İLAMLI İCRA. A) İLAM VE İLAM NİTELİĞİNDEKİ BELGELER 1) İLAMLAR Mühürlü ve imzalı olarak taraflara verilen mahkeme karar örnekleridir. (HMK m.

Transkript

1

2 Alacaklının ilamlı icra takibi yapabilmesi için, elinde mahkeme ilamı veya kanunların mahkeme ilamı niteliğinde saydığı bir belgenin bulunması gerekir.

3 A) İLAM VE İLAM NİTELİĞİNDEKİ BELGELER 1) İLAMLAR Mühürlü ve imzalı olarak taraflara verilen mahkeme karar örnekleridir. (HMK m.301)

4 Adli yargıda; Eda hükmü içeren hukuk mahkemesi ilamları Ceza mahkemesi ilamlarının tazminat ve yargılama giderlerine ilişkin hüküm fıkrası (CMK m.324/4) İdari yargıda tam yargı davaları sonucunda verilen ilamlar ve her türlü davada hükmedilen vekalet ücreti ve yargılama giderleri ( İYUK m.28/2, AYİMK m.63/4) (ilamlı takip yapmadan önce İYUK m.28/1'e göre davalıya ihtar yapılması takip şartıdır.

5 Hakem kararları (HMK m..439/4) 3553 sayılı Mecburi Tahkim Kanununa göre hakemler tarafından verilen ilamlar Dispeç raporunun onaylanması hakkındaki kararlar. Usulüne göre tenfiz kararı verilen yabancı mahkeme ilamları ve hakem kararları.(möhuk m.57,61/2) Sayıştay ilamları

6 2) İLAM NİTELİĞİNDEKİ BELGELER a) İİK m.38 de sayılan ilam niteliğindeki belgeler: Mahkeme huzurunda yapılan sulhler, kabuller, fergatler. Kayıtsız şartsız para borcu ihtarını içeren düzenleme biçimindeki noter senetleri (Türk konsolosları tarafından resen düzenlenmiş noter senetleri de dahil)

7 İcra dairesindeki kefaletler.icra kefaletleri kanundan dolayı müteselsil kefalet hükmünde olduğundan (m.38/son) ve icra kefaletinin şekli hakkında İİK'da özel hüküm bulunmadığından kefalete ilişkin TBK'nın 483 vd. madde hükümlerine göre verilmesi gerekir. İhtiyati haciz aşamasında da icra kefaleti mümkün olup,icra kefiline ancak takip kesinleştikten sonra icra emri gönderilebilir. İcra kefaleti 10 yılda zaman aşımına uğrar. (m.39)

8 b) Özel kananlarda ilam niteliğinde sayılan belgeler: Tarım kredi kooperatiflerinin kredi ile ilgili alacak senetleri (1581 sayılı Kanun m.12 ) Baroların para cezasına veya giderlerin ödenmesine ilişkin kararları (Avukatlık Kanunu m.162,64,86) Avukatlık Kanunu m.35a'ya göre yapılan uzlaşma tutanakları

9 Para cezasına veye giderlerin ödenmesine ilişkin Türkiye Noterler Birliği disiplin kurulu karaları (Noterlik Kanunu m.145/2-3, 117/1, 20/5) Kayıt ücretleri ve yıllık aidat gibi oda, borsa ve birlik yönetim kurulunca verilen kararlar (5174 sayılı Odalar Birliği Kanunu m.77/2) Esnaf ve küçük sanatkarlar derneklerinin kayıt ücretleri yıllık aidatı ve para cezası ile ilgili kararları ( 507 Sayılı Kanun m.39, 108)

10 Para cezasına veye giderlerin ödenmesine ilişkin Türkiye Noterler Birliği disiplin kurulu karaları (Noterlik Kanunu m.145/2-3, 117/1, 20/5) Kayıt ücretleri ve yıllık aidat gibi oda, borsa ve birlik yönetim kurulunca verilen kararlar (5174 sayılı Odalar Birliği Kanunu m.77/2) Esnaf ve küçük sanatkarlar derneklerinin kayıt ücretleri yıllık aidatı ve para cezası ile ilgili kararları ( 507 Sayılı Kanun m.39, 108)

11 Kamulaştırma Kanunu m.16,17,19 uyarınca kamulaştırma yapılan yerin idare adına tapuya tescil sonrası idare tarafından icra dairesinden boşaltılmasını istemesi (2942 sayılı Kanunu m. 20 vd.) İcra edilebilirlik şerhini içeren arabuluculuk faaliyeti sonucunda düzenlenen anlaşmalar ( 6325 sayılı Kanun m.18/2) Tüketici sorunları hakem heyetinin 2015 yılı için 3300TL nin altında kalan uyuşmazlıklar için vereceği kararlar.(4077 sayılı Kanun m.22/5)

12 Yukarıda sayılanlardan başka diğer bazı özel kanunlarda da ilam niteliğinde sayılan belgeler vardır.

13 B) İLAMLI İCRADA TAKİP TALEBİ VE ÖDEME EMRİ VE YETKİ 1) YETKİ İlamlı icra takibi için Türkiye'nin her yerindeki icra daireleri yetkilidir. (m.34) 2) TAKİP TALEBİ Takip talebi m, 58'de yazılı kayıtları içerir takip talebine dayanak ilam veya ilam niteliğindeki belge yazılır.

14 Bakiye karar ve ilam harcı ödenmese dahi alacaklıdan takibe başlarken başvurma harcından başka harç alınmaz. (Harçlar Kanunu m.28a) Alacak olarak ilamda hükmedilen şey takip talebine yazılır.

15 3) İCRA EMRİ İcra müdürü takip talebi ve ilama uygun biçimde bir icra emri düzenleyip borçluya göndermekle yükümlüdür. İcra emrinin takip talebine veya ilama aykırı olması halinde borçlu icra mahkemesinde süresiz şikayet yoluyla icra emrini iptal ettirebilir.

16 İlamların infaz edilecek kısmı hüküm bölümü olup hüküm içeriğinin aynen infazı zorunludur. Sınırlı yetkili icra mahkemesince ilamın infaz edilecek kısmı yorum yoluyla belirlenemez. İcra emrinde borçlunun ilamda yazılı borcu belli bir sür içinde ödemesi (genellikle 7 gün) veya teslim etmesi buna uymazsa ilam hükmünün icra dairesince zorla yerine getirileceği borçluya ihtar olunur.

17 İcranın durdurulması: Borçlu icra emrinde yazılı süre içinde borcunu yerine getirmezse ilamı temyiz etmesi icrayı durdurmayacağından icranın durdurulması için yargıtaydan icranın geri bırakılması kararı getirmek zorundadır. Bunun için öncelikle borçlu icra dairesinden, Yargıtaydan icranın durdurulması kararı getirinceye kadar kendisine uygun bir süre verilmesini istemelidir. İcra müdürü borçlunun alacağın tamamı kadar bir teminat yatırması karşılığında borçluya uygun bir süre verir. Eğer borçlu para alacağı dışında bir teminat gösterecekse icra mahkemesinden bu teminatın kabul edildiğine dair bir karar alması gerekir. Temyiz edilecek hükmü inceleyecek olan Yargıtay dairesi talebi haklı bulursa icranın durdurulmasına karar verir. Bu halde ilamın icrası temyiz incelemesinin sonuna kadar ertelenir.(m.36/3)

18 İcranın iadesi: Takibe konu ilamın bozulması icrayı durdurur. Kısmen bozulursa bozulan kısım için takip durur. Takibe konu ilamın bozulmasından sonra mahkemenin bozmaya uyup borçlu lehine olarak davayı kısmen veya reddetmesi ve bu kararın usulüne uygun kesinleşmesi halinde borçlunun hiç veya ilamda belirtilen kadar borcunun olmadığı tespit edilir. Bu halde icranın tamamen veya kısmen iadesi için alacaklıya muhtıra gönderilir. Bu muhtırada alacaklıdan icradan tahsil ettiği para veya teslim aldığı malın icra dairesine verilmesi talep edilir. Alacaklı geri vermezse zorla alınır. Para alacağı alacaklının malları haczedilerek tahsil edilir. Eski hale iade için yeniden mahkeme kararına gerek yoktur. (m.40/2)

19 KESİNLEŞMEDEN İCRA EDİLEMEYEN İLAMLAR Kararın temyiz edilmiş olması kural olarak ilamın icrasını durdurmaz (HUMK m.443/1). Dolayısıyla ilamın icrası için kesinleşmesi gerekmez. Ancak şu ilamlarda ilamın icrası için kesinleşmesi gerekir.

20 1.Taşınmaz ve buna ilişkin ayni haklara ilişkin hükümler (HUMK m.443/4; karş.hmk m. 350/2,362/2) 2.Aile ve şahsın hukukuna ilişkin hükümler.(nafaka hükümleri için kesinleşme gerekmez) 3.Bütün gemilere ve bunlarla ilgili ayni haklara ilişkin hükümler. 4.Yabancı mahkeme kararlarının tenfizi hakkında kararlar (MÖHUK m.57)

21 5.Ceza mahkemesi ilamlarının yargılama giderlerine ilişkin hüküm fıkrası 6. Sayıştay ilamları ( Sayıştay Kanunu m.64) 7. Menfi tespit davasını kazanıp da borçlu lehine tazminata hükmedilmesi halinde bu tazminat ve yargılama giderleri tespit ilamı kesinleşmedikçe ilamlı takip konusu olamaz. 8.Taşınmazın aynına ilişkin olmasa bile kal'e ilişkin dava sonunda verilen kararlar.

22 C)PARA VE TEMİNATTAN BAŞKA BORÇLAR HAKKINDAKİ İLAMLARIN İCRASI 1) TAŞINIR TESLİMİ (m.24 ; Yönetmelik m.23) İlam ile hükmolunan taşınır mal borçlu elinde bulunup da teslim edilmezse borçludan zorla alınıp alacaklıya verilir. Borçlu malın değerini ödeyip malı teslimden kaçınmaz. Alacaklı borçlunun icra müdürüne teslim ettiği şeyin ilamda yazılı eşya olmadığı şikayetinde bulunabilir mahkeme gerekirse bilirkişi incelemesi yaparak şikayet sonuca bağlar.

23 İlamda hükmolunan taşınır borçlu elinde bulunmazsa ilamda yazılı değeri alınır. Bu değer ödenmezse ayrıca yeni bir icra tebliğine gerek kalmadan para alacağı haciz yoluyla borçludan tahsil edilir. Borçlunun elinde bulunmayan malın değeri ilamda yazılı değilse ya da değeri taraflar arasında çekişmeli ise icra müdürü, haczin yapıldığı tarihteki ( taşınırın aynen teslimi için verilen 7 günlük sürenin sona erdiği tarih) rayice göre taktir eder.

24 İlamda taşınırın aynen teslimi aynen teslimin mümkün olmaması halinde bedeline hükmedilmiş ise alacaklı doğrudan taşınırın bedelini talep edemez. Borçlu aynen teslime hükmedilen taşınırı, alacaklı taşınırın eski ve kullanılmış olduğundan bahisle teslimi kabulden kaçınamaz.

25 2) ÇOCUK TESLİMİ VE ÇOCUKLA KİŞİSEL İLİŞKİ KURULMASINA DAİR İLAMLARIN İCRASI (m.25-25b, 341; Yönetmelik m.24) Aile ve şahsın hukukuna ilişkin (HUMK m.443/4) ilamlar kesinleşmeden infaz edilemez. İcra emrini alan borçlu 7 gün içinde çocuğu teslim etmezse icra müdürü çocuğu nerede bulursa zorla alıp alacaklıya teslim eder.

26 İlam gereğini yerine getirmeyen veya engelleyen borçlu hakkında alacaklının şikayeti üzerine icra mahkemesi tarafından 6 aya kadar tazyik hapsine karar verir. ( m.341) Çocuk alacaklıya teslim edildikten sonra borçlu haklı sebep olmadan çocuğu tekrar alırsa ayrıca mahkeme hükmüne gerek kalmadan icra müdürü çocuğu borçlunun elinden zorla alarak alacaklıya teslim eder.

27 Tedbir mahiyetindeki çocuk teslimi veya çocukla kişisel ilişki teminine ilişkin ara kararlara dayanılarak ilamlı takip yapılamaz. Bu tür ara kararların yerine getirilmesinden kaynaklanan uyuşmazlıklarda çözüm yeri tedbir kararı veren aile mahkemesidir.

28 3) TAŞINMAZ TAHLİYE VE TESLİMİNE İLİŞKİN İLAMLARIN İCRASI (m.26-29; Yönetmelik m.23) a)taşınmazın borçlu elinde olması (m.26,342;tck m.290) İcra emrini alan borçlu 7 gün içinde taşınmazı rızasıyla tahliye ve teslim etmezse ilam hükmü zorla yerine getirilerek taşınmaz alacaklıya teslim edilir. Daha sonra haklı sebep olmadan yeniden taşınmaza giren borçlu hükme gerek olmaksızın icra dairesince zorla çıkarılır ve icra mahkemesince hakkında cezaya hükmedilir.

29 İlam, taşınmaz veya taşınmazın aynına ilişkin ise kesinleşmeden takip konusu yapılamaz. Bu husus süresiz şikayete tabidir. Teslim edilen taşınmazın ilamdaki taşınmazın aynısı olmadığı şikayeti, icra mahkemesince mahallinde bilirkişi ve keşif yapılmak suretiyle incelenip sonuçlandırılır. Müdahalenin meni ilamı tahliyeyi de kapsayacağından ilamın infazında ihtarla yetinilmeyip ayrıca tahliyenin de sağlanması gerekir.

30 b) Taşınmazın 3. kişi elinde bulunması Taşınmazdaki 3. kişi kiracı ise ve bu kiracı taşınmazı borçludan kiralamış ise borçlu gibi 3. kişinin de tahliyesi gerekir. Ancak kiralayan durumundaki 3. kişiyi çıkarmak mümkün değilse kiracı da tahliye edilemez. Tahliye kararı bir kira sözleşmesine dayalı olarak verilmiş ise taşınmazda bulunan 3. kişinin tahliyesinde m. 276 kıyasen uygulanır.

31 Taşınmazda bulunan 3. kişinin taşınmaz üzerinde ayni bir hak iddiasında bulunması: Borçlu, kendisinin aleyhine açılan davadan önce taşınmazı 3. kişi adına devir ve tescil etmiş ise bu ilam taşınmazı elinde bulunduran 3. kişiye karşı icra edilemez. 3. kişinin davadan sonra ve hükümden önce taşınmazı tapu siciline adına tescil edilmiş ise alacaklının borçlunun taraf olduğu tahliye ilamını 3. kişiye karşı icraya koyamaz. (m.27) Bu halde alacaklı borçluya karşı tazminat davası açabileceği gibi borçlunun 3. kişiye karşı sahip olduğu haklara da sahip olur.

32 Borçlu aleyhine açılan dava sırasında taşınmaza zilyet olan 3. kişi taşınmaz üzerinde ayni hak ileri sürüyorsa ( TMK m.713) bu ilamla 3. kişi tahliye edilemez. Borçlu davanın açılmasından sonra taşınmaz zilyetliğini 3. kişiye devretmiş ise borçlu aleyhindeki tahliye ilamı ile 3. kişi tahliye edilir.

33 Borçlu aleyhine hüküm erildikten sonra taşınmaz zilyetliği 3. kişiye geçmişse hüküm özeti tapu siciline şerh verildikten sonraki el değiştirmeler icra işlemlerine etkisi olmayacağından hüküm, hükümden sonra taşınmaz zilyetliğini eline geçiren kişilere karşı da infaz olunur. (m.29) Anılan hüküm taşınmazı hükümden sonra ele geçirenleri karşı da icra edilir.

34 3. kişi taşınmazı borçludan teslim almayıp doğrudan doğruya işgal etmekte bulunduğunu iddia eder ve ispat için tapu sicili kaydı gösterirse icra müdürü 3. kişiye mahkemede dava açması için 7 gülük süre verir. 3. kişi süresinde dava açarsa icra geri bırakılır. Aksi halde zorla tahliye edilir.

35 4) BİR İŞİN YAPILMASI VEYA YAPILMAMAMSINA DAİR İLAMLARIN İCRASI (m.30;yönetmelik m.25) İlam konusu yalnız borçlu tarafından yapılabilecek bir iş olup ilamda belirtilen sürede veya icra müdürünün işin niteliğine göre icra emrinde belirttiği sürede borçlu tarafından yerine getirilmezse alacaklının şikayeti üzerine icra mahkemesince borçlunun m. 343 gereğince hapsen tazyikine karar verilir.

36 İlam konusu yalnız borçlu tarafından yapılabilecek bir iş olmayıp borçlu tarafından icra emrinde belirtilen sürede yerine getirilmezse alacaklının talebi üzerine işin yapılması işin gerekli masraf bilirkişiye hesaplattırılır, alacaklı isterse işin yapılması için gerekli olan parayı ilerde hükme gerek kalmaksızın borçludan tahsil edilip kendisine verilmek üzere icra dairesine verilmek üzere ilam konusu işin yapılmasını sağlayabilir.

37 Alacaklı parayı icra dairesine yatırmayı kabul etmezse ayrıca hükme gerek kalmadan borçlunun masrafa yetecek miktardaki malı haczedilerek paraya çevrilip iş yaptırılır. Bunun için ayrı bir hüküm ve icra emrine gerek yoktur. İcra emrinde ilam hükmünün yerine getirilmemesi halinde m.43'e göre borçlunun cezalandırılacağı ihtarı da yazılır. Taşınmazın aynına ilişkin ilamlar zaman aşımına uğramaz.

38 5) İRTİFAK HAKKIYLA GEMİ ÜZERİNDEKİ İNTİFA HAKLARINA DAİR İLAMLAR Bir irtifak hakkının veya gemi siciline kayıtlı olan gemi üzerindeki intifa hakkının kaldırılmasına yahut böyle bir hakkın yüklenmesine dair ilam icra dairesine verilirse borçluya çıkan icra emri üzerine ilam hükmünü yerine getirmez ise alacaklının şikayeti üzerine m.343'e göre cezalandırılır. Ayrıca icra dairesi irtifak hakkının yükletilmesi veya kaldırılması için tapu siciline yazı yazar irtifak hakkı konusu şey bu hal lehine tesis edilene icra dairesince teslim edilir

39 D) PARA VE TEMİNAT VERİLMESİ HAKKINDAKİ İLAMLARIN İCRASI (m.32,37; Yön.m.26) İlamda para alacağına veya teminat verilmesine hükmedilmesi halinde ilamda hükmedilen alacağın tahsili amacıyla ilamlı takip yapılır. İcra müdürü borçluya örnek 4-5 numaralı icra emri gönderir. Bu icra emrinde borcun 7 gün içinde ödenmesi ya da teminatın verilmesi aksi halde icranın geri bırakılması hakkında bir karar getirmedikçe cebri icraya devam olunacağı 7 gün içinde 74.madde uyarınca mal beyanında bulunulması bulunulmazsa hapisle tazyik olunacağı, mal beyanında bulunulmaz veya gerçeğe aykırı beyanda bulunulursa hapisle cezalandırılacağı ihtar edilir.

40 Eda hükmünü içeren ilamlar ilamlı icra takibinin konusu yapılabilir. İlama dayalı olarak ilamsız icra takibi yapılamaz. İlamda faize hükmedilmemişse karar tarihinden itibaren yasal faiz istenebilir. İlamlı icra için kesinleşme gerekiyorsa kesinleşmeden itibaren faiz istenebilir. Ancak ilamın tarafı ilamı icraya koyabilir. İlamda hükmedilen vekalet ücreti vekile ait ise de vekil kendi adına takip yapamaz.

41 İlamlı icra takibinde her türlü itiraz ve şikayet icra mahkemesine yapılır. İlamda birden fazla borçlu olup da her bir borçlunun sorumlu olduğu miktar belirtilmemiş ya da müteselsilen tahsil kararı verilmemiş ise her bir borçlu borçtan eşit miktarda sorumlu olur. İlama aykırılık şikayeti süreye tabi değildir ( m.41-16/2)

42 İlamın infaz edilecek kısmı hüküm kısmıdır. İlam gerekçesine göre talepte bulunulamaz. İcra mahkemesi hükmü yorum yoluyla değiştiremez. Aynen infazla yükümlüdür. İlamda kıdem tazminatına hükmedilmesi halinde takip tarihine kadar işlemiş faiz miktarının tespitinde; tarafların bildirdikleri bankalardan hakkın doğum tarihinden itibaren birer yıllık devreler halinde bankalarca mevduata fiilen uygulanan en yüksek faiz oranının sorulması, hakkın doğum tarihinden itibaren takip tarihine kadar istenebilecek faiz miktarı bilirkişiye hesaplattırılmalıdır.

43 Mahkemece alacağın reeskont faiziyle tahsiline karar verildiği takdirde 3095 sayılı Kanunun 4489 sayılı Kanunla değişik 2. fıkrasında yer verilen avans faiz oranlarından hesaplama yapılması doğru değildir T.C Merkez Bankasından reeskont işlemleri için açıklanan oranlar sorulup, bu oranlar üzerinden hesap yapılmalıdır.

44 6100 sayılı HMK geçici m.3 yollamasıyla yürürlükte bulunan HUMK m. 443/4 e göre aile ve şahsın hukukuna ilişkin ilamlar kesinleşmedikçe infaz edilemez. Borçlu icra emrinin ilama veya takip talebine aykırı düzenlendiği alacaklının alacaklı sıfatı kazanmadığı şikayetiyle icra emri düzeltilmesini, iptalini veya takibin iptalini süresiz şikayet yoluyla isteyebilir.

45 İCRANIN GERİ BIRAKILMASI Borçlu icra emrinin tebliği üzerine 7 gün içinde icra mahkemesine başvurarak borcun zaman aşımına uğradığı, itfa veya imhal edildiği itirazında(gecikmiş itirazda da bulunabilir) bulunabilir. Hükmün verilmesinden öncek itfa, imhal, zaman aşımı itirazları icra mahkemesinde ileri sürülemez.

46 İcra emrinin tebliğinden sonra gerçekleşen itfa, imhal, zamanaşımı itirazları her zaman ileri sürülebilir.(m.33/2) İtfa veya imhale dayanan istekler mutlaka noterlikçe resen yapılmış veya tasdik edilmiş belgelere veya icra zaptına istinat ettirilmelidir. İcra daireleri veya icra mahkemesi veya mahkeme önünde alacaklı tarafından ikrar edilen belgelerle de itfa itirazı ispatlanabilir. (HMK m.188)

47 Alacaklı adi nitelikli belgedeki imzasını kabul etmezse icra mahkemesince imza incelemesi yapılamaz. Zamanaşımı itirazı: İcra emrinin tebliğinden önceki zamanaşımı itirazları 7 güne tabi olup icra emrinin tebliğinden sonra gerçekleşen zamanaşımı itirazı süresizdir. İİK m.38/1'e göre ilamlı takipler son işlem tarihinden itibaren 10 yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. Ancak kişiler ve aile hukuku ile taşınmazın aynına ilişkin ilamlar zamanaşımına uğramaz.

48 Para borcu ikrarına içeren resen tanzim edilen noter senetleri ilam hükmünde ise de senedin niteliğine göre TBK veya TTK'da öngörülen zamanaşımı sürelerine tabidir. Borçlu zamanaşımı itirazına karşı alacaklı zamanaşımının kesildiğini veya durduğunu resmi belgelerle ispatlayabilir. İcranın geri bırakılması talebinin reddine ilişkin icra mahkemesi kararının temyizi teminat şartına bağlıdır. Teminat şartının yerine getirilip getirilmediğini Yargıtay değerlendirebilir.