Mehmet ŞİMŞEK. Maliye Bakanı. 28 Nisan 2015

Transkript

1 Mehmet ŞİMŞEK Maliye Bakanı 28 Nisan 2015

2 Sunum Planı SiyasiveEkonomik Görünüm Yapısal Reform Gündemi Uzun Vadeli Görünüm 2

3 SiyasiveEkonomik Görünüm 3

4 Siyasi İstikrar Reform Refah Artışı Kayıp Yıllar Kişi Başına Reel Milli Gelir (2005=100) Kaynak: TÜİK, OVP 4

5 Reel GSYH Gelişmekte Olan Ekonomilerle Karşılaştırma (Reel GSYH 2002=100) TÜRKİYE Çin ve Hindistan Hariç GOÜ Türkiye Hariç G.O. Avrupa Latin Amerika 173,9 173,4 155,4 146, , Kaynak: TÜİK, IMF 5

6 Kişi Başı GSYH Kaynak: TÜİK, OVP, DB 6

7 Başarıda En Önemli Unsur: Siyasi İstikrar Siyasi İstikrar 7

8 Siyasi İstikrar Ay Hükümetlerin Ortalama Ömrü: 17 ay Siyasi İstikrar Ay : Hükümetlerin Ortalama Ömrü AK Parti Hükümetleri Hedef

9 Gelişmiş Ülkelerle Gelir Makası Daralıyor 9

10 Büyüme Görünümü Kaynak: IMF 10

11 Büyüme Görünümünde Riskler Yukarı yönlü İç talepte iyileşme Düşük emtia fiyatları Aşağı yönlü Jeopolitik gerginliklerin artması Avrupa da durgunluğun devam etmesi 11

12 : Hızlı İstihdam Büyümesi Kaynak: TÜİK 12 (Milyon Kişi, m.a)

13 İşgücü Göstergeleri 12

14 Kaynak: TÜİK *TCMB tahmini (TÜFE, Yıllık, %) Enflasyon

15 Enflasyon Görünümünde Riskler Yukarı Yönlü TL de değer kaybı Yüksek seyreden gıda fiyatları Aşağı Yönlü Baz etkisi Ilımlı iç talep Emtia fiyatlarındaki düşüş 15

16 Cari Açık 16 (12 Aylık Kümülatif, Milyar $) Ocak 10 Mayıs 10 Eylül 10 Ocak 11 Mayıs 11 Eylül 11 Ocak 12 Mayıs 12 Eylül 12 Ocak 13 Mayıs 13 Eylül 13 Ocak 14 Mayıs 14 Eylül 14 Ocak Kaynak: TCMB Cari Denge Enerji Hariç Cari Denge Enerji ve Altın Hariç Cari Denge

17 Cari Açık ve Enerji İthalatı ,1 52, , Şubat Enerji İthalatı (Sol Eksen, Milyar $) Petrol Fiyatları (Sağ Eksen, $) Kaynak: TCMB 17

18 Kaynak: TCMB -10 (12 Aylık Kümülatif, Milyar $) Doğrudan Yatırım Girişi+Uzun Vadeli Sermaye Portföy Yatırımları + Kısa Vadeli Sermaye Cari Açık Ocak 10 Mart 10 Mayıs 10 Temmuz 10 Eylül 10 Kasım 10 Ocak 11 Mart 11 Mayıs 11 Temmuz 11 Eylül 11 Kasım 11 Ocak 12 Mart 12 Mayıs 12 Temmuz 12 Eylül 12 Kasım 12 Ocak 13 Mart 13 Mayıs 13 Temmuz 13 Eylül 13 Kasım 13 Ocak 14 Mart 14 Mayıs 14 Temmuz 14 Eylül 14 Kasım 14 Ocak 15 Cari Açığın Finansmanı 18

19 İhracatta Yoğunlaşma 19

20 Genel Devlet Açığı Bütçe Açığı (%, GSYH) Maastricht Kriteri: % 3 OVP ( ) 2004 ten bu yana Maastricht Kriterini Sağlıyoruz Kaynak: Kalkınma Bakanlığı 20

21 Genel Devlet Açığı (2014) 5 4 3,9 (%, GSYH) 3 2 2,7 Maastricht Kriteri: % 3 2,5 1 0,7 0 OECD Avro Bölgesi GOÜ TÜRKİYE Kaynak: IMF, OECD, Kalkınma Bakanlığı 21

22 AB Tanımlı Kamu Borç Yükü 80 74,0 70 Maastricht Kriteri: % (%, GSYH) OVP ( ) 30 31,8 30,0 28, ten bu yana Maastricht Kriterini sağlıyoruz. Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, Kalkınma Bakanlığı 22

23 Kamu Borç Yükü (2015) , ,0 (%, GSYH) Maastricht Kriteri: % ,2 33,5 20 OECD Avro Bölgesi GOÜ TÜRKİYE Kaynak: IMF, OECD, Hazine Müsteşarlığı 23

24 Kamu Net Borç Yükü (%, GSYH) ,5 25,2 Dünyadan net $35,2 milyar alacaklıyız* ,7-4,7 Kamu Net Borç Stoku Kamu Net Dış Borç Stoku Kaynak: Hazine Müsteşarlığı * Devletin döviz varlıkları döviz yükümlülüklerinden daha fazladır. 24

25 Borçlanma Maliyetleri 65 62, (%) ,4 15 8, Mar.15 1,3 DİBS Faiz Oranı İç Borç Stokunun Reel Faizi Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 25

26 Faiz Giderleri ,7 Faiz yükü 2002 yılındaki gibi olsaydı döneminde toplam faiz gideri 1,4 trilyon TL daha fazla olurdu (%) 40 43,2 OVP ( ) ,2 11,7 11,1 10, Faiz Giderleri/Vergi Gelirleri Faiz Giderleri/Bütçe Giderleri Kaynak: Maliye Bakanlığı 26

27 Mali Görünüm -Riskler Yukarı Yönlü Vergiye uyumunun artması Aşağı Yönlü Zayıf iç talep 27

28 Yapısal Reform Gündemi 28

29 Başarıya Giden Yol: Yapısal Reformlar 25 Dönüşüm Programı 1,350 Mikro Reform

30 İthalata Olan Bağımlılığın Azaltılması 25 Öncelikli Dönüşüm Programı Öncelikli Teknoloji Alanlarında Ticarileştirme Kamu Alımları Yoluyla Teknoloji Geliştirme ve Yerli Üretim Yerli Kaynaklara Dayalı Enerji Üretim Enerji Verimliliğinin Geliştirilmesi Tarımda Su Kullanımının Etkinleştirilmesi Sağlık Endüstrilerinde Yapısal Dönüşüm Sağlık Turizminin Geliştirilmesi Taşımacılıktan Lojistiğe Dönüşüm Üretimde Verimliliğin Artırılması Yurtiçi Tasarrufların Artırılması ve İsrafın Önlenmesi İstanbul Uluslararası Finans Merkezi Kamu Harcamalarının Rasyonelleştirilm esi Kamu Gelirlerinin Kalitesinin Artırılması İş Ve Yatırım Ortamının Geliştirilmesi İstatistiki Bilgi Altyapısını Geliştirme Ailenin Ve Dinamik Nüfus Yapısının Korunması İşgücü Piyasasının Etkinleştirilmesi Kayıt Dışı Ekonominin Azaltılması Temel Ve Mesleki Becerileri Geliştirme Nitelikli İnsan Gücü için Çekim Merkezi Sağlıklı Yaşam Ve Hareketlilik Yerelde Kurumsal Kapasitenin Güçlendirilmesi Rekabetçiliği Ve Sosyal Uyumu Geliştiren Kentsel Dönüşüm Kalkınma için Uluslararası İşbirliği Altyapısının Geliştirilmesi 30

31 Kamu Mali Reformları 31

32 Maliye Politikasında Yapısal Reform Gündemi Gelir Vergisi Vergi Usul Harcama Reformu Kanunu Reformu (TBMM de) (Taslak Hazır) (Çalışılıyor) 32

33 Harcama Reformu 5018 in güncellenmesi Program bütçe Yeni taşıt kanunu Kamu ihale mevzuatının yenilenmesi Cari harcamaların rasyonelleştirilmesi Kamu taşınmaz yönetimini etkinleştirilmesi 33

34 Beşeri Sermayenin Güçlendirilmesi 34

35 Eğitim Yatırımları Geçtiğimiz 12 yıl boyunca, derslik açtık öğretmen atadık 1,9 milyar adet ücretsiz kitap dağıttık Kaynak: MEB 35

36 Eğitimin Bütçe İçindeki Payı 19 9 (Eğitim Bütçesinin Toplam İçindeki Payı, %) 7 Kaynak: Maliye Bakanlığı

37 Okullaşma Oranları ,5 110,4 103,3 97,1 (Brüt Oranlar, %) , ,0 35, ,7 Okul Öncesi (4-5 yaş) İlköğretim Ortaöğretim Yükseköğretim Kaynak: Kalkınma Bakanlığı 37

38 PISA Sonuçları, Türkiye-OECD arası fark (Puan) Kaynak: OECD Fen Matematik

39 Altyapı 39

40 Ocak 2003 Kara Yolu Ağımızı Genişletiyoruz Km Otoyol Toplamı Km Bölünmüş Devlet ve İl Yolları Toplamı Km Toplam Ocak Km Otoyol Toplamı Km Bölünmüş Devlet ve İl Yolları Toplamı Km Toplam Kaynak: Ulaştırma Bakanlığı 40

41 Yüksek Hızlı Demiryolu Projelerimiz EDİRNE TEKİRDAĞ İSTANBUL ZONGULDAK KARABÜK SAMSUN KARS İZMİT ÇANKIRI AMASYA Bandırma BALIKESİR BURSA 105 km Yenişehir BİLECİK 533 km ESKİŞEHİR ANKARA Polatlı KIRIKKALE Yerköy 405 km SİVAS ERZİNCAN ERZURUM İZMİR MANİSA AFYONKARHİSAR UŞAK 212 km KAYSERİ ELAZIĞ MUŞ VAN AYDIN 624 km DENİZLİ BURDUR ISPARTA KONYA NİĞDE K.MARAŞ MALATYA DİYARBAKIR BATMAN MARDİN OSMANİYE GAZİANTEP Tamamlanan (888 km) Yapım Aşamasında(1796 km) İhale Aşamasında(454 km) Proje aşamasında(354 km) KARAMAN MERSİN ADANA Çobanbey 41

42 Altyapı Yatırımlarının Olumlu Katkıları Altyapının geliştirilmesinin potansiyel etkileri* Büyümenin hızlanması Net değer artışı Yoksulluğun azaltılması Yol ağında %1 lik artış verimlilikte 0,5 puanlık artış sağlamaktadır** * Calderon and Serven ** Infrastructure Fedderke and Kaya (2013) 42

43 Demiryolu Yatırımlarımız 2023 te 45 milyar $ tutarında yatırım 10,000kmyenihızlıtrenyoluağı 4,000 km yeni konvansiyonel demiryolu ağı 43

44 Havacılık Sektörü Havalimanı Sayısı döneminde 26 dan 53 e çıktı İstanbul 3. Havalimanı 150 milyon yolcu kapasitesi 90 milyon m 2 toplam alan İnşaat Maliyeti: 10 milyar Kira Bedeli (25 Yıl): 22,2 milyar 44

45 Yüzyılın Projeleri Tüp Geçit 3. Köprü İzmit Körfezi Geçişi İstanbul-İzmir Otobanı Ankara-Bursa-İstanbul Arası Hızlı Tren Hattı 45

46 Sağlık Hizmetlerine Erişim ve Kalitesinin Artırılması 46

47 Sağlık Harcamaları Kaynak: Maliye Bakanlığı 47

48 Sağlık Göstergeleri Doğumda Beklenilen Yaşam Süresi Bebek Ölüm Hızı ve Anne Ölüm Oranı ,5 6, (Yıl) 74 (Binde) (Onbinde Onbinde) ,8 1, Bebek Ölüm Hızı (Sol Eksen) Anne Ölüm Oranı (Sağ Eksen) Kaynak: Sağlık Bakanlığı 48

49 İşgücü Piyasası Reformu 49

50 Ulusal İstihdam Stratejisi, Eğitim-istihdam ilişkisinin güçlendirilmesi İşgücü piyasasında güvence ve esnekliğin sağlanması Özel politika gerektiren grupların istihdamının artırılması İstihdam-sosyal koruma ilişkisinin güçlendirilmesi olarak tespit edilmesi 50

51 Kadınlarda İşgücüne Katılım Oranı 80 73, ,3 29,9 41,0 14,7 24,7 OECD Ort.: 65,1 31,8 39,3 Yüksekokul 2004 Total 2023 Okuryazar olmayanlar Lise altı Lise Mesleki ve teknik lise Eğitim Durumuna Göre İşgücüne Katılım Oranı (2015 Ocak) Kaynak: TÜİK, OECD 51

52 Sermaye Piyasalarının Derinleştirilmesi 52

53 Finansal Piyasalar (Nominal değer, % GSYH, 2013) Küresel GOÜ Türkiye Banka Aktifi Sermaye Piyasası Kaynak: TBB 53

54 Sermaye Piyasalarının Derinleştirilmesi Yeni Sermaye Piyasası Kanunu Borsa İstanbulun Kurulması İstanbul Finans Merkezi Projesi Teşvikler Melek Yatırımcı Küresel Yatırım Fonları Girişim Sermayesi Bireysel Emeklilik Sistemi 54

55 Küresel Finans Merkezleri Endeksi 20 Budapeşte Varşova Prag Mexico Rio de Jeneiro İSTANBUL Amsterdam (2015) nci (75 ülke) nci (82 ülke) inci Kaynak: Küresel Finans Merkezleri Endeksi 17 55

56 Finansal Gelişmişlik Endeksi nci (62 ülke) üncü (55 ülke) uncu 56

57 Bireysel Emeklilik %25 Devlet Katkısı 2013 başından itibaren 2,2 milyon yeni katılımcı ve 16,3 milyar TL fon artışı Nisan itibariyle: Fon tutarı: 36,9 milyar TL Katılımcı sayısı: 5,4 milyon kişi 57

58 Yerel & Yenilenebilir Enerji Yatırımları 58

59 Enerjide Dışa Bağımlılık 74% Toplam Enerji 92% Petrol 98% Doğalgaz 59

60 Yerli ve Yenilenebilir Kaynakları Harekete Geçiriyoruz Döneminde % Kurulu Güç % 101 Elektrik Üretimi % 85 Yenilenebilir Enerji % 108 Jeotermal Enerji % 1600 Rüzgar Enerjisi % 145 Hidroelektrik Enerji % 82 60

61 Ar-Ge 61

62 Katma Değer Zincirinde İlerleme Kaynak: Kalkınma Bakanlığı 62

63 Ar-Ge Harcamaları* 2002 % 0, % 0, % 1, % 3,00 Kaynak: TÜBİTAK * GSYH Yüzdesi 63

64 Patent, Marka ve Endüstriyel Tasarım Başvuruları Patent başvuruları 2014: : Endüstriyel tasarım başvuruları 2014: : Marka başvuruları 2014: :

65 Kayıt Dışı İstihdamla Mücadele 65

66 Kayıt Dışı Ekonomiyle MücadeleEdiyoruz Kayıt Dışı Ekonominin Azaltılması Programı Gelir Vergisi Reformu ve Vergi Usul Kanunu Gelir İdaresi ve Vergi Denetimde Altyapının Güçlendirilmesi 66

67 Kaynak: TÜİK Kayıt Dışı İstihdam 67 Kayıt Dışı İstihdam/Toplam İstihdam (%)

68 Kayıt Dışı Ekonominin Azaltılması Programı Azaltmayı hedefliyoruz Kayıt dışı ekonominin GSYH ye oranını 5 puan Tarım dışı sektörlerde kayıt dışı istihdamı 5 puan 68

69 Yatırım İkliminin İyileştirilmesi 69

70 Kurumsal Kalite İş Yapma Kolaylığı: 2014: 189 ülkede 55. Yolsuzluk Algı: 2006: 175 ülkede : 175 ülkede : 102 ülkede 65. Küresel Rekabet Gücü: 2014: 144 ülkede : 117 ülkede 71. Kaynak: Uluslararası Saydamlık Örgütü, Dünya Ekonomik Forumu, Dünya Bankası 70

71 Doğrudan Yatırım Girişleri 71 (12 Aylık Kümülatif, Milyar $) Kaynak: TCMB

72 Yabancı Sermayeli Şirket Sayısı Şub Kaynak: Ekonomi Bakanlığı 72

73 Uzun Vadeli Görünüm 73

74 UzunVadedeBüyümeyi Belirleyen Faktörler Kurumsal Kalite Demografik Yapı Verimlilik 74

75 Uzun Vadede Büyüme ve Verimlilik Artışı Beşeri Sermayenin Geliştirilmesi Altyapı Yatırımları Ar-Ge ve İnovasyonun Desteklenmesi 75

76 GSYH 2023 $ 2Trilyon 2050 $5 Trilyon 2002 $230 Milyar 2014 $800 Milyar Kaynak: TÜİK, OVP, PwC 76

77 Kişi Başına Milli Gelir 2023 $ $ $ $3.492 Kaynak: TÜİK, OVP, PwC 77

78 Teşekkürler 78