yeniden hak sahibi olması halinde, iki yıllık sürenin sonuna kadar gelir veya aylık bağlanmayacak, bu durumda olanlar 5510 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılacaklar. Evlenme âdeneği verilmesi halinde, diğer hak sahiplerinin aylık veya gelirleri evlenme âdeneği verilen sürenin bitimini takip eden âdeme dâneminden itibaren yeniden belirlenecek sayılı Kanunun ilk şeklinde, sigortalının eşine de evlenme yardımı yapılması hükme bağlanmıştı ancak tasarının TBMM Genel Kurulu ndaki gârüşmeler sırasında bu hüküm Kanundan Öıkarıldı. 10)Cenaze Yardımı: İş kazası veya meslek hastalığı sonucu veya sürekli iş gâremezlik geliri, malçllük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı almakta iken veya kendisi iöin en az 360 gün malçllük, yaşlılık ve âlüm sigortası primi bildirilmiş olup da âlen sigortalının hak sahiplerine Kurum Yânetim Kurulunca belirlenip Bakan tarafından onaylanan tarife Üzerinden cenaze âdeneği âdenecek. Cenaze âdeneği, sırasıyla sigortalının eşine, yoksa Öocuklarına, o da yoksa ana babasına, o da yoksa kardeşlerine verilecek. 8

9 Cenaze âdeneğinin yukarıda sayılanlara âdenememesi ve sigortalının cenazesinin geröek veya tüzel kişiler tarafından kaldırılması durumunda, ÜÖÜncÜ fıkrada belirtilen tutarı geömemek Üzere belgelere dayanan masraflar, masrafı yapan geröek veya tüzel kişilere âdenecek. Halen SSK lı sigortalılarda 243 YTL, Bağ-Kur lu sigortalılarda 235 YTL ve Emekli Sandığına tabi sigortalılara da 918 YTL olan cenaze yardımı âdeniyor sayılı Kanunla, bu yardımın tutarı tüm sigortalılar iöin eşitleniyor. 11)Emeklilik Yaşı: Emeklilik sigortası, insanların yaşlanmaları nedeniyle Öalışma güölerini kısmen veya tamamen kaybetmeleri sonucunda meydana gelebilecek gelir kaybını telafi eden bir sigorta türüdür. ŞÜphesiz ki, aslolan, yaşlanma nedeniyle yaşlılık aylığı alan kişinin artık Öalışmamasıdır. Oysa Ülkemizde bir taraftan emekli aylığına hak kazanılan yaşta insanların henüz Öalışma güölerini kaybetmemiş olmaları diğer taraftan da alınan emekli aylığının yetersizliği, kişileri emekli olup Öalışmaya devam etme konusunda adeta teşvik etmektedir. äünkü emekli olduktan sonra aynı işte veya başka bir işte Öalışmak ve bu suretle hem emekli aylığını hem de Öalışma Ücretini almak mümkün olmaktadır. Bâylece sosyal güvenlik kurumları hem emekli aylığı âdemek suretiyle bir gider artışı ile karşılaşmakta hem de emekli aylığı âdediği kişilerin sigorta primi âdemeksizin Öalışması durumunda sigorta prim gelirinden mahrum olmaktadır. Yapılan düzenleme ile, halen erkekler iöin 60, kadın sigortalılar iöin 58 olan emeklilik yaşı, 2036 yılından itibaren her iki yılda bir birer yaş artırılmak suretiyle 2048 yılı başından itibaren erkek ve kadınlar iöin (65) e Öıkarılıyor. Başka bir ifade ile emeklilik yaşında 2035 yılı sonuna kadar herhangi bir değişiklik sâz konusu değil. Asgari prim âdeme koşulunu 2035 yılı sonuna kadar sağlayan sigortalılar iöin emeklilik yaşı, erkek ise 60, kadın ise 58 olarak uygulanacak. ërneğin, 2008 yılında, Kanun yürürlüğe girdikten sonra, (20) yaşında ilk defa sigortalı olan bir kişi 7200 gün prim koşulunu 2028 yılında sağladığında (40) yaşına gelmiş olacak. Bu kişi, erkek ise 2048 yılında, kadın ise 2046 yılında emekli aylığı almaya başlayacak. Emeklilikte yaş sınırları, asgari prim âdeme koşulunu 2036 yılında sağlayan sigortalılar iöin 59 ve 61, 2040 yılında sağlayan sigortalılar iöin 61 ve 63, 2048 yılında sağlayan sigortalılar iöin 65 olacak. 12)Asgari Prim ädeme GÄn Sayısı: 9

10 Emekli aylığına hak kazanabilmek iöin aranan asgari prim âdeme gün sayısı da 5510 sayılı Kanun yürürlüğe girdikten sonra ilk defa sigortalı olacak, bir veya birden fazla işveren yanında hizmet akdi ile Ücretli Öalışanlar iöin 7200, diğerleri iöin 9000 gün olarak belirlendi. ècretli Öalışanlar iöin getirilen 7200 gün prim âdeme koşulunun uygulanmasına Kanunun yürürlüğe girmesi ile birlikte hemen başlanırken, 9000 gün prim âdeme koşulunun uygulamasına ise kademeli olarak geöilecek. Yukarıda belirtilen koşullar, Kanunun yürürlüğe gireceği tarihten sonra ilk defa sigortalı olacaklar iöin getirilmiş koşullar olup belirtilen tarih itibarıyla sigortalı bulunanlar, halen yürürlükte olan mevzuatta kendileri iöin belirlenen koşullara tabi olacaklar. ërneğin, 2003 yılında ilk defa sigortalı bir işe giren iöin asgari prim âdeme gün sayısı 7000 olarak uygulanmaya devam edilecek. 13)Emekli Aylığına İlişkin äzel Durumlar: Emekli aylığına hak kazanılabilmesi iöin genel kural yukarıda aöıklanmıştır. Ancak, bu genel kuralın aşağıda sayılan istisnaları bulunmaktadır: a) 5400 gün prim âdeyen ve kendisi iöin belirlenen yaş haddini ÜÖ yıl geömiş ( 65 yaşını aşmamak kaydıyla) olan sigortalılara ( 5400 günlük süre koşulu, tarihleri arasında ilk defa sigortalı sayılanlar iöin 4600 gün olarak uygulanacak ; 4600 günlük süre, 5400 Ü geömemek Üzere, tarihinden itibaren her yıl iöin 100 er artırılacak), b) Yaş dışındaki diğer koşulları taşımaları kaydıyla, erken yaşlanmış olduğu tespit edilen ve 55 yaşını doldurmuş sigortalılara, c) En az 15 yıldan beri sigortalı olmak ve en az 3960 gün prim âdemiş olmak koşuluyla, ilk defa sigortalı oldukları tarihten ânce malul sayılmalarını gerektirecek derecede hastalık veya âzürü bulunan sigortalılara ( 3960 günlük süre koşulu, tarihleri arasında ilk defa sigortalı sayılanlar iöin 3700 gün olarak uygulanacak ; 3700 günlük süre, 3960 ı geömemek Üzere, tarihinden itibaren her yıl iöin 100 er artırılacak), d) Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularının sağlık kurullarınca usçlüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbå belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca Öalışma gücündeki kayıp oranının % 50 ilé % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılara, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün ( 4320 günlük süre koşulu, tarihleri arasında ilk defa sigortalı sayılanlar iöin 3700 gün olarak uygulanacak ; 3700 günlük 10

11 süre, 4320 yi geömemek Üzere, tarihinden itibaren her yıl iöin 100 er artırılacak) ; % 40 ilé % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılara da, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün ( 4680 günlük süre koşulu, tarihleri arasında ilk defa sigortalı sayılanlar iöin 4100 gün olarak uygulanacak ; 4100 günlük süre, 4680 i geömemek Üzere, tarihinden itibaren her yıl iöin 100 er artırılacak), e) MalçllÜk, yaşlılık ve âlüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaş koşulu aranmaksızın, f) Emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaö derecede malul Öocuğu bulunanlara, 01 Ekim 2008 tarihinden sonra geöen prim âdeme gün sayılarının dârtte birinin, prim âdeme gün sayıları toplamına eklenmesi ve eklenen bu sürelerin emeklilik yaş hadlerinden de indirilmesi suretiyle, emekli aylığı bağlanabilmesine olanak sağlanıyor. Kây ve mahalle muhtarları ile hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi nam ve hesabına Öalışan sigortalılara yaşlılık aylığı bağlanabilmesi iöini, yazılı talepte bulunduğu tarih itibarıyla genel sağlık sigortası primi dahil kendi sigortalılığı nedeniyle prim ve prime ilişkin her türlü borcunun olmaması zorunluluğu bulunuyor. 14)30 Nisan 2008 Tarihinden änce Sigortalı Olanların Emeklilikleri: Bir veya birden fazla işveren yanında Ücretli olarak Öalışan sigortalılardan 8/9/ /04/2008 tarihleri arasında ilk defa sigortalı sayılanlar; kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmak ve 7000 gün malçllük, yaşlılık ve âlüm sigortaları primi âdemiş olmak şartıyla veya kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmak ve 25 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 4500 gün malçllük, yaşlılık ve âlüm sigortaları primi âdemiş olmak şartıyla yaşlılık aylığından yararlanabilecekler. Kendi nam ve hesabına Öalışan sigortalılardan 8/9/1999 tarihinden 30/4/2008 tarihine kadar ilk defa sigortalı sayılanlar ise, kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş ve 25 tam yıl sigorta primi âdemiş olması veya kadın ise 60, erkek ise 62 yaşını doldurması ve en az 15 tam yıl malçllük, yaşlılık ve âlüm sigortaları primi âdemesi şartıyla kısmi yaşlılık aylığından yararlanabilecekler. 15)Emekli Aylığı Oranı: 5510 sayılı Kanunla yapılan düzenlemelerle, emekli aylığı bağlama oranı, Kanun yürürlüğe girdikten sonra ilk defa sigortalı olacaklar iöin, prim âdenmiş her yıl iöin % 2, 11

12 Kanun un yürürlüğe girdiği tarihte Öalışmakta olanlar iöin ise ilk (10) yıl % 3, izleyen yıllar iöin % 2 olarak yeniden belirlenmektedir. ërneğin, 2005 yılında ilk defa sigortalı olan bir kişinin emekli aylığının hesabında, prim âdediği ilk on yıllık Öalışma süresi iöin yıllık % 3 oranında aylık bağlama oranı kullanılacak. äalışma süresinin bundan sonraki her bir yılı iöin ise % 2 oranı kullanılarak hesaplama yapılacak. Bu, Kanun yürürlüğe girmeden bir gün ânce sigortalı olan birinin aylık bağlama oranının, Kanunun yürürlüğe girdiği gün ilk defa sigortalı olan birinin aylık bağlama oranına gâre % 10 daha fazla olması anlamına geliyor. ëte yandan, Kanun Tasarısının Genel Kuruldaki gârüşmeleri sırasında verilen bir ânergenin kabulü ile, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten ânce 3600 prim gün sayısını doldurmamış olan sigortalıların yaşlılık aylığı bağlama oranının hesabında, sigortalının Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra geöen ve Kanunun yürürlük tarihinden ânceki prim gün sayısını 3600 güne tamamlayan hizmet sürelerinin her 360 günü iöin %3 oranı esas alınması hükme bağlandı. Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte on yıl ve daha fazla süredir Öalışmakta olan bir sigortalının, bu tarihten sonra geöecek Öalışma süreleri iöin aylık bağlama oranı her yıl iöin % 2 olacak. Yukarıdaki ifadelerden de anlaşıldığı Üzere, emekli aylığı bağlama oranında yapılan değişiklik, sadece Kanun un yürürlüğe gireceği tarihten sonra ilk defa sigortalı olacakları değil, bu tarih itibarıyla Öalışmakta olanları da etkiliyor. Daha aöık bir ifade ile, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte Öalışmakta olanlar, bu tarihten sonra geöecek Öalışma süreleri iöin yeni aylık bağlama oranına tabi olacaklar. ërneğin, mevcut mevzuata gâre 2015 yılında emeklilik hakkını kazanacak olan bir sigortalının emekli aylığı bağlanırken, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten 2015 yılına kadar geöen Öalışma süresi iöin yıllık % 2 aylık bağlama oranı kullanılacak. Halen (25) yıllık sigortalılık süresi iöin brüt Ücret/maaş Üzerinden SSK ve Bağ-Kur da % 65, ES de % 75 olan aylık bağlama oranları, anılan kurumlarda, sırasıyla, yıllık bazda ortalama % 2,6, % 2,6 ve % 3. İlave Öalışılan her yıl iöin ise aylık bağlama oranı, SSK ve Bağ-Kur da % 1,5, ES de ise % 1 olarak uygulanıyor. Yeni sistemde, aylık bağlama oranı, hiö bir şekilde % 90 ı aşamayacak. 16)En DÄşÄk Emekli Aylığı Tutarı: Kanuna gâre bağlanacak aylıklarda (Uluslararası sosyal güvenlik sâzleşmeleri gereğince bağlanan kısmå aylıklar hariö) alt sınır, prime esas ortalama aylık kazancın 12

13 % 35 i, bakmakla yükümlü olduğu eşi ve Öocuğu bulunan sigortalılar iöin de % 40 ı olarak belirlendi. Yaşlılık aylığı bağlananın âlümü halinde, geride kalanlara bağlanacak aylık, hak sahibinin bir kişi olması durumunda bu oran kullanılarak hesaplanan aylığın % 80 ini, birden fazla kişi olması halinde ise % 90 ını aşamayacak. 17)Fiili Hizmet Zammı: Fiili hizmet zammı uygulamasından, 5510 sayılı Kanunun 40 ncı maddesinde yer alan tabloda gâsterilen ve insan hayatı ve sağlığı iöin tehlike arz eden işlerde Öalışanlar yararlanabilecek. Cevherlerin Öıkarılmasına ilişkin maden ocağı işlerinde Öalışanlar, kurşunlu madenlerden yahut iöinde kurşun bulunan kül, maden kâpüğü ve benzeri maddelerden kurşun Üretiminde Öalışanlar, elementer civa bulunan ocaklarda gârülen işlerde Öalışanlar, ilkel maddeleri kırma, ufalama, ezme, eleme ve karıştırma işlerinde Öalışanlar, su altında basınölı hava iöinde Öalışanlar, subay, yedek subay, astsubay ve uzman erbaşlar, emniyet mensupları ve itfaiyeciler vb. Hesaplanan fiilå hizmet süresi zammı, TÜrk Silahlı Kuvvetleri ve emniyet teşkilatında Öalışanlar iöin sekiz, diğer sigortalılar iöin beş yılı geömemek Üzere uzun vadeli sigorta kolları uygulamasında prim âdeme gün sayısına eklenecek. Bu sürelerin, ÜÖ yılı geömemek Üzere yarısı emeklilik yaş hadlerinden indirilecek. Fiili hizmet zammı uygulamasından yararlanabilmek iöin, âlüm ve maluliyet halleri hariö, yer altı işlerinde Öalışan sigortalıların en az 1800 gün, diğer sigortalıların ise en az 3600 gün belirtilen işyeri ve işlerde Öalışmış olmaları koşulu getirildi. Fiilå hizmet zammı uygulanan işlerde Öalışan sigortalılar iöin uygulanacak malçllük, yaşlılık ve âlüm sigortaları prim oranı, % 20 oranına; yılda 60 fiilå hizmet gün sayısı eklenecek işlerde 1 puan, yılda 90 fiilå hizmet gün sayısı eklenecek işlerde 1,5 puan, yılda 180 fiilå hizmet gün sayısı eklenecek işlerde 3 puan eklenmek suretiyle belirlenecek. ërneğin, yılda 90 gün fiili hizmet zammı uygulanacak bir işte Öalışan sigortalının Ücreti Üzerinden % 21,5 oranında sigorta primi hesaplanıp âdenecek. Bu oranın % 9 luk kısmı Öalışan tarafından geri kalan % 12,5 lik kısmı ise işveren tarafından âdenecek. 18)Sigortalının yakınlarının aldığı ÖlÄm aylığı: 19)ëlÜm sigortasından sağlanan haklardan biri de âlen sigortalının yakınlarına âlüm aylığı bağlanmasıdır. Sigortalının hak sahiplerine âlüm aylığı âdenebilmesi iöin, 13

14 a) En az 1800 gün malçllük, yaşlılık ve âlüm sigortaları primi bildirilmiş veya Ücretli Öalışan sigortalılar iöin, her türlü borölanma süreleri hariö en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malçllük, yaşlılık ve âlüm sigortaları primi bildirilmiş, b) 47 nci maddede yazılı sebeplerle kazaya uğramış, malçllük, vazife malçllüğü veya yaşlılık aylığı almakta iken veya malçllük, vazife malçllüğü veya yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanmış olup henüz işlemi tamamlanmamış, c) Bağlanmış bulunan malçllük, vazife malçllüğü veya yaşlılık aylığı, sigortalı olarak Öalışmaya başlamaları sebebiyle kesilmiş, durumda iken âlen sigortalının hak sahiplerine, yazılı istekte bulunmaları halinde bağlanır. Ancak, kây ve mahalle muhtarları ile kendi nam ve hesabına Öalışan sigortalıların hak sahiplerine aylık bağlanabilmesi iöin âlen sigortalının genel sağlık sigortası primi dahil kendi sigortalılığından dolayı prim ve prime ilişkin her türlü borcunun olmaması veya âdenmesi şarttır. ëlüm aylığının hesaplanmasında, i) Sigortalının almakta olduğu veya bağlanmasına hak kazandığı malçllük veya yaşlılık aylığı, ii) MalçllÜk veya yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra sigortalı olarak Öalışmaya başlaması sebebiyle aylığı kesilen sigortalının âlüm tarihi esas alınarak 27 nci veya 29 uncu maddelere gâre tespit edilecek aylığı, iii) malçllük, yaşlılık ve âlüm sigortaları primi âdemiş olan sigortalının prim âdeme gün sayısı, 9000 günden az ise 9000 gün Üzerinden, 9000 gün ve daha fazla ise toplam prim âdeme gün sayısı Üzerinden hesaplanan aylığı, esas alınacak. èöüncü bir kişinin kastı nedeniyle âlen sigortalının hak sahiplerine bağlanacak aylığın başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değerinin yarısı iöin Kurumca zarara sebep olan ÜÖÜncÜ kişilere rücç edilecek.hesaplanacak âlüm aylığının ; i) Dul eşine % 50'si; aylık bağlanmış Öocuğu bulunmayan dul eşine ise ceza infaz kurumları ile tutukevleri bünyesinde oluşturulan tesis, atâlye ve benzeri Ünitelerde Öalıştırılma, Meslekå Eğitim Kanununda belirtilen aday Öırak, Öırak ve işletmelerde meslekå eğitim gârme ve TÜrkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılma halleri hariö 5510 sayılı Kanun kapsamında veya yabancı bir Ülke 14

15 mevzuatı kapsamında Öalışmaması veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması halinde % 75'i, j) ceza infaz kurumları ile tutukevleri bünyesinde oluşturulan tesis, atâlye ve benzeri Ünitelerde Öalıştırılma, Meslekå Eğitim Kanununda belirtilen aday Öırak, Öırak ve işletmelerde meslekå eğitim gârme ve TÜrkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılma halleri hariö 5510 sayılı Kanun kapsamında veya yabancı bir Ülke mevzuatı kapsamında Öalışmayan veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış Öocuklardan; a. 18 yaşını, lise ve dengi âğrenim gârmesi halinde 20 yaşını, yüksek âğrenim yapması halinde 25 yaşını doldurmayanların veya, b. Kurum Sağlık Kurulu kararı ile Öalışma gücünü en az % 60 oranında yitirip malçl olduğu anlaşılanların veya, c. Yaşları ne olursa olsun evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya dul kalan kızlarının her birine % 25'i, d. bir ânceki bentte belirtilen Öocuklardan sigortalının âlümü ile anasız ve babasız kalan veya sonradan bu duruma düşenlerle, ana ve babaları arasında evlilik bağı bulunmayan veya sigortalının âlümü tarihinde evlilik bağı bulunmakla beraber ana veya babaları sonradan evlenenler ile kendisinden başka aylık alan hak sahibi bulunmayanların her birine % 50'si, e. Hak sahibi eş ve Öocuklardan artan hisse bulunması halinde her türlü kazanö ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari Ücretin net tutarından daha az olması ve diğer Öocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariö olmak Üzere gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması şartıyla ana ve babaya toplam % 25'i oranında; ana ve babanın 65 yaşın ÜstÜnde olması halinde ise artan hisseye bakılmaksızın yukarıdaki şartlarla toplam % 25'i, âdenecek. ëlüm aylığından, sigortalı tarafından evlét edinilmiş, tanınmış veya soy bağı düzeltilmiş veya babalığı hükme bağlanmış Öocukları ile sigortalının âlümünden sonra doğan Öocukları da yararlanabilecek. ëlüm halinde bağlanması gereken aylığın, hakkın kazanıldığı tarihten itibaren beş yıl iöinde istenmeyen kısmı, müracaat etmemenin haklı bir sebebe dayandığı haller hariö olmak Üzere, zamanaşımına uğrayacak. 15

16 Bu durumda olanların gelir ve aylıkları, beş yıl geötikten sonra, yazılı istek tarihini takip eden ay başından itibaren başlayacak. 20)İsteğe Bağlı Sigortalılık: Kişilerin isteğine bağlı olarak prim âdemek suretiyle uzun vadeli sigorta kollarına ve genel sağlık sigortasına tébi olmalarını sağlayan isteğe bağlı sigortalılıktan, TÜrkiye'de ikamet edenler ile TÜrkiye de ikamet etmekte iken sosyal güvenlik sâzleşmesi imzalanmamış Ülkelerdeki TÜrk vatandaşlarından, a) Bu Kanuna tébi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde Öalışmayan veya sigortalı olarak Öalışmakla birlikte, ay iöerisinde 30 günden az Öalışan ya da tam gün Öalışmayanlar, b) Kendi sigortalılığı nedeniyle aylık bağlanmamış olanlar, c) 18 yaşını doldurmuş olanlar, d) İsteğe bağlı sigorta talep dileköesiyle Kuruma başvuruda bulunanlar yararlanabilecekler. Yeni uygulamada, isteğe bağlı sigortalılığın kapsamına sağlık sigortası da alındı. İsteğe bağlı sigortalı olanlar, bakmakla yükümlü olunan kişi olsalar bile genel sağlık sigortalısı sayılacaklar ve genel sağlık sigortası primini de âdemekle yükümlü olacaklar. İsteğe bağlı sigortalıların zorunlu sigortalılık nedeniyle prim borcunun bulunması halinde, isteğe bağlı sigortaya tébi âdenen primler âncelikle zorunlu sigortalılık nedeniyle Kuruma olan borölarına mahsup edilecek. Aynı ay iöinde hem kısmi Öalışma yaparak sigorta primi âdeyen ve hem de isteğe bağlı sigorta primi âdeyen sigortalının âdediği primlerin gün sayıları, (30) günü geömemek Üzere toplanabilecek. Bu süreler sigortalılık süresinden sayılacak. İsteğe bağlı sigortalılık, müracaatın Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden günden itibaren başlayacak. İsteğe bağlı sigortalı olarak prim âdenen tarihlerde, sigortalı olmayı gerektirecek Öalışması bulunduğu tespit edilenlerin, zorunlu sigortalılıkla Öakışan isteğe bağlı prim âdenen süreleri iptal edilerek, bu süreye ilişkin âdedikleri primler ilgililere iade edilecek. İsteğe bağlı sigorta priminin oranı da, % 20 si emeklilik % 12 si de genel sağlık sigortası primi olmak Üzere % 32 ye Öıkarıldı. İsteğe bağlı sigortalılar, prime esas 16

17 kazanö alt ve Üst sınırları arasında serbestöe belirledikleri kazanö tutarı Üzerinden % 32 oranında prim âdeyecekler. İsteğe bağlı sigortalıların, ait olduğu aydan itibaren en geö (12) ay iöinde primini, gecikme cezası ve gecikme zammıyla birlikte âdemedikleri süreler, sigortalılık süresinden sayılmayacak. Bu (12) aylık süreden sonra âdenen primler ise iade edilecek. 21)Prim Alacaklarının Tahsili: Sosyal GÜvenlik Kurumu, 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen alacakları hariö olmak Üzere her türlü alacağın teminatını teşkil etmek Üzere Yeni TÜrk Lirası ve/veya yabancı para birimi Üzerinden ticari işletme, taşınır ve/veya taşınmaz rehni dahil olmak Üzere her türlü teminat almaya yetkili kılındı. Kurumun 6183 sayılı Kanun kapsamında takip edilen prim ve diğer alacakları amme alacağı niteliğinde olup, imtiyazlı alacaktır. Kurumun taraf olduğu her türlü dava ve icra takiplerinin kısmen veya tamamen aleyhe neticelenmesi halinde 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununda yazılı tazminat ve cezalar Kurum hakkında uygulanmayacak. Kurumun prim ve diğer alacaklarının tahsilinde, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil UsulÜ Hakkında Kanunun uygulamasından doğacak uyuşmazlıkların ÖâzÜmlenmesinde Kurumun alacaklı biriminin bulunduğu yer iş mahkemesi yetkili olacak ve yetkili iş mahkemesine başvurulması alacakların takip ve tahsilini durdurmayacak. 22)İşyerinin Devri Veya Birleşmesi Halinde Sorumluluk: Sigortalının Öalıştırıldığı işyeri aktif veya pasifi ile birlikte devralınır veya intikal ederse ya da başka bir işyerine katılır veya birleşirse eski işverenin Kuruma olan prim ile gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer ferilerinden oluşan borölarından, aynı zamanda yeni işveren de müştereken ve müteselsilen sorumlu olacak. Tarafların kendi aralarında yapacakları bu hükme aykırı sâzleşme hükümleri Kuruma karşı geöersiz sayılacak. 23)Prim Alacaklarında Zamanaşımı: Kurumun prim ve diğer alacakları âdeme süresinin dolduğu tarihi takip eden takvim yılı başından başlayarak on yıllık zamanaşımına tébidir. Kurumun prim ve diğer alacakları; mahkeme kararı sonucunda doğmuş ise mahkeme kararının kesinleşme tarihinden, Kurumun denetim ve kontrolle gârevli memurlarınca yapılan tespitlerden doğmuş ise 17

18 rapor tarihinden, kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatı gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelerden doğmuş ise bu soruşturma, denetim ve inceleme sonuölarının Kuruma intikal ettiği tarihten veya bankalar, dâner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden doğmuş ise bilgi ve belgenin Kuruma intikal ettiği tarihten itibaren, zamanaşımı on yıl olarak uygulanacak. Bu alacaklar iöin hesaplanacak gecikme cezası ve gecikme zammı, âdeme süresinin son gününü takip eden günden itibaren uygulanacak. 24)Sigortalıların Boràlanabilme Olanağı: Sigortalılar; a) Kanunları gereği verilen Ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri ile Ücretli Öalışan sigortalı kadının, iki defaya mahsus olmak Üzere doğum tarihinden sonra iki yıllık süreyi geömemek kaydıyla hizmet akdine istinaden işyerinde Öalışmaması ve Öocuğunun yaşaması şartıyla talepte bulunulan sürelerini, b) Er veya erbaş olarak siléh altında veya yedek subay okulunda geöen sürelerini, c) aylıksız izin sürelerini (kamu gârevlileri), d) Sigortalı olmaksızın doktora âğrenimi veya tıpta uzmanlık iöin yurt iöinde veya yurt dışında geöirdikleri normal doktora veya uzmanlık âğrenim sürelerini, e) Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj sürelerini, f) Sigortalı iken herhangi bir suötan tutuklanan veya gâzaltına alınanlardan bu suötan dolayı beraat edenlerin tutuklulukta veya gâzaltında geöen sürelerini, g) Grev ve lokavtta geöen sürelerini, h) Hekimlerin fahrå asistanlıkta geöen sürelerini, i) SeÖim kanunları gereğince gârevlerinden istifa ettiklerinde, istifa ettikleri tarih ile seöimin yapıldığı tarihi takip eden ay başına kadar aöıkta geöirdikleri sürelerini, yazılı talepte bulunmak ve prime esas günlük kazanö alt ve Üst sınırları arasında olmak Üzere, kendilerince belirlenecek günlük kazancın % 32'si Üzerinden hesaplanacak primlerini borcun tebliği tarihinden itibaren bir ay iöinde âdemek koşuluyla borölanabileceklerdir. BorÖlanma halinde, sigortalılığın başlangıö tarihi, borölanılan gün sayısı kadar geriye gâtürülecek. 25)Defter, Kayıt Ve Belgeleri Saklama SÄresi: 18

19 İşverenler, uygulama ile ilgili defter, kayıt ve belgeleri, ilgili olduğu yılı takip eden yıl başından başlamak Üzere on yıl süreyle, tasfiye ve iflés idaresi memurları ise gârevleri süresince, saklamak ve Kurumun denetim ve kontrol ile gârevlendirilen memurlarınca istenilmesi halinde onbeş gün iöinde ibraz etmek zorunda olacaklar. 19

20 GENEL SAĞLIK SİGORTASI 1) Genel sağlık sigortası kapsamı: İkametgahı TÜrkiye'de olan kişilerden, a) 4 ÜncÜ maddenin birinci fıkrasının; i) (a) ve (c) bentleri gereğince sigortalı sayılan kişiler, ii) (b) bendi gereğince sigortalı sayılan kişiler, b) İsteğe bağlı sigortalı olan kişiler, c) Yukarıdaki (a) ve (b) bentlerine gâre sigortalı sayılmayanlardan; i) Harcamaları, taşınır ve taşınmazları ile bunlardan doğan hakları da dikkate alınarak, Kurumca belirlenecek test yântemleri ve veriler kullanılarak tespit edilecek aile iöindeki geliri kişi başına düşen aylık tutarı asgari Ücretin ÜÖte birinden az olan vatandaşlar, ii) Vatansızlar ve sığınmacılar, iii) 65 Yaşını Doldurmuş MuhtaÖ, GÜÖsÜz ve Kimsesiz TÜrk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine gâre aylık alan kişiler, iv) İstiklal Madalyası Verilmiş Bulunanlara Vatani Hizmet Tertibinden Şeref Aylığı Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine gâre şeref aylığı alan kişiler, v) Vatani Hizmet Tertibi Aylıklarının Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine gâre aylık alan kişiler, vi) Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine gâre aylık alan kişiler, vii) Sosyal Hizmetler ve äocuk Esirgeme Kurumu Kanunu hükümlerine gâre korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden Ücretsiz faydalanan kişiler, viii)harp malçllüğü aylığı alanlar ile Terârle MÜcadele Kanunu kapsamında aylık alanlar, ix) Kây Kanununun 74 ÜncÜ maddesinin ikinci fıkrasına gâre gârevlendirilen kişiler ile aynı Kanunun ek 16 ncı maddesine gâre aylık alan kişiler, 20

21 x) DÜnya Olimpiyat ve Avrupa Şampiyonluğu Kazanmış Sporculara ve Bunların Ailelerine Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine gâre aylık alan kişiler, xi) MÜtekabiliyet esası da dikkate alınmak şartıyla, oturma izni almış yabancı Ülke vatandaşlarından yabancı bir Ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan kişiler, xii) 4447 sayılı Kanun gereğince işsizlik âdeneği ve ilgili kanunları gereğince kısa Öalışma âdeneğinden yararlandırılan kişiler xiii)5510 sayılı Kanun veya bu Kanundan ânce yürürlükte bulunan sosyal güvenlik kanunlarına gâre gelir veya aylık alan kişiler, xiv)yukarıdaki bentlerin dışında kalan ve başka bir Ülkede sağlık sigortasından yararlanma hakkı bulunmayan vatandaşlar, Genel Sağlık Sigortalısı sayılacak. 2) Genel Sağlık Sigortasının Prim Oranı: Genel sağlık sigortası prim oranı, % 12,5 olarak belirlendi. Hizmet akdi işle Ücretli olarak Öalışanlar iöin bu oranın % 5 i Öalışan tarafından % 7,5 i ise işvereni tarafından âdenecek. 3) Sigortalının ve bakmakla yäkämlä olduğu kişilerin ihtiyaà duydukları hangi sağlık hizmetlerinin finansmanı Genel Sağlık Sigortasından karşılanacak? 5510 sayılı Kanunda, genel sağlık sigortalısının ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin sağlıklı kalmalarını; hastalanmaları halinde sağlıklarını kazanmalarını; iş kazası ile meslek hastalığı, hastalık ve analık sonucu tıbben gerekli gârülen sağlık hizmetlerinin karşılanmasını, iş gâremezlik hallerinin ortadan kaldırılmasını veya azaltılmasını temin etmek amacıyla aşağıda belirtilen sağlık hizmetlerinin finansmanının Kurumca karşılanması hükme bağlanmıştır. a) Kişilerin hastalanmalarına bakılmaksızın kişiye yânelik koruyucu sağlık hizmetleri ile insan sağlığına zararlı madde bağımlılığını ânlemeye yânelik koruyucu sağlık hizmetleri, b) Kişilerin hastalanmaları halinde ayakta veya yatarak; hekim tarafından yapılacak muayene, hekimin gâreceği lüzum Üzerine teşhis iöin gereken klinik muayeneler, laboratuvar tetkik ve tahlilleri ile diğer tanı yântemleri, konulan teşhise dayalı olarak yapılacak tıbbå müdahale ve tedaviler, hasta takibi ve rehabilitasyon hizmetleri, organ, doku ve kâk hücre nakline ve hücre 21

22 tedavilerine yânelik sağlık hizmetleri, acil sağlık hizmetleri, ilgili kanunları gereğince sağlık meslek mensubu sayılanların hekimlerin kararı Üzerine yapacakları tıbbå bakım ve tedaviler, c) Analık sebebiyle ayakta veya yatarak; hekim tarafından yapılacak muayene, hekimin gâreceği lüzum Üzerine teşhis iöin gereken klinik muayeneler, doğum, laboratuvar tetkik ve tahlilleri ile diğer tanı yântemleri, konulan teşhise dayalı olarak yapılacak tıbbå müdahale ve tedaviler, hasta takibi, rahim tahliyesi, tıbbå sterilizasyon ve acil sağlık hizmetleri, ilgili kanunları gereğince sağlık meslek mensubu sayılanların hekimlerin kararı Üzerine yapacakları tıbbå bakım ve tedaviler, d) Kişilerin hastalanmaları halinde ayakta veya yatarak; ağız ve diş muayenesi, diş hekiminin gâreceği lüzum Üzerine ağız ve diş hastalıklarının teşhisi iöin gereken klinik muayeneler, laboratuvar tetkik ve tahlilleri ile diğer tanı yântemleri, konulan teşhise dayalı olarak yapılacak tıbbå müdahale ve tedaviler, diş Öekimi, konservatif diş tedavisi ve kanal tedavisi, hasta takibi, diş protez uygulamaları, ağız ve diş hastalıkları ile ilgili acil sağlık hizmetleri, 18 yaşını doldurmamış kişilerin ortodontik diş tedavilerinin 72 nci maddeye gâre belirlenen tutarı, e) Evli olmakla birlikte Öocuk sahibi olmayan genel sağlık sigortalısı kadın ise kendisinin, erkek ise karısının; i) Yapılan tıbbå tedavileri sonrasında normal tıbbå yântemlerle Öocuk sahibi olamadığının ve ancak yardımcı Üreme yântemi ile Öocuk sahibi olabileceğinin Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları sağlık kurulları tarafından tıbben mümkün gârülmesi, ii) 23 yaşından büyük, 39 yaşından küöük olması, iii) Son ÜÖ yıl iöinde diğer tedavi yântemlerinden sonuö alınamamış olduğunun Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları sağlık kurulları tarafından belgelenmesi, iv) Uygulamanın yapıldığı tıbbå merkezin Kurum ile sâzleşme yapmış olması, v) En az beş yıldır genel sağlık sigortalısı veya bakmakla yükümlü olunan kişi olup, 900 gün genel sağlık sigortası prim gün sayısının olması, şartlarının birlikte geröekleşmesi halinde en fazla iki deneme ile sınırlı olmak Üzere yardımcı Üreme yântemi tedavileri ile bir hastalığın tedavisinin başka 22

23 tıbbå bir yântemle mümkün olmaması ve Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları sağlık kurulları tarafından tıbben zorunlu gârülmesi halinde yardımcı Üreme yântemi tedavileri, f) Yukarıdaki bentler gereğince sağlanacak sağlık hizmetleriyle ilgili teşhis ve tedavileri iöin gerekli olabilecek kan ve kan ÜrÜnleri, kemik iliği, aşı, ilaö, ortez, protez, tıbbå araö ve gereö, kişi kullanımına mahsus tıbbå cihaz, tıbbå sarf, iyileştirici nitelikteki tıbbå sarf malzemelerinin sağlanması, takılması, garanti süresi sonrası bakımı, onarılması ve yenilenmesi hizmetleri, 4) Sigortalılar Ve Bakmakla YÄkÄmlÄ Olduğu Kişiler Genel Sağlık Sigortasından Yararlanmaları: Sigortalıların ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin, sağlık hizmetlerinden ve diğer haklardan yararlanabilmeleri iöin, a) 5510 sayılı Kanun veya bu Kanundan ânce yürürlükte bulunan sosyal güvenlik kanunlarına gâre gelir veya aylık bağlanmış olan kişiler dışındaki sigortalıların sağlık hizmeti sunucusuna başvurduğu tarihten ânceki son bir yıl iöinde toplam 30 gün genel sağlık sigortası prim âdeme gün sayısının olması, b) Kây ve mahalle muhtarları ile kendi nam ve hesabına Öalışanların ve başka bir Ülkede sağlık sigortasından yararlanma hakkı bulunmayan kişilerin, sağlık hizmeti sunucusuna başvurduğu tarihte 30 günden fazla prim ve prime ilişkin her türlü borcunun bulunmaması, c) İsteğe bağlı sigortalı olan kişiler ile Oturma izni almış yabancı Ülke vatandaşlarından yabancı bir Ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan kişilerin, yukarıdaki bentlerde sayılan şartla birlikte, sağlık hizmeti sunucusuna başvurduğu tarihte prim ve prime ilişkin her türlü borcunun bulunmaması, gerekiyor. Genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin alacakları, hakkı doğuran olayın âğrenildiği tarihten itibaren iki yıl iöinde istenmezse zamanaşımına uğrayacak, hakkı doğuran olay tarihinden itibaren ise beş yıl sonunda düşecek sayılı Kanunda, 18 yaşını doldurmamış 24,3 milyon TÜrk vatandaşlarının, bir prim karşılığı olmadan genel sağlık sigortası kapsamı iöinde bulunacakları hükme bağlanıyor. 23

24 5) Genel Sağlık Sigortasından Karşılanmayacak Sağlık Hizmetleri: a) VÜcut bütünlüğünü sağlamak amacıyla yapılan ve iş kazası ile meslek hastalığına, kazaya, hastalıklara veya konjenital nedenlere bağlı olarak ortaya Öıkan durumlarda yapılacak sağlık hizmetleri dışında estetik amaölı yapılan her türlü sağlık hizmetlerinin, b) estetik amaölı ortodontik diş tedavilerinin, c) Sağlık Bakanlığınca izin veya ruhsat verilmeyen sağlık hizmetlerinin, d) Sağlık Bakanlığınca tıbben sağlık hizmeti olduğu kabul edilmeyen sağlık hizmetlerinin, e) Yabancı Ülke vatandaşlarının; genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi sayıldığı tarihten ânce mevcut olan kronik hastalıklarının finansmanı, Genel Sağlık Sigortasınca sağlanmayacak. 6) Katılım Payı vetutarı: Sigortalılara sunulan aşağıdaki hizmetlerden katılım payı alınacak. a) Ayakta tedavide hekim ve diş hekimi muayenesi. b) Ortez, protez, iyileştirme araö ve gereöleri. c) Ayakta tedavide sağlanan ilaölar. 7) Katılım Payı Alınmayacak Sağlık Hizmetleri: a) İş kazası ile meslek hastalığı halleri ile askerå tatbikat ve manevralarda sağlanan sağlık hizmetleri. b) 75 inci maddede yer alan afet ve savaş hali nedeniyle sağlanan sağlık hizmetleri. c) Aile hekimi muayeneleri ve kişiye yânelik koruyucu sağlık hizmetleri. d) Sağlık kurulu raporu ile belgelendirilmek şartıyla; Kurumca belirlenen kronik hastalıklar ve hayati ânemi haiz ortez, protez, iyileştirme araö ve gereöleri ile organ, doku ve kâk hücre nakli. e) Kontrol muayeneleri. Katılım payı, ayakta tedavide hekim ve diş hekimi muayenesi iöin 2 Yeni TÜrk Lirası olacak. Katılım payı, Ortez, protez, iyileştirme araö ve gereöleri, ayakta tedavide sağlanan ilaölar iöin ise % 10 ilé % 20 oranlarında olacak. 24

25 Genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin Ortez, protez, iyileştirme araö ve gereöleri iöin âdeyecekleri katılım payının tutarı, sağlık hizmetinin alındığı tarihteki brüt asgarå Ücret tutarının % 75'ini geöemeyecek. 8) Katılım Payının Geri ädenmesi: a) Yeşil kart verilen kişiler, b) vatansızlar ve sığınmacıların, c) 65 Yaşını Doldurmuş MuhtaÖ, GÜÖsÜz ve Kimsesiz TÜrk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine gâre aylık alan kişilerin, d) İstiklal Madalyası Verilmiş Bulunanlara Vatani Hizmet Tertibinden Şeref Aylığı Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine gâre şeref aylığı alan kişiler ve eşlerinin, e) Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine gâre aylık alan kişilerin, f) 3713 sayılı Terârle MÜcadele Kanunu na gâre aylık bağlanmış maluller ile aynı Kanun kapsamına giren olaylar sebebiyle vazife malullüğü aylığı alan er ve erbaşların, âdedikleri katılım payları, talepleri halinde, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu hükümlerine gâre kendilerine geri âdenecek. 9) Sigortalılarca äzel Sağlık Hizmeti Sunucularına ädenecek Fark âcretler: 10)Kamu idaresi sağlık hizmeti sunucuları dışındaki vakıf Üniversiteleri dahil sâzleşmeli sağlık hizmeti sunucuları, Sağlık Hizmetleri Fiyatlandırma Komisyonunca belirlenen sağlık hizmetleri bedeline ek olarak, genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü oldukları kişilerden sağlık hizmeti sunucularının giderleri ve Ürettikleri sağlık hizmetlerinin maliyetleri, yapılan sübvansiyonlar gibi kriterler dikkate alınarak bu bedellerin bir katına kadar alınabilecek ilave Ücretin tavanını belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkili kılındı. Bu tavan dahilinde alınabilecek ilave Ücret oranlarını Sosyal GÜvenlik Kurumu belirleyecek. a) Şeref aylığı alan kişiler, b) Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerine gâre aylık alan kişiler, c) Harp malçllüğü aylığı alanlar ile Terârle MÜcadele Kanunu kapsamında aylık alan kişiler, 25

26 d) Kamu idaresi sağlık hizmeti sunucuları tarafından sevk edilmesi koşuluyla fark Ücret âdemesinde muaf tutuldu. 11)äzel sağlık sigortalarına Ödenen primler: Kişilerin âzel sağlık sigortası şirketlerine âdedikleri primlerin, 5510 sayılı Kanuna gâre âdeyecekleri genel sağlık sigortası priminden mahsup edilmesi mümkün olamayacaktır. 12)İşten Ayrılan Veya İşini Bırakan Sigortalıların Genel Sağlık Sigortasından Yararlanması: Hizmet akdi ile Ücretli olarak Öalışan, kendi nam ve hesabına Öalışan sigortalılar, zorunlu sigortalıklarının sona erdiği tarihten itibaren on gün süreyle genel sağlık sigortasından yararlanabilecekler. Bu kişilerin sigortalılık niteliğini yitirdikleri tarihten geriye doğru bir yıl iöinde 90 günlük zorunlu sigortalılıkları varsa, sigortalılık niteliğini yitirdikleri tarihten itibaren 90 gün süreyle zorunlu sigortalılıklarından sonraki genel sağlık sigortalılıklarından dolayı prim borcu olup olmadığına bakılmaksızın bakmakla yükümlü olduğu kişiler dahil sağlık hizmetlerinden yararlandırılacaklar sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, bazı istisnaları dışında, 01 Ekim 2008 tarihinde yürürlüğe girecektir. 26