2015 GENEL SEÇİM ANALİZİ

Transkript

1 2015 GENEL SEÇİM ANALİZİ Türkiye de faal 93 siyasi parti olmasına karģılık 2011 seçimleri 4 parti arasında geçti. 85 seçim bölgesinin sadece 50 tanesinde gerçek anlamda rekabetten bahsedilebilir. Ġlgili bölgede son vekili kazanan parti, seçim sonrası oluģacak hükümeti belirlemede hiç olmadığı kadar çok etkili olacak. Seçime 203 bağımsız aday katıldı; 36 BDP li vekil dıģında tek bir bağımsız aday bile kazanamadı. %10 seçim barajı demokratik temsiliyetin önündeki en büyük engel olarak durmaktadır. Bu rapor ile 2015 genel seçimlerinde demokratik temsilin arttırılmasına katkıda bulunmayı amaçladık. Demokrasi Denetçileri, Şubat 2015

2 ÖZET 2011 de SADECE 50 BÖLGEDE GERÇEK ANLAMDA SEÇĠM OLDU Türkiye 85 seçim bölgesine ayrılmıģ olmasına rağmen, bunlardan 35 tanesinde milletvekili dağılımının değiģmesi için en az 5 puanlık bir blok oy geçiģi gerekiyor seçimlerinde bu bölgelerde kazananların rahat, kaybedenlerin ümitsiz olacağını söylemek yanlıģ olmaz TE ĠLLERDEKĠ SON SIRA SANDALYELER HEDEFLENECEK D Hondt sisteminde partilerin oyları bölünerek değerlendirmeye alınır; bu nedenle son sıradan seçilen vekiller partilerinin kaybettiği ya da rakiplerin kazandığı oylardan katlanarak etkilenir de son sıradan meclise giren vekillerin 47 si AK Parti, 23 ü CHP, 10 u MHP ve 5 i BDP lidir. AK Parti ve CHP nin nispeten daha defansif; MHP, BDP ve Bağımsız Adayların daha ofansif bir stratejileri olacağı söylenebilir. BAĞIMSIZ ADAYLAR VE DİĞER PARTİLERİ DIŞLAYAN SİSTEM 203 bağımsız adaydan gerçek anlamda bağımsız hiçbirisi kazanamadı; faal 93, seçime giren 14 partiden sadece 3 tanesi barajı geçebildi. ÇOK KÜÇÜK OY ORANLARI BĠLE ÖNEMLĠ OLACAK MHP il bazında 0 ile %3 arasında bir oy artıģı ile 19 ilde bir vekil fazla çıkartabilir; aynı oranda artıģlarla CHP 7, AK Parti 4 vekil fazla kazanabilir. CHP ve MHP daha çok AK Parti den vekil çalarken, AK Parti 4 vekili CHP nin son sırayı aldığı illerden alıyor. BAĞIMSIZLARIN ġansi BÜYÜK ġehġrlerde DAHA FAZLA Bağımsız olarak kazanmak için Ġstanbul da %3 ün altında bir oy yeterken, Ġstanbul u %4.6 ile Bursa, %4.7% ile Ankara-1 takip ediyor. 30 ilde ise bağımsız olarak kazanabilmek için oyların en az %15 ini almak gerekiyor. 1

3 İÇİNDEKİLER A. MĠLLETVEKĠLĠ SAYISI DEĞĠġEN ĠLLER... 1 B. BĠR BAKIġTA 2011 SEÇĠMLERĠ... 2 i. Temsiliyet Artarken Farklılıklar Azaldı... 3 ii. AK Parti 23 ilde seçimi %40 ın üzerinde oy farkı ile kazandı... 4 iii te Konya da En Avantajlı Parti CHP Olacak!... 5 C. HER ĠLDE +1 SANDALYE KAZANMAK ĠÇĠN NE GEREKĠYOR?... 6 D. BĠR OYUN BĠLE ÖNEMLĠ OLDUĞU BÖLGELER... 8 E. SONUÇLARIN KOLAY DEĞĠġMEDĠĞĠ BÖLGELER... 9 F. PARTĠLERĠN MUHTEMEL SEÇĠM STRATEJĠLERĠ i. AK PARTĠ ii. CHP iii. MHP G. REKABET TABLOSU H YEREL SEÇĠMLERĠNDE TABLO NE KADAR DEĞĠġTĠ? I. BARAJ ALTI PARTĠLERĠN BÖLGE BAZLI POTANSĠYELLERĠ J. BAĞIMSIZ ADAYLARIN ġansi K. SONUÇ... 19

4 A. MİLLETVEKİLİ SAYISI DEĞİŞEN İLLER 2011 Genel Seçimlerinden bugüne kadar geçen sürede, YSK aģağıdaki seçim bölgelerinin çıkaracağı vekil sayılarının değiģtiğini açıklamıģtır. Tablo 1: Ġllerin çıkardığı milletvekili sayılarındaki değiģim Bölge 2011 MV Sayısı 2015 MV Sayısı ANKARA BAYBURT 1 2 ELAZIĞ 5 4 ĠSTANBUL ĠSTANBUL KÜTAHYA 5 4 MANĠSA 10 9 MUġ 4 3 ORDU 6 5 Bu rapor kapsamında, daha tutarlı bir analiz yapabilmek ve 2015 Genel Seçimleri ile bire bir karģılaģtırabilmek için 2011 sonuçları güncel vekil sayıları ile tekrar hesaplanmıģtır. Bu durumda Türkiye geneli milletvekili dağılımları Tablo 2 de belirtildiği Ģekilde olmaktadır: Tablo 2: Partilerin güncel sayılara göre hesaplanmıģ milletvekili dağılımları AK PARTĠ CHP MHP BDP Toplam 2011 Oy Oranı 49,7% 26,0% 13,0% 5,7% 94,4% 2011 MV Sayısı GüncellenmiĢ MV Sayısı MV DeğiĢim Ġllerin çıkaracağı milletvekili sayıları nüfusa göre yeniden belirlenmiģtir; bu düzenleme ile AK Parti ve CHP vekil sayılarını arttırırken MHP ve BDP vekil kaybetmektedir. 1 Milletvekilliği düģen Hatip Dicle de dahildir. 1

5 B. BİR BAKIŞTA 2011 SEÇİMLERİ 2011 Genel Seçimleri, AK Parti nin farklı üstünlüğü ile sonuçlanmıģ; iktidar partisi her iki seçmenden birisinin oyunu almayı baģarmıģtır. TABLO 3: 2011 GENEL SEÇĠMLERĠ SONUÇLARI AK PARTĠ CHP MHP BDP Toplam 2011 Oy Oranı 49,7% 26,0% 13,0% 5,7% 94,4% 2011 MV Sayısı AK Parti, 85 seçim bölgesinin 69 unda birinci parti oldu. CHP 8, BDP 7 ve MHP ise sadece 1 ilde en yüksek oyu almayı baģarabildi. TABLO 4: PARTĠLERĠN EN YÜKSEK OYU ALDIĞI ĠL SAYISI Parti En Yüksek Oyu Aldığı Ġl Sayısı AK PARTĠ 69 CHP 8 MHP 1 BDP 7 2 Milletvekilliği düģen Hatip Dicle de dahildir 2

6 i. Temsiliyet Artarken Farklılıklar Azaldı 2011 seçimlerinde temsil edilmeyen oy oranı %5 civarına kadar düģmüģtür. Seçmen, oylarını büyük partilerde toplamakta, küçük partiler ya daha da küçülmekte ya da hepten yok olmaktadır. Seçmenlerin fikirlerini tam anlamıyla temsil edenden ziyade, güçlü algılanan partilere yönelmesi, çok sesliliği ve farklılıkları ortadan kaldırılmıģtır. %10 barajının altında kalan partilere oy vermeyi düģünen seçmenler, oylarının boģa gideceği endiģesi ile bir baģka partiye yönelmektedirler. Salt rakamlar temsiliyeti artıyor gösterse de, farklı fikirlerin ve inançların seçilmiģ az sayıda parti üzerinden mecliste hangi oranda temsil edildiği bir soru iģaretidir. TABLO 5: MECLĠSTE TEMSĠL EDĠLEMEYEN PARTĠLERĠN OY ORANLARI AKP, CHP, MHP ve BDP dıģındaki partilerin oy oranı % 13% 16% 5% 2011 de AK Parti nin %10 un altında oy aldığı ilçe sayısı 8 dir. AK Parti nin, Türkiye de hemen her ilçeyi temsil eden çok geniģ tabanlı bir parti olduğu söylenebilir. CHP, 2011 seçimlerinde 230 ilçede %10 un altında oy alırken, bu sayı 2007 de 297 idi. Bu sonuç CHP adına olumlu bir geliģmeye iģaret ediyor. TABLO 6: SON 3 GENEL SEÇĠMDE PARTĠLERĠN ALDIĞI OY ORANLARI 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% AKP CHP MHP BDP ,3% 19,4% 8,4% 6,2% ,5% 20,8% 14,3% 5,2% ,95% 25,9% 13,0% 6,6% AK Parti nin, oy oranları sırası ile %34,3 ten %46,5 e daha sonra da %49,9 a çıkmasına karģılık milletvekili sayısı 363 ten önce 341 e sonra da 326 ya düģmüģtür. 3

7 ii. AK Parti 23 ilde seçimi %40 ın üzerinde oy farkı ile kazandı Ġl bazında en çok oyu alan parti ile hemen arkasındaki partinin oy farkını incelediğimizde, AK Parti nin seçim bölgelerinde sadece birinci parti olmadığını; ayrıca ezici bir oy farkı da yakaladığını görüyoruz. AK Parti 23 ilde seçimi %40 ın üzerinde bir oy farkı ile kazanırken; BDP nin 2 ilde elde ettiği farkın %50 nin üzerinde olduğunu görüyoruz. TABLO 9: BĠRĠNCĠ VE ĠKĠNCĠ SIRADAKĠ PARTĠLER ARASINDAKĠ OY FARKI Parti En Yüksek Oyu Aldığı Ġl Sayısı Birinci ve Ġkinci Partiler Arasındaki Oy Farkı <5% 5-10% 10-20% 20-40% 40-50% >50% AK PARTĠ BDP CHP MHP 1 1 Toplam Oy farkının yüksek olduğu iller aģağıdaki haritada koyu renk ile gösterilmiģtir. Farkın en az olduğu illerin Ege ve Akdeniz bölgelerinde yoğunlaģtığı görülmektedir seçimlerinde de rekabetin bu bölgelerde daha yoğun olacağı söylenebilir. Ancak burada belirtilmesi gereken en önemli nokta, D hondt sisteminde seçim stratejileri belirlenirken partiler arasındaki oy farkından öte, son sıradan seçilen vekilin aldığı katsayı ile hemen arkasındaki adayların katsayıları arasındaki farka dikkat edilmesi gerektiğidir. 4

8 iii te Konya da En Avantajlı Parti CHP Olacak! Bir örnek ile açıklamak gerekirse, Konya ilinde AK Parti ile en yakın takipçisi MHP arasındaki oy farkı %56.5 tir. Toplam 14 milletvekili çıkartan Konya da AK Parti 11, MHP 2 ve CHP 1 sandalye kazanmıģtı. Fakat buradaki ilginç nokta sadece %2.4 daha fazla oy alabilseydi CHP nin Konya daki sandalye sayısı 2 olacak, AK Parti nin 1 azalacaktı. Çünkü D hondt sisteminde Konya da son sıradan seçilen AK Parti nin 11.sıra adayının katsayısı hesaplanırken partisinin aldığı oy sayısı 11 e bölünüyor. Oysa hemen arkasındaki, seçilemeyen CHP nin ikinci sıra adayında ise partisinin aldığı oy 2 ye bölünüyor. Yani 2015 seçimlerinde, Konya da CHP nin aldığı ilave her 2 oy, AK Parti nin aldığı 11 oya denk olacak diyebiliriz. 5

9 C. HER İLDE +1 SANDALYE KAZANMAK İÇİN NE GEREKİYOR? Yukarıda Konya örneği ile açıklamaya çalıģtığımız analizi 85 seçim bölgesi için de yaparsak Ģöyle bir tablo ortaya çıkıyor. TABLO 10: ĠLDEKĠ SON SIRANIN EL DEĞĠġTĠRMESĠ ĠÇĠN GEREKEN OY ORANI Son Sıradaki Vekili Kazanan Partinin DeğiĢmesi Ġçin Gereken Oy <1% 1-3% 3-6% 6-10% >10% Toplam İl Sayısı ilde %3 ün altında bir oy artışı ile ildeki son sıra sandalyenin el değiştirmesi mümkün te Sadece İlde Gerçek Anlamda Bir Seçim Olacak 13 ilde son sıra sandalyenin el değiģtirmesi için en az %10 luk bir oy değiģimi gerekiyor. 37 ilde ise %6 ve üzerinde bir oy kayması olmaması durumunda sandalye dağılımları değiģmiyor. Bu tabloya bakarak seçimin ilde çekiģmeli geçeceğini, siyasi partilerin de daha çok buralara odaklanacaklarını söyleyebiliriz. Kalan ilde sandalye dağılımının değiģmesi zor görünüyor. Tabloya parti detayında baktığımızda; 2011 seçimlerinde 47 ilde son sıra vekilleri AK Parti nin, 23 ilde CHP nin, 10 ilde MHP nin ve 5 ilde BDP nin kazandığını görüyoruz. 6

10 AK Parti ve CHP nin Son Sıra Vekillikleri Tehlikede, MHP ve BDP Daha Rahat AK Parti nin ilde; CHP nin 8-10 ilde %3 ün altında bir oy değiģimi ile 2011 de son sıradan kazandıkları sandalyeleri kaybetme riskleri bulunduğu; BDP ve MHP nin bu açıdan bakıldığında daha stressiz bir seçim geçirecekleri söylenebilir. TABLO 11: PARTĠLERĠN SON SIRA VEKĠLLERĠ KAYBETMELERĠ ĠÇĠN GEREKEN OY Parti Son Sırayı Kazandığı Ġl Sayısı Son Sıradaki Vekili Kazanan Partinin DeğiĢmesi Ġçin Gereken Oy <1% 1-3% 3-6% 6-10% >10% AK PARTİ CHP MHP BDP Toplam

11 D. BİR OYUN BİLE ÖNEMLİ OLDUĞU BÖLGELER Seçimde son sıra vekilin el değiģtirmesinin en kolay olduğu 20 ile baktığımızda, 11 inde AK Parti, 7 sinde CHP, 1 inde MHP ve 1 inde BDP nin son sıra sandalyeleri ellerinde bulundurduklarını görüyoruz. Bu tablo, diğer partileri yakından takip eden MHP nin %2 nin altında bir gayretle 16 ilde hem AK Parti hem de CHP den sandalye alabileceğini gösteriyor. CHP 4-5 ilde AK Parti yi tedirgin ederken aynı Ģekilde AK Parti de 4-5 ilde CHP yi çok yakından takip edecek. Ancak burada AK Parti nin 2011 yılında aldığı tarihi yüksek oyu göz önünde bulundurursak, CHP nin AK Parti den ziyade MHP ye karşı bir savunma planı oluşturacağını öngörebiliriz. TABLO 12: MĠLLETVEKĠLĠ KAZANMANIN EN KOLAY OLDUĞU 20 ĠL Ġl Son Sıra Seçilen Milletvekili +1 Vekil Çıkarmak Ġçin Ġhtiyacı Olan Ġlave Oy% AK PARTĠ CHP MHP BURSA AK PARTĠ - 3,8% 0,0% ĠZMĠR 1 AK PARTĠ - 0,2% 1,3% ADANA AK PARTĠ - 0,3% 4,4% KÜTAHYA AK PARTĠ - 3,5% 0,3% ANKARA 1 CHP 0,9% - 0,4% KAYSERĠ AK PARTĠ - 6,2% 0,5% ĠSTANBUL 2 CHP 1,2% - 0,6% MERSĠN CHP 7,6% - 0,8% ĠZMĠR 2 CHP 1,4% - 1,0% BOLU CHP 1,2% - 3,1% GAZĠANTEP AK PARTĠ - 1,2% 4,2% BĠLECĠK MHP 9,6% 1,5% - KARS BDP 12,1% 2,0% 1,6% KIRIKKALE AK PARTĠ - 5,2% 1,7% NEVġEHĠR AK PARTĠ - 3,5% 1,7% MANĠSA AK PARTĠ - 8,5% 1,8% NĠĞDE CHP 8,1% - 1,9% ĠSTANBUL 3 CHP 2,9% - 2,2% ELAZIĞ AK PARTĠ - 3,5% 2,3% KIRġEHĠR AK PARTĠ - 2,3% 2,8% 8

12 E. SONUÇLARIN KOLAY DEĞİŞMEDİĞİ BÖLGELER Seçimde bir oyun bile önemli olduğu bölgelerin yanında, vekil sayısı ancak siyasi bir kırılma durumunda elde edilebilecek oy oranları ile değiģebilecek iller de var. 13 ilde AK Parti nin, 7 ilde de CHP nin seçime görece daha rahat gireceğini; büyük ihtimalle seçim kampanyalarında bu illere öncelik vermeyeceklerini göreceğiz. TABLO 12: MEVCUT MĠLLETVEKĠLĠ DAĞILIMININ DEĞĠġMESĠNĠN EN ZOR OLDUĞU 20 IL Son Sıra Seçilen Milletvekili +1 Vekil Çıkarmak Ġçin Ġhtiyacı Olan Ġlave Oy% Ġl AK PARTĠ CHP MHP BĠTLĠS AK PARTĠ - 21,3% 20,0% SĠĠRT AK PARTĠ - 19,0% - ARTVĠN CHP 19,5% - 17,7% ARDAHAN CHP 17,1% - 16,7% MUġ AK PARTĠ - 15,5% 15,3% YALOVA CHP 14,6% - 17,8% ġirnak AK PARTĠ - 14,1% 15,5% AĞRI AK PARTĠ - 12,7% 12,7% MUĞLA CHP 12,1% - 13,2% TUNCELĠ CHP 11,7% - 24,0% EDĠRNE CHP 19,2% - 11,3% BATMAN AK PARTĠ - 10,7% - TRABZON AK PARTĠ - 10,5% 13,3% AMASYA AK PARTĠ - 21,9% 9,9% GÜMÜġHANE AK PARTĠ - 22,3% 9,8% ADIYAMAN CHP 12,5% - 9,6% ÇORUM AK PARTĠ - 15,7% 8,9% KARABÜK AK PARTĠ - 8,9% 12,0% KARAMAN AK PARTĠ - 8,8% 9,3% SAMSUN AK PARTĠ - 8,8% 8,9% 9

13 SAVUNMA HÜCUM F. PARTİLERİN MUHTEMEL SEÇİM STRATEJİLERİ 2015 Seçimlerinde AK Parti nin savunma ağırlıklı, özellikle MHP yi dikkate alan bir strateji izleyeceğini; CHP nin savunma ve hücumda dengeli bir strateji benimseyeceğini, AK Parti den almaya çalıģırken aynı zamanda MHP ye kaptırmamaya çalıģacağını; MHP nin ise tamamen hücuma yönelik bir strateji izleyeceğini; öncelikle AK Parti nin son sıra vekilleri kazandığı illere odaklanacağını ancak birçok ilde CHP yi de zorlayacağını düģünüyoruz. i. AK PARTİ 2011 deki tarihi oy oranını ve yukarıdaki il bazlı tabloları birlikte değerlendirdiğimizde, 2015 genel seçimlerinde AK Parti nin daha çok savunma ağırlıklı bir strateji izleyeceğini ve ilk etapta özellikle MHP nin yakın takibinde olan illerde son sıradan seçildiği sandalyeleri korumaya alacağını öngörebiliriz. Yeni milletvekilliği kazanmak için ise daha çok CHP ile yarıģacağı ve CHP nin son sırayı aldığı illerde avantaj yakalamaya çalıģacağı söylenebilir. AK Parti nin bu seçimdeki potansiyel açıdan en tehlikeli rakibi MHP olacaktır; MHP oylarındaki çok küçük artışlar bile AK Parti için vekil kaybına neden olabileceği için seçim öncesinde milliyetçi oyları kazanmaya yönelik eylem ve söylemlerini arttıracağını tahmin ediyoruz. TABLO 13: AK PARTĠ NĠN HÜCUM VEYA SAVUNMA AĞIRLIKLI STRATEJĠ UYGULAYACAĞI ĠLLER Ġl Rakip Hedef Oy Kazancı ANKARA 1 CHP 0,9% Ġl Rakip Maksimum Oy Kaybı BURSA MHP 0,0% BOLU CHP 1,2% ĠZMĠR 1 CHP 0,2% ĠSTANBUL 2 CHP 1,2% ADANA CHP 0,3% ĠZMĠR 2 CHP 1,4% KÜTAHYA MHP 0,3% IĞDIR BDP 2,6% KAYSERĠ MHP 0,5% ĠSTANBUL 1 MHP 2,8% GAZĠANTEP CHP 1,2% ERZĠNCAN CHP 2,9% NEVġEHĠR MHP 1,7% ĠSTANBUL 3 CHP 2,9% KIRIKKALE MHP 1,7% MANĠSA MHP 1,8% KIRġEHĠR CHP 2,3% ELAZIĞ MHP 2,3% KONYA CHP 2,4% ġanliurfa MHP 3,0% KOCAELĠ MHP 3,0% ANKARA 2 CHP 3,2% ORDU MHP 3,2% DENĠZLĠ CHP 3,6% AKSARAY MHP 3,8% DĠYARBAKIR CHP 3,9% HATAY MHP 4,9% 10

14 HÜCUM SAVUNMA ii. CHP 2011 Seçim sonuçları baz alındığında CHP, son sıra vekili kazandığı 23 seçim bölgesinde pozisyonunu kaybetmemeye çalıģacaktır. Savunma hattını, %5 in altında bir oy kaymasının yeterli olduğu 11 ilde kuracak olan CHP nin AK Parti ye oranla savunmaya çalıģacağı bölge sayısı az olduğu için savunma anlamında iģinin daha kolay olduğu söylenebilir. %5 ve daha az oran baz alındığında CHP, 8 ilde AK Parti den, 2 ilde MHP den ve 1 ilde de BDP den son çıkartılan vekili geri almaya çalıģacaktır. Ayrıca CHP, son seçimde kıl payı kazandığı 8 ili MHP ye, 3 ili de AK Parti ye karģı savunmaya çalıģacaktır. TABLO 14: CHP NĠN HÜCUM VEYA SAVUNMA AĞIRLIKLI STRATEJĠ UYGULAYACAĞI ĠLLER Ġl Rakip Hedef Oy Kazancı ĠZMĠR 1 AK PARTĠ 0,2% Ġl Rakip Maksimum Oy Kaybı ANKARA 1 MHP 0,4% ADANA AK PARTĠ 0,3% ĠSTANBUL 2 MHP 0,6% GAZĠANTEP AK PARTĠ 1,2% MERSĠN MHP 0,8% BĠLECĠK MHP 1,5% ĠZMĠR 2 MHP 1,0% KIRġEHĠR AK PARTĠ 2,3% BOLU AK PARTĠ 1,2% ĠSTANBUL 1 MHP 2,4% NĠĞDE MHP 1,9% KONYA AK PARTĠ 2,4% ĠSTANBUL 3 MHP 2,2% ANKARA 2 AK PARTĠ 3,2% ERZĠNCAN AK PARTĠ 2,9% DENĠZLĠ AK PARTĠ 3,6% SĠVAS MHP 4,2% DĠYARBAKIR AK PARTĠ 3,9% AFYON AK PARTĠ 4,3% VAN BDP 4,7% ÇANAKKALE MHP 4,6% CHP nin 2015 seçimlerinde, AK Parti den vekil almaya, MHP ye de kaptırmamaya çalışacağını; bu kapsamda daha çok AK Parti nin tabanına yönelik bir söylem geliştireceğini söyleyebiliriz. 11

15 HÜCUM SAVUNMA iii. MHP 2011 Seçim sonuçları baz alındığında MHP, 4 seçim bölgesinde son sıra milletvekilini kaybetmemeye çalıģacaktır. AK Parti ve CHP ye oranla savunmaya çalıģacağı bölge sayısı sınırlı olan MHP nin savunma anlamında iģinin zor olmayacağı gözüküyor. Diğer yandan MHP nin 2015 seçimlerinde son sıra bağlamında hedefleyeceği 26 bölge var. Bu açıdan bakıldığında 2015 seçimlerinde en ciddi artıģ gösterme potansiyeli olan parti MHP olarak görünmektedir. TABLO 15: MHP NĠN HÜCUM VEYA SAVUNMA AĞIRLIKLI STRATEJĠ UYGULAYACAĞI ĠLLER Ġl Rakip Hedef Oy Kazancı Ġl Rakip Maksimum Oy Kaybı BURSA AK PARTĠ 0,0% BĠLECĠK CHP 1,5% KÜTAHYA AK PARTĠ 0,3% ĠSTANBUL 1 CHP 2,4% ANKARA 1 CHP 0,4% ISPARTA AK PARTĠ 3,1% KAYSERĠ AK PARTĠ 0,5% TEKĠRDAĞ AK PARTĠ 3,5% ĠSTANBUL 2 CHP 0,6% MERSĠN CHP 0,8% ĠZMĠR 2 CHP 1,0% KARS BDP 1,6% KIRIKKALE AK PARTĠ 1,7% NEVġEHĠR AK PARTĠ 1,7% MANĠSA AK PARTĠ 1,8% NĠĞDE CHP 1,9% ĠSTANBUL 3 CHP 2,2% ELAZIĞ AK PARTĠ 2,3% KOCAELĠ AK PARTĠ 3,0% ġanliurfa AK PARTĠ 3,0% ORDU AK PARTĠ 3,2% AKSARAY AK PARTĠ 3,8% SĠVAS CHP 4,2% ÇANAKKALE CHP 4,6% HATAY AK PARTĠ 4,9% ANTALYA AK PARTĠ 5,1% AYDIN AK PARTĠ 5,1% BURDUR AK PARTĠ 5,2% MALATYA AK PARTĠ 5,2% DÜZCE AK PARTĠ 5,3% MHP, 17 ilde AK Parti nin, 8 ilde CHP nin ve 1 ilde de BDP nin son sıra vekillerini hedefleyecektir. Son seçimde az farkla kazandığı 2 ili AK Parti ye, 2 ili de CHP ye karģı savunmaya çalıģacaktır. MHP nin bölge ayrımı yapmadan, oylarını tüm Türkiye genelinde arttırmaya yönelik agresif bir strateji benimseyeceğini; bu kapsamda farklı partilerle Türkiye geneli veya bölgesel seçim ittifaklarına en açık parti olacağını tahmin edebiliriz. Çünkü oy oranındaki küçük artışların bile milletvekili sayısı bazında en çok karşılık bulacağı parti MHP dir. 12

16 G. REKABET TABLOSU AĢağıdaki tablolarda partilerin arasında rekabetin yoğun ve düģük olduğu yerler il bazında gösterilmiģtir. Tablonun solunda kalan iller rekabetin yüksek, sağında kalanlar ise düģük olduğu yerlerdir. TABLO 16: SON SIRA VEKĠLĠN AK PARTĠ DEN OLDUĞU ĠLLERDE MHP ĠLE REKABET Savunan: AK PARTİ Son Sıradaki Vekili Kazanan Partinin DeğiĢmesi Ġçin Gereken Oy Hücum Eden: MHP <1% 1-3% 3-6% 6-10% >10% BURSA İZMİR 1 ORDU BAYBURT KARABÜK KÜTAHYA KIRIKKALE ANKARA 2 GİRESUN AĞRI KAYSERİ NEVŞEHİR AKSARAY UŞAK TRABZON MANİSA GAZİANTEP KİLİS RİZE ELAZIĞ ADANA ÇANKIRI MUŞ KIRŞEHİR HATAY ZONGULDAK ŞIRNAK KOCAELİ ANTALYA SAMSUN BİTLİS ŞANLIURFA AYDIN ÇORUM BURDUR SAKARYA MALATYA KARAMAN DÜZCE GÜMÜŞHANE KONYA AMASYA DENİZLİ TABLO 17: SON SIRA VEKĠLĠN AK PARTĠ DEN OLDUĞU ĠLLERDE CHP ĠLE REKABET Savunan: AK PARTİ Son Sıradaki Vekili Kazanan Partinin DeğiĢmesi Ġçin Gereken Oy <1% 1-3% 3-6% 6-10% >10% İZMİR 1 GAZİANTEP ŞANLIURFA KAYSERİ TRABZON ADANA KIRŞEHİR ANKARA 2 MARDİN BATMAN KONYA KÜTAHYA ORDU AĞRI NEVŞEHİR MALATYA KİLİS ELAZIĞ SAKARYA ŞIRNAK DENİZLİ MANİSA GİRESUN BURSA AYDIN MUŞ DİYARBAKIR SAMSUN ÇORUM KIRIKKALE KARAMAN UŞAK KOCAELİ DÜZCE SİİRT RİZE KARABÜK BURDUR HATAY ZONGULDAK BİTLİS ANTALYA AKSARAY AMASYA GÜMÜŞHANE ÇANKIRI BAYBURT Hücum Eden: CHP 13

17 TABLO 18: SON SIRA VEKĠLĠN CHP DEN OLDUĞU ĠLLERDE AK PARTĠ ĠLE REKABET Savunan: CHP Son Sıradaki Vekili Kazanan Partinin DeğiĢmesi Ġçin Gereken Oy Hücum Eden: AK PARTİ <1% 1-3% 3-6% 6-10% >10% ANKARA 1 İSTANBUL 2 AFYON BARTIN SİVAS BOLU SİNOP MERSİN TUNCELİ İZMİR 2 NİĞDE MUĞLA İSTANBUL 3 K.MARAŞ ADIYAMAN ERZİNCAN BALIKESİR YALOVA ÇANAKKALE ARDAHAN EDİRNE ARTVİN KIRKLARELİ TABLO 19: SON SIRA VEKĠLĠN CHP DEN OLDUĞU ĠLLERDE MHP ĠLE REKABET Savunan: CHP Son Sıradaki Vekili Kazanan Partinin DeğiĢmesi Ġçin Gereken Oy <1% 1-3% 3-6% 6-10% >10% ANKARA 1 NİĞDE BOLU K.MARAŞ BARTIN İSTANBUL 2 İSTANBUL 3 SİVAS BALIKESİR EDİRNE MERSİN ÇANAKKALE KIRKLARELİ AFYON İZMİR 2 ADIYAMAN MUĞLA ARDAHAN ERZİNCAN ARTVİN YALOVA SİNOP TUNCELİ Hücum Eden: MHP TABLO 20: SON SIRA VEKĠLĠN MHP DEN OLDUĞU ĠLLERDE AK PARTĠ ĠLE REKABET Savunan: MHP Son Sıradaki Vekili Kazanan Partinin DeğiĢmesi Ġçin Gereken Oy Hücum Eden: AK PARTİ <1% 1-3% 3-6% 6-10% >10% İSTANBUL 1 ISPARTA ERZURUM KASTAMONU TEKİRDAĞ BİLECİK ESKİŞEHİR YOZGAT OSMANİYE TOKAT 14

18 TABLO 21: SON SIRA VEKĠLĠN MHP DEN OLDUĞU ĠLLERDE CHP ĠLE REKABET Savunan: MHP Son Sıradaki Vekili Kazanan Partinin DeğiĢmesi Ġçin Gereken Oy <1% 1-3% 3-6% 6-10% >10% BİLECİK YOZGAT TOKAT ISPARTA İSTANBUL 1 ESKİŞEHİR ERZURUM KASTAMONU TEKİRDAĞ OSMANİYE Hücum Eden: CHP H YEREL SEÇİMLERİNDE TABLO NE KADAR DEĞİŞTİ? 2014 yerel seçimlerinde, il genel meclisi oyları referans alındığında AK Parti ve CHP oy kaybederken MHP ve BDP nin oylarını arttırdığı görülmektedir. AK Parti ile MHP arasında 6% seviyesinde bir oy geçiģi olduğu görülmektedir. MHP 2014 seçimlerinde en çok artıģ gösteren parti olmuģtur yerel seçim sonuçlarına göre AK Parti nin sandalye sayısı 40 kayıpla 286 ya düşerken, MHP 45 kazanımla 98 e çıkıyor. Yukarıdaki bölümlerde de belirtildiği Ģekilde, MHP hem AK Parti hem de CHP nin son sıra vekilleri kazandığı illerde sandalye sayısını arttırıyor. TABLO 22: 2014 YEREL SEÇĠM SONUÇLARINA GÖRE HESAPLANAN MĠLLETVEKĠLĠ SAYILARI AK PARTĠ CHP MHP BDP Toplam 2011 Oy Oranı 49,7% 26,0% 13,0% 5,7% 94,4% 2014 Ġl Genel Meclisi Oy Oranı 43,4% 24,5% 18,4% 6,6% 92,9% 2011 MV Sayısı GüncellenmiĢ MV Sayısı MV DeğiĢim te AK Parti nin oyları 85 seçim bölgesinin 81 inde düşüş göstermiş; oy kayıpları bazı illerde %17 ye kadar çıkmıştır. Oylarını sadece 4 ilde arttırabilmiģtir, bu iller: Van, Diyarbakır, Mardin ve Hakkari dir. %3 ün üzerinde oy kaybettiği il sayısı 21 dir. TABLO 23: AK PARTĠ NĠN OY KAYBETTĠĞĠ ĠLLER Kaybettiği Oy Oranları >%10% 10-6% 6-3% 3-1% 1-0% Toplam Oyların DüĢtüğü Ġl Sayısı BDP nin seçime 2011 deki gibi bağımsız adaylarla girdiği ve baraj problemi olmadığı varsayılmıģtır 15

19 Yukarıdaki iki tablodan görülen, AK Parti nin tüm illerde azımsanmayacak bir oy kaybı yaģadığı; bu oyların da büyük oranda MHP ye geçtiği görülmektedir. Aslında burada 2011 sonuçlarına göre AK Parti nin muhtemel seçim stratejisi bölümünde belirtilen, en tehlikeli rakibin MHP olacağı öngörüsünün doğru çıktığını da görüyoruz. Her ne kadar yerel seçimlerle genel seçimlerin dinamikleri farklı da olsa, 2014 yerel seçimlerini bir genel seçim havasında geçmesi ve büyükģehir sayısının artması nedeniyle bu farkın eskisi kadar büyük olmadığını ve 2014 sonuçlarının 2014 genel seçimleri için önemli bir gösterge olduğunu düģünüyoruz sonuçlarına biraz daha detaylı incelediğimizde, 22 ilde %1.5 un altında bir oy kayması ile son sıra sandalyelerin el değiģtirebileceğini görüyoruz. Partiler seçime kadar bu illerde oylarını doğru kampanya ve mitingler ya da partiler arası ittifaklarla %1.5 oranında arttırabilirlerse +10 vekil daha kazanmaları mümkün görünüyor. Partilerin bu 22 ile odaklanması ve uygun söylem ya da ittifaklar üretmeleri durumunda AK Parti 273, CHP 131, MHP 108 şeklinde bir sandalye dağılımı kimseyi ĢaĢırtmamalıdır. TABLO 24: MĠLLETVEKĠLĠ KAZANMANIN EN KOLAY OLDUĞU ĠLLER (%1.5 ALTI OY DEĞĠġĠMĠ ĠLE) Son Sıra Seçilen +1 Vekil Çıkarmak İçin İhtiyacı Olan İlave Oy% İl Milletvekili AK PARTİ CHP MHP KARAMAN AK PARTİ - 5,7% 0,0% İZMİR 1 AK PARTİ - 0,2% 2,6% ÇANAKKALE AK PARTİ - 0,3% 12,7% GAZİANTEP MHP 0,3% 0,5% - BALIKESİR MHP 0,4% 8,6% - İSTANBUL 1 AK PARTİ - 2,2% 0,4% SİVAS MHP 0,4% 9,6% - İSTANBUL 3 CHP 0,5% - 2,8% İSTANBUL 2 AK PARTİ - 0,6% 2,5% SAKARYA AK PARTİ - 4,7% 0,6% EDİRNE CHP 16,9% - 0,8% KONYA AK PARTİ - 0,8% 5,3% GÜMÜŞHANE MHP 0,9% 16,6% - AMASYA AK PARTİ - 16,9% 1,0% ÇORUM AK PARTİ - 10,3% 1,0% RİZE AK PARTİ - 1,1% 7,6% SAMSUN AK PARTİ - 4,5% 1,1% GİRESUN MHP 1,2% 9,4% - İZMİR 2 AK PARTİ - 4,8% 1,2% MERSİN MHP 1,4% 1,2% - KAHRAMANMARAŞ AK PARTİ - 7,3% 1,3% ŞANLIURFA AK PARTİ - 2,2% 1,3% 16

20 2014 yerel seçimllerinin bir baģka baģarılı partisi de BDP olmuģtur. 85 seçim bölgesinin 70 tanesinde oy artıģı yapmayı baģarmıģtır. Ancak yine de alınan %6.6 oy, seçim barajının epey altında olduğu için 2015 genel seçimlerinde barajı aģıp aģamayacağı belirsizliğini korumaktadır. 17

21 İ. BARAJ ALTI PARTİLERİN BÖLGE BAZLI POTANSİYELLERİ - Saadet in 32 ilde %3 ün, 17 ilde %5 in ve 5 ilde %8 in üzerinde oy potansiyeli vardır. Kırıkkale de oy oranı %13.2 olarak gerçekleģmiģtir. - BBP 19 ilde %2, 3 ilde %5 in üzerinde oy almıģtır - DSP 8 ilde %1 in üzerinde; Ardahan da %7.6, Edirne de %4.2 almıģtır - LDP nin Ağrı da %4.7 ve MuĢ ta %1.7 oyu vardır - DP 24 ilde %1 in; 6 ilde %3 ün üzerine çıkmıģtır TABLO 25: BARAJ ALTINDAKĠ PARTĠLERĠN EN KUVVETLĠ OLDUKLARI ĠLLER SAADET BBP DP KIRIKKALE 1,0% 13,2% SĠVAS 3,5% 19,5% AĞRI 0,4% 5,8% RĠZE 3,2% 11,0% ANKARA 2 1,2% 8,8% MUĞLA 1,7% 4,7% BAYBURT 4,7% 9,4% ADIYAMAN 0,9% 6,1% BĠTLĠS 0,4% 4,4% BĠNGÖL 0,8% 9,3% ÇANKIRI 1,0% 4,0% ġanliurfa 0,3% 3,7% KOCAELĠ 4,4% 8,1% SĠĠRT 1,6% 3,2% ISPARTA 1,5% 3,7% GÜMÜġHANE 2,4% 6,9% ERZURUM 0,9% 3,1% BURDUR 0,9% 3,5% ELAZIĞ 2,3% 6,9% TUNCELĠ 0,7% 3,0% KIRKLARELĠ 0,8% 2,4% MALATYA 0,8% 6,6% HAKKARĠ 0,7% 2,9% KÜTAHYA 1,7% 2,3% MARDĠN 0,3% 6,5% KAYSERĠ 1,4% 2,8% AFYONKARAHĠSAR 0,7% 2,1% ġanliurfa 0,5% 6,4% KĠLĠS 0,3% 2,8% BĠLECĠK 0,7% 1,9% KÜTAHYA 2,5% 6,3% MUġ 1,2% 2,6% GAZĠANTEP 0,6% 1,7% KONYA 2,2% 6,0% AKSARAY 1,0% 2,5% ARTVĠN 1,5% 1,7% ADIYAMAN 0,7% 5,9% KIRIKKALE 0,9% 2,5% ELAZIĞ 0,4% 1,7% AĞRI 0,5% 5,8% YOZGAT 1,2% 2,4% YALOVA 0,7% 1,7% TRABZON 3,5% 5,8% AĞRI 1,7% 2,4% ÇANAKKALE 1,2% 1,6% ERZURUM 1,6% 5,5% NĠĞDE 1,2% 2,3% BURSA 0,9% 1,5% DÜZCE 1,8% 5,0% AMASYA 1,1% 2,1% KIRIKKALE 0,4% 1,5% SAKARYA 2,7% 4,9% ESKĠġEHĠR 0,7% 2,1% BOLU 1,0% 1,4% ĠSTANBUL 2 2,0% 4,6% KAHRAMANMARAġ 2,0% 2,1% ADANA 0,5% 1,4% KARAMAN 1,9% 4,5% ISPARTA 0,8% 1,9% YOZGAT 0,4% 1,3% DSP LDP ARDAHAN 0,7% 7,6% AĞRI 0,0% 4,7% EDĠRNE 0,5% 4,2% MUġ 0,0% 1,7% ĠZMĠR 1 0,3% 2,4% VAN 0,1% 0,1% ĠZMĠR 2 0,3% 1,2% ERZĠNCAN 0,1% 1,2% AYDIN 0,3% 1,2% ZONGULDAK 0,7% 1,1% ANTALYA 0,3% 1,0% 18

22 J. BAĞIMSIZ ADAYLARIN ŞANSI BDP 2011 seçimlerinde oylarının coğrafi olarak belli Ģehirlerde yoğunlaģmasının avantajı ve iyi organize olması sayesinde seçim barajına rağmen 35 milletvekili çıkartmıģtır Ancak bir parti ile iliģkisi olmayan, gerçek anlamda bağımsız adaylar için mevcut sistemin çok avantajlı olduğunu söyleyemeyiz. Özellikle birinci sıradaki partinin yüksek oy farkı ile kazandığı seçimlerde bağımsız adayların Ģansı da azalmaktadır. Ancak genel olarak büyük illerde bağımsızların oy oranı bakımından daha Ģanslı olduklarını; ilin çıkardığı milletvekili sayısı düģtükçe bağımsız adayın alması gerekn oyun arttığını söyleyebiliriz Bir bağımsızın Ġstanbul da %3 civarında oy alması yeterli olurken Bursa da bu oran %4.8, Kocaeli nde %7.7, Denizli de %12, Bilecik te %35 tir. Bu partilerin aynı BDP/HDP gibi bağımsız adaylarla seçime girmesi durumunda, 2014 yerel seçim oy oranlarına göre, bağımsız aday çıkartma Ģanslarının olduğu görülmektedir Parti veya Ġttifak Bağımsız MV Sayısı SAADET (2.9%) 5 BBP (1.7%) 2 DP (0.7%) - SAADET+BBP Ġttifakı 8 SAADET+BBP+DP Ġttifakı 8 K. SONUÇ Bu analiz adresinde tüm seçmen, aday ve partilerin kullanımına açık olan Seçim Simulasyonu programı kullanılarak hazırlanmıģtır. Raporun giriģ kısmında da belirtildiği gibi, demokratik temsilin arttırılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Ġstiyoruz ki sizler bu analizlerle kendinizi sınırlamayın, size söylenilenler, yazılanlar ve çizilenlerle yetinmeyin, sayfamıza girin ve kendi senaryolarınızı kendiniz oluģturun, sonuçlarını görün, farklı alternatifler deneyin. Ama en sonunda bir oyun, sizin oyunuzun ne kadar önemli olduğunu ve neleri değiģtirebileceğini görün. Demokrasi Denetçileri 19