MÜLKİ İDARE AMİRLERİ, BELEDİYE ENCÜMENİ VE BELEDİYE ZABITASININ YETKİLİ OLDUĞU İDARİ PARA CEZALARI, MÜEYYİDELER VE TANIMLAR

Transkript

1 MÜLKİ İDARE AMİRLERİ, BELEDİYE ENCÜMENİ VE BELEDİYE ZABITASININ YETKİLİ OLDUĞU İDARİ PARA CEZALARI, MÜEYYİDELER VE TANIMLAR 1

2 İÇİNDEKİLER GĠRĠġ 1. TANIMLAR. Kabahatler Kanunu.. Özel Hukümler. Uygulama ve Genel Hükümler Kabahat Fiilinin Hukukumuzdaki Yeri.. TeĢkilat... 2.TEBLĠĞ, TAHAKKUK VE TAHSĠLAT Ġdari Yaptırım Kararlarında Yer Alacak Bilgiler. Ġdari Yaptırım Kararlarının Tebliğ..... Ġlgilinin Yokluğunda Verilen Yaptırım Kararlarının Tebliği. Yüze KarĢı Verilecek Ġdari Yaptırım Kararları.. Tüzel KiĢilere Tebligat... Ġdari Para Cezalarının KesinleĢmesi.... Ġdari Para Cezalarının Gelir Kaydı ve Tahsili. Ġdari Para Cezalarının Tahsil Usulü ve Tahsile Yetkili Mercii.. Ödeme Zamanı ve Yeri. Ġdari Yaptırım Kararlarının KesinleĢmesinden Önce Ödeme Yeri. Ġdari Yaptırım Kararlarının KesinleĢmesinden Sonra Ödeme Yeri Ġndirim Uygulaması.. Taksitlendirme Uygulaması 3.ĠDARĠ PARA CEZALARI TABLOSU.. 4.BELEDĠYE ĠDARĠ PARA CEZALARI 4.ĠLGĠLĠ KANUN MADDELERĠ 5.SONUÇ... 2 Merak güdüsü gelişmemiş bir kişiye bilmediği konuların hepsi önemsiz görünür. Timsahların yaşamı da, Paganinini nin keman konçertosu da Timsahların Yaşamı, Çetin Altan, 1987.

3 GİRİŞ & AMAÇ Özel ve tüzel kişilerin, devlet idaresinin bir yüzü olarak gördüğü İllerde Valililiklerin ve İlçelerde Kaymakamlıkların yetkili olduğu idari para cezalarının tam olarak neler olduğu hangi kanunların ilgili maddelerine atıfta bulunulduğu bu çalışmamızın aşağıdaki evrelerinde detaylıca ve farklı bir şekilde ele alınmıştır. A Sayılı Temel Ceza Kanunlarına Uyum Amacıyla Çeşitli Kanunlarda ve Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun gün ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Yasa ile birlikte birçok yasanın çeşitli maddelerinde değişikliğe gidilmiştir. Bu Kanun ile getirilen değişikliklerle birlikte idârî yargının görev alanından çıkan idârî para cezalarının neler olduğu ve bu idârî para cezalarına karşı hangi kanun uyarınca hangi makama itiraz edileceği hususu detaylıca incelenmiştir sayılı Kanun un idârî yargı ile ilgili hükümleri incelendiğinde idârî para cezalarıyla ilgili mevzuatta yer alan bu idârî para cezalarına karşı idârî yargı yerine dava açılabileceği öngörülmekte iken 5728 sayılı Kanun ile bu hükümler ortandan kaldırılmıştır. 3 Öte yandan yine 5728 sayılı Kanun ile değişikliğe uğrayan idâri para cezalarını içeren mevzuat uyarınca verilen kararların ise yine idârî yargı yerinde dava konusu edileceği açıkça belirtilmiş olup, bunların ne olduğuna da çalışmamızda yer almıştır sayılı Kanun un idârî para cezalarına ilişkin değişiklik getiren hükümleri ve ilgili mevzuat incelendiğinde bu idârî para cezalarına karşı hangi yargı yerine dava açılacağına dair bir düzenlememeye yer verilmemiştir. Ancak, bu konunun çözümüne 5326 sayılı genel kanun niteliğinde olan Kabahatler Kanunu nun 3 ve 27. maddelerinden yola çıkarılarak çözebilmekteyiz sayılı Kabahatler Kanunu nun 3. maddesinde; Bu Kanunun; a. İdarî yaptırım kararlarına karşı kanun yoluna ilişkin hükümleri, diğer kanunlarda aksine hüküm bulunmaması halinde, b. Diğer genel hükümleri, idarî para cezası veya mülkiyetin kamuya geçirilmesi yaptırımını gerektiren bütün filler hakkında uygulanır ; 27/1 maddesin de ise, İdari para cezası ve mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin idari yaptırım kararına karşı, kararın tebliği veya tefhimi tarihinden itibaren en geç on beş gün içinde, sulh ceza

4 mahkemesine başvurulabilir. Bu süre içinde başvurunun yapılmamış olması halinde idari yaptırım kararı kesinleşir düzenlemeleri yer bulunmakta. Kabahatler Kanunu na göre, idari para cezalarına karşı yapılacak itirazlarda özel bir görev kuralının bulunmaması halinde görevli mahkemenin sulh ceza mahkemeleri olacağı açıkça belirtilmiştir. Son değişiklikle birlikte yürürlükteki mevzuata göre de idare mahkemelerinin görevli olduğuna yönelik yasa ibareleri ilgili kanun metinlerinden çıkartılmış olması ve bu konuda Kabahatler Kanunu dışında başkaca bir özel bir düzenleme bulunmaması karşısında, aşağıda belirteceğimiz yasalar uyarınca verilen idârî para cezalarına karşı 5326 sayılı Kanun un 3. ve 27/1 maddeleri gereği sulh ceza mahkemeleri kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde itiraz etmek gerekecektir sayılı Kabahatler Kanunu kabahat fiilini Türk Ceza Kanunundan ayrı olarak ele almaktadır. Kabahat tanımına girmeden önce oluşturduğu grup bakımından suç kavramı içinde sayıldığından öncelikle suç kavramını tanımlamakta yarar bulunmaktadır. Hukuk uygulaması bakımından suç çeşitli Hukuk Sözlüklerinde; Hukuki bakımından suç, Devletin hukuk nizamı içinde kendisine müeyyide olarak ceza konulmuş fiildir. Suç olan fiil Kanunun ihlali değil, Kanun ile konulan kaidelerin bozulmasıdır. Özel olarak suç, hukuka aykırı kusurlu ve bir ceza ile men edilmiş bir harekettir. Ceza Kanunumuza göre suç, cürüm ve kabahattir ( Av.Hüseyin Özen. Ansiklopedik Hukuk Sözlüğü Olgaç Matbaası 5 inci basım s.368) 4 B- Kabahatler Kanunu Bakımından: a- Tanım Olarak: 5326 sayılı Kabahatler Kanununun 2 inci maddesinde ise,kabahat, kabahat deyiminden.kanunun,karşılığında idari yaptırım uygulamasını öngördüğü haksızlık anlaşılır şeklinde tanımlanmaktadır. Bu tanımla öncelilikle önceden mevcut hafif hapis,hafif para cezası ve belirli bir meslek veya ticari faaliyetten men cezasını gerektiren eylem iken Kanunun kabahat i Hukukumuza idari yaptırım gerektiren bir eylem olarak yerleştirdiği görülmektedir 5326 sayılı Kabahatler Kanunun genel gerekçesinde, kabahatin bir haksızlıktan öteye geçmemesi, işlenmesi bakımından suçtan farklılık arz etmesi,

5 kabahat fiilinde suçtaki gibi teşebbüsün değerlendirilmemesi, tekerrür bakımından farklılık göstermesi. Suç gibi müeyyidesinin tecil edilememesi ile sonuç olarak işlendikten sonra 5352 sayılı Adli Sicil Kanununun 5 inci maddesi hükmü gereğince adli sicile kaydedilmemekte olması, müeyyidenin uygulanması için muhakeme ve mahkeme kararına gerek olmaması, suçun müeyyidesi olan adli para cezası gibi ödenmediği takdirde hapse çevrilmemesi ve Devletin zorlayıcı gücüyle tahsil edilmesi ile ölüm halinde idari para cezasının ortadan kalkmamasından ötürü kabahatleri suç olmaktan ve ceza kanunlarının kapsamı dışına çıkarma eğiliminin bir sonucu olarak Türk Ceza Kanunu ve bu Kanunda tanımlanan suç fiilinin dışında değerlendirilerek kabahat fiilleri karşılığında idari yaptırımlar öngörülmesi ile bu konuda işlenecek fiillere idari suçlar tanımlanması sonucu idari ceza öngörüldüğü belirtilmektedir sayılı Kabahatler Kanununun özel ve genel olarak iki tür hüküm içerdiği görülmektedir. Her iki bölüm hükümlerinde gerek uygulanabilirlilik ve gerekse anlaşılma açısından tereddüt yaratacak hükümler bulunmaktadır. aa-özel hükümler Bakımından; 5 Kanunun özel hükümlerini inci maddeleri hükümleri oluşturmaktadır. Bunlardan 32 inci madde emre aykırı davranış,33 üncü madde dilencilik,34 üncü madde kumar,35 inci madde sarhoşluk,36 ıncı madde gürültü, 37 inci madde rahatsız etme,38 inci madde işgal,39 uncu madde tütün mamullerinin tüketilmesi,40 ıncı madde kimliği bildirmeme,41 inci madde çevreyi kirletme,42 inci madde afiş asma,43 üncü madde silah taşıma kabahat fiillerinin tanım ve müeyyidelerini belirtmekte,44 ve 45 inci maddeler ise yürürlük maddelerini oluşturmaktadır ab- Uygulama ve Genel Hükümler Bakımından: Kabahatler Kanununun 3 üncü maddesi hükmünde Bu Kanununda belirlenmiş genel hükümlerin diğer kanunlarda tanımlanmış kabahatler için de geçerli olacağı belirtilmektedir. Kanunlarımızda karşılığı idari para cezası olan yani bugünkü tanıma göre pek çok kabahat fiili tanımlanmıştır Ancak bu Kanunlarda belirtilen kabahatlerin tabi olacağı hukuk kuralları tanımlandığı kanununda belirtilmemiştir. 765 sayılı Türk Ceza Yasası içinde

6 kabahat fiili bulunduğundan bunlar hakkında uygulanması gerekli hukuk usul kuralları Ceza Kanunu ile Ceza Muhakemeleri Usulü kanununa göre belirlenmekte idi. Ancak 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda kabahat fiili bu Kanun dışında tutulmakla kabahatlerle ilgili olarak uygulanması gereken hukuk kurallarının ayrı bir kanunla belirlenmesi zarureti doğmakla Kabahatler Kanununun 3 üncü maddesi ortaya konulmuştur. Ancak böyle genel nitelikte bir madde hükmü ile ceza hukukunda sonuca gidilebilmesi mümkün değildir. Zira Kabahatler Kanununu 3 üncü maddesinde bu Kanunun genel hükümlerine hangi kanunlarda belirtilen fiillerin tabi olduğunun açıkça belirtilmesi gerekir. Kabahatler Kanununun 3 üncü maddesi hükmü, Anayasa Mahkemesinin gün ve E:2005/1087.K: sayılı kararı ile iptal edilmiş bulunmaktadır. Anılan Kararda ayrıca Kabahatler Kanununun ve 27 inci maddelerinin birinci fıkraları ile 28 inci maddesi ve 5252 sayılı Kanunun 7 inci maddesinin dördüncü fıkralarının Anayasaya aykırı olmadığı kararlaştırılmıştır. Anayasa Mahkemesince verilen kararla doğan Bu eksikliğin Kabahatler Kanununda 5560 sayılı Kanunla giderildiği görülmektedir. II- KABAHAT FİİLİNİN HUKUKUMUZDAKİ YERİ: Kabahat fiili 765 sayılı Türk Ceza Kanunu içinde değerlendiriliyorken 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda kabahat fiillerine yer verilmemesi sonucu 5326 sayılı Kabahatler Kanunu ile Fiilin tanımı ve bu konuda uygulanacak kurallar belirlenmiş bulunmaktadır. Bu durumda Kabahat Hukuku sayılı Kabahatler Kanununun yürürlüğe girmesi ile oluşmuş bulunmaktadır.5326 sayılı Kanun Kabahate ilişkin uygulama kuralları ile 765 sayılı Türk Ceza Kanununda bulunup 5237 sayılı Yeni Türk Ceza Kanununda yer almayan muhtelif kabahat fiillerini de içermektedir. 6 Bazı suç fiillerinin müeyyidelerinin idari para cezasına dönüştürülmesi suretiyle idari para cezası olarak kabahat kavramı ilk defa dolaylı olarak müeyyide şeklinde ortaya konulmuştur. Bu tarihi süreci aşağıdaki evrelerle açıklamak mümkündür. C-Kabahat fiilini tanımlayan gerek 5326 sayılı Kabahatler Kanunu ve gerekse diğer özel Kanunlarda yetkili merci tanımlanırken bazen vali veya kaymakam,bazen mahallin en büyük mülki idare amiri bazen de mülki idare amiri terimleri kullanılmaktadır..burada genel anlayış İlçelerdeki en büyük mülki idare amiri ile mülki idare amiri deyimlerinden mülki teşkilatın başında

7 bulunan vali ve kaymakam anlaşılmaktadır sayılı İl İdaresi Kanununun 4 üncü maddesi hükmü gereğince Devletin İldeki başının vali, 27 inci maddesi hükmü gereğince de ilçede Devletin başının kaymakam olduğu belirtilmektedir. Bu tereddüt genellikle Büyükşehir belediyesi bulunan yerlerdeki merkez ilçelerinde sorun olmaktadır bu yerlerde Kanunla belirlenmiş idari müeyyideyi vermeye yetkili merci bazen mülki idare amiri bazen de mahallin en büyük mülki idare amiri kelimeleri kullanılmaktadır. Eğer özel Kanununda mülki idare amiri deyimi kullanılmış ise burada yetkili merci kaymakam,en büyük mülki idare amiri diyorsa yetkili merci vali olacaktır. Örneğin 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda kabahati ve yetkili mercii tanımlayan ek 10 uncu madde hükmünde mülki idare amiri deyimi kullanılmış olup bundan ilçe kaymakamının anlaşılması gerekecektir.bu küçük ama yerine geldiğinde önem arz eden farklılık önceden merkez ilçe halinde olan ve sonradan büyük şehir belediyelerinin kurulması ile merkez ilçede oluşturulan ilçelerin bulunduğu yerlerde önem arz etmektedir. Bu gibi yerlerde kabahatin tanımlandığı Kanun hükmünde mülki idare amiri denilmiş ise bundan kaymakamın en büyük mülki idare amiri. deyimi kullanılmış ise valinin anlaşılması gerekmektedir. cb- Teşkilat: 7 Özellikle Büyükşehir Belediyesi sınırları içindeki ve taşrada tam olarak teşkilatlanmamış ilçelerde ilgili olduğu idare teşkilatı bulunmadığı takdirde kabahate ilişkin karar verme yetkisi kaymakama ait olduğunda buna ait işlemlerin nasıl yürütüleceği de tereddüt konusu olabilmektedir. Zira idari para cezasının konu edilebilmesi için öncelikle kabahat fiilinin tespiti gerekmektedir. Bundan sonraki safhalarda ise sekretarya hizmetlerinin kim tarafından ve nasıl yürütüleceği önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Kabahat fiilinin tespitinin ya kaymakam tarafından yanında görevli bulundurmak suretiyle kendisi tarafından tespit edilmesi veya kabahat fiili konusunda uzman olan bir ekip tarafından yapılması gerekecektir. Diğer yandan bu tespitin şekli nasıl olacaktır. Her ne kadar İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğünce yürürlüğe konulan gün ve 2005/1666 sayılı i genelgede özellikle kolluk güçlerince yapılacak tespitin usul ve esasları belirtilmiş ise de bu belirleme özellikle kolluk güçlerince yapılacak tespitler için bahse konu olduğundan genel işlem için yeterli değildir.

8 Tespit esnasında ise karşılaşılan bir diğer güçlük ise kimlik tespitinin nasıl ve kim tarafından yapılacağıdır. Kabahatler Kanununun maddesinde ayrı bir kabahat fiili olarak belirlenmiş görevliye kimliğini bildirmeme fiili sonunda yeniden ve başka bir kabahat fiilinin doğması bahse konudur. Kabahatler Kanununda kimliğini bildirmeme üzerine Kabahatler Kanununun 40 ıncı maddesinin ikinci bendinde bulunan Kişinin açıklamada bulunmaktan kaçınması veya gerçeğe aykırı beyanda bulunması dolayısıyla kimliği belirlenemeyen kişi tutularak durumdan derhal Cumhuriyet savcısı haberdar edilir. Bu kişi, kimliği açık bir şekilde anlaşılıncaya kadar gözaltına alınır ve gerekirse tutuklanır. Gözaltına ve tutuklamaya karar verme yetkisi ve usulü bakımından Ceza Muhakemesi Kanunu hükümleri uygulanır. hükmü gereği belirtilen görevlilere kişileri derdest etme yani hareket hürriyetini kısıtlama ve idari para cezası verme yetkisi verilmiş olması önceki bölümlerimizde belirtildiği üzere Kabahatler Kanununun tereddüt yaratan önemli hususlarından birisini oluşturmaktadır. Bundan ötürü yapılacak tespitlerde kolluk gücü bulundurulması buna geçici çözüm olabilecektir. Diğer yandan yapılacak tespit üzerine karar yazılması, bunun tebliği,kanun yollarının izlenmesi ve nihayet kesinleştiğinde yapılacak yazışmalar için görevli bir birim yani sekretarya bulunmamaktadır. Buna geçici çözüm olarak 5442 sayılı İl İdaresi Kanunun 31/F inci maddesi hükmü gereğince kaymakamın bu işle bir birimi görevlendirmesi ve sekretarya hizmetlerini bu birime yaptırması yoluna gidilebilirse bu mevcut teşkilat mevzuatı göz önüne alındığında yeterli bir çözüm olmaktadır. 8 Adaleti eğmeye çalışırsanız kırılır Atasözü

9 İDARİ PARA CEZALARINDA TEBLİĞ, TAHAKKUK-TAHSİLAT VE KANUN YOLLARI İDARİ PARA CEZASI VERMEYE YETKİLİ OLAN KAMU TÜZEL KİŞİLERİNCE YAPILACAK İŞLEMLER (Tebliğ, Tahakkuk ve Tahsilat) Kabahatler Kanunu uyarınca idari yaptırım olarak idari para cezası uygulayan idarelerce yapılacak işlemler, Maliye Bakanlığının tarihli 442 seri nolu tebliğinde yer verilmiştir. Kabahatler Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra tarih ve sayılı Resmi Gazetede Maliye Bakanlığınca 437 seri nolu Tahsilat Genel Tebliği yayınlanmışsa da Kabahatler Kanunun 3. maddesinin Anayasa Mahkemesi nce iptal edilmesinden sonra yapılan bazı değişiklikler nedeniyle 442 seri nolu tebliğ çıkarılmış ve 437 nolu tebliğ yürürlükten kaldırılmıştır. İdari para cezası vermeye yetkili birimlerce yapılacak işlemeler, cezanın ödenmesi, takip ve tahsili hususları Kabahatler Kanununun ilgili madde hükümleri ve 442 sayılı Tahsilat Genel Tebliği çerçevesinde açıklanmaya çalışılmıştır. 9 İdari Yaptırım Kararlarında Yer Alacak Bilgiler 5326 sayılı Kanunun 25 inci maddesine göre idari yaptırım kararlarına ilişkin tutanakta; a) Hakkında idari yaptırım kararı verilen kişinin kimlik ve adresinin, b) İdari yaptırım kararı verilmesini gerektiren kabahat fiilinin, c) Bu fiilin işlendiğini ispata yarayacak bütün delillerin, d) Karar tarihi ve kararı veren kamu görevlilerinin kimliğinin, e) Fiilin işlendiği yer ve zamanın, açık bir şekilde belirtilmiş olması zorunludur. İdari yaptırım kararında, söz konusu bilgilerin yanı sıra idari para cezasının ödeme süresi, ödeme yeri, idari yaptırım kararına karşı kanun yolu (mercii ve

10 süresi), indirimli ödeme hakkı, taksitlendirme talep etme hakkı, ödeme yapılmaması halinde uygulanacak müeyyideler ile tebliğ tarihi bilgilerine yer verilmesi gerekmektedir. Kabahat oluşturan eylemin oluşup oluşmadığına ilişkin gerekçeli bir tartışmanın bulunması idari yaptırım kararlarında aranmamıştır. Bu tür kararlarda, adli hükümlere ilişkin CMK nın 230/1-b maddesinde öngörülen delillerin tartışılması ve değerlendirilmesi, karara esas alınan ve reddedilen delillerin belirtilmesi gerekmemekte ise de kabahat eyleminin işlendiğini ispata yarayabilecek; yetkili birimler ve resmi kurumlarca usulüne uygun olarak tanzim edilen rapor, tutanak, ispata yarayacak görsel, işitsel ve yazılı dokümanlar, hekim raporları, adli merci yazıları ve teknik cihaz ölçüm sonuçları gibi delillerin başlıklar halinde tutanakta yer alması zorunludur. Delillere ilişkin ifade ve görüntü gibi ayrıntıların soruşturma dosyası içinde yer alması 25. madde hükmünde bir zorunluluk olarak öngörülmemiş ise de idari yaptırım kararına karşı yapılacak başvuru ve itirazın incelenmesi bakımından bu delillerin soruşturma dosyası içinde bulundurulması gerekmektedir. İdari yaptırım kararlarına; kararın ilgilisine huzurda tebliğ edilmesi veya tebliğ edilmiş sayılması halinde kararın verildiği esnada, 7201 sayılı Tebligat Kanunu *4+ hükümlerine göre tebliğ edilmesi halinde de idarede kalan nüshalara tebligatı müteakip tebliğ tarihi yazılacaktır. 10 İdari yaptırım kararının idarede kalan nüshalarında, 5326 sayılı Kanun hükümlerine göre kararın kesinleşme tarihine de yer verilecektir. İdari yaptırım kararı uygulayan idarelerce hakkında idari para cezası verilen kişinin T.C. kimlik numarası/vergi kimlik numarası da kararda gösterilecektir. İdari yaptırım kararlarını tutanak tanzimi suretiyle uygulayan idarelerce düzenlenecek tutanaklarda, idari yaptırım kararlarında bulunması gereken ve yukarıda açıklanan tüm bilgilere yer verilmesi, tutanakların seri ve sıra numaralarının birbirini takip eder şekilde bastırılması, görevli personele zimmetle teslim edilmesi, tutanakların iptal edilmesi gerektiğinde, iptal işlemlerinin tutanağın üzeri çizilmek ve iptal şerhi konulmak suretiyle gerçekleştirilmesi, tutanakların güvenliği konusunda gerekli özenin gösterilmesi icap etmektedir.

11 Son olarak alt ve üst sınırları kanunla belirlenmiş idari para cezası öngörülen kabahatlerle ilgili yaptırım kararlarında cezanın takdirinde dayanılan gerekçelere de yer verilmesi, takdir edilen miktarın haklı ve geçerli sebeplere bağlanabilmesi gerekmektedir. Söz konusu takdir yetkisinin yerinde kullanılıp kullanılmadığı hususlarının yapılan denetimler sırasında da kontrol edilmesi faydalı olacaktır. İdari Yaptırım Kararlarının Tebliğ Usulü 5326 sayılı Kanunun 26 ncı maddesinde, "(1) İdari yaptırım kararı, tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre ilgili kişiye tebliğ edilir. Tebligat metninde bu karara karşı başvurulabilecek kanun yolu, mercii ve süresi açık bir şekilde belirtilir. (2) İdari yaptırım kararının ilgili gerçek kişinin huzurunda verilmesi halinde tutanakta bu husus açıkça belirtilir. Bu karara karşı başvurabileceği kanun yolu, mercii ve süresine ilişkin olarak bilgilendirildikten sonra kişinin karar tutanağını imzalaması istenir. İmzadan kaçınılması halinde bu durum tutanakta açıkça belirtilir. Karar tutanağının bir örneği kişiye verilir. 11 (3) Tüzel kişi hakkında verilen idari yaptırım kararları her halde ilgili tüzel kişiye tebliğ edilir." hükmü yer almaktadır. Bu hükme göre, idari yaptırım kararlarının ilgililere yukarıda belirtilen tebligat usulüne göre tebliğ edilmesi zorunludur. İlgilinin Yokluğunda Verilen Yaptırım Kararlarının Tebliği İdari yaptırım kararının kişinin yokluğunda verilmesi durumunda karar, ilgilisine 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre tebliğ edilir. Tebligat metninde bu karara karşı başvurulabilecek kanun yolu, merci ve süresi açık bir şekilde belirtilir. İdari yaptırım kararlarının tebligat işlemlerinin 7201 sayılı kanuna göre yapılması gerektiği, söz konusu kanunda öngörülen usul ve esaslar dışında yapılan tebligat işlemlerinin geçerli olmayacağı ve dolayısıyla şekil şartı yerine getirilmeyen

12 idari yaptırım kararının uygulama kabiliyetinin ortadan kalkabileceği dikkate alınarak bu hususta özenli davranılmasında fayda bulunmaktadır. Bu bağlamda 7201 sayılı Kanunun ilgili bazı maddelerinin hatırlatılmasında fayda mülahaza edilmektedir. Madde 1 (Değişik : 6/6/ /1 md.) Kazai merciler, genel ve katma bütçeli daireler, belediyeler, köy hükmi şahsiyetleri, barolar ve noterler tarafından yapılacak bilcümle tebligat, bu Kanun hükümleri dairesinde Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü veya memur vasıtasıyla yapılır. Madde 2 (Değişik birinci fıkra : 6/6/ /2 md.) Diğer kanunlarda özel hüküm bulunması halinde veya tehirinde zarar umulan işlerde veya aynı yerde bulunan 1 inci maddede yazılı daire ve müesseseler arasında veya bu daire ve müesseselerde bulunan şahıslara yapılacak tebligat, kendi memurları veya mahalli mülkiye amirinin emriyle zabıta vasıtasıyla yaptırılır. Zor kullanılmasını gerektiren veya hazırlık tahkikatına taallük eden vazifelerini zabıta tarafından yapılacağına dair olan hükümlerle bu kanunun ikinci babında yazılı hususi hükümler mahfuzdur. Madde 10 Tebligat, tebliğ yapılacak şahsa bilinen en son adresinde yapılır. Şu kadar ki; kendisine tebliğ yapılacak şahsın müracaatı veya kabulü şartiyle her yerde tebligat yapılması caizdir. Madde 11 (Değişik birinci fıkra : 6/6/ /5 md.) Vekil vasıtasıyla takip edilen işlerde tebligat vekile yapılır. Vekil birden çok ise bunlardan birine tebligat yapılması yeterlidir. ( ) Madde 12 Hükmi şahıslara tebliğ, salahiyetli mümessillerine, bunlar birden ziyade ise, yalnız birine yapılır. Bir ticarethanenin muamelelerinden doğan ihtilaflarda, ticari mümessiline yapılan tebliğ muteberdir. Madde 14 Astsubaylar hariç olmak üzere erata yapılacak tebliğler, kıta kumandanı ve müessese amiri gibi en yakın üste yapılır. 12 Yukarıki fıkrada yazılı olanların haricindeki askeri şahıslara birlik veya müessesede tebligat yapılması icabeden ahvalde, tebliğin yapılmasını nöbetçi amiri veya subayı temin eder. Bunlar tarafından muhatabın derhal bulundurulması veya tebliğin temini mümkün olmazsa tebliğ kendilerine yapılır. Madde 16 - (Değişik: 19/3/ /2 md.) Kendisine tebliğ yapılacak

13 şahıs adresinde bulunmazsa tebliğ kendisi ile aynı konutta oturan kişilere veya hizmetçilerinden birine yapılır. Madde 20 (Değişik : 6/6/ /6 md.) 13, 14, 16, 17 ve 18 inci maddelerde yazılı şahıslar, kendisine tebliğ yapılacak kimsenin muvakkaten başka yere gittiğini belirtirlerse; keyfiyet ve beyanda bulunanın adı ve soyadı tebliğ mazbatasına yazılarak altı beyan yapan tarafından imzalanır ve tebliğ memuru tebliğ evrakını bu kişilere verir. Bu kişiler tebliğ evrakını kabule mecburdurlar. Kendisine tebliğ yapılacak kimsenin muvakkaten başka bir yere gittiğini belirten kimse, beyanını imzadan imtina ederse, tebliğ eden bu beyanı şerh ve imza eder. Bu durumda ve tebliğ evrakının kabulden çekinme halinde tebligat, 21 inci maddeye göre yapılır. ( ) Madde 21 (Değişik : 6/6/ /7 md.) Kendisine tebligat yapılacak kimse veya yukarıdaki maddeler mucibince tebligat yapılabilecek kimselerden hiçbiri gösterilen adreste bulunmaz veya tebellüğden imtina ederse, tebliğ memuru tebliğ olunacak evrakı, o yerin muhtar veya ihtiyar heyeti azasından birine veyahut zabıta amir ve memurlarına imza mukabilinde teslim eder ve tesellüm edenin adresini ihtiva eden ihbarnameyi gösterilen adresteki binanın kapısına yapıştırmakla beraber, adreste bulunmama halinde tebliğ olunacak şahsa keyfiyetin haber verilmesini de mümkün oldukça en yakın komşularından birine, varsa yönetici veya kapıcıya da bildirilir. İhbarnamenin kapıya yapıştırıldığı tarih, tebliğ tarihi sayılır. (1) (Ek: 19/3/ /5 md.) Muhtar, ihtiyar heyeti azaları, zabıta amir ve memurları yukarıdaki fıkra uyarınca kendilerine teslim edilen evrakı kabule mecburdurlar. 13 Madde 24 Kendisine tebliğ yapılacak kimse imza edecek kadar yazı bilmez veya imza edemiyecek durumda bulunursa, komşularından bir kişi huzurunda sol elinin baş parmağı bastırılmak suretiyle tebliğ yapılır. Sol elinin baş parmağı bulunmıyan kimsenin, aynı elinin diğer bir parmağı ve sol eli yoksa sağ elinin baş parmağı ve bu da mevcut değilse diğer parmaklarından biri bastırılır. Tebliğ yapılacak kimsenin iki eli de yoksa tebliğ evrakı kendisine verilir. Yukardaki fıkralarda yazılı hallerde keyfiyet, tebliğ mazbatasında tasrih edilir ve hazır bulunan şahsa da imza ettirilir. Okur yazar bir komşu bulunmaz veya bulunan komşu imzadan imtina ederse, tebliğ memuru o mahalle veya köyün muhtar veya ihtiyar heyeti azasından birini veyahut bir zabıta tebligat bunların huzurunda yapılır.

14 Madde 28 Adresi meçhul olanlara tebligat ilanen yapılır. Yukarıki maddeler mucibince tebligat yapılamıyan ve ikametgahı, meskeni veya iş yeri de bulunamıyan kimsenin adresi meçhul sayılır. Adresin meçhul olması halinde keyfiyet tebliğ memuru tarafından mahalle veya köy muhtarına şerh verdirilmek suretiyle tesbit edilir. (Değişik ikinci cümle: 19/3/ /9 md.) Bununla beraber tebliği çıkaran merci, muhatabın adresini resmî veya hususi müessese ve dairelerden gerekli gördüklerine sorar ve zabıta vasıtasıyla tahkik ve tespit ettirir. Yabancı memleketlerde oturanlara ilanen tebligat yapılmasını icabettiren ahvalde tebliği çıkaran merci, tebliğ olunacak evrak ile ilan suretlerini yabancı memlekette bulunan kimsenin malüm adresine ayrıca iadeli taahhütlü mektupla gönderir ve posta makbuzunu dosyasına koyar. Madde 35 Kendisine veya adresine kanunun gösterdiği usullere göre tebliğ yapılmış olan kimse, adresini değiştirirse, yenisini hemen tebliği yaptırmış olan kaza merciine bildirmeye mecburdur. Bu takdirde bundan sonraki tebliğler bildirilen yeni adrese yapılır. (Değişik: 19/3/ /11 md.) Adresini değiştiren kimse yenisini bildirmediği ve yeni adres tebliğ memurunca da tespit edilemediği takdirde tebliğ olunacak evrakın bir nüshası eski adrese ait binanın kapısına asılır ve asılma tarihi, tebliğ tarihi sayılır. ( ) 14 Yüze Karşı Verilecek İdari Yaptırım Kararları Uygulamada idari yaptırım kararları çoğu kez bu kararı verme ve uygulama yetkisi verilen polis, jandarma ve belediye zabıtası gibi görevlilerce kişinin huzurunda (vicahi) verilerek tutanağa bağlanmaktadır. Bu şekilde düzenlenen yaptırım kararlarına ilişkin tutanaklarda da 5326 sayılı Kanunun 25. maddesinde belirtilen tutanakta yer alması gereken hususlara yer verilmesi, tutanakta kararın ilgilinin huzurunda verildiğinin açıkça belirtilmesi gerekmektedir. Ayrıca yaptırım uygulanan kişinin başvuru yolu, süresi ve mercii konusunda bilgilendirilmesi, tutanağa imzasının alınması, imtina halinde bu durumun tutanakta belirtilmesi ve tutanağın bir suretinin ilgiliye verilmesi sağlanmalıdır. Kararın imzalanması ya da imzadan kaçınılması durumunda dahi idari yaptırım kararı kişinin huzurunda (vicahi) verilmiş olduğundan, bu karara karşı başvuru hakkı kararın verildiği tarihten itibaren başlayacaktır.

15 Tüzel Kişilere Tebligat Tüzel kişi hakkında verilen idari yaptırım kararları her halde ilgili tüzel kişiye tebliğ edilir. Tüzel kişiye tebliğden anlaşılması gereken yetkili temsilciye yapılan tebliğdir. Tüzel kişilere tebliğ, yetkili temsilcilerine, bunlar birden fazla ise, yalnız birine yapılır. Bir ticarethanenin işlemlerinden doğan anlaşmazlıklarda, ticari temsilciye yapılan tebliğ geçerlidir. (7201 sayılı Kanun madde 12) Tüzel kişiler adına kendilerine tebliğ yapılacak kimseler her hangi bir sebeple olağan iş saatlerinde iş yerinde bulunmadıkları veya o sırada evrakı bizzat alamayacak bir halde oldukları takdirde tebliğ, orada hazır bulunan memur veya müstahdemlerden birine yapılır. (7201 sayılı Kanun madde 12) İdari Para Cezalarının Kesinleşmesi Kabahatler Kanununun 5560 sayılı Kanunla değişik 17 nci maddesinin (4) numaralı fıkrasında "Genel Bütçeye gelir kaydedilmesi gereken idarî para cezalarına ilişkin kesinleşen kararlar, 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilmek üzere Maliye Bakanlığınca belirlenecek tahsil dairelerine gönderilir. Sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idareler tarafından verilen idarî para cezaları, ilgili kanunlarında aksine hüküm bulunmadığı takdirde, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre kendileri tarafından tahsil olunur. Diğer kamu kurum ve kuruluşları tarafından verilen ve Genel Bütçeye gelir kaydedilmesi gerekmeyen idarî para cezaları, ilgili kanunlarında özel hüküm bulunmadığı takdirde genel hükümlere göre tahsil olunur." hükmü yer almaktadır. 15 Buna göre, genel bütçeye gelir kaydedilmesi gereken idari para cezalarının 6183 sayılı Kanuna göre takip ve tahsil edilebilmesi için, bu cezalara ilişkin idari yaptırım kararlarının kesinleşmesi gerekmektedir. Kabahatler Kanunu, genel bütçeye gelir kaydedilmesi gerekmeyen ve süresinde ödenmeyen idari para cezalarının takip ve tahsilinde idari yaptırım kararlarının kesinleşme şartını aramamaktadır. Ancak, bu idari para cezalarının düzenlendiği özel kanunlarda yer alan hükümlerin dikkate alınacağı tabiidir.

16 İdari yaptırım kararlarına karşı kanun yoluna başvurulmaması veya kanun yoluna başvurulması halinde yargılama aşamalarının son bulması neticesinde idari para cezalarının takip edilebilir aşamaya gelmesi, idari para cezasının kesinleşmesidir. Kabahatler Kanununun 5560 sayılı Kanunla değişik 3 üncü maddesinin (1) numaralı fıkrasının (a) bendi hükmü nedeniyle idari para cezalarının düzenlendiği kanunlarda kanun yoluna ilişkin düzenlemenin bulunması halinde, bu düzenlemelerin uygulanması gerektiğinden, idari para cezalarının kesinleşmesi aşağıdaki şekilde olacaktır. 1) Kabahatler Kanununa Göre İdari Para Cezalarının Kesinleşmesi: 5326 sayılı Kanunun 27 ila 31 inci maddelerinde idari yaptırım kararlarına karşı başvuru yolu, başvurunun incelenmesi, itiraz yolu, vazgeçme ve kabul ile masrafların ve vekalet ücretinin ödenmesi hususları düzenlenmiştir. Söz konusu hükümlere göre, idari yaptırım kararları; i) Kararın ilgilisine tebliğ edildiği tarihten itibaren 15 gün içinde sulh ceza mahkemesine başvurulmadığı takdirde bu sürenin bitiminde, 16 ii) Kanuni süresinde sulh ceza mahkemesine başvurulması halinde, - Sulh ceza mahkemesinin kararına itiraz edilmemiş ise kararın taraflara tebliğini takip eden 7 nci günün bitiminde, ,-YTL'ye kadar (bu tutar dahil) idari para cezalarına ilişkin sulh ceza mahkemesinin karar tarihinde, iii) Sulh ceza mahkemesi kararına ya da mahkemeler tarafından verilen idari yaptırım kararlarına karşı ağır ceza mahkemesine itiraz edilmesi halinde itiraz üzerine verilen karar tarihinde, kesinleşmektedir. iv) Kabahatler Kanunun 27 nci maddesine 5560 sayılı Kanunla eklenen; - (6) numaralı fıkra ile soruşturma konusu fiilin suç değil de kabahat oluşturduğu gerekçesiyle idarî yaptırım kararı verilmesi ve kovuşturmaya yer olmadığı kararına itiraz edilmesi halinde idarî yaptırım kararına karşı başvurunun

17 kovuşturmaya yer olmadığına ilişkin karara karşı yapılacak itirazı inceleyen itiraz merciinde inceleneceği hükme bağlandığından, - (7) numaralı fırka ile kovuşturma konusu fiilin suç değil de kabahat oluşturduğu gerekçesiyle idarî yaptırım kararı verilmesi ve fiilin suç oluşturmaması nedeniyle verilen beraat kararına karşı kanun yoluna gidilmesi halinde, idarî yaptırım kararına karşı itirazın da beraat kararını inceleyen mercide inceleneceği hükme bağlandığından, bu durumlarda kesinleşme kanun yollarının tüketilmesine bağlı olarak belirlenecektir. v) Kabahatler Kanununun 27 nci maddesine 5560 sayılı Kanunla eklenen (8) numaralı fıkrasında ise idarî yaptırım kararının verildiği işlem kapsamında aynı kişi ile ilgili olarak idarî yargının görev alanına giren kararların da verilmiş olması halinde; idarî yaptırım kararına ilişkin hukuka aykırılık iddialarının bu işlemin iptali talebiyle birlikte idarî yargı merciinde görüleceği düzenlenmiş olduğundan, bu kapsamdaki idari yaptırım kararları idari yargılama sürecine bağlı olarak kesinleşecektir. 2) Kanun Yolu Saklı Tutulan Hallerde İdari Para Cezalarının Kesinleşmesi: İdari para cezasına yönelik Kabahatler Kanununun hükümleri dışında kanun yolu öngörülmesi halinde, ilgili kanunlarında yer verilen kesinleşme nedenlerine bağlı olarak idari para cezaları kesinleşecektir. 17 İdari Para Cezalarının Gelir Kaydı ve Tahsili Kabahatler Kanununun 5560 sayılı Kanun ile değişik 17 nci maddesinin (3) ve (4) numaralı fıkralarında; "(3) 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (I), (II) ve (III) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri tarafından verilen idarî para cezalarının ilgili kanunlarında 1/6/2005 tarihinden sonra belirlenen oranın dışındaki kısmı ile Cumhuriyet başsavcılıkları ve mahkemeler tarafından verilen idarî para cezaları Genel Bütçeye gelir kaydedilir. Sosyal güvenlik kurumları ile mahalli idareler tarafından verilen idarî para cezaları kendi bütçelerine gelir kaydedilir. Diğer kamu kurum ve kuruluşları tarafından verilen idarî para cezaları ise, ilgili kanunlarındaki hükümler saklı kalmak kaydıyla, Genel Bütçeye gelir kaydedilir. Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının verdiği para cezaları, kendi kanunlarındaki hükümlere tâbidir. Kişinin ekonomik

18 durumunun müsait olmaması halinde, idarî para cezasının, ilk taksitinin peşin ödenmesi koşuluyla, bir yıl içinde ve dört eşit taksit halinde ödenmesine karar verilebilir. Taksitlerin zamanında ve tam olarak ödenmemesi halinde, idarî para cezasının kalan kısmının tamamı tahsil edilir. (4) Genel Bütçeye gelir kaydedilmesi gereken idarî para cezalarına ilişkin kesinleşen kararlar, 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilmek üzere Maliye Bakanlığınca belirlenecek tahsil dairelerine gönderilir. Sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idareler tarafından verilen idarî para cezaları, ilgili kanunlarında aksine hüküm bulunmadığı takdirde, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre kendileri tarafından tahsil olunur. Diğer kamu kurum ve kuruluşları tarafından verilen ve Genel Bütçeye gelir kaydedilmesi gerekmeyen idarî para cezaları, ilgili kanunlarında özel hüküm bulunmadığı takdirde genel hükümlere göre tahsil olunur." hükmü yer almaktadır. Söz konusu hükümlerin incelenmesinden de görüleceği gibi, 5560 sayılı Kanunla idari para cezalarının gelir kaydedileceği yer, tahsilata yetkili merci ve tahsil usulleri değiştirilmiş, belirtilen unsurlar idari para cezaları itibarıyla farklı belirlenmiştir.a - İdari Para Cezalarının Gelir Kaydı sayılı Kanun ile 5326 sayılı Kanunun 17 nci maddesinde yapılan değişiklikle idari para cezalarının gelir kaydının, idari para cezasını veren kamu idaresi ve bütçeler itibarıyla yapılacağı hüküm altına alınmıştır. Buna göre; - 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (I), (II) ve (III) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri tarafından verilen idarî para cezalarının ilgili kanunlarında 1/6/2005 tarihinden sonra belirlenen oranın dışındaki kısmı ile Cumhuriyet başsavcılıkları ve mahkemeler tarafından verilen idarî para cezaları genel bütçeye, - Sosyal güvenlik kurumları ile mahalli idareler tarafından verilen idarî para cezaları kendi bütçelerine,

19 - Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile diğer kamu kurum ve kuruluşları tarafından verilen idarî para cezaları, ilgili kanunlarındaki hükümler saklı kalmak kaydıyla, genel bütçeye,gelir kaydedilecektir. İdari Para Cezalarının Tahsil Usulü ve Tahsile Yetkili Merci 5326 sayılı Kanunun 5560 sayılı Kanunla değişik 17 nci maddesinde idari para cezalarının tahsil usulü; idari para cezasını veren kamu idaresi ve idari para cezasının düzenlendiği kanunlara göre belirleneceği hüküm altına alınmıştır. Buna göre; - Genel bütçeye gelir kaydedilmesi gereken idarî para cezalarına ilişkin kesinleşen kararlar, Maliye Bakanlığınca belirlenecek tahsil daireleri tarafından 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine, - Sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idareler tarafından verilen idarî para cezaları kendileri tarafından, ilgili kanunlarında aksine hüküm bulunmadığı takdirde, 6183 sayılı Kanun hükümlerine, - Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile diğer kamu kurum ve kuruluşları tarafından verilen ve; 19 a) Genel bütçeye gelir kaydedilmesi gerekmeyen idarî para cezaları kendileri tarafından, ilgili kanunlarında özel hüküm bulunmadığı takdirde genel hükümlere, b) Genel bütçeye gelir kaydedilmesi gerekenler ise özel bir belirleme yapılmamış olması halinde Maliye Bakanlığınca belirlenecek tahsil daireleri tarafından 6183 sayılı Kanun hükümlerine, göre takip ve tahsil edilecektir. Genel hükümlere göre takip ve tahsil edileceği belirtilmiş olan idari para cezaları süresinde ödenmediği takdirde, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununa *5+ göre takip edilecektir.

20 Tebliğin bu bölümünün "3- Ödeme Zamanı ve Yeri" alt bölümü, 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre takip ve tahsil edilecek idari para cezalarına yönelik açıklamaları içermektedir sayılı İcra ve İflas Kanununa göre takip ve tahsil edilecek idari para cezalarında ise ilgili mevzuat hükümlerinin uygulanacağı tabiidir. Ödeme Zamanı ve Yeri Ödeme Zamanı 5326 sayılı Kanunda idari para cezalarının ödeme süresine ilişkin herhangi bir hükme yer verilmemiştir. Bu husus dikkate alındığında, idari para cezalarının ödeme süresi, ilgili kanunlarında düzenlenen hallerde bu sürelerdir. İdari para cezalarının ilgili kanunlarında ödeme zamanı gösterilmemiş ise 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 37 nci maddesine göre ödeme süresinin tayini gerekmektedir. Buna göre, özel kanunlarında ödeme süresi belirtilmemiş idari para cezalarının, Kabahatler Kanununun 26 ncı maddesine göre ilgilisine tebliğ edildiği tarihten itibaren bir ay içerisinde ödenmesi gerektiğinden, idari yaptırım kararını veren kamu tüzel kişilerince idari yaptırım kararlarında "ödemenin 1 ay içinde yapılması gerektiği" hususu belirtilecektir. 20 Ödeme Yeri Tebliğin bu bölümünün "1- İdari Para Cezalarının Gelir Kaydı" başlıklı alt bölümünde idari para cezalarının gelir kaydedileceği kamu idareleri belirlenmiştir. İdari para cezalarının ödeme yeri de gelir kaydedilecek kamu idaresine göre farklılık göstermektedir. Bu bölümde yapılan açıklamalar genel bütçeye gelir kaydedilecek idari para cezalarının ödeme yerini belirlemekte olup, genel bütçeye gelir kaydedilmeyecek idari para cezalarının ödeme yeri ise ilgili mevzuatına göre belirlenecektir.