ASIA MINOR STUDIES (INTERNATIONAL JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES)

Transkript

1 ISSN ASIA MINOR STUDIES (INTERNATIONAL JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES) RAUF DENKTAŞ ÖZEL SAYISI (Rauf Denktaş Special Issue) Cilt/ Volume: 2 Sayı / Issue: Rauf Denktaş Özel Sayısı / Rauf Denktaş Special Issue Mayıs / May

2 ISSN ASIA MINOR STUDIES (Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi) Ocak ve Temmuz olmak üzere yılda iki kez yayınlanır Cilt/ Volume: 2 Sayı / Issue: Rauf Denktaş Özel Sayısı / Rauf Denktaş Special Issue Mayıs / May 2014 KİLİS 2014

3 Tarandığı İndeksler ve Veri Tabanları Indexes &Databases Index Copernicus International (ICI) Directory of Research Journals Indexing Central and Eastern European Online Library (CEEOL) Academia Sosyal Bilimler İndeksi (ASOS) Akademik Türk Dergileri İndeksi Bilimsel Yayın İndeksi

4 ASIA MINOR STUDIES ISSN Sahibi / Publisher Yrd. Doç. Dr. Serhat KUZUCU Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali YILDIRIM Editör / Editor Yrd. Doç. Dr. Serhat KUZUCU Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali YILDIRIM Misafir Editör/ Sojourner Editor Doç. Dr. Mehmet EROL Yayın Kurulu / Editorial Board Doç. Dr. Metin AKİS Doç. Dr. Mehmet EROL Yrd. Doç. Dr. Murat FİDAN Yrd. Doç. Dr. Ramazan Erhan GÜLLÜ Yrd. Doç. Dr. Mehmet SOĞUKÖMEROĞLULARI Dil Danışmanı / Language Advisory Yrd. Doç. Dr. İsmail PEHLİVAN (Rusça) Abdil Celal YAŞAMALI (İngilizce) Emrah PAKSOY (İngilizce) Tuğba BİLVEREN (Türkçe) Muhammet HÜKÜM (Türkçe) Yayın Sekreteri ( Secretary) Ramazan ÇELEM Armağan ZÖHRE Danışma Kurulu / Advisory Board Prof. Dr. Mehmet ALPARGU (Sakarya Üniversitesi) Prof. Dr. Ali ARSLAN (İstanbul Üniversitesi) Prof. Dr. Enver ÇAKAR (Fırat Üniversitesi) Prof. Dr. Nurullah ÇETİN (Ankara Üniversitesi) Prof. Dr. Cihat GÖKTEPE (Uluslararası Antalya Üniversitesi) Prof. Dr. Nurettin DEMİR ( Başkent Üniversitesi) Prof. Dr. Mustafa ÖZTÜRK (Fırat Üniversitesi) Prof. Dr. Mehmet SEYİTDANLIOĞLU (Hacettepe Üniversitesi) Prof. Dr. Mustafa TURAN (Gazi Üniversitesi) Prof. Dr. Vygantas VAREİKİES (Klaipeda University-Litvanya) Doç. Dr. Ruhi ERSOY (Gazi Üniversitesi) Adres / Address Kilis 7 Aralık Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Kilis / TÜRKİYE (TURKEY) Tel: Fax: +90 (0348) asiaminorstudies@hotmail.com Web: www. asiaminorstudies.com Yasal Sorumluluk/ Legal Responsibility Yazıların içeriğinden yazarları sorumludur. The authors are responsible for the contents of their papers.

5 Bu Sayının Hakemleri / Referees of This Issue Prof. Dr. Süleyman BEYOĞLU (Marmara Üniversitesi) Prof. Dr. Mustafa EKİNCİKLİ (Gazi Üniversitesi) Prof. Dr. Mehmet TEMEL ( Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi) Doç. Dr. Halil Altay GÖDE (Süleyman Demirel Üniversitesi) Doç. Dr. Erdoğan KELEŞ ( Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Hamza ALTIN ( Kilis 7 Aralık Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Ali GÜRSEL ( Kilis 7 Aralık Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Fettah KUZU (Gaziantep Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. İsmail PEHLİVAN ( Kilis 7 Aralık Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Celal PEKDOĞAN (Gaziantep Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Mehmet SOĞUKÖMEROĞLULARI (Gaziantep Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Yunus Emre TANSU (Gaziantep Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Abdurrahman BOZKURT (İstanbul Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Ramazan Erhan GÜLLÜ (İstanbul Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Murat FİDAN (Kilis 7 Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Muhammed YAZICI ( Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Bülent YILDIRIM (Trakya Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Arif YILMAZ (Uşak Üniversitesi)

6 EDİTÖRLERDEN Asia Minor Studies dergisi olarak her sene Mayıs ayında Türk tarihine, siyasetine, bilimine ve sanatına önemli hizmetleri bulunmuş başta devlet adamı olmak üzere fikir ve bilim insanlarımıza hitaben çıkardığımız özel sayımızın birini daha tamamlamış bulunmaktayız. Bu özel sayımızı Türk milletine önemli hizmetleri bulunmuş Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Eski Cumhurbaşkanı Rahmetli Rauf Denktaş Özel sayısı olarak yayına hazırladık. Bu sayımızda sekiz makale ve anı türünde bir değerlendirme yazısı yer almaktadır. Bu çalışmalarda başta rahmetli Rauf Denktaş ın şahsiyeti, devlet adamlığı olmak üzere Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nin tarihi ve kültürü ile ilgili önemli bilgi ve veriler ortaya konmaktadır. Bu sayımızın misafir editörlüğünü ise Kilis 7 Aralık Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölüm Başkanı Doç. Dr. Mehmet EROL üstlenmiştir. Yrd. Doç. Dr. Serhat KUZUCU Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali YILDIRIM

7 Misafir Editörümüzden Asia Minor Studies Dergisi bu özel sayısını Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nin kurucusu merhum Rauf Raif Denktaş a ithaf etmiştir. Bütün ömrünü Kıbrıs Türklerinin davasına vakfeden Sayın Denktaş için bu sayının çıkarılması, bu mücadele abidesinin unutulmaması ve unutturulmaması adına anlamlıdır. Kıbrıs davasını üstlenenler ve bu davanın Kıbrıs Türklüğü lehine sonuçlanmasını dileyenlere Sayın Denktaş ın tecrübeleri daima bir rehber olacaktır. Sayın Rauf Raif Denktaş aramızdan ayrılalı iki yıl oldu. Sürdüğü seksen sekiz yıllık ömür Kıbrıs Türklerinin var olma mücadelesinden ayrı düşünülemez. Mücadelenin her aşamasında ve her biçiminde O nu mutlaka görürüz. Kıbrıs Türk Kurumlar Federasyonu başkanlığı ( ) döneminde EOKA örgütünün faaliyetlerine karşı Ada daki Türklerin birlikberaberliğini sağlayıcı faaliyetlerde bulunmuş, 1957 de Türk Mukavemet Teşkilatı nın (TMT) kuruluşunda ve mücahitler listesinin birinci sırasında yer almış, Kıbrıs Cumhuriyeti nin kurulmasıyla da Türk Cemaat Meclisi Başkanlığı (1960) görevini üstlenmiştir. Bir süre Türkiye de sürgün hayatı yaşayan (Ekim 1967-Nisan 1968) Sayın Denktaş, Ada da ilan edilen Geçici Türk Yönetimi nde Dr. Fazıl Küçük ün başkan yardımcılığına (1968) getirilmiş, 1973 teki seçimlerde ise cumhurbaşkanı muavinliğine ve Türk Yönetimi başkanlığına seçilmiştir yılında yaşanan iktidar değişikliğiyle Kıbrıs ın Yunanistan a ilhak edileceğinin ilan edilmesi üzerine Türkiye aynı yılın Temmuz ayında Ada ya bir barış harekâtı düzenlemiş, bunun sonucunda da Kıbrıs ın kuzeyinde Kıbrıs Türk Federe Devleti kurulmuştur. Kıbrıs Cumhuriyeti nin bir parçası olarak kurulan bu yeni devletin devlet başkanlığını yılları arasında Sayın Denktaş yürütmüştür e gelindiğinde ise Kıbrıs Türk halkının yaşadığı tecrübeler ve mücadeleler neticesinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti kurulmuştur. Bu yeni bağımsız Türk Cumhuriyeti nde de Sayın Denktaş art arda dört kez Cumhurbaşkanlığı na seçilerek yirmi iki yıl bu görevde bulunmuştur ( ). Sayın Denktaş ın kısaca özetlenen siyasi hayatı aynı zamanda Kıbrıs ın yakın tarihinin de bir özetidir. Ancak Sayın Denktaş ın hayatı sadece bunlardan ibaret değildir. Aynı zamanda bir hukuk adamı, gazeteci, yazar ve şairdir de Davasına bu yönleriyle de büyük hizmetlerde bulunmuştur. Çoğunluğunda Kıbrıs davasını anlattığı elliden fazla kitap ve çok sayıda makale kaleme almıştır. Asia Minor Studies Dergisi nin 2014 Rauf Denktaş Özel Sayısında yer alan yazılar O nun çeşitli yönlerine ışık tutacaktır. Bu çalışmaların Sayın Denktaş ın davasını anlamamızda gelecek günlere ışık tutması dileğiyle Doç. Dr. Mehmet EROL

8 İÇİNDEKİLER Ulvi KESER / Barış ÖZDAL Sürecinde Nacak Gazetesi ve Rauf R. Denktaş/ Nacak Journal in Process And Rauf R. Denktaş...1 İbrahim ARSLAN Rauf Denktaşın Şiir Dünyası/ Rauf Denktas World Of Poetry...37 Ayşe AYDIN / Başak TUNCAY Türk Mukavemet Teşkilatı İçinde Rauf Denktaş ın Faaliyetleri/ Rauf Denktas Activities in Turkish Resistance Organisation...50 Ulvi KESER/ Barış ÖZDAL Kıbrıs ta Yeraltı Faaliyetleri ve Rauf Raif Denktaş/Underground Activities in Cyprus and Rauf Raif Denktaş..63 Haluk ÖLÇEKÇİ Tmt nin Toros u ve Kıbrıs ta Direnişin Şifreleri /Tmt s Toros and Codes of the Resistance in Cyprus...97 Emin ONUŞ Girit ve Kıbrıs Türkleri Bağlamında Saba Altınsay ın Kritimu-Giritim Benim Adlı Romanı/ The Novel Named Kritimu-Giritim Benim of Saba Altinsay, in the Context of Crete and Turkish Cypriots..110 Ulvi KESER / Barış ÖZDAL Kıbrıs Türk Mücadele Tarihinde Kıbrıs Türk Kurumları Federasyonu ve Rauf Raif Denktaş/Federation of Turkish Cypriots Associations and Rauf Raif Denktaş in the History of Turkish Cypriot Struggle İbrahim KAMİL / Ümran GÜNEŞ Megali İdea dan Enosis e Kıbrıs ( )/Cyprus: From Megali Idea To Enosis ( ).165 Değerlendirme/Anı Harid FEDAİ Türk Mukavemet Teşkilatı nın Kuruluşuna Sayın Rauf Raif Denktaş ın Katkıları...215

9 Cilt: 2 Sayı: Rauf Denktaş Özel Sayısı, Mayıs 2014 /Volume: 2 Issue: Rauf Denktaş Special Issue, May SÜRECİNDE NACAK GAZETESİ VE RAUF R. DENKTAŞ Nacak Journal in Process And Rauf R. Denktaş Özet Ulvi KESER Barış ÖZDAL Grivas yönetimindeki Ethniki Organosis Kyprion Agoniston (EOKA) nın 1 Nisan 1955 tarihinde faaliyete geçmesiyle beraber Türk gazetelerinin Kıbrıs ta dağıtımına yasaklama getirilmiştir. Bu nedenle Kıbrıs Türk gazeteleri Lefkoşa dışına çıkamamış, baskı sayıları düşmüş ve Kıbrıs Türklerinin EOKA karşısında verdiği mücadeleye gazeteler zor şartlar altında destek olabilmiştir yılı sonrası Kıbrıslı Türklerin durumunu dünya kamuoyuna duyuran gazeteler arasında Halkın Sesi, Bozkurt, Hürsöz, Nacak, Cumhuriyet, Akın, Devrim, Zafer, Savaş ve Nizam gazeteleri başta gelmektedir. Bu dönemde Kıbrıs Türk basın tarihinin en önemli dönüm noktası ise Nacak Gazetesi nin yayın hayatına başlamasıdır. Zira Nacak Gazetesi nden önce KTFK ve Kıbrıslı Türklerin faaliyetleri konusunda toplumu aydınlatmak ve haberdar etmek için kullanılan yol genellikle KTKF tarafından yayımlanan faaliyet raporları veya bilgi bültenleridir. Bu bağlamda çalışmamızda Kıbrıslı Rumların EOKA vasıtasıyla Akritas Planı nı uygulamaya koydukları dönemindeki olaylara ve Kıbrıslı Türklerin mücadelesinde önemli görevler üstlenen Rauf Raif Denktaş ın faaliyetlerine Nacak Gazetesi üzerinden kesitsel bir bakış sunma amaçlanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Kıbrıs, Rauf Raif Denktaş, Nacak Gazetesi, TMT, EOKA. Abstract Turkish journals in Cyprus were prohibited to distribute after Ethniki Organosis Kyprion Agoniston (EOKA) ruled by Grivas had come into operation in 1 November Therefore Turkish journals in Cyprus could not be distributed in except Nicosia, daily circulations of Turkish journals were decreased and Turkish journals backed up to struggle of Prof. Dr. Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi Avrupa Birliği İlişkileri Bölüm Başkanı, Akdeniz ve Kıbrıs Araştırmaları (UKÜ-AKKA) Merkezi Müdürü, ulvi.keser@gmail.com Doç. Dr. Uludağ Üniversitesi, İİBF, Uluslararası İlişkiler Bölümü, Siyasi Tarih ABD., barisozdal@gmail.com.

10 Sürecinde Nacak Gazetesi ve Rauf R. Denktaş / Ulvi KESER- Barış ÖZDAL Turkish Cypriots against EOKA under difficult conditions. Halkın Sesi, Bozkurt, Hürsöz, Nacak, Cumhuriyet, Akın, Devrim, Zafer, Savaş and Nizam were the leading journals anouncing the situation of Turkish Cypriots to world public opinion after The most important turning point of history of Turkish Cyprus press was the begining of Nacak journal s printing in this era. Yet annual reports or information bulletins printed by KTFK were the general way of informing society about activities of KTFK and Turkish Cypriots before printing the Nacak journal. In this context aim of this work is to present cross sectional point of view about events in era that Greeks in Cyprus attempted to practice Akritas Plan via EOKA and activities of Rauf Raif Denktaş who took on this task and initiatives in struggle of Turkish Cypriots via Nacak journal. Key Words: Cyprus, Rauf Raif Denktaş, Nacak Journal, TMT, EOKA Giriş Kıbrıs Türk gazeteleri özellikle 1955 yılına kadar ada sathında Braktorya isimli bir Rum dağıtım şirketi vasıtasıyla okuyucularına ulaşmıştır. Grivas yönetimindeki Ethniki Organosis Kyprion Agoniston (EOKA) nın 1 Nisan 1955 tarihinde faaliyete geçmesiyle beraber Türk gazetelerinin Kıbrıs ta dağıtımına yasaklama getirilmiştir. Bu nedenle Kıbrıs Türk gazeteleri Lefkoşa dışına çıkamamış, baskı sayıları düşmüş ve Kıbrıs Türklerinin EOKA karşısında verdiği mücadeleye gazeteler zor şartlar altında destek olabilmiştir yılı sonrası Kıbrıslı Türklerin durumunu dünya kamuoyuna duyuran gazeteler arasında Halkın Sesi, Bozkurt, Hürsöz, Nacak, Cumhuriyet, Akın, Devrim, Zafer, Savaş ve Nizam gazeteleri başta gelmektedir. Bu dönemde Kıbrıs Türk basın tarihinin en önemli dönüm noktası ise Nacak Gazetesi nin yayın hayatına başlamasıdır. Zira Nacak Gazetesi nden önce KTFK ve Kıbrıslı Türklerin faaliyetleri konusunda toplumu aydınlatmak ve haberdar etmek için kullanılan yol genellikle KTKF tarafından yayımlanan faaliyet raporları veya bilgi bültenleridir. Bu bağlamda çalışmamızda Kıbrıslı Rumların EOKA vasıtasıyla Akritas Planı nı uygulamaya koydukları dönemindeki olaylara ve Kıbrıslı Türklerin mücadelesinde önemli görevler üstlenen Rauf Raif Denktaş ın faaliyetlerine Nacak Gazetesi üzerinden kesitsel bir bakış sunma amaçlanmaktadır. Çalışmanın hazırlanması safhasında özellikle Kıbrıs Türk basınından istifade edilmiş, özellikle dönemin Kıbrıs Türk gazetelerinin olaylara bakış açıları ön plana çıkartılmıştır. Araştırmanın tamamlanması aşamasında Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (Ankara), Kıbrıs Türk Milli Arşivi (KKTC), Kıbrıs Türk Kurumları Federasyonu (KTKF) Arşivi (KKTC), İngiliz Dışişleri Bakanlığı Arşivi 2

11 Sürecinde Nacak Gazetesi ve Rauf R. Denktaş / Ulvi KESER- Barış ÖZDAL (Londra/İngiltere), Halkın Sesi Gazetesi Arşivi (KKTC) başta olmak üzere farklı kaynaklardan ve sözlü tarih çalışmasından istifade edilmiştir. Kıbrıs Adasında 1958 Öncesi Durum Coğrafi, fiziki, kültürel, folklorik değerler göz önüne alındığında Kıbrıs ın Anadolu nun bir parçası olduğu görülmektedir. 1 Fakat adanın 1878 de İngiltere ye kiralanması sonrasında 2 kültürel ve coğrafi bağ göz ardı edilmiş hem Yunanlılar hem de Enosis taraftarı Kıbrıslı Rumlar İngilizleri de adadan atmanın yollarını aramaya başlamışlardır. 3 Kıbrıslı Türkler ise Bir gün gelecekler özlemiyle Mustafa Kemal in askerlerini 4 bekleyeceklerdir Adada Enosis doğrultusunda ilk ciddi Rum ayaklanması 21 Ekim 1931 de 5 gerçekleşmiş ve Rumlar İngiliz idaresine karşı isyan başlatmışlardır. 6 Bunun sonucunda Anayasa, Yasama Meclisi, Belediye seçimleri, siyasî partiler askıya alınmış, basına sansür uygulanmış, eğitim üzerinde sıkı bir denetleme başlamıştır. Ancak bu politikaların arkasında İngiliz idaresinin özellikle Kıbrıslı Türkleri sindirmeye yönelik olarak planlı bir girişimi söz konusu olmuştur. 7 Bu olaydan 16 yıl sonra, Yunanistan, 27 Şubat 1947 de aldığı bir kararla Yunanistan ın Kıbrıs la Birleşmesi gerektiğini kabul ve ilan etmiştir. Michael Mouskos un 1948 de Kition Piskoposu olarak adaya dönmesiyle yeni bir dönem başlamıştır Kasım 1949 tarihinde Birleşmiş Milletler e (BM) müracaat eden Yunanistan, Anavatan Yunanistan la birleşmek için self-determinasyon hakkının tanınmasını talep etmiş 9, adada 15 Ocak 1950 tarihinde plebisit yapmış 10 ve seçimden ilhak sonucu çıkmıştır. Plebisit ve akabinde Kıbrıs Rumlarının ayaklanma girişimlerinin sonucunda yaşanan gerginlikler, Kıbrıs meselesinin fiili olarak 1950 yılından itibaren ortaya çıkmasına sebep olmuştur. 11 Ayrıca Yunanistan 16 1 Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA) Achille Emilianides, Histoire De Chyprus, Presses Universitaires de France, Paris, 1963, s Pierre Oberling, The Road To Bellapais, Columbia University Press, New York, 1982, s Rauf R. Denktaş tan aktaran Erten Kasımoğlu, Eski Günler Eski Defterler, Lefkoşa, 1986, s Şükrü S. Gürel, Kıbrıs Tarihi , Kaynak Yayınları, İstanbul, 1984, s Oberling, op.cit., ss TMT nin Limasol kadrosundan merhum Macit Aydınova ile 13 Temmuz 2003 tarihinde Girne de yapılan görüşme. 8 Clement Dodd, Storm Clouds Over Cyprus, The Eothen Press, Cambridgeshire, 2002, s. 9 9 Ahmet C. Gazioğlu, Kıbrıs Tarihi İngiliz Dönemi ( ), Cyrep yay., Lefkoşa, Eylül 1997, s Suat Bilge, Le Conflit De Chypre Et Les Cypriotes Turcs, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara, 1961, s Oberling, op. cit., s. 3. 3

12 Sürecinde Nacak Gazetesi ve Rauf R. Denktaş / Ulvi KESER- Barış ÖZDAL Ağustos 1954 tarihinde 12 halkların eşit hakları ve self-determinasyon ilkesinin Birleşmiş Milletlerin himayesi altında Kıbrıs halkına uygulanması talebiyle BM ye müracaat etmiş 13 ancak bu teklif reddedilmiştir. 14 Akabinde adada Rum tedhiş faaliyetlerinin artmasıyla 19 Aralık 1954 tarihinden itibaren umumi yerlerde beşten fazla insanın bir araya gelmesi yasaklanmıştır. 15 Ancak özellikle Makarios un adadaki kışkırtıcı tutumu hızlanarak devam etmiş ve bu durum ada sathında büyük rahatsızlıklara yol açmıştır. 16 Böylece Yunanistan ile Kıbrıs Rum tarafı amaçlarını silah yoluyla gerçekleştirebileceğini düşünmüş ve bir yeraltı örgütü kurma yoluna gitmişlerdir. Daha önce öldürmeyi bilmeyen 17 PEON gençlik teşkilatını kuran Grivas 18 böylece öldürmek 19 üzere EOKA yı oluşturmuştur. 20 Hemen akabinde 1 Nisan 1955 gecesi Kıbrıs ta şiddet eylemleri gerçekleşmiş 21, işyerleri, askerî kışlalar, İngilizlere ait yerler havaya uçurulmuştur. 22 Olup bitenleri henüz kavrayamayan İngilizler gerçekleşen şiddet olaylarını şaşkınlıklar karşılamışlardır. 23 Ancak Türk tarafında bu faaliyetlerle ilgili hareketler başlamıştır. 1 Nisan 1955 tarihinde başlayan ve artarak şiddetlenen olaylar karşısında Kıbrıslı Türkler de tamamen nefsi müdafaaya yönelik olarak Karaçete, Volkan, 9 Eylül, Türk Mukavemet Teşkilatı (TMT) gibi oluşumlarda yer almışlardır yılından itibaren Türk mukavemet hareketlerinde görev yapan Türkleri tespit etmeye çalışan İngiliz polisi Volkan mensubu olan, daha sonra TMT ile bağı olduğunu tahmin ettiği ve isimlerini tespit ettiği 60 civarında Kıbrıslı Türk ü Fevkalade Ahval yasasıyla tutuklamıştır. Bu Kıbrıslı Türklerle ilgili en fazla tepki gösteren yayın Nacak Gazetesi olmuştur. TMT mensubu oldukları iddiasıyla İngiliz idaresi tarafından 12 Basın Yayın Genel Müdürlüğü (BYGM), Olayların Takvimi, Kıbrıs Meselesi, Ankara, Ağustos 1954, No. 249, s Emilianides, op.cit., p Ayrıca bu konuda detaylı bilgi için bkz. Sevin Toluner, Kıbrıs Uyuşmazlığı ve Milletlerarası Hukuk, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1977, s Halük Bayülken, Cyprus Question and The United Nations, Ankara, 1983, p. 5. Ayrıca bu konuda detaylı bilgi için bkz. BasınYayın Genel Müdürlüğü, Olayların Takvimi, Kıbrıs Meselesi, Ankara, Ağustos 1954, No. 49, s BYGM, op. cit., s Rauf R. Denktaş, Hatıralar-Toplayış, 10. Cilt, İstanbul, Aralık 2000, s Dünya, 2 Haziran Daha sonra adadan ayrılıp Yunanistan a dönmek zorunda kalan Grivas a emekli Albay olmasına rağmen Yunan hükümeti tarafından Korgenerallik rütbesi verilecektir. Bu konuda ayrıntılı bilgi için bkz. BCA Dünya, 2 Haziran Robert Stephens, Cyprus-A Place Of Arms, Pall Mall Press, Londra, 1966, p. 140, Charles Foley, Guerrilla Warfare and EOKA Struggle: General Grivas, Longman Press., Londra, 1964, s Stephens, op.cit., s Emilianides, op.cit., s O dönemde polis olarak görev yapan ve II. Dünya Savaşı döneminde İngiliz ordusunda katırcı olarak görev alan Ali Tilki ile 10 Temmuz 2003 tarihinde Lefkoşa da yapılan görüşme. 4

13 Sürecinde Nacak Gazetesi ve Rauf R. Denktaş / Ulvi KESER- Barış ÖZDAL tutuklanan Kıbrıslı Türklerin kamplarda ve hapishanelerde en çok şikayet ettikleri noktaların başında ise sağlıksız yiyecekler gelmektedir. Yemeklerin kötü olmasının yanı sıra yetersiz olması, buna mukabil İngilizlerin hapishaneye dışarıdan yiyecek gönderilmesine de müsaade etmemesi huzursuzlukları iyice arttırmıştır. Bu konuyla ilgili olarak başta KTKF Başkanı Rauf R. Denktaş olmak üzere Federasyon yetkilileri, hapishane yetkilileri, Kıbrıs Valisi ve diğer askeri yetkilileri ziyaret etmişler ve bu şikâyetlere çözüm bulmaya gayret göstermişlerdir. Bu arada Kıbrıslı Türklerin tutuklanmaları sadece Kıbrıs ta değil Türkiye de de geniş yankı bulmuş, Türk basını bu olaya geniş yer vermiştir. Ancak bazı gazeteler tutuklananları Volkan üyeleri olarak bildirmiş bir kısmı da TMT mensupları olarak halka duyurmuştur. 24 İngiliz askeri inzibatları tarafından tutuklanan bu Türkler önce Lefkoşa da Metaksas Meydanı nda bulunan Posta Dairesi nin bodrum katında depo olarak kullanılan bir odaya alınmışlardır. Daha sonra sayının artmasıyla beraber Kolokoş bölgesinde 25 bulunan Wayne s Keep 26 isimli tutukevine nakledilmişler 27 ve serbest bırakılacakları güne kadar da burada tutulmuşlardır. Bu hapishane burada bulunan insanlara tam bir cehennem hayatı yaşatmaya başlamış ve bu durum bütün Kıbrıs Türk toplumunun da tepkisini çekmiştir. 28 Kıbrıs Türk Basını ve Mücadele Tarihi Kıbrıs Türk basını mercek altına alındığı zaman görülecektir ki adada yayınlanan Türk gazeteleri yayımcılarının, yayınevi sahiplerinin kişisel ihtirasları ve gazetecilik heveslerini karşılamak maksadıyla yayınlanmamaktadır yılında yayın hayatına başlayan ilk Türk gazetesi Zaman dan itibaren Kıbrıs Türk gazeteleri ve izledikleri yayın politikaları incelendiğinde tek bir gayeye hizmet etmek üzere hazırlandıkları açıkça görülebilir. Bu gaye Kıbrıs Türk ünün sesini ve varlığını bütün dünyaya duyurmak, onların haklarını ve çıkarlarını savunmak, adanın Yunanistan a ilhak edilmesine karşı çıkmak ve Mustafa Kemal Atatürk ün ifadesiyle Türklüğün sesinin solmasını önlemektir. Bu şartlarda Kıbrıs Türk basını için söylenebilecek en kısa ve doğru tanım ise Kıbrıs Türk basınının bir mücadele basını olduğudur. 29 Bu anlamda özellikle 1 Nisan 1955 sonrasındaki süreçte Kıbrıs Türk toplumunda yayınlanan gazetelerin öncelikle misyonları Kıbrıslı Türklerin sesi, gözü 24 Nacak, 24 Temmuz Nacak, 24 Temmuz Söz konusu bu kamp İngiltere, Yunanistan ve Türkiye arasında imzalanan Garantörlük Anlaşması sonrasında adaya ayak basan 650 kişilik Türk ve 900 kişilik Yunan Alayı nın da Kıbrıs Cumhuriyeti nin kurulmasıyla beraber konuşlandığı yerdir. 27 Halkın Sesi, 9 Ağustos Nacak, 24 Temmuz Bekir Azgın, The Turkish Cypriot Mass Media., Cyprus: Handbook on South Eastern Europe, der., K. D. Grothusen, W. Steffani ve P. Zervakis., Vandenhoeck & Ruprecht, Gottingen, 1998, s

14 Sürecinde Nacak Gazetesi ve Rauf R. Denktaş / Ulvi KESER- Barış ÖZDAL kulağı olmak, Enosis iddialarına ve propagandasına karşı koymak ve adada Kıbrıslı Türklerin varlığını yaşatmak olmuştur. 30 Örneğin 1960 sonrasında yayın hayatına giren haftalık Akın Gazetesi daha ilk sayısında olayların üzerine gideceğini ve Kıbrıslı Türklerin sesi ve kulağı olacağını açıklar. 31 Kıbrıs ta bu dönemde ( ) yayın yapan ve değişik dönemlerde yayın hayatına son vermek zorunda kalan toplam 10 Kıbrıs Türk gazetesi esasında tamamıyla Kıbrıs adasına yoğunlaştığından ada dışındaki Türklere ve onların tepkilerine yer vermemekte ve duyarsız kalmaktadır. 32 Kıbrıs Türk basın tarihinde bu dönemde yer alan en ilginç gazete ise Erenköy, Selçuklu, Bozdağ, Alevkaya ve Mansura köylerini Rumlara karşı savunmakta olan Kıbrıslı Türklerin daktilo etmek suretiyle çıkardıkları ve adı geçen köylerin baş harflerinden oluşan ESBAM gazetesidir. Aynı şekilde Limasol da yayınlanan Limasol un Sesi gazetesi de neredeyse bütün sayılarını ve hemen hemen bütün sayfalarını geçmişte Kıbrıs ta yaşanan olaylara, özellikle İkinci Plevne Müdafaası olarak belirttiği Limasol bölgesinde yaşanan çatışmalara ve hayatını kaybeden Kıbrıslı Türklere ayırır. Nacak Gazetesi nin Yayınları Bu dönemde Kıbrıs ta en önemli dönüm noktası ise Nacak Gazetesi nin yayın hayatına başlamasıdır. Nacak Gazetesi nden önce KTFK ve Kıbrıslı Türklerin faaliyetleri konusunda toplumu aydınlatmak ve haberdar etmek için kullanılan yol ise genellikle KTKF tarafından yayımlanan faaliyet raporları veya bilgi bültenleridir. Örneğin Nacak Gazetesi nin ilk sayısının çıkmasından hemen önce Nisan 1959 tarihinde yayımlanan aylık bültende Rauf R. Denktaş ın Tutunmak ve Yükselmek 30 Bu dönemde Kıbrıs ta yayınlanan Türk gazetelerinin neredeyse tamamının manşetlerinde Kıbrıs olayları yer almaktadır. Örneğin Bozkurt gazetesinde Leymosun da Kanlı Çarpışmalar Oldu, Küçük Kaymaklı da Gerginlik Artıyor., Anavatandaki Kıbrıs Mitingleri Devam Ediyor., EOKA Türklere Karşı Büyük Katliamlara Hazırlanıyor. ayrıca Halkın Sesi gazetesinde Kardeşlerimiz Can ve Mal Namuslarını Korumak İçin Hicret Ediyorlar, Baf ta Bir Türk Memur Dairesinde Vuruldu, Rumların Türklere Tecavüzleri Bütün Şiddetiyle Devam Ediyor., Avukat R. Denktaş İstiklal Mücadelemizde 26 Milyonun Arkamızda Olduğunu Söyledi. şeklinde manşetler hemen göze çarpmaktadır. Bozkurt gazetesinin 13 Temmuz 1958 tarihli manşeti ve başlığı siyah bir karartmayla çıkar. Gazetenin başlıkları ise EOKA Cinayetleri Devam Ediyor. Pusuya Düşürülen Otobüse Açılan Ateşte Beş Türk Öldürüldü. şeklindedir. Bozkurt gazetesi ayrıca özellikle Kıbrıs Türk toplumunu ilgilendiren iç siyaset konularında tarafsızlığını tamamıyla muhafaza ederek kamuoyunu büyük ölçüde bilgilendiren bir tavır ortaya koymuş ve olayların sadece haber yönünü ön plana çıkartmıştır. Bozkurt, 3 Temmuz 1958, 24 Temmuz 1958, Halkın Sesi, 7 Haziran 1958, 18 Temmuz 1958, 17 Temmuz Akın, 1 Şubat Kıbrıs Türk Kurumları Federasyonu Başkanı Rauf R. Denktaş a Londra dan gönderilen 31 Ekim 1958 tarihli Cyrpus is Turkish Association (Kıbrıs Türktür Cemiyeti) KBR/FDR. No.721. sayılı resmî yazı 6

15 Sürecinde Nacak Gazetesi ve Rauf R. Denktaş / Ulvi KESER- Barış ÖZDAL Azmindeyiz başlıklı bir yazısı yer almıştır. Söz konusu yazıda Rauf R. Denktaş tarafından Kıbrıs Türk toplumunun iktisadi alanda da söz sahibi olabilmesi devamlı tüketici olmak yerine üreten bir toplum haline gelebilmesi, Zürih Andlaşması sonrasında kazanılan haklarla perakendecilikten öteye gidemeyen ticaret hayatının kalkınması ve Türk ün Türk ü koruması gerektiği belirtilmiştir. 33 İlginç bir nokta ise Kıbrıs ta Nacak Gazetesi yayın hayatına başlamadan hemen önce İngiltere de yaşayan Kıbrıslı Türklerin de seslerini duyurabilmek amacıyla bir gazete çıkarma girişimine başlamalarıdır. Her şey vatan için ifadesini kendilerine parola olarak alan gazete yetkilileri gazeteyi önce aylık, ilerleyen dönemde de haftalık olarak çıkartmayı planlamakta ve Türklüğe ve Kıbrıs taki cemaatimize her sahada hizmet için bu girişimi başlatmaktadırlar 34. Nacak Gazetesi nin sahibi kâğıt üzerinde KTFK, imtiyaz sahibi ise Rauf R. Denktaş olarak görülmektedir: 35 Türk Mukavemet Teşkilatı bir gazete çıkarmaya karar verdi. Rıza Vuruşkan gazetenin adını eski bir Türk silahı olduğu için Nacak koydu. Aslında tırpanla nacak arasında bir süre tereddüt ettik. Dış görünüş olarak Denktaş sahibi, ben de Yazı İşleri Müdürü olarak görülecektik. Gazetenin ilk sayısını 29 Mayıs 1959 tarihinde çıkarttık.. Nacak Gazetesi, Halkın Sesi Matbaası nda basılır ve son sayısının yayımlandığı 22 Aralık 1963 gününe kadar haftalık olarak yayınlanır. Gazetenin fiyatı 15 Mils olarak belirlenmiştir. Gazetenin sahibi olarak Nacak Gazete ve Matbaacılık İşletmesi Limited, idare merkezi ise Müftü Ziyai Efendi Sokak, No.2, Lefkoşa görülmektedir. Gazetenin telefon numarası 2697 olarak belirlenmiştir ve gazetenin altı aylık abone bedeli 500 mil, bir yıllık abone bedeli ise 1 lira olarak belirtilir. Gazetenin ilk sayfasında Nacak ifadesinin hemen yanında Haftalık Siyasî Gazetedir ibaresi yer almakta, bunun hemen yanında gazetenin abonelik şartları, gazetenin imtiyaz sahibi ve adresi gibi bilgiler bulunmaktadır. Gazetenin sol köşesinde ise Nacak üzerine bir başak amblemi bulunmaktadır. Aynı sütunun sağ köşesinde ise üzerinde Bayrakları bayrak yapan üstündeki kandır. Toprak eğer uğrunda ölen varsa vatandır yazılı bayrak, asker, meşale ve sırmadan oluşan bir amblem bulunmaktadır. Gazete ilk sayısında ayrıca yayın ilkelerini Kıbrıs Türk köylüsünü topyekûn kalkındırma mücadelesine girişmek, Türk işçisinin haklarını savunmak, millî davamıza set çekenlere karşı durmak, millî bilinci ayakta tutmak, ada Türklerini bu bilinç altında toplamak ve Enosis e karşı mücadele etmek olarak açıklamıştır. Gazetenin asıl amacı ulusal bilinç etrafında Kıbrıslı Türklerin toplanmalarını sağlamak ve 33 Bu konuda ayrıntılı bilgi için bkz., KTMA, Kıbrıs Türk Kurumları Federasyonu Aylık Bülteni, Nisan Türk Sesi gazetesinden A. Necati Sağer tarafından Rauf R. Denktaş a gönderilen 1 Mayıs 1959 tarihli yazı. 35 Fuat Veziroğlu ile 16 Kasım 2003 tarihinde Lefkoşa da yapılan görüşme. 7

16 Sürecinde Nacak Gazetesi ve Rauf R. Denktaş / Ulvi KESER- Barış ÖZDAL Enosis e karşı çıkmaktır. 36 Bu bağlamda gazete ilk sayısından son sayısına kadar Kıbrıs Rum basınıyla mücadele etmiş, EOKA ya karşı Kıbrıslı Türkleri bilinçlendirmiş, sağlık, spor, kültür, coğrafya, tarih, ulusal bilinç, Türkiye ile ilişkiler, tarım, ziraat ve köylerle ilgili son derece faydalı çalışmalar yapmış ve Türk toplumunu ayakta tutan dinamikler üzerinde yoğunlaşmıştır. Gazetede ayrıca Rauf R. Denktaş, Esat Faik Müftüoğlu, Haftanın Tuzu Biberi köşesinde M. Şinasi Tekman, Çiftçiye Öğütler köşesinde tarımcı rumuzuyla yazan bir Kıbrıslı Türk, Fuat Veziroğlu, Pencere köşesinde İlter Veziroğlu, Orda Bir Köy Var Uzakta köşesinde H. Ç, Ertem Kutay, Cemal Üçyiğit, H. A. Mazlum, Aşkın, Karşıdan köşesinde Sedat Törel, Bu Hafta köşesinde H. Tacak, Söz Aramızda köşesinde Fırtına, Akla Gelen köşesinde Ahmet Gazioğlu, T. Bayraktaroğlu, Salih Çelebioğlu, H. Tacal, Orbay Mehmet, Ahmet Göksan, Necati Taşkın, H. M. Irkad, Erol N. Erduran, Orbay Deliceırmak, Cavit Ramadan, Mutallip Vudalı, M. Şükrü de yazılar yazmışlardır. Gazetenin yayın hayatına başlamasıyla beraber Cuma günleri bütün ada sathında dağıtımı da üçü çocuk toplam dört kişi tarafından yapılmaya başlanmıştır. 37 Gazetenin özellikle Cuma günü yayınlanmasının nedeni adanın dört bir köşesinden Lefkoşa ya otobüslerle gelen Kıbrıslı Türk köylülerdir. Gazetenin dağıtımı bağlamında böyle bir kolaylığın yaşanabilmesi ve adanın her tarafına gazetenin rahatça dağıtılabilmesi için cuma günü özellikle seçilir. Bunun dışında Lefkoşa ya gelemeyen diğer köyler ve Kıbrıslı Türkler için de özellikle haberleşme alanında istifade edilen Lozan otobüs Şirketi ne ait otobüsler kullanılmıştır. Gazetelerin otobüs şoförleri veya köylüler aracılığıyla gizlice ulaştırılması kolay olmamış, İngiliz idaresi yanı sıra EOKA tarafından yapılan denetleme ve kontroller gazetenin alıcılarına ulaştırılması için her zaman tehlike yaratmıştır. Söz konusu zor koşullar altında gazeteleri ilk alanlar köy öğretmenleri olmuştur. Gazete yayın hayatına başladığı 29 Mayıs 1959 tarihinden 1963 yılına kadar, Kıbrıs Türk toplumunu Türk ten Türk e Kampanyası, Vatandaş Türkçe Konuş Kampanyası, Yerli Malı Kullan Kampanyası gibi kampanyalarla bilinçlendirmeye çalışırken, Kıbrıs Türklerini tarımdan ziraata, sanayiden kültüre, tarihten ekonomiye kadar pek çok alanda bilinçlendirmiş ve yetiştirmeye çalışmıştır. KKTC Kurucu Cumhurbaşkanı Rauf R. Denktaş gazetenin çıktığı ilk dönemi: Nacak Gazetesi nin görevi morali yüksek tutmaktı. Yani bugün (onun yerine) Volkan gazetesi var. İçimizdeki kötü niyetlileri teşhir etmek, onların kötü propagandasına gerçekleri üretmek vs. Nacak Gazetesi benim 36 Nacak, 18 Mart O günlerde gazetede çalışan ve bu gazetelerin dağıtım işinden sorumlu olan çocuklardan birisi olan Kıbrıs Türk Kültür Derneği Genel Başkanı Ahmet Göksan ile değişik tarihlerde Ankara da yapılan görüşmeler. 8

17 Sürecinde Nacak Gazetesi ve Rauf R. Denktaş / Ulvi KESER- Barış ÖZDAL adıma çıktı ama yazarları, siyaseti tamamen TMT tarafından otururlar yazarlardı ve TMT liderliği karar verirdi Yarın şöyle olsun, öbür gün buna cevap verin diye ama o da hep benden bilinirdi. Sanki ben saldırtıyorum ona buna. Gün geldi Dr. Küçük e saldırdılar. Dr. Küçük le aramızın açılmasının başlangıcında ben burada yoktum. Yine bir ziyarette, seyahatteydim. Geldiğimde Dr. Küçük ün hanımı hakkında bir yazı yazmışlar kucağında süs köpeğiyle gezer falan diye. Dr. Küçük tabii muazzam alındı. Benden bildi. Yani o tür şeyleri de o TMT nin suçu değil TMT nin içinde çalışan o genç yazarların işgüzarlığı halinde bir iş olmuştu. Dolayısıyla gazetenin maksadı oydu. Yine o gazetede Dırvana zamanında bu avukatların öldürüldüğünde çıkan bir yazı var Mezardan gelen sesler diye onların ifadelerini falan açıklayan. Dırvana beni çağırdı ve Nedir bu senin gazetende çıkan falan diye bir çıkış, bir bilmem ne. Efendim gazete benim değil TMT nindir. Söyleyeceğiniz varsa Türk Mukavemet Teşkilatı na söyleyiniz dedim. Böyle bir şey yapmıştık. Aramızda böyle bir şey olmuştu. Gazetenin fonksiyonu oydu ama reklam günlerinde Çıktı çıkacak. Her Türk evine nacak almalıdır diye radyoda açıklamalar yapardı. Herkes Yahu herhalde bir şeyler olacak diye evine nacak almaya başladı. O da işin espri tarafı.. 38 diyerek açıklamıştır. Gazetenin yayın politikası ve kapanıncaya kadar devam ettirdiği siyasî çizgi böylelikle çok net olarak ortaya çıkmıştır. İlk etapta toplumun bütün katmanlarını kucaklayarak Kıbrıs Türk halkını sadece ekonomik olarak değil, siyasî ve kültürel açıdan da geliştirmiş ve Rumlara bağlı kısıtlayıcı unsurları ortadan kaldıracak tedbirleri Anavatan Türkiye nin de desteğiyle bunları gerçekleştirmeyi amaçlamıştır. Gazete yayın hayatına devam ettiği süre içerisinde özellikle Lefkoşa daki ticaret hayatı başta olmak üzere Türkçe nin güzel ve doğru kullanımından kumar ve içki gibi zararlı alışkanlıklara, ayrıca işçi-işveren ilişkilerine ve sendikal haklara, tarım, z,irat ve çiftçilere tavsiye köşelerinden ormancılık, bağcılık, narenciye üretimine varıncaya kadar farklı konularda yayınlar yapmıştır. Gazetenin Kıbrıs ta aynı dönemde yayınlanan Cumhuriyet Gazetesi ile çatışması da bu noktada başlamıştır. Cumhuriyet Gazetesi, adada kurulan cumhuriyetin devamından yanadır ve ekonomik kalkınmanın da, kültürel ve siyasî kalkınmanın da ancak demokrasi içinde mümkün olabileceğini belirtmiştir. Bu bağlamda Cumhuriyet Gazetesi, Taksim ve Enosis fikirlerine de sert tepki göstermiştir. Ancak Nacak Gazetesi ne göre iki toplumu huzur ve sükûna kavuşturmak için yapılacak iş, eşit haklara sahip iki ayrı toplum olarak yaşamalarını sağlamaktır. Aksi bir durumu Nacak Büyük Sahra Çölüne kar yağmasını beklemek kadar boş bir hayal olur 39 ifadeleriyle belirtmiştir. Nacak Gazetesi nin savunduğu fikirlerde ne kadar haklı çıktığı ise 21 Aralık 1963 gününden itibaren anlaşılmaya başlanmıştır. Kıbrıslı Türkleri fert olarak değil de cemaat olarak bir 38 KKTC nin Kurucu Cumhurbaşkanı Rauf R. Denktaş ile 8 Temmuz 2003 tarihinde Lefkoşa da yapılan görüşme 39 Nacak, 5 Ocak

18 Sürecinde Nacak Gazetesi ve Rauf R. Denktaş / Ulvi KESER- Barış ÖZDAL vahdet yaratması için Enosis e karşı tek yumruk olmaya çağıran Nacak Gazetesi, halka ayrılık ve bencillik değil, birlik ve beraberlik aşılanmasını hedeflemiştir. 40 Daha sonra bütün ada sathına yayılacak olan Türk ten Türk e Kampanyası da bu dönemde hayata geçirilir. Genel olarak bakıldığında gazetenin politikası Kıbrıslı Türkleri ulusal bilinç etrafında toplamak ve bu ulusal bilinç çerçevesinde Rumların Megali İdea ve Enosis arzularına karşı koymaktır. 41 Bu dönemde bir yandan Nacak Gazetesi vasıtasıyla Kıbrıs Türk toplumuna yönelik sosyal programlar hazırlanırken, bir yandan da toplumu bir araya getirmeyi ve yardımlaşmayı amaçlayan girişimler de söz konusudur. Bu girişimlerin etkisiyle pek çok köyün akmayan çeşmelerinden su akmaya, olmayan yolları yapılmaya, harabeye dönmüş okulları tamirden geçmeye başlamıştır. Gazetenin özellikle Orda Bir Köy Var Uzakta köşesinde düzenli olarak yayınladığı yardıma muhtaç köyler ve buralardaki okul, köy odası, köprü, çeşme, hastane, öksüzler yurdu gibi yerler Kıbrıslı Türklerin dayanışmasıyla yeniden inşa edilmiş, bakımdan geçmiş ve restore edilmiştir. Gazete zaman zaman köşelerine Kıbrıs Türk İşçi Birlikleri Federasyonu genel Sekreteri Necati Taşkın veya Kıbrıs Türk Çiftçiler Birliği yetkilileri gibi toplumun farklı noktalarından temsilciler çağırmıştır. Böylece Kıbrıs Türk Kurumları Federasyonu nun Kıbrıslı Türklere desteği de görülmüş ve daha önce bahsedilen Türk ten Türk e Kampanyası devam etmiştir. Bu kampanya ile ilgili Rauf Denktaş aşağıdaki ifadeleri kullanmıştır: 42 Bir kere bir yeraltı teşkilatının varlığı hissediliyordu. Türk ten Türk e Kampanyası, Volkan zamanında başladı ve sonra TMT ye geçti ama bizim Rum a verdiğimiz para mermi oluyor, askerî vergi alınıyor Rum dan bilinen şekilde. Bunları yaydık ve neticesini elde ettik. Türk acentelikleri doğdu. Türk tacirler, tüccarlar meydana çıkmaya başladı küçük küçük de olsa. Bunları da tabii suiistimal edenler oldu. Bir çarşı murakabe komisyon heyeti kurduk. Başına kelli felli adamlar koyduk. Onları dinlemeyenler, yahut baskı yaptıydı efendim. Adama diyoruz ki İşte bak burada Türk malı var. Bunu al Gider Rum dan alırdı daha ucuz diye. Yakalanınca ve kendisine bir ceza verilince kıyametleri koparırdı. Neticede bir Türk çarşısının ve bir Türk ekonomisinin doğmasına sebep oldu o kampanya Kampanyaların yanı sıra faaliyetlerin daha somut ve olumlu yönde gelişebilmesini amaçlayan girişimler sonrasında 50 Kıbrıs Lirası ödüllü bir de anket yapılarak ada sathında Kıbrıslı Türkler arasındaki toplumsal dayanışmanın daha da geliştirilmesi amaçlanmıştır. Buna göre 3 önemli 40 Nacak, 5 Haziran Nacak, 24 Temmuz KKTC nin ilk Cumhurbaşkanı Rauf R. Denktaş ile 8 Temmuz 2003 tarihinde Lefkoşa da yapılan görüşme. 10

19 Sürecinde Nacak Gazetesi ve Rauf R. Denktaş / Ulvi KESER- Barış ÖZDAL konuyla ilgili sorulan 3 soruya verilecek cevaplar arasında en beğenilenler ödüle uygun görülmüştür: Çarşımızın büyümesi, olgunlaşması için neler lazımdır? Ne yapılmalıdır? 2. Kooperatif ithalat ve ihracat merkezleri, kooperatif bakkaliyeleri hayatı ucuzlatacak mı? 3. Cemaatimizin en erken bir zamanda yükselmesi için düşündüğünüz tedbirler nelerdir? Gazete adada Kıbrıs Türk tiyatrosunun gelişmesi, Kıbrıs Türk edebiyatının bütün okuyuculara ulaşması, sanatsal faaliyetlerin ücra köylere kadar gidebilmesi için de yayınlar yapmıştır. Türk tiyatro ekiplerinin Türkiye den daha fazla getirilmesi, Kıbrıs Türk tiyatro ekiplerinin desteklenmesi, fuarcılık faaliyetlerinin geliştirilmesi ve üretilen az sayıda ürünün ada dışına satılabilmesi ve tanıtılabilmesi, Kıbrıs Türk toplumunun okuyup bilinçlenebilmesi için de kütüphanelerden istifade edilmesi, Kıbrıs Türk sporunun kalkınabilmesi için radikal tedbirler alınması da manşetlere taşınmıştır. Gazete ayrıca köy öğretmenlerinin köylerde yeterince kalabilmeleri ve köylülere örnek olabilmeleri maksadıyla onları köyde tutacak lojman, kitaplık ve derslik gibi ihtiyaçların bir an evvel tamamlanması gibi girişimlerinde bulunmuştur. KTKF nun bu faaliyetlerine en büyük destek ise şüphesiz Nacak Gazetesi nden gelir. Nacak tarafından yürütülen kampanyalardan bir tanesi de yerli malı kullanma ve ulusal ekonomiyi canlandırma ve Türk çarşısını 44 ayağa kaldırma girişimleriyle ilgilidir. İlginçtir ki buna benzer faaliyetlerin içerisine EOKA da girmiş ve Kıbrıslı Rumların kesinlikle İngiliz malı almamaları, Türklerle alışveriş yapmamaları konusunda Kıbrıslı Rumlar devamlı uyarılmışlardır. EOKA nın bildirilerindeki tek fark ise aksi davranışlarda bulunanların tehdit edilmeleri ve söz konusu bu kişilerin zaman zaman ölümle cezalandırılmalarıdır Eylül 1959 tarihli Nacak gazetesinde KTKF tarafından bir duyuru yayımlanmıştır. Bu duyuruda şu ifadeler yer almıştır: 46 Baf ta son günlerde bir gizli teşkilat adına faaliyette bulunulduğu, üye kaydedildiği, bu maksat için fotoğraf istenip vesikalar imza ettirildiği ve bu arada da üyelerden para sızdırıldığı haberleri alınmıştır. Üzerlerinde hiçbir mesuliyet hissi olmayan bu menfaatperestlerin Kıbrıs Türklerinin lehine olan şimdiki durumu baltalamak için giriştikleri bu gayreti takbih ederiz. Kıbrıs taki cemaatlerin müşterek bir hayat kurmak için uğraştıkları bu zamanda böyle menfi hareketlerle istikbalimizi kirletmeğe çalışanlara karşı uyanık davranılacağına eminiz 43 Nacak, 18 Eylül Nacak, 10 Temmuz EOKA nın 6 Mart 1958 tarihinde Lefkoşa da dağıttığı Yunanca bildiri. KTMA, EOKA Bildirileri Dosyası No ve Nacak, 18 Eylül

20 Sürecinde Nacak Gazetesi ve Rauf R. Denktaş / Ulvi KESER- Barış ÖZDAL Böylece Nacak her türlü kanunsuz davranışa ve TMT nin gayrıkanuni işlere bulaştırılmasının da önüne geçmeye özen göstermiştir. Gazetenin 27 Kasım 1959 tarihli sayısının manşetinde Vali Sir Hugh Foot a yönelik iki ayrı haber ve çağrı bulunmaktadır. Buna göre gazete Cemaatlerarası teknik okulların ve Öğretmen Talim Koleji nin ayrılmaları sırasında Türk maarifine ödenmesi tasarlanan tazminat ne oldu? sorusunu yöneltmiştir. Gazetenin üzerinde en çok durduğu konulardan birisi evsiz Kıbrıslı Türklere yönelik yardım faaliyetleridir. Bu kapsamda oluşturulan Gönüllüler Ordusu ilk etapta bu şekilde 33 Türk köyüne yardıma, inşa çalışmalarına ve hayatı normale döndürme girişimlerine başlamıştır. Bu arada gazetede Köylü imzalı Hey Lefkoşalı!, Hey kasabalı! Uyan. Sen de yardıma koş. Bir Pazar olsun sinemayı bırak. Yeniden yapılan köylerde işe koş. Biz yaparken siz bakmayın şeklinde pankartların da resimleri yayınlanmıştır. Bu sayıda Gönüllü Ordusu olarak Muratağa daki çalışmalara katılanların da isimleri vermiştir. Gazete 4 Eylül 1959 günü birinci sayfasından verdiği Rum dan Rum a Kampanyası başlıklı bir yazıyla da Mağusa dan Lefkoşa ya gelmekte olan bir Kıbrıslı Türk ün arabasına Sen Türk sün diyerek binmeyen bir Rum u manşete taşımıştır. 47 Gazetenin 23 Ekim 1959 tarihli sayısında ise Rauf R. Denktaş ın Kıbrıs Türk gençliğiyle ilgili Yine Gençlik Faaliyetleri bir yazısı yayımlanacaktır: 48 Atina nın her semtinde gençliğe mahsus oyun ve spor yerleri vardır. Bu sahalar her gün öğleden sonra gençlerle doludur. İşini bitiren, okuldan çıkan gençler muhtelif hareketlerle vakit geçirirler. Kahve köşelerinde oturma, kulüplerde ayak uzatıp yaslanma âdeti Atina da var mı bilmiyorum. Fakat spor sahasında faaliyet gösterenler herhalde bizdekinden çok fazla. Kıbrıs çapında kurulan Gençlik Teşkilatı mensuplarından istediğimiz işte budur. Gençliği daima faaliyete sevk etmek, uyuşukluktan, nemelazımcılıktan kurtarmak. Gençlik faaliyetleri nedir? sualinin cevabı aşikârdır. Gençlik faaliyetleri gençlik faaliyetleridir. Disk atmak, yüksek atlamak, yarış, dağcılık, izcilik, yürüyüş, bisikletle gezi, denizcilik faaliyetleri gençliği her mevsimin her gününde meşgul edebilir. Gittiğim köylerde Gençlik Teşkilatı başkanlarına soruyorum: Şimdiye kadarki faaliyetleriniz nelerdir? Maalesef aldığım cevaplar tatminkâr değildir. 19 Mayıs geliyor. 19 Mayıs, Gençlik ve Spor Bayramı dır. Bu sene 19 Mayıs a yeni bir çeşni verelim. Bütün adada 23 Nisan ile 19 Mayıs arası muhtelif spor müsabakaları tertip edilsin. 19 Mayıs a kadar her sporda kaza birincileri seçilsin. 19 Mayıs ta da her sene ayrı bir kaza merkezinde olmak üzere kazalar arası birinciler seçilsin. Spor öğretmenleri sadece okullarının spor faaliyetlerini değil, etraf köylerin spor faaliyetlerini de tanzim edebilir. Her sporda kazanana kıymetli bir hediye verilir. Gençlik hem faaliyete getirilmiş olur hem de ileriye atılmak, 47 Ibid. 48 Nacak, 23 Ekim