5. ULUSAL BĐTKĐ BESLEME VE GÜBRE KONGRESĐ

Transkript

1

2 E.Ü Ziraat Fakültesi Dergisi Özel Sayısı The Journal of Agricultural Faculty of Ege University Special Issue ISSN ULUSAL BĐTKĐ BESLEME VE GÜBRE KONGRESĐ Bildiriler Kitabı Eylül 2010 E.Ü Ziraat Fakültesi, Bornova-ĐZMĐR I

3 Buğdayda Farklı Kükürt ve Azot Uygulamalarının Bitki Büyümesi ve Kuru Madde Verimi Üzerine Etkisi Halil ERDEM 1 Nuri DÖLEK 2 Pınar YARDIM 2 Osman ÖZDEMĐR 2 Đnci TOLAY 3 M.Bülent TORUN 2 1 Yrd.Doç.Dr. Gazi Osmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak ve Bitki besleme Programı-TOKAT 2 Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak ve Bitki besleme Programı-ADANA 3 Akdeniz Üniversitesi, Teknik Bilimler Meslek Yüksek Okulu, Çevre Koruma ve Kontrol Programı, ANTALYA ÖZET Bitkilerin kükürtle besleneme düzeyini etkilemede beslenme koşullarındaki azot düzeyinin oldukça önemli olduğu bildirilmiştir. Bu bulguyu test etmek için sera koşullarında buğdayda farklı S (0, 25, 50, 100 ve 200 mg S kg-1) ve N (50, 100, 200, 400 ve 800 mg N kg-1) uygulama dozunun bitkinin kuru madde verimi, spad okuması (klorofil içeriğine) ve yeşil aksamdaki S ve N konsantrasyonu ile N:S oranı üzerine olan etkisi belirlenmiştir. Sonuçlar en düşük N dozunda, S uygulaması yapılmadığında spad değeri 34 iken en yüksek S uygulamasında aynı değerin 38 olduğu görülmüştür. Buna karşılık optimum ( 200 mg N kg-1) ve yüksek N ( 400 ve 800 mg N kg-1) dozlarında S uygulamalarının spad değerinde önemli artışlara yol açtığı ve bu değerin 53 e dahi ulaştığı saptanmıştır. Bu bulgu dışında en düşük N uygulamasında (50 mg N kg-1) 0, 25, 50, 100 ve 200 mg kg-1 S uygulamalarındaki bitkilerin kuru madde verimi sırasıyla 0.97, 0.94, 0.95, 0.98 ve 1.00 g bitki-1 olduğu belirlenmiştir. Aynı N dozundaki S verilmeyen uygulamaya göre en yüksek S uygulamasıyla sağlanan verim artışının yalnızca % 3 olduğu bulunmuştur. Buna karşılık, optimum N uygulamasındaki S verilmeyen uygulamaya göre 25, 50, 100 ve 200 mg kg-1 S uygulamalarıyla sağlanan verim artışının sırasıyla % 16, % 7, % 21 ve % 15 olduğu saptanmıştır. Optimum N dozuna göre 400 mg kg-1 N dozunda toprağa yapılan S uygulamasının verimi arttırma düzeyinin azaldığı ve en yüksek N dozunda ise S uygulamasının verimi fazla etkilemediği görülmüştür. Sonuçlar, S uygulamalarının verimi arttırma düzeyinin bitkinin N la beslenme düzeyi optimum olduğunda yüksek, buna karşılık, düşük veya fazla-aşırı N durumunda ise yetersiz olduğunu ortaya koymaktadır. Buğdayda dengeli bir S ve N gübre programının gerçekleştirilmesi verim ve kalite açsından son derece önemlidir. Anahtar Kelimeler: Kükürt, azot, buğday, kuru madde verimi, klorofil The Effect Of Different Sulphur And Nitrogen Applications On Plant Growth And Dry Matter Yield In Wheat ABSTRACT Nitrogen (N) level in nutrition conditions has been reported to be very important in affecting nutritional level of plants with sulphur (S). To test this finding, under greenhouse conditions in wheat, the effect of different S (0, 25, 50, 100 and 200 mg S kg-1) and N (50, 100, 200, 400 and 800 mg N kg-1) application doses on dry matter yield of plant, spad reading (on chlorophyll content), S and N concentration in shoot and N:S ratio was determined. According to the obtained results, while spad value was 34 under the lowest N dose without S application, the same value was seen to be 38 under the highest S application. Whereas S applications were found to lead significant increases in spad value under optimum (200 mg kg-1) and high N (400 and 800 mg N kg-1) doses and this value was determined to reach even 53. Apart from these findings, under the lowest N application (50 mg N kg-1) dry matter yield of plants in 0, 25, 50, 100 and 200 mg kg-1 S applications was determined to be 0.97, 0.94, 0.95, 0.98 and 1.00 g plant-1, respectively. Under the same N dose, compared to application without S, increase in yield obtained with the highest S application was found to be only 3%. Whereas, compared to without S application under optimum N application, increase in yield obtained with 25, 50, 100 and 200 mg kg-1 S applications was found to be 16%, 7%, 21% and 15%, respectively, under optimum N application. Under 400 mg kg-1 N dose, the level of yield increase by application of S to the soil was found to decrease compared to that of optimum N dose, and S application was seen to affect not much yield under the highest N dose. The results suggest that, level of yield increase by S applications is high when the nutritional level of plant with N is optimum, whereas it is insufficient when the nutritional level of plants with N is low or excessive. Implementation of a balanced S and N fertilizer program in wheat seems to be extremely important with respect to yield and quality. Key Words: Sulphur, nitogen, wheat, shoot dry weight, chlorophyll 88

4 GĐRĐŞ Đnsanlarda veya hayvanlarda mineral besin noksanlıklarının görüldüğü alanlarda, gübreler uygulandığında yalnızca verim artmayacak aynı zamanda tüketilen bitkilerin dokularında temel besin elementlerinin konsantrasyonu da artacaktır. Ancak gübrelerin kullanımı hem ekonomik hem de çevre açısından sorunlar yaratabilmektedir (Lægreid ve ark., 1999; Galloway ve ark., 2008; Conley ve ark., 2009; Ju ve ark., 2009).. Gübre kullanım etkinliği agronomik olarak gerçekleştirilebilir. Bunlar ya gübre kullanım ve uygulama tekniklerini iyileştirerek ya da bitkilerin besin elementi kullanım etkinliklerini arttırarak yapılabilir (Hirel ve ark., 2007; Rengel ve Damon, 2008; White ve Hammond, 2008; Fageria, 2009; Ju ve ark., 2009). Literatürde özellikle S eksikliğinde N un bitkilerce kullanımda sorunlar olabildiği veya beslenme ortamında S ü optimize edildiğinde bitkinin N beslenmesinde iyileştirmeler olabildiği bildirilmiştir (Scherer, 2001; Salvagiotti ve ark., 2009). Kükürt, N metabolizmasında örneğin nitrat redüktaz ve nitrit nitrit redüktaz enzimlerinin yapısal bir elementi olduğu için (Campbell, 1999; Mendel, 1997; Swamy ve ark., 2005) S eksikliğinde azot metabolizmasında gerileme olmaktadır. Bu sorunlar bitkisel verimde ve kalitede bir çok sorun yol açmaktadır (Zhao ve ark., 1999a, Zhao ve ark., 1999b; Scherer, 2001; Lerner ve ark., 2006; Salvagiotti ve Miralles, 2008; Jan ve ark., 2010). Yukarıda söz konusu edilen tarla ve sera koşullarında gerçekleştirilen denemelerde genelde en fazla iki-üç azot ve kükürt dozu uygulanmıştır. Denemelerde ağırlıklı olarak her iki elementin noksan ve optimum dozlar kullanılmış sınırlı sayıda aşırı veya toksik dozlarla gerçekleştirilen deneme bulunmaktadır. Bu noktaları dikkate alarak sera koşullarında gerçekleştirilen denemede beş farklı S ve N dozunda buğdayın kuru madde verimi, klorofil içeriği ve yeşil aksam S, N ve N:S oranı belirlenmiştir. MATERYAL ve YÖNTEM Sera denemesinde Fırat-93 çeşidi ve Harran bölgesinden getirtilen S noksanlığına sahip olan bir toprak (15.3 mg S kg -1 ) kullanılmıştır. Sera denemesinde S dozları 0, 25, 50, 100 ve 200 mg kg -1 (CaSO 4.2H 2 O formunda), N dozları ise 50, 100, 200, 400 ve 800 mg kg -1 (Ca(NO 3 ) 2.4H 2 O formunda)}şeklinde belirlenmiştir. Temel gübreleme olarak 100 mg kg -1 P (KH 2 PO 4 formunda), 2.5 mg kg -1 Fe (Fe-EDTA formunda) ve 0.5 mg kg -1 Zn (ZnSO 4.7H 2 O formunda) çözelti şeklinde toprağa karıştırılarak uygulanmıştır. Bu denemede saksılara 1.65 kg toprak konulmuştur. Denemelerde saksı başına 15 tohum ekilmiş ve çimlenmeden sonra bu sayı 8 e seyreltilmiştir. Bitkilerin su ihtiyacı hasat zamanına kadar saf su ile ve tarla kapasitesine yakın (%70 civarında) bir nem içeriğinde olacak şekilde yapılmıştır. Bitkiler 56. günde hasat edilmişlerdir. Sera denemelerinde örneklenen bitkiler yıkanıp 48 saat boyunca 70 C ye ayarlanmış etüvde kurutulup, kuru ağırlıkları belirlenmiştir. Kuru ağırlıkları belirlenen örnekler daha sonra Agat değirmeninde öğütülerek analize hazır duruma getirilmiştir. Bitkilerin gelişimleri izlenmiş ve S noksanlık simptomlarının şiddeti klorofilmetre (Minolta Spad 502) ile spad değeri olarak kaydedilmiştir. Spad değeri, bitkideki klorofil konsantrasyonu ile ilişkilidir (Scharper ve Chacko, 1991). Klorofil konsantrasyonu arttıkça spad değeri de artmaktadır. Spad ölçümü büyümesini tamamlamış en genç yaprağın hemen altındaki yaprakta yapılmıştır. Öğütülen bitki örneklerinden 0,125 gr. alınıp yaş yakma metoduna göre MĐLESTTONE marka mikrodalga fırınında H 2 O 2 -HNO 3 asit karışımında yarım saat süreyle yakılıp, mavi bantlı filtre kağıdından süzülmüştür. Süzülen örneklerin son hacmi saf su ile 20 ml ye tamamlanmış ve elde edilen süzükte S analizi Inductively-coupled plasma (ICP) cihazında nm dalga boyunda gerçekleştirilmiştir (Zhao ve Ark., 1994). Bitki örneklerinde N analizi Kjeldahl destilasyon yöntemiyle yapılmıştır (Bremner, 1965). 89

5 Toprakların S konsantrasyonunun belirlenmesinde Blair ve ark. (1991) tarafından geliştirilen metodun Bloem ve ark. (2002) larınca modife edilmiş yöntemiyle belirlenmiştir. ARAŞTIRMA BULGULARI Bitkinin S ve N la beslenme durumunu gösterir parametrelerden biri yeşil aksamdaki klorofil düzeyidir. Bu amaç için kullanılan spad aletiyle (klorifilmetre) yapılan okumalarda düşük N dozlarındaki (50 ve 100 mg N kg -1 ) toprağa yapılan S uygulamasının bitkinin yeşil aksamdaki spad değerini fazla etkilemediği, buna karşılık optimum (200 mg N kg -1 ) ve yüksek N ( 400 ve 800 mg N kg -1 ) dozlarında S uygulamalarının spad değerinde önemli artışlara yol açtığı ve bu değerin 53 e dahi ulaştığı saptanmıştır (Çizelge 1). Çizelge1. Farklı kükürt (S) ve azot (N) uygulamalarının 56 günlük bitkinin yeşil aksamındaki spad değerine (klorofil düzeyine) üzerine olan etkisi N S uygulaması (mg kg -1 ) uygulaması (mg kg -1 ) Farklı N uygulamalarında toprağa yapılan değişik dozlardaki S ilavesinin bitkinin yeşil aksam kuru madde verimini farklı düzeyde etkilediği bulunmuştur. En düşük N uygulamasında (50 mg N kg -1 ) 0, 25, 50, 100 ve 200 mg kg -1 S uygulamalarındaki bitkilerin kuru madde verimi sırasıyla 0.97, 0.94, 0.95, 0.98 ve 1.00 g bitki -1 olduğu belirlenmiştir (Şekil 1). Aynı N dozundaki S verilmeyen uygulamaya göre en yüksek S uygulamasıyla sağlanan verim artışının yalnızca % 3 olduğu bulunmuştur. Buna karşılık, optimum N uygulamasındaki S verilmeyen uygulamaya göre 25, 50, 100 ve 200 mg kg -1 S uygulamalarıyla sağlanan verim artışının sırasıyla % 16, % 7, % 21 ve % 15 olduğu saptanmıştır. Optimum N dozuna göre 400 mg kg -1 N dozunda toprağa yapılan S uygulamasının verimi arttırma düzeyinin azaldığı ve en yüksek N dozunda ise S uygulamasının verimi fazla etkilemediği görülmüştür (Şekil 1). Sonuçlar, S uygulamalarının verimi arttırma düzeyinin bitkinin N la beslenme düzeyi optimum olduğunda yüksek, buna karşılık, düşük veya fazla-aşırı N durumunda ise yetersiz olduğunu ortaya koymaktadır. Benzer bir ilişki yetersiz S koşullarında toprağa yapılan N uygulamalarında elde edilmiş ve yetersiz S durumunda yapılan N uygulamalarıyla sağlanan verim artış oranlarının düşük olduğu buna karşılık yeterli S uygulamalarında yapılan N uygulamalarının verimi arttırma oranlarının ise yüksek olduğu belirlenmiştir. Toprağa yapılan S ve N uygulamalarının bitkinin yeşil aksam S ve N konsantrasyonu üzerine olan etkisi birbirinden farklı olmuştur. Kükürt uygulamaları beklenildiği gibi, bitkinin yeşil aksamdaki S konsantrasyonu arttırmıştır. Kükürt verilmeyen uygulamada bitkinin yeşil aksamındaki S konsantrasyonu % arasında değişirken, S verilen uygulamalarda bu değerler % arasında değiştiği görülmüştür (Çizelge 2). Kükürt verilmeyen uygulama dışında diğer S uygulamalarında toprağa yapılan N uygulamalarının bitkinin yeşil aksamındaki S konsantrasyonunu arttırdığı, bu artışın en yüksek N dozuna kadar genelde devam ettiği saptanmıştır (Çizelge 2). Örneğin, 25 mg kg -1 S uygulamasında, 50 mg kg -1 N 90

6 uygulandığında bitkinin yeşil aksamındaki S konsantrasyonu % 0.26, 400 mg kg -1 N uygulandığında aynı değerin % 0.35 olduğu buna karşılık N 800 mg kg -1 uygulandığında ise yeşil aksamdaki S konsantrasyonunun % 0.29 a düştüğü görülmüştür. Kükürdün 50 mg kg -1 olarak uygulandığında aynı değerler sırasıyla % 0.27, % 0.38 ve % 0.32 olduğu saptanmıştır (Çizelge2). Bu bulgular bitkinin N la beslenme durumu iyileştikçe bitkinin S le beslenme durumunun da iyileştiği göstermektedir. 1.5 S0 S25 S50 S100 S200 Kuru madde verimi (g bitki-1) N uyg. (mg kg -1 ) Şekil 1. Farklı kükürt (S) ve azot (N) uygulamalarının 56 günlük bitkinin yeşil aksam kuru madde verimi üzerine olan etkisi Çizelge 2. Farklı kükürt (S) ve azot (N) uygulamalarının 56 günlük bitkinin yeşil aksam kükürt (S) konsantrasyonu üzerine olan etkisi N S uygulaması (mg kg -1 ) uygulaması (mg kg-1) S konsantrasyonu (%) ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± 0.01 Benzer şekide yeşil aksamda S le beslenme durumu iyileştikçe bitkinin N la beslenme durumunun da iyileştiği görülmüştür (Çizelge 3). Çizelge 3. Farklı kükürt (S) ve azot (N) uygulamalarının 56 günlük bitkinin yeşil aksam azot (N) konsantrasyonu üzerine olan etkisi N S uygulaması (mg kg -1 ) uygulaması (mg kg-1) N (%) ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ±

7 Bu çalışmada farklı S ve N uygulamalarının ayrıca bitkinin S le beslenme durumunu belirlemede kullanılan parametrelerden yeşil aksamdaki N:S oranı üzerine olan etkisi de belirlenmiştir. Bitkinin N la beslenme düzeyi optimum olduğunda S verilmeyen uygulamada bitkinin yeşil aksamdaki N:S oranın 26 olduğu saptanmıştır (Çizelge4). Bu değer literatürdeki kritik N:S oranı değeri olan 17 değerinden daha yüksektir. Bu durumda toprağa yapılan S uygulamalarıyla önemli verim artışlarının görülmesi gerekmektedir. Nitekim bu çalışmada bu doğrultuda sonuçlar elde edilmiştir (Şekil 1). Çizelge 4. Farklı kükürt (S) ve azot (N) uygulamalarının 56 günlük bitkinin yeşil aksamdaki N:S oranı üzerine olan etkisi TARTIŞMA N S uygulaması (mg kg -1 ) uygulaması (mg kg -1 ) (N:S) Sera koşullarında yürütülen denemede düşük N dozunda S uygulamasıyla sağlanan verim artışı önemsiz bir oranda olduğu buna karşılık optimum N uygulamasındaki S verilmeyen uygulamaya göre 25, 50, 100 ve 200 mg kg -1 S uygulamalarıyla sağlanan verim artışının sırasıyla % 16, % 7, % 21 ve % 15 olduğu saptanmıştır (Şekil 1). Ayrıca buğdayda beslenme ortamında N ve S dozu optimize oldukça yeşil aksamdaki S ve N konsantrasyonlarının arttığı (Çizelge 2, 3) görülmüştür. Benzer sonuçlar (McGrath ve ark., 1996) tarafından yapılan çalışmada görülmüştür. Söz konusu çalışmada aynı S dozunda, düşük N uygulamasına (180 kg N ha -1 ) göre yüksek N uygulamasında (230 kg N ha -1 ) buğdayın verim artışının daha büyük oranda olduğu saptanmış ve bunun da N ve S arasındaki pozitif ilişkiyi gösterir bir kanıt olduğu belirtilmiştir. Aynı denemede S verilmediği durumda fazladan verilen 50 kg ha -1 N un verimi önemli bir şekilde etkilemediği de belirlenmiştir. Bu bulgu S noksanlığının daha düşük bir N kullanım etkinliğine neden olacağını ve sonuçta daha yüksek düzeyde bir N kayıp riskinin olacağını ortaya koymaktadır. Son zamanlarda gerçekleştirilen bir çalışmada S uygulamasının düşük N uygulamasında N alımın üzerine herhangi bir etkisi bulunamazken yüksek N uygulamalarında ise N alımını pozitif etkilediği belirlenmiştir. Bu da her iki element arasında sinergistik bir etkinin olduğunu göstermektedir. Endüşük S uygulamasında bitkinin N kullanım etkinliği % 42 iken aynı değer S uygulmasıyla % 70 ulaştığı saptanmıştır. Bu bulgular dışında içsel N kullanım etkinliği üzerine S uygulamasının bir etkisin olmadığı gözlenmiştir. Đçsel N kullanım etkinliğiyle ilgili olarak benzer bulgular çiftçi koşullarında da elde edilmiştir (Salvagiotti ve ark., 2009). Çalışmalardan da anlaşılacağı gibi, S ve N, bitkide birbirlerinin kullanım etkinlikleri arttırarak bitkisel üretimi arttırabilmektedir. Bilindiği gibi, her iki element de protein sentezinde önemli rol almaktadır. Kükürt noksanlığında protein sentezinde önemli azalmalar görülürken bitkide çözünür organik azot ve nitrat konsantrasyonunda artışlar görüldüğü saptanmıştır (Marschner, 1995). Kükürt noksanlığının tipik göstergelerinden bir tanesi yeşil aksamdaki klorofil konsantrasyonun azalmasıdır (Dietz, 1989). Niteki farklı sera koşullarında gerçekleştirilen denemelerde bitkideki klorofil düzeyini ölçen spad aleti ile yapılan ölçümlerde S 92

8 noksanlığında spad değerinin (klorofil düzeyinin) azaldığı buna karşılık S le beslenme düzeyinin yeterli olduğu koşullarda ise spad değerinin arttığı bulunmuştur (Çizelge 1). Örneğin domateste yapılan bir çalışmada S ile beslenen bitkilerin S verilmeyenlere göre, yeşil aksamda daha fazla klorofil ve proteine sahip olduğu belirlenmiştir (Marschner, 1995). TEŞEKKÜR Bu çalışmanın gerçekleşmesinde TÜBĐTAK ın verdiği destek için teşekkür ederiz. KAYNAKLAR Bloem, E., Haneklaus, S., Schnug, E., Optimization of a method for soil sulphur extraction. Comm. in Soil Sci. And Plant Anal. 33(1-2): 41-51, (2002). Blair, G.J. Chinoim, N., Lefroy, R.D.B., Anderson, G.C. and Crocker, G.J., A soil sulphur test for pastures and crops. Australian Journal of Soil Research 29, , (1991). Bremner, J.M., Total nitrogen in C.A. Block et al. (ed.) Methods of soil analysis. Part 2. Agronomy 9: Am. Soc. Of Argony., Inc. MAdison, Wisconsin, USA, (1965). Campbell, W.H., Nitrate reductase structure, function and regulation: bridging the gap between biochemistry and physiology. Annual Review of Plant Physiology and Plant Molecular Biology 50, Conley DJ, Paerl HW, Howarth RW, et al Controlling eutrophication nitrogen and phosphorus. Science 323: Fageria NK The use of nutrients in crop plants. Boca Raton, FL: CRC Press. Galloway JN, Townsend AR, Erisman JW, et al Transformation of the nitrogen cycle: recent trends, questions, and potential solutions. Science 320: Hirel B, Le Goulis J, Ney B, Gallais A The challenge of improving nitrogen use efficiency in crop plants: towards a more central role for genetic variability and quantitative genetics within integrated approaches. Journal of Experimental Botany 58: Jan, A., Ahmad, G., Arif, M., Jan, M.T., Marwat, K. B., Quality parameters of Canola as affected by nitrogen and sulphur fertilization. Journal of Plant Nutrition, 33: Ju X-T, Xing G-X, Chen X-P, et al Reducing environmental risk by improving N management in intensive Chinese agricultural systems. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 106: Lægreid M, Bøckman OC, Kaarstad O Agriculture, fertilizers and the environment. Wallingford, UK: CABI Publishing. Lerner, S.E., Seghezzo, M.L., Molfese E.R., Ponzio, N.R., Cogliatti, M., Rogers, W.J., N- and S-fertiliser effects on grain composition, industrial quality and end-use in durum wheat. Journal of Cereal Science 44, 2 11 Mendel, R., Molybdenum cofactor of higher plants: biosynthesis and molecular biology. Planta 203, Rengel Z, Damon PM Crops and genotypes differ in efficiency of potassium uptake and use. Physiologia Plantarum 133: Salvagiotti, F., Castellarin, J.M., Miralles, D. J., Pedrol, M., Sulfur fertilization improves nitrogen use efficiency in wheat by increasing nitrogen uptake. Field Crops Research 113, pp Salvagiotti, F., Miralles, D.J., Radiation interception, biomass production and grain yield as affected by the interaction of nitrogen and sulfur fertilization in wheat. Europ. J. Agronomy 28, Scherer, H.W., Sulphur in crop production. European Journal of Agronomy 14, , Scharper, H. and Chacko, E.K., Sulphur availability Rubuco content, and photosynthetic rate of soybean. Crop Sci. 37: , (1997). 93

9 Swamy, U., Wang, M., Tripathy, J.N., Kim, S.K., Hirasawa, M., Knaff, D.B., Allen, J.P., Structure of spinach nitrite reductase: implications for multi-electron reactions by the iron sulfur: siroheme cofactor. Biochemistry 44, White PJ, Hammond JP Phosphorus nutrition of terrestrial plants. In: White PJ, Hammond JP, eds. The ecophysiology of plant phosphorus interactions. Dordrecht: Springer, Zhao, F.J.Hawkesfort, M.J. and McGrath, S.P., 1999a. Sulphur assimilation and effects on yield and quality of wheat. Journal of Cereal Science 30, 1-17, Zhao, F.J., Salmon, S.E., Withers, P.J.A., Monaghan, J.M., Evans, E.J., Shewry, P.R., McGrath, S.P., 1999b. Variation in the breadmaking quality and rheological properties of wheat in relation to sulphur nutrition under field conditions. J. Cereal Sci. 30, 19-31, Zhao, F. J., Evans, E. T., Bilsborrow, P. E., Seyers, J. K.,Influence of nitrogen and sulphur on the glucosinolate profile of rapeseed (Brassica napus L.). J. Sc 94