MUCİZEVİ BİR KAHRAMAN! DOÇ. DR. HALİL COŞKUN

Transkript

1 MUCİZEVİ BİR KAHRAMAN! DOÇ. DR. HALİL COŞKUN Hayat tüm yan etkilerine rağmen harika olaylara gebe. Mucizevi kahramanlar kol gezerken buna şaşmamak lazım, öyle değil mi? Hayat Yaşanmaya değer, tüm yan etkilerine rağmen üstelik. Ona sıkı sıkı tutunmak, sevmek ve doyasıya tadına varmak lazım. Bu bazen imkânsız gibi görünse de. Mesela ben! Şu son 10 gündür pişmiş tavuktan beter oldum. Yeminle, gıdaklayacak halim kalmadı. Ne dolandırıldığımız kaldı, ne sınavımız ne de beni hayal kırıklığına uğratan dostluklar. Ama dimdik ayaktayım, yaşıyorum ve mucizelere inanıyorum. Bu o kadar müthiş bir tespit ki! Asla mümkün olmayacakmış gibi görünen olaylar bir de bakmışsınız ki vuku bulmuş Şahane valla, yeter ki başınızı kuma gömmeyin, araştırın ve yapmanız gerekenlerin hakkını verin Dostum, güzel kadın Nalan Linda Fraim gereğini yapanlardan O şu anda 46 kg vermiş olmanın hafifliğini yaşıyor. Linda cığımız için şu anda yeryüzü de gökyüzü de aynı, tozpembe. Varsın sefası olsun. Ben onun başarısı ile gurur duyuyorum. Ne dedik az evvel mucizeler var! Peki ya onu gerçek kılan kahramanlar? Onlar da var elbette. Üstelik iyi ki de varlar. Müthiş bir bilim adamından söz edelim bugün, ne dersiniz? O sadece Linda nın değil yüzlerce hastasının meşalesi. Sizlere Doç. Dr. Halil Coşkun u takdimimdir. Ben sordum hocamız sizler için yanıtladı. Şanslı günümüzdeyiz. Ö.O.Hocam şifa ve mutluluk dağıtıyorsunuz etrafınıza. Bu müthiş bir mesleki coşku ve haz yaşatıyordur size. Ama hekimlik çok zor ve meşakkatli bir yola girmek demek. Kolay bir karar değil. Siz doktor olmayı nasıl seçtiniz?

2 H.C. Böyle görmenize sevindim, haklısınız da. Bilirsiniz, çocukların büyük bir bölümü doktor olmak ister. Bende de bu mesleği seçme arzusu daha ilkokul yıllarından beri vardı. Aslında ailemde doktor yoktu, sadece en küçük dayım eczacıydı. Belki beni bu da cezp etmiş olabilir, bilemiyorum. Öğrencilik yıllarım da başarılı geçtiği için 1987 yılında girdiğim üniversite sınavında Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi kazanarak bu mesleğe adım atmış oldum. Ö.O.Peki ya genel cerrahiyi ve size asıl sormak istediğim binlerce sorunun kaynağı obezite cerrahisini nasıl seçtiniz? H.C.Tıp fakültesinden mezun olduktan sonra Genel Cerrahi ihtisasımı İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesinde ( Çapa Tıpta) tamamladım yılında ise ülkemizde henüz yeni yeni yapılmaya başlanan Obezite Cerrahisi ile tanıştım. Konuya o kadar ilgi duydum ki Mide Kelepçesi üzerine Türkiye deki ilk genel cerrahi tezini yaptım 1999 yılında. Sonrası zaten çorap söküğü gibi geldi. Artan obezite oranları ve obezite cerrahisi sayısındaki dünyada bazındaki artış ameliyat sayılarımı hızlıca artırdı. Ö.O. Sonra yanılmıyorsam yurtdışı serüveniniz başladı ve bugünlere geldiniz H.C. Evet Özlem hanım aynen dediğiniz gibi oldu ve 2007 yılları arasında ABD de Cleveland Clinic Foundation Bariatrik Surgery Department daki eğitim sürecimi tamamladım.2010 yılında ise diyabet cerrahisindeki gelişmeler üzerine bu alan için 2011 de ABD de Cornell Medical School Diabetes Surgery Deparmentta konu hakkındaki çalışmalarıma devam ettim. Bugün için özellikle bu alanda çalışmalar ve ameliyatlar yapıyorum. Ö.O. Mesleki anlamda ne kadar etkileyici bir serüven sizinki. Kendinize ise yapmış olduğunuz ne müthiş bir bilimsel yatırım! İnanılır gibi değil gerçekten de. O halde esas can alıcı konunun ve okurlarımızın da sabırsızlıkla beklediği obezite konusuna gelelim mi?

3 H.C. Çok teşekkür ediyorum, tespitleriniz ilginç doğrusu. Elbette siz sorun ki ben de değerli okurlarınıza cevap vermiş olayım. Bu nedenle bir araya geldik zaten. Ö.O. Hocam açık ve net o halde. Obezite nedir? H.C. Vücutta fazla miktarda yağ depolanmasını şişmanlık olarak ifade ediyoruz. Obezite kavramının daha net olarak anlaşılabilmesi için Vücut Kitle İndeksi (VKİ) nin bilinmesi gerekmektedir. VKİ kişinin ağırlığının (kg) boyunun (metre) karesine bölünmesiyle elde edilmektedir. Normal değeri kg/m2 dir. Ö.O. Hmmmmmmmm o zaman şişman kimdir, obez kimdir? Çoğunlukla kendimizi dev aynasında görürüz ya H.C. Özlem hanım bu noktada kişinin kendini nasıl gördüğü değil, bilimsel veriler önemlidir. Şöyle ki; VKİ=18-25 kg/m2 NORMAL VKİ=25-30 FAZLA KİLOLU (ŞİŞMAN) VKİ=30-40 kg/m2 OBEZ VKİ=40-50 kg/m2 MORBİD OBEZ VKİ=50 ve üzeri SÜPER MORBİD OBEZ olarak tanımlanmaktadır. Ö.O. Bu kadar net yani? H.Ç. Evet aynen öyle. Biz hekimler bilimsel veriler doğrultusunda hareket ediyoruz. Ö.O. Aklımdan geçen sorular peş peşe geliyor hocam, hazır olun. Obezite ameliyatları tam olarak nedir, kaç çeşidi vardır? Ameliyatta hastaya ne gibi uygulamalar yapılır? H.Ç. Sorun ki ben de cevap vereyim. Obezite ameliyatları mide ve ince barsak sistemi üzerine yapılan cerrahi girişimlerdir. Mide hacmi küçültülmekte veya ince barsak belli oranda devre

4 dışı bırakılarak hastaların daha az yemek yemeleri ve/veya yenilen kalorili gıdaların emilimleri engellenerek kilo kaybı sağlanması hedeflenmektedir. Biz ameliyatları üç gruba ayırıyoruz: 1- Mide hacmini küçültücü ameliyatlar 2- Emilimi engelleyici ameliyatlar 3- Kombine (hem hacim küçültücü hem emilimi engelleyici) ameliyatlar Ö.O. Demek sonraki mucizevi sonuçların temelinde bu yatıyor. O kadar ilgimi çekiyor ki bu konu inanın şu anda yarı transta gibiyim. Hocam sorabilir miyim peki, bu ameliyatlara kim adaydır? Diyet yapamıyorum hooopppppppp ameliyat diyerek karşınıza gelmek yeterli midir? H.Ç. Ben buna yine bilimsel verileri temel alarak yanıtlayacağım müsaade ederseniz. Elbette bu çocuk oyuncağı ve afaki değerlendirmelerle alınacak bir karar değil. Obezite ameliyatı seçim kriterlerimizi ben şöyle sıralayım sizler için; 1- VKİ 40 kg/m2 den büyük hastalar 2- VKİ kg/m2 arasında olup yandaş hastalıkları bulunan kişiler (Tip2 diyabet, hipertansiyon, uygu apne hastalığı vd) 3- En az 3 yıldır obezitesinin bulunanlar 4- Kronik alkol ve ilaç bağımlısı olunmaması 5- Kabul edilebilir anestezi riskinin bulunması şarttır. Yaş kriterini de belirtelim isterseniz yaş arası hastalar idealdir. Ancak deneyimli merkezlerde daha genç ve yaşlılarda da uygulama yapılabilmektedir. Ö.O. Peki ya çocuklar, onlara da söz konusu ameliyatlar

5 uygulanabilir mi? H.C. Çocuklardan daha ziyade ergenlerde obezite cerrahisi artan obezite eğilimi sıklığı nedeniyle gündeme geliyor ve bu konuda seçilmiş olgularda ameliyatlar deneyimli merkezlerde yapılıyor. Ö.O. Diyelim ki ben ameliyat için gerekli gördüğünüz tüm kriterleri taşıyorum, peki o zaman ameliyat öncesinde yaptırmam gereken tetkikler hangileridir? H.C. Hemen söylüyorum. Genel kan tetkikleri, Üst Gastrointestinal Sistem Endoskopisi, Üst Batın Ultrasonografisi, Gerekli vakalarda Göğüs Hastalıkları, Endokrinoloji ve Kardiyoloji konsültasyonları, Anestezi konsültasyonu ve onayı Ö.O. Ameliyat oldum peki ya sonrası? Hastayı nasıl bir süreç bekler hocam? H.C. Obezite ameliyatları laparoskopik yapılan cerrahi girişimlerdir, Özlem hanım. Ameliyattan 1 gün sonra hasta ayağa kalkarak rahatlıkla hareket edebilir. Ameliyatın sonrasındaki ilk saatlerde bir miktar ağrı şikâyeti olmakla birlikte zaman içerisinde geçer. Hastanedeki yatış süresi 3 gün olup sonrasında kontrol filmleri çekilen hastalar taburcu olurlar. Ö.O. Hastanın ameliyat sonrası uygulaması gereken herhangi bir diyet var mı? Nasıl bir sürece giriliyor? Tüm hastalarınıza aynı beslenme planını mı uyguluyorsunuz? H.C. Ameliyattan sonraki beslenme planı hastanın ameliyat tipine göre değişim göstermekle birlikte temelde benzer yapılar gösteriyor. Genellikle ilk 2 hafta sıvı diyet sonraki 2 hafta püreli diyet alması öneriliyor. Zaten birinci aydan sonra yavaş yavaş normal katı gıdalara geçiş sağlanıyor. Ameliyat sonrası dönemde dikkat edilmesi gereken diğer bir önemli nokta gene ameliyat tipine göre dozajları değişmekle

6 birlikte vitamin ve mineral takviyesinin yapılması, buna da ayrıca dikkat çekmek isterim. Ö.O. Hayatın yan etkilerinden söz ederek girdim konuya aklıma geldi o bağlamda. Ameliyatın komplikasyonları var mı hocam? Bu konuda okurlarımızı aydınlatmak endişelerini de ortadan kaldıracaktır diye düşünüyorum. H.C.Tüm ameliyatlarda belli bir oranda komplikasyonları olabiliyor elbette. Komplikasyonlar yapılan ameliyat tipine göre değişim gösteriyor diyebiliriz. Genel olarak bu oran % arasında ki bunlar kanama, kaçak, emboli, enfeksiyon olarak sıralanabilir. Ö.O. Babam bir hekim olarak tıpta asla %100 yoktur der Ameliyat sonrası hastanın verdiği kiloları geri alma riski var mıdır? H.C. Obezite ameliyatlarındaki kilo verme periyodu ay boyunca devam eder. Ameliyat tipine göre değişim göstermekle birlikte ortalama fazla kilo kaybı yüzdesi %50-80 arasında değişim gösteriyor. Obezite ameliyatları birer sihirli değnek değildir, kuvvetli bir ARAÇTIR sadece. Ameliyattan sonraki ilerleyen yıllarda (genel olarak 2-3. yıldan sonra) kişi beslenme düzenine dikkat etmezse %5-20 arasında değişen oranda geri kilo alımı yaşayabiliyor. Ö.O. Peki ya kelepçe ameliyatları? Onlar hakkındaki fikirlerinizi de merak ediyorum Geçtiğimiz yıllarda özellikle ünlülerin bu tür ameliyatlara çok rağbet ettiğini anımsıyorum H.C. Kelepçe ameliyatı 5-6 yıl önce dünyada ve ülkemizde yaygın olarak yapılıyordu. Ancak bugün için bu ameliyat oranları son derece azaldı. Kelepçeye bağlı komplikasyon oranları ve uzun dönemde bazı problemler yaratmış olması bunun temel nedeni olduğunu söyleyebilirim. Ö.O. Son olarak işin psikolojik boyutunu merak ediyorum Halil hocam Kilo verme sürecinde hekim hasta ilişkisi ne kadar

7 önemli? H.C. Çok önemli Özlem hanım Hasta ameliyat sonrası dönemde hekim kontrollerine ne kadar düzenli gelirse süreçle ilgili farkındalık o kadar yüksek olur ve buda kilo kaybının daha iyi olmasına neden olur. Ayrıca beslenme planı daha yakın takip edilerek olası vitamin ve mineral eksiklikleri erkenden fark edilerek gerekli takviyeler yapılabilir. Ö.O. Harika ve çok da aydınlatıcı bir söyleşi oldu hocam. Bana ve okularımıza vakit ayırmanız çok değerli inanın. Çalışmalarınızda sonsuz başarılar diliyorum. H.C. Özlem hanım ben de sizlere bilimsel gelişmelere gösterdiğiniz ilgiden dolayı teşekkür ederim Gerçekten çok şanslı bir yazarım ben. Ne müthiş sohbetler nasip oluyor bana. Ne denir ki Allah değerli hekimlerimize güç kuvvet versin ve deeeeeeeeeeeee başımızdan asla eksik etmesin. İNFERTİLİTE (KISIRLIK) VE OBEZİTE ARASINDAKİ İLİŞKİ Kısırlık, döl oluşturma yeteneğinin azalması ya da yokluğu ile karakterize edilen tıbbi bir durumdur. Kısırlık gibi (hem erkeklerde hem de kadınlarda) ciddi ve geri döndürülemez bir oluşumun varlığı anlamına gelmemektedir. Kısırlık yaygın bir durum olmakla birlikte kaynağını açıkça belirtmek sıklıkla zordur. Hem erkeklerde, hem de kadınlarda kısırlığa katkı yapabilen risk faktörleri bulunabilir ve bu risk faktörleri genetik, çevresel ya da yaşam tarzına bağlı oluşabilir. Hem erkeklerde,

8 hem de kadınlarda risk faktörlerinin en yaygın olanlarından biride obezitedir. Obez Kadınlar ve Kısırlık: Çok sayıda çalışma, fazla kilolu ya da obez olan kadınların, hamile kalmada normal kadınlardan daha fazla güçlük çektiklerini bildirmektedir. Daha da fazlası hamilelik bir kez oluştuktan sonra obez kadınlarda düşük oranı daha yüksektir. Fazla kilolu olmak, aynı zamanda hem kadınlar hem de erkekler için üreme sürecini etkileyen anormal hormon bozukluklarına da yol açabilir. Fazla kilonun bir sonucu olarak anormal hormon uyarıları, ovülasyonu ve sperm üretimini olumsuz olarak etkiler. Kadınlarda insülinin, düzensiz ovülasyona neden olacak şekilde aşırı üretimine yol açabilir. Ayrıca obezite, aşırı insülin üretimi ve polikistik over sendromu (PCOS) olarak bilinen kısırlık olışumu arasında bir bağlantı bulunmaktadır. PCOS düzensiz adet dönemleri, anovülasyon (azalmış ya da durmuş ovülasyon), obezite ve yüksek erkeklik hormonu düzeyleri ile ilişkili spesifik bir tıbbi durumdur. Obez Erkekler ve Kısırlık: Obezite, yalnızca kadınların doğurganlığını etkilememektedir. Yakın zamanlarda Amerika Ulusal Çevresel Sağlık Bilimleri Enstitüsünce (AUCSE) yürütülen çalışmalar, artmış VKİ si bulunan erkeklerin kısır olma olasılıkları, normal kilodaki erkeklerden önemli ölçüde daha fazla olduğunu doğrulamaktadır. AUCSE verileri, bir erkeğin kilosundaki yaklaşık 10 kg lık artışın, kısırlık olasılığını %10 kadar artırabileceğini öne sürmektedir. Erkeklerdeki hormon düzensizlikleri, sperm üretimini dizginleyen testislerin uyarılmasını etkiler. Gerçekte fazla yağ, erkek hormonu testosteronun östrojene dönüşmesine neden olur ve bu östrojenler de testislerin uyarılmasını azaltır. Araştırmacılar, erkeklerde yüksek VKİ nin azalmış testosteron düzeyleri ile bağlantılı olduğunu bildirmektedir. Bu çalışma fazla kilolu erkeklerin testosteron düzeylerinin, normal kilodaki erkeklerinkinden %24, obez erkeklerinkinin ise %26 daha düşük olduğunu göstermiştir. Yüksek VKİ li erkeklerin, anormal bir sperm analizleri bulunduğu da aynı şekilde ortaya çıkarılmıştır. Hormonlar: Vücuttaki fazla yağ, aynı zamanda kadınlarda düzenli ovülasyon, erkeklerde ise sperm üretimi için gerekli olan gonadotropin salınım hormonu (GnRH) üretimini de

9 etkilemektedir. GnRH, özellikle hem yumurtaların, hem de spermlerin gelişimi için kritik olan luteinizan hormonu (LH) ile folikül uyarıcı hormonun (FSH) salınımını tetikler. Yapay Ortamda Döllenme (Tüp Bebek): Eşlerden birinde ya da her ikisinde kısırlık sorunu bulunuyorsa, obezite veya hormonal dengesizliklere bağlı olsun ya da olmasın eşler, sıklıkla gebeliğe yardımcı olması için yapay ortamda döllenmeye (tüp bebek) başvurmaktadır. Son zamanlarda yapılan ve yapay döllenme girişiminin başarı oranını kadın katılımcıların VKİ ile karşılaştıran bir araştırma VKİ leri 35 kg/m 2 ten fazla olan obez kadınların başarı oranlarının, fazla kilolu (VKİ kg/m 2 ) ya da normal kilolu (VKİ kg/m 2 ) kadınlara göre daha düşük olduğunu ortaya çıkarmıştır. Ek olarak obez kadınların, embriyo implantasyonundaki başarı oranlarının da daha düşük olduğu (sağlıklı bir kiloya sahip olan kadınlar arasındaki %19 a karşılık %13) bulunmuştur. Ayrıca yapay döllenme sonrası gebe kalma olasılıkları da daha az (normal kilolu kadınlardaki %30 dan fazla gebe kalma oranına karşılık gebe kalma yüzdesi %22) çıkmıştır. Araştırmacılar; doktorların hastalarını, yapay döllenme girişiminden önce sağlıklı bir kiloya ulaşmaları için cesaretlendirmelerini önermektedir. Fazla Kilodan Uzak Durmak: Obezite yetersiz gebelik sonuçlarını oldukça artırmaktadır. Birçok hasta doktorlarının tavsiyelerini takip etmeye ve gebe kalmadan önce kilo vermeye çalışmaktadır. Bununla birlikte bir kişinin fazla kilosu yaklaşık 45 kg veya üzerinde ise, bu kadar fazla miktardaki kilonun verilmesi zaman almaktadır ve kaybedilen kilonun gebelikle geri döneceği korkusu göz korkutucudur. İnfertilite sorunu olan birey özellikle de kadınlar, zayıflamalarına yardımcı olmak ve kilodan uzak durmak için yeni öğrendikleri yöntemlerle birlikte yararlanacakları kilo kaybı ameliyatı (obezite cerrahisi) seçeneklerine yönelmektedir. Kilo Kaybı Ameliyatı ve Gebelik: Obezite sorunları için cerrahi müdahaleyi düşünen kadınların ameliyatı izleyen en az 18 ay boyunca gebe kalmamaları tavsiye edilmektedir. Ancak bazı kadınlar, henüz ameliyattan sonraki aktif kilo verme evresinde iken hamile kalırlar. Gıda alımını kısıtlayan ve/veya emilim yetersizliği bileşeni bulunan herhangi bir kilo kaybı ameliyatından sonra hamile kalmadan önce bazı temel önlemler alınmalıdır. Emilim yetersizliği sonucu şiddetli

10 demir (Fe) eksikliği anemisi ile B12 vitamini yetersizliği, obezite için gastric bypass ameliyatını izleyen gebeliği güçleştirebilir. Genel olarak gastric bypass ın emilim yetersizliği bileşeninin neden olduğu B12 vitamini yetmezliği enjeksiyon tedavisine, hafif-orta düzeyde demir eksikliği ise en iyi ağızdan alınan demir takviyesine yanıt vermektedir. Ek olarak gebe kadınlar, ameliyat sonrası vitamin rejimlerininde A vitamini düzeylerini de takip etmelidirler. Emilim yetersizliği bileşeni bulunan bir gastric bypass ameliyatı geçirmiş olan kadınlar, maksimun emilebilirliği sağlamak üzere doktorlarından, asidik olmayan bir doğum öncesi vitamini yazmasını istemelidir. Ameliyat sonrası dönemin hızlı kilo verilen başlangıç dönemi sırasında hamilelik önerilmemekle birlikte bu durum hem obezite cerrahının, hem de yüksek riskli gebeliklerde uzmanlaşmış bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanının iş birliği ile etkin bir şekilde yönetilebilir. Veriler, ameliyat sonrası dönemden hemen sonra gelişen gebeliklerin aynı zamanda uygun önlemler, izleme ve beslenme bakımı sağlandığında ne anneyi, ne de gelişmekte olan bebeği aşırı derecede tehlikeye atmadığını göstermektedir. Sonuç olarak, obezite, kısırlık (infertilite) ve birçok yandaş durumla ilişkili olan önemli bir sağlık meselesidir. Çalışmalar kilo kaybının bu tür hastaların tedavisinde son derece değerli olduğunu, doğurganlığı artırdığını ve başarılı normal seyrinde gebeliklere yol açabildiğini göstermektedir. Doç. Dr. Halil Coşkun OBEZİTE CERRAHİSİNDEN SONRA KALSİYUM, B1 ve B2 VİTAMİNİ ALIMININ ÖNEMİ Kalsiyum Kalsiyum, insan vücudunda en bol miktarda bulunan mineral

11 olup, yalnızca kemikleri ve dişleri güçlendirmekle kalmaz, kasların kasılmasını, sinirlerin mesaj göndermesini, kan damarlarının büzülüp genişlemesini, bazı hormonlarla enzimlerin uygun bir şekilde iş görmesini ve kanın pıhtılaşmasını da sağlamaktadır. Ayrıca bazı araştırmalar, kalsiyumun daha fazla zayıflamanıza ve yağ yakmanıza da yardımcı olabileceğini göstermektedir. Kalsiyum eksikliği raşitizm, osteomalazi, osteoporoz ve kendiliğinden oluşan kırıklar gibi kemik anormalliklerinin yanı sıra hipertansiyon ve yetersiz kan pıhtılaşması ile yetersiz kas ve sinir iletimine yol açabilir. Kalsiyum, ince barsağın duodenum (oniki parmak barsağı) ve jejunum kısmında emilir. Obezite cerrahisi hastalarının kalsiyum eksikliği riskleri, ameliyatlarının yapısı ve kısıtlanmış gıda alımı nedeniyle daha yüksektir. Obezite cerrahisi hastalarında kalsiyum eksikliğinin en yaygın nedeni kalsiyum bakımından zengin gıdaların yetersiz alınması ve kalsiyum takviyeleri alımında uyumsuzlukla ilgilidir. Biz hastalarımıza, süt ürünleri ile kalsiyum bakımından zengin diğer gıdalar tüketseler bile günlük mg saf Kalsiyum Sitrat almalarını öneriyoruz. Kalsiyumu D vitaminiyle birlikte, ancak demir ya da çinko gibi diğer minerallerden ayrı olarak aldığınızda emilimi artmaktadır. Ayrıca kalsiyum emilimi, takviyenizi süt ürünleri gibi kalsiyum bakımından zengin gıdalarla birlikte aldığınızda da artmaktadır. Ancak emilimi azaltacağından, kalsiyum takviyenizi yüksek fiberli bir öğünle ya da lif takviyesi ile birlikte almayın. Unutmayın ki vitamin ve mineral eksiklikleri semptomlara hemen neden olmayabilir. B1 Vitamini (Tiamin) Tiamin (B1 vitamini), ince barsağın jejunum kısımında emilen, suda çözülebilir bir vitamindir. İnsan vücudunda beyin, kalp, kaslar, karaciğer ve böbreklerde yüksek konsantrasyonlarda

12 bulunur. Karbonhidrat ve protein metabolizması ile enerji üretimine katılarak işlev görür. Aynı zamanda sinir sisteminin normal fonksiyonu için de gereklidir. Tiamin eksikliği Beriberi Hastalığına yol açabilir. Kalbi, sindirim kanalını ve sinir sistemini etkileyebilen beriberi nöropati, kardiyovasküler problemler ve kas atrofisi ile karakterizedir. Bu vitaminin eksikliği nadir olmakla birlikte düşük besin alımı, önceden mevcut eksiklik, aşırı kusma ve kötü emilime bağlı olarak obezite cerrahisi hastalarında dokümante edilmiştir. Biz, B kompleks vitamininin bir parçası olarak günlük mg lık tiamin almanızı öneriyoruz. Tiamin aynı zamanda kuru fasulye, bezelye ve zenginleştirilmiş tahıllarda da bol miktarda bulunmaktadır. B2 Vitamini (Riboflavin) Riboflavin (B2 vitamini), tiamin gibi ince barsağın jejunum kısmında emilen, suda çözülebilir bir vitamindir. Enerji üretmek için karbonhidrat, yağ ve protein metabolizmasına yardımcı olmak için gereklidir. Riboflavin aynı zamanda sağlıklı cilt ile özellikle ağız, solunum ve sindirim kanallarında bulunan mukus membranlarının korunması için de gereklidir. Riboflavin eksikliği nadir olmasına rağmen bazen tiamin eksikliği durumlarında görünür. Riboflavin eksikliği ağız, cilt, gözler ve sindirim kanallarındaki membranların iltihaplanmasına yol açabilir. Biz, B kompleks vitamininin bir parçası olarak günlük mg lık riboflavin almanızı öneriyoruz. Riboflavin aynı zamanda süt, yoğurt, peynir, yumurta, tavuk göğsü, baklagiller, kabuklu yemişler, tam tahıllar ve zenginleştirilmiş tahıllarda da bol miktarda bulunmaktadır. Doç. Dr. Halil Coşkun

13 ÇOCUK VE ADÖLESANLARDA OBEZİTE CERRAHİSİ Obezite dünya çapında, yalnız yetişkinler için değil aynı zamanda çocuklar ve gençler için de acil bir sağlık problemi haline gelmiştir. Çocuk ve gençlerde obezite hipertansiyon, dislipidemi, insülin direnci/diyabet, yağlı karaciğer hastalığı, obstrüktif uyku apnesi ve psikososyal komplikasyonlar gibi ciddi sağlık sonuçlarıyla ilişkilidir. Çocuk ve gençlerde obezitenin önlenmesi önemli derecede dikkat çekmişse de önleyici tedbirlerin etkinliği sıklıkla kalitesizdir. Genç obez kişiler için çeşitli tedavi seçenekleri mevcuttur. Yaşam tarzı değişiklikleri ve diğer ilaç dışı tedavilerin sıklıkla ilk seçenek olduğu düşünülmektedir, ancak bu tür müdahalelerin sonuçları değişkendir. Farmakolojik tedavi yaşam tarzı müdahaleleri ile birleştirildiğinde ılımlı etkinliğe sahip olduğu görünmektedir, ancak tek başına yaşam tarzı değişikliklerinden daha fazla istenmeyen etkilerle ilişkilidir. Çocuklar ve gençler için çeşitli cerrahi prosedürler de mevcut olmakla birlikte kaliteli çalışmalardan gelen uzun vadeli etkiler konusundaki bilgiler yetersizdir. Yetişkinlerde obezite cerrahisinin gördüğü büyük ilgi ve görünürdeki başarısı bu cerrahinin çocuklar ve gençlerde uygulanması hakkında ilginç bir tartışmayı ateşlemiştir. Ancak çocuklar ve gençler hem fiziksel hem de zihinsel olarak hala gelişmekte olup, onay vermek için yetkinlikleri düşük olabilir ve obezite cerrahisi yaşamlarını önemli derecede değiştirebilir.

14 Obezite cerrahisi ile çok çeşitli cerrahi prosedürler kastedilmektedir: gastrik bypass, ayarlanabilir mide bandı, sleeve gastrektomi (tüp mide) ve duodenal switch; ayrıca hem açık hem de laparoskopik prosedürleri içermektedir. Yararlılık ve Obezite Cerrahisi Obezite cerrahisi çocuk ve gençler için yararlı mıdır? Uzun vadeli sonuçları nedir? Obezite cerrahisinin etkinliği, etkililiği ve verimi nedir? Yararları üzerine kaliteli bilgiler kıt olduğundan obezite cerrahisinin genç insanlarda faydacı değerlendirmesinin yapılması zordur. Seçili merkezlerde yapılan kontrolsüz çalışmalardan gelen bilgiler obezite cerrahisinin yararlı olabileceğine işaret etmektedir, ancak önemli sonuç ölçümleri konusundaki bulgular eksiktir. Sistematik bir inceleme ile bir meta-analizde hem laparoskopik ayarlanabilir mide bandı (LAGB) hem de Roux-en-Y gastrik bypass (RYGB) prosedürleri için vücut kitle indeksinde (VKİ) klinik olarak anlamlı azalma saptanmıştır. Ameliyatın diyabet ve hipertansiyon dahil bazı tıbbi kondisyonları giderdiği bildirilmiştir. LAGB için en sık bildirilen komplikasyonlar bant kayması ve mikrobesin eksikliğidir, ancak bant erozyonu, port/tüp disfonksiyonu, hiatal herni, yara enfeksiyonu ve poş genişlemesi de bildirilmiştir. RYGB için ise pulmoner embolizm, şok, barsak tıkanması, postoperatif kanama, stapler hattı kaçağı ve şiddetli malnutrisyon gibi daha ağır komplikasyonlar dökümante edilmiştir. Daha yeni bir birinci düzey bulgu çalışması laparoskopik bantlama prosedürü geçirenlerin, bir tıbbi kilo verme programını takip edenlerden daha fazla kilo verdiklerini göstermektedir. Bununla birlikte tıbbi kilo verme programını takip edenlerde hipertansiyon, hiperlipidemi ve insülin direncinde önemli iyileşmeler görülmüştür. Obezite cerrahisinin hormonal etkilerini taklit etmeye çalışan yeni non-invaziv prosedürler de uygulanmaya başlayabilir, ancak uygun bir değerlendirmeden önce test edilmeleri gerekmektedir.

15 Güvenlik ve risk Obeziteye bağlı komorbiditelerin risk ve komplikasyonları kesin ve yaşamı tehdit edicidir. Han ve ark. tarafından ifade edildiği üzere Obezite cerrahisinin riskleri önemli olup, çocuklarda uzun vadeli güvenlik ve etkinliği büyük ölçüde bilinmemektedir. Bu nedenle de ameliyat, yalnızca en ağır bir şekilde obez (VKI 50 kg/m 2 ya da VKI 40 kg/m 2 olup, eşlik eden hastalıkları bulunan) kişiler için düşünülmeli, bu durumda bile son derece dikkatli bir şekilde değerlendirilmelidir. Obezite cerrahilerinin öğrenme eğrisinden dolayı tipik olarak prosedürden sonra düşük komplikasyon oranları görülmesi çocuk ve gençlerde bu ameliyatların uzmanlaşmış ve yüksek hacimli merkezlerde yapılması gerektiğine işaret etmektedir. Otonomi ve uyum Çocuklarla gençlerin otonomisinin azlığı ve savunmasızlıkları karar vermede zorluklara neden olur. Obezite cerrahisi kişilerin günlük yaşamlarını etkileyecek ve yaşam tarzı tercihlerini kısıtlayacaktır. Bu durum ameliyat hastanın otonomisini azaltır mı, yoksa artırır mı? sorusunu gündeme getirir. Obezite sıklıkla bir yaşam tarzı hastalığı olarak karakterize edilmekte olup, yeme ise bireyin özgür tercihinin bir eylemi olarak düşünülür. Bu nedenle obezite bazen karakterin bir zayıflığını, ya da irade zayıflığını (akrazi kişinin kendisini kontrol edememe durumu ) ifade eder. Aynı zamanda obezitenin kişinin otonomisini azaltan genetik bir kökeni olduğu da iddia edilmektedir. Her iki durumda da obezite cerrahisi ihtiyacının otonomi yokluğundan kaynaklandığı savunulabilir. Bununla birlikte yemek konusunda kontrol eksikliği kişinin obezite cerrahisi ya da diğer sağlık konularında rıza gösterme yeteneğinin azalması anlamına gelmez. Buna göre obezite, azalmış otonominin genel bir belirtisi değildir. Oldukça zıt bir şekilde kilo kaybı kontrol duygusu ve öz saygıyı artırırken, obezite cerrahisi ise

16 otonomiyi artırabilir; örneğin bazıları kontrol elde ettiklerini hissederler, çünkü tedavi seçimlerini sınırlamakta ve yeme alışkanlıkları üzerinde kontrolü zorunlu kılmaktadır. Bilgilendirilmiş onay Obezite cerrahisi prosedürlerinin uzun vadeli etkililik ve güvenliği kesin olarak belli olmadığından, ameliyat için uygun hastaları geçerli bilgilendirilmiş onay ya da rızayı sağlayacak bir şekilde bilgilendirmek güçtür. Bireyleri potansiyel zararlar ve belirsiz uzun vadeli yararlar konusunda, gençleri de tanımlayıp kabullenilmesini zor buldukları olasılıklar konusunda bilgilendirmek özellikle zordur. Yaş, olgunluk ve psikolojik durum değerlendirmenin önemli yönleridir. Çalışmalar obezite cerrahisi geçiren hastaların potansiyel komplikasyonlar hakkındaki bilgileri hatırlamadıklarını göstermektedir. Ayrıca internette obezite cerrahisi konusunda tıp merkezleri ve profesyonel kuruluşlar tarafından yayınlanan bilgilerin kalitesi değişkendir. Ağır obez çocuklar ve gençler aynı zamanda depresif semptomları nedeniyle de bu bilgileri anlayıp değerlendirmede zorluk çekebilirler. Bu nedenle de geçerli bir bilgilendirilmiş onam elde etmek amacıyla ameliyat için uygun çocuk ve gençlerin bilgilendirilmesi, yetişkinlerin bilgilendirilmesinden daha da zordur. Onay ya da rıza yetkinliği Genç cerrahi adaylarında zihinsel kapasitenin değerlendirilmesinin önemli olduğu ve psikiyatrik komorbiditenin de söz konusu olabileceği düşünülerek bu konuda inceleme yapılması gerektiği öne sürülmektedir. Gönüllülük Küçüklerin ameliyat için onay hakkı farklı ülkelerde farklı şekillerde düzenlenmiştir. Birçok ülkede küçükler, 16 yaşından

17 itibaren ameliyata onay verebilmektedir. Anne-babalar da çocukları için onay verebilir, ancak ciddi girişimlerde çocukların rızası gereklidir (yani anlayacakları şekilde bilgilendirilmeli ve tepkileri alınmalıdır). Bu durum, bilgilendirilmiş onam konusunda yukarıda sözü edilen zorlukları daha da artırmaktadır. Önyargılar Sağlık profesyonelleri obez insanların durumlarını idare edebilmeleri hakkında kötümser olmaya eğilimlidir ve bazen çocukları obezite cerrahisine sevk etmede gönülsüz davranırlar. Amerika da yapılan bir çalışmaya katılan aile hekimleri ile pediatristlerin yaklaşık yarısı obez bir genci asla obezite cerrahisi için sevk etmeyeceklerini belirmiştir. Bunun bir nedeninin kaliteli bulguların kıtlığı ve komplikasyon korkusu olduğu görünmektedir. Bilgi eksikliği ahlaki bir zorunluluk Profesyonel topluluktaki isteksizliğe rağmen uzun vadeli sonuçların kaliteli bulguları eksik olduğu sürece çocuklar ve gençler için obezite cerrahisinin yenilikçi bir tedavi olarak düşünülmesi gerektiği ve ameliyatın ağır obez hastaların tersiyer bakım ihtiyaçlarının karşılanmasına ve bu hastaların klinik sonuçları üzerine uzun vadeli verilerin toplanmasına yönelik donanıma sahip kuruluşlarda yapılması gerektiği önerilmektedir. ÖZET Özetle obezite cerrahisinin obez çocuk ve gençlerde uygulanıp uygulanmaması gerektiği sorusunun tek bir cevabı yoktur. Bazı küçükler için obezite cerrahisi yaşamlarını kurtarmak ya da ağır hastalığın önüne geçmek amacı ile tek seçenek olabilir. Diğerleri için ise obezite cerrahisi ahlaki açıdan yanlış olabilir, örneğin eğer daha yararlı alternatifler mevcut ise. Özel olarak belirsizlik, bilgilendirilmiş onay ya da rıza,

18 önyargı, ayrımcılık ve doğruluk göz önüne alınarak karar verilmesine vurgu yapılmıştır. Önemli sorular şunlardır: kim ameliyat edilecek, ne zaman yapılacak, kim karar verecek, nasıl karar verilecek, ameliyatı kim yapacak, en iyi nasıl hazırlanılacak, nasıl izlenecek ve sonuncusu da ahlaki açıdan kabul edilebilir bir şekilde daha kaliteli bulgular nasıl elde edilecek. Yararlarla riskleri dengelemek, geçerli bir onay ya da rıza için bilgi sağlamak ve küçüklerle anne babalara tavsiyede bulunmak üzere daha fazla sonuç bulgusu gerekmektedir. Doç. Dr. Halil Coşkun OBEZİTE CERRAHİSİ GEÇİRMİŞ HASTALARDA TAKİP VİZİTLERİNİN ÖNEMİ Takip randevularınızın tümüne gelmek neden bu kadar önemlidir? Çünkü; Kilo kaybınızın yeterliliğini izleyecek ve hedefe ulaşıp ulaşmadığını kontrol edeceğiz. Besin ve sıvı alımınızın uygun ve yerinde olup olmadığını belirleyeceğiz. Kanınızı vitamin ve mineral düzeyleri açısından kontrol ederek vitamin ve mineral durumunuzu saptayacağız. Takviye, vitamin, mineral ve/veya protein alımınızın uygunluğu konusunda tavsiyelerde bulunacağız. Mevcut beslenme durumunuzun genel bir değerlendirmesini yapacağız.

19 Zayıflama hedefinize başarılı bir şekilde ulaşmanız ya da bunu sürdürmeniz için diyet, egzersiz veya davranışlarda herhangi bir değişikliğe gereksiniminiz olup olmadığını bulacağız 10 temel adımda kilo kaybını Düzene Oturtmak 1. Her gün 10 dakika egzersiz yapın. Bu rutine bağlı kalırsanız egzersiz alışkanlığı kazanmanıza yardımcı olacaktır. Yoğunluğunu artırmak ise zamanla olacaktır. 2. Her gün kahvaltı yapmıyorsanız, hemen yapmaya başlayın. Bu, günün kalanı için zemin hazırlayacak ve geceleri aşırı yemenizi önleyecektir. 3. Buzdolabındaki, şeker kavanozlarındaki ve tezgahlardaki istenmeyen tetikleyici gıdalar dan kurtulun. Bu gıdalara karşı istek duymamak sizi doğru yerden başlatabilir. 4. Özel kalori, protein ve karbonhidrat hedefi olan yemek tarifleri bulun. Örneğin öğün başına beslenme değeri kalori, 20 gram protein ve 15 gram karbonhidrat olan yemekler araştırın. Bunu yapmak besin değeriyle ilgili etiketlerle ilgilenmenizi ve yediğiniz gıdaların daha fazla farkında olmanızı sağlayacaktır. 5. Yeni, sağlıklı besinler için alışverişe çıkın. Yeni bir yiyeceği denemenin heyecanını duymak, sağlıklı gıdalar almaya devam etmek üzere sizi motive edebilir. 6. Ağzınıza koyduğunuz her bir lokma yemek ya da her bir damla sıvı hakkında daha bilinçli olmaya başlayın. Evet, sade kahve, şekersiz tatlılar, turşu ve bazı şekersiz tadlandırılmış sularda da kalori bulunur. Unutmayın, hergün fazladan alacağınız yalnızca 50 kalori, yılda yaklaşık 3,5 kg almanıza neden olur. 7. Yemek pişirirken tadına bakmayı bırakın. Yemeklerinizin tadına bakmaya çalışırken düşündüğünüzden daha fazla kalori alabilirsiniz. Basit bir yemek kaşığı pirinç pilavında fazla kalori bulunmayacağını düşünüyorsanız, bir kez daha düşünün! İçinde 25 kalori bulunur.

20 8. Motivasyon artırıcı bir kitap satın alın. Sizin için heyecan verici olan bir konu üzerine okumak yalnızca rayına oturtma konusunda sizi motive etmekle kalmayacak, aynı zamanda dikkatsiz bir şekilde yemekten alıkoyacak şekilde kafanızı da meşgul edecektir. 9. Yeni bir eşofman takımı alın. Egzersiz yapma konusunda iyi hissetmenizi ve egzersiz yaparken iyi görünmenizi sağlayacak, size egzersiz yapmayı hatırlatacaktır. Egzersiz için yeni bir kıyafete para yatırdığınızı bilmek size gerçekten de egzersiz yapmayı hatırlatacaktır. 10. Kilo vermeyi düzene oturtma yı kendinize bu yıl için Yeni Yıl Kararı yapın. Kilo verme hedefleriniz spesifik olsun, örneğin; 2016 yılı içinde egzersizle kilo vereceğinizi söylemek yerine, gelecek üç ay içinde haftada 3 kez 30 dakika bisiklet sürmek ve haftada 3 kez 30 dakika yürüyüş yapmakla 9 kilo vereceğinizi söylemek daha iyidir. Bu şekilde kilo verme hedefiniz için spesifik ve gerçekçi hedefler ve bunları gerçekleştirmek için görevler belirlemiş olursunuz. Doç. Dr. Halil Coşkun GASTRİK BYPASS AMELİYATI BEYNİMİZİN BESİNLERE TEPKİ VERME YOLUNU DEĞİŞTİRİR! Imperial College London MRC Klinik Bilimler Merkezi nin ortaya koyduğu çalışmaya göre Gastrik Bypass ameliyatı sadece açlık hissini azaltmakla kalmıyor, aynı zamanda zevk için

21 yeme hissini de aza indirgiyor. Böylelikle bu araştırma, bypass ameliyatının beynimizin besinlere verdiği tepkileri de değiştirdiğine yönelik güçlü kanıtlar elde etmiş oldu. GUT dergisinde yayımlanan araştırma [Obese patients after gastric bypass surgery have lower brain-hedonic responses to food than after gastric banding] uzun dönemde gastrik bypass ameliyatı geçirmiş hastaların neden mide bandı ameliyatı geçirmiş hastalardan daha fazla kilo kaybettiğinin açıklanmasına yardımcı olacak nitelikte. Resim 1: Gastrik bypass ve Mide Bandı cerrahisinden sonra sonra obez hastalar arasında yüksek kalorili gıdalara karşı tüm beyin aktivasyonlarının karşılaştırılması. MRC Klinik Bilimler Merkezi nden Araştırmayı yöneten Dr Tony Goldstone açıklamasında konuya Şu açıkça ispatlanmıştır ki; gastrik bypass geçiren hastalar, mide bandı geçiren hastalara oranla daha fazla kilo kaybetmektedir.bypass esnasında barsak üzerinde yapılan fiziksel değişikliklerin bir biçimde zevk için yemek güdüsüne müdahale ettiğini ve bu sonuca ulaşıldığını düşünüyoruz. Şeklinde değinmiştir. Bu bulgular, farklı bariatrik cerrahi türlerinin yeme davranışlarını etkilemek konusunda farklı etkileri olduğunu vurguluyor. Bu da, obezite hastalarının tedavisinde beslenme alışkanlık ve istekleri dikkate alınarak yöntem seçilmesi ve yöntem seçimine karar verirken daha kişiselleştirilmiş bir yaklaşım göstermeye yardımcı olabilecektir.

22 İnsanlar ve hayvanlar üzerinde yapılan önceki çalışmalarda gastrik bypass ameliyatına tabi olanlar, yüksek yağ oranlı ve şekerli yiyeceklerden uzaklaşma eğilimine girmişlerdir. Bununla birlikte hangi farklı türlerdeki kilo kaybı cerrahilerinin ne türde gıda yönelimi değişikliklerini etkilediği henüz tam olarak keşfedilmemiştir. Bunun belirlenmesi obez hastalarda tedavi ve ameliyat yöntemi seçerken daha kişiselleşmiş bir tedavi/cerrahi seçilmesi için son derece önemli olacaktır. MRC nüfus araştırma finanse sistemleri Tıp Kurulu Başkanı konuya İnsanlar sadece açken yemek yemez. Zevk ve ödüllendirme güdülenmeleri hem ne yediğimizi, hem ne kadar yediğimizi etkiler.bu çalışma bizlerin yeme davranışını denetleme rolümüzün barsak-beyin etkileşiminden etkilendiğini destekleyen katıtlar sunmaktadır. Bu da gelecekte obezite için ameliyatsız tedavileri geliştirmekte önemli rol oynayabilir. şeklinde değinmiştir. Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI) ile 83 araştırma gönüllüsü üzerinde çalışma yapılmıştır.(30 kişi: uzun dönem bypasslı ), (28 kişi: uzun dönem mide bandı) (25 kişi: ameliyatsız) Bu kişiler benzer vücut ağırlığına sahiptir. Gastrik bypass ve mide bandı ameliyatı kontrol gruplarında beynin gıdalara verdiği tepkide belirgin farklar ortaya çıkmıştır. Doç. Dr. Halil Coşkun